ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΑΥΛΙΔΗ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΥΜΕΩΝ ΚΕΛΕΤΖΗΣ ΚΑΒΑΛΑ 2013

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ... 5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 6 ΜΕΡΟΣ Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : Η ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ... 8 1.1. Γενικές πληροφορίες... 8 1.2. Ιστορικό... 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ...11 2.1. Δραστηριότητες του Ομίλου στην Ελλάδα...11 2.2. Διεθνείς δραστηριότητες του Ομίλου...12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 : ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ...14 3.1. Περί μετοχής της Εθνικής Τράπεζας...14 3.1.1. Συμμετοχή της Ε.Τ.Ε. στο δείκτη ΤΤ8Ε/ΑΤΗΕΧ20.14 3.1.2. Σύνθεση μετοχικού κεφαλαίου...14 3.1.3. Πορεία μετοχής της Ε.Τ.Ε...15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 : ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ... 16 4.1. Το ανθρώπινο δυναμικό... 16 4.1.1 Πληθυσμός του ανθρωπίνου δυναμικού της Ε.Τ.Ε...16 4.1.2. Το μορφωτικό επίπεδο των υπαλλήλων της Ε.Τ.Ε... 18 4.1.3. Πρόσθετες παροχές στους υπαλλήλους της Ε.Τ.Ε. 18 2

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 : Ο ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ - ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ... 22 5.1. Η συμβολή των πιστωτικών ιδρυμάτων στην οικονομία...22 5.2. Οι Ελληνικές Τράπεζες και η οικονομική κρίση... 23 ΜΕΡΟΣ Β ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 : ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ... 28 6.1. Χρησιμότητα χρηματοοικονομικής ανάλυσης... 28 6.2. Ανάλυση χρηματοοικονομικών δεικτών... 29 6.3. Προβλήματα στη χρήση αριθμοδεικτών... 30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 : ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ... 32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 : ΚΑΘΕΤΗ-ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ... 37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 : ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ... 45 9.1. Δείκτης οικονομικής διάρθρωσης... 45 9.2. Δείκτης σχέσης Ιδίων προς Ξένων Κεφαλαίων... 46 9.3. Δείκτης σχέσης κεφαλαίου προς καταθέσεις... 47 9.4. Δείκτης σχέσης άμεσης ρευστότητας... 48 9.5. Δείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας Ιδίων Κεφαλαίων...48 9.6. Δείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας Παγίων...49 9.7. Δείκτης δανειακής επιβάρυνσης... 50 9.8. Δείκτης αποτελεσματικότητας... 51 9.9. Δείκτης αποδοτικότητας Ενεργητικού... 52 9.10. Δείκτης αποδοτικότητας Ιδίων Κεφαλαίων... 53 3

9.11. Δείκτης καθαρού περιθωρίου ή καθαρού κέρδους...54 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 : ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΜΕ ALPHA BANK... 55 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 66 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ... 67 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 81 4

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Είναι πολύ σημαντικό για μένα, αλλά και για κάθε άλλον άνθρωπο που ολοκληρώνει με επιτυχία και κυρίως προσωπική ικανοποίηση ένα κύκλο της ζωής του, να μην ξεχνάει τους ανθρώπους που συνέβαλλαν σε αυτό το αποτέλεσμα. Ανθρώπους που δίδαξαν, βοήθησαν με τις γνώσεις τους και οι οποίοι είχαν και συνεχίζουν να έχουν την υπομονή και την επιμονή να δώσουν τα απαραίτητα εφόδια για να συνεχίσουμε, όποιος και αν είναι ο τομέας που θα απορροφήσει τον καθέναν από εμάς, ό,τι κι αν είναι αυτό που θα επιλέξουμε να κάνουμε στη ζωή μας. Μέσα από αυτές τις γραμμές λοιπόν θα ήθελα να ευχαριστήσω τους καθηγητές μου, τον καθένα ξεχωριστά για τα τέσσερα αυτά χρόνια και για τις ώρες που μας αφιέρωσαν, και τους εύχομαι να συνεχίσουν αυτό το τόσο σημαντικό έργο που έχουν αναλάβει. Περισσότερο από όλους όμως θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κύριο Κελετζή Συμεών, που δέχτηκε να συνεργαστώ μαζί του και κατάφερα να φέρω σε πέρας την παρούσα εργασία. Το μεγάλο μου ευχαριστώ όμως το οφείλω στην ίδια μου την οικογένεια, τους δικούς μου ανθρώπους που με δίδαξαν τις αρχές και τις αξίες της ζωής και είναι και θα είναι δίπλα μου και θα με στηρίζουν σε κάθε βήμα, θα μου δείχνουν το λάθος και θα επιβραβεύουν το σωστό. Σας ευχαριστώ όλους μέσα από την καρδιά μου. Παυλίδη Ελένη 5

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η σημερινή εποχή χαρακτηρίζεται από έντονους ρυθμούς ζωής, έλλειψη ελεύθερου προσωπικού χρόνου και από έντονη επιθυμία για απόκτηση χρήματος. Οι τράπεζες λοιπόν καλύπτουν την επιθυμία των ανθρώπων για απόκτηση χρήματος (μέσω των δανείων και των πιστωτικών καρτών), την ανάγκη για την εξασφάλιση της ακεραιότητας του χρήματός τους (υπηρεσίες, αποταμιεύσεις) και τόσων άλλων αναγκών για χρήμα που ολοένα και αυξάνεται. Είναι από τις πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις παγκοσμίως και προσφέρουν μια ευρεία γκάμα προϊόντων με κύριο στόχο την αύξηση της κερδοφορίας και κατ επέκταση την αύξηση της ρευστότητάς τους, που αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τη βιωσιμότητά τους, ενώ ταυτόχρονα λειτουργούν ως ενδιάμεσοι οργανισμοί, για να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα του χρηματοδοτικού συστήματος μιας οικονομίας, διαμεσολαβώντας μεταξύ των πλεονασματικών και των ελλειμματικών μονάδων της. Στην εργασία αυτή θα γίνει η ανάλυση της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος με τη χρήση των δημοσιευμένων οικονομικών καταστάσεων, όπου περιέχουν τάσεις, συσχετίσεις και άλλη πληροφόρηση, η οποία δεν είναι φανερή από πρώτη όψη. Συνεπώς, για να είναι δυνατή η αποκάλυψη της πληροφόρησης, πρέπει να γίνει ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων των χρηματοοικονομικών αυτών καταστάσεων. Με την ανάλυση που πραγματοποιείται εντοπίζονται σημαντικές μεταβολές, κρίσιμων στοιχείων στις τάσεις, στο ύψος των μεγεθών και διερεύνησης των λόγων που αποτελούν την βασική εξήγηση αυτών των μεταβολών. Με αυτόν τον τρόπο παρέχεται πληροφόρηση σε οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο άτομο ή φορέα, όπως φορείς της επιχείρησης, πιστωτές, πιθανούς ερευνητές, ακόμα και σπουδαστές που ενδιαφέρονται να μαζέψουν πληροφορίες για την εκπόνηση μιας εργασίας τους. 6

ΜΕΡΟΣ Α 9 7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : Η ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ 1.1 Γ ενικές πληροφορίες Η Εθνική Τράπεζα ιδρύθηκε το 1841 και αποτέλεσε την πρώτη τράπεζα του νεοελληνικού κράτους, με καθοριστική συνεισφορά στην οικονομική ζωή του τόπου σε αυτά τα 170 χρόνια ιστορίας της. Σήμερα, η Εθνική Τράπεζα ηγείται του μεγαλύτερου και ισχυρότερου Ομίλου χρηματοοικονομικών υπηρεσιών στην Ελλάδα, με δυναμική παρουσία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο. Η Εθνική προσφέρει ευρύ φάσμα χρηματοοικονομικών προϊόντων και υπηρεσιών που ανταποκρίνονται στις συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες επιχειρήσεων και ιδιωτών (Εθνική Τράπεζα, 2013). Δίκαια μπορεί να χαρακτηριστεί ως η Τράπεζα της Ελληνικής Οικογένειας, καθώς ελέγχει το Υ της λιανικής τραπεζικής και διαθέτει τη μεγαλύτερη καταθετική βάση στην Ελλάδα (21% μερίδιο αγοράς στις καταθέσεις). Τα μερίδια καταθέσεων αντανακλούν την εμπιστοσύνη του αποταμιευτικού κοινού που αποτελεί και την κινητήρια δύναμή της. Με 508 καταστήματα και 1.351 ΑΤΜ, διαθέτει το πληρέστερο δίκτυο εξυπηρέτησης, καλύπτοντας ολόκληρη τη γεωγραφική έκταση της Ελλάδας, ενώ παράλληλα αναπτύσσει εναλλακτικά δίκτυα πώλησης των προϊόντων της, όπως οι υπηρεσίες Mobile και Internet Banking. Σήμερα, το Δίκτυο της Τράπεζας στο εξωτερικό περιλαμβάνει 1.198 μονάδες και απασχολεί 36.093 εργαζόμενους, εξυπηρετώντας μια αγορά 125 εκατομμυρίων κατοίκων (στοιχεία 30.06.2013) (Εθνική Τράπεζα, 2013). 8

1.2 Ιστορικό Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος (Α.Ε.) ιδρύθηκε το 1841 και εισήχθη στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών το 1880. Με 160 πλέον χρόνια επιτυχούς και αδιάλειπτης λειτουργίας στον οικονομικό βίο της χώρας, η Τράπεζα έχει εξελιχθεί σε ένα σύγχρονο και ολοκληρωμένο όμιλο εταιριών παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, καλύπτοντας έτσι τις συνεχώς διευρυνόμενες ανάγκες των πελατών της. Στο πλαίσιο αυτό, η Τράπεζα ίδρυσε το 1891 την Ελληνική Εταιρία Γενικών Ασφαλίσεων «Η Εθνική» και το 1927 την Εθνική Κτηματική Τράπεζα (Εθνική Τράπεζα, 2013). Μέχρι την ίδρυση της Τράπεζας της Ελλάδος το 1928, η Τράπεζα είχε το εκδοτικό προνόμιο στην Ελλάδα και ήταν υπεύθυνη για την έκδοση του νομίσματος. Το 1953, η Τράπεζα συγχωνεύτηκε με την «Τράπεζα Αθηνών», που είχε ιδρυθεί το 1893. Μέσα στο 1998, η Τράπεζα προέβη στη συγχώνευση δι' απορροφήσεως της θυγατρικής της «Εθνική Κτηματική Τράπεζα της Ελλάδος Α.Ε.», η οποία είχε προέλθει από τη συγχώνευση δύο πρώην θυγατρικών της εταιρειών, της «Εθνική Κτηματική Τράπεζα της Ελλάδος Α.Ε.» και της «Εθνική Στεγαστική Τράπεζα της Ελλάδος Α.Ε.», με σκοπό την αρτιότερη εξυπηρέτηση των πελατών της στον τομέα της στεγαστικής και κτηματικής πίστης. Από τον Οκτώβριο 1999, η μετοχή της Τράπεζας διαπραγματεύεται στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Στα τέλη του 2002, η Εθνική Τράπεζα προχώρησε στη συγχώνευση δι' απορροφήσεως της θυγατρικής της "Εθνική Τράπεζα Επενδύσεων Βιομηχανικής Αναπτύξεως ΑΕ". Στο πλαίσιο του στρατηγικού της προσανατολισμού στην αγορά της ΝΑ Ευρώπης, η ΕΤΕ εξαγόρασε, εντός του 2006, τη Finansbank στην Τουρκία και τη Vojvodjanska Banka στη Σερβία. Τέλος, τον Μάιο του 2013, η Εθνική Τράπεζα συγχωνεύεται με την First Business Bank, αφού αποκτά το υγιές της κομμάτι και μεταβιβάζονται τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού της FBB στην Εθνική Τράπεζα, μετά από σχετική πρόταση της τελευταίας που έλαβε την έγκριση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Προστέθηκαν έτσι στα μεγέθη του Ομίλου, 0,6 δις. ευρώ χορηγήσεις, 1,1 δις. ευρώ καταθέσεις και 19 καταστήματα και η συγχώνευση αυτή περιλαμβάνεται στην ενοποίηση. Δύο μόλις μήνες αργότερα, και 9

συγκεκριμένα στις 29 Ιουλίου, η Εθνική Τράπεζα συγχωνεύεται και με την Probank, αποκτώντας πάλι το υγιές της κομμάτι και προσθέτει έτσι στα μεγέθη του Ομίλου της, 2,6 δις. ευρώ χορηγήσεις, 3,1 δις. καταθέσεις και 112 καταστήματα, όμως η συγχώνευση αυτή δεν περιλαμβάνεται στην ενοποίηση (Capital, 2013, Probank, 2013). Με τις παραπάνω συγχωνεύσεις, η Εθνική Τράπεζα συμβάλλει έμπρακτα στην αναδιάρθρωση του πιστωτικού συστήματος της χώρας, λειτουργώντας στο πλαίσιο του ρόλου της ως συστημικής τράπεζας (Εθνική Τράπεζα, 2013). 10

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ 2.1. Δραστηριότητες του Ομίλου στην Ελλάδα Σκοπός της Τράπεζας είναι η εκτέλεση και η παροχή για λογαριασμό της και για λογαριασμό τρίτων κάθε τραπεζικής εργασίας και υπηρεσίας, που συμβάλλει στον εκσυγχρονισμό και στην ανάπτυξη της οικονομίας. Η κύρια δραστηριότητα της Εθνικής Τράπεζας στην Ελλάδα, αφορά την λιανική τραπεζική (στεγαστική και καταναλωτική πίστη, πιστωτικές κάρτες και χρηματοδότηση μικρών επιχειρήσεων), την επιχειρηματική τραπεζική (χρηματοδότηση μεγάλων και μεσαίων επιχειρήσεων και χρηματοδότηση έργων, χρηματοδοτικές μισθώσεις, ναυτιλιακή πίστη, συναλλακτική τραπεζική και διαχείριση απαιτήσεων σε καθυστέρηση), τη διαχείριση περιουσίας πελατών (καταθέσεις - επενδυτικά προϊόντα, αμοιβαία κεφάλαια και διαχείριση χαρτοφυλακίου ιδιωτών), την επενδυτική τραπεζική (εργασίες κεφαλαιαγοράς, διαχείριση διαθεσίμων, χρηματιστηριακές εργασίες, επενδυτικά χαρτοφυλάκια, συμβουλευτικές υπηρεσίες και υπηρεσίες θεματοφυλακής), τη στρατηγική λειτουργική αναβάθμιση (δίκτυο καταστημάτων, εναλλακτικά δίκτυα και τεχνολογική αναβάθμιση), το θεσμό συνηγόρου του πελάτη, το ανθρώπινο δυναμικό και την Εταιρική κοινωνική ευθύνη (Κιόχος και Παπανικολάου, 1999, Εθνική Τράπεζα, 2013). Οι ακόλουθες δραστηριότητες που απαριθμούνται ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, εμπίπτουν στον σκοπό της τράπεζας (Παπαδέας, 2001): I. Η χορήγηση οποιασδήποτε φύσης και μορφής δανείων και πιστώσεων προς φυσικά ή νομικά πρόσωπα με εμπράγματη ή προσωπική ασφάλεια στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό. II. Η προεξόφληση ή είσπραξη με προμήθεια για λογαριασμό της ή για λογαριασμό τρίτων, συναλλαγματικών, τοκομεριδίων, ενεχυρογράφων και αξιόγραφων, καθώς και η διαπραγμάτευση ή η αναπροεξόφλησή τους. 11

III. Η αγορά και πώληση χρυσού και συναλλάγματος, καθώς και κάθε εργασία με συνάλλαγμα, η αγοροπωλησία χρηματογράφων και άλλων αξιών για λογαριασμό τρίτων και η παροχή εγγυήσεων υπέρ τρίτων. IV. Οι προκαταβολές έναντι φορτωτικών και η χορήγηση πιστώσεων για την παραλαβή φορτωτικών τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό. V. Η αποδοχή χρηματικών καταθέσεων κάθε μορφής, καθώς και η λειτουργία ταμιευτηρίου. VI. Η σύναψη κάθε είδους δανείων ή άλλων συμβάσεων από το εσωτερικό ή το εξωτερικό και η έκδοση ομολογιακών δανείων. VII. Η αντιπροσώπευση και πρακτόρευση άλλων τραπεζών ή πιστωτικών οργανισμών του εσωτερικού ή του εξωτερικού. VIII. Η λειτουργία θυρίδων ή θησαυροφυλακίων. IX. Η έκδοση και διαχείριση οποιουδήποτε μέσου πληρωμής (πιστωτικών καρτών, ταξιδιωτικών επιταγών, πιστωτικών επιστολών, κ.λ.π). X. Η ίδρυση και λειτουργία κάθε μορφής και σκοπού των επιχειρήσεων και των εταιριών, καθώς και η συμμετοχή σε ήδη λειτουργούσες. XI. Η συνεργασία με ελληνικές, κοινοτικές και άλλες εταιρίες του εξωτερικού. Συμπερασματικά καταλήγουμε ότι οι δραστηριότητες της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος είναι οι ίδιες με τις εμπορικές τράπεζες. 2.2. Διεθνείς δραστηριότητες του Ομίλου Υπάρχει και διεθνής δραστηριότητα του Ομίλου της Ε.Τ.Ε, αφού εκτός της χώρας δραστηριοποιείται και στην Τουρκία, με την Finansbank SA, στην Βουλγαρία, με την United Bulgarian Bank, στη Δημοκρατία της Μακεδονίας, με τη Stopanska Banka, στην Ρουμανία, με την Banca Romaneasca, στη Σερβία, με τη Vojvodjanska Banka, στην Κύπρο, με την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος (Κύπρου), στην Αφρική, με τη South African Bank of Athens και στην Αλβανία, την Αίγυπτο και το Ηνωμένο Βασίλειο, με τα καταστήματα Ε.Τ.Ε του εξωτερικού. 12

Τέλος, άλλες δραστηριότητες του Ομίλου είναι οι ασφαλιστικές εργασίες, οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, η εκμετάλλευση ακινήτων και οι μηχανογραφικές υπηρεσίες (Εθνική Τράπεζα, 2013). 13

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 : ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ 3.1. Περί μετοχής της Εθνικής Τράπεζας 3.1.1. Συμμετοχή της Ε.Τ.Ε. στο δείκτη FTSE/ATHEX20 Ο δείκτης FTSE/Athex Large Cap είναι ο χρηματιστηριακός δείκτης υψηλής κεφαλοποίησης, ο οποίος περιλαμβάνει τις 25 πλέον (έναντι 20 που ήτανε πιο παλιά) μεγαλύτερες εταιρίες blue chip που είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, όπως έχει συμφωνηθεί από την Συμβουλευτική Επιτροπή των Δεικτών FTSE / XA (Financialnetwork, 2013, Euro2day, 2005). Η μετοχή της Εθνικής Τράπεζας συμμετέχει στον δείκτη αυτόν και μάλιστα βρίσκεται στη δεκάδα, και πιο συγκεκριμένα στην έβδομη θέση, όσο αναφορά τις μετοχές με τον μεγαλύτερο τζίρο. Το παραπάνω γεγονός αποτελεί άλλη μια επιβεβαίωση της μεγάλης εμπορευσιμότητας της τράπεζας (Εθνική Τράπεζα, 2013). 3.1.2. Σύνθεση μετοχικού κεφαλαίου Το μετοχικό κεφάλαιο της Εθνικής Τράπεζας αποτελείται από 956.090.482 κοινές ονομαστικές μετοχές. Όπως όλες οι ελληνικές εταιρίες, η Τράπεζα υποχρεούται από τον νόμο να τηρεί την αρχή «κάθε μετοχή έχει δικαίωμα μιας ψήφου». Στα τέλη Δεκεμβρίου 2012, κανένας μέτοχος (φυσικό ή νομικό πρόσωπο) κατείχε ποσοστό μεγαλύτερο του 5% του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας. Το μετοχικό κεφάλαιο της Ε.Τ.Ε χαρακτηρίστηκε από ευρεία διασπορά, καθώς περιελάμβανε περίπου 220.000 μετόχους, θεσμικούς και ιδιώτες στο τέλος Δεκεμβρίου του 2012. Κανένας μέτοχος δεν είχε στην κατοχή του μετοχές που υπερέβαιναν το 3,5% του μετοχικού κεφαλαίου. Από τη μετοχική σύνθεση, όπως αυτή διαμορφώθηκε στις 14

31.12.2012 προκύπτει ότι το 23,6% του μετοχικού κεφαλαίου ήταν κατανεμημένο σε θεσμικούς και ιδιώτες επενδυτές του εξωτερικού, έναντι 27,4% το 2011. Σημαντική αύξηση σημειώθηκε στο ποσοστό που κατείχαν οι ιδιώτες επενδυτές εσωτερικού από, 44,1% στο 49,2% στο τέλος του 2012, ενώ αντίθετα το μερίδιο των εγχώριων θεσμικών επενδυτών μειώθηκε στο 2,0% από το 2,7% το 2011. Το ποσοστό συμμετοχής των ασφαλιστικών ταμείων (ελεγχόμενα και μή από το Ελληνικό Δημόσιο) δεν παρουσίασε αξιοσημείωτη μεταβολή εντός του έτους (Εθνική Τράπεζα, 2013). 3.1.3. Πορεία μετοχής της Ε.Τ.Ε. (Εθνική Τράπεζα, 2013). 15

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 : ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ 4.1 Το ανθρώπινο δυναμικό 4.1.1 Πληθυσμός του ανθρωπίνου δυναμικού της Ε.Τ.Ε. Οι απασχολούμενοι στην τράπεζα ανήλθαν την 31.12.2012 σε 11.230 άτομα, έναντι 11.640 του 2011, σημειώνοντας μείωση κατά 3,6%. 16

Ο γυναικείος πληθυσμός αντιπροσωπεύει το 46,51% των απασχολούμενων για το έτος 2012, ένατι 46% που αντιπροσώπευε το 2011, παρουσιάζοντας έτσι μια μικρή άνοδο. Αντίθετα, ο ανδρικός πληθυσμός παρουσιάζει μικρή πτώση, αφού από το 54% που αντιπροσώπευε το 2011 έπεσε στο 53,49% το 2012. ΚΑΤΑΜΟΜΗ ΤΟ Υ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΗΣ ETE ΚΑ ΤΑ Φ ΥΛΟ ΣΤ ΙΣ 31.12.2012 (ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ & ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ) ΑΜΛΡΕΣ 6.007 53.49% ΓΥΝ ΑΙΚΕΣ 5.223 46,51% ΣΥΝΟΛΟ 11.230 100,00% ΚΑΤΑΜΟΜΗ ΤΟ Υ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΗΣ ETE ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΕΤΗ ΥΠ Η ΡΕΣΙΑ Σ ΣΤΙΣ 31.12.2012 (ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ & ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ) 10,14k 1,42% 12,59% 1139% 9,11% ΕΤΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΠΛΗΟΟΣ % ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ μέχρι 5 1.414 12,59% 6 10 1.291 11,50% 1 1.1 5 1.023 9,11% 16 20 1.943 17,30% 2 1.2 5 1.346 11,99% 26-3 0 2.915 25,% % 31-35 1.139 10,14% 36 159 1,42% ΣΥΝΟΛΟ 11.230 100,00% Οι αριθμοί του πίνακα σναφέροντοι στο προσωπικό π κ Τράπεζας που έχει προσληφθεί στην Ελλάδα και δεν συμπεριλαμβάνουν επιτόπιο προσωπικό μονάδων του Εξωτερικού, καθώς και το προσωπικό του Ομίλου Τέλος, παρατηρούμε πως το προσωπικό της Εθνικής Τράπεζας αποτελείται κυρίως από άτομα μεγαλύτερα των πενήντα ετών, ενώ τα ποσοστά των εργαζομένων που είναι κάτω των τριάντα είναι πραγματικά πολύ χαμηλά (Εθνική Τράπεζα, 2013). 17

4.1.2 Το μορφωτικό επίπεδο των υπαλλήλων της Ε.Τ.Ε. Το μορφωτικό επίπεδο των υπαλλήλων της Εθνικής Τράπεζας βαίνει διαρκώς βελτιωμένο. Η δεσπόζουσα κατηγορία είναι των ατόμων που έχουν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση επιπέδου Λυκείου. Παρά ταύτα παρατηπούμε πως με το πέρας των χρόνων μειώνεται αυτό το ποσοστό και αυξάνεται αυτό των αποφοίτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ΑΕΙ και ΤΕΙ) και των κατόχων μεταπτυχιακού τίτλου. Η αύξηση αυτή οφείλεται στην προσέλκυση ατόμων με εξειδικευμένες γνώσεις και υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης (Εθνική Τράπεζα, 2013). 4.1.3 Πρόσθετες παροχές στους υπαλλήλους της Εθνικής Τράπεζας Η εκπαίδευση και ανάπτυξη των εργαζομένων αποτελούν τα σημαντικότερα οχήματα αναβάθμισης του επιπέδου των εργαζομένων ως επαγγελματικές οντότητες και κατά συνέπεια της Τράπεζας. Η συνεχής βελτίωση της τεχνογνωσίας και των επαγγελματικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων των εργαζομένων μέσω αναπτυξιακών παρεμβάσεων, σε συνδυασμό με την προώθηση της αυτοεκπαίδευσης και της δια βίου μάθησης είναι στην κορυφή της ατζέντας όσον αφορά τη διοίκηση του ανθρώπινου δυναμικού. Η Εθνική Τράπεζα έχει μακρά παράδοση στον εκπαιδευτικό τομέα. Το 1975 συστήθηκε η "Υπηρεσία Εκπαιδεύσεως", η οποία εξελίχθηκε σε Υποδιεύθυνση, ενώ σήμερα, η δραστηριότητα αυτή με σαφή αναβαθμισμένη παροχή υπηρεσιών και αναπτυξιακό, ως προς τον εργαζόμενο, στόχο παρέχεται μέσα από τη "Διεύθυνση Ανάπτυξης Προσωπικού", η οποία αποτελεί ανεξάρτητη μονάδα από το 1996. Σήμερα, εκτός των εκπαιδευτικών κέντρων της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και της Πάτρας, λειτουργούν και αίθουσες κατάλληλα εξοπλισμένες ώστε να χρησιμοποιούνται για εκπαιδευτικούς σκοπούς στη Βέροια, τα Ιωάννινα, στην Καλαμάτα, στην Κομοτηνή και στη Χαλκίδα. Η Διοίκηση στηρίζει συνεχώς και ποικιλοτρόπως το έργο της Διεύθυνσης και θεωρεί την επαγγελματική κατάρτιση, επιμόρφωση και 18

διαρκή εκπαίδευση του προσωπικού της Τράπεζας καθοριστικό παράγοντα ανάπτυξης και κύριο ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα. Άλλες δραστηριότητες που παρέχει η Τράπεζα στους εργαζόμενούς της είναι : 1. Η ενδοεπιχειρησιακή εκπαίδευση Τα εκπαιδευτικά προγράμματα της Τράπεζας εναρμονίζονται με τους εκάστοτε επιχειρησιακούς στόχους όπως τη διατήρηση της θέσης της στην εγχώρια αγορά και την ενίσχυση της παρουσίας της στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Το μεγαλύτερο μέρος των προγραμμάτων υλοποιείται ενδοεπιχειρησιακά. Η επιμόρφωση του προσωπικού πραγματοποιείται με την χρήση συμμετοχικών μεθόδων εκπαίδευσης ώστε να εξασφαλίζεται η ενεργητική και συνεχής συμμετοχή των εκπαιδευομένων στη μαθησιακή διαδικασία καθώς και η επικοινωνία και συνεργασία εκπαιδευόμενου και εκπαιδευτή. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα καλύπτουν τους παρακάτω τομείς επιμόρφωσης: Βασική Εκπαίδευση, Τραπεζικές Εργασίες, Ανάπτυξη Προσωπικών Δεξιοτήτων, Διοικητική Επιμόρφωση, Οικονομική Επιμόρφωση, Γενική Επιμόρφωση και Μηχανογραφικές Εφαρμογές. Η συνεχής αξιολόγηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων καθώς και διερεύνηση των εκπαιδευτικών αναγκών πραγματοποιείται με σκοπό την αναπροσαρμογή τους ώστε να ανταποκρίνονται στις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες και να είναι αποτελεσματικά. Επίσης, αξιοποιώντας τις δυνατότητες του εσωτερικού διαδικτύου της Τράπεζας, η Διεύθυνση Ανάπτυξης Προσωπικού συνδράμει το ανθρώπινο δυναμικό της επιχείρησης ώστε να μπορεί να αντεπεξέρχεται στις εκπαιδευτικές ανάγκες του, προσφέροντας έναν αυξανόμενο αριθμό ηλεκτρονικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων (e-leaming). Παράλληλα, με τον τρόπο αυτό, στηρίζει την πολιτική περιβαλλοντικής διαχείρισης που έχει υιοθετήσει η Τράπεζα. 2. Η συμμετοχή σε προγράμματα εκτός Τράπεζας στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η συμμετοχή προσωπικού σε σεμινάρια και συνέδρια έγκριτων φορέων επαγγελματικής επιμόρφωσης, εντός και εκτός Ελλάδας, συμβάλλει στην παρακολούθηση των εξελίξεων στον τραπεζικό τομέα και συμπληρώνει την ενδοεπιχειρησιακή εκπαίδευση. 19

3. Τα προγράμματα σπουδών Η Τράπεζα αποδίδει μεγάλη σημασία στη συνεχή εκπαίδευση του προσωπικού της με σκοπό την επαγγελματική πρόοδο και τη δια βίου εξέλιξη του ανθρώπινου δυναμικού της. Για το λόγο αυτό υποστηρίζει κατά κύριο λόγο προγράμματα απόκτησης Επαγγελματικών Πιστοποιήσεων αλλά και προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών σε τομείς ενδιαφέροντος της Τράπεζας, προσφέροντας οικονομική βοήθεια και άλλες παροχές. 4. Τα προγράμματα ξένων γλωσσών Η Εθνική Τράπεζα υποστηρίζει την εκμάθηση, βελτίωση ή εξειδίκευση των γνώσεων του προσωπικού σε ξένες γλώσσες και ιδιαίτερα στην αγγλική. Στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι να δοθεί η δυνατότητα στους υπαλλήλους να ανταποκρίνονται πληρέστερα στις επαφές τους με το κοινό, να επικαιροποιούν τις γνώσεις τους και να συμπληρώνουν ελλείψεις τους στο συγκεκριμένο τομέα, έτσι ώστε να προσφέρουν συνεχώς υψηλού επιπέδου υπηρεσίες. 5. Την εκπαίδευση του προσωπικού του Ομίλου της Τράπεζας Η ανάδειξη του Ομίλου της Εθνικής σε αξιόπιστη και με ηγετική θέση δύναμη στα Βαλκάνια και ιδιαίτερα την περιοχή της Νοτιανατολικής Ευρώπης, προϋποθέτει την πλήρη και συνεχή εκπαιδευτική στήριξη του προσωπικού του Ομίλου, στις χώρες αυτές. 6. Τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Τα προγράμματα αυτά επιδοτούνται είτε απευθείας από την Ευρωπαϊκή Ένωση είτε εντάσσονται στο πλαίσιο των Κοινοτικών Πλαισίων της χώρας μας. Η μελέτη, η παρακολούθηση /ενημέρωση και η αξιολόγηση της σκοπιμότητας συμμετοχής σε προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία εξετάζουν και προωθούν θέματα εκπαιδευτικού ή /και γενικότερου ενδιαφέροντος της Τράπεζας, αποτελούν ενέργειες οι οποίες υπηρετούν την ποιοτική επιμόρφωση του προσωπικού. 7. Και τέλος από άλλες δραστηριότητες, όπως: 20

Ημερίδες ενημέρωσης ανά την Ελλάδα, με κοινό-στόχο τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις για την αποτελεσματική λειτουργία τους στο σύγχρονο οικονομικό περιβάλλον. Συμμετοχή στο Πρόγραμμα Επιχειρηματικότητας Νέων (συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων και τον ΣΕΒ). Διευκόλυνση στην πραγματοποίηση πρακτικής άσκησης σε αριθμό επιλεγμένων φοιτητών στο πλαίσιο του προγράμματος σπουδών τους. (Εθνική Τράπεζα, 2013). 21

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 : Ο ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ 5.1. Η συμβολή των πιστωτικών ιδρυμάτων στην οικονομία Τα πιστωτικά ιδρύματα σε ομαλές οικονομικές περιόδους αποτελούν κρίσιμους παράγοντες συμβολής στο οικονομικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Ως φορείς της εγχώριας οικονομίας αλλά και ως «παίκτες» στη διεθνή σκακιέρα συμβάλλουν πολύπλευρα στην ελληνική οικονομία με τις δραστηριότητές τους και με τη λειτουργία τους στην αγορά (Κιόχος και Παπανικολάου, 1999). Οι ελληνικές τράπεζες δραστηριοποιούνται σε υπηρεσίες χρηματοδότησης ιδιωτών και επιχειρήσεων, στην παροχή υπηρεσιών πληρωμών για το Δημόσιο και τις επιχειρήσεις και σε προγράμματα για επενδυτές και αποταμιευτές. Οι καταναλωτές έχουν τη δυνατότητα επιλογής προϊόντων που ικανοποιούν τις ανάγκες τους, επωφελούμενοι από τον ανταγωνισμό και το πλήθος τους. Έτσι, οι τράπεζες συνεισφέρουν ευρύτερα στην εύρυθμη λειτουργία της οικονομίας και στην αύξηση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της χώρας, καθώς χρηματοδοτούν την κατανάλωση και την αποταμίευση, περιορίζουν την παραοικονομία, βοηθούν στον εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων με τις οποίες συνεργάζονται και τελικά δημιουργούν προϋποθέσεις για την ανάπτυξη και άλλων κλάδων της οικονομίας, ενώ παράλληλα, η διαμεσολαβητική τους δραστηριότητα μειώνει τα έξοδα του κράτους και των επιχειρήσεων για τις πληρωμές και τις απαιτήσεις (Κιόχος και Παπανικολάου, 1999). Άλλος παράγοντας συμβολής είναι η λειτουργία των τραπεζών στο πλαίσιο της αγοράς (Ελληνική Ένωση Τραπεζών, 2008). Με τη συμμόρφωσή τους στο νομοθετικό πλαίσιο και στις διεθνείς συνθήκες, τα συστήματα εσωτερικού ελέγχου και διαχείρισης κινδύνων εξασφαλίζουν τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος και της οικονομίας. Ταυτόχρονα στηρίζουν την απασχόληση, ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής ύφεσης, όπως η παρούσα. Εξαιτίας των προγραμμάτων εθελουσίας εξόδου και επέκτασης στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια, δημιουργούν θέσεις εργασίας απασχολώντας μεγάλο αριθμό 22

εργαζομένων, με αυξητική τάση παροχών (ασφαλιστικές, ημερομίσθια κ.ά.). Επιπλέον, ο τραπεζικός κλάδος συνήθως είναι κερδοφόρος. Ελκύει μεγάλου ύψους επενδύσεις και οι πιστωτικές τράπεζες, αφενός προκαταβάλλουν υψηλό ποσοστό του φόρου που τους αναλογεί και, αφετέρου μοιράζουν υψηλό ποσοστό των καθαρών κερδών ως μέρισμα (Κιόχος και Παπανικολάου, 1999). Τέλος, στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, βοηθούν μέσω ευνοϊκής τιμολόγησης των υπηρεσιών τους, κοινωνικές ομάδες σε δυσχερή θέση ή στηρίζουν περιβαλλοντικές, πολιτιστικές και κυρίως αθλητικές δράσεις και προγράμματα (Γκρός και Μπαλτσής, 2009). 5.2. Οι Ελληνικές Τράπεζες και η οικονομική κρίση Κατά τα πρώτα στάδια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, οι τράπεζες στην Ελλάδα δεν αντιμετώπιζαν μεγάλα προβλήματα, καθώς εμφάνιζαν ικανοποιητική κεφαλαιακή επάρκεια (Λεωτσάκος, 2010), δεν είχαν επενδύσει πολλά κεφάλαια σε τοξικά ομόλογα (Ελληνική Ένωση Τραπεζών, 2010) και χαρτοφυλάκια που περιείχαν τιτλοποιημένα ενυπόθηκα δάνεια και είχαν αυξήσει τις προβλέψεις έναντι των επισφαλειών (Αναστασάτος, 2010, Ιωάννου, 2010). Μάλιστα, στην τριμηνιαία οικονομική ανάλυση της Alpha Bank για εκείνη την περίοδο (Euro2day, 2009), ο τραπεζικός τομέας συνέβαλλε στην προσωρινή βελτίωση των οικονομικών μεγεθών του δημοσίου χρέους και των πιστώσεων, στηρίζοντας την αγορά σημαντικού τμήματος του χρέους. Αυτό υποστηρίζεται και σε σχετική ανάλυση για την Ελλάδα το Σεπτέμβριο του 2009 (Emerging Markets Monitor, 2009), όπου εκφέρεται η άποψη ότι ο τραπεζικός τομέας θα στηρίξει την οικονομική ανάκαμψη λόγω, εκτός των άλλων, και της χαμηλής μόχλευσης. Ωστόσο, οι ελληνικές τράπεζες, λόγω και του δημοσιονομικού χρέους και της έλλειψης εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία, ήρθαν αντιμέτωπες με την υποβάθμιση των κρατικών ομολόγων τα οποία χρησιμοποιούσαν ως εγγυήσεις για την άντληση ρευστότητας από τράπεζες του εξωτερικού. Έτσι, αντιμετώπισαν προβλήματα που 23

οδηγήσουν σε κινήσεις συγχωνεύσεων. Τα κυριότερα από αυτά παρουσιάζονται παρακάτω (Πεφάνης, 2010). Καταρχάς, η χαμηλή αποτίμηση των κρατικών και τραπεζικών ομολόγων δημιουργεί στις τράπεζες μεγάλες λογιστικές ζημίες που απομειώνουν την καθαρή τους θέση και κατ επέκταση και την περιουσία τους. Επιπλέον, το κόστος δανεισμού των ελληνικών τραπεζών έχει αυξηθεί λόγω της αύξησης των spreads των ομολόγων, της υποβάθμισης της πιστοληπτικής τους ικανότητας και της μεταφοράς μεγάλου ποσούπάνω από 8 δις ευρώ- καταθέσεων σε τράπεζες του εξωτερικού. Επιπρόσθετα, η ρευστότητα βρίσκεται σε δύσκολο σημείο και η χορήγηση νέων δανείων έχει μειωθεί, καθώς πλέον οι τράπεζες είναι ιδιαίτερα προσεκτικές, με αποτέλεσμα να μειωθεί η είσπραξη τόκων και τα αντίστοιχα κέρδη τους. Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι θα υπάρξουν επιπτώσεις στα έσοδα των τραπεζών εξαιτίας του γεγονότος ότι η πλειοψηφία του ενεργητικού τους βρίσκεται στην Ελλάδα, όπου οι δραστηριότητες θα αντιμετωπίσουν πιέσεις (Λεωτσάκος, 2010). Τα επισφαλή δάνεια αποτελούν ακόμη ένα σημαντικό ζήτημα για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όπως και τα ανοιχτά κεφάλαια και οι επενδύσεις τους στα Βαλκάνια, όπου σε κάποιες χώρες τα υποθηκευμένα στοιχεία έχουν χάσει πάνω από το μισό της αξίας τους (Πεφάνης, 2010). Βέβαια, υπάρχουν τράπεζες, οι οποίες έχουν πλεονεκτήματα με τη διασπορά του ενεργητικού τους σε χώρες που εμφανίζουν κερδοφορία, π.χ. η Εθνική τράπεζα στην Τουρκία με τη Finansbank (Λεωτσάκος, 2010). Γ ενικότερα, η δύσκολη οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα υποσκάπτει τη σταθερότητα του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, λόγω των εκτενών επενδύσεων στο κρατικό της χρέος, για αυτό το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα συνέβαλλαν στη διάσωση της ελληνικής οικονομίας, χωρίς να προβούν σε αναδιάρθρωση του χρέους. Με το τελευταίο, οι τράπεζες- κάτοχοι ελληνικών ομολόγων μπορεί να αντιμετωπίσουν το ενδεχόμενο της χρεωκοπίας, με πολύπλευρες επιπτώσεις στο χρηματοπιστωτικό σύστημα (Veron, 2010). Η ελληνική κυβέρνηση, από την πλευρά της, για την ομαλή λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, προχώρησε στις παρακάτω κινήσεις. Πενταπλασίασε το ποσό των καταθέσεων που εγγυάται το σύστημα εγγυήσεως των καταθέσεων, με αύξηση του 24

κόστους των ασφαλίστρων που πληρώνουν οι τράπεζες. Επιπλέον, επέτρεψε να παραχωρήσουν για τρία έτη προνομιούχες μετοχές τους στο κράτος με τόκο 10% για ενίσχυση της κεφαλαιακής τους επάρκειας. Έδωσε ακόμη τη δυνατότητα στις τράπεζες να χρησιμοποιούν την εγγύηση του Δημοσίου προκειμένου να δανείζονται από τις αγορές ομολόγων διότι η πρόσβαση σε αυτές έως το Μάιο του 2009 γινόταν μόνο με την εγγύηση του Δημοσίου. Τέλος, επειδή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έδινε πίστωση μόνο με ενέχυρο ομόλογα του Δημοσίου και τιτλοποιημένα στοιχεία του ενεργητικού των τραπεζών, το κράτος ενέκρινε να δανειστούν οι τράπεζες ομόλογα του Δημοσίου για να εξακολουθούν να δανείζονται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Βέβαια, το περιθώριο μεταξύ του μέσου επιτοκίου καταθέσεων και του μέσου επιτοκίου χορηγήσεων είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο μέσο όρο της Ευρωζώνης κάτι που βοήθησε αρχικά τις τράπεζες να ανταπεξέλθουν στη δύσκολη χρηματοοικονομική συγκυρία, επιβαρύνει, όμως, τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις με χρέη. Σύμφωνα με την έκθεση της Alphabank (Euro2day, 2009), τα επιτόκια χορηγήσεων καλύπτουν το κόστος χρηματοδότησης για ξένα και ίδια κεφάλαια, το οποίο είναι πολύ υψηλό για την Ελλάδα, το κόστος συναλλαγών, το κόστος των κινδύνων και το κέρδος για τους μετόχους. Συγκεκριμένα, αναφέρεται στην ίδια έκθεση (Euro2day, 2009) ότι το κόστος δανεισμού των τραπεζών στις αγορές χρήματος και κεφαλαίου είναι πιο υψηλό εξαιτίας του περιθωρίου κινδύνου στα κρατικά ομόλογα και τη χαμηλή πιστοληπτική διαβάθμιση της Ελλάδας, ενώ μετά τον Ιούλιο του 2008 και οι προθεσμιακές καταθέσεις βαρύνουν πλέον τις τράπεζες εξαιτίας των υψηλών επιτοκίων των εντόκων γραμματίων και των δημόσιων ομολόγων. Η χώρα μας, στην παρούσα οικονομική φάση, προσέφυγε από τις 23 Απριλίου 2010, με ανακοίνωσή της, στο μηχανισμό στήριξης και χρηματοδότησης της Ελληνικής οικονομίας, στον οποίο συμμετέχουν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, και στα δύσκολα μέτρα που τον συνοδεύουν ως όροι. Με αυτό τον τρόπο, σύμφωνα με μελέτη της τράπεζας Eurobank EFG (Αναστασάτος, 2010), αφενός χάνεται η αυτονομία της οικονομικής πολιτικής με πιθανές σημαντικές επιπτώσεις, αφετέρου όμως μπορεί να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα, το ισχύον οικονομικό και διοικητικό σύστημα και να προασπίσει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, 25