ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΤΟ VII ΤΜΗΜΑ ΠΡΑΞΗ 106 Περίληψη «Προμήθεια ηλεκτρολογικού υλικού» Είναι μη νόμιμος ο επιμερισμός της συνολικής ποσότητας όμοιων ή ομοειδών προμηθειών και υπηρεσιών σε περισσότερες μικρότερες ποσότητες ή μερικότερες όμοιες ή ομοειδείς κατηγορίες και η εν συνεχεία απευθείας ή κατόπιν πρόχειρου διαγωνισμού ανάθεσής τους με βάση το ύψος της δαπάνης που προκύπτει από την τεχνητή αυτή κατάτμηση, καθόσον με τον τρόπο αυτό επιχειρείται, κατά περιγραφή των προαναφερόμενων, η αποφυγή της τήρησης της διαδικασίας του ανοικτού διαγωνισμού (πρβλ. Ε.Σ. Πράξ. Κ.Π.Ε.Δ. στο VII Τμ. 45/2018, 38/2017, 57/2016, 122/2016, 65/2014). Οι προμήθειες: α) διαφόρων ηλεκτρολογικών υλικών και β)η ενεργειακή αναβάθμιση φωτιστικών οδοφωτισμού με αντικατάσταση φωτεινής έντασης φωτιστικών LED (μικτή σύμβαση προμηθειών και υπηρεσιών με εφαρμοστέο νομοθετικό καθεστώς αυτό των προμηθειών,καθόσον η αξία της προμήθειας υπερβαίνει αυτής των υπηρεσιών) είναι ομοειδείς συμβάσεις που κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις υπό την έννοια ότι εντάσσονται στην ευρύτερη κατηγορία του ηλεκτρολογικού υλικού και προορίζονται για την εξυπηρέτηση του αυτού λειτουργικού σκοπού ήτοι για τη κάλυψη των αναγκών ηλεκτροφωτισμού του Δήμου Μη νόμιμη η κατάτμηση δαπανών που αφορούν σε προμήθειες
2 που ανατέθηκαν μέσω πρόχειρου διαγωνισμού η πρώτη και απευθείας ανάθεσης η δεύτερη Δείτε το πλήρες κείμενο : ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΤΟ VII ΤΜΗΜΑ ΠΡΑΞΗ 106 Αποτελούμενο από την Πρόεδρό του Ελένη Λυκεσά, Σύμβουλο και τους Παναγιώτη Παππίδα, Πάρεδρο και Δήμητρα Μαλαγάρη (εισηγήτρια), Εισηγήτρια. Γραμματέας: Ιωάννης Αθανασόπουλος, υπάλληλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Συνήλθε στο Κατάστημά του, στις 29 Μαΐου 2018, για να αποφανθεί, αν πρέπει να θεωρηθούν τα 129 και 130, οικονομικού έτους 2018, χρηματικά εντάλματα πληρωμής του Δήμου Σ. Σκέφθηκε κατά το νόμο Ι. Η Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Δήμο Π αρνήθηκε, με την /29.11.2017 πράξη της, τη θεώρηση των 471 και 486, οικονομικού έτους 2017, χρηματικών ενταλμάτων πληρωμής του Δήμου Σ, ποσού 4.496,24 και 14.086,40 ευρώ αντίστοιχα, που αφορούσαν στην προμήθεια ηλεκτρολογικού υλικού δυνάμει αντίστοιχων συμβάσεων. Ως αιτιολογία προέβαλε ότι οι ως άνω συμβάσεις, που συνάφθηκαν κατόπιν πρόχειρου διαγωνισμού η πρώτη και απευθείας ανάθεσης η δεύτερη, δεν είναι νόμιμες, διότι συναθροιζόμενες με λοιπές ομοειδείς συμβάσεις που ανατέθηκαν εντός του 2017 υπερβαίνουν το όριο των 60.000,00 ευρώ, μέχρι του οποίου επιτρέπεται η ανάθεση κατόπιν πρόχειρου διαγωνισμού και ως εκ τούτου μη νομίμως κατατμήθηκαν και ανατέ-θηκαν χωρίς την διενέργεια ανοιχτής διαγωνιστικής διαδικασίας. Ο Δήμος Σ ακύρωσε τα ως άνω χρηματικά εντάλματα
3 και αφού τα αντικατέστησε με τα 129 και 130, ισόποσα, οικονομικού έτους 2018, τα επανυπέβαλε για θεώρηση, υποστηρίζοντας τη νομιμότητα των δαπανών. Η Επίτροπος, όμως, ενέμεινε στην άρνησή της, με αποτέλεσμα να ανακύψει διαφωνία, για την άρση της οποίας νόμιμα απευθύνεται, με την από 4.4.2018 έκθεσή της, στο Κλιμάκιο. II. Ο ν. 4412/2016 «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (προσαρμογή στις οδηγίες και )» (Α 147) ορίζει στο άρθρο 2 ότι «1. Για τους σκοπούς του παρόντος εφαρμόζονται οι ακόλουθοι ορισμοί: 1) ( ) 8) ως «δημόσιες συμβάσεις προμηθειών» και ως «συμβάσεις προμηθειών» νοούνται οι συμβάσεις που έχουν ως αντικείμενο την αγορά ( ) προϊόντων. Μια σύμβαση προμηθειών μπορεί να περιλαμβάνει, παρεμπιπτόντως, εργασίες τοποθέτησης και εγκατάστασης, 9) ως «δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών» και ως «συμβάσεις υπηρεσιών» νοούνται οι συμβάσεις που έχουν ως αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών, ( )» και στο άρθρο 4 ότι «1. Η παράγραφος 2 εφαρμόζεται σε μεικτές συμβάσεις οι οποίες έχουν ως αντικείμενο διαφορετικά είδη συμβάσεων, το σύνολο των οποίων εμπίπτει στο παρόν Βιβλίο (άρθρα 3 έως 221) ( ) 2. Οι συμβάσεις που έχουν ως αντικείμενο δύο ή περισσότερα είδη συμβάσεων (έργα, υπηρεσίες ή προμήθειες) ανατίθενται σύμφωνα με τις διατάξεις που εφαρμόζονται στο είδος της σύμβασης που χαρακτηρίζει το κύριο αντικείμενο της σχετικής σύμβασης. Στην περίπτωση ( ) μεικτών συμβάσεων που αποτελούνται εν μέρει από υπηρεσίες και εν μέρει από προμήθειες, το κύριο αντικείμενο καθορίζεται σύμφωνα με το ποια από τις εκτιμώμενες αξίες των αντίστοιχων υπηρεσιών ή προμηθειών είναι η υψηλό-τερη ( )», στο άρθρο 6 ότι «1. Ο υπολογισμός της εκτιμώμενης αξίας μιας σύμβασης βασίζεται στο συνολικό πληρωτέο ποσό, χωρίς Φ.Π.Α., όπως εκτιμάται από την αναθέτουσα αρχή ( )», στο άρθρο 117 ότι «1. Προσφυγή στη διαδικασία του συνοπτικού διαγωνισμού επιτρέπεται όταν η εκτιμώμενη αξία της σύμβασης είναι ίση ή κατώτερη από το ποσό των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται ο Φ.Π.Α. ( )» και στο άρθρο 118 ότι «1. Προσφυγή στη
4 διαδικασία της απευθείας ανάθεσης επιτρέπεται όταν η εκτιμώμενη αξία της σύμβασης, χωρίς Φ.Π.Α., είναι ίση ή κατώτερη από το ποσό των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ.( )». Σύμφωνα με τα ανωτέρω οι συμβάσεις προμηθειών περιλαμβάνουν και τις απλές εργασίες τοποθέτησης και εγκατάστασης του προμηθευόμενου προϊόντος, όταν πρόκειται δε για μεικτές συμβάσεις με αντικείμενο τόσο προμήθειες όσο και υπηρεσίες, το νομοθετικό καθεστώς που εφαρμόζεται για την ανάθεσή τους προσδιορίζεται με βάση το ποια από τις εκτιμώμενες αξίες αυτών είναι η υψηλότερη. Ειδικότερα, η προμήθεια και εγκατάσταση συστημάτων φωτισμού σε οδούς, η οποία περιλαμβάνει και τις εργασίες μεταφοράς, συναρμολόγησης και τοποθέτησης ενός φωτιστικού σώματος, συνιστά μεικτή σύμβαση προμηθειών και υπηρεσιών και επομένως το εφαρμοστέο νομοθετικό καθεστώς εξαρτάται από το ποιας σύμβασης η αξία είναι υψηλότερη. Περαιτέρω, οι δήμοι μπορούν να αναθέτουν συμβάσεις έργων, προμηθειών και υπηρεσιών απευθείας όταν η κατ είδος ετήσια συνολική δαπάνη τους δεν υπερβαίνει το ποσό των 20.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. και κατόπιν πρόχειρου διαγωνισμού όταν η εν λόγω δαπάνη δεν υπερβαίνει τα 60.000 ευρώ. Προκειμένου δε να διαπιστωθεί το ποσό στο οποίο ανέρχεται η δαπάνη συγκεκριμένης προμήθειας αγαθών και συνακόλουθα η δυνατότητα ανάθεσής τους απευθείας ή κατόπιν πρόχειρου ή ανοικτού διαγωνισμού λαμβάνεται υπόψη η συνολική δαπάνη που απαιτείται για να καλυφθούν οι ανάγκες του δήμου σε αγαθά στο σύνολό τους, τα οποία, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, θεωρούνται όμοια ή ομοειδή ή ως εκ της φύσης, του αντικειμένου ή της λειτουργικότητάς τους εντάσσονται σε όμοιες ή παρεμφερείς κατηγορίες. Στο πλαίσιο αυτό είναι μη νόμιμος ο επιμερισμός της συνολικής ποσότητας όμοιων ή ομοειδών προμηθειών και υπηρεσιών σε περισσότερες μικρότερες ποσότητες ή μερικότερες όμοιες ή ομοειδείς κατηγορίες και η εν συνεχεία απευθείας ή κατόπιν πρόχειρου διαγωνισμού ανάθεσής τους με βάση το ύψος της δαπάνης που προκύπτει από την τεχνητή αυτή
5 κατάτμηση, καθόσον με τον τρόπο αυτό επιχειρείται, κατά περιγραφή των προαναφερόμενων, η αποφυγή της τήρησης της διαδικασίας του ανοικτού διαγωνισμού (πρβλ. Ε.Σ. Πράξ. Κ.Π.Ε.Δ. στο VII Τμ., 45/2018,, 38/2017, 57/2016, 122/2016, 65/2014). III. Στην προκειμένη περίπτωση προκύπτουν τα ακόλουθα: α. Με την /2.5.2017 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Σ εγκρίθηκε η /2017 μελέτη για την «προμήθεια διαφόρων ηλεκτρολογικών υλικών», προϋπολογισμού 55.769,40 ευρώ μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α., και αποφασίστηκε η ανάθεσή της με τη διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού. Το αποτέλεσμα του διαγωνισμού κατακυρώθηκε στην εταιρεία «S.. A.E.», με την οποία υπεγράφη η /11.9.2017 σύμβαση, ποσού 65.049,70 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.). Το αντικείμενο της σύμβασης, σύμφωνα με τη μελέτη, συνίσταται στην προμήθεια ηλεκτρολογικού υλικού για την συστηματική αντιμετώπιση των αναγκών του Δήμου και ο προϋπολογισμός αναλύεται σε α) προμήθεια καλωδίων χαμηλής τάσης ποσού 1.532,64 ευρώ, β) προμήθεια εξοπλισμού φωτισμού οδών (καλώδια, σφικτήρες, προβολείς led, μετασχημα-τιστές για Φ/Σ, ντουί, φωτιστικά δρόμου κλπ) ποσού 45.784,02 ευρώ, γ) προμήθεια τηλεφωνικού εξοπλισμού ποσού 1.346,64 ευρώ, δ) προμήθεια ηλεκτρικών πινάκων (ασφάλειες, ρελλέ, γενικοί διακόπτες κλπ) ποσού 17.418,28 ευρώ και ε) προμήθεια εν γένει ηλεκτρολογικού εξοπλισμού (ρευματοδότες, πολύπριζα, μετασχηματιστές κλπ) ποσού 1.539,83 ευρώ. Για την καταβολή της αμοιβής της αναδόχου εξεδόθη αρχικά το 471, οικονομικού έτους 2017, χρηματικό ένταλμα πληρωμής, και μετά την ακύρωση αυτού το 129, ισόποσο, οικονομικού έτους 2018. β. Στη συνέχεια, με την /7.8.2017 απόφαση της Δημάρχου, ανατέθηκε απευθείας στην ίδια ως άνω εταιρεία «S A.E.» η «ενεργειακή αναβάθμιση φωτιστικών οδοφωτισμού με αντικατάσταση αντίστοιχης φωτεινής έντασης φωτιστικών LED», ποσού 11.360,00 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.). Σε εκτέλεση της
6 απόφασης αυτής υπεγράφη η /8.8.2017 σύμβαση, το αντικείμενό της οποίας, σύμφωνα με την /2017 μελέτη, συνίσταται στην αντικατάσταση δεκαέξι φωτιστικών σωμάτων με νέα τύπου LED στους ιστούς φωτισμού της Λεωφόρου Δημοκρατίας και στον προϋπολογισμό της μελέτης αναφέρεται ότι η αξία των φωτιστικών σωμάτων ανέρχεται σε 11.109,28 ευρώ (16 * 694,30) και η αξία για αποξήλωση σε 301,60 ευρώ (16 * 18,85). Ειδικότερα, από το τιμολόγιο της μελέτης προκύπτει ότι η τιμή των 694,30 ευρώ αναλύεται σε 600 ευρώ για το φωτιστικό σώμα και 51,05 και 43,27 ευρώ για την εργασία τεχνίτη και βοηθού αντίστοιχα. Για την καταβολή της αμοιβής της αναδόχου εξεδόθη αρχικά το 486, οικονομικού έτους 2017, χρηματικό ένταλμα πληρωμής, και μετά την ακύρωση αυτού το 130, ισόποσο, οικονο-μικού έτους 2018. γ. Εντωμεταξύ, με την /7.2.2017 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής ανατέθηκε απευθείας, λόγω επείγουσας ανάγκης εξαιτίας της ματαίωσης σχετικού διαγωνισμού, στην ίδια εταιρεία «S A.E» η προμήθεια 2.409 λαμπτήρων, προϋπολογισμού 12.763,00, μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. ( /17.2.2017 σύμβαση), και κατόπιν διενέργειας πρόχειρου διαγωνισμού, ανατέθηκε, με την /24.8.2017 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, επίσης στην ίδια εταιρεία η προμήθεια λαμπτήρων, ενδεικτικού προϋπολογισμού 43.271,00 ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.( /11.9.2017 σύμβαση). Για την πλήρη εξόφληση της πρώτης ως άνω σύμβασης και για την μερική εξόφληση της δεύτερης εξεδόθησαν τα /2017 και /2017 χρηματικά εντάλματα πληρωμής, τα οποία θεωρήθηκαν από την Επίτροπο. IV. Με τα δεδομένα αυτά γίνονται δεκτά τα εξής: Αντικείμενο όλων των ανωτέρω /11.9.2017, /8.8.2017, /17.2.2017 και /11.9.2017 συμβάσεων, που ανατέθηκαν στην ίδια ανάδοχο, αποτελεί η προμήθεια ειδών που, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, είναι ομοειδή, υπό την έννοια ότι εντάσσονται στην ευρύτερη κατηγορία του ηλεκτρολογικού υλικού και προορίζονται για την εξυπηρέτηση του αυτού λειτουργικού σκοπού, ήτοι για
7 την κάλυψη των αναγκών ηλεκτροφωτισμού του Δήμου Σ. Ειδικότερα, η σύμβαση για την ενεργειακή αναβάθμιση των φωτιστικών οδοφωτισμού συνιστά μεικτή σύμβαση προμηθειών και υπηρεσιών με εφαρμοστέο νομοθε-τικό καθεστώς αυτό των προμηθειών, καθόσον σύμφωνα με το επισυναπτόμενο τιμολόγιο μελέτης η αξία των προς προμήθεια αγαθών ανέρχεται σε 694,33 ευρώ ανά τεμάχιο, εκ των οποίων τα 600 ευρώ αφορούν στην προμήθεια του φωτιστικού και τα υπόλοιπα στην αμοιβή τοποθέτησης. Η εκ των υστέρων και κατόπιν της επιστροφής των χρηματικών ενταλμάτων προσκομισθείσα ανάλυση τιμών, η οποία δεν φέρει ημερομηνία σύνταξης και σύμφωνα με την οποία η αξία της προμήθειας ανέρχεται στα 310 ευρώ ανά τεμάχιο, δεν επαρκεί για την ανατροπή της αποδεικτικής ισχύος του ως άνω τιμολογίου μελέτης, το οποίο αποτελούσε εξαρχής τμήμα της τεχνικής έκθεσης και αναπόσπαστο τμήμα της σύμβασης. Πέραν αυτών, το αντικείμενο των επίμαχων συμβάσεων, για την πληρωμή των οποίων εντέλλονται τα υπό κρίση χρηματικά εντάλματα, ταυτί-ζεται κατά ένα μέρος, καθόσον στην /11.9.2017 σύμβαση που ανατέθηκε κατόπιν πρόχειρου διαγωνισμού περιλαμβάνεται και η προμήθεια φωτιστικών σωμάτων και ως εκ τούτου η ενεργειακή αναβάθμιση των φωτιστικών οδοφω-τισμού μη νομίμως επιμερίσθηκε και ανατέθηκε με ξεχωριστή σύμβαση κατόπιν απευθείας ανάθεσης. Τέλος, και η ανάθεση λαμπτήρων συνιστά προμήθεια εν γένει ηλεκτρολογικού υλικού, υλικού δηλαδή ομοειδούς με αυτό των ελεγχό-μενων συμβάσεων. Ενόψει αυτών οι προαναφερόμενες προμήθειες αποτελούν τμήματα ενός ενιαίου αντικειμένου, η συνολική προϋπολογισθείσα δαπάνη του οποίου ανέρχεται στο ποσό των 123.163,40 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. και υπερβαίνει το χρηματικό όριο των 60.000,00 ευρώ, μέχρι το οποίο επιτρέπεται η ανάθεση προμηθειών κατόπιν διενέργειας πρόχειρου διαγωνισμού. Επομένως, οι ελεγχό-μενες δαπάνες, που αφορούν σε προμήθειες που ανατέθηκαν μέσω πρόχειρου διαγωνισμού η πρώτη και απευθείας ανάθεσης η δεύτερη, δεν είναι νόμιμες.
8 V. Κατ ακολουθία των ανωτέρω, οι εντελλόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες και τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν. Για τους λόγους αυτούς Αποφαίνεται ότι τα 129 και 130 οικονομικού έτους 2018, χρηματικά εντάλματα πληρωμής του Δήμου Σ, ποσού 4.496,24 και 14.086,40 ευρώ, αντίστοιχα, δεν πρέπει να θεωρηθούν. Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΛΕΝΗ ΛΥΚΕΣΑ Η ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΑΛΑΓΑΡΗ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ