ΟΔΗΓΟΣ βρεφικού µασάζ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Το βρεφικό μασάζ εξασκείται σε πολλούς πολιτισμούς εδώ και χιλιάδες χρόνια και οι έρευνες δείχνουν ότι έχει πολλά οφέλη. Ο οδηγός αυτός δημιουργήθηκε για να σας δώσει παραδείγματα για το τι θα μάθετε σε ένα μάθημα μασάζ. Μέσω του μασάζ, μαθαίνετε πώς επικοινωνεί το μωρό σας καθώς και διάφορες ιδέες για να το υποστηρίξετε τους πρώτους μήνες της ζωής του. Εσείς και το μωρό σας θα ανακαλύψετε τι είναι καλύτερο και για τους δυο σας. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι το μασάζ είναι κάτι που κάνετε με παρά στο μωρό σας. Είναι καλύτερο να μάθετε περισσότερο από κάποιον με πιστοποίηση στο βρεφικό μασάζ, ώστε να ωφεληθείτε πλήρως από αυτό. Ο ιδανικός τρόπος να μάθετε πώς να κάνετε με ασφάλεια μασάζ στο μωρό σας είναι να συμμετάσχετε σε μια ομάδα βρεφικού μασάζ. Η Διεθνής Ένωση Βρεφικού Μασάζ (IAIM) εκπαιδεύει γονείς σε όλο τον κόσμο πάνω από 25 χρόνια. Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε το www.iaim.net Αυτές οι κινήσεις μασάζ βασίζονται στο βιβλίο INFANT MASSAGE: A Handbook for Loving Parents της Vimala McClure, ιδρύτριας του ΙΑΙΜ. Το ΙΑΙΜ είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός και δεν υποστηρίζει κανένα προϊόν. Εισαγωγή στο βρεφικό μασάζ Νεογέννητο Το μασάζ βοηθά τη μαμά, τον μπαμπά και το μωρό να γνωρίσουν ο ένας τον άλλο μέσα από το άγγιγμα, ενώ βοηθά επίσης τους νέους γονείς να νιώσουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση για τη γονική συμπεριφορά τους. Η υποενότητα αυτή δίνει παραδείγματα κινήσεων για: Χαλαρά χέρια Πόδια Πέλματα Κοιλιά Πλάτη Έξι εβδομάδων έως έξι μηνών Εκτός από το γεγονός ότι συνεχίζει να ενδυναμώνει το δεσμό ανάμεσα στο γονιό και το μωρό, το μασάζ βοηθά επίσης στην ανακούφιση από πολλά συχνά προβλήματα. Η υποενότητα αυτή εστιάζει στα εξής: Καθιέρωση συστηματικών τρόπων μασάζ Ανακούφιση από τις ενοχλήσεις Μείωση του κλάματος Επιπλέον μασάζ για: Κοιλιά Στήθος Χαλάρωση με άγγιγμα Χέρια Πρόσωπο Πλάτη Έξι μηνών και άνω Η υποενότητα αυτή δείχνει πώς να προσαρμόσετε το μασάζ σε μεγαλύτερο μωρό, παρέχοντας πληροφορίες για: Αλληλεπίδραση, διασκέδαση και παιχνίδι Χαλάρωση και ξεκούραστο ύπνο Ενίσχυση της ανάπτυξής του Επιπλέον κινήσεις για: Πόδια Πλάτη Απαλές ασκήσεις
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Συμβουλές για να ξεκινήσετε το βρεφικό μασάζ Γιατί πρέπει να κάνω μασάζ στο μωρό μου; Τα οφέλη του τακτικού μασάζ: Βοηθά εσάς και το μωρό σας να καταλαβαίνετε ο ένας τον άλλο καλύτερα Ανακουφίζει τα μωρά και μειώνει το κλάμα Βοηθά την πέψη και ανακουφίζει από τους κολικούς, τα αέρια και τη δυσκοιλιότητα Βοηθά τα μωρά να κοιμούνται πιο βαθιά και για περισσότερη ώρα Ανακουφίζει από τη ρινική συμφόρηση και τη δυσφορία της οδοντοφυΐας Βοηθά να αναπτυχθεί ο μυϊκος τόνος, ο συντονισμός και η ευκαμψία Ενισχύει την επίγνωση του σώματος Βελτιώνει το ανοσοποιητικό σύστημα Βελτιώνει την υφή του δέρματος Βοηθά να χαλαρώσει τόσο ο γονέας όσο και το μωρό Ενισχύει την αυτοπεποίθηση του γονέα για το πώς χειρίζεται το μωρό του Ξεκινώντας Επιλέξτε μια ώρα κατά την οποία το μωρό είναι ξύπνιο και σε επαγρύπνηση, δεν πεινάει πολύ ή δεν έχει φάει πολύ Φτιάξτε το περιβάλλον, ελέγχοντας ότι το δωμάτιο είναι ζεστό και ο φωτισμός δεν είναι ιδιαίτερα έντονος Τοποθετήστε ό,τι χρειάζεστε δίπλα σας: λάδι, πετσέτα, καθαρές πάνες και ρούχα Πλύνετε τα χέρια σας και βγάλτε τα κοσμήματα, όπως το ρολόι σας Βεβαιωθείτε ότι μπορείτε να κάνετε το μασάζ σε ασφαλές και άνετο μέρος και τοποθετήστε το μωρό έτσι ώστε να βλέπει καθαρά το πρόσωπό σας Πριν ξεκινήσετε, αφιερώστε λίγο χρόνο για να χαλαρώσετε, παίρνοντας μερικές βαθιές αναπνοές για να διώξετε την ένταση Να θυμάστε ότι όλα τα μωρά είναι διαφορετικά και αλλάζουν όλη την ώρα. Για παράδειγμα, τα μικρά μωρά μπορεί να νιώθουν πιο ασφαλή όταν τα αφήνετε με τα ρούχα τους κι όταν νιώθουν κοντά στο σώμα των γονιών τους. Ζητώντας την άδεια (α) Κάντε μασάζ στο μωρό σας μόνο όταν είναι ξύπνιο κι έτοιμο να συμμετάσχει. Το να «ζητήσετε την άδεια» για να το ξεντύσετε ή να του κάνετε μασάζ βοηθά το μωρό να αποκτήσει εμπιστοσύνη απέναντί σας. Έτσι αναπτύσσεται μια υγιής στάση απέναντι στο άγγιγμα με τρυφερό και γεμάτο σεβασμό τρόπο. Κάποιες φορές το μωρό σας μπορεί να μην έχει διάθεση για μασάζ, όταν πεινάει, είναι κουρασμένο ή νιώθει καλά, για παράδειγμα. Είναι σημαντικό να παρακολουθείτε και να αντιδράτε στη γλώσσα του σώματος του μωρού σας και να του προσφέρετε το μασάζ κάποια άλλη στιγμή. Όταν βεβαιωθείτε ότι το μωρό είναι έτοιμο, τρίψτε μερικές σταγόνες λάδι στα χέρια σας ενώ ζητάτε την άδεια του μωρού σας «Να σου κάνω μασάζ;» Να θυμάστε ότι το μασάζ έχει στόχο το μωρό. Προσαρμόστε το ρυθμό των κινήσεων στις αντιδράσεις του μωρού σας. Οι αντιδράσεις αυτές ή αλλιώς «γλώσσα του μωρού» ονομάζονται «βρεφικές ενδείξεις». Είναι σημαντικό η εμπειρία να είναι μια χαρούμενη ώρα για σας και το μωρό σας. Τελειώστε με ένα «Ευχαριστώ» (β) Όταν εσείς και το μωρό σας νιώσετε ότι το μασάζ έφτασε στο τέλος του, πείτε ευγενικά ευχαριστώ. Αυτό το κάνετε δίνοντάς του ένα τελευταίο χάδι με τα δύο χέρια από τους ώμους μέχρι τα δάχτυλα των ποδιών ή δίνοντάς του ένα φιλί και μια αγκαλιά ή λέγοντας ένα τραγουδάκι.
Το άγγιγμα είναι ένας πανίσχυρος τρόπος να μεταδώσετε την αγάπη σας προς το μωρό σας. Τις πρώτες βδομάδες, χρησιμοποιήστε αργά και θετικά χάδια, χωρίς να επιμένετε πολλή ώρα σε μία περιοχή. Οι αισθήσεις των νεογέννητων μωρών είναι ιδιαίτερα οξυμένες και τα περισσότερα αναζητούν παρηγοριά στην αγκαλιά των γονιών τους τις πρώτες βδομάδες, ενώ άλλα μπορεί να απλώς να επιζητούν ένα απαλό χάδι στην πλάτη τους, πάνω από τα ρουχαλάκια τους. Επιλόχειος κατάθλιψη πώς να χρησιμοποιήσετε το άγγιγμα για να επικοινωνήσετε και να δεθείτε Μετά τη γέννηση του μωρού τους, πολλές μητέρες και κάποιοι μπαμπάδες υποφέρουν από κάποια μορφή κατάθλιψης. Η επιλόχειος μελαγχολία είναι συνηθισμένη και κάνει τη μαμά να νιώθει γεμάτη χαρά τη μια στιγμή και ιδιαίτερα ευσυγκίνητη την άλλη. Αυτό συνήθως εξασθενεί έπειτα από μερικές μέρες. Η επιλόχειος κατάθλιψη είναι πολύ πιο σοβαρή, μεγαλύτερης διάρκειας πάθηση και μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε στιγμή, αμέσως μετά τη γέννηση του μωρού ή αργότερα. Έρευνες πάνω στην επιλόχειο κατάθλιψη δείχνουν ότι το μασάζ μπορεί να ενισχύσει την επαφή ανάμεσα στον γονέα και το μωρό, ενθαρρύνοντας την επαφή με τα μάτια, την επαφή με το δέρμα και τη φωνητική αλληλεπίδραση. Χαλαρά χέρια (α) Αν το μωρό σας λέει «ναι» σε ένα μασάζ, ξεκινήστε ακουμπώντας απαλά τα χέρια σας πάνω του. Αυτή η τεχνική χρησιμοποιείται πριν το μασάζ σε οποιαδήποτε περιοχή του σώματος. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί όταν το μωρό σας χρειάζεται διάλειμμα κατά τη διάρκεια του μασάζ. Είναι ένας καλός τρόπος να νιώσει το μωρό ασφάλεια και να απολαύσει το άγγιγμα. Πόδια Βεβαιωθείτε ότι έχετε αρκετό λάδι στα χέρια σας πριν ξεκινήσετε. Ξεκινήστε με τα πόδια του νεογέννητου, επειδή συνήθως αυτή είναι η περιοχή που είναι πιο δεκτικά τα μωρά. Τα χάδια με κίνηση προς τα κάτω είναι πιο χαλαρωτικά. Πόδια πιέσεις (β) Με το ένα χέρι, κρατήστε απαλά τον αστράγαλο του μωρού σας. Τοποθετήστε το άλλο χέρι στο πάνω μέρος του μηρού του, κλείνοντας την παλάμη γύρω από το πόδι, και φέρτε το προς τον αστράγαλο. Επαναλάβετε με σταθερές αλλά απαλές ρυθμικές κινήσεις, πρώτα με το ένα χέρι και μετά με το άλλο. Πέλματα (γ & δ) Συνήθως αρέσει πολύ στα μωρά το μασάζ στα πέλματα. Προσέξτε τις αντιδράσεις του μωρού σας, σε περίπτωση που νιώσει ευαισθησία. Λίγο μασάζ στα πέλματα μπορεί να έχει θετική επίδραση σε ολόκληρο το σώμα. Πιέστε ελαφρώς και κάντε μαλάξεις σε κάθε δάχτυλο, ανάμεσα στον αντίχειρα και τον δείκτη σας. Χρησιμοποιώντας εναλλάξ τους δύο αντίχειρες, κάντε μαλάξεις στο πάνω μέρος του πέλματος, από τα δάχτυλα ως τον αστράγαλο. Επαναλάβετε αρκετές φορές. Κοιλιά (ε) Όταν θεραπευτεί ο ομφάλιος λώρος του μωρού, το απαλό μασάζ στην κοιλίτσα του βοηθά στην πέψη και τα κοιλιακά προβλήματα. Ξεκινήστε ακουμπώντας σταθερά αλλά χαλαρά το χέρι σας πάνω στην κοιλιά του μωρού. Αν το μωρό σας δείχνει χαρούμενο, κάντε απαλές καθοδικές κινήσεις, με το ένα χέρι να ακολουθεί το άλλο. Πλάτη (στ) Η επαφή με το γυμνό δέρμα ενισχύει την αίσθηση δεσμού ανάμεσα στο μωρό, τη μαμά και τον μπαμπά. Κρατώντας το μωρό κοντά στο στήθος σας, κάντε μασάζ στην πλάτη του, ξεκινώντας από τον αυχένα και τραβώντας το χέρι μέχρι τους γλουτούς του.
Στις έξι εβδομάδες το μωρό αρχίζει να ανταποκρίνεται περισσότερο και ίσως να έχει ησυχάσει και να είναι έτοιμο για πιο πλήρες μασάζ. Το μασάζ είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να επικοινωνείτε και να αρχίσετε να διασκεδάζετε και να παίζετε. Στην υποενότητα αυτή θα βρείτε καινούριες κινήσεις που μπορείτε να προσθέσετε στο καθημερινό μασάζ. Κοιλιά (α) Το μασάζ στην κοιλιά είναι ένας υπέροχος τρόπος να βοηθήσετε το μωρό να νιώσει ασφάλεια και σιγουριά, καθώς και να το ανακουφίσετε από κοιλιακά προβλήματα, όπως οι κολικοί και η δυσκοιλιότητα. Αν το μωρό σας είναι χαρούμενο, μπορείτε να κάνετε απαλές εναλλασσόμενες εντριβές πάνω στην κοιλιά, με το ένα χέρι να ακολουθεί το άλλο. «Σ αγαπώ» πάνω στην κοιλίτσα του (β) Ξεκινήστε ακουμπώντας πάνω στην κοιλιά του το ένα χέρι. (1) Κάντε μία καθοδική κίνηση με το δεξί χέρι στην αριστερή πλευρά της κοιλίτσας του μωρού (στη δική σας δεξιά πλευρά). (2) Κάντε ένα ανάποδο «L», ξεκινώντας από τα δεξιά του μωρού προς την αριστερή πλευρά. (3) Κάντε ένα ανάποδο «U», ξεκινώντας από την κάτω δεξιά πλευρά του μωρού, ανεβαίνοντας πάνω από τον αφαλό και καταλήγοντας στην κάτω αριστερή πλευρά της κοιλίτσας του. Πείτε τις λέξεις «Σ αγαπώ» καθώς εκτελείτε τις κινήσεις. Στήθος (γ) Το απαλό μασάζ στο στήθος μπορεί να ανακουφίσει από τα προβλήματα συμφόρησης. Όταν αγγίζετε προσεκτικά το στήθος, θα χρειαστεί ενίοτε να σταματήσετε και να μοιραστείτε τα συναισθήματά σας με το μωρό σας, ακουμπώντας απαλά τα χέρια σας πάνω στο στήθος του. Με τα δύο χέρια στο κέντρο του στήθος, κάντε εντριβές προς τα έξω, προς τα πλευρά, σαν να ανοίγετε καλά τις σελίδες ενός βιβλίου. Συνεχίζοντας να κοιτάτε το μωρό στα μάτια, γλιστρήστε τα χέρια προς τα κάτω και με κυκλικές κινήσεις ενώστε ξανά στο κέντρο. συνεχίζεται στην επόµενη σελίδα...
ΣΥΝΕΧΕΙΑ Χαλάρωση με άγγιγμα (δ) Η χαλάρωση με άγγιγμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κάθε ηλικία και οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια του μασάζ. Μερικές φορές τα μωρά συγκρατούν πολλή ένταση στο σώμα τους και αυτή η τεχνική πάνω στα χέρια και τα πόδια τα βοηθά να χαλαρώσουν. Κλείστε απαλά τα χέρια σας γύρω από το χέρι ή το πόδι του μωρού, ζητώντας του να χαλαρώσει. Με ήρεμη φωνή, επαναλάβετε τη λέξη «χαλάααρωσε». Όταν νιώσετε ότι το μωρό ανταποκρίνεται, ανταμείψτε το με μια θετική αντίδραση, ένα χαμόγελο και ένα φιλί. Χέρια (ε) Είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να δείξετε στο μωρό σας πώς να χαλαρώνει τα χέρια του. Χρησιμοποιώντας τις άκρες των αντιχείρων σας, ανοίξτε απαλά το χέρι του, κάντε μαλάξεις σε κάθε δαχτυλάκι, πιάνοντάς το με τον δείκτη και τον αντίχειρά σας, και στο τέλος κάντε εντριβή στο πάνω μέρος του χεριού, από το καρπό μέχρι τις άκρες των δαχτύλων. Πρόσωπο (στ) Το μασάζ στο πρόσωπο μειώνει την ένταση που προκαλείται από το θηλασμό, το κλάμα και τη δυσφορία λόγω της οδοντοφυΐας. Τα μωρά μιμούνται τις κινήσεις και τις εκφράσεις σας. Είναι μια εξαιρετική στιγμή να έχετε επαφή με τα μάτια και να περάσετε καλά μαζί. Κάντε μικρούς κύκλους κατά μήκος του σαγονιού με τις άκρες των δαχτύλων σας. Πλάτη (ζ) Το μασάζ στην πλάτη δυναμώνει τον αυχένα, τους ώμους και τα χέρια, καθώς το μωρό σηκώνει το κεφάλι σου έχει επίσης χαλαρωτική και καταπραϋντική επίδραση. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να τοποθετήσετε το μωρό, ώστε να το ενθαρρύνετε να το απολαμβάνει όταν βρίσκεται μπρούμυτα. Θα μάθετε περισσότερα για αυτές τις διαφορετικές στάσεις σε μαθήματα βρεφικού μασάζ. Με το μωρό μπρούμυτα, ξεκινήστε με τα δύο χέρια στο πάνω μέρος της πλάτης, σε ορθή γωνία με τη σπονδυλική στήλη. Κινείστε τα χέρια μπρος και πίσω, σε αντίθετες κατευθύνσεις, κατεβαίνοντας προς τα κάτω στους γλουτούς, έπειτα ξανά προς τους ώμους και ξανά προς τα κάτω. Έπειτα, γλιστρήστε το χέρια σας από τον αυχένα του μέχρι κάτω στα πέλματα.
Σε αυτό το στάδιο το μωρό θα είναι πολύ πιο δραστήριο, θα στριφογυρίζει, θα μπορεί να στέκεται καθιστό, θα μπουσουλάει και θα προσπαθεί να σταθεί όρθιο. Να θυμάστε ότι είναι φυσιολογικό για ένα δραστήριο μωρό να κινείται διαρκώς, οπότε μπορείτε να είστε δημιουργική στο μασάζ, δουλεύοντας όποιο σημείο του σώματος σάς προβάλλει. Είναι επίσης καιρός να προσθέσετε και λίγη διασκέδαση, όπως τραγουδάκια, μελωδίες και παιχνίδια. Προσαρμόστε τις κινήσεις μασάζ στο πιο δραστήριο στάδιο της ανάπτυξης του μωρού σας. Το μασάζ θα βοηθήσει τον συντονισμό του μωρού σας, ενώ θα αυξήσει τη δύναμή του, προετοιμάζοντάς το να περπατήσει. Πόδια ολίσθηση (α) Η ολίσθηση στα πόδια είναι μια διασκεδαστική δραστηριότητα που αυξάνει την επίγνωση για το σώμα. Μόλις το μωρό δείξει ότι απολαμβάνει την κίνηση αυτή, θα μπορούσατε να πείτε ένα τραγουδάκι. Φροντίστε να επιβραδύνετε το ρυθμό του τραγουδιού, ώστε να μπορεί να το απολαύσει το μωρό σας. Τρίψτε με τα δύο χέρια το πόδι, από τον γοφό μέχρι τον αστράγαλο. Αν το μωρό έχει μακριά πόδια, προσαρμόστε την κίνηση αυτή, κάνοντας την ολίσθηση από το γόνατο ως τον αστράγαλο. Πλάτη (β) Αν το μωρό σας θέλει να είναι καθιστό, μπορείτε να προσαρμόσετε αναλόγως το μασάζ. Το μασάζ σε αυτή τη στάση το προετοιμάζει για όταν θα κάθεται χωρίς υποστήριξη, ενώ δυναμώνει τους μυς της πλάτης. Μπορεί επίσης να είναι μια χαλαρωτική συστηματική περιποίηση πριν τον ύπνο. Γλιστρήστε το ένα χέρι μετά το άλλο από τον αυχένα προς τους γλουτούς και ξανά προς τα κάτω. Το μωρό μπορεί να παίζει με ένα παιχνίδι όση ώρα του κάνετε μασάζ. Απαλές κινήσεις (γ) Οι απαλές κινήσεις, οι οποίες είναι μια σειρά απλών ασκήσεων που βοηθούν στην ανάπτυξη του συντονισμού του μωρού, ευθυγραμμίζουν τη σπονδυλική στήλη και κάνουν πιο ευλύγιστο το μωρό σας. Οι κινήσεις αυτές είναι μια διασκεδαστική δραστηριότητα για τα μωρά. Θα τις μάθετε όταν παρακολουθήσετε το μάθημα μασάζ. Δείτε, ωστόσο, ένα παράδειγμα παρακάτω. Σταυρώστε τα χέρια του μωρού σας στο στήθος τρεις φορές, εναλλάσσοντας το πάνω με το κάτω χέρι κάθε φορά. Έπειτα, ανοίξτε προσεκτικά τα χέρια του στα πλάγια. Ο ρυθμός είναι ο εξής: σταυρώστε-σταυρώστε-σταυρώστε-ανοίξτε. Επαναλάβετε. Ολοκληρώστε με ένα «ευχαριστώ», ένα φιλί και μια αγκαλιά. Σ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΜΩΡΑΚΙ ΜΟΥ. (δ)
ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΒΡΕΦΙΚΟ ΜΑΣΑΖ ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ ΤΟ WWW.IAIM.ORG.UK Ή ΤΟ WWW.IAIM.NET Το ΙΑΙΜ είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός και δεν υποστηρίζει κανένα προϊόν.