ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Θέμα πτυχιακής εργασίας: ΠΑΓΙΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΙ ΝΟΜΟΙ ΛΙΑΤΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Α.Ε.Μ 962 Επιβλέπων: ΛΗΜΝΑΙΟΥ ΠΑΡΘΕΝΑ Καβάλα 2010
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο της λογιστικής, αλλά και των επιχειρηματικών οντοτήτων, γενικότερα, είναι αυτό των πάγιων περιουσιακών στοιχείων. Ο χαρακτήρας, η μορφή, η εξέλιξη και, βεβαίως, τα αποτελέσματα μιας επιχείρησης είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τις επιλογές που κάνει η τελευταία σχετικά με τα στοιχεία αυτά. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, το γεγονός ότι οι αποφάσεις μιας επιχείρησης για την επιλογή του «πακέτου» των πάγιων στοιχείων που θα έχει στην κατοχή της συγκαταλέγονται, χρονικά, στις πρωταρχικές της αποφάσεις, καθώς η ταυτότητα και το αντικείμενο δράσης της, τα οποία υπαγορεύουν τις παραπάνω επιλογές, είναι ουσιώδες να καθορίζονται από την έναρξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Με βάση τα αποτελέσματα μιας επιχείρησης η επιχείρηση κάνει σχέδια για το μέλλον, ευοίωνα ή δυσοίωνα. Σχεδιάζει και αναδιοργανώνει τους στόχους και τους σκοπούς της με σκοπό πάντα την συνεχή κερδοφορία και βιωσιμότητα της. Στο σημερινό κόσμο της αβεβαιότητας και των μεγάλων αλλαγών που επηρεάζουν και το επιχειρηματικό περιβάλλον, καθίσταται αναγκαία η συστηματική μελέτη για το σχεδιασμό και υλοποίηση μιας επένδυσης. Επί πλέον σε πολλές περιπτώσεις, για την αξιοποίηση των εθνικών και ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών κινήτρων εκ μέρους των επιχειρήσεων, αναγκαία προϋπόθεση για την βιωσιμότητα μιας επιχείρησης είναι η σύνταξη και υποβολή ενός Επιχειρηματικού Σχεδίου. Η πτυχιακή αυτή εργασία έχει σκοπό να καταδείξει την χρησιμότητα μελέτης του πάγιου ενεργητικού καθώς και την ιστορική καταγραφή των αναπτυξιακών νόμων. Ειδικότερα το περιεχόμενο κατά κεφάλαιο είναι: Κεφάλαιο 1, Πάγιο Ενεργητικό Κεφάλαιο 2, Αναπτυξιακοί Νόμοι 1
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ευχαριστώ την οικογένειά μου για την ηθική υποστήριξή της. Ευχαριστώ την επιβλέποντα της πτυχιακής εργασίας κ. Λημναίου για την υποστήριξη, την καθοδήγηση, τις συμβουλές του για να φτάσει αυτή η εργασία στο τέλος της. Τέλος, θέλω να ευχαριστήσω φίλους και γνωστούς για το κουράγιο που μου έδωσαν ώστε να συνεχίζω κάθε φορά. 2
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ Α.Ε Α.Π.Δ Α.Π.Ε Β.Ε.ΠΕ ΒΙ.ΠΕ Δ.Ε.Η Γ.Γ Δ.Ο.Υ Ε.Γ.Λ.Σ Ε.Ε ΕΛ.Κ.Ε ΕΛ.ΚΕ.ΠΑ Ε.Μ.Ε Ε.Π.Ε Ε.Ο.Μ.ΜΕ.Χ Ε.Ο.Τ Ε.Τ.Β.Α Ανώνυμη Εταιρία Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Βιομηχανικές και Επιχειρηματικές Περιοχές Βιομηχανικές Περιοχές Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού Γενική Γραμματεία Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία Ενιαίο Γενικό Λογιστικό Σχέδιο Ευρωπαϊκή Ένωση Ελληνικό Κέντρο Επενδύσεων Ελληνικό Κέντρο Παραγωγικότητας Ετήσιες Μονάδες Εργασίας Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης Ελληνικός Οργανισμός Μικρών και Μεσαίων Επιχειρήσεων και Χειροτεχνίας Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού Ελληνική Τράπεζα Βιομηχανικής Ανάπτυξης 3
Ε.Υ.Δ.Ε.Κ Η.Υ Ι.Κ.Α Ν.Δ Ο.Ε Ο.Ε.Ε Ο.Τ.Α Παρ. Π.Δ Π.χ Π.Γ.Ε Π.Ο.Π ΥΠ.ΕΘ.Ο ΥΠΕ.ΧΩ.ΔΕ Φ.Π.Α Ειδική Υπηρεσία Δημοσίων Έργων Κτιριακών Ηλεκτρονικός Υπολογιστής Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νομικό Διάταγμα Ομόρρυθμη Εταιρία Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδος Οργανισμός Τουριστικής Ανάπτυξης Παράγραφος Προεδρικό Διάταγμα Παραδείγματος Χάριν Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων Φόρος Προστιθέμενης Αξίας 4
ΠΤΝΑΚΕΣ 1. Φθίνουσα απόσβεση επίπλων 2. Φθίνουσα απόδοση με μειωμένο συντελεστή 3. Πάγιο Ενεργητικό και επιμέρους λογαριασμοί του. 4. Τακτική απόσβεση πάγιου κτιρίου 5. Απόσβεση μηχανήματος 6. Απόσβεση μεταφορικού μέσου 7. Συγκεντρωτικά στοιχεία Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης 8. Κατηγορίες κινήτρων πραγματοποιούμενων επενδύσεων 9. Ποσοστά κινήτρων ανά είδος παροχής και περιοχή εφαρμογής 10. Ελάχιστο ύψος επενδυτικού προγράμματος 5
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος... 1 Κατάλογος Πινάκων... 3 Πίνακας Συντμήσεων... 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΠΑΓΙΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ 1.1 Τι είναι το πάγιο ενεργητικό... 9 1.1.1 Ενσώματα πάγια στοιχεία... 9 1.1.2 Ασώματα πάγια στοιχεία... 11 1.1.3 Έξοδα πολυετούς απόσβεσης... 11 1.1.4 Συμμετοχές και λοιπές μακροπρόθεσμες απαιτήσεις... 11 1.2 Αντικειμενικές αξίες ακινήτων... 11 1.3 Αποσβέσεις πάγιων περιουσιακών στοιχείων... 12 1.3.1 Μέθοδοι αποσβέσεων... 15 1.4 Μητρώο πάγιων περιουσιακών στοιχείων... 19 1.5 Πάγιο ενεργητικό από λογιστική άποψη... 20 1.6 Πάγιο ενεργητικό στα πλαίσια του Ισολογισμού... 22 1.7 Το πάγιο ενεργητικό στα πλαίσια του Ε.Γ.Λ.Σ... 24 1.7.1 Λογαριασμός 10 : Εδαφικές εκτάσεις... 25 1.7.2 Λογαριασμός 11: Κτίρια-εγκαταστάσεις κτιρίων-τεχνικά έργα... 28 1.7.3 Λογαριασμός 12:Μηχανή ματα-τεχνικές εγκαταστάσεις- 3 6 λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός... 1.7.4 Λογαριασμός 13 : Μεταφορικά μέσα... 40 1.7.5 Λογαριασμός 14 : Έπιπλα και μηχανολογικός εξοπλισμός... 42 1.7.6 Λογαριασμός 15 : Ακινητοποιήσεις υπό εκτέλεση και προκαταβολές 45 πάγιων στοιχείων... 1.7.7 Λογαριασμός 16 : Ασώματες ακινητοποιήσεις και έξοδα πολυετούς 47 απόσβεσης... 1.7.8 Λογαριασμός 18 : Συμμετοχές και λοιπές μακροπρόθεσμες 52 απαιτήσεις... 6
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΙ ΝΟΜΟΙ 2.1 Περίοδος Μεταπολίτευσης και σύσταση πρώτου Αναπτυξιακού Νόμου τέλη της 57 δεκαετίας του 1980... 2.2 Σύσταση δεύτερου Αναπτυξιακού Νόμου στα τέλη της δεκαετία του 57 80... 2.3 Σύσταση τρίτου Αναπτυξιακού Νόμου στις αρχές της δεκαετίας του 90... 58 2.4 Δεκαετία του 1980 και σύσταση του Αναπτυξιακού Νόμου 1262/82... 58 2.5 Δεκαετία του 1990 και σύσταση του Αναπτυξιακού Νόμου 1892/90... 59 2.5.1 Επενδυτικά κίνητρα με βάση τον Αναπτυξιακού Νόμου 1892/90... 61 2.5.2 Επενδυτικά σχέδια Ν 1892/90 στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας- 69 Θράκης... 2.5.3 Ειδικές επενδύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, την εξοικονόμι 71 ενέργειας και τη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας... 2.5.4 Ελάχιστο ύψος επενδυτικού προγράμματος... 72 2.5.5 Υπαγόμενες επιχειρήσεις στις διατάξεις του Αναπτυξιακού Νόμου 1892/90 74 2.6 Τέλη δεκαετίας του 90 και σύσταση του Αναπτυξιακού Νόμου 2601/98... 77 2.6.1 Είδη ενισχύσεων Αναπτυξιακού Νόμου 2601/98... 78 2.6.2 Κατανομή της επικράτειας στα πλαίσια του Αναπτυξιακού Νόμου 79 2601/98... 2.6.3 Επενδυτικά σχέδια που υπάγονται στον Αναπτυξιακό Νόμο 80 2601/98... 2.7 Οικονομικά αποτελέσματα Αναπτυξιακών Νόμων 1892/90 και 82 2601/98... 2.8 Ο Αναπτυξιακός Νόμος 3299/2004... 83 2.8.1 Βασικοί στόχοι Αναπτυξιακού Νόμου 3299/2004... 83 2.8.2 Είδη ενισχύσεων Αναπτυξιακού Νόμου 3299/2004... 83 2.8.3 Κατανομή της επικράτειας στα πλαίσια του Αναπτυξιακού Νόμου 84 3299/2004... 2.8.4 Επενδυτικά σχέδια και επιχειρηματικές δραστηριότητες που υπάγονται 86 στον Αναπτυξιακό Νόμο 3299/2004... 2.8.5 Επενδυτικά σχέδια και επιχειρήσεις που δεν υπάγονται στις διατάξεις του 91 7
αναπτυξιακού νόμου... 2.8.6 Ενισχυόμενες δαπάνες που υπάγονται στον Αναπτυξιακό Νόμο 91 3299/2004... 2.8.7 Δαπάνες που δεν υπάγονται στις διατάξεις του Αναπτυξιακού Νόμου 92 3299/2004... 2.8.8 Παρεχόμενες ενισχύσεις κατά περιοχή και κατηγορία επενδυτικών 92 σχεδίων... 2.8.9 Προϋπολογισμός επενδυτικών σχεδίων... 93 2.8.10 Προϋποθέσεις και όροι ενισχύσεων... 94 2.8.11 Υποβολή αιτήσεων υπαγωγής... 96 2.8.12 Καταβολή των ενισχύσεων... 97 2.8.13 Υποχρεώσεις επιχείρησης και κυρώσεις της σε περίπτωση παραβίασης 97 των υποχρεώσεων της... 2.8.14 Ισχύς του Αναπτυξιακού Νόμου... 98 2.8.15 Διαφοροποιήσεις Αναπτυξιακού Νόμου 3299/2004 από τον Αναπτυξιακό 98 Νόμο 2601/98... 2.8.16 Λογιστικές εγγραφές επιχειρήσεων που χρηματοδοτούνται από τους 99 Αναπτυξιακούς Νόμους... 2.9 Οι προβλεπόμενες ενισχύσεις για την περίοδο 2007/2013... 101 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΕΠΙΛΟΓΟΣ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Επίλογος-συμπεράσματα... 102 Βιβλιογραφία... 105 8
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΠΑΓΙΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ 1.1 Τι είναι το πάγιο ενεργητικό: Πάγιο Ενεργητικό είναι τα αγαθά και τα δικαιώματα που προορίζονται να παραμείνουν μακροχρόνια με την ίδια μορφή στην επιχείρηση καθώς και τα έξοδα πολυετούς απόσβεσης, οι συμμετοχές σε άλλες επιχειρήσεις και οι μακροπρόθεσμες απαιτήσεις. Τα πάγια στοιχεία της επιχείρησης διακρίνονται από μικρό βαθμό ρευστότητας. Η καταγραφή αυτών των στοιχείων στον ισολογισμό πραγματοποιείται με την τιμή κτήσης τους. Τιμή κτήσης εννοούμε το κόστος αγοράς τους. Η τιμή κτήσης είναι η τιμολογιακή αξία αγοράς συν τα ειδικά έξοδα αγοράς. Ειδικά έξοδα αγοράς είναι τα ασφάλιστρα, τα μεταφορικά, οι δασμοί. Σε περίπτωση που υπάρχουν τόκοι δανείων εφ οσον ελήφθησαν δάνεια για την αγορά και την απόκτηση των πάγιων στοιχείων οι τόκοι δεν προσαυξάνουν την τιμή κτήσης αλλά αποτελούν οργανικό έξοδο της επιχείρησης. Εκτενέστερα εννοώντας πάγιο ενεργητικό εννοούμε τα υλικά αγαθά(ενσώματες ακινητοποιήσεις), τα αϋλα αγαθά(ασώματες ακινητοποιήσεις), τα έξοδα πολυετούς απόσβεσης, τις συμμετοχές καθώς και τις λοιπές μακροπρόθεσμες απαιτήσεις. 1.1.1 Ενσώματα πάγια στοιχεία. Είναι τα υλικά αγαθά που αποκτά η επιχείρηση για να τα χρησιμοποιήσει ως μέσα δράσης και έχουν ωφέλιμη ζωή μεγαλύτερη του έτους. Όλα τα ενσώματα πάγια πρέπει να ανήκουν κατά κυριότητα στην επιχείρηση. Αν ανήκουν σε τρίτους, παρακολουθούνται με τους λογαριασμούς τάξεως. Τα ενσώματα πάγια στοιχεία εμφανίζονται με την αξία κτήσης τους η οποία 9
είναι: - η τιμολογιακή αξία, αν το πάγιο αγοράστηκε, προσαυξημένη με τα ειδικά έξοδα αγοράς και τα έξοδα που απαιτήθηκαν για την εγκατάσταση και λειτουργία του πάγιου. - το κόστος ιδιοπαραγωγής, αν το πάγιο κατασκευαστεί από την ίδια την επιχείρηση. (Στο κόστος ιδιοπαραγωγής περιλαμβάνονται όλα τα υλικά που αναλώθηκαν, η εργασία και όλα τα υπόλοιπα έξοδα που απαιτήθηκαν για την ολοκλήρωση του πάγιου). - η αξία αναπροσαρμογής, αν η αρχική αξία του πάγιου αναπροσαρμόστηκε από το νόμο. Οι αναπροσαρμογές των πάγιων υπαγορεύονται από το γεγονός της μεταβολής των τιμών που νοθεύουν σταδιακά τα μεγέθη της λογιστικής του ιστορικού κόστους, που παραμένουν χρονικά σταθερά. Η αναπροσαρμογή των πάγιων επιτρέπεται μόνο κατόπιν εφαρμογής ανάλογου νόμου. Την αξία κτήσης προσαυξάνει το κόστος επέκτασης, προσθηκών και βελτιώσεων. Αντίθετα, η συντήρηση και επισκευή των πάγιων αποτελεί έξοδο, γιατί η χρησιμότητά του εκπνέει μέσα στη χρήση. Επέκταση ή προσθήκη κτιρίου, εγκατάστασης ή τεχνικού έργου είναι οποιαδήποτε μόνιμη αύξηση του όγκου, του μεγέθους ή της ωφελιμότητας. Επέκταση ή προσθήκη μηχανήματος ή μηχανολογικού εξοπλισμού είναι κάθε προσθήκη ή εργασία που γίνεται σ' αυτά και αυξάνει το μέγεθος και την παραγωγική δυναμικότητα. Συντήρηση ενσώματου πάγιου στοιχείου είναι η τεχνολογική επέμβαση που γίνεται σ' αυτό, με σκοπό να διατηρείται στην αρχική του παραγωγική ικανότητα για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Επισκευή ενσώματου πάγιου στοιχείου είναι η αντικατάσταση ή επιδιόρθωση μερών αυτού που έχουν καταστραφεί ή υποστεί βλάβες. 10
Τα έξοδα συντήρησης και επισκευής των πάγιων στοιχείων είναι τρέχον κόστος και καταχωρίζεται στους λογαριασμούς της ομάδας 6 1.1.2 Ασώματα πάγια στοιχεία Ασώματα πάγια στοιχεία μιας επιχείρησης είναι τα οικονομικά αγαθά που αποκτά η επιχείρηση με σκοπό να τα χρησιμοποιήσει παραγωγικά για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του ενός έτους. 1.1.3 Έξοδα πολυετούς απόσβεσης Έξοδα πολυετούς απόσβεσης είναι τα έξοδα που αποσβένονται τμηματικά και πραγματοποιούνται για την ίδρυση και οργάνωση της οικονομικής μονάδας, για την απόκτηση διαρκών μέσων εκμεταλλεύσεως και για την επέκταση και αναδιοργάνωσή της. 1.1.4 Συμμετοχές και λοιπές μακροπρόθεσμες απαιτήσεις Συμμετοχές και λοιπές μακροπρόθεσμες απαιτήσεις είναι οι συμμετοχές σε άλλες οικονομικές μονάδες, οποιασδήποτε νομικής μορφής - Α.Ε., Ε.Π.Ε., Ε.Ε., Ο.Ε. και άλλες -, οι οποίες εξασφαλίζουν την άσκηση επιρροής πάνω σ αυτές και αποκτούνται με σκοπό διαρκούς κατοχής τους, και οι κατά τρίτων απαιτήσεις της οικονομικής μονάδας, για τις οποίες η προθεσμία εξοφλήσεως λήγει μετά από το τέλος της επόμενης χρήσεως. 1.2 Αντικειμενικές αξίες ακινήτων Στα ενσώματα πάγια στοιχεία του πάγιου ενεργητικού ανήκουν τα κτίρια της επιχείρησης και οι εγκαταστάσεις κτιρίων που αποτελούν τα ακίνητα της κάθε επιχείρησης. Ως αντικειμενική αξία ακινήτου λογίζεται το φορολογικό τεκμήριο της αξίας ενός ακίνητου το οποίο εκφράζεται σε αξία ανά τετραγωνικό μέτρο. Οι αντικειμενικές αξίες εκδίδονται από το Υπουργείο Οικονομικών και διαφοροποιούνται ανάλογα με την τοποθεσία του ακινήτου. Κύρια λειτουργία των 11
αντικειμενικών αξιών είναι η αποφυγή της φοροδιαφυγής κατά την πώληση ή δωρεάν ακινήτων. Κατά την πώληση ή δωρεά ακινήτων καταβάλλεται στην Εφορία φόρος ανάλογα με την αξία του ακινήτου. Με την θέσπιση των αντικειμενικών αξιών ορίζεται από το κράτος το κατώτατο όριο της αξίας που μπορεί να έχει ένα ακίνητο σε μία συναλλαγή. Ωστόσο το Υπουργείο Οικονομικών στοχεύει στην αύξηση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων 20% με 30% και σε κάποιες περιοχές θα φτάσει και το 50%. Η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να αυξήσει τις αντικειμενικές αξίες σε περιοχές όπου υπάρχει μεγάλη διαφορά της αντικειμενικής αξίας με της εμπορικής αξίας του ακινήτου. Στόχος και σκοπός της εξίσωσης της αντικειμενικής αξίας με της εμπορικής αξίας του ακινήτου είναι η εξάλειψη των μαύρων εσόδων αφού στα συμβόλαια μεταβίβασης αναγράφεται η αντικειμενική αξία και όχι η πραγματική αξία του ακινήτου. 1.3 Αποσβέσεις πάγιων περιουσιακών στοιχείων Τα πάγια περιουσιακά στοιχεία, ενσώματα ή ασώματα, είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη της παραγωγικής διαδικασίας κάθε επιχείρησης και γενικά για την υποβοήθηση των λειτουργιών της. Η αξία (κόστος) κτήσης των παγίων περιουσιακών στοιχείων περιλαμβάνει την τιμή αγοράς συν τα έξοδα μεταφοράς και εγκατάστασής τους. Η αξία τους όμως αυτή, υφίσταται βαθμιαία μείωση συνέπεια χρονικής και λειτουργικής φθοράς των παγίων. Η βαθμιαία αυτή μείωση της αξίας των παγίων περιουσιακών στοιχείων λόγω λειτουργικής φθοράς, οικονομικής απαξίωσης ή απλής παρόδου του χρόνου, καλείται απόσβεση. Οι αποσβέσεις κάθε χρήσης βαρύνουν το λειτουργικό κόστος της επιχείρησης και αντιπροσωπεύουν τη μείωση της αξίας κάθε παγίου στοιχείου. Αποτελούν στην ουσία δαπάνη, επομένως η διενέργειά τους δεν εξαρτάται από την ύπαρξη κερδών, οπότε πρέπει να διενεργούνται και σε ζημιογόνες χρήσεις των επιχειρήσεων. Οι παράγοντες που προκαλούν μείωση της αξίας των πάγιων περιουσιακών στοιχείων είναι οι εξής : 12
- απαξίωση λόγω ξεπερασμένης τεχνολογίας ή λόγω αλλαγής της παραγωγικής κατεύθυνσης σε άλλους τομείς, - φυσιολογική λειτουργική φθορά από την παραγωγική χρήση του πάγιου, - έκτακτη λειτουργική φθορά λόγω βλάβης, ατυχήματος και - χρονική φθορά. Σύμφωνα με τα παραπάνω οι σκοποί των αποσβέσεων είναι οι εξής: - Η συγκέντρωση κεφαλαίου για την αντικατάσταση των πάγιων για τη διατήρηση της παραγωγικής δυναμικότητας. - Η παρουσίαση της πραγματικής εικόνας της περιουσιακής κατάστασης της οικονομικής μονάδας. - Ο προσδιορισμός του πραγματικού αποτελέσματος της δραστηριότητας. Αποσβέσιμο είναι το πάγιο περιουσιακό στοιχείο που αποκτάται από την οικονομική μονάδα για διαρκή παραγωγική χρήση και έχει ωφέλιμη διάρκεια ζωής μεγαλύτερη του έτους. Αποσβέσιμα θεωρούνται ακόμη τα έξοδα εγκατάστασης. Σε απόσβεση υπόκεινται σύμφωνα με τον Ν. 2190/20 όλα τα ενσώματα και ασώματα πάγια στοιχεία καθώς και τα έξοδα εγκατάστασης. Οι αποσβέσεις κάθε χρήσης επιβαρύνουν τελικά το αποτέλεσμα της οικονομικής μονάδας. Το ποσό των αποσβέσεων αντιπροσωπεύει τη μείωση της αξίας του πάγιου στοιχείου που επέρχεται λόγω της χρήσης του, της παρόδου του χρόνου και της οικονομικής απαξίωσης. Κατά συνέπεια οι αποσβέσεις των πάγιων στοιχείων επηρεάζουν: Τη διαμόρφωση των αποτελεσμάτων της χρήσης και τη φορολογία κερδών. Τη διαμόρφωση της επενδυτικής πολιτικής. Οι αποσβέσεις διακρίνονται σε πρόσθετες και τακτικές. Πρόσθετες είναι οι αποσβέσεις που γίνονται έκτακτα μέσα στη χρονιά. 13
Τακτικές είναι οι αποσβέσεις που γίνονται κάθε χρόνο σύμφωνα με το νόμο.. Οι αποσβέσεις διενεργούνται από τον πρώτο μήνα που τίθεται σε λειτουργία το πάγιο περιουσιακό στοιχείο της επιχείρησης. Κάθε περιουσιακό στοιχείο της επιχείρησης αποσβένεται μόνο για το χρονικό διάστημα το οποίο έχει τεθεί σε λειτουργία. Εάν η χρήση του ξεπερνάει τους δώδεκα μήνες του έτους τότε υπολογίζονται όλοι οι μήνες της χρήσης του. Οι αποσβέσεις διενεργούνται με 2 τρόπους, τον τρόπο της αμέσου εμφανίσεως της απόσβεσης και τον τρόπο της εμμέσου εμφανίσεως της απόσβεσης. Σύμφωνα με τον πρώτο τρόπο αυτόν δηλαδή της αμέσου εμφανίσεως της απόσβεσης χρεώνουμε τον λογαριασμό «αποσβέσεις» και πιστώνεται ο λογαριασμός του περιουσιακού στοιχείου που αποσβένεται. Παράδειγμα: ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΧΡΕΩΣΗ ΠΙΣΤΩΣΗ Αποσβέσεις Μηχανημάτων 10.000 Μηχανήματα 10.000 Σύμφωνα με τον δεύτερο τρόπο, της εμμέσου εμφανίσεως της απόσβεσης δημιουργούμε αντίθετο λογαριασμό ή αρνητικό αυτού του περιουσιακού στοιχείου τον οποίο και πιστώνουμε στη συνέχεια στον λογαριασμό «αποσβέσεις». Αυτός ο λογαριασμός παρουσιάζει πάντοτε πιστωτικό υπόλοιπο και εμφανίζει το ποσόν στο οποίο ανέρχεται η απόσβεση του περιουσιακού στοιχείου, ο δε λογαριασμός του πάγιου περιουσιακού στοιχείου εμφανίζεται πάντοτε με χρεωστικό υπόλοιπο και δείχνει την αρχική αξία αυτού 14
Παράδειγμα: Λογαριασμοί Χρέωση Πίστωση Αποσβέσεις μηχανημάτων 10.000 Αποσβεσμένα μηχανήματα 10.000 1.3.1 Μέθοδοι αποσβέσεων Υπάρχουνε 8 μέθοδοι υπολογισμού του ετήσιου ποσού αποσβέσεως ΐ. Μέθοδος της σταθερής αποσβέσεως. Με την μέθοδο της σταθερής αποσβέσεως οι αποσβέσεις υπολογίζονται πάντοτε από την αρχική αξία του περιουσιακού στοιχείου με έναν σταθερό συντελεστή για κάθε χρόνο. Παράδειγμα: Εάν η αξία του πάγιου στοιχείου είναι 100.000 τότε η ετήσια απόσβεση του θα είναι 100.000*20%=20.000. Επομένως το στοιχείο αυτό θα αποσβεστεί σε 20 χρόνια. Με το 20% (ή άλλον συντελεστή) πολλαπλασιάζουμε κάθε χρόνο την αρχική του αξία, έστω κι αν η τιμή αυξηθεί. Και μόνο όταν γίνει αναπροσαρμογή βάσει νόμου, τότε ο συντελεστής υπολογίζεται επί της αξίας που αναπροσαρμόσθηκε. ΐΐ. Μέθοδος της φθίνουσας αποδόσεως με σταθερό συντελεστή. Με την μέθοδο αυτή υπολογίζουμε την απόσβεση με έναν σταθερό συντελεστή αλλά κάθε φορά αφαιρούμε το υπόλοιπο της απόσβεσης από την αρχική αξία του περιουσιακού στοιχείου. 15
Παράδειγμα: Πίνακας 1: φθίνουσα απόσβεση επίπλων Έτη Αποσβεστέα Συντελεστής Ετήσια Σύνολο Υπόλοιπο Αξία Αποσβέσεως Απόσβεση Αποσβέσεων 1 400.000 20% 80.000 80.000 320.000 2 320.000 20% 64.000 144.000 256.000 3 256.000 20% 51.200 195.200 204.800 4 204.800 20% 40.960 236.160 163.840 5 Κ.λ.π 20% 32.768 268.928 131.072 ΐΐΐ. Μέθοδος φθίνουσας αποδόσεως με μειωμένο συντελεστή. Το ποσό της αποσβέσεως υπολογίζεται πάντοτε από την αρχική αξία αλλά με μειωμένο κάθε φορά συντελεστή. Με αυτόν τον τρόπο, αθροίζονται τα έτη της ωφέλιμης διάρκειας ζωής του παγίου και μερίζεται η αποσβεστέα αξία, ανάλογα με τα έτη αυτά, αρχίζοντας από το μεγαλύτερο κλάσμα. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Η αξία μηχανήματος της επιχείρησης ανέρχεται σε 40.000 ευρώ και η ωφέλιμη διάρκεια ζωής είναι 5 έτη. Αθροίζουμε τα έτη, 1+ 2 + 3 + 4 + 5 = 15. 16
Ο συντελεστής απόσβεσης για το πρώτο έτος θα είναι 5/15. Για το δεύτερο έτος θα είναι 4/15. Για το τρίτο έτος θα είναι 3/15. Για το τέταρτο 2/15 και για το πέμπτο 1/15. Πίνακας 2: Έτη Αποσβεστέα Συντελεστής Απόσβεση Συνολική Αναπόσβεστη Αξία Απόσβεσης Χρήσης Αποσβεσμένη Αξία Αξία 1 40.000 5/15 13.333 13.333 26.667 2 40.000 4/15 10.666 23.999 16.001 3 40.000 3/15 8.000 31.999 8.001 4 40.000 2/15 5.333 37.332 2.668 5 40.000 1/15 2.667 39.999 1 ΐν. Μέθοδος της αύξουσας αποδόσεως. Το ποσό αποσβέσεως αυξάνει κάθε χρόνο με αντίστοιχη αύξηση του συντελεστή. ν. Μέθοδος αύξουσας αποσβέσεως με συντελεστή τα έτη ζωής. Με τη μέθοδο αυτή το ποσό της ετήσιας απόσβεσης του στοιχείου αυξάνεται από τον έναν χρόνο στον άλλον και υπολογίζεται πάντοτε από την αρχική αξία του περιουσιακού στοιχείου. Μοιράζουμε δηλαδή το ποσό της αξίας του στοιχείου σε μέρη ανάλογα με τα έτη διαρκείας χρησιμοποιήσεως του στοιχείου. νΐ. Μέθοδος της λειτουργικής απόσβεσης. Σύμφωνα με την μέθοδο αυτή ως βάση υπολογισμού λαμβάνονται συνήθως. 1. Οι συνολικές ώρες λειτουργίας του πάγιου στοιχείου μέχρι να 17
εξαντληθεί η ωφέλιμη διάρκεια ζωής του. Παίρνουμε τον τύπο Απόσβεση χρήσεως = (Αποσβεστέα αξία)*(συνολικές ώρες λειτουργίας)/ Προϋπολογισμένες συνολικές ώρες λειτουργίας. Η αποσβεστέα αξία περιλαμβάνει και τις δαπάνες μέχρι να τεθεί σε λειτουργία το πάγιο στοιχείο. Παράδειγμα: Έστω μηχάνημα, με προϋπολογισμένες ώρες λειτουργίας 10.000, αποσβεστέας αξίας 50.000, λειτούργησε κατά το 2009 1500 ώρες. Η απόσβεση θα υπολογιστεί ως εξής: ΑΠΟΣΒΕΣΗ = (50.000 Χ 1500) / 10.000 = 7.500 2. Οι συνολικές μονάδες παραγωγής του πάγιου στοιχείου μέχρι να εξαντληθεί η ωφέλιμη διάρκεια ζωής του. Παίρνουμε τον τύπο Απόσβεση χρήσεως=(αποσβεστέα αξία)*(μονάδες παραγωγής χρήσεως)/προϋπολογισμένες συνολικές ώρες λειτουργίας. Παράδειγμα: Η τιμή κτήσης ενός μηχανήματος συσκευασίας προϊόντων είναι 70.000 και η υπολειμματική του αξία ορίστηκε σε 10.000. Οι προϋπολογισμένες συνολικές μονάδες παραγωγής που αναμένεται να συσκευαστούν ανέρχονται στις 50.000 μονάδες. Το έτος 209 συσκευάστηκαν μόνο 10.000 μονάδες. Η απόσβεση του μηχανήματος το έτος 2009 θα είναι: ΑΠΟΣΒΕΣΗ 2009: (60.000 Χ 10.000) / 50.000 = 12.000 νΐΐ. Μέθοδος της παλινδρομούσα απόσβεσης. Με την μέθοδο αυτή η απόσβεση υπολογίζεται πότε με μειωμένους συντελεστές και πότε με αυξημένους συντελεστές. 18
νΐΐΐ. Μέθοδος της αποτίμησης. Η διαφορά των αποτιμήσεων στην αρχή και στο τέλος κάθε χρήσης λογίζεται ως απόσβεση. 1.4 Μητρώο πάγιων περιουσιακών στοιχείων Όλα τα πάγια στοιχεία που υπόκεινται σε απόσβεση, παρακολουθούνται αναλυτικά το καθένα από αυτά στο μητρώο πάγιων στοιχείων. Για την διαχειριστική παρακολούθηση κάθε πάγιου στοιχείου μιας επιχείρησης και για την λογιστική παρακολούθηση της αξίας κτήσης τους και των αποσβέσεων του τηρείται μητρώο πάγιων περιουσιακών στοιχείων. Από το μητρώο πάγιων στοιχείων προκύπτουν τα ακόλουθα δεδομένα: ΐ. Η ονοματολογία και τα διακριτικά στοιχεία του παγίου. ΐΐ. ΐΐΐ. ΐν. τα στοιχεία της λογιστικής του ένταξης (τίτλοι και κωδικοί αριθμοί του πρωτοβάθμιου και του λογαριασμού της τελευταίας βαθμίδας) η αιτιολογία και τα σχετικά στοιχεία κτήσης, η αρχική αξία κτήσης και οι μεταβολές αυτής (προσθήκες, βελτιώσεις, μειώσεις) ο τόπος εγκατάστασης ή ο τρίτος στις εγκαταστάσεις του οποίου τυχόν βρίσκεται ν. η ημερομηνία κατά την οποία άρχισε η χρησιμοποίηση ή λειτουργία του, καθώς και η ημερομηνία που τυχόν τέθηκε σε αδράνεια νΐ. νΐΐ. νΐΐΐ. η τυχόν κτήση του με ευεργετική φορολογική διάταξη η τυχόν ύπαρξη βαρών πάνω σε αυτό (π.χ. είδος βάρους, αιτία, ποσό) ο κωδικός αριθμός της τελευταίας βαθμίδας του λογαριασμού αποσβέσεων 19
ΐχ. οι λογισμένες αποσβέσεις (συντελεστής και ποσά) και τα στοιχεία της λογιστικής τους εγγραφής (α/α παραστατικού, ημερομηνία), καθώς και οι αντιλογισμένες αποσβέσεις, π.χ. σε περίπτωση πώλησης ή καταστροφής χ. τα στοιχεία και η αιτία του τερματισμού της παραγωγικής του ζωής (π.χ. εκποίηση, διάλυση ή καταστροφή). Με σκοπό να αντιμετωπιστούν δυσχέρειες που ενδεχομένως θα ανακύψουν κατά την υποχρεωτική τήρηση του μητρώου πάγιων στοιχείων σύμφωνα με τα παραπάνω, παρέχεται η δυνατότητα της τήρησης αυτού κατά ομάδες ομοειδών πάγιων στοιχείων (π.χ. πάγια στοιχεία του λογαριασμού 14 που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια του ίδιου μήνα παρακολουθούνται σε μία ατομική μερίδα), με την προϋπόθεση ότι το συγκεκριμένο πάγιο στοιχείο, όταν κρίνεται αναγκαίο (π.χ. κατά την απογραφή ή την πώληση), θα είναι δυνατό να εξατομικεύεται. Η ενημέρωση του μητρώου πάγιων στοιχείων μέσω Η/Υ απλουστεύει κατά πολύ τα πράγματα και δίνει την ευκαιρία στις επιχειρήσεις να παίρνουν πρόσθετες πληροφορίες που θα αφορούν το σύνολο των πάγιων στοιχείων του. 1.5 Πάγιο ενεργητικό από Λογιστική άποψη Από λογιστική άποψη ένας οικονομικός οργανισμός αποτελείται από - Το ενεργητικό ή στοιχεία ενεργητικού, στο οποίο περιλαμβάνονται τα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης που έχουν οικονομική αξία, υλικά ή άυλα και που εκφράζονται σε χρηματικές μονάδες με σκοπό να χρησιμοποιηθούν για να επιτευχθούν οι σκοποί της επιχείρησης. - Το παθητικό ή στοιχεία παθητικού στο οποίο περιλαμβάνονται όλες οι υποχρεώσεις προς τρίτους και προς τον επιχειρηματία και περιλαμβάνει δύο βασικές κατηγορίες στοιχείων: 20
α) Το πραγματικό Παθητικό ή Παθητικό, στο οποίο περιλαμβάνονται όλες οι υποχρεώσεις προς τρίτους πλην του επιχειρηματία. β) Τα Ίδια Κεφάλαια ή Καθαρή Περιουσία, που περιλαμβάνονται υποχρεώσεις της οικονομικής μονάδας προς το φορέα της. Το Ενεργητικό είναι ίσο με το Παθητικό όπως προαναφέρθηκε και σε συνδυασμό με την ανάλυση της σύνθεσης του Παθητικού (Παθητικό= Πραγματικό Παθητικό +Καθαρή Περιουσία) ισχύει η σχέση: Ε=ΠΠ+ΚΠ (Ι) όπου Ε= Ενεργητικό ΠΠ= Καθαρό Παθητικό και κατά συνέπεια: ΚΠ= Καθαρή Περιουσία ΚΠ=Ε-ΠΠ και ΠΠ=Ε-ΚΠ Από τις παραπάνω ισότητες προκύπτει το συμπέρασμα ότι σε ότι αφορά την Καθαρή περιουσία τα Ενεργητικά στοιχεία την προσαυξάνουν ενώ τα στοιχεία του Παθητικού την μειώνουν. Η Καθαρή Περιουσία μπορεί να πάρει: α) Ουδέτερη, β) Θετική και τέλος γ) Αρνητική τιμή, ανάλογα με το συσχετισμό της αξίας των Ενεργητικών στοιχείων και των στοιχείων του Παθητικού. Μπορεί λοιπόν να έχουμε: 21
α) Ε=ΠΠ, ΚΠ=0 (Ουδέτερη ή μηδενική Καθαρή Περιουσία). Στην περίπτωση αυτή η αξία των περιουσιακών στοιχείων της μονάδας επαρκεί να καλύψει τις υποχρεώσεις της απέναντι σε τρίτους πλην του επιχειρηματία (Πραγματικό Παθητικό), ενώ δεν υπάρχει δυνατότητα κάλυψης των υποχρεώσεων προς τους φορείς της. β) Ε>ΠΠ, ΚΠ>0 (Θετική Καθαρή Περιουσία). Το ύψος της καθαρής Περιουσίας είναι ίσο με το πλεονάζον Ενεργητικό. γ) Ε<ΚΠ, ΚΠ<0 ( Αρνητική Καθαρή Περιουσία). Η αξία των Ενεργητικών στοιχείων δεν επαρκεί να καλύψει τις υποχρεώσεις της απέναντι στους φορείς και στους τρίτους, των οποίων οι απαιτήσεις έχουν προτεραιότητα ικανοποίησης. Η αρνητική αυτή διαφορά ονομάζεται και "περιουσιακό έλλειμμα". Η σημασία της περιουσιακής σύνθεσης και η ύπαρξη ή όχι θετικής Καθαρής Περιουσίας επηρεάζει σημαντικά την πιστοληπτική ικανότητα καθώς και τη βιωσιμότητα του οικονομικού οργανισμού. 1.6 Πάγιο ενεργητικό στα πλαίσια του Ισολογισμού Ο ισολογισμός όπως γνωρίζουμε είναι μια οικονομική κατάσταση, που παρουσιάζει την οικονομική θέση της επιχείρησης και αποτελείται από το παθητικό μέρος στο οποίο φαίνονται οι πηγές προέλευσης των κεφαλαίων της επιχείρησης και το ενεργητικό μέρος στο οποίο φαίνονται οι χρήσεις τους δηλαδή οι επενδύσεις της επιχείρησης. Ο ισολογισμός μπορεί να παρουσιάζεται σε κάθετη ή οριζόντια διάταξη. Η σύνταξη του ισολογισμού είναι για μερικές οικονομικές μονάδες υποχρεωτική. Σκοπός του ισολογισμού είναι η διευκόλυνση της μελέτης και της κριτικής διερεύνησης των στοιχείων της οικονομικής μονάδας. Στους λογαριασμούς του ενεργητικού ανήκει και το πάγιο ενεργητικό της 22
εκάστοτε επιχείρησης. Τα ασώματα πάγια στοιχεία της, τα ενσώματα πάγια στοιχεία της και οι συμμετοχές. Το πάγιο ενεργητικό εμφανίζεται στον ενεργητικό κομμάτι του ισολογισμού. Το ενεργητικό κομμάτι του ισολογισμού περιλαμβάνει ΐ. Το οφειλόμενο κεφάλαιο ΐΐ. ΐΐΐ. ΐν. Τα έξοδα εγκατάστασης Το πάγιο ενεργητικό Το κυκλοφορούν ενεργητικό ν. Τους μεταβατικούς λογαριασμούς ενεργητικού Το παθητικό κομμάτι του ισολογισμού περιλαμβάνει ΐ. Τα ίδια κεφάλαια ΐΐ. ΐΐΐ. ΐν. Τις προβλέψεις για κινδύνους και έξοδα Τις υποχρεώσεις Τους μεταβατικούς λογαριασμούς παθητικού Στον ισολογισμό ισχύει η ισότητα Ε= ΠΠ + ΚΠ Όπου Ε= Ενεργητικό(Οικόπεδα. Κτίρια, μηχανήματα, κτλ) ΠΠ= Πραγματικό Παθητικό(Λοιπές υποχρεώσεις, προμηθευτές, πιστωτές) ΕΠ= Καθαρή περιουσία Όταν η ισότητα είναι Ε=ΠΠ+ΚΠ τότε ο ισολογισμός αποκαλείται <<θετικός>> επειδή περιλαμβάνει καθαρή θέση. Όταν η ισότητα είναι Ε=ΠΠ τότε ο ισολογισμός αποκαλείται «ουδέτερος» επειδή 23
η καθαρή θέση είναι μηδενική και τέλος Όταν η ισότητα είναι Ε= ΠΠ- Έλλειμμα τότε ο ισολογισμός αποκαλείται «αρνη τικός» επειδή παρουσιάζει ελλειμματική καθαρή θέση. Βασικός παράγοντας της οικονομικής υγείας της επιχείρησης είναι η όσο το δυνατόν καλύτερη ισοζύγυση των βασικών επενδύσεων της επιχείρησης όπως είναι τα κτίρια και τα μηχανήματα με τις μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις του πραγματικού παθητικού. 1.7 Το Πάγιο Ενεργητικό στα πλαίσια του Ε.Γ.Λ.Σ Στο Ενιαίο Γενικό Λογιστικό Σχέδιο το Πάγιο Ενεργητικό αναφέρεται στην 1η ομάδα. I. Τα ενσώματα πάγια στοιχεία (Λογαριασμοί 10.00-15.00). II. Ασώματες ακινητοποιήσεις ή άυλα πάγια στοιχεία (Λογαριασμοί 16.00-16.09) III. Έξοδα πολυετούς απόσβεσης (Λογαριασμοί 16.10-16.19) IV. Συμμετοχές και μακροπρόθεσμες απαιτήσεις (Λογαριασμός 18) Είναι χρήσιμο να προσεγγίσουμε αρχικώς το Πάγιο Ενεργητικό εξετάζοντας πρωτίστως και επιγραμματικά την σύνθεση του στο Ενιαίο Γενικό Λογιστικό Σχέδιο και ακολούθως θα αναλυθούν οι εκάστοτε λογαριασμοί. 24
Πίνακας 3 : Πάγιο Ενεργητικό και επιμέρους λογαριασμοί του. ΠΑΓΙΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΟΜΑΔΑ 1η 10 Εδαφικές Εκτάσεις 11 Κτίρια-Εγκαταστάσεις Έργα Κτιρίων-Τεχνικά 12 Μηχ/τα-Τεχνικές Εγκαταστάσεις-Λοιπός Μηχανολογικός Εξοπλισμός 13 Μεταφορικά Μέσα 14 Έπιπλα και Λοιπός Εξοπλισμός 15 16 Ακινητοποιήσεις υπό εκτέλεση και προκαταβολές κτήσης πάγιων στοιχείων Ασώματες ακινητοποιήσεις και έξοδα πολυετούς απόσβεσης 17 18 Συμμετοχές και λοιπές μακροπρόθεσμες απαιτήσεις 19 Πάγιο Ενεργ.Υπ/των ή άλλων Κέντρων (Πηγή: Σταυρόπουλος, 2003, σελ.482) 1.7.1 Λογαριασμός 10 : Εδαφικές Εκτάσεις 10.00>Γήπεδα-Οικόπεδα 10.01>Ορυχεία 10.02>Μεταλλεία 10.03>Λατομεία 10.04>Αγροί 25
10.05>Φυτείες 10.06>Δάση 10.10>Γήπεδα-Οικόπεδα εκτός εκμετάλλευσης 10.11>Ορυχεία εκτός εκμετάλλευσης 10.12>Μεταλλεία εκτός εκμετάλλευσης 10.13>Λατομεία εκτός εκμετάλλευσης 10.14>Αγροί εκτός εκμετάλλευσης 10.15Φυτείες εκτός εκμετάλλευσης 10.16>Δάση εκτός εκμετάλλευσης 10.99>Αποσβεσμένες εδαφικές εκτάσεις Εδαφικές εκτάσεις είναι τα οικόπεδα, τα γήπεδα, τα αγροτεμάχια, τα δάση, τα ορυχεία, τα μεταλλεία, τα λατομεία, οι φυτείες και γενικά οποιαδήποτε έκταση γης που αποκτά η επιχείρηση και τα οποία έχουν ωφέλιμη ζωή μεγαλύτερη από ένα έτος. Τα κυριότερα σημεία του λογαριασμού 10 είναι τα εξής: Ο λογαριασμός 10.00 όπου παρακολουθούνται τα γήπεδα και τα οικόπεδα. Ο Λογαριασμός 10.01 όπου παρακολουθούνται τα ορυχεία. Ο Λογαριασμός 10.02 όπου παρακολουθούνται τα μεταλλεία. Ο Λογαριασμός 10.03 όπου παρακολουθούνται τα Λατομεία. Ο Λογαριασμός 10.04 όπου παρακολουθούνται οι Αγροί. Ο Λογαριασμός 10.05 όπου παρακολουθούνται οι φυτείες. Ο Λογαριασμός 10.06 όπου παρακολουθούνται τα Δάση Στους λογ.10.10-10.16 παρακολουθούνται οι εδαφικές εκτάσεις που δεν χρησιμοποιούνται παραγωγικά για τις ανάγκες τις επιχείρησης ούτε και ενοικιάζονται σε τρίτους. Στον Λογαριασμό 10.99 παρακολουθούνται οι αποσβεσμένες εδαφικές εκτάσεις. Κατά την αγορά μιας εδαφικής έκτασης χρεώνεται ο λογαριασμός 10 και οι 26
αναλυτικοί του λογαριασμοί. Ακολούθως με την συγκεκριμένη χρέωση αυτομάτως πιστώνεται και ο λογαριασμός 38123όπου παρακολουθούνται τα χρηματικά διαθέσιμα. Κατά την πώληση μιας εδαφικής έκτασης πιστώνεται ο λογαριασμός της εδαφικής έκτασης με την αξία πώλησης και χρεώνεται ο με τα τυχόν έξοδα της πώλησης. Αποσβέσεις εδαφικών εκτάσεων Σχετικά με τις αποσβέσεις των εδαφικών εκτάσεων θα επισημάνουμε ότι τα γήπεδα τα οικόπεδα και οι αγροί δεν αποσβένονται διότι δεν φθείρονται κατά την πάροδο του χρόνου. Εξαίρεση αποτελεί όταν υπάρχει κίνδυνος οικονομικής απαξίωσης και υποτίμησης. Εφ όσον συμβεί αυτό τότε σχηματίζεται ειδική πρόβλεψη και χρεώνεται ο λογαριασμός 83.10 όπου παρακολουθούνται οι προβλέψεις απαξιώσεων και υποτιμήσεων γηπέδων με το ίδιο ποσό και ακολούθως ο πιστώνεται ο λογαριασμός 44.10 απαξιώσεων και υποτιμήσεων γηπέδων. Τα ορυχεία, τα μεταλλεία υπόκεινται σε απόσβεση διάρκεια της χρησιμοποίησης τους, υπολειμματική τους αξία. όπου παρακολουθούνται οι προβλέψεις με βάση τη χρονική λαμβάνοντας φυσικά υπόψη και την Οι φυτείες υπόκεινται σε απόσβεση από την στιγμή που τα δένδρα αρχίζουν να αποδίδουν εσοδεία. Τα δάση δεν υπόκεινται σε απόσβεση. Όταν όμως δημιουργούνται δάση με δαπάνες του ιδιοκτήτη, τότε οι δαπάνες αυτές υπόκεινται σε απόσβεση. 1 Ο Λογαριασμός 38 ανήκει στην 3η ομάδα των λογαριασμών του ενεργητικού και παρακολουθεί τα χρηματικά διαθέσιμα της επιχείρησης. 2 Ο Λογαριασμός 83.10 ανήκει στην 8η ομάδα, Λογαριασμοί αποτελεσμάτων, και παρακολουθεί τις προβλέψεις για έκτακτους κινδύνους όπως είναι οι προβλέψεις απαξιώσεων και υποτιμήσεων γηπέδων 3 Ο Λογαριασμός 44.10 ανήκει στην 4η ομάδα, Λογαριασμοί παθητικού και παρακολουθεί τις προβλέψεις απαξίωσης και υποτίμησης γηπέδων. 27
Οι εδαφικές εκτάσεις αποτιμώνται, κατά την απογραφή και σύνταξη του ισολογισμού στο τέλος της χρήσης, στην αξία αγοράς ή κτήσης τους προσαυξημένη και με τα έξοδα προσθηκών και βελτιώσεων, που καταχωρήθηκαν στους λογαριασμούς αυτούς και μειωμένη με τις ανάλογες αποσβέσεις (όταν οι εδαφικές εκτάσεις υπόκεινται σε απόσβεση). Πολλές φορές οι επιχειρήσεις αποκτούν οικόπεδα και κάθε είδους εδαφική έκταση που έχουν μεγάλη αξία με σκοπό την μεταπώληση τους μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Με την πώληση αυτή αποκτούν κέρδος το οποίο θεωρείται εισόδημα για την επιχείρηση. Το κέρδος αυτό φορολογείται κανονικά. Στις περιπτώσεις όμως που αγοράζεται εδαφική έκταση με σκοπό όχι την μεταπώληση της αλλά εξυπηρετώντας ανάγκες τότε η αξία αυτή θεωρείται πάγιο της επιχείρησης και καταχωρείται στον λογαριασμό 10. I. 7.2 Λογαριασμός 11 : Κτίρια-Εγκαταστάσεις Κτιρίων-Τεχνικά Έργα II. 00> Κτίρια-Εγκαταστάσεις Κτιρίων 11.01>Τεχνικά έργα εξυπηρέτησης μεταφορών 11.02>Λοιπά τεχνικά έργα 11.03>Υποκείμενες σε αποσβέσεις διαμορφώσεις γηπέδων 11.07>Κτίρια-Εγκαταστάσεις κτιρίων σε ακίνητα τρίτων 11.08>Τεχνικά έργα εξυπηρέτησης μεταφορών σε ακίνητα τρίτων 11.09>Λοιπά τεχνικά έργα σε ακίνητα τρίτων 11.10>Υποκείμενες σε απόσβεση διαμορφώσεις γηπέδων τρίτων 11.14>Κτίρια-Εγκαταστάσεις κτιρίων εκτός εκμετάλλευσης 11.15>Τεχνικά έργα εξυπηρέτησης μεταφορών εκτός εκμετάλλευσης 11.16>Λοιπά τεχνικά έργα εκτός εκμετάλλευσης 11.17>Υποκείμενες σε απόσβεση διαμορφώσεις γηπέδων εκτός εκμετάλλευσης 11.21>Κτίρια-Εγκαταστάσεις κτιρίων σε ακίνητα τρίτων εκτός εκμετάλλευσης 11.22>Τεχνικά έργα εξυπηρέτησης μεταφορών σε ακίνητα τρίτων εκτός 28
εκμετάλλευσης 11.23>Λοιπά τεχνικά έργα σε ακίνητα τρίτων εκτός εκμετάλλευσης 11.24>Υποκείμενες σε απόσβεση διαμορφώσεις γηπέδων τρίτων εκτός εκμετάλλευσης 11.99>Αποσβεσμένα κτίρια-εγκαταστάσεις κτιρίων-τεχνικά έργα Στον λογαριασμό 11 παρακολουθούνται τα κτίρια τα οποία είναι οικοδομικές κατασκευές που προορίζονται για κατοικίες, βιομηχανοστάσια, αποθήκες, οι εγκαταστάσεις κτιρίων που είναι οι ηλεκτρικές, οι υδραυλικές, οι μηχανολογικές, οι κλιματιστικές, οι τηλεπικοινωνιακές, οι αποχετευτικές και οι άλλες πρόσθετες εγκαταστάσεις που είναι συνδεδεμένες με το κτίριο. 11.00. Οι εγκαταστάσεις αυτές παρακολουθούνται στους υπολογαριασμούς του Στον λογαριασμό 11.01 παρακολουθούνται τα τεχνικά έργα εξυπηρέτησης μεταφορών. Τέτοια τεχνικά έργα είναι οι κατασκευές που τροποποιούν το φυσικό περιβάλλον όπως είναι π.χ. οι δρόμοι, οι πλατείες, τα λιμάνια, τα φράγματα, οι λίμνες, οι διώρυγες, οι περιφράξεις, οι σήραγγες, οι γέφυρες, τα αεροδρόμια, τα στάδια κλπ. Τα τεχνικά έργα τα οποία δεν εξυπηρετούν τις μεταφορές καταχωρούνται στον λογαριασμό 11.02. Στο λογαριασμό 11.03 καταχωρούνται οι υποκείμενες σε απόσβεση διαμορφώσεις γηπέδων. Ως διαμορφώσεις εννοούμε αυτές οι οποίες φθείρονται και υπόκεινται σε απόσβεση. Στους λογαριασμούς 11.07, 11.08,11.09 και 11.10 καταχωρούνται τα κτίρια και τα τεχνικά έργα που κατασκευάζονται, καθώς και τα έξοδα που γίνονται σε ακίνητα κυριότητας τρίτων, όταν η οικονομική μονάδα έχει δικαίωμα χρήσεως για ορισμένο χρόνο που καθορίζεται συμβατικά, μετά την πάροδο του οποίου τα εν λόγω έργα (π.χ. κτίρια ή διαμορφώσεις) περιέρχονται στον κύριο του ακινήτου χωρίς αντάλλαγμα. 29
Στους λογαριασμούς 11.14 έως και 11.17 καθώς και 11.21 έως και 11.24 παρακολουθούνται τα κτίρια - εγκαταστάσεις κτιρίων και τα τεχνικά έργα τα οποία δε χρησιμοποιούνται παραγωγικά για τις ανάγκες της βασικής επαγγελματικής δραστηριότητας της οικονομικής μονάδας, ούτε και για τις παρεπόμενες ασχολίες της. Κατά την διαδικασία αγοράς ενός ακινήτου χρεώνεται ο λογαριασμός 11 και ένας ακόμα λογαριασμός με τίτλο αγορές ακινήτων με 18% Φ.Π.Α ή αγορά ακινήτων εξαιρούμενες από το Φ.Π.Α. Ο λογαριασμός αυτός χρεώνεται με την αξία κτήσης του ή με την αξία εκτίμησης που προκύπτει έπειτα από τη νόμιμη αναπροσαρμογή της αξίας κτήσης και πιστώνεται ο λογαριασμός 384, αν η αγορά του κτιρίου γίνεται τοις μετρητοίς ή ο λογαριασμός 505, αν η αγορά γίνεται επί πιστώσει. Σε περίπτωση όπου το κτίριο κατασκευάζεται από την ίδια την επιχείρηση χρεώνεται ο αντίστοιχος λογαριασμός κατ είδος εξόδων ή ο λογαριασμός των α και β υλών και πιστώνεται ο λογαριασμός 38.00 ή ο λογαριασμός 50. Αν η κατασκευή του πάγιου στοιχείου ολοκληρώνεται μέσα στην ίδια χρήση που άρχισε να κατασκευάζεται, μπορεί να χρεωθεί απευθείας ο λογαριασμός 11 με πίστωση του λογαριασμού 78.006. Οι φόροι μεταβίβασης, τα συμβολαιογραφικά, τα μεσιτικά και τα λοιπά έξοδα κτήσης των κτιρίων και τεχνικών εγκαταστάσεων καταχωρούνται στο λογαριασμό 16.14 που παρακολουθούνται τα έξοδα κτήσης ακινητοποιήσεων. Τα κτίρια και τα τεχνικά έργα προσαυξάνονται και με την αξία των επεκτάσεων, προσθηκών και βελτιώσεων, που γίνονται κάθε φορά. Υπάρχουν επιχειρήσεις οι οποίες αγοράζουν ακίνητα με κύριο σκοπό την 4 Ο Λογαριασμός 38 ανήκει στην 3η ομάδα των λογαριασμών του ενεργητικού και παρακολουθεί τα χρηματικά διαθέσιμα της επιχείρησης. 5 Ο Λογαριασμός 50 ανήκει στην 5η ομάδα, λογαριασμοί παθητικού, και παρακολουθεί τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της επιχείρησης. 6 Ο Λογαριασμός 78 ανήκει στην 7η ομάδα, λογαριασμοί εκμετάλλευσης, και παρακολουθεί την ιδιοπαραγωγή και τις βελτιώσεις των πάγιων στοιχείων. 30
μετέπειτα μεταπώληση τους. Κατά την διαδικασία αυτή χρεώνεται ο λογαριασμός 20 του κυκλοφορούντος ενεργητικού και όχι ο λογαριασμός 11 του πάγιου ενεργητικού. Σε περίπτωση που η επιχείρηση αποφασίσει να προχωρήσει στην κατεδάφιση ενός κτιρίου η αναπόσβεστη αξία του κτιρίου μεταφέρεται στη χρέωση του λογαριασμού 16.19 όπου καταχωρούνται τα λοιπά έξοδα πολυετούς απόσβεσης. Το ποσό αυτό της αναπόσβεστης αξίας που απεικονίζεται στο λογαριασμό 16.19, αποσβένεται είτε εφάπαξ κατά το έτος της πραγματοποίησης του είτε τμηματικά και ισόποσα μέσα σε μια πενταετία και μειώνει αντίστοιχα τα πραγματικά κέρδη της επιχείρησης. Τα έξοδα κατεδάφισης παλαιού κτιρίου καταχωρούνται στο λογαριασμό 11.03 που καταχωρούνται οι υποκείμενες σε απόσβεση διαμορφώσεις γηπέδων. Τα κτίρια, οι εγκαταστάσεις κτιρίων και τα τεχνικά έργα αποτιμώνται, κατά την απογραφή και σύνταξη του ισολογισμού τέλους χρήσης, στην αξία αγοράς ή κτήσης τους προσαυξημένη και με τα έξοδα προσθηκών και βελτιώσεων που καταχωρήθηκαν στους λογαριασμούς αυτούς και μειωμένη με τις ανάλογες αποσβέσεις. Τα κτίρια, οι εγκαταστάσεις κτιρίων και τα τεχνικά έργα καταχωρούνται πρώτα αναλυτικά στο θεωρημένο μητρώο παγίων στοιχείων, και στη συνέχεια, τα ίδια αυτά στοιχεία καταχωρούνται στο βιβλίο απογραφών και ισολογισμών συγκεντρωτικά κατά ομάδες ομοειδών κτιρίων-εγκαταστάσεων κτιρίων και τεχνικών έργων. Κατά την διαδικασία πώλησης ενός κτιρίου ή τεχνικού έργου που θεωρείται πάγιο για την επιχείρηση που το πωλεί, τότε γίνονται οι εξής λογιστικές εγγραφές: ΐ.Με την αξία πώλησης πιστώνεται ο λογαριασμός με τίτλο 11.00.30.018 που καταχωρούνται οι πωλήσεις κτιρίων με 18% Φ.Π.Α με χρέωση του λογαριασμού 38 που παρακολουθούνται τα χρηματικά διαθέσιμα, αν η πώληση γίνεται με μετρητά ή με χρέωση του λογαριασμού 30 αν η πώληση γίνεται με πίστωση. ΐΐ.Σε περίπτωση κατά την οποία πωληθεί ημιτελές κτίριο με βάση προσυμφώνου ή οριστικού συμβολαίου, χρεώνεται με το συνολικό αντίτιμο της πώλησης ο 31
λογαριασμός 30 και πιστώνεται με το ίδιο ποσό ο λογαριασμός 567. Οι επιχειρήσεις που ασχολούνται με την αγοραπωλησία ακινήτων με σκοπό την επίτευξη κέρδους φορολογούνται κανονικά για το κέρδος που αποκτούν από την αγοραπωλησία των ακινήτων. Για τις επιχειρήσεις αυτές τα ακίνητα θεωρούνται εμπορεύσιμα αγαθά και για το λόγο αυτό, όταν αγοράζονται ακίνητα, χρεώνεται ο λογαριασμός 20 που καταχωρούνται τα εμπορεύματα και όταν πωλούνται, πιστώνεται ο λογαριασμός 708. Αποσβέσεις Κτιρίων-Εγκαταστάσεων κτιρίων-τεχνικών έργων Σχετικά με τις αποσβέσεις των πάγιων στοιχείων της επιχείρησης εφαρμόζεται η μέθοδος της σταθερής απόσβεσης. Αυτό σημαίνει ότι κάθε φορά οι αποσβέσεις θα υπολογίζονται με βάση τους προβλεπόμενους από τη σχετική νομοθεσία συντελεστές ετήσιας τακτικής απόσβεσης. Οι αποσβέσεις υπολογίζονται από τη στιγμή που το πάγιο αρχίζει να χρησιμοποιείται και όχι από τη στιγμή που αγοράζεται. Αν η χρησιμοποίηση του δεν αρχίζει από την αρχή του έτους, τότε το ποσοστό της απόσβεσης περιορίζεται ανάλογα με τους μήνες που χρησιμοποιείται το στοιχείο αυτό, οριζόμενο σε τόσα δωδέκατα του συντελεστή όσοι είναι και οι μήνες, από το μήνα που τέθηκε σε λειτουργία μέχρι το τέλος της χρήσης. Επίσης,όταν η χρήση περιλαμβάνει χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από 12 μήνες (π.χ. Υπερδωδεκάμηνη πρώτη χρήση από την έναρξη λειτουργίας της επιχείρησης κλπ.) τότε το ετήσιο ποσοστό απόσβεσης του κτιρίου θα αυξηθεί, ανάλογα, πολλαπλασιαζόμενο με ένα κλάσμα που θα έχει ως αριθμητή τον αριθμό των μηνών που διήρκησε η διαχειριστική χρήση και ως παρανομαστή τον αριθμό 12. Οι αποσβέσεις που υπολογίζονται με τον νόμιμο συντελεστή ονομάζονται 7 Ο Λογαριασμός 56 ανήκει στην 5η ομάδα, λογαριασμοί παθητικού, και παρακολουθεί τους μεταβατικούς λογαριασμούς παθητικού. 8 Ο Λογαριασμός 70 ανήκει στην 7ηομάδα, λογαριασμοί εκμετάλλευσης, και παρακολουθεί τις πωλήσεις εμπορευμάτων. 32
τακτικές αποσβέσεις και είναι υποχρεωτικές, όπως προαναφέρθηκε, καθώς επίσης και κοστολογήσιμες, ενώ οι αποσβέσεις που προβλέπονται από τη φορολογική νομοθεσία με τη μορφή αναπτυξιακών κινήτρων ονομάζονται πρόσθετες αποσβέσεις και δεν είναι υποχρεωτικές αλλά ούτε όμως και κοστολογήσιμες. Οι τακτικές αποσβέσεις καταχωρούνται στη χρέωση του λογαριασμού 66 που παρακολουθούνται οι αποσβέσεις των πάγιων στοιχείων οι οποίες είναι ενσωματωμένες στο λειτουργικό κόστος και τελικά μεταφέρονται στο λογαριασμό 80.00 γενική εκμετάλλευση, ενώ οι πρόσθετες αποσβέσεις καταχωρούνται στη χρέωση του λογαριασμού 85 που παρακολουθούνται οι αποσβέσεις των πάγιων οι οποίες δεν είναι ενσωματωμένες στο λειτουργικό κόστος και τελικά μεταφέρονται στο λογαριασμό 86.03 που καταχωρούνται οι μη ενσωματωμένες στο λειτουργικό κόστος αποσβέσεις πάγιων. Οι αποσβέσεις υπολογίζονται κάθε χρόνο μέχρις ότου φτάσουν συνολικά την αποσβεστέα αξία, άσχετα αν υπάρχουν κέρδη ή ζημίες, Οι αποσβέσεις υπολογίζονται μόνο για τα περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν κατά κυριότητα στην επιχείρηση και που χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες της και όχι για τα περιουσιακά στοιχεία που είναι ξένης κυριότητας και τα οποία χρησιμοποιεί η επιχείρηση με καταβολή ή δίχως καταβολή ενοικίου. Με το ίδιο σκεπτικό, για τις οικοδομές που ανήκουν κατά κυριότητα στην επιχείρηση και εκμισθώνονται σε τρίτους έναντι καταβολής ενοικίου, υπολογίζονται από την επιχείρηση οι νόμιμες αποσβέσεις, όπως κανονικά θα υπολογίζονταν, αν οι οικοδομές αυτές χρησιμοποιούνταν από την ίδια την επιχείρηση που την εκμισθώνει σε τρίτους. Όταν αγοράζονται μεταχειρισμένα πάγια στοιχεία (κτίρια, μηχανήματα κλπ.), τότε οι αποσβέσεις αρχίζουν να υπολογίζονται πάνω στην αξία αγοράς του μεταχειρισμένου αυτού στοιχείου, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι αποσβέσεις που είχαν γίνει από τον προκάτοχο του πάγιου αυτού στοιχείου. 33
Αποσβέσεις κτιρίων ή τεχνικών έργων σε οικόπεδα τρίτων Στην περίπτωση όπου μια επιχείρηση κατασκευάζει ένα ακίνητο σε οικόπεδο τρίτου, με δικαίωμα να το χρησιμοποιήσει ορισμένα χρόνια και μετά να το παραδώσει στον ιδιοκτήτη του οικοπέδου, τότε θα καταχωρήσει το κόστος κατασκευής καθώς και τα έξοδα που πραγματοποιεί στα ακίνητα αυτά κυριότητας τρίτων στον λογαριασμό 11.07 που παρακολουθούνται τα κτίρια-εγκαταστάσεις κτιρίων σε γήπεδα τρίτων, στον λογαριασμό 11.08 που παρακολουθούνται τα τεχνικά έργα εξυπηρέτησης μεταφορών σε ακίνητα τρίτων και στον λογαριασμό 11.09 που παρακολουθούνται τα λοιπά τεχνικά έργα σε ακίνητα τρίτων, ανάλογα. Τα κτίρια και τα τεχνικά έργα που κατασκευάζονται σε ακίνητα τρίτων αποσβένονται ανάλογα με το χρόνο της συμβατικής χρησιμοποίησης τους, με τον όρο ότι ο συντελεστής απόσβεσης που προσδιορίζεται με βάση το χρόνο χρησιμοποίησης δε θα είναι μικρότερος από το συντελεστή που εφαρμόζεται σε ομοειδή ιδιόκτητα πάγια στοιχεία (. Αν το δικαίωμα χρήσης του ακινήτου είναι λιγότερο από 9 έτη δεν εκπίπτει το Φ.Π.Α. Παράδειγμα: Απόσβεσης πάγιου κτιρίου Η αξία του κτιρίου είναι 550.000 ευρώ, με ωφέλιμη διάρκεια ζωής 10 έτη. Συντελεστής απόσβεσης 100% / 10 έτη = 10% ανά έτος Αποσβεστέα Αξία: Αξία Κτήσης = 500.000 ευρώ Απόσβεση χρήσης: αποσβεστέα αξία * 10% ανά έτος Αναπόσβεστη Αξία: Αποσβεστέα Αξία - συνολικά Αποσβεσμένη αξία 34
Πίνακας 4 : Τακτική απόσβεση πάγιου κτιρίου Έ τη Α π ο σ β εσ τέα Σ υ ντελ εσ τή ς Α π ό σ β εσ η Σ υ νο λικ ή Α να π ό σ β εσ τη Α ξ ία α π ό σ β εσ η ς χ ρ ή σ η ς α π ο σ β εσ τέα α ξία α ξία 1 500.000 10% 50.000 50.000 450.000 2 500.000 10% 50.000 100.000 400.000 3 500.000 10% 50.000 150.000 350.000 4 500.000 10% 50.000 200.000 300.000 5 500.000 10% 50.000 250.000 250.000 6 500.000 10% 50.000 300.000 200.000 7 500.000 10% 50.000 350.000 150.000 8 500.000 10% 50.000 400.000 100.000 9 500.000 10% 50.000 450.000 49.999.99 10 500.000 10% 50.000 500.000 0.01 Για την επιχείρηση όπου της ανήκει το προαναφερθέν οικόπεδο το πιο πάνω κόστος κατασκευής του κτιρίου ή του τεχνικού έργου θεωρείται εισόδημα από εκμίσθωση οικοδομών. 35
1.7.3 Λογαριασμός 12 : Μηχανήματα-Τεχνικές Εγκαταστάσεις- Λοιπός Μηχανολογικός Εξοπλισμός 12.00>Μηχανή ματα 12.01>Τεχνικές εγκαταστάσεις 12.02>Φορητά μηχανήματα χεριού 12.03>Εργαλεία 12.04>Καλούπια-Ιδιοκατασκευές 12.05>Μηχανολογικά όργανα 12.06>Λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός 12.07>Μηχανήματα σε ακίνητα τρίτων 12.08>Τεχνικές εγκαταστάσεις σε ακίνητα τρίτων 12.09>Λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός σε ακίνητα τρίτων 12.10>Μηχανήματα εκτός εκμετάλλευσης 12.11>Τεχνικές εγκαταστάσεις εκτός εκμετάλλευσης 12.12>Φορητά μηχανήματα χεριού εκτός εκμετάλλευσης 12.13>Εργαλεία εκτός εκμετάλλευσης 12.14>Καλούπια-Ιδιοσυσκευές εκτός εκμετάλλευσης 12.15>Μηχανολογικά όργανα εκτός εκμετάλλευσης 12.16>Λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός εκτός εκμετάλλευσης 12.17>Μηχανήματα σε ακίνητα τρίτων εκτός εκμετάλλευσης 12.18>Τεχνικές εγκαταστάσεις σε ακίνητα τρίτων εκτός εκμετάλλευσης 12.19>Λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός σε ακίνητα τρίτων εκτός εκμετάλλευσης 12.99 Αποσβεσμένα μηχανήματα-τεχνικές εγκαταστάσεις -λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός. Στο λογαριασμό 12.00 παρακολουθούνται τα μηχανήματα της οικονομικής μονάδας, δηλαδή οι μηχανολογικές κατασκευές, μόνιμα εγκαταστημένες ή κινητές, οι οποίες χρησιμεύουν για να αποσπούν από τη φύση, να επεξεργάζονται ή να μετασχηματίζουν υλικά αγαθά ή για να παράγουν υπηρεσίες που αποτελούν το αντικείμενο δραστηριότητάς της. 36
Στο λογαριασμό 12.01 παρακολουθούνται οι τεχνικές εγκαταστάσεις της οικονομικής μονάδας, δηλαδή τεχνικές κατασκευές και γενικά τεχνολογικές διευθετήσεις που γίνονται για τη μόνιμη εγκατάσταση μηχανημάτων και τη σύνδεσή τους στο παραγωγικό κύκλωμά της. Στο λογαριασμό 12.02 παρακολουθούνται τα φορητά μηχανήματα χεριού, δηλαδή τα φορητά μικρομηχανήματα που έχουν παραγωγική ζωή μεγαλύτερη από ένα έτος και μικρότερη από την παραγωγική ζωή των μηχανημάτων του λογαριασμού 12.00. Στο λογαριασμό 12.03 παρακολουθούνται τα εργαλεία, δηλαδή τα μηχανολογικά και άλλης φύσεως αντικείμενα που χρησιμοποιούνται με το χέρι και έχουν παραγωγική ζωή μεγαλύτερη από ένα έτος. Στο λογαριασμό 12.04 παρακολουθούνται τα καλούπια και οι ιδιοσυσκευές της οικονομικής μονάδας, δηλαδή οι μηχανολογικές και άλλης φύσεως κατασκευές, οι οποίες προσαρμόζονται στα καθ αυτό μηχανήματα για την παραγωγή εξειδικευμένων αντικειμένων, αποχωρίζονται από αυτά μετά από την εκτέλεση του συγκεκριμένου έργου και παραμένουν σε αδράνεια μέχρι να επαναχρησιμοποιηθούν (π.χ. καλούπια, μήτρες ή κεφαλές). Στο λογαριασμό 12.05 παρακολουθούνται τα διάφορα μηχανολογικά όργανα, π.χ. μετρήσεων, πειραματισμών ή ελέγχων. Στο λογαριασμό 12.06 παρακολουθείται ο λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός της οικονομικής μονάδας ο οποίος δεν είναι δυνατό να ενταχθεί σε μια από τις κατηγορίες εξοπλισμού των λογαριασμών 12.00-12.05. Στους λογαριασμούς 12.07, 12.08 και 12.09 παρακολουθούνται τα μηχανήματα, οι εγκαταστάσεις και ο λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός της οικονομικής μονάδας, που έχουν εγκατασταθεί σε ακίνητα τρίτων και που, μετά παρέλευση ορισμένου χρόνου, συμβατικά καθορισμένου, η κυριότητά τους περιέρχεται στους κυρίους των ακινήτων χωρίς αντάλλαγμα. Στους λογαριασμούς 12.10 έως και 12.19 παρακολουθούνται τα μηχανήματα, 37
οι τεχνικές εγκαταστάσεις και ο λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός, όταν δε χρησιμοποιούνται παραγωγικά για τις ανάγκες της βασικής επαγγελματικής δραστηριότητας της οικονομικής μονάδας, ούτε και για τις παρεπόμενες ασχολίες της. Στους ίδιους λογαριασμούς παρακολουθούνται και τα μηχανήματα και άλλα πάγια τα οποία θεωρούνται ως οριστικά εκτός εκμεταλλεύσεως, είτε έχουν ολοκληρωτικά αποσβεστεί, οπότε η παρακολούθησή τους γίνεται με μία λογιστική μονάδα, είτε δεν έχουν ολοκληρωτικά αποσβεστεί, οπότε η παρακολούθησή τους γίνεται με την αξία κτήσεώς τους. Όταν αγοράζεται ένα μηχάνημα ή μία εγκατάσταση, χρεώνεται ο λογαριασμός 12 και ο αντίστοιχος αναλυτικός του λογαριασμός 12.00.10.018 που αναφέρεται στις αγορές μηχανημάτων με 18% Φ.Π.Α. Στη συνέχεια πιστώνεται ο λογαριασμός 38 που αναφέρεται στα χρηματικά διαθέσιμα της επιχείρησης, αν η αγορά του μηχανήματος ή της εγκατάστασης γίνεται τοις μετρητοίς ή ο λογαριασμός 50, αν η αγορά γίνεται επί πιστώσει. Επίσης ο λογαριασμός 12 χρεώνεται και με τα ειδικά έξοδα αγοράς όπως είναι τα έξοδα μεταφοράς, εγκατάστασης και συναρμολόγησης που πραγματοποιούνται μέχρι να τεθεί το συγκεκριμένο μηχάνημα ή η εγκατάσταση σε λειτουργία. Τα έξοδα επέκτασης ή προσθήκης και βελτίωσης προσαυξάνουν την αξία των αντίστοιχων μηχανημάτων. Επέκταση ή προσθήκη του μηχανήματος είναι η κάθε προσθήκη ή εργασία που γίνεται, σε αυτό και, αυξάνει, το μέγεθος και, κατά κανόνα την παραγωγική του δυναμικότητα. Βελτίωση του μηχανήματος είναι, η κάθε μεταβολή που γίνεται, σε αυτό μετά από τεχνολογική επέμβαση και, που έχει, ως αποτέλεσμα, είτε την αύξηση του χρόνου της ωφέλιμης ζωής του, είτε την αύξηση της παραγωγικότητας του, είτε τη μείωση του κόστους λειτουργίας του ή την βελτίωση των συνθηκών χρησιμοποίησης του. Κατά την απογραφή τέλους χρήσης τα μηχανήματα αποτιμώνται 38
προσαυξάνοντας την τιμή αγοράς τους με τα έξοδα μεταφοράς και τοποθέτησης καθώς επίσης και με τις προσθήκες και βελτιώσεις και μειώνοντας τις συσσωρευμένες αποσβέσεις που πραγματοποιήθηκαν από τον καιρό της απόκτησης του μηχανήματος μέχρι την ημέρα που συντάσσεται η απογραφή. Σε περίπτωση που η επιχείρηση πουλήσει ένα μηχάνημα αρχικά πιστώνεται ο λογαριασμός του μηχανήματος με την αξία πώλησης και χρεώνεται με τα έξοδα πώλησης του. Στη συνέχεια μεταφέρονται οι αποσβέσεις που διενεργήθηκαν μέχρι την πώληση και με το ποσό αυτό χρεώνεται ο λογαριασμός 66.029 και πιστώνεται ο λογαριασμός 12.99. Μετά από αυτό χρεώνεται ο λογαριασμός 12.99 με το σύνολο των αποσβέσεων του μηχανήματος και πιστώνεται ο λογαριασμός του μηχανήματος. Απόσβεση μηχανημάτων Τα μηχανήματα αποσβένονται, από την πρώτη στιγμή που τίθενται σε λειτουργία, με βάση τους προβλεπόμενους από το νόμο συντελεστές ετήσιας απόσβεσης. Σε περίπτωση που κάποιο μηχάνημα σταματήσει την λειτουργία του, λόγω επισκευής ή αργίας, οι αποσβέσεις υπολογίζονται κανονικά. Οι αποσβέσεις διενεργούνται κανονικά είτε με τη σταθερή μέθοδο απόσβεσης είτε με τη φθίνουσα μέθοδο απόσβεσης. Σε περίπτωση που ένα μηχάνημα καταστραφεί ή αχρηστευτεί ολοκληρωτικά και δεν έχει αποσβεστεί πλήρως, η αναπόσβεστη αξία του μεταφέρεται στη χρέωση του λογαριασμού 81.02.99 λοιπές έκτακτες και αναγνωρίζονται φορολογικά. Παράδειγμα: Απόσβεση μηχανήματος Μηχάνημα της επιχείρησης αξίας 250.000 ευρώ, η ωφέλιμη διάρκεια ζωής του ανέρχεται σε 5 έτη και με υπολειμματική αξία 50.000 ευρώ. - ΑΠΟΣΒΕΣΤΕΑ ΑΞΙΑ:Αξία Κτήσης - Υπολειμματική αξία = 250.000-50.000 = 200.000 ευρώ 9 Ο Λογαριασμός 66.02 ανήκει στην 6η ομάδα, Οργανικά έξοδα κατ είδος, και παρακολουθεί τις αποσβέσεις των πάγιων στοιχείων που είναι ενσωματωμένες στο λειτουργικό κόστος. 39