S ng KiÕn Kinh NghiÖm: Ph n lo¹i vµ ph ng ph p gi i bµi tëp. vò muèi ngëm n íc

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm Së gi o dôc vµ µo t¹o h ng yªn Tr êng thpt d ng qu ng hµm S ng KiÕn Kinh NghiÖm: Ph n lo¹i vµ ph ng ph p gi i bµi tëp vò muèi ngëm n íc Hä vµ tªn : nguyôn v n h i. Tæ lý hãa c«ng nghö Th ng 5 n m Trang 1

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm PhÇn i: më Çu i. c së khoa häc: I.1. C së lý luën: Trong c c n m trë l¹i y, cïng víi sù ph t trión m¹nh mï cña khoa häc kü thuët. Khoa häc gi o dôc ang t m mäi c ch c i tiõn sù nghiöp gi o dôc. Trong c c tr êng THPT, ang tých cùc thùc hiön chñ tr ng cña Bé gi o dôc vò c i c ch gi o dôc. Ph ng ch m lµ: Häc sinh ph t huy týnh tých cùc, tù gi c d íi sù chø ¹o cña thµy. Sù thay æi ph ng ph p kióm tra tõ h nh thøc tù luën sang h nh thøc tr¾c nghiöm cã t c dông lín trong qu tr nh kióm tra nh gi. Trong cïng mét n vþ thêi gian kióm tra îc nhiòu néi dung kiõn thøc cña häc sinh. T ng c êng kh n ng t duy, n ng éng, týnh linh ho¹t cña häc sinh. Song nã còng cã nh ng h¹n chõ nhêt Þnh trong qu tr nh tiõp thu kiõn thøc cña häc sinh nh : hióu b n chêt vên Ò kh«ng îc s u, «i khi nh gi kh«ng thët kh ch quan. èi víi m«n hãa häc, lµ mét m«n häc khoa häc thùc nghiöm ßi hái týnh chýnh x c cao. ViÖc rìn týnh cèn thën trong qu tr nh häc tëp rêt quan träng. Qu tr nh lµm bµi kióm tra tr¾c nghiöm lµm mêt i phçn nµo týnh cèn thën, chi tiõt cña häc sinh khi gi i quyõt mét vên Ò. V thõ g y nªn nh ng sai sãt trong qu tr nh lµm bµi tëp, Æc biöt lµ khi gæp c c d¹ng bµi tëp kh«ng phæ biõn trong ch ng tr nh. Nh bµi tëp vò Muèi ngëm n íc vµ tinh thó hi rat hãa. I. 2. C së thùc tiôn: Bµi tëp to n vò muèi vµ hçn hîp muèi lµ mét d¹ng bµi tëp kh c b n vµ th«ng dông trong ch ng tr nh hãa häc phæ th«ng. Tuy nhiªn, ë n íc ta c c d¹ng bµi tëp nµy chø tëp trung ë muèi khan cßn c c bµi tëp vò muèi kõt tinh ngëm n íc vµ tinh thó hi rat hãa th cã rêt Ýt vµ ch a phong phó. ChÝnh v vëy, «i khi lµm häc sinh nhµm ch n vµ t¹o thãi quen thô éng trong suy nghü cña häc sinh, khi gæp bµi to n vò muèi lµ chø nghü Õn muèi khan. Nªn khi gæp nh ng bµi to n liªn quan Õn muèi ngëm n íc vµ tinh thó Trang 2

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm hi rat hãa a phçn c c em kh lóng tóng. C c tµi liöu tham kh o còng rêt Ýt khi Ò cëp s u Õn néi dung nµy. Ó phçn nµo th o gì khã kh n, t¹o iòu kiön cho häc sinh tù tin h n khi lµm bµi tëp lo¹i nµy t«i nghiªn cøu c c tµi liöu liªn quan vµ p dông Ò tµi: Ph n lo¹i vµ ph ng ph p gi i bµi tëp vò muèi ngëm n íc ii. Môc Ých nghiªn cøu: Nh»m hö thèng c c kiõn thøc c b n vò muèi ngëm n íc vµ tinh thó kõt tinh. Giíi thiöu mét sè muèi ngëm n íc th êng gæp vµ c«ng thøc týnh to n. Giíi thiöu mét hö thèng bµi tëp vò muèi ngëm n íc tõ n gi n Õn phøc t¹p nh»m môc Ých: Thay æi thãi quen t duy th êng gæp cña häc sinh khi lµm bµi tëp vò muèi. Gióp cho häc sinh tù tin vµ cã ph ng ph p hiöu qu trong gi i bµi tëp hãa häc. N ng cao chêt l îng häc tëp bé m«n, p øng yªu cçu æi míi. iii. èi t îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: Häc sinh trung häc phæ th«ng. Ph n lo¹i vµ ph ng ph p gi i bµi tëp vò muèi ngëm n íc. iv. KÕ ho¹ch nghiªn cøu: ChuÈn bþ c c tµi liöu liªn quan, s u tçm vµ biªn so¹n c c bµi tëp vò muèi ngëm n íc. ChuÈn bþ kiõn thøc lý thuyõt liªn quan. Giíi thiöu cho häc sinh c c kiõn thøc c b n vò dung dþch vµ tinh thó hi rat hãa, muèi kõt tinh... Giíi thiöu néi dung: Ph n lo¹i vµ ph ng php gi i bµi tëp vò muèi ngëm n íc KiÓm tra èi chøng tr nh é cña häc sinh tr íc vµ sau khi häc chuyªn Ò. nh gi týnh hiöu qu cña Ò tµi. Trang 3

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm V. ph ng ph p nghiªn cøu: Nghiªn cøu lý thuyõt vò lý luën d¹y häc nãi chung, lý luën d¹y häc hãa häc nãi riªng. Nghiªn cøu lý luën, lý thuyõt vò xu h íng n ng cao c êng é d¹y häc. Nghiªn cøu c c h nh thøc tæ chøc viöc d¹y häc hãa häc. Ph ng ph p thùc nghiöm vµ thèng kª. Tæ chøc d¹y vµ nh gi t¹i Tr êng THPT D ng Qu ng Hµm. VI. thêi gian nghiªn cøu vµ hoµn thµnh Ò tµi: B¾t Çu t m hióu, thèng kª nghiªn cøu p dông tõ th ng 5 n m 2005. Bæ sung hµng n m qua qu tr nh d¹y chuyªn Ò vµ éi tuyón häc sinh giái. B o c o th ng 3 n m. Hoµn thiön th ng 5 n m. Trang 4

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm PhÇn ii. N«I DUNG I. kh i qu t kiõn thøc lý thuyõt: I.1 Mét sè kh i niöm: Dung dþch: Dung dþch lµ mét hö ång nhêt bao gåm dung m«i vµ chêt tan. Dung m«i quan träng vµ phæ biõn lµ n íc. ChÊt tan cã thó lµ chêt r¾n, chêt láng hoæc chêt khý. Trong dung dþch cã thó chø chøa mét lo¹i chêt tan, còng cã thó chøa nhiòu lo¹i chêt tan. é tan: é tan cña mét chêt lµ sè gam chêt ã hßa tan tèi a trong 100 gam n íc. mt S = *100 m dm é tan cña mét chêt phô thuéc nhiöt é, p suêt èi víi chêt khý, b n chêt dung m«i vµ chêt tan. Theo quy íc ë 22 0 C nõu: S 0,01g/100 gam H 2 O chêt kh«ng tan. 0,01 S 1g chêt Ýt tan. S >1g/100 gam H 2 O chêt dô tan hoæc tan nhiòu. Dung dþch b o hßa: lµ dung dþch kh«ng thó hßa tan thªm chêt tan ë mét nhiöt é x c Þnh. Dung dþch ch a b o hßa: lµ dung dþch cã thó hßa tan thªm chêt tan ë nhiöt é x c Þnh. Dung dþch qu b o hßa: lµ dung dþch cã l îng chêt tan v ît qu gi trþ é tan ë nhiöt é ã. Dung dþch qu b o hßa th êng x y ra khi ta hßa tan mét chêt ë nhiöt é cao sau ã lµm nguéi tõ tõ. Dung dþch qu b o hßa lµ mét hö kðm bòn. Khi Ó nguéi l îng chêt tan d sï t ch ra khái dung dþch d íi d¹ng chêt kõt tinh (tinh thó ngëm n íc). N íc trong ph n tö ã gäi lµ n íc kõt tinh. Trang 5

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm Tinh thó ngëm n íc: Khi hßa tan c c chêt vµo n íc x y ra sù hi rat hãa. NhiÒu hi rat kh«ng bòn, khi lµm bay h i dung dþch th bþ ph n hñy. NhiÒu hi rat kh bòn, khi c«c¹n dung dþch thu îc c c tinh thó hi rat. VÝ dô: CuSO 4.5H 2 O; Na 2 CO 3.10H 2 O; CoSO 4.7H 2 O... Tinh thó hi rat cã thó ë d¹ng muèi n FeCl 3.6H 2 O; còng cã thó tån t¹i ë d¹ng muèi kðp: K 2 SO 4.Al 2 (SO 4 ) 3.24H 2 O. I.2 Mét sè c«ng thøc muèi ngëm n íc th êng gæp: B ng 1:Mét sè muèi n vµ muèi kðp th êng gæp CuSO 4.5H 2 O CaSO 4.2H 2 O MgCl 2.6H 2 O CuCl 2.2H 2 O FeCl 3.6H 2 O MgSO 4.7H 2 O Cu(NO 3 ) 2.6H 2 O Fe 2 (NO 4 ) 3.9H 2 O Mg(NO 3 ) 2.6H 2 O Al 2 (SO 4 ) 3.18H 2 O Cr 2 (SO 4 ) 3.6H 2 O NiCl 2.6H 2 O AlCl 3.6H 2 O CrCl 3.6H 2 O Ni(NO 3 ) 2.7H 2 O Al(NO 3 ) 3.9H 2 O CrCl 3.4H 2 O KAl(SO 4 ) 2.12H 2 O FeSO 4.7H 2 O ZnSO 4.7H 2 O KCl(SO 4 ) 2.12H 2 O Fe 2 (SO 4 ) 3.9H 2 O ZnCl 2.1,5H 2 O Fe(NH 4 ) 2 (SO 4 ) 2.6H 2 O FeCl 2.4H 2 O CdCl 2.2,5H 2 O (NH 4 ) 2 SO 4.Fe 2 (SO 4 ) 3.24H 2 O 2CaSO 4.H 2 O CdSO 4.2,67H 2 O II. Thùc tr¹ng: Chóng ta cïng xðt vý dô sau VÝ dô: Cã 16,0g oxit kim lo¹i MO 2 chia thµnh 2 phçn b»ng nhau. Hßa tan hoµn toµn phçn 1 trong HCl d xö lý dung dþch thu îc ë nh ng iòu kiön thých hîp thu îc 17,1g mét muèi X duy nhêt. Cho phçn 2 t c dông víi H 2 SO 4 lo ng d xö li dung dþch sau ph n øng ë nhiöt é d íi 111 0 C chø thu îc 25,0g mét muèi Y duy nhêt. X c Þnh M vµ c«ng thøc 2 muèi X, Y biõt M x <180 g*mol -1, M Y < 260 g*mol -1 Ph n tých: Theo bµi ra ta cã s å: Trang 6

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm Th«ng th êng häc sinh sï cho r»ng muèi X lµ MCl 2, vµ muèi Y lµ MSO 4. Khi ã dùa vµ d kiön MO MCl 2 M 1 = 71 16 = 55 8g 17,1g m 1 = 9,1 MO MSO 4 M 2 = 96 16 = 80 8g 25,0g m 2 = 17,0 9,1 17, 0 Víi n lµ sè mol cña 8 gam MO 2 ta cã n = (v«lý). Õn y a 55 80 phçn häc sinh sï lóng tóng kh«ng biõt xö lý thõ nµo. ã lµ do c c em quªn r»ng X, Y cã thó lµ muèi ngëm n íc MCl.aH 2 O vµ MSO 4.bH 2 O (ta sï gæp l¹i lêi gi i bµi nµy ë phçn sau). Tõ vý dô trªn chóng ta cã thó thêy: NÕu häc sinh ch a îc giíi thiöu kü vµ lµm quen, c c em kh«ng thó lý gi i v sao l¹i kh«ng ra kõt qu. NÕu c c em kh«ng chþu t duy mµ lµm theo lèi mßn th sï rêt lóng tóng vµ sï kh«ng thó t m ra îc p sè. Nh»m gãp phçn lµm phong phó h n c c d¹ng bµi tëp hãa häc trong ch ng tr nh phæ th«ng vµ ph t huy týnh tých cùc suy nghü cña häc sinh, trong Ò tµi nµy t«i xin a ra mét d¹ng bµi tëp kh c vò muèi ã lµ Ph n lo¹i vµ ph ng ph p gi i bµi tëp vò muèi ngëm n íc III. Ph n lo¹i vµ ph ng ph p gi i bµi tëp vò muèi ngëm n íc: Theo t«i cã thó chia c c bµi tëp nµy thµnh 4 d¹ng sau: D¹ng 1. Bµi to n týnh khèi l îng chêt tan trong tinh thó ngëm n íc vµ thµnh phçn % khèi l îng n íc kõt tinh trong tinh thó ngëm n íc. D¹ng 2. Bµi to n týnh khèi l îng tinh thó ngëm n íc cçn thªm vµo dung dþch cho s½n. D¹ng 3. Bµi to n týnh l îng chêt tan t ch ra hay cçn thªm vµo khi thay æi nhiöt é cña dung dþch. D¹ng 4. (d¹ng chýnh) Bµi to n x c Þnh c«ng thøc ph n tö cña muèi ngëm n íc vµ muèi kðp ngëm n íc. Trang 7

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm III.1. D¹ng 1. Bµi to n týnh khèi l îng chêt tan trong tinh thó ngëm n íc vµ thµnh phçn % khèi l îng n íc kõt tinh trong tinh thó ngëm n íc. Dùa vµo c«ng thøc tinh thó ngëm n íc, týnh khèi l îng mol cña tinh thó vµ khèi l îng chêt tan (muèi tan) cã trong 1 mol tinh thó. Dùa vµo khèi l îng tinh thó ngëm n íc, týnh khèi l îng chêt tan trong l îng tinh thó ngëm n íc nµy. TÝnh khèi l îng n íc kõt tinh trong 1 mol tinh thó. Tõ ã rót ra trong 100 gam tinh thó cã bao nhiªu gam n íc kõt tinh? VÝ dô 1. a/týnh khèi l îng CuSO 4 cã trong 500 gam CuSO 4.5H 2 O. b/ TÝnh % khèi l îng n íc kõt tinh cã trong CuSO 4.5H 2 O. Lêi gi i a/ Ta cã: Cø 250 gam CuSO 4.5H 2 O cã chøa 160 gam CuSO 4 khan. 500 gam CuSO 4.5H 2 O cã chøa: 160 *500 = 320 gam CuSO 4. 250 b/ Cø 250 gam tinh thó cã 90 gam H 2 O. 100 gam tinh thó cã 90 *100 = 36 gam n íc kõt tinh. 250 % khèi l îng n íc kõt tinh lµ 36%. III.2. D¹ng 2. Bµi to n týnh khèi l îng tinh thó ngëm n íc cçn thªm vµo dung dþch cho s½n. D¹ng bµi to n nµy th êng lêy tinh thó pha vµo dung dþch cã cïng lo¹i chêt tan vý dô thªm CuSO 4.5H 2 O vµo dung dþch CuSO 4. Khi lµm to n cçn chó ý: Dïng Þnh luët b o toµn Ó týnh khèi l îng dung dþch t¹o thµnh: m dd = m tinh thó + m dung dþch cã. Khèi l îng chêt tan trong dung dþch t¹o thµnh: m chêt tan thu îc= m chêt tan trong tinh thó + m chêt tan trong dung dþch. Cã thó coi tinh thó ngëm n íc lµ mét d¹ng dung dþch Æc biöt, trong ã dung m«i lµ l îng n íc cã trong tinh thó. Sau ã p dông ph ng ph p êng chðo. VÝ dô 2. CÇn lêy bao nhiªu gam tinh thó CuSO 4.5H 2 O vµ bao nhiªu gam dung dþch CuSO 4 8% Ó iòu chõ îc 560 gam dung dþch CuSO 4 16%. Trang 8

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm Lêi gi i Coi CuSO 4.5H 2 O nh dung dþch 64%. m 1 CuSO 4.5H 2 O 64 8 16 m 2 CuSO 4 8% 8 48 m 1 = m2 8 48 m 1 +m 2 =560 Nªn m 1 =80 gam vµ m 2 =480 gam a sè häc sinh lµm bµi nµy theo ph ng ph p truyòn thèng, nghüa lµ týnh l îng CuSO 4 theo m vµ m lçn l ît lµ khèi l îng cña CuSO 4.5H 2 O vµ CuSO 4 sau ã p dông c«ng thøc týnh C% Ó gi i hö ph ng tr nh. Lµm theo c ch nµy kh mêt thêi gian. III.3. D¹ng 3. Bµi to n týnh l îng chêt tan t ch ra hay cçn thªm vµo khi thay æi nhiöt é cña dung dþch. Qu tr nh gi i bµi nµy cçn: TÝnh khèi l îng chêt tan vµ khèi l îng dung m«i cã trong dung dþch b o hßa ë nhiöt é t 0 1 C. Gäi a lµ khèi l îng chêt tan cçn thªm vµo hay t ch ra khái dung dþch ban Çu, sau khi thay æi nhiöt é. TÝnh khèi l îng chêt tan vµ dung m«i cã trong dung dþch b o hßa ë nhiöt é t 0 2 C p dông c«ng thøc týnh é tan vµ C% Ó týnh a. VÝ dô 3. Cã 1335 gam CuSO 4 b o hßa ë 12 0 C. un dung dþch tíi 90 0 C. Hái cçn thªm bao nhiªu gam CuSO 4 vµo Ó îc dung dþch b o hßa (ë 90 0 C)(Coi H 2 O kh«ng bay h i) BiÕt é tan cña CuSO 4 ë 12 0 C lµ 33,5g. ë 90 0 C lµ 80 g. Lêi gi i é tan cña CuSO 4 ë 12 0 C lµ 33,5 100 gam H 2 O hßa tan îc 33,5 gam CuSO 4 133,5 g dd y gam H 2 O hßa tan îc x gam CuSO 4 1335 g dd. Trang 9

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm 1335.33,5 m CuSO = = 335 gam CuSO 4 4. 133,5 1335.100 m HO = = 1000 g H 2 2 O 133,5 é tan cña CuSO 4 ë 90 0 C é tan 80 g 100g H 2 O ë 90 0 C hßa tan îc 80 g CuSO 4 1000g H 2 O ë 90 0 C hßa tan îc 800 g CuSO 4. VËy Ó t¹o dung dþch b o hßa ë 90 0 C cçn cã 800g CuSO 4 cçn thªm vµo 800-335= 465g CuSO 4. VÝ dô 4. Cã 1877 gam dung dþch b o hßa CuSO 4 ë 80 0 C. Lµm l¹nh dung dþch xuèng cßn 25 0 C. Hái cã bao nhiªu gam tinh thó CuSO 4.5H 2 O bþ t ch ra khái dung dþch. BiÕt é tan cña CuSO 4 ë 80 0 C lµ 87,7 gam vµ ë 25 0 C lµ 40 gam. Lêi gi i Do é tan cña CuSO 4 ë 80 0 C lµ 87,7g. 100g H 2 O hßa tan îc 87,7 g CuSO 4 187,7g dd m g CuSO 4 1877g dd m CuSO4 87, 7.1877 = = 877g 187,7 Gäi a lµ sè mol CuSO 4.5H 2 O bþ kõt tinh mcuso 4.5H2O = 250a. CuSO 4 + 5H 2 O CuSO 4.5H 2 O a 5a a * Khèi l îng CuSO 4 bþ kõt tinh 160a khèi l îng CuSO 4 cßn l¹i: 877-160a. * Khèi l îng H 2 O bþ kõt tinh 18.5.a=90a. Khèi l îng cßn l¹i: 1877 250a. Do é tan CuSO 4 ë 20 0 C lµ 40g hay 100g H 2 O ë 20 0 C hßa tan 40g CuSO 4 140g dd 877-160a 1877-250a(g) 140( 877-160a) = 40(1877 250a) 3,5( 877-160a) = 1877-250a Trang 10

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm 3069,5-560a = 1877-250a 1192,5 = 310a a = 3,8468 mol. Khèi l îng CuSO 4.5H 2 O bþ t ch ra lµ: 250.3,8468 = 961,7 g. Khi lµm d¹ng bµi tëp nµy a sè häc sinh khi týnh to n quªn mêt l îng n íc trong dung dþch còng bþ t ch ra nªn l îng dung m«i trong dung dþch sau bþ gi m i. V thõ cã thó dén tíi c c kõt qu sai lçm: nh 9,46 gam; 4,73 gam... III.4. D¹ng 4. (d¹ng chýnh) Bµi to n x c Þnh c«ng thøc ph n tö cña muèi ngëm n íc vµ muèi kðp ngëm n íc. VÝ dô 5. (quay trë l¹i vý dô trªn) Cã 16,0g oxit kim lo¹i MO 2 chia thµnh 2 phçn b»ng nhau. Hßa tan hoµn toµn phçn 1 trong HCl d xö lý dung dþch thu îc ë nh ng iòu kiön thých hîp thu îc 17,1g mét muèi X duy nhêt. Cho phçn 2 t c dông víi H 2 SO 4 lo ng d xö li dung dþch sau ph n øng ë nhiöt é d íi 111 0 C chø thu îc 25,0g mét muèi Y duy nhêt. X c Þnh M vµ c«ng thøc 2 muèi X, Y biõt M x <180g*mol -1, M Y < 260g*mol -1 Lêi gi i Theo bµi ra ta cã s å Th«ng th êng häc sinh sï cho r»ng muèi X lµ MCl 2, vµ muèi Y lµ MSO 4. Khi ã dùa vµ d kiön MO MCl 2 M 1 = 71 16 = 55 8g 17,1g m 1 = 9,1 MO MSO 4 M 2 = 96 16 = 80 8g 25,0g m 2 = 17,0 Trang 11

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm 9,1 17, 0 Víi n lµ sè mol cña 8 gam MO 2 ta cã n = (v«lý). Õn y a phçn häc 55 80 sinh sï lóng tóng kh«ng biõt xö lý thõ nµo. ã lµ do c c em quªn r»ng X, Y cã thó lµ muèi ngëm n íc MCl.aH 2 O vµ MSO 4.bH 2 O. 9,1 17,0 Lóc nµy ta cã n = 91 170 115(*) 55 + 18a = 80 + 18b b a = Mµ M x < 180 a< 6,05 M Y <260 b < 9,11 Trong (*) nhën thêy a, b nguyªn vµ b chia hõt cho 5 b = 5, a=2, n= 0,1 Tõ ã suy ra M = 64(Cu) V y c«ng thøc c c muèi X lµ CuCl 2.2H 2 O, Y lµ CuSO 4.5H 2 O. VÝ dô 6. Hßa tan hoµn toµn 5,72 gam Na 2 CO 3 ngëm n íc trong 44,28 g n íc îc dung dþch cã nång é 4,24%. X c inh c«ng thøc hi rat? Lêi gi i Gäi c«ng thøc hi rat (A) Na 2 CO 3.xH 2 O M A = 106 + 18x. n = n Na2CO A = 3 5,72. 106 + 18x Khèi l äng Na 2 CO 3 m Na2CO = 106. 3 5,72. 106 + 18x M dd = 44,28 + 5,72 = 50 g Ta cã : C% = 106.5,72 : 50.100% = 4, 24% 106 + 18x x= 10 C«ng thøc ph n tö cña hi rat lµ Na 2 CO 3.10H 2 O. VÝ dô 7. Hßa tan hoµn toµn 4,8g kim lo¹i M vµo dung dþch HNO 3, thu îc dung dþch A. Chia A thµnh 2 phçn b»ng nhau: *Xö lý phçn 1 ë iòu kiön thých hîp thu îc 25,6g mét muèi X duy nhêt. *Cho phçn 2 t c dông víi NaOH d îc kõt tña B. Nung B Õn khèi l îng kh«ng æi thu îc 4,0g chêt r¾n. Trang 12

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm X c Þnh kim lo¹i M vµ muèi X biõt M chø cã mét hãa trþ duy nhêt. Lêi gi i *NÕu gi thiõt muèi lµ muèi khan th : xu li M M(NO 3 ) n 2,4 gam 25,6 gam 0 chan khong, t OH du M M(OH) n R¾n(M 2 O n ) Víi x lµ sè mol cña 2,4 gam M, p dông inh luët t ng gi m khèi l îng, ta cã: 25,6 2,4 0,187 x = = ( mol ) 62. n n 4,0 2, 4 0,1 Mµ: x = = ( mol ) (v«lý) 16n n Muèi kh«ng ph i lµ muèi khan mµ lµ muèi ngëm n íc: M(NO 3 ) n. ah 2 O ( M + 62n + 18 a) x = 25,6 a = 3n Mx = 2, 4 x 0, 2 (2M + 16 n). = 4,0 nx = 0,2 x = 2 n xa = 0,6 Mx = 2, 4 2,4 M = x n 1 2 3 a 3 6 9 x 0,2 0,1 M 12 (lo¹i) 24 (Mg) 0, 2 3 36 (lo¹i) muèi X lµ Mg(NO 3 ) 2.6H 2 O Häc sinh khi lµm bµi nµy th êng m¾c sai lçm lµ týnh to n víi muèi khan vµ Ýt khi Ó ý tíi sè oxi hãa cña kim lo¹i thay æi. Trong qu tr nh lµm c c bµi tëp cçn chó ý nguyªn tè kim lo¹i cã thay æi sè oxi hãa hay kh«ng trong qu tr nh xö lý muèi ngëm n íc. VÝ dô 8. Hßa tan hoµn toµn a gam kim lo¹i M trong HCl d thu îc dung dþch A vµ 3,28 lýt B ( o ë 27 0 C, 1,5 atm). Chia A thµnh 2 phçn b»ng nhau. Trang 13

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm Cho phçn 1 t c dông hoµn toµn víi KOH d thu îc kõt tña C. Nung C trong kh«ng khý ë nhiöt é cao tíi khèi l îng kh«ng æi, thu îc (b+2,4) gam chêt r¾n D. Hßa tan D trong H 2 SO 4 d îc dung dþch E. Xö lý E ë iòu kiön thých hîp thu îc 28,1 gam mét muèi X duy nhêt. Xö li phçn thø hai chø thu îc mét muèi Y duy nhêt cã khèi l îng 19,9 g. X c Þnh c«ng thøc X,Y biõt a=2b Lêi gi i S å biõn æi: 3, 28.1,5 Theo bµi ra: nh = = 0, 2( mol) 2 0, 082.300 HCl du VËy: M 0,1 mol H 2 (*) b gam M b gam HCl du MCl n OH C 0 t M 2 O n (**) (b+2,4) gam Gäi x lµ sè mol cña b g M. p dông Þnh luët b o toµn e víi qu tr nh (*), ta cã: Tæng sè mol e nh êng: nx (mol) Tæng sè mol e nhën: 0,1.2= 0,2 mol nx = 0,2 (1) Còng p dông Þnh luët b o toµn e víi (**) ta cã: tæng sè mol e nh êng =mx(mol) Tæng sè mol e nhën = 2, 4.2 = 0,3mol 16 mx= 0,3 mol (2) Tõ (1) vµ (2) m: n =3 : 2 Hay m=3, n = 2; x= 0,1 Suy ra: n x = 0,05 mol; n Y = 0,1 mol Trang 14

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm M X = 28,1 562 0,05 = ; M Y= 19,9 199 0,1 = NÕu X lµ M 2 (SO 4 ) 3 ; Y lµ MCl 2 th : M X = 2M + 96.3 = 562 M = 137 M Y = M + 35,5.2 = 199 M = 128 (v«lý) VËy X ph i cã d¹ng M 2 (SO 4 ) 3. α H 2 O 2M + 96.3 +18α = 562 2M + 18α = 274 Y ph i cã d¹ng MCl 2. β H 2 O M + 35,5.2 +18 β = 199 M + 18 β = 128 Tõ ã ta cã: α = 2 β + 1 MÆt kh c: α < 274 18 =15,22; β < 128 7,11 18 = LËp b ng: β 1 2 3 4 5 6 α 3 5 7 9 11 13 M 110(lo¹i) 92(lo¹i) 74( lo¹i) 56(Fe) 38(lo¹i) 20(lo¹i) VËy α =9; β =4; M lµ Fe X lµ Fe 2 (SO 4 ) 3.9H 2 O; Y lµ FeCl 2. 4 H 2 O VÝ dô 9. Mét lo¹i phìn nh«m A cã c«ng thøc MAl(SO 4 ) 2.nH 2 O trong ã M lµ kim lo¹i kiòm. LÊy 7,11g A hßa tan vµo H 2 O vµ cho t c dông víi dung dþch BaCl 2 d thu îc 6,99g kõt tña. MÆt kh c lêy 7,11g A nung tíi khèi l îng kh«ng æi th îc 8,37g phìn. X c Þnh c«ng thøc ph n tö cña phìn. Lêi gi i Gäi a lµ sè mol cña phìn A trong 7,11g. - Ph ng tr nh ph n øng khi cho dung dþch phìn t c dông víi BaCl 2 d : MAl(SO 4 ) 2. nh 2 O + 2BaCl 2 MCl + AlCl 3 + 2BaSO 4 + nh 2 O Hay a 2a 2 SO 4 + 2a 2 Ba + BaSO 4 2a Trang 15

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm 6,96 nbaso = 2a = = 0,03 (mol) 4 233 a= 0,015 mol - Ph ng tr nh ph n øng khi nung phìn: MAl(SO 4 ) 2.nH 2 O 0 t MAl(SO 4 ) 2 + nh 2 O a (mol) a an m phìn = a M MAl( SO4) + an.18 2 m phìn khan = a. M MAl( SO4) 2 m HO 2 = m phìn + m phìn khan m HO 2 = 18an = 7,11 3,87 an = 0,18 a = 0,015 n = 12 MÆt kh c khèi l îng phìn: m phìn = a( M + 219 + 12.18) = 7,11 M = 39 lµ K C«ng thøc ph n tö cña phìn lµ KAl(SO 4 ) 2. 12H 2 O VÝ dô 10. Ó x c Þnh c«ng thøc cña muèi kðp A ng êi ta tiõn hµnh c c thý nghiöm sau: *LÊy 9,64 gam muèi A hßa tan vµo H 2 O sau ã cho t c dông víi BaCl 2 d thu îc 9,32 gam kõt tña bòn cña mét chêt B duy nhêt, kh«ng tan trong HNO 3. *LÊy 9,64 gam muèi A hßa tan vµo H 2 O, sau ã cho t c dông víi Ba(OH) 2 d cã un nhñ îc kªt tña C vµ khý D cã kh n ng lµm xanh qu tým Èm. Nung kõt tña C trong kh«ng khý Õn khèi l îng kh«ng æi thu îc 10,92 gam chêt r¾n E. Cho têt c khý D hêp thô vµo 200ml dung dþch NaOH 0,1M. X c inh c«ng thøc muèi A, biõt kim lo¹i trong A kh«ng bþ thay æi sè oxi hãa trong c c ph n øng trªn. Lêi gi i Theo bµi ra ta cã kõt tña B lµ BaSO 4 9,32 n 2 = = 0,04( mol) SO4 233 KhÝ D lµ NH 3. Trang 16

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm Mµ n H + du =0,2. 0,1= 0,02(mol)=n NH 3 phan ung Trong 9,64 gam muèi A cã 0,02 mol ion NH 4+. Gäi kim lo¹i trong A lµ R chêt r¾n E bao gåm BaSO 4 vµ oxit R x O Y. =n B =0,04(mol) m BaSO 4 m RxO y = 10,92 9,32 = 1,6 gam NÕu muèi A lµ muèi khan th trong 9,64 gam A cã: m R = 9,64 (96.0,04 + 18.0,02) = 5,44 (gam) iòu nµy v«lý v m R x O y = 1,6 gam VËy A ph i lµ muèi ngëm n íc! Goi A lµ: p(nh 4 ) 2 SO 4.qR X (SO 4 ) Y.α H 2 O, n lµ sè mol cña 9,64 gam A ta cã: 2pn = 0,02 pn = 0,02 (p + qy) n = 0,04 qyn = 0,03 Vµ (qrx + 18α )n = 5,44 (gam) MÆt kh c : qn(rx + 16y) = 1,60 qnrx = 1,12 gam R= 112. 3 LËp b ng: x y x 2 1 2 1 y 1 1 3 2 R 18,67 (L) 37,33 (L) 56 (Fe) 74,67 (L) VËy R lµ Fe, x= 2, y= 3, q= p Chon p = q = 1 n= 0,01 Th muèi A cã d¹ng (NH 4 ) 2 SO 4.Fe 2 (SO 4 ) 3.α H 2 O M A = 9,64 =964 α = 24 0,01 Muèi A lµ (NH 4 ) 2 SO 4.Fe 2 (SO 4 ) 3.24H 2 O VÝ dô 11. (trých Ò thi tuyón sinh ¹i häc Y D îc-n m 1992) Nung 8,08 gam mét muèi A, thu îc c c s n phèm khý vµ 1,6 gam mét hîp chêt r¾n kh«ng tan trong n íc. NÕu cho s n phèm khý i qua 200g dung dþch Trang 17

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm NaOH nång é 1,2% ë iòu kiön x c Þnh th t c dông võa ñ vµ îc mét dung dþch gåm 1 muèi cã nång é 2,47%. X c Þnh c«ng thøc ph n tö cña muèi A biõt r»ng khi nung sè oxi hãa cña kim lo¹i kh«ng biõn æi. Lêi gi i C«ng thøc ph n tö cña muèi A: - Khèi l îng NaOH: m NaOH = 200.1,2 2, 4 = 2, 4g hay = 0,06( mol) 100 40 - Khèi l îng s n phèm khý: m khý = m A - m chêt r¾n = 8,08 1,6 = 6,48g - Khi cho s n phèm khý qua dung dþch NaOH th NaOH hêp thô khý vµ lµm cho khèi l îng dung dþch thµnh: m dd = 200 + 6,48 = 206,48g V dung dþch sau ph n øng cã nång é 2,47%, nªn khèi l îng muèi trong dung dþch lµ: am dd m muèi =. = 2,47.206,48 = 5,1g 100 100 S n phèm khý t c dông ñ víi NaOH t¹o nªn muèi do ã l îng Na cã trong NaOH Òu chuyón vµo muèi. Khèi l îng Na cã trong muèi : m Na =0,06.23=1,38g Khèi l îng phçn gèc axit cña muèi: Ta cã b ng sau: m gèc axit = 5,1 1,38= 3,72g Gèc axit X Muèi Na Sè mol gèc X Sè l îng mol ph n tö gèc X Hãa trþ I NaX n X =n Na =0,06 (mol) Hãa trþ II Hãa trþ III Na 2 X Na 3 X n X = n X = n Na M X = 3, 72 62 0,06 = øng víi NO 3 0,06 = = 0,03 M X = 3, 72 = 124 kh«ng cã gèc axit 2 2 0,03 n Na 0,06 = 0,02 M X = 3, 72 = 186 kh«ng cã gèc axit 3 3 0,02 Trang 18

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm VËy muèi A lµ muèi nitrat Muèi nitrat A kh«ng thó lµ muèi nitrat cña kim lo¹i kiòm v chêt r¾n t¹o thµnh do sù nhiöt ph n tan trong H 2 O vµ chêt khý cã t c dông víi NaOH t¹o 1 muèi. Do ã khý t¹o thµnh cã NO 2 vµ O 2. 1 2NO 2 + 2NaOH + 2 O 2 2NaNO 3 + H 2 O (1) 4 4 1 VËy nno = n 0, 06( ) 46.0, 06 2, 76 2 NaOH = mol mno = = 2 Gäi M lµ kim lo¹i trong muèi A cã hãa trþ lçn l ît lµ 2, 3, 4. V khi nung A sè oxi cña kim lo¹i kh«ng thay æi nªn c c muèi nitrat nµy khi nung kh«ng cho kim lo¹i n chêt cã sè oxi hãa b»ng 0. Ph ng tr nh ph n øng nhiöt ph n c c muèi nitrat nh sau: 2M(NO 3 ) 2 2MO + 4NO 2 + O 2 (2) 4M(NO 3 ) 3 2M 2 O 3 + 12NO 2 + 3O 2 (3) M(NO 3 ) 4 MO 2 + 4NO 2 + O 2 (4) (mét peroxit) *NÕu A lµ muèi nitrat gåm c c tinh thó ngëm n íc th khi nhiöt ph n ngoµi NO 2, O 2 th cßn cã h i n íc thoat ra. Theo c c ph ng tr nh ph n øng (2), (3), (4) th tø lö gi a NO 2 vµ O 2 lµ: n = n = 4:1 NO2 O2 Theo trªn th khý NO 2 tho t ra cã nno 2 = 0,06( mol). 1 0,06 KhÝ O 2 tho t ra cã: no = n 0,015( ) 2 NO = = mol 2 4 4 m O 2 = 0,015.32= 0,48g Tæng sè khèi l îng NO 2 vµ O 2 : m ; = 2,76 + 0,48 = 3,24 < 6, 48g l îng khý tho t ra NO2 O2 Trong khý tho t ra ngoµi NO 2, O 2 cßn cã H 2 O: m = m m =6,48 3,24= 3,24g HO 2 khi NO2; O2 3, 24 n = =0,18 (mol) 18 HO 2 Trang 19

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm VËy muèi nitrat lµ muèi kõt tinh cã ngëm n íc. *NÕu M cã hãa trþ II: theo ph ng tr nh ph n øng (2) ta cã: 1 0,06 n = n = = 0,03( mol) øng víi khèi l îng 1,6g MO NO2 2 2 0,03 mol MO cã khèi l îng 1,6g 1 mol MO cã khèi l îng 1, 6 0,03 =53,33g M=37,33g ( kh«ng cã kim lo¹i t ng øng) *NÕu M lµ kim lo¹i hãa tri III: theo ph n øng (3) ta cã 1 0,06 nmo = n 0,01( ) 2 3 NO = = mol 2 6 6 0,01 mol M 2 O 3 cã khèi l îng 1,6g 1 mol M 2 O 3 cã khèi l îng 160g M=56 vëy M lµ Fe. *NÕu m lµ kim lo¹i cã hãa trþ IV theo ph ng tr nh ph n øng (4) ta cã: 1 0,06 nmo = n 0,015( ) 2 NO = = mol 2 4 4 0,015 mol MO 2 cã khèi l îng 1,6g. 1 mol MO 2 cã khèi l îng 106,5g. M=74.67 (kh«ng cã kim lo¹i t ng øng) VËy M lµ Fe vµ A lµ muèi Fe(NO 3 ) 3 ngëm n íc. Æt c«ng thøc ph n tö muèi A lµ Fe(NO 3 ) 3. nh 2 O Ph ng tr nh ph n øng nhiöt ph n A: 4Fe(NO 3 ) 3. nh 2 O Fe 2 O 3 + 12NO 2 + 3O 2 + 4nH 2 O 12 : 4n (mol) 0,06 : 0,18 4. 0,06n = 12.0,18 n=9 VËy muèi A cã c«ng thøc Fe(NO 3 ) 3. 9H 2 O. a sè häc sinh khi gæp bµi nµy Òu bõ t¾c khi t m c«ng thøc gèc axit. Bµi nµy cã thó dïng trong «n luyön éi tuyón häc sinh giái. Trang 20

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm NhËn xðt: : Qua nh ng vý dô trªn chóng ta thêy khi häc sinh gi i bµi tëp nh n chung Òu qui vò gi thiõt muèi lµ khan v«lý muèi ph i tån t¹i ë d¹ng ngëm n íc. C c bµi tëp cã thó ë d¹ng n gi n (d¹ng 1) hay d¹ng phøc t¹p (d¹ng 2 vµ 3 Æc biöt lµ d¹ng 4). iòu cçn chó ý lµ khi gi i to n bao giê ta còng ph i xðt 2 tr êng hîp: Mét lµ, kim lo¹i trong muèi kh«ng cã sù thay æi sè oxi hãa Hai lµ, cã sù thay æi sè oxi hãa cña kim lo¹i trong muèi trong c c qu tr nh biõn æi, c c bµi to n nµy th êng liªn quan Õn c c kim lo¹i chuyón tiõp nh Fe hay Cr. Ngoµi ra khi biön luën còng cçn ph i chó ý lµ tïy tõng muèi mµ hö sè cña n íc kõt tinh cã thó lµ sè nguyªn hoæc b n nguyªn hay thëp ph n (xem b ng 1). Ó phong phó thªm hö thèng bµi tëp t«i gi íi thiöu mét sè mét sè bµi tëp tham kh o d¹ng tù luën vµ tr¾c nghiöm kh ch quan: IV-mét sè bµi tëp tham kh o 1. Bµi tëp tù luën: Bµi 1: èt ch y hoµn toµn 4,4 gam mét sunfua kim lo¹i MS (M cã sè oxi hãa +2 vµ +3 trong c c hîp chêt) trong l îng d O 2.ChÊt r¾n thu îc sau ph n øng îc hßa tan hoµn toµn trong l îng dung dþch võa ñ HNO 3 37,8%. Nång é % cña muèi trong dung dþch thu îc lµ 41,7%. Khi lµm l¹nh dung dþch nµy th cã 8,08 g muèi ngëm n íc X t ch ra vµ nång é % cña muèi trong dung dþch gi m xuèng cßn 34,7%. X c Þnh c«ng thøc ph n tö cña muèi X. Bµi 2: Ó x c Þnh c«ng thøc cña muèi kðp X ng êi ta tiõn hµnh c c thý nghiöm: * Hßa tan 47,4 g X vµo n íc, thu îc dung dþch Y. Chia Y thµnh hai phçn Òu nhau: - Cho phçn 1 t c dông víi dung dþch BaCl 2 d, thu îc 23,3g kõt tña A. - Thªm NH 3 d vµo phçn 2 îc kõt tña B, nung B trong ch n kh«ng Õn khèi l îng kh«ng æi thu îc 25,5g chêt r¾n. *LÊy 47,4g X em nung nãng ë nhiöt é 120 o C chø thu îc 21,6g h i cña mét chêt duy nhêt. Trang 21

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm X c Þnh c«ng thøc cña muèi X, BiÕt r»ng trong X cã chøa mét kim lo¹i kiòm. Bµi 3: Cho 11,5 gam mét kim lo¹i kiòm vµo n íc, thu îc V lýt khý vµ dung dþch A. DÉn tõ tõ 6,72 lýt khý CO 2 vµo A thu îc dung dþch B. Chia B lµm hai phçn b»ng nhau. Cho 200 ml dung dþch Ca(NO 3 ) 2 2M vµo phçn 1, thêy t¹o ra 10 gam kõt tña, un nãng phçn dung dþch thu thªm m gam kõt tña n a. un s«i phçn hai cho tíi khi xuêt hiön kõt tinh, Ó nguéi, lµm cho n íc bay h i ë nhiöt é thêp, p suêt thêp thu îc 35,75 gam mét lo¹i tinh thó hi rat. (C c khý o ë iòu kiön tiªu chuèn; c c ph n øng x y ra hoµn toµn) 1. TÝnh V, m. 2. T m kim lo¹i M vµ c«ng thøc ph n tö cña tinh thó hi rat. Bµi 4: Xác định lượng NaCl kết tinh trở lại khi làm lạnh 548 gam dung dịch muối ăn bão hoà ở 50 o C xuống O o C. Biết độ tan của NaCl ở 50 o C là 37 gam và ở O o C là 35 gam. Bµi 5: Hoà tan 450g KNO 3 vào 500g nước cất ở 250 0 C (dung dịch X). Biết độ tan của KNO 3 ở 20 0 C là32g. Hãy xác định khối lượng KNO 3 tách ra khỏi dung dịch khi làm lạnh dung dịch X đến 20 0 C. Bµi 6: Cho 0,2 mol CuO tan hết trong dung dịch H 2 SO 4 20% đun nóng (lượng vừa đủ). Sau đó làm nguội dung dịch đến 10 0 C. Tính khối lượng tinh thể CuSO 4.5H 2 O đã tách khỏi dung dịch, biết rằng độ tan của CuSO 4 ở 10 0 C là 17,4g. Bµi 7: Khi hoà tan 21 gam một kim loại hoá trị II trong dung dịch H 2 SO 4 loãng dư, người ta thu được 8,4 lít hiđro (đktc) và dung dịch A. Khi cho kết tinh muối trong dung dịch A thì thu được 104,25g tinh thể hiđrat hoá. a) Cho biết tên kim loại. b) Xác định CTHH của tinh thể muối hiđrat hoá đó. Bµi 8: Cho 4,48g oxit của 1 kim loại hoá trị II tác dụng vừa đủ với 100 ml dung dịch H 2 SO 4 0,8M rồi cô cạn dung dịch thì nhận được 13,76g tinh thể muối ngậm nước. Tìm công thức muối ngậm H 2 O này. Trang 22

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm Bµi 9: Khi hoà tan m (g) muối FeSO 4.7H 2 O vào 168,1 (g) nước, thu được dung dịch FeSO 4 có nồng độ 2,6%. Tính m? Bµi 10: Hoà tan 26,64 gam chất X là tinh thể muối sunfat ngậm nước của kim loại M (hoá trị x) vào nước được dung dịch A. Cho A tác dụng với dung dịch NH 3 vừa đủ được kết tủa B. Nung B ở nhiệt độ cao đến khối lượng không đổi còn lại 4,08 gam chất rắn. Cho dung dịch A tác dụng với dung dịch BaCl 2 vừa đủ được 27,84 gam kết tủa. Tìm công thức X. Bµi 11: Hßa tan 12,5 gam CuSO 4.5H 2 O vµo mét dung dþch chøa a mol HCl, thu îc 200 ml dung dþch X. iön ph n X víi iön cùc tr víi c êng é dßng iön mét chiòu 5 ampe trong 386 gi y. a. ViÕt c c ph ng tr nh ph n øng. b. X c Þnh nång é mol/lýt cña c c chêt tan trong dung dþch sau iön ph n. Bµi 12: Cho a gam MCO 3 t c dông võa ñ víi dung dþch H 2 SO 4 4,9% thu îc dung dþch muèi MSO 4 7,336%. a. X c inh c«ng thøc ph n tö cña muèi. b. Cho bay h i 207,2g dung dþch muèi trªn thu îc 27,8g tinh thó. X c Þnh c«ng thøc ph n tö cña tinh thó. 2. Bµi tëp tr¾c nghiöm kh ch quan: C u 1. C u 2. C u 3. C u 4. Cho biõt ë 20 0 C cø 50 gam n íc hoµ tan îc tèi a 17,95 gam muèi n. é tan cña muèi n ë 20 0 C lµ. A. 17,95. B. 35,90. C. 71,80. D. 100. Trong Na 2 CO 3.10H 2 O cã % khèi l îng cña Na 2 CO 3 lµ: 37,1. B. 69,5. C. 59,5. D. 80,0. Hoµ tan 24,4 gam BaCl 2.xH 2 O vµo 175,6 gam n íc thu îc dung dþch 10,4%. Gi trþ óng cña x lµ: A. 10. B. 8. C. 3. D. 2. Thªm V ml dung dþch HCl 4M vµo 400 ml dung dþch HCl 0,5M, ng êi ta thu îc (V+400) ml dung dþch HCl 2M. Gi trþ óng cña V lµ: A. 200. B. 250. C. 300. D. 350. Trang 23

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm C u 5. C u 6. C u 7. C u 8. C u 9. C u 10. C u 11. C u 12. C u 13. C u 14. Hoµ tan m gam tinh thó Na 2 CO 3.10H 2 O vµo 500 gam n íc, thu îc dung dþch cã nång é 5%. Gi trþ óng cña m lµ: A. 65,20. B. 77,97. C. 80,00. D. 92,15. Hoµ tan 6,66 gam tinh thó Al 2 (SO 4 ) 3.nH 2 O vµo H 2 O thµnh 250 ml dung dþch. LÊy 25 ml dung dþch cho t c dông víi dung dþch BaCl 2 d, th thu îc 0,699 gam kõt tña. Gi trþ cña n lµ: A. 6. B. 12. C. 18. D. 24. Cho biõt é tan cña CuSO 4 ë 10 0 C lµ 15 gam, cßn ë 80 0 C lµ 50 gam trong 100 gam n íc. Lµm l¹nh 600 gam dung dþch b o hßa CuSO 4 ë 80 0 C xuèng 10 0 C. Khèi l îng (g) tinh thó CuSO 4.5H 2 O tho t ra lµ: A. 215,5. B. 220,6. C. 228,1. D. 238,9. X lµ dung dþch H 2 SO 4 0,5M; Y lµ dung dþch NaOH 0,8M. Trén V 1 lýt X víi V 2 thu îc (V 1 +V 2 ) lýt dung dþch Z. Nång é NaOH d trong Z lµ 0,2M. TØ lö V 1 :V 2 lµ: A. 0,5. B. 2,0. C. 1,0. D. 1,5. Trén 50ml dung dþch Ba(OH 2 ) 0,04M víi 150ml dung dþch HCl 0,06 M thu îc 200ml dung dþch X. Nång é mol cña muèi BaCl 2 trong dung dþch X lµ A. 0,01 M. B. 0,05 M. C. 0,10 M. D. 0,17 M Cã 4 cèc A, B, C, D, mçi cèc ùng 100ml dung dþch HCl 0,1 M - Thªm 50 ml dung dþch NaOH 0,1 M vµo cèc A. - Thªm 0,53 gam Na 2 CO 3 vµo cèc B. - Thªm 0,54 gam Al vµo cèc C. - Thªm 0,098 gam Cu(OH) 2. Hái sau khi kõt thóc ph n øng, l îng HCl cßn d nhiòu nhêt trong cèc nµo? A. cèc A. B. cèc B. C. cèc C. D. cèc D. Trén 200 ml dung dþch H 2 SO 4 0,3 M víi 300ml dung dþch NaOH 0,7 M thu îc dung dþch X. Hái dung dþch X cã thó hoµ tan tèi a îc bao nhiªu gam Al? A. 1,27 g. B. 2,43 g. C. 2,70 g. D. 3,05 g. Hoµ tan m 1 gam Al b»ngv ml dung dþch HNO 3 (võa ñ) thu îc muèi nh«m nitrat vµ V 1 lýt NC ( ktc). Hoµ tan m 2 gam Mg b»ng V ml dung dþch HNO 3 ë trªn (võa ñ) thu îc muèi magie nitrat vµ V 1 lýt NO ( ktc). TØ lö m 2 : m 1 b»ng: m2 A. m = 2 1 3. B. m2 m = 3 1 2. C. m2 m = 3 1 4. D. m2 m = 4 1 3. Thªm a gam tinh thó CuSO 4. 5H 2 O vµo m gam dung dþch HNO 4 b% thu îc dung dþch CuSO 4 c%. BiÓu thøc nµo ph n nh óng mèi liªn hö gi a a, b, c? A. c(a+m) = (a+mb)m. B. a(64 - c) = m(c-b). C. 64a+m = (c+b)m. D. c(a+m) = 64a + bm. CÇn thªm x gam Na vµo 500 gam dung dþch NaOH 4% Ó cã dung dþch NaOH 10%. Gi trþ trong X lµ: A. 4,646g. B. 11,500 g. C. 15,000 g. D. 18,254 g. Trang 24

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm C u 15. C u 16. C u 17. C u 18. Trén 50 gam dung dþch X chøa 0,3 mol KOH víi 50 gam dung dþch Y chøa 0,3 mol HNO 3 thu îc dung dþch Z. Lµm l¹nh dung dþch Z xuèng 0 0 C thu d îc dung dþch E cã nång é 11,6% vµ cã m gam muèi KNO 3 t ch ra (kõt tinh). H y chän gi trþ óng cña m: A. 18,98 g. B. 19,21 g. C. 21,15 g. D. 22,22 g. Trén V 1 lýt dung dþch X chøa 9,125 gam HCl víi V 2 lýt dung dþch Y chøa 5,475 gam HCl thu îc V 1 +V 2 =2 lýt dung dþch Z. TÝnh nång é mol cña dung dþch X vµ dung dþch Y, biõt nång é mol cña dung dþch X lín h n nång é mol cña dung dþch Y lµ 0,4 M. H y chän cæp gi trþ óng: A. X = 0,45 M; Y = 0,05 M. B. X = 0,48 M; Y=0,08 M. C. X = 0,50 M; Y = 0,10 M. D. X = 0,55 M; Y = 0,15 M. CÇn lêy bao nhiªu gam tinh thó CuSO 4.5H 2 O vµ bao nhiªu gam n íc Ó chõ 500 gam dung dþch CuSO 4 8%. H y chän cæp p sè óng: A. 25,0 g tinh thó vµ 475,0 g n íc. B. 58, 5 g tinh thó vµ 441,5 g n íc. C. 45,2 g tinh thó vµ 454,8 g n íc. D. 62,5 g tinh thó vµ 437,5 g n íc. Trén 300 gam dung dþch HCl 7,3% víi 200 gam dung dþch NaOH 4%. Nång é C% cña chêt tan trong dung dþch thu îc: A. HCl 1,25%; NaCl 2,34%. B. HCl 1,58%; NaCl 3,25%. C. HCl 2,92%; NaCl 2,34%. D. HCl 3,68%; NaCl 1,25%. Trang 25

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm PhÇn iii. nh gi kõt qu p dông ë tr êng THPT D ng Qu ng Hµm III.1. Æc ióm, t nh h nh chung ë tr êng THPT D ng Qu ng Hµm III.1.1. iòu kiön c së vët chêt, trang thiõt bþ d¹y häc bé m«n: 1. ThuËn lîi: - Gi o viªn lu«n nhën îc sù quan t m t¹o iòu kiön tèt nhêt cña Ban Gi m hiöu nhµ tr êng. - Cã ñ c c ph ng tiön kü thuët phôc vô cho gi ng d¹y 2. Khã kh n: - Phßng thý nghiöm cßn chung hai bé m«n hãa häc vµ sinh häc. Dông cô hãa chêt phôc vô d¹y häc hãa häc cßn thiõu vµ ch a ång bé. - C c ph ng tiön nghe nh n hiön ¹i cßn thiõu, ph i sö dông chung cho nhiìu bé m«n nªn «i khi gi o viªn kh«ng chñ éng vò thêi gian sö dông. III.1.2: T nh h nh häc sinh: 1. ThuËn lîi: Häc sinh a sè cã ý thøc kû luët tèt, høng thó, say mª häc tëp. NhiÒu em cã ý thøc t m tßi n ng cao kiõn thøc. 2. Khã kh n. - Häc sinh Õn tõ vïng n«ng th«n. Tr nh é kh«ng ång Òu. HÇu hõt häc sinh kh«ng hoæc Ýt îc trang bþ µy ñ c c kiõn thøc c b n theo mét dµn ý nhêt Þnh. Æc biöt häc sinh míi chuyón cêp. - Häc sinh cßn quen víi c ch häc thô éng, äc chðp, häc chay nªn ch a biõt c ch ph t huy týnh s ng t¹o vµ kh n ng tù häc cña b n th n. Mét sè týnh tù gi c trong häc tëp ch a cao... Trang 26

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm III.2. nh gi kõt qu p dông ë tr êng THPT D ng Qu ng Hµm III.2.1 KÕt qu ¹i trµ Qu tr nh thùc nghiöm vµ iòu tra nh gi tiõn hµnh trªn èi t îng häc sinh líp 10 vµ líp 11. Ban Çu, t«i cho mét sè bµi tëp cã liªn quan Õn c c muèi ngëm n íc (vý dô 4; vý dô 5) kìm theo c c bµi tëp c b n c c em th êng gæp vµ tiõn hµnh kh o s t. Tr íc khi giíi thiöu chñ Ò Sau khi giíi Tæng thiöu chñ Ò sè häc Sè kh«ng Sè cßn Sè lµm N m Líp Sè lµm îc sinh kh«ng ch a ra îc ra kõt qu iòu tra hióu kõt qu SL % SL % SL % SL TØ lö % 2006 11 158 75 47,5 73 46,2 10 6,3 113 71,5 2007 10 143 57 39,9 74 51.7 12 8,4 106 74,1 11 144 77 53,5 52 36,1 15 10,4 110 76,4 2008 10 146 72 49,3 58 39,7 16 10,9 102 69.9 2009 10 90 43 47,8 37 41,1 9 10 70 77,78 10 130 67 51,5 52 40 11 8,5 96 73,8 KÕt qu cho thêy, a sè häc sinh rêt lóng tóng trong viöc sö lý bµi tëp nµy. NhiÒu häc sinh kh«ng hióu v sao l¹i kh«ng ra p n vµ kh«ng týnh to n îc. Sau ã, t«i tiõn hµnh mét sè bµi gi ng chuyªn Ò giíi thiöu ph ng ph p vµ ph n d¹ng râ c c kióu bµi tëp, th thêy kõt qu häc sinh hióu râ vµ nhiòu em týnh to n kh tèt. Xong ë bµi tëp khã th a sè vén cßn lóng tóng, nh vý dô 11 chø cã mét sè häc sinh líp 11 vµ kh giái míi lµm îc. KÕt hîp viöc d¹y kü chñ Ò Ph n lo¹i vµ ph ng ph p gi i bµi tëp muèi ngëm n íc vµ c c chñ Ò kh c, gióp cho häc sinh c c kiõn thøc c b n v ng vµng trong sö lý bµi tëp hãa häc. KÕt qu trªn thó hiön rêt râ khi khèi häc sinh t«i b¾t Çu kh o s t, Õn khi c c em dù thi tèt nghiöp m«n ho n m 2007-2008; Trang 27

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm tø lö ç cña m«n Ho ¹t 96% (Tõ trung b nh trë nªn). KÕt qu ã còng gãp phçn lµm cho tø lö ç ¹i häc cao ¼ng cña Tr êng THPT D ng Qu ng Hµm lu«n t ng tr ëng m¹nh ë c c n m häc sau: ¹t trªn 54% ë n m 2007; Õn n m 2008 ¹t trªn 60% vµ n m 2009 ¹t trªn 70%. Gãp phçn trong viöc kh¼ng Þnh vþ trý trong tèp 200 tr êng cã ióm thi ¹i häc vµ cao ¼ng cao nhêt. III.2.2 KÕt qu mòi nhän-häc sinh giái: Cïng víi viöc gióp cho kõt qu ¹i trµ trong c c n m lu«n æn Þnh vµ t ng tr ëng, th kõt qu thi häc sinh giái m«n Hãa ë tr êng THPT D ng Qu ng Hµm còng lu«n lu«n îc kh¼ng Þnh: N m häc KÕt qu c nh n KÕt qu ång éi (XÕp thø) Sè HS o¹t XÕp lo¹i c gi i nh n 2005-2006 1 KhuyÕn khých 11 2006-2007 2 Cã 1 gi i nhêt 6 2007-2008 1 Cã gi i 3 9 2008-2009 3 Cã 1 gi i nhêt NhÊt 2009-3 Cã 2 gi i nh NhÊt N m häc 2009- häc sinh giái TØnh m«n Hãa, cã 5 l ît häc sinh o¹t gi i (100% häc sinh o¹t gi i): Gi i c nh n: 1 gi i nh Quèc gia (k thi gi i to n Hãa häc trªn m y týnh casio); 1 gi i nhêt TØnh (k thi gi i to n Hãa häc trªn m y týnh casio); 2 gi i nh (hai gi i nh v n hãa) 1 gi i ba (k thi gi i to n Hãa häc trªn m y týnh casio) - 1 gi i khuyõn khých. Gi i ång éi: xõp thø NhÊt trong TØnh. Trang 28

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm PhÇn iv. KÕt LU N Qua thêi gian gi ng d¹y thùc tõ, t«i thêy r»ng viöc ph n lo¹i bµi tëp vµ h íng dé häpc sinh nh trªn phçn nµo gióp cho hä sinh cã êng lèi óng khi ph n tých vµ gi i quyõt bµi tëp vò muèi ngëm n íc vµ kõt tinh. C c em kh«ng cßn lóng tóng khi gæp lo¹i bµi tëp nµy. Trong bµi viõt nµy chóng t«i Ò cëp Õn mét sè bµi tëp cã liªn quan Õn vên Ò muèi ngëm n íc. Hi väng nã sï mang l¹i cho c c b¹n yªu thých m«n hãa häc nh ng iòu míi mî vò mét dang bµi tëp vèn rêt quen thuéc, bµi tëp vò muèi. Trªn y chóng t«i míi chø s u tçm vµ b íc Çu thiõt kõ îc mét sè bµi tëp thuéc d¹ng nµy. Mong r»ng c c b¹n h y cïng chóng t«i thiõt kõ ra nhiòu h n n a nh ng bµi tëp thuéc d¹ng nµy, gãp phçn lµm phong phó h n c c d¹ng bµi tëp hãa häc trong ch ng tr nh phæ th«ng. ã lµ nh ng g t«i míi tých lòy îc, v thõ kh«ng tr nh khái nh ng thiõu sãt. T«i rêt mong nhën îc nh ng ý kiõn ãng gãp quý b u cña c c ång chý ång nghiöp...gióp t«i hoµn chønh h n cho kinh nghiöm gi ng d¹y cña m nh. T«i xin tr n thµnh c m n! Ngày 20/05/ Trang 29

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm tµi liöu tham kh o 1. LÝ luën d¹y häc hãa häc tëp 1,2 NguyÔn Ngäc Quang-NguyÔn C ng...- Nhµ XuÊt b n Gi o dôc. 2. Nh ng c së cña lý luën d¹y häc B n dþch cña NguyÔn Ngäc Quang tëp 1 - Nhµ XuÊt b n Gi o dôc. 3. TuyÓn tëp Ò thi ¹i häc m«n hãa-lª Minh Quang-Nhµ XuÊt b n ång Nai 4. S ch gi o khoa Hãa häc líp 10-11-12 Nhµ XuÊt b n Gi o dôc. 5. T¹p chý Hãa häc vµ øng dông sè 10/2006 T¹p chý cña héi hãa häc ViÖt nam 7 øng dông tin häc trong gi ng d¹y Hãa häc NguyÔn Träng Thä Nhµ xuêt b n Gi o dôc. 8. Ph ng ph p gi i bµi tëp hãa häc-tëp 2- Cao Cù Gi c-nhµ xuêt b n ¹i häc Quèc gia Hµ Néi 9. Ph ng ph p tr lêi Ò thi tr¾c nghiöm m«n Hãa häc- µo H u Vinh- NguyÔn Thu H»ng-Nhµ xuêt b n Hµ Néi. Trang 30

Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm Môc lôc PhÇn I: Më Çu...................................... Trang 2 I. C sá khoa häc:................................... 2 II. Môc Ýnh nghiªn cøu................................ 3 III. èi t îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu...................... 3 IV. KÕ ho¹ch nghiªn cøu............................... 3 V. Ph ng ph p nghiªn cøu............................. 4 VI. Thêi gian nghiªn cøu vµ hoµn thµnh Ò tµi............... 4 PhÇn II. Néi dung.................................. I. Kh i qu t khiõn thøc lý thuyõt......................... II. Thùc tr¹ng........................................ III. Ph n lo¹i vµ ph ng ph p gi i bµi tëp vò muèi ngëm n íc.. IV. Mét sè bµi tëp tham kh o.......................... 1. Bµi tëp tù luën.................................... 2. Bµi tëp tr¾c nghiöm kh ch quan...................... PhÇn III. nh gi kõt qu p dông ë tr êng 5 6 7 21 23 THPT d ng qu ng hµm. 26 1. Æc ióm t nh h nh trung ë Tr êng THPT D ng Qu ng Hµm 2. nh gi kõt qu p dông ë Tr êng THPT D ng Qu ng 26 27 Hµm PhÇn IV. KÕt luën................................ 29 Tµi liöu tham kh o................................ 30 Môc lôc 31 Trang 31