Η δηµιουργία του παρόντος υλικού έγινε στο πλαίσιο της ενέργειας 2.4.3 κατηγορία πράξεων γ του ΕΠΕΑΕΚ 2 µε τίτλο: «Προγράµµατα Ενίσχυσης Πρωτοβουλιών σε θέµατα Αγωγής Υγείας» του ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ µε φορέα υλοποίησης το ΕΘΝΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΝΕΟΤΗΤΑΣ ΕΚ ΟΣΗ: ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΝΟΜΟΥ ΦΘΙΩΤΙ ΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ:ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ ΠΟΛΥΞΕΝΗ Εισαγωγή Η χρήση ουσιών, οι πρόωρες σεξουαλικές σχέσεις, η αντικοινωνική συµπεριφορά, η αύξηση της βίας και της νεανικής εγκληµατικότητας, ο ρατσισµός κ. ά είναι κοινωνικά προβλήµατα που απασχολούν τις σύγχρονες κοινωνίες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να προωθήσει την υγεία, και να χρηµατοδοτήσει προγράµµατα Αγωγής Υγείας στο χώρο του σχολείου, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, προσπαθώντας να υποστηρίξει γονείς παιδιά και εκπαιδευτικούς µε τη δηµιουργία ενός δικτύου συνεργασίας µε άλλα σχολεία σύµπραξης. Τα προγράµµατα Ενίσχυσης Πρωτοβουλιών ως προγράµ- µατα πρωτογενούς πρόληψης, στοχεύουν στην πρόληψη των παραπάνω συµπεριφορών, στηριζόµενα κατά βάση σε θέµατα ψυχικής υγείας, που συνδέονται στενά µε τον τρόπο που το άτοµο εκτιµά τον εαυτό του, σχετίζεται µε άλλα άτοµα και βιώνει τις διαπροσωπικές του σχέσεις. Οι θεµατικές των προγραµµάτων Ενίσχυσης Πρωτοβουλιών που αναφέρονται στην Ψυχική Υγεία, και τις διαπροσωπικές σχέσεις, µπορούµε να πούµε ότι αποτελούν τον κορµό, τη βάση της Αγωγής Υγείας, πάνω στην οποία µπορούµε να διαπραγµατευτούµε στη συνέχεια, οποιαδήποτε άλλη θεµατική ενότητα, είτε αυτή λέγεται Κυκλοφοριακή Αγωγή και Ατυχήµατα, είτε Εξαρτησιογόνες ουσίες, είτε διατροφή ή Αγωγή του Καταναλωτή.
Επιλέξαµε λοιπόν τη θεµατική Ενότητα της Ψυχικής Υγείας και των Εξαρτήσεων, γιατί πιστεύουµε ότι µας δίνεται µια καλή ευκαιρία να αφουγκραστούµε τους έφηβους, τους έφηβους που προβληµατίζονται, που ανησυχούν για το µέλλον, που ερωτεύονται, που κάνουν όνειρα ανατρεπτικά, που πειραµατίζονται, που φοβούνται να µοιάσουν τους ενήλικες, που προσπαθούν να στήσουν την προσωπικότητά τους και να σχεδιάσουν τη ζωή τους. Εφηβεία - χρήση ουσιών και ο ρόλος της Αγωγής Υγείας Η εφηβεία αποτελεί την πιο γοητευτική περίοδο της ζωής. Χαρακτηρίζεται από συγκρούσεις, συναισθηµατική αστάθεια, ψυχολογικές ορµονικές και σωµατικές αλλαγές. Οι έφηβοι αποµακρύνονται από τους στόχους της παιδικής ηλικίας, κάνουν σχέδια και αναζητούν το πραγµατικό νόηµα της ζωής. Η συναισθηµατική ένταση, ο επαναπροσδιορισµός της σχέσης µε τους γονείς, η ανάγκη να πειραµατιστούν και να δοκιµάζουν τα όριά τους και τα όρια των άλλων, η προσπάθεια για κοινωνική προσαρµογή, η αγωνία τους να προσδιορίσουν τη δική τους ταυτότητα, αποτελούν κάποια από τα χαρακτηριστικά αυτής της ηλικίας. Οι έφηβοι για πρώτη φορά έχουν να αντιµετωπίσουν σηµαντικά θέµατα που αφορούν τη ζωή τους. Η ανάγκη τους για πειραµατισµό, η περιορισµένη κρίση τους, λόγω έλλειψης εµπειριών, και η κακή ενδοοικογενειακή επικοινωνία, ωθούν κάποιους έφηβους στην εµπλοκή τους µε τον κόσµο των ναρκωτικών. Είναι φανερό πως η λύση του προβλήµατος δεν εξαντλείται σε επίπεδο νόµων και απαγορεύσεων. Πρωταρχικοί στόχοι της πρόληψης θα πρέπει να είναι η σωστή ενηµέρωση, η προαγωγή της υγείας και η µείωση των προϋποθέσεων που οδηγούν στη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών. Ένας από τους λόγους που µας ώθησε να υλοποιήσουµε αυτά τα προγράµµατα, είναι γιατί πιστεύουµε στην προάσπιση της ψυχικής υγείας των εφήβων µέσα από το σχολείο, και γιατί πιστεύουµε ότι το πρόγραµµα θα είναι ο αντίποδας στο σύνολο των πληροφοριών, των στάσεων, των συµπεριφορών και των εµπειριών που προσλαµβάνουν πολλές φορές ακατέργαστα, παραµορφωµένα ή και λανθασµένα οι έφηβοι έξω από το σχολείο. Έτσι λοιπόν, από τη µια µεριά προσπαθούµε να γεφυρώσουµε το χάσµα της τυπικής και άτυπης εκπ/σης και από την άλλη µε τα προγράµµατα Α. Υ δίνουµε έµφαση στην ανάπτυξη της προσωπικότητας, της αυτοεκτίµησης και των διαπροσωπικών σχέσεων. Προσπαθούµε να ενεργοποιήσουµε την κριτική σκέψη και στάση του κάθε έφηβου.
Να τον βοηθήσουµε να ξεχωρίσει και να κατανοήσει, µέσα στην πληθώρα των µηνυµάτων που καθηµερινά τον πολιορκούν, ποια είναι αυτά που τον αντιπροσωπεύουν και γιατί, και ποια θα προσπεράσει ή θα επιλέξει. Να αναπτύξει την προσωπικότητά του, την αυτοεκτίµησή του και τις διαπροσωπικές του σχέσεις. Γιατί δεν θέλουµε σε καµία περίπτωση να πειραµατιστεί µε τις ουσίες, πόσο µάλλον να εµπλακεί µε αυτές. Οι µαθητές που συµµετέχουν στο πρόγραµµα, συµµετέχουν ενεργά οι ίδιοι, µε µια πληθώρα δράσεων και µεθοδολογικών προσεγγίσεων. Μέσα από τη δηµιουργία της οµάδας που βασικά στοιχεία της είναι το κλίµα εµπιστοσύνης, ο αλληλοσεβασµός, η ανοχή και η ασφάλεια. Μπορούµε να προάγουµε και να ενισχύσουµε τις ιαπροσωπικές Σχέσεις των εφήβων στο χώρο του σχολείου, της οικογένειας και της κοινωνίας. Η προάσπιση και η προαγωγή της υγείας των παιδιών και των εφήβων αποτελεί σηµαντική προτεραιότητα του σύγχρονου ελληνικού σχολείου. Σκοπός του Προγράµµατος Η ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών µε την ενεργητική δράση, την συναισθηµατική έκφραση, και την επικοινωνία µέσα από την οµάδα και η πρόληψη: της χρήση ουσιών των πρόωρων σεξουαλικών σχέσεων της µείωση της παραβατικότητας των νέων Στόχοι του Προγράµµατος: Ενίσχυση της αυτοεκτίµησης, της αυτοπεποίθησης και της ικανότητας να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται οι µαθητές τα συναισθήµατά τους. Να µπορούν να έρχονται αντιµέτωποι µε το αίσθηµα της ευθύνης για τις ενέργειες και τις αποφάσεις τους. Βελτίωση της κοινωνικής συµπεριφοράς. Ικανότητα να αναπτύσσουν ουσιαστικές σχέσεις µε τους ανθρώπους γονείς, συνοµήλικοι, άλλο φύλο κ. ά Ενηµέρωση των γονέων για το πρόγραµµα, µε σκοπό τη βελτίωση των σχέσεων µε τα παιδιά τους. Ικανότητα να αναπροσδιορίζονται και να οριοθετούνται σε σχέση µε τους άλλους.
Έτσι ώστε να µπορούν: Να επεξεργάζονται τα διλήµµατα, τις παρεξηγήσεις, τις παρερµηνείες των όσων ακούνε, βλέπουν και βιώνουν Να έρχονται αντιµέτωποι µε το αίσθηµα της ευθύνης για τις ενέργειες και τις αποφάσεις τους Να κατανοήσουν ότι τα προβλήµατά τους είναι διαπροσωπικά και ότι η συµπεριφορά τους έχει κοινωνικές προεκτάσεις, Να αντέχουν τις µαταιώσεις, Να θέτουν στόχους, να αγαπούν, να δηµιουργούν και να απολαµβάνουν τη ζωή Να σέβονται, και να φροντίζουν συνολικά τον εαυτό τους Εκπαιδευτικά εργαλεία για τη στήριξη του Προγράµµατος. Αξιοποίηση και εφαρµογή του εκπαιδευτικού υλικού του Ε.Ψ.Υ.Π.Ε, (Εταιρία Ψυχολογικής Υποστήριξης Παιδιού και Εφήβου) και του ΚΕ.Θ.Ε.Α για µαθητές Γυµνασίου «Ψυχική Υγεία- ιαπροσωπικές Σχέσεις» και «Συζητήσεις εφήβων» για µαθητές Λυκείου, που αποτέλεσε σηµαντικό εργαλείο στη διεξαγωγή του προγράµµατος.. Αξιοποίηση και εφαρµογή του εκπαιδευτικού υλικού εκπ/κού «Στηρίζοµαι στα πόδια µου» που δηµιουργήθηκε από το ΕΠΙΨΥ (Ερευνητικό Πανεπιστηµιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής) µε τη συνεργασία και τη χρηµατοδότηση του Ο.ΚΑ.ΝΑ Μέθοδοι πραγµατοποίησης του Προγράµµατος Α. Μέθοδος project (βιωµατική επικοινωνιακή διδασκαλία) (ασκήσεις επικοινωνίας, συνεργασίας,παιχνίδια ρόλων, θεατρικά) Β. Ενεργητική µάθηση µε στόχο τον προβληµατισµό και την ανταλλαγή εµπειριών. Τα προγράµµατα Αγωγής Υγείας µας αξίωσαν πραγµατικά σε έναν άλλο ρόλο από αυτόν του καθηγητή µέσα στην τάξη, σε ένα ρόλο που µας επέτρεψε να δούµε τις πραγµατικές ανάγκες των παιδιών. Ο θεσµός της Αγωγής Υγείας µπορεί να φέρει το σχολείο πιο κοντά στη σηµερινή πραγµατικότητα, να δώσει στους µαθητές ένα χώρο έκφρασης και να αναβαθµίσει το ρόλο του εκπαιδευτικού δίνοντας του µεγαλύτερη ικανοποίηση στην επαγγελµατική ζωή.