Θέµατα της παρουσίασης. Οικογενειακό περιβάλλον και αγωγή. Η οικογένεια. Στάδια κοινωνικοποίησης µέσα από την οικογένεια:

Transcript

1 ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Θέµατα της παρουσίασης Οικογενειακό περιβάλλον και αγωγή Σακελλαρίου Κίµων Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα H οικογένεια ως παράγοντας αγωγής και µάθησης. οµές επικοινωνίας µεταξύ των παιδιών και της οικογένειας. Ρόλος και τύποι γονέων στη σύγχρονη κοινωνία. Οικογένεια, σχολείο και παιδί. Η οικογένεια Αποτελεί καθοριστικό παράγοντα αγωγής και µάθησης του ανθρώπου. Συντελεί στην ωρίµανση και στη δυνατότητα επιβίωσης του ατόµου. Είναι πρωτογενής παιδαγωγική οµάδα. Στάδια κοινωνικοποίησης µέσα από την οικογένεια: Το στάδιο της στοµατικής έξάρτησης από τη µητέρα (έναρξη διαδικασίας κοινωνικοποίησης). Η µητρική αγάπη και εξάρτηση του παιδιού από τη µητέρα (η προτεραιότητα που δίνει το παιδί στη συναισθηµατική εξάρτηση από τη µητέρα, σχέση αγάπης). Το στάδιο του οιδιπόδειου συµπλέγµατος. Το στάδιο της λανθάνουσας φάσης (ένα είδος καταµερισµού εργασίας ανάµεσα στο σχολείο και στην οµάδα των συνοµηλίκων). Το στάδιο της εφηβείας (κοινωνία των ενηλίκων). Τύποι γονέων στη σύγχρονη κοινωνία: Χαρακτηριστικά προστατευτικών Προστατευτικοί γονείς. Αυστηροί γονείς. Κλασσικοί γονείς. Φιλελεύθεροι γονείς. Ανεκτικοί γονείς. Υπερβολική αγάπη των γονέων στα παιδιά τους. Προσπάθεια για καλή ανατροφή και ευγένεια. Ταύτιση µε το έργο του σχολείου. Προστασία της παιδικής αθωότητας. Αποφυγή κάθε συζήτησης για την πολιτική και γενετήσια αγωγή. Συνεχής έλεγχος και εξάρτηση. 1

2 Χαρακτηριστικά αυστηρών Χαρακτηριστικά των κλασσικών Αναπαραγωγική διαπαιδαγώγηση. Θέλουν να πρωτεύουν τα παιδιά τους στο σχολείο. Είναι υπέρ των ποινών. Είναι συνήθως νέοι στην ηλικία. Είναι αισιόδοξοι στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Εφαρµόζουν περιορισµένες ποινές. Προσπαθούν µέσω του διαλόγου να κάνουν το παιδί οµοίωµά τους. Χαρακτηριστικά φιλελεύθερων Καταβάλλουν προσπάθεια ν αποδεσµευτούν από το σύνδροµο της δικής τους αγωγής. Είναι υπέρ της ελευθερίας και της υπευθυνότητας στο παιδί. Αποφεύγουν τις απαγορεύσεις και αφήνουν περιθώρια προσωπικών επιλογών. Αποτέλεσµα της φιλελεύθερης συµπεριφοράς των γονέων Ειλικρίνεια στη σχέση των παιδιών µε τους γονείς. Ενηµέρωση και διαλογική αντιµετώπιση των προβληµάτων. Συµπαράσταση στα κοινωνικά ανοίγµατα των παιδιών. Χαρακτηριστικά των ανεκτικών Είναι συνήθως γονείς που βρίσκονται σε διάσταση. Έχουν στόχο τους το παιδί να φτάσει στην αυτοπεποίθηση, την ανεξαρτησία και τον ενθουσιασµό. Μιλούν µε το παιδί για όλα τα θέµατα. εν επηρεάζονται από τη γνώµη και τις παρατηρήσεις του περιβάλλοντός τους για τη συµπεριφορά του παιδιού. Ιδανική µητέρα. Φιλόδοξη µητέρα. Αβέβαιη µητέρα. Υστερική µητέρα. Υλόφρων µητέρα. Τύποι µητέρων: 2

3 Ηιδανική µητέρα Έχει ευχάριστη προσωπικότητα. Έχει εγκάρδιες και φιλικές σχέσεις µε το παιδί. Ασχολείται µε την πνευµατική εξέλιξη του παιδιού. Ενθαρρύνει το παιδί και διαθέτει πολλές ώρες την ηµέρα για να το βοηθήσει. Η φιλόδοξη µητέρα ηµιουργεί προβλήµατα. Είναι ενοχλητικά σχολαστική απέναντι στο παιδί. Έχει δικά της πλαίσια αγωγής και επιµένει σ αυτά µε δογµατισµό. ε δίνει πρωτοβουλίες στο παιδί και ασκεί µία τυποποιηµένη συµπεριφορά. Η αβέβαιη µητέρα Φροντίζει τις φυσικές ανάγκες του παιδιού. ε δείχνει το ίδιο ενδιαφέρον για την πνευµατική ανάπτυξη του παιδιού. εν έχει αρκετή πνευµατικότητα και ενεργητικότητα. Περιµένει παθητικά να εξελιχθεί το παιδί. Η υστερική µητέρα Είναι ανήσυχη και ευκολοερέθιστη. ηµιουργεί ένα παιδί αβέβαιο και φοβισµένο µε την προσωπική της ευαισθησία και ένταση. εν έχει ήρεµες σχέσεις µε το παιδί της. Αντιµετωπίζει την ανασφάλεια του παιδιού της µε υπερβολική αύξηση του φαγητού. Ενδιαφέρεται περισσότερο για την προσφορά υλικής και όχι πνευµατικής τροφής. Ηυλόφρωνµητέρα Χρησιµοποιεί το χρήµα για να ντύσει το παιδί της µε την τελευταία λέξη της µόδας. Προσφέρει σ αυτό πολλά άχρηστα παιχνίδια. Περιποιείται υπερβολικά το παιδί της. Έχει τη συναίσθηση ότι έκανε πολλά για την ανάπτυξή του. εν έχει παιδαγωγική µόρφωση. Επαναλαµβάνει τα σφάλµατα των γονιών της. Οι ρόλοι του πατέρα: Ο αυταρχικός ρόλος. Ο ρόλος του «αδύνατου» πατέρα. Ο ορθολογικός ρόλος του πατέρα. Ο ρόλος του συναισθηµατικού πατέρα. 3

4 Ο αυταρχικός πατέρας Κάνει χρήση της εξουσίας. Φτάνει στα όρια της σκληρότητας, της καταπίεσης και της συναισθηµατικής αστάθειας. Υιοθετεί πολλές φορές το ρόλο του δαµαστή. Προσπαθεί να επισπεύσει την ταύτιση του παιδιού µε τη δική του προσωπικότητα. Οδηγεί τα παιδιά στην ανειλικρίνεια, στην προσαρµογή και σε άλλους µηχανισµούς αυτοάµυνας. Έχει έλλειψη αυτογνωσίας. Ο «αδύνατος» πατέρας Επιδεικνύει µια χαλάρωση και αδυναµία στην άσκηση του πατρικού ρόλου. Μπορεί να οδηγήσει το παιδί στην ασυδοσία και στην αµετροέπεια. είχνει δυσκολία να εκτιµήσει τα όρια της ελευθερίας του παιδιού. Ο ορθολογικός πατέρας Προσανατολίζει το παιδί περισσότερο µε την ορθολογική παρά µε τη συναισθηµατική διαδικασία. Ανταλλάσσει ιδέες µε το παιδί. Λειτουργεί ηθικοπλαστικά. Μεταβιβάζει αντιλήψεις για τη ζωή, τις στάσεις, τις αξίες και τους κανόνες συµπεριφοράς. Πρωτοπορεί στη συγκρότηση της ανθρώπινης ύπαρξης. Οσυναισθηµατικός πατέρας Κυριαρχείται από τη συναισθηµατική επικοινωνία µε το παιδί. Ανέχεται µε κάποια ευελιξία το παιδί. Αισθάνεται το πλέγµα της αποστέρησης σε κάθε µορφή αποστασιοποίησης και η εκπαιδευτική διαδικασία γίνεται δυσλειτουργική. είχνει υπερβολική τρυφερότητα που να δηµιουργεί µια σύγχυση µεταξύ του πατρικού και µητρικού ρόλου. είχνει έλλειψη κυριαρχίας της ευαισθησίας και των αισθηµάτων του. Άλλοι τύποι πατέρων: Ο πατέρας σε ρόλο «φίλου» (Ο έφηβος αναζητεί πατέρα φιλικό και όχι φίλο η φιλία αναφέρεται στους συνοµήλικούς του). Ο πατέρας σε ρόλο «δρυοκολάπτη» (ο τύπος που «χώνει τη µύτη του παντού»). Ο πατέρας σε ρόλο «επιτυχηµένου». Ο πατέρας σε ρόλο «απόντα» (δεν έχει κατανοήσει την πατρική του αποστολή). Τρίπτυχο παιδαγωγικής συνεργασίας Οικογένεια Σχολείο - Παιδί 4

5 Το τρίπτυχο παιδαγωγικής συνεργασίας: Έχει ως αποτέλεσµα τη συµµαχία και τη συνεργασία σχολείου οικογένειας παιδιού. Αντιµετωπίζει το παιδί σαν αυθυπεύθυνη προσωπικότητα, ικανό και πρόθυµο να βοηθήσει στην επιτυχία των συλλογικών σκοπών. Βιβλιογραφία Σακελλαρίου, Κ. & Μπεκιάρη, Α. (2001). Εισαγωγή στην επιστήµη της αγωγής. Αθήνα, Εκδόσεις Leader Books. Παπάς, Α. (1994). Σύγχρονη θεωρία και πράξη της αγωγής, τ. Α & Β. Αθήνα, Εκδόσεις ελφοί. Ξωχέλλης, Π. (1997). Εισαγωγή στην παιδαγωγική. Θεµελιώδη προβλήµατα της παιδαγωγικής επιστήµης. Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις Κυριακίδη. 5