Πηπρηαθή Δξγαζία Σερληθή Δπηζθόπεζε Μνλάδαο πνξειαηνπξγίνπ Διαηνθξάκβεο

Σερλνινγηθφ Δθπαηδεπηηθφ Ίδξπκα Καβάιαο ρνιή Σερλνινγηθψλ Δθαξκνγψλ Σκήκα Μεραλνινγίαο Πηπρηαθή Δξγαζία Σερληθή Δπηζθόπεζε Μνλάδαο πνξειαηνπξγίνπ Διαηνθξάκβεο θαξιαηάθεο Ισάλλεο (ΑΜ) 3943 Δπηβιέπσλ : Γξ. Παπάδνγινπ Μηραήι Καβάια επηέκβξηνο 2010

ΔΤΥΑΡΙΣΙΔ Σερληθή Δπηζθφπεζε ζπνξειαηνπξγίνπ ειαηνθξάκβεο Ζ εθπφλεζε ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο πξαγκαηνπνηήζεθε ππφ ηελ επίβιεςε ηνπ θαζεγεηή θ. Παπάδνγινπ Μηραήι, ηνλ νπνίν επραξηζηψ ζεξκά γηα ηελ αλάιεςε ηεο κειέηεο, ηελ βνήζεηα θαη ηελ άξηζηε θαζνδήγεζε ηνπ. Δπραξηζηψ ζεξκά ηελ νηθνγέλεηα κνπ γηα ηελ εζηθή θαη ηελ πιηθή ππνζηήξημε, πνπ κνπ παξείραλ ζε φιε ηελ δηάξθεηα ησλ ζπνπδψλ κνπ ζην Σ.Δ.Η. Καβάιαο. Δπίζεο ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηελ Βαιαζία αββίδνπ, γηα ηελ πνιχηηκε ζπκβνιή ηεο ζηελ εθπφλεζε ηεο παξνχζαο κειέηεο. Ζ ρξήζε θπηηθψλ ειαίσλ σο θαπζίκσλ θαίλεηαη ζήκεξα αζήκαληε. Σέηνηα έιαηα φκσο κπνξεί ζε βάζνο ρξφλνπ λα ζεσξνχληαη ηφζν ζεκαληηθά φζν ην πεηξέιαην ζηηο κέξεο καο. Rudolph Diesel (1913) θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 1 απφ 57

Πίλαθαο Πεξηερνκέλσλ Πεξίιεςε 04 1 πφξνο ειαηνθξάκβεο 06 1.1 Πεξηγξαθή 06 2 Δθκεηάιιεπζε 07 2.1 Ηζηνξηθά ζηνηρεία 07 2.2 Ζ ειαηνθξάκβε σο εδψδηκν ιάδη 08 2.3 Ζ ειαηνθξάκβε ζηελ θηελνηξνθία & ηελ παξάγ. βηνθαπζίκσλ 08 3 Απαηηνχκελα ηάδηα Πξν-επεμεξγαζίαο & Δπεμεξγαζία 10 3.1 Γεληθά ζηνηρεία επεμεξγαζίαο 10 3.2 πζηαηηθά ζηνηρεία ηνπ ζπφξνπ 11 3.3 Παξαπξντφληα ηεο ειαηνθξάκβεο 11 3.4 Πξν- επεμεξγαζία 12 3.4.1 Δθθαζάξηζε απφ ηξηηνγελείο παξάγνληεο 13 3.4.2 Απνθινίσζε 13 3.4.3 χλζιηςε 14 3.4.4 Παξαπνίεζε ηνπ ζπφξνπ 14 3.5 Δμαγσγή ειαίνπ 15 θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 2 απφ 57

3.5.1 Μεραληθή ζχλζιηςε 15 3.5.2 Δθρχιηζε κε δηαιχηε ζηελ πίηα 19 3.6 Δπεμεξγαζία ηνπ ειαίνπ 20 3.6.1 Καζαξηζκφο 20 3.6.2 Απνρξσκαηηζκφο 21 3.6.3 Απφζκεζε 21 3.6.4 Τδξνγφλσζε 21 3.7 Πνηφηεηα ειαίνπ 21 4 Ο ζπφξνο ηεο ειαηνθξάκβεο ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία 23 4.1 Κχξηα θξάηε παξαγσγήο 24 4.2 Παγθφζκηα αλάπηπμε θαξπψλ ειαίνπ 25 4.3 Δπξσπατθή αλάπηπμε ησλ θαξπψλ ειαίνπ 26 4.4 Μειινληηθή αλάπηπμε θαη ζεκεξηλέο αμίεο ηεο ειαηνθξάκβεο ζηελ Διιάδα 29 4.4.1 Διαηνθξάκβε ην απφιπην βηνινγηθφ θαχζηκν 31 4.5 Σηκέο ηεο ειαηνθξάκβεο δήηεζε θαη εκπνξηθέο ζπλαιιαγέο 33 4.5.1 Σηκή ηεο ειαηνθξάκβεο 33 4.5.2 Εήηεζε ηεο ειαηνθξάκβεο 34 4.5.3 Δκπνξηθή ζπλαιιαγή 35 θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 3 απφ 57

5 Γπλακηθφηεηα θαη εμνπιηζκφο ηεο κνλάδαο επεμεξγαζίαο 36 5.1 Δπηινγή δπλακηθφηεηαο ζε ζπλάξηεζε κε ηελ εγρψξηα δήηεζε & ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο ειαηνθξάκβεο 36 5.2 Δπηινγή δηαδηθαζίαο απνθέληξσζεο ειαίνπ 38 5.3 Μεραλνινγηθφο εμνπιηζκφο κνλάδαο 40 5.4 Παξνπζίαζε κεραλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ κνλάδαο 41 θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 4 απφ 57

Πεξίιεςε Κχξηνο ζηφρνο ηεο παξνχζαο πηπρηαθήο εξγαζίαο είλαη ε ηερληθή επηζθφπεζε θαη ε δνκή κίαο γξακκήο παξαγσγήο ζε κία πξφηππε κνλάδα απφζηαμεο ειαίνπ. Ζ πξψηε χιε, απφ ηελ νπνία ζα απνζηάδεηαη ην εθρχιηζκα, είλαη ν ζπφξνο ηεο ειαηνθξάκβεο γλσζηφο θαη σο Rapeseed (ποικιλία, Brassica napus). Οη πξνδηαγξαθέο θαη ηα θξηηήξηα ηνπ ηειηθνχ πξντφληνο ζα έρνπλ σο άμνλα ηελ παξαζθεπή ελφο ειαίνπ, ηθαλφ λα αλακηρζεί ρεκηθά κε κεζαλφιε θαη κεζνμείδην ηνπ λαηξίνπ γηα ηελ παξαγσγή βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ ηερληθψλ πξνδηαγξαθψλ ΔΝ 14214:2004. ηηο επφκελεο ζειίδεο αλαιχεηαη ε ηαπηφηεηα ηεο ειαηνθξάκβεο θαη ηα δηάθνξα ηα πβξίδηα πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί έσο ζήκεξα. Δπίζεο, δίλνληαη νη ιφγνη γηα ηελ κεγάιε εκπνξηθή δχλακε σο πξψηε χιε, - ζηελ βαξηά βηνκεραλία, ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηάο, ηελ θηελνηξνθία θαη ηελ δηαηξνθή. Μέζα ζηελ εξγαζία αλαθέξνληαη ηα ζπζηαηηθά ζηνηρεία ηεο ειαηνθξάκβεο θαη πσο κεξηθά απφ απηά, φπσο ην έλδπκν κπξνζηλάζε, κπνξνχλ λα απνκνλσζνχλ θαηά ηελ επεμεξγαζία ηεο. Γίλνληαο κε απηφ ηνλ ηξφπν, αθφκα κεγαιχηεξε δηαηξνθηθή θαη νηθνλνκηθή αμία ζηα πξντφληα ηεο. Ζ γξακκή επεμεξγαζίαο αλαιχεηαη μερσξηζηά ζε θάζε επίπεδν, γηα ηελ πιεξέζηεξε θαηαλφεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ ζπφξνπ. Παξνπζηάδνληαη παξάιιεινη ηξφπνη επεμεξγαζίαο, ζέηνληαο ην ζπφξν ζε ςπρξή ή ζεξκή εμαγσγή θαη ζε εθρχιηζε κε δηαιχηε καδί ηα φπνηα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηα νπνία αλαθέξνληαη έλα πξνο έλα. Μέζα απφ ηελ πεξηγξαθή ηεο επεμεξγαζίαο δίλεηαη ε επθαηξία γηα ηελ γλσξηκία ησλ κεραλεκάησλ πνπ απαηηνχληαη, γηα λα ζηεζεί φιε ε ζεσξία ηεο παξαγσγήο, κε ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπο θαη ηεο βαζηθέο αξρέο ηνπο. ηαηηζηηθά ζηνηρεία απφ ην παγθφζκηφ θαη ην επξσπατθφ πεξηβάιινλ κε θξηηήξηα ηελ παξαγσγή θαη ηελ επεμεξγαζία ηεο ειαηνθξάκβεο, παξνπζηάδνπλ ηηο αλάγθεο θαη ηελ δήηεζε ησλ πξντφλησλ ηεο. Σέηνηεο έξεπλεο ζα ζηαζνχλ αξσγνί γηα ηελ δεκηνπξγία κηαο κνλάδαο κε ηεθκεξησκέλε δπλακηθφηεηα θαη ελεξγά επελδπηηθά θεθάιαηα. θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 5 απφ 57

Οηθνλνκηθνί φξνη φπσο ε θεξδνθνξία ν θχθινο δσήο ηεο επηρεηξήζεηο θαη ε επηζηξνθή επελδπηηθψλ θεθαιαίσλ γηα πεξαηηέξσ αλάπηπμε πιαηζηψλνληαη απφ ηελ ηηκνιφγεζε ηεο εκπνξίαο ηνπ θαξπνχ, ηεο ιεηηνπξγηθέο δαπάλεο, θαη ηελ θνζηνιφγεζε ησλ πξντφλησλ ηνπ πξνο δηάζεζε. Ζ πξνηξνπή γηα ηελ εθπφλεζε απηήο ηεο εξγαζίαο, είλαη ε πιήξεο εθκεηάιιεπζε θαη ε νξζή επηηπρία ηνπ αλαπηπμηαθνχ ζρεδίνπ γηα ηελ πξνψζεζε βηνθαπζίκσλ ζηελ Διιάδα, ζχκθσλα κε ηελ νδεγία 2003/30/ΔΚ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Με ζθνπφ (ινηπφλ) λα επαγξππλήζνπκε ηφζν ηνλ γεσξγηθφ πιεζπζκφ, γηα θαιιηέξγεηεο ελεξγεηαθψλ θπηψλ, αιιά, θαη ηα ειιεληθά επελδπηηθά θεθάιαηα γηα παξάπιεπξνπο θιάδνπο αλάπηπμεο δίπια ζηελ παξαγσγή βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ, ζα παξνπζηάζνπκε ηελ βησζηκφηεηα θαη ηελ θεξδνθνξία ελφο θέληξνπ επεμεξγαζίαο ειαηνθξάκβεο. Σα παξαπξντφληα ηφζν ηεο ειαηνθξάκβεο φζν θαη ησλ ινηπψλ ελεξγεηαθψλ θπηψλ (φπσο ε πίηα ζηελ θηελνηξνθία ή ε γιπθεξίλε ζηε παξαγσγή θαιιπληηθψλ) κπνξνχλ λα αλνίμνπλ λένπο δξφκνπο ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε απηήο ηεο ρψξαο κε βάζε ηα ππάξρνληα δεδνκέλα. Αλ θαη δελ κπνξνχκε λα κηιήζνπκε γηα ηηο εμαγσγέο ησλ πξντφλησλ απηψλ ζίγνπξα κπνξνχκε λα ζηαζνχκε ζηελ παξαγσγή εγρψξησλ πξψησλ πιψλ κε απνηέιεζκα πην θζελά πξντφληα γηα καο ηνπο ίδηνπο. θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 6 απφ 57

1. πόξνο ειαηνθξάκβεο 1.1 Πεξηγξαθή Πξφθεηηαη γηα έλα ζπφξν ρεηκεξηλήο θαη ζεξηλήο θαιιηέξγεηαο, κε ηελ νλνκαζία Rapeseed. Σν φλνκα Rape, πξνέξρεηαη απφ ην ιαηηληθφ Rapum πνπ ζεκαίλεη γνγγχιη. πγθαηαιέγεηαη ζηελ νηθνγέλεηα ησλ Brassicaeae (ζηαπξαλζή, Crusifareae) (βι. πίλ.1), φπνπ αξηζκεί πάλσ απφ 160 δηαθνξεηηθά είδε. Ζ πνηθηιία κε ηελ νπνία ζα αζρνιεζνχκε, νλνκάδεηαη Brassica napus rape (βι. εηθ.1) κε θαηαγσγή ηελ Αξγεληηλή. Εικόνα. 1.1.1 Ζ δνκή θαη ε αλάπηπμε ηνπ θπηνχ, νξίδνληάο ην απφ ηελ θχξηα ξίδα ηνπ, είλαη ηλψδεο κε ππθλή δηαθιάδσζε. Σν χςνο ηνπ θπκαίλεηαη πεξίπνπ απφ 75 έσο 175 εθαηνζηά. Σα ηέζζεξα πέηαια ηνπ έρνπλ ρξψκα θίηξηλν, ελψ ηα θχιια ηνπ είλαη γαιαδνπξάζηλα. Ο ζπφξνο ηνπ αλαπηχζζεηαη κέζα ζε έλα θπζηθφ θέιπθνο, είλαη κηθξφο κε ζθαηξηθφ ζρήκα θαη ρξψκα καχξν-θφθθηλν (βι. εηθ.2). [14] Ζ θαιιηέξγεηα ηεο ειαηνθξάκβεο θαηά ηελ ρεηκεξηλή ζπνξά πξαγκαηνπνηείηαη ηνπο κήλεο επηέκβξην - Γεθέκβξην θαη γηα ηελ ζεξηλή ζπνξά ηνπο κήλεο Απξίιην Μάην. Ζ ππθλφηεηα ζπνξάο θπκαίλεηαη ζηα 15000 θπηά αλά ζηξέκκα, ν ζπφξνο ηεο θηάλεη κε κέζε ηηκή ηα 300 Kg αλά ζηξέκκα κε απφδνζε ζε ιάδη πεξί ηα 90lit αλά ζηξέκκα [1] Βαζίιεην Φπηώλ Τπφ-βαζίιεην Σξαρεηνβξνγρηθώλ Μεξαξρία Αγγεηόζπεξκα Καηεγνξία Γηθνηπιήδνλν Τπφ-θαηεγνξία Γηθόηπια Σάμε Capparales Οηθνγέλεηα Brassicaceae Γέλνο Brassica Δίδνο Brassica napus Πνηθηιία Brassicanapus rape Πίνακασ. 1.1.1 Εικόνα. 1.1.2 θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 7 απφ 57

2. Δθκεηάιιεπζε 2.1 Ηζηνξηθά ζηνηρεία χκθσλα κε ηζηνξηθέο αλαθνξέο, ε αξρή ηεο θαιιηέξγεηαο ηνπ ζπφξνπ ηεο ειαηνθξάκβεο ρξνλνινγείηαη πξηλ 3000 ρξφληα, απφ αλαηνιηθέο ρψξεο φπσο ε Ηαπσλία θαη ε Κίλα (βι. εηθ.2.1.1). Δηζήιζε ζηελ Δπξψπε, πξηλ απφ ηελ επνρή ηνπ κεζαίσλα, κέζσ ηεο Ρσκατθήο Απηνθξαηνξίαο. Καηείρε εμέρνπζα ζέζε ζην εκπφξην εθείλεο ηεο επνρήο εμ αηηίαο ηνπ απνζηάγκαηνο ηεο, πνπ ρξεζηκνπνηνχηαλ σο θσηηζηηθφ ιάδη ζηελ βφξεηα Δπξψπε αιιά θαη σο θπηηθφ εθρχιηζκα ζε ζαπνχληα. Ζ πξσηαξρηθή ρξήζε ηνπ ζπφξνπ ήηαλ ε αθεηεξία ζηε κεηαγελέζηεξε θαηαιιειφηεηα ηνπ ιαδηνχ πάλσ ζηελ βηνκεραλία θαη ε αηηία εμάπισζεο ηνπ ζε φιν ηνλ θφζκν. ηελ πεξίνδν ηνπ δεχηεξνπ παγθφζκηνπ πφιεκνπ κε φινπο ηνπο απνθιεηζκνχο θαη ηηο απαγνξεχζεηο ηνπ εκπνξίνπ, ν Καλαδάο θαζνδεγήζεθε ζε εκπνξηθή αλεπάξθεηα ειαίσλ. Με εηζήγεζε ελφο Πνισλνχ γηα ηνλ θαξπφ ηεο ειαηνθξάκβεο ην 1936, θπηεχεηαη γηα πξψηε θνξά ζε ζνβαξή θιίκαθα ην 1942. Μέζα απφ κειέηεο ζε φια ηα επίπεδα ζεσξήζεθε σο κηα δπλακηθή πεγή εδψδηκνπ ιαδηνχ κεηά ην 1956. Ζ επεμεξγαζία ηεο ειαηνθξάκβεο θαη ε παξαγσγή ηεο σο εδψδηκν πξντφλ, ζηελ θηελνηξνθία αιιά θαη ηελ αλζξψπηλε θαηαλάισζε, μεθηλά κεηά ην 1978 απφ ηνλ Καλαδά κε ηελ γλσζηή νλνκαζία Can.o.l.a (Canadian Oil Low Acid) (βι. εηθ.2.1.2). Ζ παξαπάλσ νλνκαζία παξαπέκπεη ζε έλα γελεηηθά κεηαιιαγκέλν ζπφξν, ν νπνίνο δεκηνπξγήζεθε θαηά ηελ πξνζπάζεηα επίιπζεο ησλ δπν βαζηθψλ πξνβιεκάησλ ηεο ειαηνθξάκβεο. [15] Εικόνα. 2.1.1 Εικόνα. 2.1.2 θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 8 απφ 57

2.2 Ζ ειαηνθξάκβε σο εδψδηκν ιάδη Ο αλαζηαιηηθφο παξάγνληαο ηεο ρξήζεο ηνπ ζπφξνπ ηεο ειαηνθξάκβεο γηα αλζξψπηλε θαηαλάισζε σο θπηηθφ ιάδη, ήηαλ ην πςειφ πνζνζηφ (+40%) ησλ ιηπαξψλ νμέσλ. Σν ιάδη απηφ ήηαλ αξθεηά επηθίλδπλν ψζηε λα κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη πξνβιήκαηα ζηελ θαξδηά, ζηελ αλάπηπμε ηνπ νξγαληζκνχ θαη λα νδεγήζεη ζε αχμεζε ηεο ρνιεζηεξίλεο. [15] 2.3 Ζ ειαηνθξάκβε ζηελ θηελνηξνθία & ηελ παξαγσγή βηνθαπζίκσλ ηελ θηελνηξνθία ε ειαηνθξάκβε κε ηελ κνξθή πίηαο, δειαδή κε ην πξντφλ πνπ απνκέλεη απφ ηνλ ζπφξν κεηά ηελ εμαγσγή ηνπ ειαίνπ, ήηαλ εμίζνπ αθαηάιιειε. Ζ ηξνθή απηή παξέκελε πινχζηα ζε έλα κίγκα γινπθνδίλεο θαη ζείνπ, πνπ κπνξνχζε λα πξνθαιέζεη δηαηαξαρή ζηνλ ζπξενεηδή αδέλα ησλ δψσλ, ζπλεπψο θαη ζηελ αξκνληθή ηζνξξνπία ηνπο. ε αθξηβψο απηφ ην ζεκείν παξελέβεζαλ νη Καλαδνί επηζηήκνλεο ειαηηψλνληαο θαη πεξηνξίδνληαο ηα πνζνζηά ησλ επηβιαβψλ νπζηψλ ηνπ ζπφξνπ (πίλ. 2.3.1). ηαδηαθά κεηάιιαμαλ ηελ αλζξαθηθή αιπζίδα, αθαηξψληαο εθείλα ηα έλδπκα ηα νπνία ήηαλ ππεχζπλα γηα ηελ δηαηψληζε ηεο αιπζίδαο, άξα θαη ηελ παξαγσγή ηνπ νμέσο. [15] Δπηηξεπόκελα Πνζνζηά Ληπαξώλ Ομέσλ H.E.A.R 0-5% Γηα πηελά θαη ρνίξνπο L.E.A.R. -5 10% Γηα πηελά -5% Γηα ρνίξνπο OO 10% Γηα εθηξνθή πηελώλ -10 15% Γηα εθηξνθή ρνίξσλ -20% Γηα πηελώλ Πίνακασ. 2.3.1 Έηζη, έρνπκε ηελ επθαηξία ζήκεξα λα θαιιηεξγνχκε έλα ζπφξν κε πςειή πεξηεθηηθφηεηα ζην εθρχιηζκα ηνπ (30-50%) σο έλα πην ειαθξχ θπηηθφ ιάδη καγεηξηθήο, ελψ κε ηελ πίηα πνπ απνκέλεη, σο κηα απφ ηηο πην πγηεηλέο ηξνθέο, πινχζηα ζε πξσηεΐλεο (10-45%) γηα ηα δψα. Με απηφ ηνλ ηξφπν, ζηελ θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 9 απφ 57

θηελνηξνθία θαηαθέξακε λα αλεβάζνπκε ηα επίπεδα πνηφηεηαο ηφζν ηνπ θξέαηνο φζν θαη ησλ δσηθψλ πξντφλησλ. [1] Ζ παξαπάλσ αλαθνξά, δελ ήηαλ αξθεηή ψζηε λα ζεκάλεη ην ηέινο ηεο αλάπηπμεο παιαηφηεξσλ εηδψλ ηεο ειαηνθξάκβεο, γλσζηέο σο H.E.A.R (High Erucic Acid Rapeseed) ή L.E.A.R (Low Erucic Acid Rapeseed), αθνχ ε δήηεζε ηνπ ιαδηνχ ζηελ βηνκεραλία παξέκεηλε πςειή. ηηο κέξεο καο ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηεο ειαηνθξάκβεο παγθνζκίσο ρξεζηκνπνηείηε γηα ηελ παξαγσγή βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ, δίλνληαο έηζη ζηελ ειαηνθξάκβε κηα ζέζε ζηελ νηθνγέλεηα ησλ ελεξγεηαθψλ θπηψλ. Σππηθά κε 5 θηιά ζπφξνπ ειαηνθξάκβεο ζε έθηαζε ελφο εθηάξηνπ κπνξνχκε λα παξάγνπκε 1400 θηιά ιάδη ειαηνθξάκβεο θαη 1900 θηιά ζξεπηηθνχ γεχκαηνο γηα ηελ θηελνηξνθία. Ζ κεηαηξνπή 1400 θηιψλ ιαδηνχ ζε κεζπιεζηέξα ζα επέηξεπε ζε έλα κεζαίν απηνθίλεην λα ηαμηδέςεη θαηά πξνζέγγηζε 26,500 ρηιηφκεηξα. [15] θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 10 απφ 57

3. Απαηηνύκελα ηάδηα Πξν-επεμεξγαζίαο & Δπεμεξγαζία 3.1 Γεληθά ζηνηρεία επεμεξγαζίαο Ζ επεμεξγαζία θαη ε αλάπηπμε ηεο ειαηνθξάκβεο (βι. νξγ.3.1.1) απαζρφιεζε αξθεηά ηνπο κεραληθνχο επεμεξγαζίαο γεσξγηθψλ πξντφλησλ ηα ηειεπηαία ρξφληα, αθνχ ε δήηεζε θαη ε πνηφηεηα ηνπ ειαίνπ απμήζεθαλ αξθεηά ζηελ παγθφζκηα αγνξά. Οργανόγραμμα 3.1.1 13.4.3.1 Μηα ζχληνκε πεξηγξαθή ηεο βηνκεραληθήο επεμεξγαζίαο ζα παξνπζηαζηεί ψζηε λα αμηνινγεζνχλ ηα δηάθνξα θφζηε πνπ εκπιέθνληαη, ν απαηηνχκελνο εμνπιηζκφο, ε δπλαηφηεηα εγθαζίδξπζεο ηνπ θπηνχ, θαη ε θαηαιιειφηεηα ησλ πεγψλ. Ο ζπφξνο ηεο ειαηνθξάκβεο κπνξεί λα επεμεξγαζηεί ζηηο πεξηζζφηεξεο απφ ηηο ππάξρνπζεο εγθαηαζηάζεηο πνπ έρνπλ παξαδνζηαθά ρξεζηκνπνηεζεί γηα άιινπο ζπφξνπο. Σα πεξηζζφηεξα δεδνκέλα πνπ νξίδνληαη ζηηο επφκελεο θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 11 απφ 57

παξαγξάθνπο είλαη γηα ελδεηθηηθά θπηά εμαγσγήο ειαίνπ. χκθσλα κε πιεξνθνξίεο απφ ηελ επεμεξγαζία ησλ ζπφξσλ παγθνζκίσο, ε επεμεξγαζίεο ησλ πνηθηιηψλ Ζ.Δ.Α. θαη L.E.A. είλαη ηζνδχλακεο ζε ζρέζε κε ηηο ηερληθέο επεμεξγαζίαο θαη ηελ θνζηνιφγεζε. [14] 3.2 πζηαηηθά ζηνηρεία ηνπ ζπφξνπ Ζ ειαηνθξάκβε πεξηέρεη ηέζζεξα ζεκαληηθά ζπζηαηηθά ζηνηρεία ην ιάδη, ην λεξφ, ηελ πξσηεΐλε θαη ηηο ίλεο.μεξηθά απφ ηα πην ζεκαληηθά δεπηεξεχνληα ζηνηρεία ηεο είλαη ηα ειεχζεξα ιηπαξά νμέα, ην θσζθνξηθφ άιαο, ηα έλδπκα (ιδίως μσροζινάζη), θαη νη θειογλσκοζίηες. ηα δεπηεξεχνληα ζηνηρεία ε αλαινγία ηνπ εξνπθηθνχ νμέσο είλαη αξθεηά ζεκαληηθή γηα ηελ πνηφηεηα ηνπ ιαδηνχ αθφκα θαη γηα ηελ ρξήζε ηνπ ζηελ βηνκεραλία. Σν ίδην ηζρχεη θαη κε ηελ αλαινγία ησλ ζεηνγιπθνδηηψλ γηα ηελ δηαηξνθηθή πνηφηεηα ηνπ γεχκαηνο (πίηα). Ζ ζχλζιηςε θαη ε εμαγσγή ηνπ ιαδηνχ αθήλνπλ ην ιάδη ζρεδφλ αλαιινίσην αλ θαη κεξηθέο πξσηεΐλεο κεηνπζηψλνληαη θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο επεμεξγαζίαο. πρλά ε αιινίσζε κπνξεί λα ειεγρζεί κέζν θαςαιίζκαηνο. Απηή ε δηαδηθαζία ρξεζηκνπνηείηε θπξίσο ζηελ πίηα απφ ζφγηα γηα ηελ εμαθάληζε αληί-ζξεπηηθψλ παξαγφλησλ. ηελ πεξίπησζε ηεο ειαηνθξάκβεο ην θαςάιηζκα βειηηψλεη ηελ γεχζε ηεο πίηαο εμαθαλίδνληαο κεξηθά απφ ηα πηθξά ζηνηρεία ηεο γεχζεο ηεο. Ωζηφζν νη ζεηνγιπθνδίηεο σο αληί-ζξεπηηθνί παξάγνληεο κπνξνχλ λα κεηαιιαρζνχλ ζε άιια κείγκαηα εμίζνπ βιαβεξά θαη αλεπηζχκεηα βαζηζκέλα ζηηο κεζφδνπο θαη ηηο ζπλζήθεο επεμεξγαζίαο. [14] 3.3 Παξαπξντφληα ηεο ειαηνθξάκβεο Ο γεληθφο ζθνπφο ηεο επεμεξγαζίαο ηεο ειαηνθξάκβεο, είλαη ε εμαγσγή ηνπ ιαδηνχ απφ ην ζπφξν. Σν ιάδη είλαη ην βαζηθφ πξντφλ ηνπ θαξπνχ, αιιά ε εκπνξηθή αμία, ηεο πίηαο πνπ απνκέλεη (βι. εηθ.3.3.1) ην θαζνξίδεη σο πεγή εζφδσλ ψζηε λα βνεζήζεη λα παξακείλνπλ νη ηηκέο ησλ ιαδηψλ ζπλαγσληζηηθέο. Με απηφ ηνλ ιφγν ν δεπηεξεχνλ ζθνπφο ηεο επεμεξγαζίαο κπνξεί λα αλαδείμεη έλα γεχκα (ηελ πίηα) θαιήο πνηφηεηαο πνπ λα πεξηέρεη φζν ην δπλαηφλ ιηγφηεξα αληί-ζξεπηηθά ζηνηρεία. Κάησ απφ πξνθαζνξηζκέλεο ζπλζήθεο (παξνπζία λεξνχ, θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 12 απφ 57

θαηάιιεινπ θαηαιχηε θαη πξνζαξκνζκέλεο ζεξκνθξαζίαο), νη ζεηνγιπθνδίηεο είλαη πηζαλφ λα κεηακνξθσζνχλ ζε αληί-ζξεπηηθνχο παξάγνληεο. Αλεπηηπρψο φιεο απηέο νη ζπλζήθεο ζπλζέηνπλ ηελ πίηα, κε ην λεξφ, ην έλδπκν κπξνζηλάζε (πνπ βνεζά σο θαηαιχηεο), θαη ηελ ζεξκνθξαζία επεμεξγαζίαο πνπ εθαξκφδεηαη γηα ηελ απαηηνχκελε αληίδξαζε. Ζ εμαγσγή ηνπ ειαίνπ, ινηπφλ, πξνυπνζέηεη ηελ ζχλζιηςε ηνπ ζπφξνπ. Σα απνηειέζκαηα, φκσο, έξρνληαη ζπλαξηήζεη ησλ ζεηνγιπθνδηηψλ, ηεο κπξνζηλάζεο θαη ηνπ λεξνχ. Ζ ζεξκνθξαζία θαηά ηελ νπνία γίλεηαη ε αληίδξαζε είλαη ζεκαληηθή θαη πξέπεη λα μεπεξλά ηνπο 50 C. Ζ αληίδξαζε απηή ζηακαηά άλσ ησλ 85 C φπνπ θαη αδξαλνπνηεί ην έλδπκν. [14] Εικόνα. 3.3.1 3.4 Πξν - επεμεξγαζία Ξεθηλψληαο κε ηα ζηάδηα πνπ απαηηνχληαη πξηλ ηελ επεμεξγαζία ζα πξνεηνηκάζνπκε ην ζπφξν ψζηε λα δερηεί ζηελ ζπλέρεηα έλαλ απφ ηνπο δπν ηξφπνπο εμαγσγήο ειαίνπ, ηελ ζεξκή ή ηελ ςπρξή εμαγσγή. Ζ πξνεηνηκαζία ηνπ ζπφξνπ ζεσξείηαη πνιχ ζεκαληηθή, θαζψο βνεζά ζηε ζσζηή ιεηηνπξγία κηαο δνκεκέλεο κνλάδαο θαη απνηξέπεη ηελ εκθάληζε αλαπάληερσλ απνηειεζκάησλ ζην ηειηθφ Πξντφλ. Παξάιιεια, βνεζάεη ζηελ ζσζηή θαη αζθαιή ιεηηνπξγία ησλ κεραλψλ. Να ηνλίζνπκε φηη γηα ηελ επεμεξγαζία κε ςπρξή εμαγσγή απαξαίηεην θνκκάηη πξνεηνηκαζίαο είλαη κφλν ε εθθαζάξηζε απφ ηξηηνγελείο παξάγνληεο. [14] θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 13 απφ 57

3.4.1 Δθθαζάξηζε απφ ηξηηνγελείο παξάγνληεο Σερληθή Δπηζθφπεζε ζπνξειαηνπξγίνπ ειαηνθξάκβεο Μεηά ηελ ζπγθνκηδή, ε πξψηε χιε θηάλεη ζην εξγνζηάζην επεμεξγαζίαο σο έρεη. Ζ πξσηφγελλεο απηή χιε νξίδεηαη απφ ηνλ ζπφξν καδί κε άιινπο ηξηηνγελείο παξάγνληεο φπσο ρψκα, θχιια, κηθξνχο ιίζνπο θαη άιινπο κηθξφηεξνπο ζπφξνπο. Δπνκέλσο ην αληηθείκελν απηφ έρεη ζαλ ζηφρν ζε πξψην ζηάδην λα θαζαξίζεη ηνλ ζπφξν απφ ρνληξνθνκκέλε θαη ηξαρηά χιε θαη έπεηηα λα απνκνλψζεη θάζε δεκεηξηαθφ ζηνηρεηφ. ην δεχηεξν ζηάδην ηεο δηαδηθαζίαο απηήο απνκαθξχλνληαη επηιεθηηθά ζπφξνη κηθξφηεξνη ζε κέγεζνο απφ απηφλ ηεο ειαηνθξάκβεο πνπ δηέθπγαλ απφ ηελ πξψηε δηαινγή. Ζ δηαδηθαζία ηεο εθθαζάξηζεο πξαγκαηνπνηείηε κε δηάθνξα θφζθηλα θαη ηελ παξνρή αέξα. ην ηέινο ν ζπφξνο πεξλά απφ καγλήηεο γηα ηελ απνκάθξπλζε κεηαιιηθψλ ζξαπζκάησλ πνπ κπνξνχλ λα κεηψζνπλ ηελ πνηφηεηα ησλ πξντφλησλ θαη λα βιάςνπλ ηνλ εμνπιηζκφ ηεο επεμεξγαζίαο. Δλδηάκεζνο ζηαζκφο ηεο θαζαξήο πξψηεο χιεο είλαη ζε ζπλήζε μεξαληήξηα αγξνηηθψλ πξντφλησλ γηα ηελ εμάηκηζε πεξηηηψλ πγξψλ ζηνηρείσλ απφ ηνλ ζπφξν θαη ηελ δηεπθφιπλζε ηεο απνθινίσζεο ηνπ. [14] 3.4.2 Απνθινίσζε Ζ απνθινίσζε ηεο ειαηνθξάκβεο απνβιέπεη ζηελ απαινηθή ηνπ κεγαιχηεξνπ κέξνπο ηεο ίλαο θαη ηεο ρξσζηηθήο ηνπ ζπφξνπ πνπ δηαθνξεηηθά ζα κείσλε ηελ δηαηξνθηθή αμία ηνπ γεχκαηνο (ηεο πίηαο). Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ην μεθινχδηζκα ηνπ ζπφξνπ δηεπθνιχλεη ηε δηήζεζε απμάλνληαο ηνπο πφξνπο ηνπ πιηθνχ ηεο κεραλήο θαηά ηελ δηαδηθαζία ηνπ θηιηξαξίζκαηνο. Ζ απνθινίσζε ζα κπνξνχζε, ζεσξεηηθά, λα απμήζεη ηελ παξαγσγή ηνπ εμνπιηζκνχ εμαγσγήο έσο θαη 15%. Δάλ ηα ζθνηεηλφρξσκα ηζφθιηα απνκαθξπλζνχλ πξηλ απφ ηελ εμαγσγή, ην ιάδη ηνπ ζπφξνπ ζα απνθηήζεη έλα πην αλνηρηφ ρξψκα ζέηνληαο ην ζε κηθξφηεξε επεμεξγαζία απνρξσκαηηζκνχ. Γηάθνξεο ηερληθέο είλαη δηαζέζηκεο γηα μεξή απνθινίσζε φπσο πλεπκαηηθή επίδξαζε, δηάζπαζε κέζσ θπιίλδξσλ πηεζηεξίνπ ή κνξηαθφ δηαρσξηζκφ κε παξακφξθσζε. Ζ ηξίηε ηερληθή, ζα κπνξνχζακε λα πνχκε, φηη δίλεη θαη ηα θαιχηεξα απνηειέζκαηα κε ηελ ιηγφηεξε απψιεηα ιαδηνχ. [14] θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 14 απφ 57

3.4.3 χλζιηςε Σν αληηθείκελν ηεο ζχλζιηςεο είλαη ε παξακφξθσζε ηνπ ζπφξνπ θαη ν δηακειηζκφο ησλ θπηηάξσλ ηνπ ειαίνπ (βι. εηθ.3.4.3.1). Έηζη, ζθφπηκα έρνπκε αχμεζε ηνπ ιφγνπ επηθάλεηαο / φγθνπ. Οη θινχδεο ζην ζεκείν απηφ έρνπλ πάρνο 0,2 mm, θαη είλαη αξθεηά εππαζείο γηα ηελ πεξεηαίξσ δηαδηθαζία ηεο εμαγσγήο. Δάλ ην πάρνο μεπεξλά ην φξην ησλ 0,3mm ηφηε είλαη πνιχ πην δχζθνιν λα επεμεξγαζηνχλ. [14] Εικόνα. 3.4.3.1 3.4.4 Παξαπνίεζε ηνπ ζπφξνπ ηε κνξθή απηή ν ζπφξνο ςήλεηαη πξνθεηκέλνπ λα δηαζπαζηεί νπνηνδήπνηε άζηθην θπηηαξηθφ ηνίρσκα πνπ δπλακψλεη ηα αλζξαθηθά ζηνηρεία ησλ κνξίσλ ηνπ ειαίνπ απμάλνληαο έηζη ηελ ξεπζηφηεηα ηνπ. Αθφκα, αδξαλνπνηνχκε ηα έλδπκα θαη ηδίσο ηελ κπξνζηλάζε πνπ ιεηηνπξγεί γηα ηελ πδξφιπζε ησλ ζεηνγιπθνδηηψλ. Οη ζεξκνθξαζίεο παξαπνίεζεο θπκαίλνληαη κεηαμχ 70 100 C θαη γηα 15-20 ιεπηά αλάινγα κε ηελ πνηθηιία ηνπ ζπφξνπ. Σα απνηειέζκαηα ηεο δηαδηθαζίαο, καο δίλνπλ έλα πξντφλ κε πνζνζηφ 2,3-3,5% ζε πγξαζία πνπ είλαη αξθεηά θαιφ γηα ηα πεξεηαίξσ ζηάδηα επεμεξγαζίαο. [14] θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 15 απφ 57

3.5 Δμαγσγή ειαίνπ 3.5.1 Μεραληθή Δμαγσγή Ο πιένλ παξακνξθσκέλνο θαη παξαπνηεκέλνο ζπφξν ηεο ειαηνθξάκβεο, πεξλά ζηελ κεραληθή πξέζα πςειήο πίεζεο (βι. εηθ. 3.4.5.1), ε κεραληθή εμαγσγή κπνξεί λα είλαη ςπρξή (βι. εηθ. 3.4.5.2), ζεξκή (βι. εηθ. 3.4.5.3) ή θαη ν ζπλδπαζκφο ησλ δπν (πίλ. 3.4.5.1, 3.4.5.2)(εηθ. 3.4.5.4 ). Με απηφ ηνλ ηξφπν ειαηηψλεηαη ε αλαινγία ιαδηνχ απφ ην 42% ζην 16-20% ηεο πξψηεο χιεο. Καηά Εικόνα. 3.4.5.1 ηελ εθαξκνγή απηή ζπκπηέδνληαη νη ιεπηέο ληθάδεο ηνπ ζπφξνπ δίλνληαο ηελ ιεγφκελε πίηα ζε κεγαιχηεξα ηεκάρηα. [14] Φπρξή ζπκπίεζε Πιενλεθηήκαηα Μεηνλεθηήκαηα Μηθξή εγθαηάζηαζε Ζ απφδνζε εμαξηάηε απφ ηελ πνηθηιία Καιή πνηφηεηα θαη άκεζε ρξήζε ιαδηνχ Μεγάιε πνζφη. ιαδηνχ ζηελ πίηα Μηθξή πνζφηεηα θψζθνξνπ ζην ιάδη Απαηηείηαη δηπιή δηήζεζε Μεγάιε πνζφηεηα πξσηεΐλεο ζηελ πίηα Μηθξφο ρξφλνο ζπληήξεζεο ηεο πίηαο Πίνακα. 3.4.5.1 Θεξκή ζπκπίεζε Πιενλεθηήκαηα Μεηνλεθηήκαηα Μηθξή πνζφηεηα ιαδηνχ ζηελ πίηα 8% Τςειφ θεθ. εγθαηάζηαζεο Αλαθχθισζε ελδχκσλ κε εθρχιηζε Μεγάιε αλαι. ηνπ θψζθνξνπ ζην ιάδη πγθεθξηκέλε δηαδηθαζία ηαζεξή απφδνζε Πίνακα. 3.4.5.2 θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 16 απφ 57

Εικόνα 3.4.5.1 (Μονάδα ψυχρήσ εξαγωγήσ ) θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 17 απφ 57

Εικόνα 3.4.5.2 (Μονάδα θερμήσ εξαγωγήσ) θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 18 απφ 57

Εικόνα 3.4.5.1 (Μονάδα θερμήσ και ψυχρήσ εξαγωγήσ με δυο διαφορετικζσ ποιότητεσ ελαίου) θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 19 απφ 57

3.5.2 Δθρχιηζε κε δηαιχηε ζηελ πίηα Ζ πίηα ιφγσ αξθεηήο πεξηεθηηθφηεηαο ζε ιάδη κεηά απφ ηελ δηαδηθαζία ζεξκήο κεραληθήο ζχλζιηςεο δέρεηαη κηα δηαδηθαζία απφζηαμεο κε εθρχιηζε δηαιχηε ( εμάλην ) ψζηε λα απνκνλσζνχλ ηα ελαπνκείλαληα ζηνηρεία ιαδηνχ. ηελ ζπλέρεηα ην κίγκα δηαιχηε ιαδηνχ θηιηξάξεηαη θαη έπεηηα ζεξκαίλεηαη ζηνπο 100-130 C γηα 30 ιεπηά ψζηε λα εμαηκηζηεί ην εμάλην. Σν 5% ηνπ δηαιχηε πνπ απνκέλεη αθαηξείηαη κε ζηξηπάξηζκα κε πδξαηκφ. Οη πδξαηκνί θαη νη αηκνί ηνπ εμαλίνπ ζπκππθλψλνληαη θαη ιφγσ ηνπ φηη είλαη κε αλακίμηκα πιηθά δηαρσξίδνληαη ζε δεμακελή θαζίδεζεο. ην ζεκείν απηφ αμίδεη λα αλαθέξνπκε νλνκαζηηθά θαη έλαλ δεχηεξν ηξφπν εμαγσγήο ηνπ ειαίνπ απφ ηνλ ζπφξν, νπνίνο εκθαλίζηεθε θαηά ηελ δεθαεηία ηνπ `90 κε ηελ νλνκαζία «Τδάηηλε ελδπκαηηθή εμαγσγή» (Aqueous Enzymatic Extraction) ( βι. νξγ. 3.4.6.1). Οργανόγραμμα 3.4.5.1 θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 20 απφ 57

Ζ παξαδνρή ηεο «Τδάηηλεο ελδπκαηηθήο εμαγσγήο» έγθεηηαη ζηελ πςειή πνηφηεηα ηνπ ειαίνπ σο εδψδηκν πξντφλ. ηελ πεξίπησζε καο ε δηαδηθαζία απηή είλαη πεξηηηή θαζψο κε ηελ ζπκβαηηθή επεμεξγαζία ηνπ θαξπνχ ιακβάλνπκε ηελ πνηφηεηα ηνπ ειαίνπ πνπ επηζπκήζνπκε γηα ρξήζε ζηα βηνθαχζηκα. [16] 3.6. Δπεμεξγαζία ηνπ ειαίνπ Φηάλνληαο ζην ζεκαληηθφηεξν βήκα ηεο φιεο δηαδηθαζίαο πνπ πεξηιακβάλεη κηα κνλάδα εμαγσγήο θπηηθνχ εθρπιίζκαηνο, ζα πξέπεη λα ηνλίζνπκε φηη ε επεμεξγαζία ηνπ ειαίνπ πεξηιακβάλεη 3 επηκέξνπο ζηάδηα. Απφ απηά κφλν ην ζηάδην ηνπ θαζαξηζκνχ πνπ εκπεξηέρεη ηηο θάζεηο ηεο απνθνκκίσζεο θαη ηεο εμνπδεηέξσζεο είλαη νπζηαζηηθά απαξαίηεην ζηελ πξνεηνηκαζία ελφο ηθαλνπνηεηηθνχ πξντφληνο γηα ηελ παξαγσγή βηνληίδει. 3.6.1 Καζαξηζκφο ην ζηάδην απηφ απνκαθξχλνληαη ηα ειεχζεξα ιηπαξά νμέα, ηα θσζθνιηπίδηα θαη ηα θνκκηψδε ζε δχν θάζεηο. ηελ πξψηε, φπσο πξναλαθέξακε, ηελ απνθνκκίσζε πξνζηίζεηαη 1-3% λεξφ θαη θηηξηθφ ή θσζθνξηθφ νμχ κε αλάδεπζε γηα ρξνληθφ δηάζηεκα 30-60 ιεπηά θαη ζε ζεξκνθξαζία 70 C. Με απηφλ ηνλ ηξφπν ελπδαηψλνληαη ηα θσζθνιηπίδηα θαη ηα θνκκηψδε. Αδηάιπηα πιένλ δηαρσξίδνληαη κε θαζίδεζε, θηιηξάξηζκα ή θπγνθέληξηζε. ηε δεχηεξε θάζε γίλεηαη ε εμνπδεηέξσζε ησλ ιηπαξψλ νμέσλ, αιιά θαη ηνπ νμέσο ηεο απνθνκκίσζεο κε αιθαιηθφ δηάιπκα. Ηδηαίηεξε πξνζνρή δίλεηαη ζηηο παξακέηξνπο ηεο εμνπδεηέξσζεο, ηχπνο αιθαιηθνχ δηαιχκαηνο, ζεξκνθξαζία, αλάδεπζε θ.α. ψζηε λα κελ κεηαηξαπνχλ ηα ηξηγιπθεξίδηα. θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 21 απφ 57

3.6.2 Απνρξσκαηηζκφο ην ζηάδην απηφ αθαηξνχληαη ρξσκαηηθέο νπζίεο θαζψο θαη ελαπνκείλαληα ζαπνχληα, ίρλε κεηάιισλ θαη θσζθαηηδίσλ αιιά θαη ελψζεσλ ζείνπ κε ηε βνήζεηα αξγίινπ, κπεληνλίηε, θ.α. πνπ ελεξγνχληαη κε ηε βνήζεηα ελφο κεηαιιηθνχ νμένο φπσο ην ζεηηθφ νμχ. 3.6.3 Απφζκεζε ην ηειεπηαίν ζηάδην, ηεο απφζκεζεο, αθαηξνχληαη νη νπζίεο πνπ πηζαλά πξνζδίδνπλ νζκέο. Ζ δηαδηθαζία επηηπγράλεηαη κε απφζηαμε ζε πςειή ζεξκνθξαζία (200-260 C) θαη ρακειή πίεζε (3-9 mbar) ζπρλά αθνινπζείηαη απφ πξνζζήθε θηηξηθνχ νμένο γηα ηελ απνκάθξπλζε ηρλψλ κεηάιινπ πνπ παξακέλνπλ θαη κεηά απφ ην θηιηξάξηζκα. 3.6.4 Τδξνγφλσζε Ζ πδξνγφλσζε ησλ ιηπαξψλ νμέσλ απφ ην ιάδη ηεο ειαηνθξάκβεο είλαη αξθεηά ζεκαληηθφ κέξνο ζηελ επεμεξγαζία ηνπ, κε απψηεξν ζθνπφ λα ην θάλνπλ πην ειαθξχ. Ζ αλαγλψξηζε απηήο ηεο δηαδηθαζίαο απνδεηθλχεηαη απφ ηελ ζηαζεξφηεηα ηνπ πξντφληνο θαηά ηελ απνζήθεπζε ηνπ. Ζ πδξνγφλσζε, είλαη ππαίηηα θαηά έλα κέξνο θαη γηα ηελ πςειή αλαινγία ηνπ κνλνθνξεζκέλσλ ιηπαξψλ νμέσλ ζην ιάδη ηεο ειαηνθξάκβεο. Σα πξντφληα απηά θαζίζηαληαη αξθεηά δεκνθηιή γηα ηελ αληνρή ηνπο, ηελ αγλφηεηα ηνπο θαη ηελ ρακειή αλαινγία θνξεζκέλσλ ιηπαξψλ νμέσλ. 3.7 Πνηφηεηα Διαίνπ γηα δηάζεζε παξαγσγήο βίν-πεηξειαίνπ αλ γεληθφο θαλφλαο, φζν πςειφηεξν πνζνζηφ ηξηγιπθεξηδίσλ πεξηέρεη έλα έιαην, ηφζν επθνιφηεξα κεηαηξέπεηαη ζε βηνληίδει θαη ηφζν πςειφηεξε ηηκή ζα έρεη. Αληίζηνηρα, φζν ρακειφηεξν είλαη ην θφζηνο κηαο πξψηεο χιεο, ηφζν δπζθνιφηεξα θαη κε κεγαιχηεξν θφζηνο ζα κεηαηξέπεηαη ζε βηνληίδει. Ζ πνηφηεηα ηνπ ειαίνπ ζπλήζσο θαζνξίδεηαη απφ ηνπο αθφινπζνπο παξάγνληεο: θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 22 απφ 57

Νεξφ. Δίλαη ζεκαληηθφ λα κελ ππάξρεη λεξφ ζηε δηεξγαζία παξαγσγήο βηνληίδει. Οη πεξηζζφηεξεο ηερλνινγίεο αλέρνληαη κέρξη 1% λεξφ, παξά ην γεγνλφο φηη θαη ζε απηφ ην πνζνζηφ είλαη δπλαηφ λα ζρεκαηηζηνχλ ζαπνχληα θαη λα επεξεαζηεί ε απφδνζε ηεο κεηεζηεξνπνίεζεο. Σν λεξφ αθαηξείηαη κε δηάθνξεο ηερληθέο. Με ηε ζέξκαλζε ζπάδνπλ νπνηαδήπνηε γαιαθηψκαηα λεξνχ-ειαίνπ. Ζ θπγνθεληξηθή θαη ε αθαξηαία εμάηκηζε απνκαθξχλνπλ ην λεξφ. ηεξεά. Ζ πξψηε χιε ζα πξέπεη πάληα λα θηιηξάξεηε. Φίιηξν 100κm απνκαθξχλεη ηα ζηεξεά ζσκαηίδηα πνπ πηζαλά ππάξρνπλ (ην πξντφλ βηνληίδει θηιηξάξεηε ζηα 5κm). Διεχζεξα Ληπαξά Ομέα. Παξά ην γεγνλφο φηη ηα ειεχζεξα ιηπαξά νμέα απελεξγνπνηνχλ ηνλ θαηαιχηε, δεκηνπξγνχλ ζαπνχληα, θαη λεξφ φηαλ κεηαηξέπνληαη ζε εζηέξεο, παξ φια απηά δελ επεξεάδνπλ ηελ νμχηεηα ηνπ βηνληίδει θαζφηη εμνπδεηεξψλνληαη απφ ηνλ θαπζηηθφ θαηαιχηε. Φψζθνξνο. Ο θσζθφξνο πεξηέρεηαη ζηα θσζθνιηπίδηα θαη ζηηο θνκκηψδεηο ελψζεηο. Πξέπεη λα απνκαθξχλεηαη γηα ηελ επίηεπμε ησλ πξνδηαγξαθψλ ηνπ θαπζίκνπ. Αθφκε θαη ζε πεξίπησζε κε απνθνκκησκέλεο πξψηεο χιεο, ν θσζθφξνο κε ηελ δηεξγαζία παξαγσγήο βηνληίδει απνκαθξχλεηαη είηε ζηε θάζε ηεο γιπθεξίλεο, είηε ζηε λεξφ πιχζεο. Γελ ππάξρεη επίδξαζε ηεο αξρηθήο πεξηεθηηθφηεηαο ζε θσζθφξν ζηελ πεξηεθηηθφηεηα ηνπ βηνληίδει ζε θσζθφξν. Θείν. Δλψζεηο ζείνπ ππάξρνπλ ζε δσηθά ιίπε θαη ζα πξέπεη λα απνκαθξχλνληαη θαζψο κεηαθέξνληαη ζην ηειηθφ πξντφλ ην νπνίν έρεη πξνδηαγξαθή ζείνπ. Αξηζκφο Ησδίνπ. Δίλαη έλαο ζπρλά ρξεζηκνπνηνχκελνο δείθηεο βαζκνχ ηνπ θνξεζκνχ ηνπ ειαίνπ. Παξά ην γεγνλφο φηη ν βαζκφο θνξεζκνχ θαη ε νμχηεηα ηνπ ειαίνπ δελ έρνπλ επίπησζε ζηελ κεηεζηεξνπνίεζε, σζηφζν επηδξνχλ ζηελ πνηφηεηα ηνπ βηνληίδει. Σα θνξεζκέλα ειαία δεκηνπξγνχλ βηνληίδει κε κεγάιε αληίζηαζε ζηελ νμείδσζε, πςειφ αξηζκφ θεηαλίνπ, αιιά πησρέο ηδηφηεηεο (CFPP, θ.ά.) θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 23 απφ 57

4. Ο ζπόξνο ηεο ειαηνθξάκβεο ζηελ παγθόζκηα νηθνλνκία ηα πιαίζηα ηεο κειέηεο απηήο ζα ήηαλ απαξαίηεην λα αλαθεξζνχκε ζηα νηθνλνκηθά ζηνηρεία ηεο ειαηνθξάκβεο. Απφ απηά ηα ζηνηρεία ζα απνθνκίζνπκε δεδνκέλα γηα ην επηρεηξεκαηηθφ ζρέδην ηεο κνλάδαο ψζηε λα πξνζδηνξίζνπκε ην κεξίδην ηεο Διιεληθήο αγνξάο θαη ηα πνζνζηά ζε εηζαγσγέο θαη εμαγσγέο ηνπ πξντφληνο. Παξάιιεια ζα καο βνεζήζνπλ λα εθηηκήζνπκε ζε επφκελν θεθάιαην ηελ θιίκαθα παξαγσγήο ιαδηνχ ζηελ νπνία ζα απεπζχλεηαη ε κνλάδα. ε ζπλάξηεζε κε ηα παξαπάλσ ζηνηρεία ζα ζρεκαηίζνπκε κηα εηθφλα γηα ηα απαηηνχκελα θεθάιαηα επέλδπζεο, ηηο ιεηηνπξγηθέο δαπάλεο θαη ηελ θεξδνθνξία δειαδή ηνλ ξπζκφ απφδνζεο ησλ θεθαιαίσλ. Σέινο, ζα κπνξέζνπκε λα εθηηκήζνπκε ηνπο θίλδπλνπο πνπ εκπεξηέρεη κηα επέλδπζε κε βάζε ηηο επηδξάζεηο ηεο αγνξάο. Σα ζηνηρεία πνπ παξαηίζεληαη ζηηο επφκελεο παξαγξάθνπο ηνπ θεθαιαίνπ αλαθέξνληαη ζηηο κεγάιεο δπλακηθφηεηεο θαιιηέξγεηαο θαη επεμεξγαζίαο ηεο ειαηνθξάκβεο ζε Ακεξηθή, Αζία, θαη Δπξψπε. Μέζσ πηλάθσλ θαη δηαγξακκάησλ ζα κπνξέζνπκε λα δείμνπκε ζε πνζνζηηαία θιίκαθα απφ ην 1997 έσο θαη ην 2010, ηελ αχμεζε ηεο δήηεζεο πνπ πθίζηαζηε ν θαξπφο ηεο ειαηνθξάκβεο. Αθφκα, ζα εμεηάζνπκε ηελ εκπνξηθή ηνπ αμία, ζε ζπλάξηεζε κε ην ζπφξν ηεο ζφγηα θαη ηνπ ειίαλζνπ σο πξνο ηελ δηάζεζε ησλ πξντφλησλ ηνπο. θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 24 απφ 57

4.1 Κχξηα θξάηε παξαγσγήο αλ πξψηε αλαθνξά ζα δείμνπκε ζπλνπηηθά 4 θξάηε κεηαμχ θαη ηεο Δ.Δ. πνπ παξνπζηάδνληαη σο νη κεγαιχηεξνη παξαγσγνί ειαηνθξάκβεο ην 2008-2010. ην πίλαθα παξνπζηάδνληαη ε παξαγσγή ηεο ειαηνθξάκβεο, αιιά θαη ησλ πξντφλησλ ηεο, ιάδη θαη πίηα (Πίλ. 4.1.1) θαη (Πίλ. 4.1.2). Καζψο θαη ηελ ξαγδαία αχμεζε ζηελ παγθφζκηα παξαγσγή θαηά ηηο ηέζζεξεηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο (Πίλ.4.1.3). [22] Thousand Metric Tons Oilseed Rapeseed Thousand Metric Marketing 2008/09 2009/10 2010/11 Tons Year Production China (Oct-Sep) 12.100 13.700 12.800 India (Oct-Sep) 6.700 6.400 7.000 Canada (Aug-Jul) 12.643 11.825 10.200 Japan (Oct-Sep) 1 1 1 EU-27 (Jul-Jun) 18.996 21.447 20.000 Other 7.399 6.553 6.738 World Total 57.839 59.926 56.739 Marketing Year Πίνακα. 4.1.1 Meal Rapeseed Oil Rapeseed 2008/09 2009/10 2010/11 2008/09 2009/10 2010/11 Production China (Oct-Sep) 8.325 9.135 8.928 4.700 5.158 5.041 India (Oct-Sep) 3.260 3.525 3.588 2.058 2.230 2.265 Canada (Aug-Jul) 2.490 2.775 3.010 1.770 1.975 2.140 Japan (Oct-Sep) 1.249 1.295 1.198,884,916,848 EU-27 (Jul-Jun) 11.744 12.982 12.560 8.472 9.370 9.070 Other 3.733 3.860 3.775 2.569 2.641 2.586 World Total 30.801 33.572 33.059 20.453 22.290 21.950 Πίνακα. 4.1.2 Παγθόζκηα Παξαγσγή Διαηνθξάκβεο (ΜΣn) 1985 19,2 1995 34,2 2005 46,4 2010 Πεγή : UN. Food & Agriculture Organization, United States Dep. Of Agriculture 56,7 Πίνακα. 4.1.3 θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 25 απφ 57

Ζ Διιάδα, ζχκθσλα κε ζηνηρεία ηεο «UN. Food & Agriculture Organization», έθηαζε ηελ παξαγσγή ηεο ειαηνθξάκβεο ζηνπο 7.000 ηφλνπο γηα ην 2008. Γηπιαζηάδνληαο ηελ πνζφηεηα παξαγσγήο ηεο απφ ην 2006 θαη ηνπο 4.000 ηφλνπο. 4.2 Παγθφζκηα αλάπηπμε θαξπψλ ειαίνπ ην επφκελν γξάθεκα (Πίλ. 4.2.1) κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ζε παγθφζκην επίπεδν ηνλ φγθν αλάπηπμεο ηνπ εθρπιίζκαηνο ησλ θπξηφηεξσλ θαξπψλ παξαγσγήο θπηηθνχ ειαίνπ κέζα ζε δηάξθεηα δέθα εηψλ. εκαληηθφηεξε παξαηήξεζε ζην παξαθάησ γξάθεκα είλαη ν αλαδηπιαζηαζκφο ηνπ ιαδηνχ απφ ζφγηα θαη ειίαλζν κε ηελ πάξνδν ησλ εηψλ. Ζ κε ζηαζεξή αχμεζε ηεο ειαηνθξάκβεο πνπ παξνπζηάδεηαη, κπνξεί λα δείρλεη κηα αγνξά ζε εκβξπαθφ ζηάδην αθφκα, ζε ζχγθξηζε κε ηνπο ππφινηπνπο θαξπνχο, αιιά ηα λνχκεξα παξαγσγήο δελ κπνξνχλ λα θξαηήζνπλ αδηάθνξν ην παγθφζκην εκπφξην. [22] 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 97/98 98/99 99/00 00/01 01/02 02/03 03/04 04/05 05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 Oilseed Soybean Oilseed Rapeseed Oilseed Palm Kernel Oilseed Sunflowerseed Παγκόςμια παραγωγική εξζλιξη ελαίου 1997-2010 (ΜilionΤn) Πίνακα. 4.2.1 (Πηγή United States Dep. Of Agriculture) θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 26 απφ 57

4.3 Δπξσπατθή αλάπηπμε ησλ θαξπψλ ειαίνπ Σερληθή Δπηζθφπεζε ζπνξειαηνπξγίνπ ειαηνθξάκβεο Ζ Δπξσπατθή Έλσζε παξάγεη 20,0 εθ. ηφλνπο ειαηνθξάκβεο, εηζάγεη κφιηο 1,9 εθαηνκκχξηα ηφλνπο ελψ, εμάγεη πεξίπνπ 0,1 εθαηνκκχξηα ηφλνπο. Ζ παξαγσγή ηνπ ειαίνπ ηεο ειαηνθξάκβεο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε αληηζηαζκίδεηαη ζχκθσλα κε ηελ απαηηνχκελε θαηαλάισζε ησλ 9,5 εθαηνκκπξίσλ ηφλσλ. ηελ Δπξψπε ε παξαγσγή ηνπ παξαπξντφληνο ηεο ειαηνθξάκβεο, γηα ηελ θηελνηξνθία αλέξρεηαη ζηα 12,5 εθαηνκκχξηα ηφλνπο. ηε ζπλέρεηα παξαηίζεληαη ηξείο ππφ-πίλαθεο (Πίλ. 4.3.1) κε αληηθείκελν ηελ παξαγσγή θαη ηελ επεμεξγαζία ησλ πξντφλησλ ηεο ειαηνθξάκβεο (ην ιάδη θαη ηελ πίηα). [19] Oil seed Rapeseed 2010 India, 7.0 Canada, 10.2 Japan, 0.001 China, 12.8 EU (27), 20.0 Others, 6.7 Oil Rapeseed 2010 Canada India,, 2.1 2.2 Japan, 0.8 Meal Rapeseed 2010 India, 3.5 Canada, 3.0 Japan, 11.9 China, 5.0 Others, 2.6 EU (27), 9.0 China, 8.9 Others, 3.8 EU (27), 12.5 Πίνακα. 4.3.1 ((Πηγή United States Dep. Of Agriculture) θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 27 απφ 57

Ζ παξαγσγή θαη ε επεμεξγαζία θαξπψλ απφ ηνπο νπνίνπο κπνξνχκε λα εμάγνπκε ιάδη παίδεη αξθεηά ζνβαξφ ξφιν ζηελ αγνξά εληφο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Σα ζηνηρεία απφ ηε ρξνληθή πεξίνδν 1970-2008 επηβεβαηψλνπλ ην πφξηζκα απηφ (Πίλ. 4.3.2, 4.3.3). ην πξψην γξάθεκα (Πίλ. 4.3.2) δίλεηαη κηα ζαθήο εηθφλα γηα ηελ ζπλερψο απμαλφκελε παξαγσγή θαξπψλ ειαίνπ ζηελ Δπξψπε. Αζξνίδνληαο ην ζπλνιηθφ φγθν ηνλ θαξπψλ ειαηνθξάκβεο ζε δχν δηαθνξεηηθέο δεθαεηίεο 1988 θαη 2008, δηαπηζηψλνπκε κηα ξαγδαία αχμεζε ζηελ παξαγσγή, ηεο ηάμεο ηνπ 300%. Σν πνζνζηφ απηφ δείρλεη ηελ καθξνπξφζεζκε επελδπηηθή ηάζε ησλ Δπξσπατθψλ ρσξψλ απέλαληη ζηελ θαιιηέξγεηα θαη ηελ θαηεξγαζία ηέηνησλ θαξπψλ. Παξάιιεια, κπνξνχκε λα αληηιεθζνχκε ην γεγνλφο φηη ε ειαηνθξάκβε είλαη ν θαξπφο εθείλνο ζηνλ νπνίν ε Δπξψπε επελδχεη πεξηζζφηεξν. Σα κεγαιχηεξα παξαγσγηθά θξάηε εληφο ηεο Δπξψπεο είλαη ε Γεξκαλία, ε Γαιιία, ην Ζλσκέλν Βαζίιεην, ε Πνισλία, ε Γαλία, ε νπεδία θαη ην Βέιγην. [19] Πίνακα. 4.3.2 (Πηγή Fediol) θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 28 απφ 57

ην δεχηεξν γξάθεκα (θαη πην νπζηψδεο σο πξνο ηελ κειέηε καο) παξνπζηάδεηαη ε επεμεξγαζία ησλ θαξπψλ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. ην ζεκείν απηφ ζα ζηαζνχκε γηα λα δείμνπκε φηη ν πην δηαδεδνκέλνο θαξπφο γηα ηελ εμαγσγή ιαδηνχ απφ ην 1970 κέρξη θαη ην 2005 ήηαλ ε ζφγηα. ηελ ζθηά ηεο φια απηά ηα ρξφληα έρνληαο κηα ζηαζεξή άλνδν ε ειαηνθξάκβε αξρίδεη κεηά ην 2005 πιένλ λα μεπεξλά ηα πξνζδνθψκελα ζηα ζπλνιηθά εηήζηα πνζά επεμεξγαζίαο. Λφγνη φπσο ε απμαλφκελνη δήηεζε ζηελ βηνκεραλία, ηελ παξαγσγή βηνθαπζίκσλ αιιά θαη ε ζπγθξηηηθά ρακειή ηηκή ηεο σο πξψηε χιε, ήηαλ ζεκαληηθνί γηα λα ζηξαθνχλ πνιινί ζηνλ θαξπφ ηεο ειαηνθξάκβεο. Με απηφ ηνλ ηξφπν αλέβεθε θαηαθφξπθα ε θήκε ηεο θαη επαγσγηθά ε εκπνξηθή ηεο αμία φπσο ζα δνχκε παξαθάησ. [19] Πίνακα. 4.3.3 (Πηγή Fediol) θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 29 απφ 57

4.4 Μειινληηθή αλάπηπμε θαη ζεκεξηλέο αμίεο ηεο ειαηνθξάκβεο ζηελ Διιάδα Με ηηο επηηαγέο ηεο επνρήο καο γηα θαζαξή ελέξγεηα, θαη ηηο δεζκεχζεηο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηελ αλάπηπμε θαη θαζηέξσζε ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο, αιιά θαη ηελ κείσζε ησλ εθπνκπψλ ηνπ άλζξαθα ζε θάζε θξάηνο κέινο, ζπληάρζεθε «Ζ Λεπθή Βίβινο Δλέξγεηαο» (Updated Energy And Carbon Emission Projection). [13] ην βηβιίν απηφ έρνπλ δηαηππσζεί νδεγίεο θαη ζηφρνη, γηα ην καθξνπξφζεζκν πεξηβαιινληηθφ κέιινλ ηεο Δπξψπεο. Ζ νδεγία 2003/30/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 8 εο Μαΐνπ 2003 ζηνρεχεη ζηελ πξνψζεζε ηεο ρξήζεο ησλ βηνθαπζίκσλ ή άιισλ αλαλεψζηκσλ θαπζίκσλ πξνο αληηθαηάζηαζε ηνπ πεηξειαίνπ ληίδει ή ηεο βελδίλεο ζηηο κεηαθνξέο ζε θάζε Κξάηνο Μέινο, πξνθεηκέλνπ λα ζπκβάιεη ζηελ ηθαλνπνίεζε ησλ δεζκεχζεσλ ηνπ πξσηνθφιινπ ηνπ Κπφην ζρεηηθά κε ηηο θιηκαηηθέο αιιαγέο, ηε θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ αζθάιεηα ηνπ εθνδηαζκνχ θαη ηελ πξνψζεζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. ηα πιαίζηα απηήο ηεο αξρήο, ηα Κξάηε Μέιε ζα πξέπεη λα δηαζθαιίζνπλ φηη κηα ειάρηζηε αλαινγία βηνθαπζίκσλ θαη άιισλ αλαλεψζηκσλ θαπζίκσλ δηαηίζεηαη ζηηο αγνξέο ηνπο θαη θαζνξίδνπλ εηεζίσο εζληθνχο ελδεηθηηθνχο ζηφρνπο. [13] [9] Ζ νδεγία θαζνξίδεη ηηκή αλαθνξάο γηα ηνπο ζηφρνπο απηνχο έσο ηηο 31 Γεθεκβξίνπ 2005 ην 2 % βάζεη ηνπ ελεξγεηαθνχ πεξηερνκέλνπ επί ηνπ ζπλφινπ ηεο βελδίλεο θαη ηνπ πεηξειαίνπ ληίδει πνπ δηαηίζεηαη πξνο ρξήζε ζηηο κεηαθνξέο. Έσο ηηο 31 Γεθεκβξίνπ 2010 ην πνζνζηφ απηφ ζα πξέπεη λα έρεη αλέιζεη ζε 5,75%. [13] [9] Δθαξκφδνληαο ηηο νδεγίεο θαη ηνπο ζηφρνπο ηεο Δ.Δ. γηα ηελ εμαεηία ηνπ 2005-2010, ε Διιάδα αλέπηπμε ζε έλα πξσηαξρηθφ ζηάδην ηελ παξαγσγή εγρψξηνπ βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ. Κξαηψληαο ζε αξθεηά ρακειφ πνζνζηφ ηελ εηζαγσγή βηνθαπζίκσλ απφ ηξίηνπο, ηελ ηειεπηαία ηεηξαεηία θαη κε ηηο φπνηεο δπζθνιίεο, παξνπζηάζηεθαλ ηα αθφινπζα πνζά κέζσ ησλ εηεζίσλ εθζέζεσλ αλαθνξάο ζχκθσλα κε ην άξζξν 4 ηεο παξαπάλσ νδεγίαο πξνο ηελ Δ.Δ. (Πίλ. 4.4.1).[5] [6] [7] [8] [9] θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 30 απφ 57

Δγρώξηα Καηαλνκή & Πξαγκαηνπνηεζείζα Παξαγσγή Βηνινγηθνύ Πεηξειαίνπ Έηνο Καηαλνκή Πνζ Υηι/ηξσλ Πξαγκαηνπνηεζείο. Δζλ. ηόρνο 2005 51.000 420 2006 91.000 60.909 2007 114.000 107.350 2008 123.000 86.153 2009 182.000-2010 164.000 - πλνπηηθόο Πίλαθαο έθζεζεο αλαθνξάο Πξνο Δ.Δ. Πίνακα. 4.4.1 (Πηγή Εθνική ζκθεςη ςχετικά με την προϊθηςη τησ χρήςησ βιοκαυςίμων Ελλάδα) Οη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο ππήξμαλ νη παξαπάλσ απνθιίζεηο ησλ ηηκψλ παξαγσγήο βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ έλαληη ησλ εηήζησλ θαηαλνκψλ έρνπλ θνηλνπνηεζεί πξνο ηελ Δ.Δ. κέζσ ησλ εζληθψλ εθζέζεσλ θαη βαζίδνληαη ζηα εμήο. Tελ πξψηε δηεηία, ε πξνζαξκνγή ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο θαη ησλ εηαηξηψλ παξαγσγήο, παξνπζίαζε αξθεηέο δπζθνιίεο ζε ζέκαηα ηερληθψλ πξνδηαγξαθψλ πνηφηεηαο θαπζίκνπ (φπσο πξνβιέπεη ην πξφηππν ΔΝ 14214:2004). Καηά ηε δεχηεξε δηεηία, γξαθεηνθξαηηθέο θαζπζηεξήζεηο γηα ηηο εηήζηεο θαηαλνκέο πνζφηεηαο βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ θαη νη αιιαγέο δηαθφξσλ ζεζκηθψλ πιαηζίσλ, δελ έδσζαλ ηνλ απαηηνχκελν ρξφλν παξαγσγήο ζηηο εηαηξίεο πξνο εθπιήξσζε ησλ θαζνξηζκέλσλ ππνρξεψζεσλ ηνπο απέλαληη ζην θξάηνο. [9] Ολνκάδνληαο ηνπο παξαπάλσ ιφγνπο σο αλακελφκελα εκπφδηα, γηα ην άλνηγκα κηαο λέαο αγνξάο ζηελ Διιεληθή βηνκεραλία, κπνξνχκε λα δερηνχκε κηα ζηαζεξά αλνδηθή πνξεία, ζηα επηρεηξεκαηηθά θεθάιαηα πνπ έρνπλ επελδπζεί ζε απηφ ην θνκκάηη ηεο βηνκεραλίαο. ηξέθνληαο ην βιέκκα καο ζηηο πξψηεο χιεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ παξαγσγή βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ, θαη ηνλ ηξφπν πνπ κπνξνχκε λα εθκεηαιιεπηνχκε παξάπιεπξνπο θιάδνπο αλάπηπμεο, βαζηζκέλνη ζηελ παξαγσγή βηνθαπζίκσλ, αληηθξίδνπκε ηηο θαιιηέξγεηεο ελεξγεηαθψλ θπηψλ θαη ηελ επεμεξγαζία απηψλ απνθνκίδνληαο ην ιάδη σο πξψηε χιε.[2] θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 31 απφ 57

χκθσλα κε θξαηηθέο εθζέζεηο κέρξη θαη ην 2008 κφιηο ην 30% ηεο ζπλνιηθήο πξψηεο χιεο πνπ δηαηίζεηαη ζηηο εηαηξίεο παξαγσγήο βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ είλαη εγρψξην, ελψ απαξηίδεηαη απφ βακβαθέιαην, ειηέιαην θαη αλαθπθιψζηκα καγεηξηθά έιαηα. ην 70% αλέξρνληαη ηα εηζαγφκελα ιάδηα απφ ζφγηα θαη ειαηνθξάκβε. Οη θξαηηθέο πξνζπάζεηεο γηα ηελ εληαηηθνπνίεζε ησλ εγρψξησλ θαιιηεξγεηψλ ειίαλζνπ θαη ειαηνθξάκβεο κε ζηφρν νη εγρψξηα παξαγφκελεο πξψηεο χιεο λα μεπεξάζνπλ ζε πνζνζηφ ηηο εηζαγφκελεο έρνπλ πνιιαπιαζηαζηεί. [9] Οη κέρξη ηψξα θηλήζεηο ηεο ειιεληθήο θπβέξλεζεο γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ παξαπάλσ αλαπηπμηαθνχ ζρεδίνπ ηεο Δ.Δ. ήηαλ κνλφπιεπξεο. Σα κέηξα πνπ έρνπλ ιεθζεί πεξηνξίδνληαλ κφλν ζηελ εδξαίσζε βηνκεραληψλ παξαγσγήο βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ κε εηζαγσγή πξψησλ πιψλ απφ ην εμσηεξηθφ. Ζ ζηάζε απηή έθεξε ζε θνξεζκφ ηελ δεκηνπξγία κνλάδσλ παξαγσγήο βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ, βάζε ηνπ ιφγνπ δπλακηθφηεηαο / εηήζησλ εγρψξησλ αλαγθψλ, πνπ αληηθαηνπηξίδεηαη ζε 700.000m 3 /ρξφλν εγθαηεζηεκέλεο δπλακηθφηεηαο θαη 182.000 m 3 /ρξφλν απνξξνθεκέλεο δπλακηθφηεηαο γηα ην 2009 κε αξθεηέο εηαηξίεο λα ππνιεηηνπξγνχλ. [2] Ζ παξφηξπλζε ησλ γεσξγψλ απφ ην θξάηνο γηα ηελ θαιιηέξγεηα ελεξγεηαθψλ θπηψλ είλαη πιένλ ζεζκφο. Δθηηκάηαη φηη ην 2010 ζα θαιιηεξγεζνχλ πεξίπνπ 900.000 ζηξέκκαηα κε ελεξγεηαθά θπηά (ειαηνθξάκβε θαη ειίαλζνο), κε ζθνπφ ηελ παξαγσγή βηνληίδει, ηα νπνία αλακέλεηαη λα θαιχςνπλ ην 50%ηεο παξαγσγήο. [2] Λακβάλνληαο, επίζεο ππφςε ην απμαλφκελν πνζνζηφ αλάκημεο βηνθαπζίκσλ, πνπ αλακέλεηαη λα θηάζεη ην 10% γηα ην 2020 ε ειαηνθξάκβε ζα ζεζπηζηεί σο εγρψξην πξντφλ κέζα ζηελ επφκελε ηξηεηία. Γηα ην πξντφλ απηφ ζα θιηζνχλ κνλάδεο επεμεξγαζίαο ηφζν γηα ηελ απφζηαμε ηνπ εθρπιίζκαηνο ηνπ αιιά θαη ηελ πεξαηηέξσ επεμεξγαζία ηεο πίηαο πνπ απνκέλεη. [2] 4.4.1 Διαηνθξάκβε ην απφιπην βηνινγηθφ θαχζηκν Αμηνζεκείσηε αλαθνξά ζην εθρχιηζκα ηεο ειαηνθξάκβεο είλαη ε νλνκαζία ηνπ σο ην «απφιπην βηνινγηθφ θαχζηκν», αθνχ κέζσ ηεο νδεγία 2003/30/ ηεο Δ.Δ., θαηαηάζζεη ηα θαζαξά θπηηθά ιάδηα, φπσο ην θξακβέιαην, ζηελ θαηεγνξία ησλ βηνθαπζίκσλ (Πίλ. 4.4.2). θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 32 απφ 57

Πιςτοποιητικό Ποιότητασ Weihanstephan Πίνακα. 4.4.2 θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 33 απφ 57

Ζ γλσζηή ειιεληθή βηνκεραλία κε ηελ επσλπκία «Διιεληθά Βηνθαχζηκα Α.Δ.» δηαζέηεη ηελ παγθφζκηα παηέληα ηεο ζπζθεπήο,(δηεζλψο θαηνρπξσκέλε) (Δηθ. 4.4.1), γηα ηελ απεπζείαο ρξήζε ηνπ θξακβέιαηνπ σο θαπζίκνπ ζε ληηδεινθηλεηήξεο. Σν ζπγθεθξηκέλν απηφ θαχζηκν έρεη πςειφηεξε απφδνζε απφ ην θαζηεξσκέλν ελψ, απφ ηε ρξήζε ηνπ εθπέκπνληαη ξχπνη ζε επίπεδν ρακειφηεξν, αθφκα θαη απφ ην ειάρηζην ησλ πξνδηαγξαθψλ ηεο Δ.Δ. Σαπηφρξνλα ηνπ δελ πξνθαιεί θακηά θζνξά ζηνλ θηλεηήξα. Καη απηφ ηνλ ηξφπν κπνξνχκε λα αηηηνινγήζνπκε ηνλ ραξαθηεξηζκφ ηνπ θξακβέιαηνπ σο ην «απφιπην βηνινγηθφ θαχζηκν». Εικόνα. 4.4.1.1 Πξνο ηεθκεξίσζε ησλ ειπηδνθφξσλ ελεξγεηψλ ηεο εηαηξίαο λα πεξάζνπλ θαη λνκνζεηηθά ην θξακβέιαην απηνχζην σο βηνθαχζηκν ζηελ ειιεληθή αγνξά, αλαθέξεηαη φηη έρνπλ θιηζεί ήδε κε ζπκβφιαηα απφ εηαηξία ηεο γεηηνληθήο Ηηαιίαο γηα ηελ ηνπνζέηεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο ζπζθεπήο ζε ζηφιν ιεσθνξείσλ. Να αλαθέξνπκε επίζεο φηη νη ζπλεξγαζίεο ησλ «Διιεληθψλ Βηνθαπζίκσλ Α.Δ.» έρνπλ ήδε επεθηαζεί θαη ζηελ Γεξκαλία απφ ην 2007.[12] 4.5 Σηκέο ηεο ειαηνθξάκβεο δήηεζε θαη εκπνξηθέο ζπλαιιαγέο 4.5.1 Σηκέο ηεο ειαηνθξάκβεο Ζ ηηκή ηεο ειαηνθξάκβεο θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ 2007 ήηαλ αξθεηά πξνζηηή, αλεξρφκελε κφιηο ζηα 278,57 αλά κεηξηθφ ηφλν. ην ηέινο ηεο ίδηαο ρξνληάο ε ηηκή ηεο αλέβεθε θαηαθφξπθα ζηα 378,16 αλά κεηξηθφ ηφλν. Γηα ηελ θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 34 απφ 57

Διιάδα ζην ηέινο ηνπ 2009 κε θαηψηαηε ηηκή ζπκβνιαίσλ, απφ ηελ πιεπξά ησλ βηνκεραληψλ βηνθαπζίκσλ ε ειαηνθξάκβε θηάλεη ηα 300 αλά κεηξηθφ ηφλν. [11] [21] 4.5.2 Εήηεζε ηεο ειαηνθξάκβεο Ζ παγθφζκηα δήηεζε γηα επεμεξγαζία ηεο ειαηνθξάκβεο θαηά ηα ζπλαπηά έηε 2009/10 βξέζεθε ζην +8,8% κε πνζφηεηα 59,65 εθαηνκκχξηα κεηξηθνχο ηφλνπο. Ζ παγθφζκηα θαηαλάισζε ηνπ ιαδηνχ ηεο ειαηνθξάκβεο γηα ηα ίδηα έηε ζπλαληά ζρεδφλ ην πξνεγνχκελν πνζνζηφ θαη βξίζθεηαη ζην +9,3% κε πνζφηεηα 22.02 εθαηνκκπξίσλ κεηξηθψλ ηφλσλ. Ζ παγθφζκηα θαηαλάισζε ηνπ γεχκαηνο ηεο ειαηνθξάκβεο θαηά ηα έηε 2009/10 βξέζεθε θαη απηή ζην +8,7% κε πνζφηεηα 33.51 εθαηνκκπξίσλ κεηξηθψλ ηφλσλ. Ζ νκνηνγέλεηα ησλ πνζνζηψλ απηψλ θαλεξψλεη έλαλ απφ ηνπο ιφγνπο ηνπο νπνίνπο ν ζπφξνο δηαηεξείηε ζε ρακειά επίπεδα ηηκψλ θαη πςειά επίπεδα αληαγσληζκνχ πνπ δελ είλαη άιιν απφ ηελ θαζνιηθή απαιινηξίσζε ηνπ.[22] ηελ Διιάδα ε δήηεζε ηεο ειαηνθξάκβεο θαηά ηα έηε 2006/07 ήηαλ κεδεληθή. Οη ζπφξνη απφ ηα 14.000 θαιιηεξγήζηκα ζηξέκκαηα (4.200tn), ππφ ηελ πξνζηαζία αγξνηηθψλ πξνγξακκάησλ γηα θαζηέξσζε ηνπ θπηνχ ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν, ήηαλ ακθηιεγφκελνη θαη ρσξίο ηελ δέζκεπζε εκπνξηθνχ ζπκβνιαίνπ. Σν 2008 θαίλεηαη ε πξνηξνπή ησλ γεσξγψλ, πξνο ηελ ελεξγεηαθή θαιιηέξγεηα κεηά απφ απνγνήηεπζε, ιφγσ ησλ ρακειψλ ηηκψλ ζηα μεξά ζηηεξά κε παξαρψξεζε πεξίπνπ 50.000 ζηξέκκαηα (15.000tn). Δλψ, γηα ην 2009 παξνπζηάδεηαη κηα ηειείσο δηαθνξεηηθή εηθφλα κε θαιιηεξγήζηκε γε πνπ θηάλεη ζηα 100.000 ζηξέκκαηα. Οη πξψηεο εθηηκήζεηο αλέθεξαλ εκπνξηθά ζπκβφιαηα πνπ θαηνρχξσλαλ ζε ζχλνιν ηα 60.000 ζηξέκκαηα.[2] 4.5.3 Δκπνξηθή ζπλαιιαγή Οη εμαγσγέο ζε παγθφζκην επίπεδν ζην 2009/10 κεηψζεθαλ θαηά -10,8% κε πνζφηεηα 10,71 εθαηνκκπξίσλ κεηξηθψλ ηφλσλ, ελψ νη εηζαγσγέο θαηά - 15,1% κε πνζφηεηα 10,29 εθαηνκκπξίσλ κεηξηθψλ ηφλσλ. Ζ εμαγσγή ιαδηνχ ηεο θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 35 απφ 57

ειαηνθξάκβεο απμήζεθε θαηά +8,9% κε πνζφηεηα 15,29 εθαηνκκπξίσλ κεηξηθψλ ηφλσλ, ελψ ε εηζαγσγή ιαδηνχ ηεο ειαηνθξάκβεο απμήζεθε θαηά +9,0% κε πνζφηεηα 2,66 εθαηνκκπξίσλ κεηξηθψλ ηφλσλ. Ζ εμαγσγή ηνπ γεχκαηνο ηεο ειαηνθξάκβεο απμήζεθε θαηά +0,8% κε πνζφηεηα 3,58 εθαηνκκπξίσλ κεηξηθψλ ηφλσλ, ελψ ε εηζαγσγή ηνπ έκεηλε ζηαζεξή κε πνζφηεηα 3,53 εθαηνκκπξίσλ κεηξηθψλ ηφλσλ. ηελ Διιάδα νη εηζαγσγέο ηηο ειαηνθξάκβεο καδί κε ηνλ ειίαλζν κε ζθνπφ ηελ παξαγσγή βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ αλήιζαλ ζην 70% θαηά ηελ ηεηξαεηία 2005, 2008. [22] θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 36 απφ 57

5. Γπλακηθόηεηα θαη εμνπιηζκόο ηεο κνλάδαο επεμεξγαζίαο Μέρξη ηψξα, ζηελ κειέηε απηή έρνπλ εηπσζεί ζηνηρεία γηα ηελ πξψηε χιε επεμεξγαζίαο ηεο ειαηνθξάκβεο, ηνπο ηξφπνπο επεμεξγαζίαο ηεο, ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ πξντφλησλ ηεο θαη ηελ εηθφλα ηεο παγθνζκίσο. ην ζεκείν απηφ θαη κε ηελ βνήζεηα ησλ παξαπάλσ δεδνκέλσλ ζα πξνζδηνξίζνπκε ηελ δπλακηθφηεηα θαη ηνλ ηξφπν επεμεξγαζίαο ηεο κνλάδαο ζπνξειαηνπξγίνπ. Με απηφ ηνλ ηξφπν, ζα κπνξέζνπκε λα επηιέμνπκε ηνλ θαηάιιειν κεραλνινγηθφ εμνπιηζκφ θαη ηηο απαηηνχκελεο εγθαηαζηάζεηο θαηαιήγνληαο βήκα - βήκα ζηα επελδπηηθά θεθάιαηα ηεο κνλάδαο. 5.1 Δπηινγή δπλακηθφηεηαο ζε ζπλάξηεζε κε ηελ εγρψξηα δήηεζε & ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο ειαηνθξάκβεο Πξνζπαζψληαο λα επαλαδηαηππψζνπκε θαη αλ απινπνηήζνπκε ην πξφβιεκα ηεο επηινγήο ηεο δπλακηθφηεηαο, ζα εμεηάζνπκε κηα ζεηξά απφ ζηνηρεία γηα ηελ ππάξρνπζα δηάζεζε πνζφηεηαο ιαδηνχ ειαηνθξάκβεο, πξνο ηε δηάζεζε ησλ θέληξσλ παξαγσγήο βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ, θαη ηελ κειινληηθή αχμεζε ηεο. χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο παξαγξάθνπ 4.4 θαη 4.5.2 νη γεσξγηθέο θαιιηέξγεηεο κφλν ηεο ειαηνθξάκβεο ην 2009 έθηαζαλ πεξί ηα 100.000 ζηξέκκαηα. Μεηαθξαζκέλα ζε 30.000 ton κε κέζε απφδνζε θαξπνχ ζηα 300 kg/ ζηξέκκα ή 9.000 ρηι ιίη. κε κέζε απφδνζε ζε ιάδη ζηα 90 ιίη. / ζηξέκκα. Ζ πνζνζηηαία αληηζηνηρία εγρψξησλ α πιψλ απφ ειαηνθξάκβε ζηελ νλνκαζηηθή παξαγσγή βηνληίδει γηα ην 2009 κε 182.000 ρηιlit αλήιζε ζην 4,9%. Ζ πνζνζηηαία αληηζηνηρία εγρψξησλ α πιψλ απφ ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο ζηελ νλνκαζηηθή θαηαλνκή βηνληίδει γηα ην 2009 κε 182.000 ρηιlit, αλήιζε ζην 22,6% (411.188,33 ζηξέκκαηα ελεξγεηαθήο θαιιηέξγεηαο). Σν 2010 δειψζεθε ζχκθσλα κε ην ΦΔΚ φηη ε θαιιηεξγήζηκε γε γηα ειαηνθξάκβε θαη ειίαλζν ζα θηάζεη ηα 926.500 ζηξέκκαηα. Μεηαθξαζκέλα ζε 270.000 ton κε κέζε απφδνζε θαξπνχ ζηα 300kg/ ζηξέκκα ή 83.385 ρηιlit κε κέζε απφδνζε ζε ιάδη ζηα 90 ιίη / ζηξέκκα.. Ζ πνζνζηηαία αληηζηνηρία θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 37 απφ 57

εγρψξησλ α πιψλ απφ ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο ζηελ νλνκαζηηθή θαηαλνκή βηνληίδει γηα ην 2010 κε 164.000 ρηι ιίη., ζα αλέιζεη ζην 50,8%. ( Οη ελεξγεηαθέο απνδφζεηο ηεο ειαηνθξάκβεο θαη ηνπ ειίαλζνπ είλαη ηζφηηκεο κε βάζε αλαθνξά ηνπ ΤΠΔΚΑ.) Ζ Δ.Δ. ζχκθσλα κε ηηο θαηεπζχλζεηο ηεο, γηα ηελ δηείζδπζε ησλ βηνθαπζίκσλ ζην πεηξέιαην θίλεζεο, πξνηίζεηαη λα αλεβάζεη ην πνζνζηφ αλάκημεο ζην 10% γηα ην 2020. Οη εθηηκψκελεο απαηηήζεηο παξαγσγήο βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ ζα αλέιζνπλ 450.000.000 ιίη κε 500.000.000 ιίη ην ρξφλν. Οη παξαπάλσ ηηκέο παξαγσγήο βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ αλαινγνχλ ζε 5.000.000-5.500.000 ζηξέκκαηα, γηα πιήξε απνξξφθεζε α πιψλ κφλν απφ ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο θαη κφλν απφ ειαηνθξάκβε θαη ειίαλζν. Πξνζδηνξίδνληαο ηνλ ζηφρν ηεο ειιεληθήο θπβέξλεζεο, γηα παξαγσγή εγρψξησλ α πιψλ απφ ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο πνπ λα θηάλεη ζην 70% ηεο ζπλνιηθήο θαηαλνκήο βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ, ε θαιιηεξγήζηκε γε αλέξρεηαη ζηα 3.500.000-3.850.000 ζηξέκκαηα. Οη ηηκέο ησλ ζηξεκκάησλ είλαη πην πξνζηηέο θαη ρσξίο λα θέξλνπλ ζχγρπζε ζηελ αγξνηηθή αλάπηπμε ηεο ρψξαο. χκθσλα κε ηνλ παξαθάησ πίλαθα παξνπζηάδεηαη ε θαηαλνκή ησλ 36 εθ. ζηξεκκάησλ θαιιηεξγήζηκεο γεο ζηελ Διιάδα. 36 εθ. ζηξέκκαηα Γεσξγηθή έθηαζε 19 εθ. ζηξέκκαηα Δηήζηεο Καιιηέξγεηεο 1 εθ. ζηξέκκαηα Αγξαλάπαπζε 8-10 εθ. ζηξέκκαηα ηηεξά 6-7 εθ. ζηξέκκαηα Δληαηηθέο εηήζηεο θαιιηέξγεηεο Πεγή ΔΤΔ - ΤΠΑΑΣ Πίνακα. 4.4.2 Καταμεριςμόσ εγχϊριων αγροτικϊν ςτρεμμάτων Ζ αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ εγρψξησλ α πιψλ, απφ ην 50,8% γηα ηελ παξαγσγή βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ ην 2010, ζην 70% ην 2020 παξνπζηάδεη κηα δηαθνξά ~3.000.000 ζηξεκκάησλ παξαγσγήο ειαηνθξάκβεο πνπ ηζνζθειίδεηαη ζε 900.000 ηνλ. δηαζέζηκνπ ζπφξνπ. θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 38 απφ 57

Σν κέξηζκα ηεο αγνξάο σο πξνο ηελ δήηεζε θαη ηελ παξαγσγή, βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ γηα κεηαθνξέο, κέρξη θαη ην 2020 κπνξεί λα βξίζθεηαη ήδε ζην ζηάδην ηνπ θνξεζκνχ. Όπσο έρνπκε αλαθέξεη άιισζηε ε ππάξρνπζα δπλακηθφηεηα παξαγσγήο, θηάλεη ηα 700.000 ρηι ιίη. Με ηηο πεξηζζφηεξεο εηαηξίεο λα εκπεξηέρνπλ κνλάδεο επεμεξγαζίαο ζπφξσλ ειαίνπ. Πξννπηηθέο φκσο ππάξρνπλ, γηα ηελ δηεχξπλζε ηεο παξαγσγήο. Όπσο ε δηάζεζε βηνινγηθνχ πεηξειαίνπ ζηελ Γ.Δ.Ζ., γηα ηηο γελλήηξηεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζην κε δηαζπλδεδεκέλν δίθηπν, πνπ αγγίδεη ηνπο 400.000 ηνλ. / ρξφλν (465.116.279 lit). πλνςίδνληαο ηα παξαπάλσ ζηνηρεία, ηηο αλάγθεο ηεο επηβεβιεκέλεο αγνξάο ηα επφκελα 10 ρξφληα, ηελ εμνκάιπλζε ηνπ θνξεζκνχ αιιά θαη ηελ πηζαλή εγθαζίδξπζε θαη λνκνζέηεζε ηνπ ειαίνπ ηεο ειαηνθξάκβεο σο απηνχζην θαχζηκν ζηελ Διιάδα (Παξάγξαθνο 4.4.1). Μπνξνχκε λα ζηεξίμνπκε κε αζθάιεηα κηα κνλάδα επεμεξγαζίαο κε πιήξε δπλακηθφηεηα 4.500 ρηι ιίη. ειαίνπ εηεζίσο. Ζ δπλακηθφηεηα απηή ζα είλαη ηθαλή, ψζηε λα απνξξνθήζεη εχθνια ηελ παξαγσγή 50.000 ζηξεκκάησλ θαη λα ζηξέςεη ην ελδηαθέξνλ ησλ παξαγσγψλ παξνπζηάδνληαο ηελ ζε ξφιν ζπγαηξηθήο εηαηξίαο κε άκεζε δηάζεζε ησλ α πιψλ. Παξάιιεια κπνξεί λα ζηαζεί θαη σο αλεμάξηεηε ζην δηεζλέο εκπφξην κε γλψκνλα ηελ άκεζε θαηαλάισζε ηνπ ειαίνπ σο θαχζηκν. 5.2 Δπηινγή δηαδηθαζίαο απνθέληξσζεο ειαίνπ Ζ επηινγή εηήζηαο δπλακηθφηεηαο 15000ton κεηαπνίεζεο ζπφξνπ ειαηνθξάκβεο, ζα ηαμηλνκήζεη ην ζπνξειαηνπξγείν ζε κηα κεζαίαο θιίκαθαο κνλάδα. Ζ ηαμηλφκεζε απηή ζα βνεζήζεη ζηελ επηινγή κηαο νηθνλνκηθήο ιχζεο γηα ηνλ ηξφπν επεμεξγαζίαο, θαη θαη επέθηαζε ηελ άζθνπε θαη αλεθκεηάιιεπηε θαηνρή εμνπιηζκνχ, πνπ δελ πξφθεηηαη λα απνηακηεπηεί ζηελ δηάξθεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ. ηνλ παξαθάησ πίλαθα ζπγθξηηηθψλ ζηνηρείσλ αλάκεζα ζηελ απνθέληξσζε κε ςπρξή ζχλζιηςε θαη ηελ βηνκεραληθή εμαγσγή κε δηαιχηεο (κε απαξαίηεηε ηελ ζεξκή ζχλζιηςε), παξνπζηάδνληαη ζηνηρεία ηθαλά λα καο ηεθκεξηψζνπλ απηφλ ηνλ ηξφπν ζθέςεο. θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 39 απφ 57

Απνθέληξσζε κε ςπρξή ζιίςε Μεζαίαο θιίκαθαο εηαηξίεο ή αηνκηθέο επηρεηξήζεηο Δγθαζίζηαληαη θνληά ζε γεσξγηθέο παξαγσγέο πλδένληαη άκεζα κε ηελ γεσξγηθή παξαγσγή ρσξίο κεζάδνληα Δλδείθλπηαη γηα δπλακηθφηεηεο <25t/d Παξαγσγή θπηηθνχ ειαίνπ θαη πίηα κέζσ ςπρξήο ζιίςεο Τςειή δηαηξνθηθή αμία ηεο πίηαο (12%-17% αλαινγία ιαδηνχ) Υακειφ επελδπηηθφ θφζηνο Υακειή θαηαλάισζε ελέξγεηαο (80kW/t seed) έμη θνξέο ρακειφηεξε Υσξίο ρξήζε ρεκηθψλ νπζηψλ θαη ζεξκψλ ζπλζεθψλ ηνπ ζπφξνπ Υσξίο ζπαηάιε λεξνχ Υακειή ινγηζηηθή δαπάλε χληνκε θαη ηνπηθή ε κεηαθνξά πξντφληνο Βηνκεραληθή εμαγσγή κε δηαιύηεο Δηαηξίεο ζε πνιπεζληθή θιίκαθα Δγθαζίζηαληαη ζε θεληξηθά ζεκεία εκπνξηθψλ ζπλαιιαγψλ Καλνληθά δηαρσξίδνληαη απφ ηελ γεσξγηθή παξαγσγή κε κεζάδνληα Δλδείθλπηαη γηα δπλακηθφηεηεο >500t/d Παξαγσγή θπηηθνχ ειαίνπ θαη πίηα κέζσ εμαγσγήο κε δηαιχηε Αλαινγία ιαδηνχ ηηο πίηαο κε εμαγσγή < 1% Τςειφ επελδπηηθφ θφζηνο Τςειή θαηαλάισζε ελέξγεηαο (470kW/t seed) Δμαγσγή κε δηαιχηε θαη ζεξκέο ζπλζήθεο παηάιε λεξνχ απφ ηελ δηχιηζε (πξνζεγ.50l/l oil) Τςειή ινγηζηηθή δαπάλε θαη απαξαίηεηε αζθάιεηα Γηεζλείο κεηαθνξέο θφζηνο δηαζθάιηζεο πξντφληνο Πίνακα. 5.1.1 (Πηγή folkecenter) Αλαθεξφκελνη ζηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα πνπ κπνξεί λα θέξεη ν ηξφπνο επεμεξγαζίαο ζρεκαηίδνπκε κηα εηθφλα γηα ην ξίζθν πνπ κπνξεί λα θξχβεη κηα ηέηνηα επηρείξεζε θαη έλα ιφγν ψζηε λα αλαινγηζηνχκε ηελ ζπνπδαηφηεηα ηεο ελφηεηαο απηήο. ηφρνο καο ινηπφλ είλαη λα παξνπζηάζνπκε αληηθεηκεληθά ηελ ιεηηνπξγία κηαο κεζαίαο ζε θιίκαθα κνλάδαο γηα ηελ νπνία ζα ρξεηαζηεί λα απαληήζνπ κε ζηα παξαθάησ εξσηήκαηα: Σν ζχζηεκα επεμεξγαζίαο Σελ εηήζηα ιεηηνπξγία ηεο κνλάδαο Σηο απαηηνχκελεο ψξεο εξγαζίαο απφ αλζξψπηλν δπλακηθφ Σελ ζπλνιηθή επέλδπζε ησλ κεραλεκάησλ Σν θφζηνο ζπληήξεζεο ηνπ εμνπιηζκνχ Σελ απαηηνχκελε ελέξγεηα Σνλ ζθνπφ ρξήζεο ησλ ππνπξντφλησλ ζηελ αγνξά θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 40 απφ 57

5.2 Μεραλνινγηθφο εμνπιηζκφο κνλάδαο ηελ ελφηεηα απηή ζπκπεξηιακβάλεηε ν βαζηθφο κεραλνινγηθφο εμνπιηζκφο κε ηα κεραλήκαηα γηα ηα ζηάδηα πξνεηνηκαζίαο θαη επεμεξγαζίαο ηνπ ζπφξνπ. Ο ζπκπιεξσκαηηθφο εμνπιηζκφο κε ηνλ απνζεθεπηηθφ ρψξν, ηηο ηαηλίεο κεηαθνξάο κέζσ ησλ κεραλεκάησλ παξαηίζεηαη ζην ηέινο. Σα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά γηα θάζε κεράλεκα αληηζηνηρνχλ γηα ηελ δπλακηθφηεηα ηεο κνλάδνο θαη γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ιεηηνπξγηθψλ εμφδσλ. Παξαθάησ δίλεηαη νλνκαζηηθά ν κεραλνινγηθφο εμνπιηζκφο απφ ηελ άθημε ηνπ ζπφξνπ ζηελ κνλάδα κέρξη ηελ απνζήθεπζε ησλ ηειηθψλ πξντφλησλ ηεο ειαηνθξάκβεο. Υψξνο απνζήθεπζεο ηνπ ζπφξνπ (ηιφ) Μαγλεηηθφ θίιηξν (απνκάθξπλζε κεηαιιηθψλ αληηθεηκέλσλ) Πλεπκαηηθά Φίιηξα (απνκάθξπλζε ηξηηνγελψλ παξαγφλησλ) Γνρείν κέηξεζεο ζπφξνπ (Hopper) (ηξνθνδφηεζε κερ. ζχλζιηςεο) Μεράλεκα ζχλζιηςεο Φνχξλνο θαςάιηζκα ηνπ ζπφξνπ Μεραληθή πξέζα απνθέληξσζεο Γεμακελή δηαρσξηζκνχ & αλαθχθισζεο ( ιάδη απφ ίδεκα) Θάιακνο ςχμεο ηεο πίηαο (πξνζαξκνγή ζεξκνθξαζίαο πίηαο) Απνζεθεπηηθφο ρψξνο ηεο πίηαο Γεμακελή αλάδεπζεο (ζχλδεζκνο αλάκεζα ζηελ πξέζα θαη ηα θίιηξα) χζηεκα θάζεηνπ θίιηξνπ κε ζαιάκνπο Φίιηξν αζθαιείαο θαη ςειφ θίιηξν Γεμακελή ηειηθνχ πξντφληνο θαξιαηάθεο Ησάλλεο ειίδα 41 απφ 57