ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΘΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΕΠΙΛΕΓΕΙ 8.1. Περιγραφή των γενικών όρων 8.2. Περιγραφή ανά Μέτρο 8 Επενδύσεις στην ανάπτυξη δασικών περιοχών και στη βελτίωση της βιωσιμότητας των δασών 8.2.1 Νομική βάση Άρθρo 21 παρ. 1 σημεία α),β),γ), και ε) και άρθρα 22,23,24 και 26 του Κανονισμού (ΕΕ) 1305/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το ΕΓΤΑΑ. Άρθρο και σημείο 8.2.(ε).7 (Μέρος 1) και Μέρος 4 του Παραρτήματος Ι, της εκτελεστικής πράξης. Άρθρο 6 της κατ εξουσιοδότηση πράξης. 8.2.2.Γενική περιγραφή του μέτρου συμπεριλαμβανομένης της λογικής παρέμβασης και της συνεισφοράς των Περιοχών Εστίασης (ΠΕ) και των εγκάρσιων στόχων Το μέτρο αυτό θα πρέπει να καλύπτει την επέκταση και τη βελτίωση των δασικών πόρων μέσω δάσωσης γαιών και δημιουργίας αγροδασικών συστημάτων, τα οποία συνδυάζουν συστήματα εκτατικής γεωργίας και δασοπονίας. Θα πρέπει επίσης να καλύπτει την αποκατάσταση των δασών που καταστράφηκαν από πυρκαγιές ή άλλες φυσικές καταστροφές και καταστροφικά γεγονότα και σχετικά μέτρα πρόληψης τις επενδύσεις σε δασοκομικές τεχνολογίες και στη μεταποίηση την κινητοποίηση και εμπορία δασικών προϊόντων, με σκοπό τη βελτίωση των οικονομικών και περιβαλλοντικών επιδόσεων των δασοκαλλιεργητών. Η δάσωση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο όσον αφορά την ανταπόκριση σε ορισμένους από τους βασικούς οικολογικούς και κοινωνικούς στόχους της πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης της ΕΕ. Η Δάσωση έχει μια ευνοϊκή επίπτωση στο έδαφος, το νερό, τον αέρα και τη βιοποικιλότητα. Η Δάσωση και η δημιουργία δασικών εκτάσεων ανταποκρίνονται στην ανάγκη ενίσχυσης των οικοσυστημάτων και στη δέσμευση του άνθρακα και για μια στροφή σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Η Δάσωση, επίσης, συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος, την πρόληψη των φυσικών κινδύνων και πυρκαγιών και συμβάλλει στην προσαρμογή της αλλαγής του κλίματος. Για την μεγιστοποίηση των αποτελεσμάτων των παρεμβάσεων για την προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος, ιδίως σε ότι αφορά την ενίσχυση της αντιδιαβρωτικής προστασίας, τον εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφορέα, την διατήρηση της βιοποικιλότητας και την αύξηση της φυτικής μάζας για την άμβλυνση των κλιματικών μεταβολών, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η επέκταση και βελτίωση των Δασικών πόρων με παράλληλη άμβλυνση των πιέσεων που δέχονται οι φυσικοί πόροι και η βιοποικιλότητα από την άσκηση της γεωργικής δραστηριότητας. Αποτέλεσμα που μπορεί να επιτευχθεί μέσω της δράσης της Πρώτης Δάσωσης γεωργικών γαιών.
Τα γεωργοδασοκομικά (αγροδασικά) συστήματα αποτελούν μια πολυλειτουργική προσέγγιση που συνδυάζει την παραγωγή εμπορεύσιμων αγαθών (τρόφιμα, ζωοτροφές, ξυλεία, καύσιμα, ίνες κ.λπ.) και δημοσίων αγαθών όπως το έδαφος, τα νερά, η βιοποικιλότητα, η πολιτιστική κληρονομία και τα τοπία. Στα οικοσυστήματα αυτά γίνεται πλήρης αξιοποίηση των διαθέσιμων φυσικών πόρων, όπως του φωτός, του χώρου, του νερού και των θρεπτικών στοιχείων. Η αξιοποίηση αυτή γίνεται με τη συνύπαρξη στην ίδια επιφάνεια γης πολλών ειδών φυτών με διάφορα αυξητικά χαρακτηριστικά, όπως δένδρων, θάμνων, ημίθαμνων και ποωδών φυτών, τα οποία συγκροτούν πολυώροφες δομές στον υπέργειο χώρο, ενώ στο υπόγειο οι ρίζες τους εκτείνονται του εδάφους σε διάφορα βάθη συγκρατντας το έδαφος και αποτρέποντας τη διάβρωση. Με τα μικροπεριβάλλοντα που δημιουργούνται διατηρείται η απαραίτητη υγρασία και αυξάνεται η βιοποικιλότητα. Το αγροτεμάχιο σαν σύνολο μπορεί ευκολότερα να αντεπεξέλθει σε τυχόν θεομηνίες, απότομες καιρικές μεταβολές, προσβολές από έντομα και ασθένειες. Παράλληλα ο παραγωγός μπορεί να εξασφαλίζει διπλή παραγωγή από τα δένδρα και τις γεωργικές καλλιέργειες ή τα ζώα του. Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρούμε μία μείωση στο συνολικό ύψος των καμένων εκτάσεων, όχι όμως και στον αριθμό των περιστατικών. Και οι δύο τιμές είναι σημαντικές να λαμβάνονται υπόψη κατά τον σχεδιασμό μέτρων και προγραμμάτων για την προστασία και διαχείριση των δασών καθώς, όπως έχει αναφερθεί και παραπάνω, η δυνατότητα ανάκαμψης των οικοσυστημάτων εξαρτάται και από τη συχνότητα εμφάνισης των πυρκαγιών. Επίσης, ένα μόνο περιστατικό μπορεί να προκαλέσει πολύ μεγάλη καταστροφή. Οι επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών είναι τεράστιες, αφού επηρεάζουν όχι μόνο το δάσος, αλλά επίσης την οικονομία, την κοινωνία, τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Οι δασικές πυρακγιές έχουν επιπτώσεις που κυμαίνονται χρονικά από την περίοδο εμφάνισής τους μέχρι μερικές δεκαετίες μετέπειτα. Αναφορικά με το περιβάλλον, η καταστροφή των δασών αποτελεί μείζον θέμα καθώς ως συνέπειες αυτού παρατηρούνται φαινόμενα όπως πλημμύρες, διάβρωση του εδάφους και επακόλουθη μείωση της γονιμότητας του. Επιπρόσθετα, οι δασικές πυρκαγιές καθορίζουν σε σημαντικό βαθμό το καθαρό ισοζύγιο άνθρακα κάθε δάσους. Με αυτόν τον τρόπο ίσως επηρεάζουν αυξητικά τις εκπομπές των αεριών του θερμοκηπίου, έχοντας άμεσο αντίκτυπο στο φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής. Η μείωση του αριθμού όσων εργάζονται στον τομέα της μεταποίησης δασικών προϊόντων συνεπάγεται προβλήματα στην διαχείριση του δάσους: Οι εργαζόμενοι στην δασοκομία λόγω της φύσης της εργασίας τους αλλά και του οικονομικού ενδιαφέροντος που είχαν για τα δάση, κρατούσαν τα μονοπάτια και τις δασικές οδούς ανοικτές, διατηρούσαν την καύσιμη ύλη σε χαμηλά επίπεδα και επέβλεπαν το δάσος από πυρκαγιές ενώ ήταν οι πρώτοι που μπορούσαν να ανακοινώσουν ασθένειες. Συνεπώς οι επενδύσεις στις δασοκομικές τεχνολογίες και στην επεξεργασία, κινητοποίηση και εμπορία δασικών προϊόντων δεν έχουν μόνο οικονομικές ωφέλειες αλλά είναι από τους κύριους πυλώνες της περιβαλλοντικής και τοπικής ανάπτυξης. 2
Οι λόγοι στους οποίους οφείλεται η έλλειψη ανταγωνιστικότητας στον δασικό τομέα είναι κυρίως οικονομικής αλλά και κοινωνικής φύσεως. Από τους πιο σημαντικούς λόγους είναι η μετακίνηση του πληθυσμού από τις παραδασόβιες ορεινές περιοχές, όπου κυρίως λαμβάνει χώρα η δασική δραστηριότητα καθώς τα παραγωγικά δάση της χώρας βρίσκονται σε υψηλά υψόμετρα. Συνεπώς, ελαττώνεται σταδιακά ο αριθμός των φυσικών προσώπων που ασχολούνται με τα επαγγέλματα του δασικού τομέα (υλοτόμοι, μετατοπιστές και παραγωγοί ξυλανθράκων). Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται η συνεισφορά των δασικών υπομέτρων στις περιοχές εστίασης ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΣΤΙΑΣΗΣ ΔΑΣΙΚΑ ΥΠΟΜΕΤΡΑ/ 4α) 4β) 4γ) 5α) 5β) 5γ) 5δ) 5ε) 6α) 8.1. Δάσωση και δημιουργία δασικών εκτάσεων Χ Χ ΧΧΧ ΧΧΧ 8.2.Εγκατάσταση και συντήρηση γεωργοδασοκομικών συστημάτων ΧΧΧ Χ Χ ΧΧ 8.3. πρόληψη ζημιών σε δάση από δασικές πυρκαγιές και φυσικές καταστροφές Χ Χ Χ ΧΧΧ 8.4. αποκατάσταση ζημιών σε δάση από δασικές πυρκαγιές και φυσικές καταστροφές ΧΧ Χ ΧΧΧ ΧΧ 8.6. επενδύσεις σε δασοκομικές τεχνολογίες και στην επεξεργασία κινητοποίηση και εμπορία δασικών Χ ΧΧΧ Χ ΧΧ 3
προϊόντων ΧΧΧ : πολύ μεγάλη συνεισφορά ΧΧ: μεγάλη συνεισφορά Χ: μέτρια συνεισφορά Με βάση τον ανωτέρω πίνακα φαίνεται ότι τα υπομέτρα συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στον μετριασμό του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής και στην προσαρμογή σε αυτή καθώς και στην αποκατάσταση, διατήρηση και βελτίωση της βιοποικιλότητας. Μέσω των μέτρων αυξάνεται η έκταση των δασικών εκτάσεων, ενώ πραγματοποιείται αποκατάσταση και διατήρηση αυτών. Στον παρακάτω πίνακα εμφανίζονται πιθανές συνέργειες με άλλα μέτρα του ΠΑΑ, όπου τα οφέλη είναι πολλαπλά με εφαρμογή στους ιδιώτες δικαιούχους των μέτρων της κατάρτισης των συμβουλών και της συνεργασίας. Επισημαίνεται ότι το Μέτρο 8 συμβάλλει επίσης στους εγκάρσιους στόχους περιβάλλον, κλιματική αλλαγή καθώς και στην καινοτομία μέσω της συνέργειας με άλλα υπομέτρα, καθώς και στους Θεματικούς Στόχους 4,5 και 6 κατά κύριο λόγο. ΠΙΘΑΝΕΣ ΣΥΝΕΡΓΕΙΕΣ ΜΕ ΑΛΛΑ ΥΠΟΜΕΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΛΛΑ ΥΠΟΜΕΤΡΑ ΔΑΣΙΚΑ 1.1 δράσεις 2.1 χρήση 16.8 στήριξη 16.10 ΥΠΟΜΕΤΡΑ/ επαγγελματικής συμβουλευτικών για την Άλλα κατάρτισης και υπηρεσιών εκπόνηση απόκτησης διαχειριστικών δεξιοτήτων σχεδίων δασών ή ισοδύναμων μέσων 8.1. Δάσωση και Χ Χ δημιουργία δασικών εκτάσεων 8.2.Εγκατάσταση και συντήρηση Χ Χ Χ 4
γεωργοδασοκομικών συστημάτων 8.6. επενδύσεις σε δασοκομικές τεχνολογίες και στην επεξεργασία κινητοποίηση και εμπορία δασικών προϊόντων Χ Χ Χ 5
8.2.3. Σκοπός, επίπεδο στήριξης και άλλες πληροφορίες ανά είδος δράσης Υπομέτρο 8.1.: Δάσωση και δημιουργία δασικών εκτάσεων Για να υπάρξει συμβολή στην προστασία του περιβάλλοντος, την πρόληψη φυσικών κινδύνων και πυρκαγιών, καθώς και για την άμβλυνση των κλιματικών μεταβολών, οι δασικοί πόροι θα πρέπει να επεκταθούν και να βελτιωθούν μέσω της πρώτης δάσωσης γεωργικών γαιών και μη γεωργικών γαιών. Η δράση της δάσωσης θα συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος, στην επέκταση και βελτίωση των δασικών πόρων και κατ επέκταση στην ενίσχυση της αντιδιαβρωτικής, αντιπλημμυρικής και αντιπυρικής προστασίας, την διατήρηση της βιοποικιλότητας, την άμβλυνση των κλιματικών μεταβολών, την προσαρμογή στις κλιματικές μεταβολές, στη ρύθμιση της ποιότητας και ποσότητας υδάτων την αποκατάσταση των πιλοτικών ερημοποιημένων περιοχών, την ενίσχυση της φυσικής αναγέννησης σε ορισμένες περιοχές.. Στη συγκεκριμένη δράση εφαρμόζονται οι παρακάτω ελάχιστες περιβαλλοντικές απαιτήσεις βάσει του άρθρου 6 της κατ εξουσιοδότηση πράξης όπως : α) κατάλληλη επιλογή των ειδών που θα φυτευθούν λαμβάνοντας υπόψη τις αρχές τις βιοποικιλότητας β) η επιλογή ειδών, ποικιλιών, οικοτύπων και προέλευσης δένδρων λαμβάνει υπόψη την ανάγκη ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή και στις φυσικές καταστροφές, και τις κλιματικές συνθηκες. (Ελάχιστο χρονικό διάστημα 8 έτη και μέγιστο χρονικό διάστημα 15 έτη). γ) κατάλληλη επιλογή ειδών σε περιπτώσεις περιβαλλοντικής υποβάθμισης. δ) στην περίπτωση δράσεων δάσωσης που οδηγούν στη δημιουργία δασών μεγέθους που υπερβαίνει ορισμένο κατώτατο όριο, το οποίο καθορίζουν τα κράτη μέλη, η δράση συνίσταται είτε: i) στην αποκλειστική φύτευση οικολογικά προσαρμοσμένων ειδών και/ή ειδών ανθεκτικών στην κλιματική αλλαγή στη συγκεκριμένη βιογεωγραφική περιοχή, τα οποία δεν έχει διαπιστωθεί, μέσω αξιολόγησης των επιπτώσεων, ότι απειλούν τη βιοποικιλότητα και τις υπηρεσίες οικοσυστημάτων ή ότι έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία ή (ii) σε ένα μείγμα τριών ειδών το οποίο περιλαμβάνει είτε: τουλάχιστον 10 % πλατύφυλλα δέντρα ανά περιοχή, ή τουλάχιστον τρία είδη ή ποικιλίες δέντρων, όπου τα λιγότερο άφθονα καταλαμβάνουν τουλάχιστον το 10 % της περιοχής. Τύπος Στήριξης 6
Ενίσχυση Σύνδεση με άλλη νομοθεσία - Κοινοτική νομοθεσία, 7 ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον κ.λ.π. - Πιλοτικές ερημοποιημένες περιοχές όπως έχουν καθορισθεί και περιλαμβάνονται στο εγκεκριμένο «Ελληνικό Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά της Ερημοποίησης (ΕΕΣΔ)» που συνέταξε η Εθνική Επιτροπή Καταπολέμησης της Απερήμωσης (ΕΘΕΚΑ) Δικαιούχοι Η ενίσχυση για το κόστος εγκατάστασης και η ετήσια πριμοδότηση θα χορηγούνται σε κατόχους γαιοτεμαχίων (δημόσιους οργανισμούς ή ιδιώτες) και στις ενώσεις τους. Η ενίσχυση για τη δάσωση εκτάσεων που ανήκουν στην ιδιοκτησία δημόσιων αρχών ή για δένδρα ταχείας ανάπτυξης θα καλύπτει μόνο το κόστος εγκατάστασης. Στην περίπτωση δημόσιων εκτάσεων γης επιτρέπεται η ενίσχυση μόνο εφόσον διαχειρίζεται την εν λόγω έκταση γης ιδιωτικός φορέας ή δήμος. Επιλέξιμες Δαπάνες Οι ενισχύσεις καλύπτουν τις δαπάνες για δάσωση και τη δημιουργία δασικών εκτάσεων σε γεωργικές και μη γεωργικές εκτάσεις. Ενισχύσεις με τη μορφή ετήσιας πριμοδότησης ανά εκτάριο δύναται επίσης να χορηγούνται για την κάλυψη του κόστους διαφυγόντων γεωργικών εισοδημάτων και των δαπανών συντήρησης, συμπεριλαμβανομένων του έγκαιρου και του όψιμου καθαρισμού, για μέγιστη χρονική περίοδο δώδεκα ετών. Δεν χορηγούνται ενισχύσεις για φύτευση δενδρυλλίων περιοδικής υλοτόμησης, χριστουγεννιάτικων δένδρων ή δένδρων ταχείας ανάπτυξης για παραγωγή ενέργειας. Τα είδη που φυτεύονται προσαρμόζονται στις περιβαλλοντικές και κλιματικέςσυνθήκες της περιοχής και πληρούν τις ελάχιστες περιβαλλοντικές απαιτήσεις. Σε περιοχές όπου η δάσωση καθίσταται δύσκολη λόγω δυσχερών εδαφοκλιματικών συνθηκών, η στήριξη μπορεί να παρέχεται για φύτευση άλλων πολυετών ξυλωδών ειδών, όπως χαμόδενδρα ή θάμνοι, κατάλληλα για τις τοπικές συνθήκες. Όροι Επιλεξιμότητας -Σύνταξη μελέτης Το έργο είναι σύμφωνο με την κοινοτική και εθνική νομοθεσία -Δεν συγχρηματοδοτείται για το ίδιο φυσικό αντικείμενο από άλλο χρηματοδοτικό μέσο 7
- Το έργο θα είναι ενταγμένο στο ετήσιο νομαρχιακό εγκεκριμένο πρόγραμμα δασικών έργων και εργασιών δημόσιας και μη δημόσιας δασοπονίας σε ότι αφορά του δασικού χαρακτήρα εκτάσεις - Το φυσικό αντικείμενο του έργου εμπίπτει στο θεματικό αντικείμενο του συγκεκριμένου υπομέτρου - Η περίοδος υλοποίησης του έργου εμπίπτει εντός της περιόδου επιλεξιμότητας του προγράμματος - Πληρότητα, σαφήνεια και λειτουργικότητα υποβαλλόμενης πρότασης - Τηρούνται οι δεσμεύσεις του άρθρου 6 της κατ εξουσιοδότηση πράξης -Ελάχιστο επιλέξιμο μέγεθος της έκτασης για την ένταξη στο υπομέτρο ορίζονται τα 5 στρέμματα (0,5 ha), με απαραίτητη προϋπόθεση η ελάχιστη έκταση να είναι ενιαία (μία η έκταση και όχι περισσότερα τμήματα συνολικής έκτασης 5 στρεμμάτων) με εξαίρεση στις περιπτώσεις που έχουμε φυσική αναγέννηση. Αρχές σχετικά με τον καθορισμό των κριτηρίων επιλογής Συμπληρωματικότητα με το ετήσιο δασικό πρόγραμμα της Περιφέρειας Γεωργικές γαίες με προτεραιότητα στις αρόσιμες γαίες και τις μόνιμες φυτείες που τελούν υπό καθεστώς διαρθρωτικών μεταβολών Ορεινές και μειονεκτικές περιοχές Περιοχές που απειλούνται από διάβρωση Οι επικλινείς εκτάσεις ιδίως αυτές που βρίσκονται σε περιοχές αιολικής ή υδατικής διάβρωσης Παραποτάμιες περιοχές που επανειλημμένα έχουν πλημμυρήσει Ζώνες καταλήψεως των αρδευτικών, στραγγιστικών και αντιπλημμυρικών έργων Περιοχές οικολογικού ενδιαφέροντος (δίκτυο NATURA 2000) για τη διατήρηση και βελτίωση της οικολογικής σταθερότητας τους. Ερημοποιημένες πιλοτικές περιοχές (Δυτική Λέσβος, στην λοφώδη περιοχή της Κεντρικής Θεσσαλίας, στην περιοχή της Κρήτης ανατολικά τη γραμμής Ηρακλείου- Τυμβακίου, στα νησιά του Κεντρικού Αιγαίου, στην Αττική και στην περιοχή του Κιλκίς στην Μακεδονία). Η ακριβής θέση και έκταση των πιλοτικών ζωνών εντός των ανωτέρω έξι περιοχών θα προσδιορισθούν από τις αρμόδιες περιφερειακές δασικές υπηρεσίες σε συνεργασία με την Εθνική Επιτροπή. Ποσά και ποσοστά στήριξης 8
Ενίσχυση με ποσοστό έως 100% ΥΠΟΜΕΤΡΟ 8.2.: Ενίσχυση για γεωργοδασοκομικά συστήματα Τα γεωργοδασοκομικά συστήματα αποτελούν μια παραδοσιακή μορφή χρήσης της γης στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές. Ειδικότερα στη χώρα υπάρχουν διάφοροι τύποι αγροδασικών συστημάτων από τους οποίους δύο είναι αυτοί που θα υποστηριχθούν, τα δασογεωργικά και τα δασολιβαδικά συστήματα. Δασογεωργικά ονομάζονται τα συστήματα που συνδυάζουν την παρουσία δέντρων και γεωργικών καλλιεργειών στην ίδια επιφάνεια. Καταλαμβάνουν μεγάλες εκτάσεις ιδιαίτερα στις ημιορεινές περιοχές. Ορισμένα παραδείγματα περιλαμβάνουν συστήματα με βελανιδιές στην Αιτωλοακαρνανία, στην Αχαΐα, στη Λακωνία, στη Λέσβο και σε μικρότερο βαθμό στην Αττική και στη Βοιωτία. Το μοντέλο της γεωργίας που εφαρμόστηκε στα μεταπολεμικά χρόνια και το οποίο είχε ως στόχο τη μεγιστοποίηση της γεωργικής παραγωγής οδήγησε στη μετατροπή πολλών από τα μικτά αυτά συστήματα σε μονοκαλλιέργειες με αποτέλεσμα να απομακρυνθούν τα δένδρα, τα οποία εμποδίζουν τη χρήση των μηχανημάτων. Κατά τα τελευταία έτη έχει διαπιστωθεί ότι η αναβάθμιση και η επέκταση των παραδοσιακών αγροδασικών συστημάτων κρίνεται επιτακτική για τη διατήρηση της καλής κατάστασης των εδαφών, της βιοποικιλότητας και του αγροτικού τοπίου. Για να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή διαχείριση των δασογεωργικών συστημάτων τα δέντρα θα πρέπει να φυτεύονται σε γραμμές. Η ελάχιστη απόσταση μεταξύ των γραμμών των δέντρων θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 10 μέτρα, ενώ η απόσταση μεταξύ των δέντρων στην ίδια γραμμή θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 4 μέτρα. Εντούτοις, δένδρα μπορούν να φυτεύονται και στα όρια του χωραφιού σε μορφή φυτοφράκτη, για να προστατευτεί η γεωργική καλλιέργεια από τον άνεμο και να δημιουργηθεί μια ζώνη που θα υποστηρίζει την άγρια ζωή. Ο μέγιστος αριθμός δέντρων που θα εγκατασταθούν δεν θα πρέπει να είναι μεγαλύτερος από 250 δέντρα στο εκτάριο. Δασολιβαδικά ονομάζονται τα συστήματα που συνδυάζουν την παρουσία δέντρων και λιβαδικών φυτών / ζώων στην ίδια επιφάνεια. Απαντούν σε πολλές περιοχές της χώρας από την πεδινή μέχρι και την ορεινή ζώνη. Αναφέρονται ενδεικτικά: Επειδή τα συστήματα αυτά είναι εκτατικά και τα είδη των φυτών και των ζώων που συμμετέχουν είναι προσαρμοσμένα στις Μεσογειακές συνθήκες, ενώ πολύ συχνά αξιοποιούν περιοχές όχι κατάλληλες για καλλιέργεια (λοφώδεις, ημι-ξηρές, σε μεγάλες κλίσεις, σε υψηλό υψόμετρο), η αναβάθμιση και επέκταση τους είναι πολύ σημαντική για την ανακύκλωση των θρεπτικών, την προστασία του εδάφους και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Η ελάχιστη πυκνότητα μπορεί να είναι στα 5 δέντρα /εκτάριο και η μέγιστη στα 40 δέντρα / εκτάριο ανάλογα με την κλίση, το είδος των δέντρων και τις κλιματικές συνθήκες Τύπος στήριξης 9
Ενίσχυση Σύνδεση με άλλη νομοθεσία Δασική νομοθεσία, νομοθεσία για τους βοσκότοπους Δικαιούχοι Οι επιλέξιμοι δικαιούχοι είναι Ιδιώτες καλλιεργητές γης Δήμοι Ενώσεις ιδιωτών καλλιεργητών γης ή δήμων Η δασική έκταση μπορεί να ανήκει στο κράτος με την προϋπόθεση ότι ο διαχειριστής της είναι ιδιώτης ή δήμος Επιλέξιμες Δαπάνες Οι ενισχύσεις καλύπτουν το κόστος εγκατάστασης και μπορεί να χορηγείται ετήσια πριμοδότηση ανά εκτάριο για την κάλυψη των δαπανών συντήρησης, για περίοδο μέγιστης διάρκειας πέντε ετών. Όροι επιλεξιμότητας -Υποβολή σχεδίου εγκατάστασης -Το έργο είναι σύμφωνο με την κοινοτική και εθνική νομοθεσία -Δεν συγχρηματοδοτείται για το ίδιο φυσικό αντικείμενο από άλλο χρηματοδοτικό μέσο - Το φυσικό αντικείμενο του έργου εμπίπτει στο θεματικό αντικείμενο του συγκεκριμένου υπομέτρου - Η περίοδος υλοποίησης του έργου εμπίπτει εντός της περιόδου επιλεξιμότητας του προγράμματος - Πληρότητα, σαφήνεια και λειτουργικότητα υποβαλλόμενης πρότασης - Προσκόμιση σχετικής άδειας από τη Δασική υπηρεσία όταν πρόκειται για δασικές εκτάσεις -Η αραίωση δένδρων θα εφαρμοστεί σε δασικές εκτάσεις που έχουν μεγάλη δασοκάλυψη (εδαφοκάλυψη >15%), όπως είναι για παράδειγμα οι θαμνώδεις εκτάσεις όπου οι θάμνοι έχουν αποκτήσει δενδρώδη μορφή (π.χ. πρινώνες) σε όλη τη χώρα. -Τα δασολιβαδικά συστήματα θα εφαρμοστούν σε βοσκότοπους 10
Αρχές σχετικά με τον καθορισμό των κριτηρίων επιλογής Τα κριτήρια επιλογής πρέπει να αφορούν:.την έκταση. Τα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη του μέτρου θα είναι μεγαλύτερα σε ένα μεγάλο παρά σε ένα μικρό χωράφι. Τη δυνατότητα άρδευσης. Στο χωράφι αρδεύεται, τα δένδρα θα μεγαλώσουν και θα αποδώσουν γρηγορότερα. Την φύτευση περισσότερων από ένα είδος δέντρων ειδικότερα όταν το κάθε είδος δίνει διαφορετικά οφέλη (π.χ. καρπούς, ξυλεία, βελτίωση ποιότητας νερού, κ.λ.π.) στο ίδιο γεωργοδασικό σύστημα καθώς αυτό συμβάλλει στη βιοποικιλότητα. Το είδος της κυριαρχούσας βλάστησης όσον αφορά τις δασικές εκτάσεις όπου θα εφαρμοστούν αραιώσεις. Η κυριαρχούσα βλάστηση, γιατί οι Οι αείφυλλοι θάμνοι μπορούν να μετατραπούν σε παραγωγικότερα δασολιβαδικά συστήματα σε σχέση με τους φυλλοβόλους, οι οποίοι μπορούν σε ορισμένες περιπτώσεις να αναχθούν σε παραγωγικά δάση. Την εφαρμογή γεωργοδασικών συστημάτων σε γεωργικά καλλιεργούμενες εκτάσεις που δε διαθέτουν δένδρα των μεγάλων πεδιάδων της ηπειρωτικής Ελλάδας (Μακεδονίας, Θράκης, Θεσσαλίας, Ηπείρου, Στερεάς Ελλάδας και Πελοποννήσου) Ποσά και ποσοστά στήριξης Η μέγιστη ενίσχυση ανέρχεται στο 80% του επιλέξιμου ποσού της επένδυσης για την εγκατάσταση Αγροδασικών συστημάτων.και στο 100% της ετήσιας πριμοδότησης για συντήρηση ΥΠΟΜΕΤΡΟ 8.3.: Πρόληψη δασών και δασικών εκτάσεων από πυρκαγιές και άλλες φυσικές καταστροφές Οι δασικές πυρκαγιές έχουν καταστροφικές συνέπειες στο περιβάλλον και ειδικότερα στο δασικό περιβάλλον της χώρας μας, προκαλώντας αφ ενός μεν την έντονη διάβρωση, την απερήμωση και την υποβάθμιση της ποιότητας του νερού καθώς επίσης και την απώλεια της βιοποικιλότητας και των ενδιαιτημάτων. Το πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών είναι τεράστιο και πολύπλευρο. Οι δασικές πυρκαγιές και οι καταστροφές που προκαλούνται στο φυσικό περιβάλλον και ειδικότερα στα δάση της χώρας, διαγράφουν το μέγεθος του προβλήματος και την ανάγκη άμεσης και συστηματικής αντιμετώπισης του από μέρους του Κράτους και των πολιτών Η πρόληψη ζημιών από εκτεταμένες δασικές πυρκαγιές και άλλες φυσικές καταστροφές με την εισαγωγή κατάλληλων και απαραίτητων δράσεων πρόληψης οδηγεί σε πληθώρα ευεργετικών αποτελεσμάτων για το 11
περιβάλλον (αποφυγή διαβρώσεων και υποβάθμισης της ποιότητας του εδάφους, αποφυγή πλημμυρικών φαινομένων, αποφυγή υποβάθμισης του υδροφόρου ορίζοντα, επίτευξη υδατικής ισορροπίας και προστασία των λεκανών απορροής, προστασία της τοπικής χλωρίδας αλλά και πανίδας, προστασία της βιοποικιλότητας, διατήρηση του μεσογειακού οικοτόπου) αλλά και για την κλιματική αλλαγή (χαμηλά επίπεδα CO 2, άμβλυνση του φαινομένου του θερμοκηπίου). Τύπος Στήριξης Επιχορήγηση Σύνδεση με άλλη νομοθεσία Στα πλαίσια εφαρμογής του Καν. 2158/1992 «για την πυροπροστασία των κοινοτικών δασών», λήφθηκε η Ε(93) 1619 ΤΕΛΙΚΟ/24-06-1993 Απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην οποία το σύνολο της Ελληνικής Επικράτειας έχει ταξινομηθεί σε ζώνη υψηλού κινδύνου για εκδήλωση δασικών πυρκαγιών. Τα έργα και οι εργασίες αυτές θα είναι σύμφωνες με τα σχέδια πρόληψης που έχουν εκπονηθεί τόσο σε κεντρικό, όσο και σε περιφερειακό επίπεδο και που εντάσσονται στον γενικότερο σχεδιασμό στα πλαίσια εφαρμογής της παραγράφου 5 του άρθρου 1 της ΚΥΑ αριθμ. 12030 Φ.109.1./ 99 ( ΦΕΚ 713/Τ.Β / 19.5.1999). Η εφαρμογή του Μέτρου θα γίνει βάσει της δασικής νομοθεσίας, της νομοθεσίας περί δημοσίων έργων και του ΠΔ 437/81( ΦΕΚ Τ.Α/120) Δικαιούχοι 1. Οι περιφερειακές Δασικές Υπηρεσίες, δηλ. τα Δασαρχεία και οι Διευθύνσεις Δασών των Νομών άνευ Δασαρχείων 2. Ιδιώτες κάτοχοι των δασών και δασικών εκτάσεων και συγκεκριμένα: φυσικά πρόσωπα, νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου και Δήμοι 3. Διακάτοχοι των δασών και δασικών εκτάσεων 4. Ενώσεις των ανωτέρω δικαιούχων Για τα Δημόσια δάση και τις δημόσιες δασικές εκτάσεις, δύνανται να είναι δικαιούχοι Δήμοι κατόπιν σύναψης αντίστοιχης προγραμματικής σύμβασης με το Ελληνικό Δημόσιο. Επιλέξιμες δαπάνες Η ενίσχυση καλύπτει τις ακόλουθες επιλέξιμες δαπάνες για: τη δημιουργία προστατευτικής υποδομής όπως δασικά μονοπάτια, κκατασκευή σημείων υδροδότησης (υδατοδεξαμενές, υδρομαστεύσεις, κλπ), και απαραίτητες εργασίες και έργα για τη συντήρηση και βελτίωση του δικτύου των σημείων υδροληψίας για τον ανεφοδιασμό των μέσων κατάσβεσης, κατασκευή και βελτίωση 12
μονίμων συστημάτων επιτήρησης δασικών πυρκαγιών (παρατηρητήρια, καινοτόμα συστήματα ανίχνευσηςεντοπισμού-παρακολούθησης δασικών πυρκαγιών και έγκαιρης ειδοποίησης, βελτιώσεις υποδομής και υλικοτεχνικού επικοινωνιακού εξοπλισμού, κλπ). Διάνοιξη νέων αντιπυρικών ζωνών και συντήρηση των υφιστάμενων Διάνοιξη αντιπυρικών δασικών δρόμων, σε δάση όπου η προσέγγιση των πυροσβεστικών μέσων δεν είναι δυνατή λόγω έλλειψης οδικού δικτύου, καθώς και χωματοδρόμων και μονοπατιών με σκοπό την βελτίωση δασικού οδικού δικτύου αντιπυρικής προστασίας δεν χορηγείται ενίσχυση για γεωργικές δραστηριότητες σε περιοχές στις οποίες έχουν αναληφθεί γεωργοπεριβαλλοντικές δεσμεύσεις τοπικές δραστηριότητες πρόληψης μικρής κλίμακας κατά πυρκαγιών ή άλλων φυσικών κινδύνων, Εργασίες και μικρά τεχνικά έργα (οχετοί, κλπ) για την βελτίωση και την αποκατάσταση της βατότητας των υφιστάμενων δασικών δρόμων αντιπυρικής προστασίας, έτσι ώστε να είναι εύκολη η πρόσβαση των πυροσβεστικών μέσων για την αντιμετώπιση πυρκαγιών. την καθιέρωση και βελτίωση εγκαταστάσεων και επικοινωνιακού εξοπλισμού για την παρακολούθηση δασικών πυρκαγιών, Κατασκευή Ορεινών αντιδιαβρωτικών και αντιπλημμυρικών έργων αποφυγής επιπτώσεων πλημμυρών. Καθαρισμοί παρεδάφιας βλάστησης κατά μήκος δασικών δρόμων και άλλων περιοχών υψηλού κινδύνου. Μπορεί επίσης να είναι επιλέξιμες άλλες δαπάνες που σχετίζονται με τις ιδιαιτερότητες του δασικού τομέα. Δεν χορηγείται καμία ενίσχυση για απώλεια εσόδων που οφείλεται σε πυρκαγιά, φυσικές καταστροφές, δυσμενή καιρικά φαινόμενα, Οι επιλέξιμες δαπάνες είναι σύμφωνες με το πρόγραμμα δασοπροστασίας που καταρτίζεται από τα κράτη μέλη. Για τις εκμεταλλεύσεις που υπερβαίνουν ένα ορισμένο μέγεθος, (50 εκτάρια) (αν το μέτρο συγχρηματοδοτείται από το ΕΓΤΑΑ, πρέπει να εντάσσεται στο πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης), η ενίσχυση εξαρτάται από την εμφάνιση των σχετικών πληροφοριακών στοιχείων σε πρόγραμμα διαχείρισης των δασών ή σε ισοδύναμο μέσο, σύμφωνα με τη βιώσιμη διαχείριση των δασών όπως καθορίστηκε από την Υπουργική Διάσκεψη για την Προστασία των Δασών στην Ευρώπη το 1993, όπου θα διατυπώνονται αναλυτικά οι στόχοι πρόληψης. Όροι επιλεξιμότητας Αρμοδίως εγκεκριμένη μελέτη εφόσον απαιτείται Το έργο θα είναι ενταγμένο στο ετήσιο εγκεκριμένο πρόγραμμα της Περιφερειακής Ενότητας δασικών έργων 13
και εργασιών δημόσιας και μη δημόσιας δασοπονίας σε ότι αφορά του δασικού χαρακτήρα εκτάσεις ή προκύπτει ανάγκη άμεσης εκτέλεσής τους Το έργο είναι σύμφωνο με την κοινοτική και εθνική νομοθεσία Δεν συγχρηματοδοτείται για το ίδιο φυσικό αντικείμενο από άλλο χρηματοδοτικό μέσο Το έργο να συμπεριλαμβάνεται στο εθνικό σχέδιο δασοπροστασίας, εφόσον απαιτείται.- Το φυσικό αντικείμενο του έργου εμπίπτει στο θεματικό αντικείμενο του συγκεκριμένου υπομέτρου Η περίοδος υλοποίησης του έργου εμπίπτει εντός της περιόδου επιλεξιμότητας του προγράμματος Πληρότητα, σαφήνεια και λειτουργικότητα υποβαλλόμενης πρότασης Τα ορεινά αντιπλημμυρικά αφορούν μόνο δημόσια έργα Αρχές σχετικά με τον καθορισμό των κριτηρίων επιλογής Συμπληρωματικότητα με το ετήσιο δασικό πρόγραμμα της Περιφερειακής Ενότητας Επικλινείς εκτάσεις ιδίως αυτές που βρίσκονται σε περιοχές που κινδυνεύουν από διάβρωση Ορεινές, ημιορεινές και μειονεκτικές περιοχές Περιοχές οικολογικού ενδιαφέροντος (δίκτυο NATURA 2000) για τη διατήρηση και βελτίωση της οικολογικής σταθερότητας τους. Περιοχές με έντονη ή μεσαία χειμαρικότητα Ζώνες καταλήψεως των αρδευτικών, στραγγιστικών και αντιπλημμυρικών έργων Ερημοποιημένες πιλοτικές περιοχές (Δυτική Λέσβος, στην λοφώδη περιοχή της Κεντρικής Θεσσαλίας, στην περιοχή της Κρήτης ανατολικά τη γραμμής Ηρακλείου- Τυμβακίου, στα νησιά του Κεντρικού Αιγαίου, στην Αττική και στην περιοχή του Κιλκίς στην Μακεδονία). Η ακριβής θέση και έκταση των πιλοτικών ζωνών εντός των ανωτέρω έξι περιοχών θα προσδιορισθούν από τις αρμόδιες περιφερειακές δασικές υπηρεσίες σε συνεργασία με την Εθνική Επιτροπή. Ποσά και ποσοστά στήριξης Η ένταση ενίσχυσης ανέρχεται στο 100% των επιλέξιμων δαπανών 14
Οι ενισχύσεις που χορηγούνται για τις επιλέξιμες δαπάνες που αναφέρονται στο σημείο δ) και οποιεσδήποτε άλλες πληρωμές προς τον δικαιούχο, συμπεριλαμβανομένων των πληρωμών στο πλαίσιο άλλων εθνικών ή ενωσιακών μέτρων ή βάσει ασφαλιστικών συμβάσεων για τις ίδιες επιλέξιμες δαπάνες, δεν πρέπει να υπερβαίνουν το 100 % των επιλέξιμων δαπανών ΥΠΟΜΕΤΡΟ καταστροφές 8.4.: Αποκατάσταση δασών και δασικών εκτάσεων από πυρκαγιές και άλλες φυσικές Για την αποτροπή των καταστροφικών συνεπειών μιας δασικής πυρκαγιάς υπάρχει ανάγκη άμεσης αποκατάστασης του δασοκομικού δυναμικού σε δάση και δασικές εκτάσεις που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές και πυρκαγιές Επίσης η χώρα μας είναι από τις περισσότερο χειμαρρόπληκτες. Κάθε χρόνο 86 περίπου εκατομμύρια κυβικά μέτρα εδάφους αποσπώνται από τις ορεινές και ημιορεινές περιοχές, μεταφέρονται και αποθέτονται στις πεδινές, προκαλώντας σοβαρές πλημμύρες και άλλες καταστροφές, όπως υποβάθμιση των εδαφών και επιζήμιες προσχώσεις στις πεδινές περιοχές. Μετά τις άμεσες επιπτώσεις αυτών των πυρκαγιών πολλές δραστηριότητες ή δευτερεύοντα φαινόμενα ακολουθούν, όπως η διάβρωση του εδάφους, οι αλλαγές στο υδρολογικό σύστημα των περιοχών, η μείωση της βιοποικιλότητας και η ερημοποίηση. Αυτές οι επιπτώσεις αποτελούν σοβαρούς λόγους για την άμεση και αποτελεσματική αποκατάσταση αυτών των καμένων δασικών εκτάσεων. Το μεγάλο πρόβλημα μετά από μια δασική πυρκαγιά και που χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση είναι ο κίνδυνος διάβρωσης των εδαφών τα οποία έχουν χάσει το προστατευτικό τους κάλυμμα και οι πλημμύρες που ακολουθούν. Πριν από οποιαδήποτε αναδάσωση πρέπει να γίνουν τα κατάλληλα έργα αποτροπής της διάβρωσης και συγκράτησης των επιφανειακών ρεόντων υδάτων. Γι αυτό προτείνονται παρεμβάσεις με ορεινά αντιπλημμυρικά και αντιδιαβρωτικά έργα για την αποφυγή αυτών των επιπτώσεων. Όσον αφορά τα έργα αναδάσωσης, αυτά θα πρέπει να γίνουν μετά το πέρας του ενός έτους, γιατί τα πλατύφυλλα είδη τόσο τα αείφυλλα όσο και τα φυλλοβόλα πρεμνοβλαστάνουν και ριζοβλαστάνουν γρήγορα μετά από μια πυρκαγιά, οπότε η φυσική αναγέννηση είναι εξασφαλισμένη και μετά θα πρέπει να ακολουθήσει η επέμβαση με έργα αναδάσωσης, έτσι ώστε να υποβοηθούν τμήματα στα οποία δεν υπάρχει φυσική αναγέννηση ή να βοηθηθεί τεχνικά αυτή. Τύπος Στήριξης Επιχορήγηση Σύνδεση με άλλη νομοθεσία Στα πλαίσια εφαρμογής του Καν. 2158/1992 «για την πυροπροστασία των κοινοτικών δασών», λήφθηκε η Ε(93) 1619 ΤΕΛΙΚΟ/24-06-1993 Απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην οποία το σύνολο της Ελληνικής Επικράτειας έχει ταξινομηθεί σε ζώνη υψηλού κινδύνου για εκδήλωση δασικών πυρκαγιών. 15
Η εφαρμογή του Μέτρου θα γίνει βάσει της δασικής νομοθεσίας, της νομοθεσίας περί δημοσίων έργων και του ΠΔ 437/81( ΦΕΚ ΤΑ/120) Δικαιούχοι 1. Οι περιφερειακές Δασικές Υπηρεσίες, δηλ. τα Δασαρχεία και οι Διευθύνσεις Δασών των Νομών άνευ Δασαρχείων 2. Ιδιώτες κάτοχοι των δασών και δασικών εκτάσεων και συγκεκριμένα: φυσικά πρόσωπα, νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου και Δήμοι 3. Διακάτοχοι των δασών και δασικών εκτάσεων 4. Ενώσεις των ανωτέρω δικαιούχων Για τα Δημόσια δάση και τις δημόσιες δασικές εκτάσεις, δύνανται να είναι δικαιούχοι Δήμοι κατόπιν σύναψης αντίστοιχης προγραμματικής σύμβασης με το Ελληνικό Δημόσιο. Επιλέξιμες δαπάνες Η ενίσχυση καλύπτει τις επιλέξιμες δαπάνες για την αποκατάσταση του δασικού δυναμικού που επλήγη από πυρκαγιές, φυσικές καταστροφές, καθώς και καταστροφικά συμβάντα ή υποβαθμίστηκε από άλλες αιτίες (βοσκή, παλιές πυρκαγιές) Σε περίπτωση αποκατάστασης δασικού δυναμικού που αναφέρεται ανωτέρω, η ενίσχυση υπόκειται στην επίσημη αναγνώριση από τις αρμόδιες δημόσιες αρχές του κράτους μέλους ότι επήλθε το προαναφερόμενο συμβάν και ότι το εν λόγω συμβάν ή τα μέτρα που εγκρίθηκαν σύμφωνα με την οδηγία 2000/29/ΕΚ για την καταπολέμηση, την εκρίζωση. Μπορεί επίσης να είναι επιλέξιμες άλλες δαπάνες που σχετίζονται με τις ιδιαιτερότητες του δασικού τομέα. Δεν χορηγείται καμία ενίσχυση για απώλεια εσόδων που οφείλεται σε πυρκαγιά, φυσικές καταστροφές, δυσμενή καιρικά φαινόμενα, ασθένειες, επιβλαβείς οργανισμούς και καταστροφικά συμβάντα. Όροι επιλεξιμότητας - Αρμοδίως εγκεκριμένη μελέτη εφόσον απαιτείται Το έργο θα είναι ενταγμένο στο ετήσιο εγκεκριμένο πρόγραμμα της Περιφερειακής Ενότητας δασικών έργων και εργασιών δημόσιας και μη δημόσιας δασοπονίας σε ότι αφορά του δασικού χαρακτήρα εκτάσεις ή προκύπτει ανάγκη άμεσης εκτέλεσής τους -Το έργο είναι σύμφωνο με την κοινοτική και εθνική νομοθεσία -Δεν συγχρηματοδοτείται για το ίδιο φυσικό αντικείμενο από άλλο χρηματοδοτικό μέσο 16
- Το έργο θα είναι ενταγμένο στο ετήσιο νομαρχιακό εγκεκριμένο πρόγραμμα δασικών έργων και εργασιών δημόσιας και μη δημόσιας δασοπονίας σε ότι αφορά του δασικού χαρακτήρα εκτάσεις -Το φυσικό αντικείμενο του έργου εμπίπτει στο θεματικό αντικείμενο του συγκεκριμένου υπομέτρου - Η περίοδος υλοποίησης του έργου εμπίπτει εντός της περιόδου επιλεξιμότητας του προγράμματος - Πληρότητα, σαφήνεια και λειτουργικότητα υποβαλλόμενης πρότασης Αρχές σχετικά με τον καθορισμό των κριτηρίων επιλογής Συμπληρωματικότητα με το ετήσιο δασικό πρόγραμμα της Περιφερειακής Ενότητας Επικλινείς εκτάσεις ιδίως αυτές που βρίσκονται σε περιοχές που κινδυνεύουν από διάβρωση Ορεινές, ημιορεινές και μειονεκτικές περιοχές Περιοχές οικολογικού ενδιαφέροντος (δίκτυο NATURA 2000) για τη διατήρηση και βελτίωση της οικολογικής σταθερότητας τους. Περιοχές με έντονη ή μεσαία χειμαρικότητα Ζώνες καταλήψεως των αρδευτικών, στραγγιστικών και αντιπλημμυρικών έργων Ερημοποιημένες πιλοτικές περιοχές (Δυτική Λέσβος, στην λοφώδη περιοχή της Κεντρικής Θεσσαλίας, στην περιοχή της Κρήτης ανατολικά τη γραμμής Ηρακλείου- Τυμβακίου, στα νησιά του Κεντρικού Αιγαίου, στην Αττική και στην περιοχή του Κιλκίς στην Μακεδονία). Η ακριβής θέση και έκταση των πιλοτικών ζωνών εντός των ανωτέρω έξι περιοχών θα προσδιορισθούν από τις αρμόδιες περιφερειακές δασικές υπηρεσίες σε συνεργασία με την Εθνική Επιτροπή. Ποσά και ποσοστά στήριξης Η ένταση ενίσχυσης ανέρχεται στο 100% των επιλέξιμων δαπανών Οι ενισχύσεις που χορηγούνται για τις επιλέξιμες δαπάνες που αναφέρονται στο σημείο δ) και οποιεσδήποτε άλλες πληρωμές προς τον δικαιούχο, συμπεριλαμβανομένων των πληρωμών στο πλαίσιο άλλων εθνικών ή ενωσιακών μέτρων ή βάσει ασφαλιστικών συμβάσεων για τις ίδιες επιλέξιμες δαπάνες, δεν πρέπει να υπερβαίνουν το 100 % των επιλέξιμων δαπανών 17
ΥΠΟΜΕΤΡΟ 8.6.: Επενδύσεις σε δασοκομικές τεχνολογίες και στην επεξεργασία, κινητοποίηση και εμπορία δασικών προϊόντων Υπάρχει ανάγκη στήριξης των ιδιωτών δασοκαλλιεργητών, δήμων και ενώσεων αυτών καθώς και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, με σκοπό τον εκσυγχρονισμό της υποδομής και του σχετικού εξοπλισμού που απαιτούνται σε όλη την διαδικασία απομάκρυνσης των δασικών προϊόντων (υλοτομία, μετατόπιση και μεταφορά), την πρίση, μέχρι την βιομηχανική επεξεργασία τους, αλλά ευρύτερα και της ενίσχυσης του δασοκομικού δυναμικού. Υπάρχει έλλειψη της ανταγωνιστικότητας στον δασικό τομέα λόγω έλλειψης αποτελεσματικών μονάδων μεταποίησης. Χρειάζεται ενθάρρυνση των επενδύσεων που στοχεύουν στον εκσυγχρονισμό των ΜΜΕ μεταποίησης και της εμπορίας των πρωτογενών δασικών προϊόντων. Στον τομέα της εμπορίας ειδικά, είναι απαραίτητη η στήριξη για την τυποποίηση των τελικών προϊόντων, την συσκευασία τους όταν αυτό είναι εφικτό (π.χ. καύσιμη ξυλεία πολύ μικρών και μικρών διαστάσεων) και τη διάθεσή τους στην αγορά. Παράλληλα το μέτρο έχει πολυλειτουργικό ρόλο καθώς συμβάλλει στην προστασία και αειφόρο διαχείριση των δασών καθώς και στην προστασία και διαχείριση των οικοσυστημάτων. Το αποτέλεσμα είναι πολλαπλό όταν η δράση αυτή συνδυασθεί με στοχευμένα προγράμματα κατάρτισης και ενθάρρυνσης και παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε συνεργασία με τις αρμόδιες δασικές υπηρεσίες. Επίσης, η μεταποιητική διαδικασία έως και την πρωτογενή επεξεργασία πρέπει να ενθαρρύνεται ώστε να διοχετεύονται τα υπολείμματα για ενέργεια και για την εισαγωγή νέων τεχνολογιών και καινοτομίας. Σημαντική είναι η ενσωμάτωση της καινοτομίας στο συγκεκριμένο μέτρο με στόχο τόσο στην οικονομικότητα του αποτελέσματος όσο και στην περιβαλλοντική προστασία. Τύπος Στήριξης Η στήριξη παρέχεται ως επιχορήγηση, ή συνδρομή χρηματοδοτικών μέσων ή συνδυασμού και των δύο Σύνδεση με άλλη νομοθεσία Κοινοτική και εθνική νομοθεσία ιδιαίτερα τη δασική νομοθεσία Δασική στρατηγική της Ε.Ε. για τα δάση και τον δασικό τομέα, Ανακοίνωση Ε.Ε. 9445/14 2-5-2014 Δικαιούχοι 18
Η ενίσχυση μπορεί να χορηγείται σε ιδιώτες δασοκαλλιεργητές, δήμους και τις ενώσεις τους, καθώς και σε ΜΜΕ με σκοπό επενδύσεις για τους ανωτέρω σκοπούς. Στα μικρά νησιά του Αιγαίου Πελάγους κατά την έννοια του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2019/93 η ενίσχυση μπορεί επίσης να χορηγείται σε επιχειρήσεις που δεν είναι ΜΜΕ Επενδύσεις που δεν απαιτούν εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων κατ εφαρμογή της ενωσιακής ή εθνικής νομοθεσίας είναι επιλέξιμες για ενίσχυση, βάσει του απαλλακτικού κανονισμού, με εξαίρεση τα μικρά νησιά Αιγαίου Πελάγους, όπου μπορεί να χορηγείται ενίσχυση σε επιχειρήσεις, οι οποίες δεν είναι ΜΜΕ. Επιλέξιμες Δαπάνες α) στην κατασκευή, απόκτηση, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδοτικής μίσθωσης, ή βελτίωση ακίνητης περιουσίας β) στην αγορά ή τη χρηματοδοτική μίσθωση με δυνατότητα αγοράς νέων μηχανών και εξοπλισμού, καθώς και την αγορά ζώων φόρτου και σύρσης μέχρι την αγοραστική αξία του περιουσιακού στοιχείου γ) στην αγορά μεταχειρισμένου εξοπλισμού δ) στις γενικές δαπάνες συνδεόμενες με εκείνες των στοιχείων α) και β), όπως αμοιβές αρχιτεκτόνων, μηχανικών και συμβούλων, αμοιβές για συμβουλές σχετικά με την περιβαλλοντική και οικονομική βιωσιμότητα, περιλαμβανομένων των μελετών σκοπιμότητας οι μελέτες σκοπιμότητας εξακολουθούν να αποτελούν επιλέξιμες δαπάνες, ακόμη και όταν, με βάση τα αποτελέσματά τους, δεν πραγματοποιείται καμία δαπάνη βάσει των στοιχείων α) και β) ε) στις ακόλουθες δαπάνες για άυλες επενδύσεις: απόκτηση ή ανάπτυξη λογισμικού ηλεκτρονικών υπολογιστών και απόκτηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, αδειών εκμετάλλευσης, δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, εμπορικών σημάτων στ) στα έξοδα εκπόνησης σχεδίων διαχείρισης δασών και ισοδυνάμων τους. Δεν συνιστούν επιλέξιμες δαπάνες άλλες δαπάνες που συνδέονται με σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης, όπως το περιθώριο κέρδους του εκμισθωτή, τα έξοδα αναχρηματοδότησης τόκων, τα γενικά έξοδα και τα ασφάλιστρα. Οι επενδύσεις που σχετίζονται με τη βελτίωση της οικονομικής αξίας των δασών είναι αιτιολογημένες σε σχέση με τις αναμενόμενες βελτιώσεις δασών σε μία ή περισσότερες εκμεταλλεύσεις και μπορούν να περιλαμβάνουν επενδύσεις σε φιλικά προς το έδαφος και τους πόρους μηχανήματα και πρακτικές συγκομιδής. 19
Οι επενδύσεις που αφορούν τη χρήση ξυλείας ως πρώτης ύλης ή πηγής ενέργειας περιορίζονται σε όλες τις εργασίες εκμετάλλευσης που προηγούνται της βιομηχανικής μεταποίησης Όροι Επιλεξιμότητας Πλήρωση των προϋποθέσεων της Εθνικής και Κοινοτικής Νομοθεσίας Δεν έχουν ενισχυθεί ή δεν προβλέπεται να ενισχυθούν στο πλαίσιο άλλου χρηματοδοτικού μέσου για τις ίδιες δαπάνες Το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης συμπίπτει με την περίοδο επιλεξιμότητας του ΠΑΑ Το φυσικό αντικείμενο του έργου εμπίπτει στο θεματικό αντικείμενο του συγκεκριμένου υπομέτρου Πληρότητα, σαφήνεια και λειτουργικότητα υποβαλλόμενης πρότασης Επενδύσεις για τις οποίες αποδεικνύεται η βιωσιμότητα του δικαιούχου της ενίσχυσης αλλά και του προτεινόμενου σχεδίου Δεν είναι επιλέξιμη η δασική οδοποιία μέσα από αυτό το μέτρο, με εξαίρεση τους μικρούς συνδετήριους με την επένδυση δρόμους έως 500μέτρα. Δραστηριότητες σχετικές με την αναγέννηση του δάσους μετά την υλοτόμηση δεν είναι επιλέξιμες. Η απλή αντικατάσταση με φύτευση των υλοτομημένων δέντρων δεν είναι επιλέξιμη. Οι επενδύσεις δεν θα πρέπει να αφορούν μη διαρκή αγαθά (π.χ. εξοπλισμό προσωπικής προστασίας, ιματισμό κ.λπ.) Δεν είναι επιλέξιμη η στήριξη για παραγωγή προϊόντων που προέρχονται από συλλογή από καλλιεργούμενα δέντρα. Είναι όμως επιλέξιμη η παραγωγή ξύλου από δέντρα που έχουν καλλιεργηθεί για τον σκοπό αυτό Αρχές σχετικά με τον καθορισμό των κριτηρίων επιλογής Επενδύσεις που μέρος του προϋπολογισμού τους αφορά στην προστασία του περιβάλλοντος πέρα από τις ελάχιστες απαιτήσεις Διατήρηση ή δημιουργία νέων θέσεων εργασίας Χρήση καινοτομίας σε επίπεδο διαδικασίας ή προϊόντος Εισαγωγή συστημάτων ποιότητας HACCP ή και ISO 20
Η επένδυση μπορεί να συνδέεται με την παραγωγή σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης βιοκαυσίμων ή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, με την προϋπόθεση ότι η εν λόγω παραγωγή δεν υπερβαίνει τη μέση ετήσια κατανάλωση καυσίμου ή ενέργειας από τη συγκεκριμένη εκμετάλλευση. Εκπόνηση διαχειριστικής μελέτης και έγκρισή της από τις αρμόδιες δασικές υπηρεσίες. Το ΚΜ, μέσω της υλοποίησης των εγκεκριμένων διαχειριστικών μελετών, διασφαλίζει ότι η στήριξη είναι αποτελεσματική και αυξάνει πραγματικά την οικονομική αξία των δασικών περιοχών στις οποίες αφορά η επένδυση. Ποσά και Ποσοστά Στήριξης Τα ανώτατα ποσοστά στήριξης καθορίζονται ως εξής: -το 75% του ποσού των επιλέξιμων δαπανών για επενδύσεις στα μικρά νησιά του Αιγαίου Πελάγους -το 50% του ποσού των επιλέξιμων δαπανών για επενδύσεις σε λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες και σε όλες τις περιφέρειες των οποίων το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ για την περίοδο 2007-2013 ήταν μικρότερο του 75% του μέσου όρου της ΕΕ-25 για την περίοδο αναφοράς, αλλά των οποίων το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ ήταν μεγαλύτερο του 75% του μέσου ΑΕγχΠ στην ΕΕ-27 -το 40% του ποσού των επιλέξιμων δαπανών για επενδύσεις σε άλλες περιφέρειες. Επαληθευσιμότητα και ελεγξιμότητα των μέτρων 8.2.3.1. Κίνδυνοι στην υλοποίηση των μέτρων Οι πιθανοί κίνδυνοι έχουν ως ακολούθως: α) Στην επιλογή των Δικαιούχων β) Αιτήσεις πληρωμών. Αφορά κατά κανόνα τους ιδιώτες Δικαιούχους. γ) Στα δημόσια δασικά έργα: Καθυστερήσεις κατά την υλοποίηση των έργων στις περιπτώσεις που οι Δικαιούχοι Τεχνική Υπηρεσία. δεν διαθέτουν Πιθανότητα εμφάνισης κατάτμησης έργων ή διπλής χρηματοδότησης μέρους ή όλων των έργων από άλλα εθνικά ή/και συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα. Διαδικασίες δημοσίων συμβάσεων για την ανάδειξη αναδόχων: Οι προδιαγραφές και οι απαιτήσεις που τίθενται στις προκηρύξεις και στα τεύχη δημοπράτησης των διαγωνισμών για την ανάδειξη των αναδόχων τεχνικών εταιρειών που θα υλοποιήσουν το έργο, τίθενται από τις αναθέτουσες αρχές. Η ελλιπής ενημέρωση των αρμόδιων αυτών Υπηρεσιών σχετικά με τις νομικές και ποιοτικές απαιτήσεις 21
των έργων συχνά έχει αποτελέσει κίνδυνο εμφάνισης λαθών, ενώ η πολύπλοκη ενωσιακή και εθνική νομοθεσία αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα. δ) Εύλογο κόστος. Αφορά κατά κύριο λόγο τις επιλέξιμες δαπάνες των επενδύσεων σε δασοκομικές τεχνολογίες και στην επεξεργασία, κινητοποίηση και εμπορία δασικών προϊόντων 8.2.3.2. Ενέργειες μετριασμού Οι ακόλουθες ενέργειες είναι σε αντιστοιχία των αναφερόμενων κινδύνων και αποτελούν προτάσεις για την αντιμετώπισή τους. α) Τα κριτήρια επιλογής των Δικαιούχων θα καθοριστούν με διαφανή και διακριτό τρόπο στο θεσμικό πλαίσιο του Μέτρου. Θα ληφθεί ειδική μέριμνα όσον αφορά στην διαβάθμιση της βαθμολογίας των κριτηρίων επιλογής και στις συνθήκες ικανοποίησης αυτών των κριτηρίων από τους Δικαιούχους που σαφώς θα αναφέρονται στο θεσμικό πλαίσιο του Μέτρου. β) Η χρήση κατάλληλων εργαλείων πληροφορικής αποτελεί σημαντική επιπλέον ενέργεια ελαχιστοποίησης των κινδύνων και βελτίωσης της επαληθευσιμότητας και ελεγξιμότητας στην υλοποίηση του Μέτρου. Η εφαρμογή του εν λόγω Μέτρου θα συνοδεύεται από αναβάθμιση και επικαιροποίηση των Πληροφοριακών Συστημάτων με στόχο τη διευκόλυνση διασταύρωσης στοιχείων και εξαγωγής αποτελεσμάτων κατά την υλοποίηση των δράσεων. Επιπλέον, η βελτίωση των αναφορών και διασύνδεσης στα Πληροφοριακά Συστήματα θα συμβάλλει και στην παροχή στατιστικών στοιχείων μεγαλύτερης αξιοπιστίας καθώς και στη βελτιστοποίηση της στατιστικής ανάλυσης για τον ακριβέστερο προσδιορισμό των κυριότερων παραγόντων υπεύθυνων για την εμφάνιση σφάλματος με σκοπό τον έγκαιρο εντοπισμό τους και τη λήψη διορθωτικών μέτρων για τον περιορισμό του σφάλματος. γ) Στο πλαίσιο των αιτήσεων πληρωμής, θα ορισθεί κατάλληλη διαδικασία για τη διεκπεραίωση των αιτήσεων πληρωμής που επιτρέπει την πρόληψη και τον εντοπισμό ενδεχόμενων παρατυπιών ή λαθών. Τα απαιτούμενα έγγραφα τεκμηρίωσης (δικαιολογητικά πληρωμής) που θα συνοδεύουν το αίτημα πληρωμής θα καθοριστούν στο σχετικό θεσμικό πλαίσιο με γνώμονα την επαληθευσιμότητας και ελεγξιμότητας των δράσεων κατά τη διάρκεια της υλοποίησής τους. δ) Στα δημόσια δασικά έργα: δ1) στις περιπτώσεις που οι Δικαιούχοι δεν διαθέτουν τεχνική υπηρεσία θα υπάρξει μέριμνα για την ενημέρωση τους μέσω προτύπων/ οδηγών, που θα αφορούν στο πλαίσιο ωρίμανσης προκήρυξης αδειοδότησης των δημοσίων έργων. Για τον ίδιο σκοπό, έχει δημιουργηθεί από τη ΜΟΔ Α.Ε. υποστηρικτική δομή, η οποία μεταβαίνει στην έδρα των Δικαιούχων και παρέχει τεχνική υποστήριξη και επίσης δίνεται η δυνατότητα τεχνικής στήριξης από τρίτους. δ2) Ο κίνδυνος διπλής χρηματοδότησης ή κατάτμησης των έργων θα αντιμετωπιστεί αφενός με την οριοθέτηση της επιλεξιμότητας και της συμπληρωματικότητας/διαχωρισμού με παρεμβάσεις άλλων μέτρων ή/και ταμείων και αφετέρου με την αξιοποίηση των ΟΠΣ, ΟΠΣΑΑ και μικρών πληροφοριακών συστημάτων και τη διασύνδεση τους με σκοπό τη διασταύρωση στοιχείων, την παρακολούθηση και εξαγωγή αποτελεσμάτων κατά την υλοποίηση των δράσεων και τον έγκαιρο εντοπισμό σφαλμάτων και τη διόρθωσή τους. ε) Το εύλογο κόστος θα διασφαλιστεί με απόδοση των πραγματικών δαπανών των επενδυτικών ενεργειών με τη χρήση i) συγκριτικής αξιολόγησης των υποβαλλόμενων προσφορών και ii) ειδικών εμπειρογνωμόνων όπου απαιτείται. Στ) Εκπαίδευση όλων των εμπλεκομένων φορέων στην εφαρμογή των μέτρων 22
8.2.3.3. Συνολική εκτίμηση του μέτρου Στην Ελλάδα η συντριπτική πλειοψηφία των δασικών εκτάσεων είναι δημόσιου χαρακτήρα και ανήκει στο κράτος. Λαμβάνοντας υπόψη τη μέχρι τώρα υλοποίηση των δασικών μέτρων, ο μεγαλύτερος προϋπολογισμός του Μέτρου θα κατευθυνθεί σε δασικά δημόσια έργα που θα εκτελεστούν από ιδιώτες εργολάβους. Το γεγονός αυτό εξασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό τη νομιμότητα και διαφάνεια καθώς το «αυστηρό» νομικό πλαίσιο υλοποίησης δημοσίων έργων (νομοθεσία υλοποίησης δημοσίων έργων, έλεγχος συμβάσεων από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, πίνακες τιμών μονάδας οικοδομικών εργασιών) και η «αυστηροποίηση» της δημοσιονομικής λειτουργίας των δημοσίων φορέων και της εποπτείας μη κερδοσκοπικών φορέων. Παράλληλα, όμως δημιουργεί κινδύνους χρονικής καθυστέρησης υλοποίησης που κατά το παρελθόν έχουν οδηγήσει σε απεντάξεις. Σε κάθε περίπτωση η ελεγξιμότητα και επαληθευσιμότητα θα ενισχυθεί στο μέγιστο βαθμό με τις προτεινόμενες ενέργειες μετριασμού των πιθανών κινδύνων που αφορούν τα δημόσια δασικά έργα. Όσον αφορά τις δράσεις και το μέρος των δράσεων στις οποίες δικαιούχοι θα είναι ιδιώτες μπορούν να χωριστούν σε δυο κατηγορίες: στην κατηγορία των δασοκομικών ιδιωτικών έργων όπου η απαίτηση δασοκομικής μελέτης σύμφωνα με την εθνική δασική νομοθεσία εξασφαλίζει πέραν της νομιμότητας και ελεγξιμότητας των έργων, τη σκοπιμότητα και την χρηστή περιβαλλοντική διάστασή τους, και στην κατηγορία της δημιουργίας δασών μέσω της δάσωσης γεωργικής γης, το οποίο εφαρμόστηκε κατά το παρελθόν και εφαρμόζεται με ιδιαίτερη επιτυχία μέχρι σήμερα. Η εμπειρία του παρελθόντος έχει αναγνώσει τους κινδύνους που κατά κύριο λόγο σχετίζονται με λάθη και παραλείψεις στα αιτήματα πληρωμών των Δικαιούχων που αντιμετωπίζονται με τη χρήση των κατάλληλων εργαλείων πληροφορικής και σχετική μέριμνα στο θεσμικό πλαίσιο του Μέτρου όπως προτείνεται στις ως άνω ενέργειες μετριασμού. 8.2.4 Μεθοδολογία των υπολογισμών του ποσού στήριξης NA 8.2.5 Επιπρόσθετες ειδικές πληροφορίες για το Μέτρο ΟΡΙΣΜΟΙ Ως «δάσος» νοείται έκταση με επιφάνεια μεγαλύτερη από 0,5 εκτάρια, με δένδρα ύψους άνω των 5 μέτρων και με συγκόμωση μεγαλύτερη του 10 τοις εκατό, ή με δένδρα που έχουν τη δυνατότητα να φθάσουν τα όρια αυτά επί τόπου. Ο ορισμός δεν περιλαμβάνει εκτάσεις προοριζόμενες κατά κύριο λόγο για χρήσεις γεωργικής ή αστικής γης. Στα δάση περιλαμβάνονται περιοχές υπό αναδάσωση οι οποίες δεν έχουν ακόμη φτάσει πλην όμως αναμένεται να φτάσουν ποσοστό συγκόμωσης της τάξης του 10 τοις εκατό και ύψος δέντρων της τάξης των 5 μέτρων, όπως επίσης περιοχές που προσωρινά δεν καλύπτονται από φυτά λόγω ανθρώπινης παρέμβασης ή φυσικών αιτίων, οι οποίες αναμένεται όμως να αναγεννηθούν. 23
Στα δάση περιλαμβάνονται περιοχές με φοινικόδεντρα και δένδρα μπαμπού υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται τα κριτήρια του ύψους και της συγκόμωσης. Στον ορισμό του δάσους περιλαμβάνονται δασικοί δρόμοι, αντιπυρικές ζώνες και άλλες μικρές ανοικτές περιοχές, δάση σε εθνικά πάρκα, προστατευόμενες φυσικές περιοχές και άλλες προστατευόμενες περιοχές όπως είναι οι περιοχές ιδιαίτερου επιστημονικού, ιστορικού, πολιτιστικού ή πνευματικού ενδιαφέροντος. Στα δάση περιλαμβάνονται ανεμοφράκτες και προστατευτικές ζώνες δένδρων με επιφάνεια τουλάχιστον 0,5 εκτάρια και πλάτος άνω των 20 μέτρων. Στα δάση περιλαμβάνονται φυτείες προοριζόμενες κατά κύριο λόγο για τη δασική προστασία, όπως φυτείες δένδρων καουτσούκ και φελλοφόρων δρυών. Από τον ορισμό του «δάσους» εξαιρούνται συστάδες δένδρων σε συστήματα γεωργικής παραγωγής, όπως συστάδες δένδρων σε οπωρώνες και σε γεωργοδασοκομικά συστήματα. Από τον ορισμό εξαιρούνται επίσης δένδρα σε αστικά πάρκα και κήπους. Ως «δασικές περιοχές» νοούνται εκτάσεις μη κατατασσόμενες στα «δάση» με επιφάνεια μεγαλύτερη από 0,5 εκτάρια, με δένδρα ύψους άνω των 5 μέτρων και με συγκόμωση της τάξης του 5-10 τοις εκατό, ή με δένδρα που έχουν τη δυνατότητα να φθάσουν τα όρια αυτά επί τόπου, ή εκτάσεις καλυπτόμενες με συνδυασμό δένδρων, ξυλωδών και μη θάμνων σε ποσοστό άνω του 10 τις εκατό. Στον όρο δεν περιλαμβάνονται εκτάσεις προοριζόμενες κατά κύριο λόγο για γεωργική ή αστική χρήση. Γεωργικές γαίες Γεωργικές νοούνται οι γαίες (εκτάσεις) στις οποίες ασκείται συστηματικά η γεωργική δραστηριότητα με οικονομικά αποτελέσματα τουλάχιστον την τελευταία τριετία. Τέτοιες γαίες μπορούν να θεωρηθούν: Οι αρόσιμες γαίες, εφόσον αξιοποιήθηκαν τουλάχιστον μία φορά την τελευταία τριετία Οι γεωργικοί βοσκότοποι, εφόσον αξιοποιήθηκαν μία φορά την τελευταία τριετία Οι συστηματικοί δενδρώνες, αμπελώνες και λοιπές μόνιμες φυτείες. Μη γεωργικές γαίες Μη γεωργικές νοούνται οι γαίες (έκταση, οικόπεδο κλπ) στην οποία δεν ασκείται συστηματικά η γεωργική δραστηριότητα την τελευταία τριετία ή ασκούνται δραστηριότητες άλλες πλην της γεωργικής. Τέτοιες εκτάσεις μπορεί να είναι: 24
Εγκαταλελειμμένες πρώην γεωργικές γαίες (αρόσιμες, βοσκότοποι, μόνιμες φυτείες οι οποίες δεν αξιοποιήθηκαν την τελευταία τριετία), δηλ. οι εκτάσεις που χαρακτηρίζονται ως γεωργικές υδασικού χαρακτήρα εκτάσεις ( Δημόσιες και αναγνωρισμένες ιδιωτικές) Οι ζώνες καταλήψεως των αρδευτικών, στραγγιστικών και αντιπλημμυρικών έργων της Χώρας ως «δένδρα περιοδικής υλοτόμησης» νοούνται είδη δένδρων του κωδικού ΣΟ 06 02 9041, καθοριζόμενα από τα κράτη μέλη που συνίστανται σε ξυλώδεις, πολυετείς καλλιέργειες, με έρριζα υποκείμενα ή παραφυάδες που παραμένουν στο έδαφος μετά τη συγκομιδή και αναπτύσσουν νέους βλαστούς την επόμενη περίοδο και με μέγιστο κύκλο συγκομιδής που καθορίζεται από τα κράτη μέλη, Είδη ταχείας ανάπτυξης για βραχυπρόθεσμη χρήση Νοούνται τα είδη για τα οποία το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ δύο υλοτομήσεων στο ίδιο αγροτεμάχιο είναι μικρότερος από 15 έτη. Αγροδασικά συστήματα νοούνται συστήματα χρήσης της γης, στα οποία καλλιεργούνται πολυετή ξυλώδη είδη σε συνδυασμό με καλλιέργεια ή κτηνοτροφία στην ίδια έκταση. Τα δέντρα μπορεί να είναι μεμονωμένα ή σε συστάδες μέσα στο αγροτεμάχιο (δασογεωργικά συστήματα, δασολιβαδικά συστήματα, βοσκόμενοι η συγκαλλιεργούμενοι οπωρώνες) ή στα όρια του αγροτεμαχίου (φυτοφράκτες, δεντροστοιχίες), δασοκαλλιεργητής νοείται ο ιδιοκτήτης, ο χρήστης, ο μισθωτής, ο διαχειριστής της δασικής περιοχής, που δικαιούται νόμιμα να εκμεταλλεύεται και να διαχειρίζεται τη δασική περιοχή ιδιώτης δασοκαλλιεργητής νοείται ο ιδιωτικός φορέας διαχείρισης της γης η οποία χαρακτηρίζεται ως γη απροσδιόριστου ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Όσον αφορά τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, ο ορισμός βασίζεται στο εθνικό δίκαιο κάθε κράτους μέλους/περιφέρειας. Μια κρατική επιχείρηση θα μπορούσε να θεωρηθεί δικαιούχος που εμπίπτει στην κατηγορία του «ιδιώτη δασοκαλλιεργητή» στην περίπτωση που η εταιρεία ορίζεται ως «ιδιωτική», σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο 8.2.6. Άλλα σημαντικά σημεία σχετικά με την κατανόηση και την εφαρμογή του Μέτρου Εκτάσεις που εντάσσονται στο μέτρο της δάσωσης είναι δυνατόν να λαμβάνουν άμεσες ενισχύσεις εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 32(2) β του Καν. (Ε.Ε.) 1307/2013A 25