Π Δ Ρ Η Δ Υ Ο Μ Δ Ν Α ειίδα Δηζαγσγή 6 Κεθάιαην 1: Γηνίθεζε Αλζξσπίλσλ Πόξσλ 7

ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ζ Γηνίθεζε Αλζξσπίλσλ Πφξσλ ζήκεξα φζν πνηέ άιινηε αλαγλσξίδεηαη απφ ηελ Γηεζλή αθαδεκατθή, επαγγεικαηηθή θαη επηρεηξεκαηηθή θνηλφηεηα ζαλ έλαλ απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο παξάγνληεο γηα ηελ επηβίσζε θαη αλάπηπμε ελφο νξγαληζκνχ ν νπνίνο δξαζηεξηνπνηείηαη ζε έλα αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ. ηελ παξνχζα εξγαζία επηρεηξείηαη ν έιεγρνο ηεο ππφζεζεο φηη «ε Γηνίθεζε Αλζξσπίλσλ Πφξσλ απνηειεί ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο ιεηηνπξγία ζε έλαλ νξγαληζκφ ηνπ ηδησηηθνχ θαη ζε έλαλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα ζηνπο ηνκείο ηεο Αμηνιφγεζεο Δξγαδνκέλσλ θαη ησλ Γηαδηθαζηψλ Απφδνζεο Κηλήηξσλ». Ο νξγαληζκφο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα είλαη ν πνιπεζληθφο φκηινο ηερλνινγίαο αηρκήο, ε εηαηξία ειιεληθψλ ζπκθεξφλησλ Intracom. Ο νξγαληζκφο ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα είλαη ην Γεκνηηθφ Βξεθνθνκείν Αζελψλ. Υξεζηκνπνηήζεθε ε ηερληθή ηεο ζπλέληεπμεο γηα ηε ζπγθέληξσζε πξσηνγελψλ δεδνκέλσλ ηα νπνία αλαιχνληαη θαη παξνπζηάδνληαη κε βάζε ηα δχν πξναλαθεξζέληα αληηθείκελα κειέηεο.δπηρεηξείηαη ζπγθξηηηθή κειέηε ησλ δχν απηψλ νξγαληζκψλ. χκθσλα κε ηα ζηνηρεία πνπ παξαρσξήζεθαλ κέζσ ησλ ζπλεληεχμεσλ ζπκπεξαίλεηαη φηη νη δπν νξγαληζκνί είλαη αλζξσπνθεληξηθέο νξγαλψζεηο κε ζηξαηεγηθή πξνζέγγηζε γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ αλζξσπίλσλ πφξσλ. Καη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο ρξεζηκνπνηνχληαη εξγαιεία θαη κέζα ηεο Γηνίθεζεο Αλζξσπίλσλ Πφξσλ πνπ ζεσξνχληαη ζχγρξνλα. Χζηφζν ν δεκφζηνο ηνκέαο έρεη αθφκα αξθεηφ δξφκν λα δηαζρίζεη. θνπφο θαη δεηνχκελν δελ είλαη κφλν ε κεηαθνξά ηερλνγλσζίαο απφ ηνλ ηδησηηθφ ζην δεκφζην ηνκέα, αιιά ε δεκηνπξγία απφ ηνλ ίδην ηνλ δεκφζην ηνκέα ηεο δηθήο ηνπ ηερλνγλσζίαο. Λέμεηο θιεηδηά: Γηνίθεζε Αλζξσπίλσλ Πφξσλ, δηνίθεζε πξνζσπηθνχ, δηνίθεζε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, αμηνιφγεζε εξγαδνκέλσλ, θίλεηξα ακνηβψλ, κεζνδνινγία, ζπλέληεπμε, εξσηεκαηνιφγην, ηερλνγλσζία, θαηλνηνκίεο ζηε δηνίθεζε αλζξσπίλσλ πφξσλ, ζηξαηεγηθή δηνίθεζε αλζξσπίλσλ πφξσλ, αλζξψπηλν θεθάιαην. 1

Summary Human Resource Management today, as even before, is recognized by the academic managerial and business community as one of the most significant factors for the survival and growth of an organization that operates in a competitive environment. In this study I try to examine the hypothesis that human resource management is an important strategic administrative operation for an organization of private sector and for a public organization, too. The private organization is the high tech multinational Greek company Intracom S. A. The public organization is the Public Nursery of Athens. The method of interview for accumulation of data is being used. These data have been analyzed and are presented on the base of two scientific items employee appraisal and performance related payment (motivation). A comparative study of both items of the two organizations is being tried. According to my logical outcomes is concluded that both organizations are human oriented with a strategic approach of human resource management. In both cases modern scientific techniques and methods are being used. However, public sector has still a lot of things to do. The main aim is not only the transfer of know how from private to public sector but also the creation of public sector itself of its own know how. Key words: Human resource management, personnel management, human resource administration, employee appraisal, performance payment, methodology, interview, questionnaire, know-how, human resource management innovations, strategic human resource management, human capital. 2

Π Δ Ρ Η Δ Υ Ο Μ Δ Ν Α ειίδα Δηζαγσγή 6 Κεθάιαην 1: Γηνίθεζε Αλζξσπίλσλ Πόξσλ 7 Κεθάιαην 2: Βαζηθά ζηνηρεία Γηνίθεζεο Αλζξσπίλσλ Πόξσλ Αληηθείκελα Μειέηεο 10 2.1. ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ 10 2.1.2. Ζ ζεκαζία ηεο (ΑΔ) 11 2.1.2.1 Οη ρξήζεηο ηεο (ΑΔ) 11 2.1.2.2 Καζνξηζκφο ησλ ζηφρσλ απφδνζεο θαη αλάπηπμεο ησλ εξγαδνκέλσλ 11 2.1.2.3. Καζνξηζκφο ησλ Δθπαηδεπηηθψλ Αλαγθψλ 12 2.1.2.4 χλδεζε ηεο ακνηβήο κε ηελ απφδνζε ηνπ εξγαδνκέλνπ 12 2.1.2.5 Αλαηξνθνδφηεζε Δπαλαηξνθνδφηεζε εξγαδνκέλνπ (feedback) 12 2.1.2.6 Βειηίσζε ηνπ ζπζηήκαηνο πξνζέιθπζεο θαη επηινγήο 13 2.1.2.7. Παξαδνζηαθή θαη ζχγρξνλε αληίιεςε γηα ηελ αμηνιφγεζε 13 2.1.3 Πξνυπνζέζεηο Απνηειεζκαηηθήο Αμηνιφγεζεο 15 2.1.3.1. χζηεκα Αμηνιφγεζεο 15 2.1.3.2. Ηθαλφηεηεο ηεο Αμηνιφγεζεο 15 2.1.3.3. Κνπιηνχξα θαη θιίκα αμηνιφγεζεο 16 2.1.3.4. χλδεζε ηεο (ΑΔ) κε ηα άιια ππνζπζηήκαηα ηεο ΓΑΠ 16 2.1.4. ρεδηαζκφο ζπζηήκαηνο Αμηνιφγεζεο 16 2.1.5. Ζ θηινζνθία ηνπ ζπζηήκαηνο αμηνιφγεζεο 17 2.1.5.1. Κξηηήξηα Αμηνιφγεζεο 17 2.1.5.2. Μέηξεζε ηεο επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ απνηειεζκάησλ 18 2.1.5.3 ρεδηαζκφο ηεο δηαδηθαζίαο αμηνιφγεζεο 18 2.1.6. Μέζνδνη Αμηνιφγεζεο 20 2.1.6.1. Αληηθεηκεληθέο Μέζνδνη Αμηνιφγεζεο 20 2.1.6.2. Τπνθεηκεληθέο κέζνδνη αμηνιφγεζεο 22 2.1.6.3. πκκεηνρή ηνπ αμηνινγνχκελνπ ζηελ αμηνιφγεζε 24 2.1.7. Σα ραξαθηεξηζηηθά ζηνηρεία ηεο απνηειεζκαηηθήο αμηνιφγεζεο. 26 2.1.7.1. Δγθπξφηεηα (Validity) 26 2.1.7.2. Αμηνπηζηία (Reliability 26 2.1.7.3. Αληηθεηκεληθφηεηα Ακεξνιεςία (Objectivity) 26 2.1.7.4. πγθξηζηκφηεηα (Comparability) 27 2.1.7.5. πλάθεηα (Relevance) 27 3

2.1.8. Ζγεζία 27 2.1.8.1. Ζ άζθεζε ηεο δηνηθεηηθήο εμνπζίαο 27 2.1.8.2. Ζ ζχλζεζε ηεο εγεηηθήο πξνζσπηθφηεηαο 29 2.1.8.3. Ζγεηηθά πξφηππα 31 2.1.8.4. Αηνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ απνηειεζκαηηθνχ ζηειέρνπο 32 2.1.8.5. Μάλαηδεξ θαη Ζγέηεο 33 2.2. ΚΗΝΖΣΡΑ ΓΗΑ ΣΖΝ ΑΜΟΗΒΖ ΣΧΝ ΔΡΓΑΕΟΜΔΝΧΝ 34 2.2.1. Δλδπλάκσζε 38 2.2.2. Κίλεηξα γηα ηνπο εξγαηνυπαιιήινπο 40 2.2.3. Κίλεηξα γηα επφπηεο 42 2.2.4. Κίλεηξα γηα ηνπο πσιεηέο 43 2.2.5. Κίλεηξα γηα ηα αλψηαηα ζηειέρε 43 Κεθάιαην 3: Αληηθείκελν εξγαζίαο Πεξηγξαθή ηεο Μεζνδνινγίαο 47 3.1. Βαζηθέο αξρέο 47 3.2. Δξεπλεηηθά εξγαιεία ζπιινγήο δεδνκέλσλ 48 3.2.1. Σν εξσηεκαηνιφγην 49 3.2.1.2. Ζ δεκηνπξγία ελφο εξσηεκαηνινγίνπ 49 3.2.1.3. Ζ επηινγή ησλ εξσηεζέλησλ 49 3.2.1.4. Σερληθέο επηινγήο εξσηεζέλησλ 50 3.2.1.5. Γηάξζξσζε ησλ εξσηήζεσλ 50 3.2.1.6. Δίδε εξσηεκαηνινγίνπ 50 3.2.2. Ζ ζπλέληεπμε 51 3.2.2.2. Δίδε ζπλεληεχμεσλ 51 3.2.3. Ζ παξαηήξεζε 52 3.2.3.2. Μεηνλεθηήκαηα 52 3.2.3.3. Δίδε παξαηήξεζεο 53 3.3. Δπηινγή κεζφδνπ 53 Κεθάιαην 4 : Παξνπζίαζε ησλ θνξέσλ δηάθνξα ζηνηρεία 54 4.1. Αλζξψπηλν Γπλακηθφ 54 4.2. χληνκν Ηζηνξηθφ ηνπ Οκίινπ 56 4.3. χληνκν Ηζηνξηθφ ηνπ Γεκνηηθνχ Βξεθνθνκείνπ Αζελψλ. 59 4

Κεθάιαην 5: Παξνπζίαζε Αλάιπζε Γεδνκέλσλ ύγθξηζε 62 πγθξηηηθή Αληηπαξαβνιή βαζηθψλ ζηνηρείσλ ηεο έξεπλαο. 75 Κεθάιαην 6: πκπεξάζκαηα 78 6.1. Πξνηάζεηο 78 6.2. Γεληθά πκπεξάζκαηα. 82 Βηβιηνγξαθία 84 Παξάξηεκα Η 88 Παξάξηεκα Η Η 101 Παξάξηεκα Η Η Η 104 5

Δηζαγσγή ηφρνο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε παξνπζίαζε θαη ε αλάιπζε ηεο Γηνίθεζεο ησλ Αλζξσπίλσλ Πφξσλ (ΓΑΠ) ζε έλαλ νξγαληζκφ ηνπ δεκνζίνπ θαη ζε έλαλ ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα. Πην ζπγθεθξηκέλα σο αληηθείκελα κειέηεο επηιέρζεθαλ ε Αμηνιφγεζε ησλ Δξγαδνκέλσλ ζηνπο δχν απηνχο θνξείο θαη νη Γηαδηθαζίεο Απφδνζεο Κηλήηξσλ. ηε ζπλέρεηα επηρεηξείηαη κηα ζπγθξηηηθή πξνζέγγηζε ησλ αληηθεηκέλσλ ησλ δχν θνξέσλ. Ζ κειέηε πνπ αθνινπζεί είλαη πξσηίζησο ζπγθξηηηθή. Δπηιέρζεθε λα πξαγκαηνπνηεζεί ε πξναλαθεξζείζα κειέηε ζηελ ηδησηηθή επηρείξεζε Intracom A.E. θαη ζην δεκφζην νξγαληζκφ Γεκνηηθφ Βξεθνθνκείν Αζελψλ ( ΓΒΑ ). Ζ πθηζηάκελε κειέηε αξρηθά πξαγκαηεχεηαη κηα ζχληνκε αλαζθφπεζε ηνπ ζεσξεηηθνχ ππνβάζξνπ ηεο επηζηήκεο ηεο Γηνίθεζεο Αλζξσπίλσλ Πφξσλ ζην «Κεθάιαην 2». δίλνληαο έκθαζε αληίζηνηρα ζηα παξαθάησ επηζηεκνληθά αληηθείκελα (α). Αμηνιφγεζε πξνζσπηθνχ θαη (β). Κίλεηξα γηα ην πξνζσπηθφ. ηε ζπλέρεηα πξνρσξεί ζην «Κεθάιαην 3» ζηελ αλάιπζε ηεο Μεζνδνινγίαο θαη ηελ πεξηγξαθή ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο έξεπλαο. πσο έρεη αλαθεξζεί θαη παξαπάλσ ν εκπεηξηθφο ρψξνο πξνέιεπζεο ησλ δεδνκέλσλ ηεο έξεπλαο είλαη ε ηδησηηθή εηαηξεία Intracom θαη ν δεκφζηνο νξγαληζκφο Γεκνηηθφ Βξεθνθνκείν Αζελψλ, έηζη ινηπφλ ηνλ ηξφπν ην «Κεθάιαην 4» είλαη αθηεξσκέλν ζηελ παξνπζίαζε ηεο εηαηξείαο θαη ηνπ νξγαληζκνχ απφ ηελ πιεπξά ηεο Γηνίθεζεο ησλ Αλζξσπίλσλ Πφξσλ αιιά θαη ζχληνκσλ ηζηνξηθψλ θαη νηθνλνκηθψλ ζηνηρείσλ θαηά ηέηνην ηξφπν ψζηε λα παξέρεηαη κηα φζν ηνλ δπλαηφλ θαιχηεξε θαη νπζηαζηηθφηεξε εηθφλα. Σα δεδνκέλα πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ έξεπλα παξνπζηάδνληαη θαη αλαιχνληαη ζην «Κεθάιαην 5». Δθεί επηρεηξείηαη ζπγθξηηηθή πξνζέγγηζε ησλ ζπζηεκάησλ ησλ δχν θνξέσλ, φπνπ απηφ είλαη δπλαηφ, θαζψο θαη ρξήζηκεο παξαηεξήζεηο. Σα ηειηθά ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο παξνπζηάδνληαη ζην ηειεπηαίν θαη «Έθην Κεθάιαην» ηεο εξγαζίαο. ην θεθάιαην απηφ γίλνληαη πξνηάζεηο ηφζν πξνο ηνπο θνξείο φζν θαη πξνο ηελ Πνιηηεία θαη πξνηείλνληαη ηξφπνη κεηαθνξάο ηερλνγλσζίαο απφ ηνλ ηδησηηθφ ζην δεκφζην ηνκέα πάλσ ζηα αληηθείκελα κειέηεο πνπ εμεηάδνληαη. πκπιήξσκα ηνπ ηειεπηαίνπ απηνχ θεθαιαίνπ απνηειεί ην Παξάξηεκα Η. Θα ζέιακε λα επραξηζηήζνπκε ηδηαίηεξα απφ ηελ Γηνίθεζε ηνπ Οκίινπ Δπηρεηξήζεσλ Intracom ηνλ θχξην Πξνχληδν θαη απφ ην Γεκνηηθφ Βξεθνθνκείν Αζελψλ ηελ Πξφεδξν Ήξα Βαιζακάθε Ράιιε θαη ηνλ Γηεπζπληή Αλζξσπίλσλ Πφξσλ θχξην 6

Υξηζηνθνξάθε γηα ηελ βνήζεηα θαη ηελ ζπλεξγαζία πνπ πξνζέθεξαλ θαηά ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο εξγαζίαο αιιά θαη ηνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή θ. Υξήζην Αιεμάθν γηα ηηο πνιχηηκεο ζπκβνπιέο ηνπ θαη ηηο νπζηαζηηθέο παξεκβάζεηο ηνπ. Κεθάιαην 1: Ζ Γηνίθεζε Αλζξσπίλσλ Πόξσλ ην ζεκεξηλφ ξαγδαία εμειηζζφκελν πεξηβάιινλ, κε ηνλ απμαλφκελν αληαγσληζκφ θαη ηελ απειεπζέξσζε ησλ αγνξψλ, ηελ αικαηψδε ηερλνινγηθή πξφνδν, ηε ζχγθιηζε ησλ ηερλνινγηψλ θαη ηε κεηάβαζε ζηελ θνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο, απαμηψλνληαη πνιιέο απφ ηηο παξαδνζηαθέο δνκέο θαη ππνδνκέο παξάιιεια φκσο αλαδεηθλχεηαη ε ζπνπδαηφηεηα θαη ν ζεκαληηθφο ξφινο ηνπ αλζξψπηλνπ παξάγνληα ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία. Σν Αλζξψπηλν Γπλακηθφ ( Human Resources / HR ) αλαγλσξίδεηαη σο ν ζεκαληηθφηεξνο παξάγνληαο αλάπηπμεο ηεο ζχγρξνλεο επηρείξεζεο. Ο θχξηνο ζηφρνο κηαο επηρείξεζεο είλαη ε δπλακηθή παξνπζία ηεο ζηελ αγνξά κε θεξδνθφξεο δξαζηεξηφηεηεο ζηνπο ηνκείο ελδηαθέξνληφο ηεο θαη ε εμαζθάιηζε καθξνρξφληνπ θαη επηηπρεκέλνπ κέιινληνο. Ο ζηφρνο απηφο αλαγλσξίδεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν φηη πξέπεη λα εκπεξηέρεη θαη θαηεπζχλζεηο πνπ αθνξνχλ ηηο αλάγθεο ησλ ππαιιήισλ, φπσο παξνρή ηθαλνπνηεηηθήο εξγαζίαο, αηνκηθή αλάπηπμε θαη επαγγεικαηηθή εμέιημε. ήκεξα πνιιέο επηρεηξήζεηο αλαγλσξίδνπλ φηη ν παξαδνζηαθφο ξφινο ηεο Γηεχζπλζεο Αλζξσπίλσλ Πφξσλ δελ είλαη πξνζαξκνζκέλνο ζηηο ζχγρξνλεο εμειίμεηο θαη ζηα απμαλφκελα επίπεδα γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ πνπ απαηηνχληαη θαη δίλνπλ φιν θαη πεξηζζφηεξε έκθαζε ζηε δηαρείξηζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Οη επηρεηξήζεηο θαινχληαη ζε επαλαπξνζδηνξηζκφ ηεο δνκήο ηνπο, ησλ ξφισλ θαη ησλ ιεηηνπξγηθψλ δηαδηθαζηψλ θαη ζηε δηακφξθσζε ζχγρξνλεο νξγαλσζηαθήο θνπιηνχξαο κε λέεο πξνζεγγίζεηο ζηελ επηινγή, εθπαίδεπζε, αλάπηπμε, αμηνπνίεζε, αμηνιφγεζε, ππνθίλεζε θαη πξναγσγέο πξνζσπηθνχ, ζπλδένληαο ηελ αμηνπνίεζε ησλ αλζξψπηλσλ πφξσλ ηνπο κε ηελ επηβίσζε θαη ηελ αλάπηπμή ηνπο. Δηδηθά ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα πνπ είλαη πην επέιηθηνο ζε αιιαγέο, θαη ζηα πιαίζηα ηεο παγθνζκηνπνίεζεο ηεο νηθνλνκίαο θαη ηνπ έληνλνπ αληαγσληζκνχ απαηηείηαη ε αλαγλψξηζε λα κεηαθξαζηεί ζε πινπνίεζε εηαηξηθνχ κεραληζκνχ δηαρείξηζεο θαη δηνίθεζεο ησλ ΑΠ. Σν αλζξψπηλν δπλακηθφ είλαη ν πιένλ 7

πνιχπινθνο πφξνο ηεο επηρείξεζεο: είλαη δπλακηθφ, αλνηθηφ, κε γξακκηθφ, θαη ελ πνιινίο απξφβιεπην. Έρεη ηελ δπλαηφηεηα ζθέςεο, κάζεζεο, δεκηνπξγίαο θαη απηνβειηίσζεο. Δίλαη ν πιένλ πνιχηηκνο πφξνο. Καη επεηδή νη αλζξψπηλνη πφξνη είλαη αλζξώπηλνη ε επηρείξεζε πξέπεη λα δξα κε κεγάιε ππεπζπλφηεηα θαη λα ιακβάλεη ππφςε ηεο αλζξψπνπο ζε πξνγξακκαηηδφκελεο αιιαγέο πνπ ζα ηελ επεξεάζνπλ. Ζ ζρέζε κεηαμχ επηρείξεζεο θαη εξγαδνκέλνπ πξέπεη λα γίλεη απνδεθηφ φηη αλαπηχζζεηαη ζηε βάζε ακνηβαηφηεηαο θαη ακθίδξνκνπ ραξαθηήξα. ηαλ ν ακθίδξνκνο ραξαθηήξαο ηεο ζρέζεο επηρείξεζεο εξγαδνκέλσλ αηνλεί θαη νη δεχηεξνη απνδέρνληαη έλαλ κεραληθφ πξνζαλαηνιηζκφ γηα ηελ δηεθπεξαίσζε ηεο εξγαζίαο ηνπο, ην απνηέιεζκα ζα είλαη ε θνχξαζε θαη επίζεο ε αλαπνηειεζκαηηθφηεηα ηεο ιεηηνπξγίαο κε ιήςε απνζπαζκαηηθψλ κέηξσλ. Ζ θαηάιιειε κεηαρείξηζε ησλ αλζξψπσλ ζηελ εξγαζία θαη ε ηθαλνπνίεζε ησλ πξνζσπηθψλ ηνπο αλαγθψλ γηα απφθηεζε δεμηνηήησλ θαη εμέιημε ηνπνζεηείηαη ζην πιαίζην ηεο απνδνηηθήο δηαρείξηζεο ησλ πφξσλ. Ζ ηθαλνπνίεζε ηνπ πξνζσπηθνχ είλαη ζπλάξηεζε δηαθφξσλ παξαγφλησλ κεηαμχ ησλ νπνίσλ πεξηιακβάλνληαη ακνηβέο, εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ, αληηθείκελν εξγαζίαο, αληηθεηκεληθή αμηνιφγεζε, αλαγλψξηζε, αλαηξνθνδφηεζε, εμαζθάιηζε πεξηβάιινληνο ζπλεξγαζίαο, αλάπηπμεο θαη εμέιημεο. Ζ ζχγρξνλε επηρείξεζε - νξγαληζκφο ζεσξείηαη ζαλ έλα αλνηθηφ ζχζηεκα ην νπνίν επεξεάδεηαη θαη επεξεάδεη ην επξχηεξν πεξηβάιινλ ηνπ. Ζ δηαδξαζηηθή απηή δηαδηθαζία κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη απνηειεζκαηηθά κφλν κε ηελ ελεξγφ θαη ππεχζπλε ζπκκεηνρή ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ην νπνίν δηακνξθψλεη ζεκαληηθά ην πξφζσπν πνπ ε επηρείξεζε πξνβάιιεη ζην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ. Δηδηθά γηα ηελ πεξίπησζε επηρεηξήζεσλ πςειήο ηερλνινγίαο φπνπ απαηηείηαη αλζξψπηλν δπλακηθφ πςειήο εμεηδίθεπζεο, εκπεηξίαο θαη απφδνζεο ( ζηειέρε πςειήο επηζηεκνληθήο θαηάξηηζεο ) επηβάιιεηαη λα ππάξρεη νξγαλσκέλε κνλάδα ππνζηήξημεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ κε νπζηαζηηθή ζπκβνιή ζηελ παξνρή θαηάιιεινπ εξγαζηαθνχ πεξηβάιινληνο, εθπαίδεπζεο, αλάπηπμεο θαη εμέιημήο ηνπ. χκθσλα κε δεκνζηεπκέλεο κειέηεο ε Γηεχζπλζε Αλζξσπίλσλ Πφξσλ (ΓΑΠ) κεγάισλ νξγαληζκψλ δξαζηεξηνπνηείηαη ζηελ θαηεχζπλζε επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ ηεο επηρείξεζεο κέζσ ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Οη ζηφρνη απηνί, κεζνπξφζεζκα θαη καθξνπξφζεζκα, θαζψο θαη νη πξνηάζεηο επίηεπμήο ηνπο πξνζδηνξίδνληαη ζην ηξαηεγηθφ ρέδην ηεο επηρείξεζεο ( Strategic Plan ) θαη ζην Δπηρεηξεκαηηθφ ρέδην ( Business Plan ). Δίλαη ζηελ επζχλε ηεο εγεζίαο λα δεκηνπξγήζεη νξγαλσζηαθφ 8

πεξηβάιινλ πνπ ζα επηηξέπεη θαη ζα εμαζθαιίδεη ηελ αιιεινζπκπιήξσζε ησλ ζηφρσλ ησλ εξγαδνκέλσλ κε ηνπο ζηφρνπο ηεο επηρείξεζεο. Οη θύξηεο αξκνδηόηεηεο ηεο Γηεχζπλζεο Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ (ΓΑΠ) είλαη επηγξακκαηηθά νη αθφινπζεο: ρέζεηο κε αγνξά εξγαζίαο ρεδηαζκφο ηεο νξγαλσηηθήο δνκήο Πξνγξακκαηηζκφο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ Πεξηγξαθή θαη αμηνιφγεζε ζέζεσλ εξγαζίαο Αμηνιφγεζε απφδνζεο Αμηνπνίεζε ζηειερψλ Γηακφξθσζε δνκήο ακνηβψλ / Πξνγξάκκαηα θηλήηξσλ / Μηζζνδνζία Δπηκφξθσζε, εθπαίδεπζε θαη αλάπηπμε πξνζσπηθνχ Γηαρείξηζε αιιαγψλ θαη κεηαθηλήζεσλ πξνζσπηθνχ ρεδηαζκφο ηαδηνδξνκίαο / Πξνγξάκκαηα επαγγεικαηηθήο εμέιημεο Έξεπλεο ηθαλνπνίεζεο εξγαδνκέλσλ Δθαξκνγή εξγαηηθήο θαη αζθαιηζηηθήο λνκνζεζίαο Τγηεηλή θαη αζθάιεηα πξνζσπηθνχ Γηαρείξηζε ρέζεσλ κε ζπλδηθαιηζηηθνχο θνξείο Ζ Γηεύζπλζε Αλζξώπηλνπ Γπλακηθνύ ( HR ) : Έρεη επηηειηθφ θαη ζπληνληζηηθφ ξφιν θαη ζπλεξγάδεηαη ζηελά κε φιεο ηηο ιεηηνπξγηθέο δ/λζεηο θαη ηε Γηνίθεζε ηεο επηρείξεζεο. ρεδηάδεη θαη εθαξκφδεη ηηο δηνηθεηηθέο δηαδηθαζίεο θαη ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο θαη αλάπηπμεο ησλ HR, ρξεζηκνπνηψληαο έλα ζχλνιν εξγαιείσλ θαη ηερληθψλ πνπ ζα πξέπεη λα είλαη ζπκβαηά κε ηελ θηινζνθία δηνίθεζεο, αιιά θαη ζα πξνάγνπλ ηελ νξγαλσζηαθή θνπιηνχξα. Απνηειεί ην θεληξηθφ ζεκείν δηαζχλδεζεο ηεο ζχγρξνλεο επηρείξεζεο κε ηελ αγνξά εξγαζίαο, ηνπο αληίζηνηρνπο νξγαληζκνχο (π.ρ. ΟΑΔΓ ) θαη ηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα. Πξνγξακκαηίδεη θαη θαζνξίδεη ηηο αλάγθεο ζηειέρσζεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ην ζρέδην αλάπηπμεο θαη ηελ νξγαλσηηθή δηάξζξσζε ηεο εηαηξίαο. Ο πξνγξακκαηηζκφο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ πεξηιακβάλεη φρη κφλν αξηζκνχο αηφκσλ αιιά θαη ζηνηρεία πνηφηεηαο, ηθαλνηήησλ θαη δεμηνηήησλ. Απηά ζα πξέπεη λα ζπζρεηίδνληαη κε ηελ ζέζε εξγαζίαο, ην αληηθείκελφ ηεο θαη ηα έξγα 9

ηα νπνία ζα θιεζνχλ λα επηηειέζνπλ ζηελ επηρείξεζε. Έηζη ε δηαδηθαζία πξνγξακκαηηζκνχ ζα πξέπεη λα ιάβεη ππφςε ηελ αλάιπζε ηεο εξγαζίαο θαη ηελ αμηνιφγεζε ηνπ αηφκνπ. Ζ επηηπρήο εθαξκνγή ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ησλ ζπζηεκάησλ πνπ εηζεγείηαη ε Γ/λζε HR απαηηεί ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή φισλ ησλ managers ηεο επηρείξεζεο. Ζ πξνψζεζε θιίκαηνο ζπλεξγαζίαο θαη νκαδηθφηεηαο θξίλεηαη αλαγθαία. Κεθάιαην 2: Βαζηθά ζηνηρεία Γηνίθεζεο Αλζξσπίλσλ Πόξσλ Αληηθείκελα Μειέηεο 2.1. ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ Ζ αμηνιφγεζε ησλ εξγαδνκέλσλ (ΑΔ) (Employee appraisal) είλαη ε ζπζηεκαηηθή δηαδηθαζία εθηίκεζεο θαη αμηνιόγεζεο ηνπ εξγαδνκέλνπ, κε ζθνπό λα νξηζηεί ν βαζκόο ή ην πνζνζηό ζην νπνίν ν εξγαδόκελνο έρεη νινθιεξώζεη θαηά απνδνηηθό θαη αμηόπηζην ηξόπν ηελ εξγαζία πνπ ηνπ είρε αλαηεζεί. Ζ (ΑΔ) ζα πξέπεη απαξαίηεηα λα ζπλδέεηαη κε ηελ επαλαπιεξνθφξεζε ησλ εξγαδνκέλσλ γηα ηα απνηειέζκαηα ηεο επίδνζεο ηνπο (performance feedback). Ζ παξαπάλσ επαλαπιεξνθφξεζε ζεσξείηαη φηη ζα έρεη ζαλ απνηέιεζκα λα γίλεηαη αληηιεπηφ απφ ηνλ εξγαδφκελν «ην θαηά πφζν θαιά εξγάζηεθε θαηά ηελ δηάξθεηα κηαο ζπγθεθξηκέλεο ρξνληθήο πεξηφδνπ ζε ζρέζε πάληνηε κε ηα πξφηππα ηνπ νξγαληζκνχ ή ηηο απνδφζεηο ηνπ θαηά ηα πξνεγνχκελα έηε. Ζ (ΑΔ) κπνξεί λα πξαγκαηνπνηείηαη κε κηα επίζεκε ή αληίζηνηρα ζε κηα αλεπίζεκε θφξκα θαη ζε ηαθηά ή κε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα θαη πεξηφδνπο. Βέβαηα ε πξαθηηθή ησλ πεξηζζφηεξσλ νηθνλνκηθψλ κνλάδσλ πξαγκαηνπνηεί (ΑΔ) κε ηελ κέζνδν ηεο εηήζηαο θαζνξηζκέλεο επηζθφπεζεο εξγαζίαο θαηά ηελ νπνία ν πξντζηάκελνο εθηηκά ηελ απνδνηηθφηεηα ηνπ θάζε εξγαδνκέλνπ ρξεζηκνπνηψληαο ζπγθεθξηκέλα, επίζεκα έληππα θαη πξφηππα αμηνιφγεζεο. 10

«Η (ΑΕ) είλαη βαζηθό ζηνηρείν ηεο Δηνίθεζεο Απόδνζεο, ε νπνία είλαη κηα πνιπζύλζεηε ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο, πνπ εθηόο από ηελ αμηνιόγεζε ρξεζηκνπνηεί σο εξγαιεία ην ζύζηεκα ακνηβώλ, ηηο πξνιήςεηο θαη ηελ εθπαίδεπζε ησλ εξγαδνκέλσλ». (Γηνίθεζε Αλζξσπίλσλ Πφξσλ Παπαιεμαλδξή, Μπνπξαληάο. 2.1.2. Ζ ζεκαζία ηεο (ΑΔ) Ζ (ΑΔ) δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ εχξπζκε ιεηηνπξγία ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο. Δηδηθφηεξα ζπκβάιεη νπζηαζηηθά ζηελ βειηίσζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο επηρείξεζεο, ζηελ ελδπλάκσζε ησλ εξγαδνκέλσλ, θαζψο αληίζηνηρα θαη ζηνλ θαζνξηζκφ ησλ ελαιιαθηηθψλ πξννπηηθψλ θαξηέξαο, αλ βέβαηα ιάβνπκε ππφςε καο ηηο εθπαηδεπηηθέο ηνπο αλάγθεο. 2.1.2.1 Οη ρξήζεηο ηεο (ΑΔ) Οη βαζηθέο ρξήζεηο ηεο ΑΔ εληνπίδνληαη πξσηίζησο (α). Καζνξηζκφ ζηφρσλ απφδνζεο θαη αλάπηπμε ηνπ εξγαδνκέλνπ (β). Καζνξηζκφ ησλ εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ (γ). χλδεζε ακνηβήο κε ηελ απφδνζε ηνπ εξγαδνκέλνπ (δ). Αλαηξνθνδφηεζε Δπαλαηξνθνδφηεζε εξγαδνκέλσλ (ε). Βειηίσζε ηνπ ζπζηήκαηνο πξνζέιθπζεο θαη επηινγήο 2.1.2.2 Καζνξηζκφο ησλ ζηφρσλ απφδνζεο θαη αλάπηπμεο ησλ εξγαδνκέλσλ Ζ αμηνιφγεζε ηνπ εξγαδνκέλνπ ζα πξέπεη απαξαίηεηα λα βαζίδεηαη ζε ζηφρνπο νη νπνίν έρνπλ θαζνξηζζεί πξνεγνπκέλσο απφ ηελ ηεξαξρία. ην επφκελν βήκα ε απφδνζε ηνπ εξγαδνκέλνπ παξαθνινπζείηε θαη ζπλήζσο κεηά απφ έλα ρξνληθφ δηάζηεκα ελφο έηνπο ζπκπιεξψλεηαη έλα έληππν αμηνιφγεζεο. Πέξα απφ ηελ πξνθαλή αηηία φηη ε αμηνιφγεζε βνεζάεη ζεκαληηθά ζηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο δηνηθεηηθήο αλαηξνθνδφηεζεο κπνξεί επίζεο λα απνηειέζεη κηα πνιχ ζεκαληηθή παξάκεηξν γηα ηελ ππνζηήξημε ησλ εξγαδνκέλσλ. Ο πθηζηάκελνο καδί κε ηνλ πξντζηάκελν ηνπ κπνξνχλ λα θαηαξηίζνπλ θαη έλα πιάλν πξνγξακκαηηζκνχ ηεο θαξηέξαο ηνπ εξγαδνκέλνπ, νπφηε ζηελ πεξίπησζε απηή ν πξντζηάκελνο αλαιακβάλεη θαη έλα ξφιν ζπκβνχινπ γηα ηελ αλάπηπμε ηεο 11

ζηαδηνδξνκίαο ηνπ πθηζηακέλνπ ηνπ. 2.1.2.3. Καζνξηζκφο ησλ Δθπαηδεπηηθψλ Αλαγθψλ Ζ (ΑΔ) είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή αθνχ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί απφ ηελ Γηνίθεζε ηεο επηρείξεζεο γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ ησλ εξγαδνκέλσλ ζε αηνκηθφ επίπεδν. Δίλαη γλσζηφ φηη ε εθπαίδεπζε εξγαδνκέλνπ είλαη κηα ιεηηνπξγία ε νπνία απνζθνπεί ζηελ ελίζρπζε ηεο απφδνζεο, ε αμηνιφγεζε ηνπ εξγαδνκέλνπ είλαη απαξαίηεηε, φρη κφλν γηα ηελ εθηίκεζε ηνπ αξρηθνχ επηπέδνπ απφδνζεο ηνπ εξγαδνκέλνπ αιιά θαη γηα ηελ βειηίσζε πνπ πηζαλφηαηα θαηάθεξε λα πεηχρεη ε εθαξκνγή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο. 2.1.2.4 χλδεζε ηεο ακνηβήο κε ηελ απφδνζε ηνπ εξγαδνκέλνπ Ζ αμηνιφγεζε κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη ζαλ έλα ζεκαληηθφ κέηξν γηα ηελ νηθνλνκηθή κνλάδα αλ ζέιεη λα ζπλδέζεη ηηο ακνηβέο ησλ εξγαδνκέλσλ κε ηεο απφδνζε ηνπο. χκθσλα κε απηήλ ηελ πξννπηηθή ζθέςεο ν εξγαδφκελνο απνδίδεη πεξηζζφηεξν, επεηδή εξγάδεηαη κε πεξηζζφηεξν δήιν θαη θαηαβάιεη αθφκε πεξηζζφηεξε πξνζπάζεηα, ζα είλαη δίθαην λα ακείβεηαη πνιχ πεξηζζφηεξν απφ ηνλ ζπλάδειθν ηνπ ν νπνίνο απνδίδεη ιηγφηεξν απφ απηφλ. Χζηφζν, απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα λα ιεηηνπξγήζεη απνδνηηθά έλα ζχζηεκα ακνηβψλ, είλαη ε εθαξκνγή δίθαηεο αμηνιφγεζεο ε νπνία βαζίδεηαη πξσηίζησο ζε αληηθεηκεληθά θξηηήξηα, νχησο ψζηε λα κελ δχλαηαη λα ακθηζβεηεζεί ε αθεξαηφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο. Ο νξγαληζκφο ζα πξέπεη λα αλαπηχμεη έλα ζχζηεκα επηβξάβεπζεο ην νπνίν απαξαίηεηα ζα πξέπεη λα ζηεξίδεηαη ζηνπο ζεκέιηνπο ιίζνπο ηεο αμηνθξαηίαο θαη ηεο δηθαηνζχλεο Ο κεγαιχηεξνο θίλδπλνο πνπ κπνξεί λα αληηκεησπίζεη ε ζχλδεζε ηνπ ζπζηήκαηνο ακνηβψλ κε ηελ απφδνζε ηνπ εξγαδνκέλνπ είλαη αλ δεκηνπξγεζεί ε αληίιεςε ζηνπο εξγαδφκελνπο φηη νη ακνηβέο ή ηα βξαβεία δίδνληαη κε βάζε ηηο νπνίεο ππνθεηκεληθέο θαη πξνζσπηθέο (ζπκπάζεηεο θαη αληηπάζεηεο) ησλ πξντζηακέλσλ. 2.1.2.5 Αλαηξνθνδφηεζε Δπαλαηξνθνδφηεζε εξγαδνκέλνπ (feedback) Σα δεδνκέλα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ αμηνιφγεζε κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ ηελ δηνίθεζε ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε πξνηάζεσλ αλαθνξηθά κε ηνπο ηξφπνπο ελίζρπζεο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπο ζην κέιινλ θαη 12

εληνπίδνληαο ηα πξνζφληα θαη ηηο αδπλακίεο ησλ ππαιιήισλ ηνπ, λα βνεζάεη ζεκαληηθά ηνπο εξγαδφκελνπο λα εθεπξίζθνπλ πνην απνηειεζκαηηθνχο, νηθνλνκηθφηεξνπο, απνδνηηθφηεξνπο θαη θηιηθφηεξνπο ηξφπνπο γηα λα θαηαθέξνπλ λα θέξνπλ ζε πέξαο ηελ απνζηνιή ηνπο. Πνιιέο θνξέο ε αλαηξνθνδφηεζε κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη γηα ηνπο εξγαδφκελνπο ζαλ έλα ζεκείν αλαθνξάο θαηά ηέηνην ηξφπν ψζηε ν πξντζηάκελνο λα έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα ελζαξξχλεη ηελ φπνηα πξνζπάζεηα πνπ ζεσξείηαη ζεηηθή θαη λα απνζαξξχλεη ηελ φπνηα ζπκπεξηθνξά ε νπνία είλαη κε επηζπκεηή αλαθνξηθά κε ηνπο ζηξαηεγηθνχο ζηφρνπο ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο. 2.1.2.6 Βειηίσζε ηνπ ζπζηήκαηνο πξνζέιθπζεο θαη επηινγήο Γηαπηζηψλνληαο ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ ρσξηζηά είλαη εθηθηφ γηα ηελ νηθνλνκηθή κνλάδα λα δηαπηζηψζεη θαηά πφζν ην ζχζηεκα πξνζέιθπζεο ησλ εξγαδνκέλσλ πνπ ρξεζηκνπνηεί ηεο επηηξέπεη λα πξνζιάβεη ηνπο θαηάιιεινπο γηα ηελ πινπνίεζε ησλ φπνησλ ζηφρσλ ηεο. Βέβαηα αθφκε πνην απιά ειέγρνληαο πνηνη είλαη νη πνην απνδνηηθφηεξνη εξγαδφκελνη θαη ηνλ κεραληζκφ γηα ηελ πξφζιεςε ηνπο λα θαηεπζχλεη ζην κέιινλ ηελ δηαδηθαζία πξνζέιθπζεο θαη επηινγήο ζηηο πξαθηηθέο πνπ απνδεηθλχνληαη πην απνηειεζκαηηθέο αλά ζέζε εξγαζίαο. 2.1.2.7. Παξαδνζηαθή θαη ζχγρξνλε αληίιεςε γηα ηελ αμηνιφγεζε ηελ πξαγκαηηθφηεηα είλαη δχν νη δηαθνξεηηθέο ζρνιέο ζθέςεο αλαθνξηθά κε ηελ (ΑΔ) σο εξγαιείν γηα ηελ απνηειεζκαηηθή δηνίθεζε ησλ αλζξσπίλσλ πφξσλ ζε κηα νηθνλνκηθή κνλάδα. πλνπηηθά παξνπζηάδσ ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο θάζε δηαθνξεηηθήο αληίιεςεο γηα ηελ (ΑΔ). Παπαδοζιακή Ανηίλητη Σύγσπονη Ανηίλητη Ρφινο Αμηνινγεηηθφο Αλαπηπμηαθφο Δζηίαζε Παξειζνχζα Απφδνζε Βειηίσζε Μειινληηθήο Απφδνζεο ηφρνη Βειηίσζε Απφδνζεο κέζσ Αιιαγψλ Πξνζσπηθνχ, Ακνηβψλ θαη Σηκσξηψλ Βειηίσζε Απφδνζεο κέζσ Απηφ Μάζεζεο, Αλάπηπμεο, Παξαθίλεζεο, Δλδπλάκσζεο 13

Μέζνδνη Ηεξάξρεζε, Βαζκνινγία εηξά Αλαπηπμηαθψλ Βεκάησλ, MBO, Αλάιπζε Γπλαηφηεηα Αδπλακηψλ Ρφινο Πξντζηακέλνπ Να θξίλεη Να Αμηνινγεί Να πκβνπιεχεη Να Βνεζά Να Καζνδεγεί Να Δθπαηδεχεη Να Αλαπηχζζεη Να Δλδπλακψλεη Ρφινο Παζεηηθφο, Ακπληηθφο, Δλεξγεηηθφο, Τπεχζπλνο, Τθηζηακέλνπ Αληηδξαζηηθφο πκκεηνρή ζηε Μάζεζε Απνηειέζκαηα Αληηδξάζεηο, Τπνηίκεζε, Αλάπηπμε, Δλδπλάκσζε, Αμηνιφγεζε Απνηειεζκαηηθφηεηα (Πεγή Δηνίθεζε Αλζξσπίλσλ Πόξσλ Παπαιεμαλδξή, Μπνπξαληάο) 14

2.1.3 Πξνυπνζέζεηο Απνηειεζκαηηθήο Αμηνιφγεζεο Ζ (ΑΔ) φπσο άιισζηε έρεη αλαθεξζεί είλαη έλα ππεξβνιηθά απνηειεζκαηηθφ εξγαιείν γηα ηελ Γηνίθεζε ηνπ Οξγαληζκνχ. Σν δήηεκα βέβαηα πνπ πξνθχπηεη είλαη αλ ε (ΑΔ) κπνξεί λα εθαξκνζηεί νξζά θαηά ηέηνην ηξφπν ψζηε λα εμαζθαιίζεη ηα κέγηζηα θαη απφ ηελ άιιε λα κελ δεκηνπξγήζεη ηξηβέο ζην εζσηεξηθφ ηνπ νξγαληζκνχ. χκθσλα κε ηελ δηεζλή βηβιηνγξαθία γηα ηελ νξζή εθαξκνγή πξνγξάκκαηνο αμηνιφγεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ είλαη απαξαίηεην λα ζπληξέρνπλ νη παξαθάησ πξνυπνζέζεηο. 2.1.3.1. χζηεκα Αμηνιφγεζεο Σν ζχζηεκα γηα ηελ αμηνιφγεζε ζα πξέπεη λα είλαη πγθεθξηκέλν θαη ζαθέο Πξνζαξκνζκέλν ζηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο θάζε νηθνλνκηθήο κνλάδαο (κέγεζνο, θχζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ, ηδηαηηεξφηεηεο ησλ εξγαδνκέλσλ, ηερλνινγία, ζηξαηεγηθφο πξνζαλαηνιηζκφο, πεξηβάιινλ) Απνδνρή ηνπ ζπζηήκαηνο απφ ηνπο αμηνινγνχκελνπο θαη ηνπο επφπηεο ηεο αμηνιφγεζεο Αληηθεηκεληθφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο Δζηηαζκέλν αλά εξγαδφκελν πξνζδηνξηζκφο ζηφρσλ θαη εληνπίδνληαη αληίζηνηρα ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο βειηίσζεο θαη αλάπηπμεο Απνδνηηθφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο (ζρέζε θφζηνπο κε φθεινο) 2.1.3.2. Ηθαλφηεηεο ηεο Αμηνιφγεζεο Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα απηνχ ηνπ εξγαιείνπ δηνίθεζεο εμαξηάηαη απφ ηηο ηθαλφηεηεο πνπ δηαζέηνπλ φινη απηνί πνπ πξφθεηηαη λα ην ρξεζηκνπνηήζνπλ. Άξα νη ρξήζηεο είλαη απαξαίηεην λα έρνπλ ηηο παξαθάησ ηθαλφηεηεο Καηαλφεζε ησλ ελλνηψλ, ησλ θξηηεξίσλ αμηνιφγεζεο θαη ησλ κεζφδσλ εθηίκεζεο κέηξεζεο ηνπο. Ηθαλφηεηα ζηνρνζεζίαο θαη ησλ κεζφδσλ πνζνηηθήο κέηξεζεο απνηειεζκάησλ Ηθαλφηεηα αλάιπζεο ησλ πηζαλψλ αηηηψλ απφθιηζεο κεηαμχ ησλ επηζπκεηψλ θαη πξαγκαηνπνηζέλησλ επηδφζεσλ, εθαξκνγή πξνγξάκκαηνο δξάζεσλ γηα ηελ 15

κείσζε ηεο παξαπάλσ απφθιηζεο θαη εληνπηζκφο ησλ πηζαλψλ αζζελψλ ζεκείσλ. Καζνδήγεζε θαη αλάπηπμε ησλ αμηνινγνχκελσλ γηα ηελ βειηίσζε ησλ αζζελεηψλ θαη αδπλακηψλ. 2.1.3.3 Κνπιηνχξα θαη θιίκα αμηνιφγεζεο Ζ απνηειεζκαηηθή εθαξκνγή ηεο (ΑΔ) απνηειεί παξάγνληα παξαθίλεζεο γηα ηελ αιιαγή ηεο θνπιηνχξαο λννηξνπίαο ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο θαη ησλ εξγαδνκέλσλ. χκθσλα κε ηελ δηεζλή βηβιηνγξαθία παξαηεξνχκε φηη ηα βαζηθά ζηνηρεία αλαθνξηθά κε ηελ θνπιηνχξα θαη ην θιίκα είλαη: Αληίιεςε φηη ε (ΑΔ) είλαη απαξαίηεηε θαη πξνο φθεινο φισλ Απνδνρή ησλ θξηηεξίσλ αμηνιφγεζεο απφ φινπο ηνπο εκπιεθφκελνπο Αληηθεηκεληθφηεηα, θεξεγγπφηεηα θαη δηθαηνζχλε ηνπ ζπζηήκαηνο αμηνιφγεζεο Ζ θνπιηνχξα ηεο ζπλερνχο κάζεζεο, βειηίσζεο, αλάπηπμεο. Ζ δηακφξθσζε ζεηηθνχ θιίκαηνο ην νπνίν ζα ζηεξίδεη θαη ζα ζηεξίδεηαη ζηελ εκπηζηνζχλε κεηαμχ αμηνινγεηψλ θαη αμηνινγνχκελσλ, ηελ ακθίδξνκε επηθνηλσλία θαη ηελ ζπλεξγαζία. 2.1.3.4. χλδεζε ηεο (ΑΔ) κε ηα άιια ππνζπζηήκαηα ηεο ΓΑΠ Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο ΓΑΠ βαζίδεηαη ζηελ απνηειεζκαηηθή νινθιήξσζε ησλ επηκέξνπο ππνζπζηεκάησλ ηεο. Άξα είλαη απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ επηηπρία ηφζν ηεο ΓΑΠ φζν θαη ηεο ΑΔ ε πεηπρεκέλε ελζσκάησζε ηεο ζαλ ππφ - ζχζηεκα ζηηο ιεηηνπξγίεο ηνπ ηκήκαηνο Γηνίθεζεο Αλζξσπίλσλ Πφξσλ. 2.1.4. ρεδηαζκφο ζπζηήκαηνο Αμηνιφγεζεο Σα ζπζηαηηθά ηκήκαηα ελφο ζπζηήκαηνο (ΑΔ) είλαη: Ζ θηινζνθία ηεο αμηνιφγεζεο (ζηφρνη θαη βαζηθέο αξρέο ηεο αμηνιφγεζεο) Σα θξηηήξηα κε βάζε ηα νπνία ζα πξαγκαηνπνηεζνχλ νη αμηνινγήζεηο Οη κέζνδνη πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ κέηξεζε ηεο αμηνιφγεζεο ρεδηαζκφο ησλ δηαδηθαζηψλ αμηνιφγεζεο ησλ δηαδνρηθψλ ελεξγεηψλ θαη αξκνδηνηήησλ ηεο αμηνιφγεζεο, γηα λα είλαη εθηθηή ε αμηνιφγεζε. 16

2.1.5 Ζ θηινζνθία ηνπ ζπζηήκαηνο αμηνιφγεζεο Σν βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ζηνηρείν ηνπ ζπζηήκαηνο αμηνιφγεζεο είλαη ε ζπγθεθξηκελνπνίεζε ηεο θηινζνθίαο, ζηελ νπζία ζηελ γλσζηνπνίεζε θαη απνδνρή ησλ ζηφρσλ θαη ησλ βαζηθψλ αξρψλ πάλσ ζηηο νπνίεο ζα βαζηζηεί. ια ηα πξναλαθεξζέληα είλαη ηα ζεκειηψδε ζηνηρεία ηα νπνία ζπλζέηνπλ ηελ βάζε ηεο θηινζνθίαο ηνπ. Δλδεηθηηθνί ζηφρνη αμηνιφγεζεο είλαη Επίηεπμε ηνπ αηζζήκαηνο δηθαηνζύλεο θαη αμηνθξαηίαο κεηαμύ ησλ εξγαδνκέλσλ Η ζπλερή αλάπηπμε βειηίσζε ησλ εξγαδνκέλσλ Η ππνζηήξημε ησλ απνθάζεσλ θαη πνιηηηθώλ πνπ αθνξνύλ ηηο ακνηβέο, ηα θίλεηξα, ηελ εθπαίδεπζε, ηηο πξναγσγέο, ηηο κεηαζέζεηο, ηηο πξνζιήςεηο. Η ελδπλάκσζε ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ε ελίζρπζε ηεο παξαθίλεζεο γηα πςειή απόδνζε Η ελίζρπζε ηνπ αηζζήκαηνο ππεπζπλόηεηαο Η ζπκβνιή ζηελ απνηειεζκαηηθή άζθεζε δηνίθεζεο από ηνπο πξντζηακέλνπο (ζηνρνζεζία, θαζνδήγεζε, αλάπηπμε, ζπλεξγαηώλ, έιεγρνο) Η ελίζρπζε ησλ ζηνηρείσλ ηεο εηαηξηθήο θνπιηνύξαο ηεο επηρείξεζεο. 2.1.5.1 Κξηηήξηα Αμηνιφγεζεο Οη γεληθνί ηνκείο αμηνιφγεζεο ηνπ εξγαδνκέλνπ είλαη: (α). Ζ επίηεπμε ησλ απνηειεζκάησλ (β).ο βαζκφο ρξεζηκνπνίεζεο ησλ επαγγεικαηηθψλ δεμηνηήησλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηνπο εξγαδνκέλνπο ζηελ πξάμε. Οη παξαπάλσ ηνκείο δελ κπνξνχλε απφ κφλνη ηνπο λα πξνζδηνξίζνπλε ηνπο ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο απνηειέζκαηα πνπ είλαη ν θάζε εξγαδφκελνο ππνρξεσκέλνο λα πξαγκαηνπνηήζεη. Έλα γλσζηφ ζχζηεκα θαζνξηζκνχ ζηφρσλ είλαη ε Γηνίθεζε κέζσ ζηφρσλ (Management by Objectives, MBO). Βέβαηα ε πνην ζεκαληηθή παξάκεηξνο γηα ηελ πεηπρεκέλε ζηνρνζεζία είλαη ε ζπκκεηνρή ησλ εξγαδνκέλσλ ζε απηή ηελ δηαδηθαζία γηαηί θαηά απηφλ ηνλ ηξφπν ζπκβάιιεη ζηελ ππνθίλεζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαη πξνσζεί αληίζηνηρα ηελ αμηνιφγεζε. Σα ηειεπηαία ρξφληα παξαηεξείηαη ε αλάπηπμε λεφηεξσλ θαη ζπζηεκαηηθφηεξσλ κεζνδνινγηψλ ζηνρνζεζίαο θαη κέηξεζεο ηεο επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ φπσο είλαη ε Balanced Scorecard θαη ηα Key Performance Indicators. H θηινζνθία φισλ απηψλ 17

ησλ κεζφδσλ ζηεξίδεηαη: (1) ηελ αλάιπζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο (2) φπσο απηή πξαγκαηνπνηείηαη ζε επίπεδν νξγαλσηηθψλ ηκεκάησλ θαη ζέζεσλ εξγαζίαο (3) κε βάζε ζπγθεθξηκέλνπο δείθηεο κέηξεζεο. Βέβαηα εθηφο απφ ηηο επηδφζεηο αμηνινγνχληαη θαη νη επαγγεικαηηθέο δεμηφηεηεο / ηθαλφηεηεο πνπ ζα πξέπεη λα επηιέγνληαη κε βάζε ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο αιιά θαη ησλ εξγαδνκέλσλ. 2.1.5.2 Μέηξεζε ηεο επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ απνηειεζκάησλ Ζ (ΑΔ) πεξηιακβάλεη αμηνιφγεζε πάλσ ζε πξνδηαγεγξακκέλνπο ζηφρνπο θαη πεξηνρέο ελδηαθέξνληνο. Σν ζχζηεκα (ΑΔ) δελ πξνζδηνξίδεη νχηε ην είδνο ηνπ πεξηερνκέλνπ αιιά νχηε θαη ην χςνο ησλ ζηφρσλ πνπ έρνπλ ηεζεί. Πξέπεη απαξαίηεηα φκσο λα πεξηιακβάλεη νδεγίεο, αξρέο γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν θαζνξίδνληαη νη ζηφρνη θαη παξαδείγκαηα ζηφρσλ ηα νπνία πξέπεη λα είλαη θαηαλνεηά απφ ηελ πιεηνςεθία ησλ εκπιεθνκέλσλ. Γειαδή νη ζηφρνη ζα πξέπεη λα είλαη: o o o o o πγθεθξηκέλνη, ρξνληθά πξνζδηνξηζκέλνη θαη κεηξήζηκνη Ρεαιηζηηθνί επηηεχμηκνη πκθσλεκέλνη θαη απνδεθηνί Δλαξκνληζκέλνη κεηαμχ ηνπο SMART (Specific, Measurable, Achievable, Relevant) Χζηφζν ην πνην ζεκαληηθφ είλαη φηη ε βαζκνιφγεζε θαη αμηνιφγεζε ηεο θάζε ηθαλφηεηαο ηνπ εξγαδνκέλνπ φζν θαη ν πξνζδηνξηζκφο ησλ ηζρπξψλ θαη αζζελψλ ζεκείσλ ηνπ, ζα πξέπεη απαξαίηεηα λα βαζίδεηαη ζε ζπγθεθξηκέλα δεδνκέλα ηα νπνία πξνθχπηνπλ απφ ηεθκεξησκέλεο κεζφδνπο. 2.1.5.4 ρεδηαζκφο ηεο δηαδηθαζίαο αμηνιφγεζεο πλήζσο πεξηιακβάλεη (α). Σηο δηαδνρηθέο ελέξγεηεο πνπ ζα πξέπεη λα πξαγκαηνπνηεζνχλε (β). Σηο επζχλεο σο πξνο απηέο ηηο ελέξγεηεο ηη θάλεη ν θάζε δξψλ 18

(γ). Σνλ ρξνληθφ πξνζδηνξηζκφ ηεο θάζε ελέξγεηαο Οη δηαδηθαζίεο πνπ ζπλήζσο πξαγκαηνπνηνχληαη είλαη Πξώην βήκα - ζην ηέινπο ηνπ έηνπο ε δηνίθεζε πξνζδηνξίδεη ηνπο ζηφρνπο ζε επίπεδν νξγαλσηηθψλ κνλάδσλ. Δεύηεξν βήκα ζπκθσλεί ν πξντζηάκελνο κε ηνλ ζπλεξγάηε ηνπ γηα ηνπο ζηφρνπο θαη σο πξνο ηα επηδησθφκελα απνηειέζκαηα. Τξίην βήκα ζε ελδηάκεζα ρξνληθά δηαζηήκαηα ν αμηνινγνχκελνο καδί κε ηνλ επφπηε ηεο αμηνιφγεζεο ζπλαληηνχληαη θαη ζπδεηνχλ ηελ πνξεία ηνπ πξνγξάκκαηνο Τέηαξην βήκα ζην ηέινο ηεο ρξνληθήο πεξηφδνπ ν αμηνινγνχκελνο καδί κε ηνλ αμηνινγεηή πξνεηνηκάδνπλ ηελ ηειηθή ζπλέληεπμε ζπλήζσο ζπληάζζνπλ ην έληππν αμηνιφγεζεο. Πέκπην βήκα νξηζηηθνπνηείηαη ην έληππν αμηνιφγεζεο ην νπνίν ππνγξάθεηαη απφ ηνλ αμηνινγεηή θαη ηνλ αμηνινγνχκελν ζηελ ζπλέρεηα ην παξαπάλσ έληππν παξαδίδεηαη ζην ηκήκα Γηνίθεζεο Αλζξσπίλσλ Πφξσλ. εκαληηθέο παξάκεηξνη ηνπ ζπζηήκαηνο (ΑΔ) είλαη: o Ο αμηνινγεηήο (ζπλήζσο είλαη ν άκεζα πξντζηάκελνο ηνπ εξγαδνκέλνπ). o Δγρεηξίδην αμηνιφγεζεο (ην ζχζηεκα αμηνιφγεζεο ηεο θάζε επηρείξεζεο πξνθεηκέλνπ λα είλαη ζαθέο θαη λα θαηαρσξείηαη ζηελ νξγαλσζηαθή κλήκε ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο ρξεηάδεηαη λα πεξηγξάθεηαη ζε εηδηθφ εγρεηξίδην ην νπνίν απνηειεί επίζεκν εηαηξηθφ θείκελν) o Έληππν αμηνιφγεζεο (ζπκπιεξψλεηαη απφ ηνλ αμηνινγνχκελν θαη ηνλ αμηνινγεηή - πεξηιακβάλεη ζχληνκεο νδεγίεο, ηελ εηαηξηθή ηαπηφηεηα, ηνπο ζηφρνπο, ηηο ηθαλφηεηεο αμηνιφγεζεο ηνπ εξγαδνκέλνπ, ζρέδην βειηίσζεο αλάπηπμεο ηνπ εξγαδνκέλνπ, πξνηάζεηο ηνπ αμηνινγεηή. Δίλαη ζεκαληηθφ λα αλαθεξζεί φηη ην ζχζηεκα αμηνιφγεζεο ζα πξέπεη λα ραξαθηεξίδεηαη απφ έλαλ βαζκφ πξνζαξκνζηηθφηεηαο αλαθνξηθά κε ηελ θνπιηνχξα ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο θαη ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ εξγαδνκέλνπ εθφζνλ βέβαηα επηζπκεί λα βνεζήζεη ηελ νηθνλνκηθή κνλάδα. ην παξαθάησ παξάδεηγκα παξνπζηάδνληαη νη πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ηνπ πζηήκαηνο Αμηνιφγεζεο. 19

ξακα αμίεο Γνκέο Γηεξγαζίεο ηξαηεγηθέο Δπηρεηξεζηαθνί ηφρνη Φχζε Γξαζηεξηνηήησλ - Σερλνινγία Σςζηήμαηα Αξιολόγηζηρ Μέγεζνο Κνπιηνχξα Τπφινηπα πζηήκαηα 2.1.6. Μέζνδνη Αμηνιφγεζεο Ο βαζηθφο δηαρσξηζκφο ησλ κεζφδσλ αμηνιφγεζεο είλαη απηφο κεηαμχ ππνθεηκεληθψλ θαη αληηθεηκεληθψλ κεζφδσλ αμηνιφγεζεο. Οη αληηθεηκεληθέο κέζνδνη ρξεζηκνπνηνχληαη αληίζηνηρα γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο παξαγσγηθφηεηαο ζε εξγαδνκέλνπο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ παξαγσγή. Αληίζεηα νη ππνθεηκεληθέο κέζνδνη κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ εθηίκεζε ηάζεσλ, ζπκπεξηθνξψλ θαη απνηειεζκάησλ. 2.1.6.1 Αληηθεηκεληθέο Μέζνδνη Αμηνιφγεζεο Οη ζπγθεθξηκέλεο κέζνδνη εθηηκνχλ ηελ απφδνζε ησλ εξγαδνκέλσλ ζε αξηζκνχο, φπσο ν φγθνο ηεο παξαγσγήο πνπ επηηπγράλεηαη απφ ηνλ εξγαδφκελν, ν αξηζκφο ησλ ειαηησκαηηθψλ πξντφλησλ πνπ παξήρζεζαλ, νη απνπζίεο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο απαζρφιεζεο θαη άιιεο πνζνηηθέο ελδείμεηο νη νπνίεο εθθξάδνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ελφο εξγαδφκελνπ λα πξαγκαηνπνηήζεη έλα έξγν. Υαξαθηεξηζηηθέο κέζνδνη αληηθεηκεληθψλ κεζφδσλ αμηνιφγεζεο. (α). Μέζνδνη κέηξεζεο παξαγσγήο αθνξά ζηελ κέηξεζε ηεο παξαγσγήο κε ηελ ρξήζε αληίζηνηρα πνζνηηθψλ κεζφδσλ. Οη κέζνδνη απηνί είλαη εθαξκφζηκνη απνθιεηζηηθά θαη κφλν εθφζνλ ν εξγαδφκελνο παξάγεη έλα κεηξήζηκν πξντφλ κε θπζηθή ππφζηαζε ελψ ζε πεξηπηψζεηο παξνρήο ππεξεζηψλ είλαη δχζθνιν λα εθαξκνζηεί. Χζηφζν γηα λα είλαη κηα ηέηνηα κέζνδνο εθαξκφζηκε ζα πξέπεη λα 20

ηζρχνπλ νη παξαθάησ πξνυπνζέζεηο. - Ζ παξαγσγή λα πξαγκαηνπνηείηαη ζε επαλαιακβαλφκελε βάζε - Σν κέγεζνο ηνπ παξαγφκελνπ πξντφληνο ζα πξέπεη λα είλαη κεηξήζηκν - Ο εξγαδφκελνο ζα πξέπεη λα είλαη ν θχξηνο ππεχζπλνο γηα ηηο παξαγφκελεο πνζφηεηεο ηνπ πξντφληνο. (β). Πσιήζεηο ζε ρξεκαηηθέο κνλάδεο ρξεζηκνπνηείηαη ν φγθνο ησλ ζπλνιηθψλ πσιήζεσλ πνπ πξαγκαηνπνίεζε έλαο εξγαδφκελνο ζε έλα ζπγθεθξηκέλν θαη πξνζδηνξηδφκελν ρξνληθφ δηάζηεκα. πλήζσο ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ πσιεηψλ νξίδεηαη έλα ειάρηζην επίπεδν πσιήζεσλ θαη νπνηαδήπνηε απφδνζε ην ππεξβαίλεη ακείβεηαη κε έλα bonus. Βέβαηα θαη απηή ε κέζνδνο εκθαλίδεηαη ηα ίδηα πξνβιήκαηα φπσο θαη ε κέζνδνο κέηξεζεο ηεο παξαγσγήο. Δηδηθφηεξα ε κέζνδνο κέηξεζεο ησλ πσιήζεσλ είλαη επηξξεπήο ζε δηαζηξεβιψζεηο εμαηηίαο δηαθφξσλ παξαγφλησλ νη νπνίεο δηαθνξνπνηνχλ ηελ απφδνζε ησλ εξγαδνκέλσλ. Ζ κφλε εθηθηή πεξίπησζε γηα ηελ απνηειεζκαηηθή ρξεζηκνπνίεζε απηήο ηεο κεζφδνπ κπνξεί λα γίλεη κφλν θαη εθφζνλ νη εξγαδφκελνη έρνπλ απνθιεηζηηθφ θαη νπζηαζηηθφ έιεγρν γηα ηνλ φγθν ηνπ παξαγφκελνπ πξντφληνο. (γ). Πξνζσπηθά ζηνηρεία ηνπ εξγαδνκέλνπ αθνξά ηελ κέηξεζε πξνζσπηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ εξγαδφκελνπ απφ ηνλ πξνζσπηθφ ηνπ θάθειν. Σέηνηα ζηνηρεία πνπ ιακβάλνληαη ππφςε είλαη π.ρ. ν αξηζκφο ησλ απνπζηψλ, ν αξηζκφο ησλ θαζπζηεξήζεσλ, ν αξηζκφο ησλ επηπιήμεσλ πνιχ πηζαλφηαηα θαη νη πεηζαξρηθέο πξάμεηο θαη πνηλέο πνπ έρεη δερηεί ν εξγαδφκελνο. Βέβαηα απηή ε κέζνδνο κπνξεί λα νδεγήζεη ζε πνιχ ζνβαξά ιάζε θαη θξίζεηο γηα ηνπο εξγαδφκελνπο. Σα πξνζσπηθά ζηνηρεία ηνπ εξγαδφκελνπ είλαη ακθίβνιν θαηά πφζν κπνξνχλ λα εξκελεχζνπλ ηελ απνδνηηθφηεηα ηνπ. (δ). Μεηξήζεηο απνηειεζκαηηθόηεηαο αθνξνχλ πξνπάλησλ δείγκαηα εξγαζίαο θάησ απφ ειεγρφκελεο ζπλζήθεο νη νπνίεο αλαπαξηζηνχλε ηελ εξγαζηαθή πξαγκαηηθφηεηα. Οη ζπγθεθξηκέλεο κεηξήζεηο είλαη ηδηαίηεξα ρξήζηκεο φηαλ ιφγσ ησλ ζρεηηθψλ πεξηνξηζκψλ δελ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ άιιεο κέζνδνη. Βέβαηα θαη απηέο κε ηελ ζεηξά ηνπο παξνπζηάδνπλ πιεζψξα πξνβιεκάησλ. - Σείλνπλ λα είλαη ειιηπείο θαη αλεπαξθείο. - Ζ γλψζε γηα αμηνιφγεζε απφ ηνπο εξγαδφκελνπο έρεη ζαλ απνηέιεζκα λα πξνζπαζνχλ λα απνδψζνπλ ην κέγηζην. - Οη ζπγθεθξηκέλεο κεηξήζεηο δηεγείξνπλ ακθηβνιίεο ζηνπο εξγαδφκελνπο. 21

2.1.6.2 Τπνθεηκεληθέο κέζνδνη αμηνιφγεζεο ηεξίδνληαη ζηελ αλζξψπηλε θξίζε θαη ραξαθηεξίδνληαη πεξηζζφηεξν απφ πνηνηηθφ παξά απφ πνζνηηθφ ραξαθηήξα. Σα πεξηζζφηεξα ζπζηήκαηα αμηνιφγεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ δίλνπλ έκθαζε πξνπάλησλ ζε ππνθεηκεληθέο κεζφδνπο αμηνιφγεζεο. Σν πνην ζπλαξπαζηηθφ ζηηο ζπγθεθξηκέλεο κεζφδνπο είλαη φηη κπνξνχλ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ απφ νπνηνλδήπνηε ν νπνίνο έρεη ηε δπλαηφηεηα παξαθνινχζεζεο ηεο επίδνζεο ηνπ αμηνινγνχκελνπ, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ αληίζηνηρα ησλ πθηζηακέλσλ ηνπ, ζπλαδέιθσλ ηνπ, πξντζηακέλσλ ηνπ αθφκα θαη ησλ πειαηψλ ηνπ. Βέβαηα ζηελ πξάμε ε πνην γλσζηή κέζνδνο είλαη απηή ηεο αμηνιφγεζεο ηνπ εξγαδνκέλνπ απφ ηνλ πξντζηάκελν ηνπ. Έλα απφ ηα πιενλεθηήκαηα απηψλ ησλ κεζφδσλ είλαη φηη κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ φρη κφλν γηα λα αμηνινγεζεί ε απφδνζε ησλ εξγαδνκέλσλ αιιά θαη ε γεληθφηεξε ζπκπεξηθνξά ηνπο. Χζηφζν νη ππνθεηκεληθέο κέζνδνη δηαρσξίδνληαη κε ηελ ζεηξά ηνπο ζηηο παξαθάησ θαηεγνξίεο. (α). πγθξηηηθέο κέζνδνη ηεξίδνληαη ζηελ ζχγθξηζε ηεο ζπλνιηθήο απφδνζεο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ζηελ ηδέα ηεο θαηάηαμεο ησλ εξγαδνκέλσλ απφ ηνλ θαιχηεξν ζηνλ ρεηξφηεξν. χκθσλα κε ηελ βηβιηνγξαθία εθαξκφδνληαη νη παξαθάησ ηξηο κέζνδνη (η). Καηάηαμε (Ranking) νη εξγαδφκελνη ζπγθξίλνληαη απεπζείαο κεηαμχ ηνπο θαη ν επφπηεο θαηαηάζζεη ηνπο εξγαδφκελνπο ζε ζεηξά απφ ηνλ θαιχηεξν ζηνλ ρεηξφηεξν φζνλ αθνξά ηελ ζπλνιηθή απφδνζε. Δίλαη κέζνδνο αξθεηά εχθνιε ζηελ επεμήγεζε, ζηελ ρξήζε θαη ζηελ θαηαλφεζε. Γελ είλαη ρξνλνβφξα θαη είλαη ρακεινχ θφζηνπο. (ηη). Καηάηαμε ζε δεπγάξηα - είλαη κηα παξαιιαγή ηεο πξνεγνχκελεο κεζφδνπ. χκθσλα κε απηήλ ηελ κέζνδν δεκηνπξγνχληαη φια ηα πηζαλά δεπγάξηα ππάιιεισλ. Ζ ηειηθή θαηάηαμε θάζε εξγαδνκέλνπ δηακνξθψλεηαη απφ ηνλ αξηζκφ ησλ θνξέσλ πνπ απηφο ή απηή επηιέρζεθε σο ν θαιχηεξνο εξγαδφκελνο ζην δεπγάξη. Απηφο πνπ επηιέρζεθε σο θαιχηεξνο εξγαδφκελνο ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο θαηαηάζζεηαη πξψηνο. Ζ αμηνιφγεζε ησλ εξγαδνκέλσλ κε βάζε ηελ κέζνδν ησλ δεπγαξηψλ είλαη πνην πνιχπινθε απφ ηελ απιή θαηάηαμε, αιιά παξαηεξνχκε φηη ε κάιινλ θαηαθέξλεη λα επηηπγράλεη κηα πνην αμηφπηζηε θαηάηαμε. (ηηη). Μέζνδνη ηεο επηβεβιεκέλεο επηινγήο ν αμηνινγεηήο είλαη ππνρξεσκέλνο λα θαηαηάμεη έλα ζπγθεθξηκέλν πνζνζηφ ησλ εξγαδνκέλσλ ζε θάζε κηα απφ ηηο 22

θαηεγνξίεο απφδνζεο. ηελ ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη ραξαθηεξηζηηθφο πίλαθαο. Δπίπεδν Απόδνζεο Δπίπεδν 1 : Ο εξγαδφκελνο είλαη θάησ απφ ην απνδεθηφ επίπεδν απφδνζεο Δπίπεδν 2 : Ο εξγαδφκελνο αληαπνθξίλεηαη ζην απνδεθηφ επίπεδν απφδνζεο, αιιά ζπλίζηαηαη βειηίσζε Δπίπεδν 3 : Ο εξγαδφκελνο δείρλεη έλα ζπλνιηθά θαιφ επίπεδν απφδνζεο Δπίπεδν 4 : Ο εξγαδφκελνο δείρλεη έλα πνιχ πςειφ επίπεδν απφδνζεο Δπίπεδν 5 : Ο εξγαδφκελνο επηηπγράλεη εμαηξεηηθή απφδνζε Πεγή : Fisher, Schoenfeld and Shaw, 1999. ηόρνο Καηάηαμεο 5 % ηνπ ζπλφινπ ησλ αμηνινγνχκελσλ 15% ηνπ ζπλφινπ ησλ αμηνινγνχκελσλ 50% ηνπ ζπλφινπ ησλ αμηνινγνχκελσλ 20% ηνπ ζπλφινπ ησλ αμηνινγνχκελσλ 10% ηνπ ζπλφινπ ησλ αμηνινγνχκελσλ (β). Αμηνιφγεζε κε βάζε απφιπηα πξφηππα απφδνζεο ε απηή ηελ θαηεγνξία ησλ αμηνινγήζεσλ ν θάζε εξγαδφκελνο θξίλεηαη κε βάζε ζπγθεθξηκέλα, πξνζδηνξηζκέλα απφ πξηλ πξφηππα ζπκπεξηθνξάο. Σα απφιπηα πξφηππα ζπκπεξηθνξάο δηεπθνιχλνπλ ηηο ζπγθξίζεηο ζε δηαθνξεηηθά ηκήκαηα. Ζ αμηνιφγεζε πξαγκαηνπνηείηαη πάληνηε κε βάζε ζπγθεθξηκέλεο δηαζηάζεηο θαηά ηέηνην ηξφπν ψζηε λα είλαη εθηθηή ζηελ ζπλέρεηα ε παξνρή αλαηξνθνδφηεζεο ζηνλ αμηνινγνχκελν εξγαδφκελν. Αλαιπηηθφηεξα νη ρξεζηκνπνηνχκελεο κέζνδνη απηήο ηεο θαηεγνξίαο είλαη: (i). Γξαθηθέο θιίκαθεο θαηάηαμεο (Graphic Rating Scales) ν επφπηεο αμηνινγεί ηνλ εξγαδφκελν γηα δηάθνξεο πηπρέο ηεο απφδνζεο ηνπ ρξεζηκνπνηψληαο γξαθηθέο θιίκαθεο. πλήζσο νη θιίκαθεο ηεο αμηνιφγεζεο αθνξνχλ π.ρ. θαιψο, πνιχ θαιψο, άξηζηνο. Δίλαη κηα εχθνιε θαη απιή κέζνδνο. Χζηφζν ε επηηπρία ηεο εμαξηάηαη απφ ην αλ έρεη επηηεπρζεί ε αληηθεηκεληθφηεηα θαη ε δηαθάλεηα. (ii). Σηαζκηζκέλνο θαηάινγνο (Checklist) ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε δίλεηαη ζηνλ επφπηε κηα ιίζηα κε δηάθνξα ραξαθηεξηζηηθά ζπκπεξηθνξάο ηα νπνία αθνξνχλε ηελ εξγαζία ηνπ θαη ηνπ δεηείηαη λα ηζεθάξεη κε έλα «λαη» ή «φρη» αλ απηά ραξαθηεξίδνπλ ηνλ αμηνινγνχκελν. Κάζε ραξαθηεξηζηηθφ έρεη δηαθνξεηηθφ ζπληειεζηή βαξχηεηαο. Σν ηκήκα πξνζσπηθνχ είλαη ππνρξεσκέλν λα βγάιεη έλα 23

ζπγθεληξσηηθφ απνηέιεζκα γηα ηελ ζπλνιηθή απφδνζε ηνπ εξγαδφκελνπ ιακβάλνληαο ππφςε ηελ δηαθνξεηηθή βαξχηεηα πνπ έρεη απνδνζεί γηα θάζε εξγαδφκελν. (iii). Κξίζηκα πεξηζηαηηθά (Critical Incident Method) ζχκθσλα κε ηελ κέζνδν απηή ν επφπηεο αμηνιφγεζεο ρξεζηκνπνηεί γηα θάζε εξγαδφκελν θαη έλα εκεξνιφγην, ζε απηφ ην εκεξνιφγην θαηαγξάθνληαη ραξαθηεξηζηηθά πεξηζηαηηθά ηα νπνία πξνζδηνξίδνπλ ηελ απφδνζε θαη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ θάζε εξγαδφκελνπ. Σα πεξηζηαηηθά απηά κπνξεί λα είλαη ηφζν ζεηηθά φζν θαη αξλεηηθά. Καηά ηελ θάζε ηεο αμηνιφγεζεο ηνπ εξγαδνκέλνπ ν επφπηεο ζα ρξεζηκνπνηήζεη ηα παξαπάλσ εκεξνιφγηα. (iv). Κιίκαθεο αμηνιόγεζεο ηεο ζπκπεξηθνξάο ζηελ εξγαζία (Behaviorally anchored rating scales BARS) - «Μεξηθά ζπζηήκαηα ρξεζηκνπνηνχλ θιίκαθεο ζηηο νπνίεο δίδεηαη ηδηαίηεξε έκθαζε ζηηο ιεπηνκέξεηεο ζρεηηθά κε ηελ ζπκπεξηθνξά ηνπ εξγαδνκέλνπ. ηελ πεξίπησζε απηή θάζε δηαδηθαζία γίλεηαη παξάδεηγκα ζπκπεξηθνξάο ην νπνίν αληηπξνζσπεχεη δηάθνξα επίπεδα απφδνζεο. Καηά απηφλ ηνλ ηξφπν νη αμηνινγεηέο ζα πξέπεη λα επηιέμνπλ ην επίπεδν εθείλν ζην νπνίν αληηζηνηρεί ν θάζε αμηνινγνχκελνο. (v). Αμηνιόγεζε κε ηε βνήζεηα ςπρνιόγσλ (psychological appraisals) νξηζκέλεο νηθνλνκηθέο κνλάδεο απαζρνινχλ εξγαζηαθνχο ςπρνιφγνπο, νη νπνίνη ζπκκεηέρνπλ ζηελ δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο, νη νπνίνη ζηελ ζπλέρεηα εζηηάδνπλ ηελ πξνζνρή ηνπο ζηηο κειινληηθέο δπλαηφηεηεο ησλ αηφκσλ θαη φρη ζηελ παξειζνχζα απφδνζε. Οη πιεξνθνξίεο ζπιιέγνληαη κε ηελ κέζνδν ηεο ζπλέληεπμεο, ησλ ςπρνινγηθψλ ηεζη θαη ησλ ζπδεηήζεσλ κε ηνπο πξντζηακέλνπο ηνπο. Οη ςπρνιφγνη θαηαγξάθνπλ ηελ ππνθίλεζε ηνπ αηφκνπ, ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ, ηνπο πξνβιεκαηηζκνχο ηνπ, ηηο αλεζπρίεο ηνπ, ηηο επηζπκίεο ηνπ θαη ηα ζπλαηζζήκαηα ηνπ. 2.1.6.3 πκκεηνρή ηνπ αμηνινγνχκελνπ ζηελ αμηνιφγεζε Ζ παξαδνζηαθή κνξθή αμηνιφγεζεο ζηεξηδφηαλε απνθιεηζηηθά θαη κφλν ζηελ αμηνιφγεζε ηνπ εξγαδνκέλνπ απφ ηνλ πξντζηάκελν ηνπ. ήκεξα φζν πνηέ λέα κνληέια αμηνιφγεζεο κε ηελ ζπκκεηνρή ηνπ ίδηνπ ηνπ αμηνινγνχκελνπ θαη ησλ αλζξψπσλ πνπ ηνλ πεξηβάιινπλ βξίζθνπλ φιν θαη κεγαιχηεξε εθαξκνγή. (i). Ζ απηναμηνιόγεζε αθνξά ζηελ αμηνιφγεζε ηνπ εξγαδνκέλνπ απφ ηνλ ίδην ηνλ εαπηφ ηνπ. Θεσξείηαη φηη ν θάζε εξγαδφκελνο είλαη ζε ζέζε λα αμηνινγεί ηηο 24

δπλαηφηεηεο θαη ηελ πξνζθνξά ηνπ ζηελ επηρείξεζε κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν κίαο θαη έρεη ηελ πνην ξεαιηζηηθή θαη νπζηαζηηθή επίγλσζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο ζε ζρέζε πάληνηε κε ηνπο πξντζηακέλνπο ηνπ. Ζ πξάμε έρεη απνδείμεη φηη φηαλ νη εξγαδφκελνη θαινχληαη λα αμηνινγήζνπλ κφλνη ηνπο ηελ δηθή ηνπο απφδνζε αληηκεησπίδνπλ ηελ φιε ηελ δηαδηθαζία κε δήιν απφ φηη νη πξντζηάκελνη ηνπο. Θεσξείηαη φηη ε δηαδηθαζία ηεο απηναμηνιφγεζεο είλαη απαξαίηεην ζπζηαηηθφ ζηνηρείν ηεο Γηνίθεζεο κέζσ ζηφρσλ (Management by Objectives). Χζηφζν αλεμάξηεηα απφ ηνλ ε νηθνλνκηθή κνλάδα εθαξκφδεη ή δελ εθαξκφδεη Γηνίθεζε κέζσ ζηφρσλ ε απηναμηνιφγεζε ζεσξείηαη κέζνδνο γηα ηελ βειηίσζε ηεο απφδνζεο θαη ηεο εμέιημεο ηνπ εξγαδνκέλνπ. (ii). Η αμηνιόγεζε από ζπλαδέιθνπο είλαη κία ελαιιαθηηθή κέζνδνο γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ εξγαδνκέλσλ. Μπνξεί λα ζπκπεξηιάβεη πεξηζζφηεξεο πηπρέο ηεο απφδνζεο ηνπ εξγαδνκέλνπ θαη αληίζηνηρα είλαη ζε ζέζε λα δηαρσξίζεη ηελ πξνζπάζεηα απφ ηελ ηειηθή απφδνζε ηνπ εξγαδνκέλνπ θαη πάλσ απφ φια λα πξνζαλαηνιίζεη εχθνια ηηο ηθαλφηεηεο ηνπ αθνξνχλ ζηελ εξγαζία ηνπ αμηνινγνχκελνπ. χκθσλα απφ εκπεηξηθέο έξεπλεο απνδείρζεθε φηη ε αμηνιφγεζε απφ ζπλαδέιθνπο ηείλεη λα έρεη ηα πνην αθξηβή θαη απνηειεζκαηηθά απνηειέζκαηα. Ζ ζπγθεθξηκέλε κέζνδνο φπσο θαη ε πξναλαθεξζείζα ελδείθλπηαη γηα ηελ βειηίσζε ηεο απφδνζεο ηνπ εξγαδνκέλνπ θαη ησλ εληνπηζκφ ησλ φπνησλ εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ ηνπ. (iii). Η αμηνιόγεζε από πθηζηακέλνπο είλαη ηδηαίηεξα ρξήζηκε αθνχ ν θάζε πθηζηάκελνο γλσξίδεη πνιχ θαιά ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ πξντζηακέλνπ ηνπ φζνλ αθνξά ηελ θαζνδήγεζε, ηελ πιεξνθφξεζε, ηελ νξγάλσζε, ηνλ πξνγξακκαηηζκφ θαζψο θαη ηελ επηθνηλσλία. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ εθαξκνγή πξνγξάκκαηνο αμηνιφγεζεο απφ ηνπο πθηζηακέλνπο είλαη ε απφιπηε αλσλπκία ησλ εξγαδνκέλσλ νη νπνίνη πξαγκαηνπνηνχλ ηελ αμηνιφγεζε. Ζ ζπγθεθξηκέλε κέζνδνο ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηείηαη αληίζηνηρα γηα ηελ βειηίσζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη φρη γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ νπνηνλδήπνηε αληίζηνηρα ακνηβψλ ή ηνλ θαζνξηζκφ θηλήηξσλ απφδνζεο. (iv). Αμηνιόγεζε από πειάηεο είλαη κηα ηερληθή ε νπνία είλαη απαξαίηεηε θαη ηδηαίηεξα ρξήζηκε πξνπάλησλ φηαλ ην αληηθείκελν ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο είλαη ε παξνρή ππεξεζηψλ. Σν ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ ζηνηρείν ζε απηέο ηηο αμηνινγήζεηο είλαη φηη ζα πξέπεη λα πξνζδηνξηζηεί πξνπάλησλ ην θαζεζηψο ησλ πειαηψλ ζε εμσηεξηθνχο 25

(εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο) θαη εζσηεξηθνχο (άιια ηκήκαηα ηεο ίδηαο νηθνλνκηθήο κνλάδαο). (v). Μέζνδνο αμηνιφγεζεο ησλ 360 κνηξψλ βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ απηήο ηεο κεζφδνπ είλαη φηη ρξεζηκνπνηεί ζηνηρεία θαη απφ ηηο άιιεο ηέζζεξηο κεζφδνπο ηηο νπνίεο ζπλδπάδεη θαηάιιεια. Καηά απηήλ ηε κέζνδν ηα ζηνηρεία ηεο απφδνζεο ησλ εξγαδνκέλσλ ζπγθεληξψλνληαη ηαπηφρξνλα απφ ηνπο πθηζηακέλνπο ηνπ, ηνπο ζπλαδέιθνπο ηνπ, ηνπο πξντζηακέλνπο ηνπ θαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο απφ ηνπο πειάηεο θαη ηνπο πξνκεζεπηέο ηεο νηθνλνκηθήο κνλάδαο. Απηή ε κέζνδνο αμηνιφγεζεο ζεσξείηαη είλαη πνην νινθιεξσκέλε αθνχ επηηξέπεη κηα πνην δηαθσηηζηηθή θαη εηο βάζνο θξηηηθή. 2.1.7. Σα ραξαθηεξηζηηθά ζηνηρεία ηεο απνηειεζκαηηθήο αμηνιφγεζεο. Απηά ηα ραξαθηεξηζηηθά ζεσξνχληαη νπζηαζηηθήο ζεκαζίαο αθνχ εμαζθαιίζνπλ ηελ άξηζηε κέηξεζε θαη αμηνιφγεζε ηεο απφδνζεο ησλ εξγαδνκέλσλ. πλνπηηθά είλαη ηα παξαθάησ: 2.1.7.1. Εγθπξόηεηα (Validity) ην ζχζηεκα αμηνιφγεζεο ζα πξέπεη απαξαίηεηα λα είλαη έγθπξν σο πξνο ην πεξηερφκελν (κέηξεζε αληίζηνηρα ζεκαληηθψλ παξακέηξσλ κηαο δνπιεηάο κε θάπνηνλ αληηπξνζσπεπηηθφ ηξφπν)θαη ηελ δνκή ηνπ (κπνξεί λα κεηξάεη απηφ ην νπνίν ηζρπξίδεηαη φηη κπνξεί λα κεηξήζεη δειαδή ηελ απφδνζε ησλ εξγαδνκέλσλ). 2.1.7.2. Αμηνπηζηία (Reliability) ππάξρνπλ ηξία είδε αμηνπηζηίαο. (α). Δλδν-βαζκνινγηθή αμηνπηζηία αθνξά ζηελ ζπλέπεηα κεηαμχ ησλ εθηηκήζεσλ κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ αμηνινγεηψλ. (β). Δζσηεξηθή αμηνπηζηία ε νπνία αθνξά ζηελ ζπλέπεηα κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ παξαγφλησλ απφδνζεο. (γ). Γηαρξνληθή αμηνπηζηία ή ζηελ ζηαζεξφηεηα ησλ εθηηκήζεσλ κέζα ζηνλ ρξφλν. Έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα αμηνιφγεζεο απαξαίηεηα ζα πξέπεη λα κπνξεί λα ηθαλνπνηεί θαη ηα ηξία πξναλαθεξφκελα είδε αμηνπηζηίαο. 2.1.7.3. Αληηθεηκεληθόηεηα Ακεξνιεςία (Objectivity), αθνξά ζηελ έιιεηςε 26

αληηθεηκεληθφηεηαο ησλ θξίζεσλ ελφο αηφκνπ γηα ηελ απφδνζε ησλ άιισλ. Ζ πνην θιαζζηθή πεξίπησζε είλαη απηή πνπ αθνξά ζηελ δηαθνξά αξραηφηεηαο αμηνινγνχκελνπ θαη αμηνινγεηή. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε νξζνινγηθψλ αμηνινγήζεσλ είλαη φηη απηέο ζα πξέπεη λα βαζίδνληαη ζε πξαγκαηηθά γεγνλφηα (ζε απηά πνπ έρνπλ πεηχρεη νη εξγαδφκελνη) θαη φρη ζε ζηνηρεία πνπ αλαθέξνληαη ζηα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ εξγαδφκελνπ. 2.1.7.4. Σπγθξηζηκόηεηα (Comparability) κηα βαζηθή ιεηηνπξγία ηεο δηαδηθαζίαο αμηνιφγεζεο είλαη λα δηεπθνιχλεη ηελ εθαξκνγή ησλ ζσζηψλ ζπγθξίζεσλ κεηαμχ ησλ αηφκσλ. 2.1.7.5. Σπλάθεηα (Relevance) - ε αμηνιφγεζε απαξαίηεηα ζα πξέπεη λα πξνζαξκφδεηαη ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ζέζεο φπνπ γηα ηελ νπνία πξαγκαηνπνηείηαη ε αμηνιφγεζε. Καηά απηφλ ηνλ ηξφπν νπνηαδήπνηε έληππα εθδίδνληαη αληίζηνηρα γηα ηελ αμηνιφγεζε ζα πξέπεη λα ραξαθηεξίδνληαη απφ απηή ηελ πξνζαξκνζηηθφηεηα αλαθνξηθά κε ηελ ζέζε πνπ αμηνινγείηαη. 2.1.8. Ζγεζία Γηα λα εθαξκνζηεί επηηπρψο έλα ζχζηεκα αμηνιφγεζεο, είλαη πνιχ ζεκαληηθφο ν ξφινο ηεο εγεζίαο θαζψο ε αλάπηπμε θαη ε επηηπρία κηαο επηρείξεζεο ζηελ πξαγκάησζε ησλ ζηφρσλ ηεο, εμαξηψληαη απφ ηελ πνηφηεηα ηεο εγεζίαο πνπ δηαζέηεη. Πξέπεη ε εγεζία λα είλαη ζε ζέζε λα ζπληνλίδεη θαη λα θαηεπζχλεη ηηο ελέξγεηεο ησλ κειψλ θαη νκάδσλ πνπ απαξηίδνπλ ηνλ νξγαληζκφ, θαηά ηξφπν ψζηε λα πξνσζνχληαη νη επηιεγκέλνη ζηφρνη ηνπ. Ζ εγεηηθή ηθαλφηεηα νξίδεηαη σο ε ηθαλφηεηα ελφο αηφκνπ λα θαζνδεγεί, λα επηδξά θαη λα θαηεπζχλεη ηηο πξάμεηο ησλ άιισλ, θαηά ηξφπν πνπ εμαζθαιίδεη ηελ εζεινληηθή, πξφζπκε ζπλεξγαζία ηνπο ζηελ επηδίσμε ησλ ζηφρσλ ηεο επηρείξεζεο. Ζ εμαζθάιηζε ηεο πξφζπκεο ζπλεξγαζίαο ησλ άιισλ είλαη πνιχ βαζηθφ ζηνηρείν, γηαηί απνηειεί ηελ εηδνπνηφ δηαθνξά αλάκεζα ζην ζχγρξνλν εγέηε θαη ηνλ παξαδνζηαθφ απηαξρηθφ εξγνδφηε. 2.1.8.1. Ζ άζθεζε ηεο δηνηθεηηθήο εμνπζίαο Ζ εμέηαζε ηεο ρξήζεο ηεο εμνπζίαο πνπ έρεη ζηα ρέξηα ηνπ ν εγέηεο είλαη ζεκαληηθή. Ο επηηπρεκέλνο εγέηεο αλαγλσξίδεη ηηο επζχλεο ηηο νπνίεο ζπλεπάγεηαη ε εμνπζία πνπ 27

απνξξέεη απφ ηε ζέζε ηελ νπνία θαηέρεη θαη ηε ρξεζηκνπνηεί θαηά ηξφπν πνπ θαη ε ηεξαξρηθή δνκή δηαηεξείηαη θαη ε ζπκπαξάζηαζε ησλ πθηζηακέλσλ εμαζθαιίδεηαη καθξνπξφζεζκα. Ζ άζθεζε ηεο δηνηθεηηθήο εμνπζίαο θαηά ην πξψην κηζφ ηνπ αηψλα ήηαλ απηαξρηθή ζηε θχζε ηεο. Χο απνηέιεζκα ε εγεζία εθάξκνδε απζηεξά θαη απζαίξεηα κέηξα ζηελ κεηαρείξηζε ησλ πθηζηακέλσλ. Απηή ε αληηκεηψπηζε ηεο εγεηηθήο ιεηηνπξγίαο ήηαλ απφξξνηα κηαο νξηζκέλεο αληίιεςεο ηεο νπζίαο ηεο δηνίθεζεο πνπ θαηά ηνλ McGregor ζπλνςίδεηαη ζηηο εμήο ζέζεηο πνπ είλαη γλσζηέο θαη σο «Θεσξία Υ» : (1). Ο εγέηεο είλαη ππεχζπλνο γηα ηελ νξγάλσζε φισλ ησλ ζεκαληηθψλ ζηνηρείσλ ηεο παξαγσγήο. Απηά είλαη: άλζξσπνη, κεραλέο, ρξήκα, κέζνδνη, αγνξέο θαη εθφδηα. (2). Ο εγέηεο νθείιεη λα θαηεπζχλεη, λα ππνθηλεί, λα ειέγρεη θαη λα ηξνπνπνηεί ηελ αλζξψπηλε ζπκπεξηθνξά θαη λα ηελ πξνζαξκφδεη ζηηο αλάγθεο ηεο επηρείξεζεο. (3). Υσξίο απηέο ηηο πξνυπνζέζεηο νη άλζξσπνη ζα ήηαλ λσζξνί θαη αδηάθνξνη γηα ηηο αλάγθεο ηεο επηρείξεζεο. Δπζχλε ινηπφλ ηνπ εγέηε είλαη λα πείζεη, λα αληακείβεη, λα ηηκσξεί θαη λα ειέγρεη ηνπο πθηζηακέλνπο. Ζ «ζεσξία Υ»βαζίζηεθε ζε πνιιέο ζθαιεξέο εθηηκήζεηο σο πξνο ην ηη είλαη αηηία θαη ηη απνηέιεζκα ηεο αλζξψπηλεο ζπκπεξηθνξάο. Ζ ζσζηή εθηίκεζε ησλ παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ ηελ αλζξψπηλε ππνθίλεζε, επέβαιιε ηελ επαλεμέηαζε ηνπ ζέκαηνο ππφ ην πξίζκα δηαθνξεηηθψλ πεπνηζήζεσλ θαη αληηιήςεσλ γηα ηελ νπζία ηεο αλζξψπηλεο θχζεο. Οη αληηιήςεηο απηέο ζπλνςίδνληαη ζε κηα ξηδηθά δηαθνξεηηθή ζεσξία πνπ ν McGregor νλνκάδεη «Θεσξία Τ», κε βαζηθέο ζέζεηο: (1). Ζ εγεζία είλαη ππεχζπλε γηα ηελ νξγάλσζε ησλ ζηνηρείσλ ηεο παξαγσγήο, δειαδή αλζξψπνπο, ρξήκα, κεραλέο, κεζφδνπο, αγνξέο θαη εθφδηα. (2). κσο νη άλζξσπνη δελ είλαη απφ ηε θχζε ηνπο λσζξνί θαη αδηάθνξνη γηα ηηο αλάγθεο ηεο επηρείξεζεο. Έγηλαλ έηζη σο απνηέιεζκα ησλ εκπεηξηψλ ηνπο κέζα ζε απηή. (3). Ζ ππνθίλεζε, ε δπλαηφηεηα γηα αλάπηπμε, ε ηθαλφηεηα αλάιεςεο επζπλψλ, ε εηνηκφηεηα λα θαηεπζπλζεί ε ζπκπεξηθνξά πξνο ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ αλαγθψλ ηνπ νξγαληζκνχ φια βξίζθνληαη κέζα ζηνπο αλζξψπνπο. Γελ ηα δεκηνπξγεί ε εγεζία. Δίλαη θαζήθνλ ηεο εγεζίαο λα αλαγλσξίζεη ηελ χπαξμε απηψλ ησλ αλζξψπηλσλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη λα ζπκβάιιεη ζεηηθά ζηελ αλάπηπμή ηνπο. (4). Δίλαη ζηνηρεηψδεο επζχλε ηεο εγεζίαο λα δεκηνπξγήζεη ζπλζήθεο θαη 28

ιεηηνπξγηθέο δηαδηθαζίεο, κέζα απφ ηηο νπνίεο νη άλζξσπνη ζα κπνξνχλ λα πξαγκαηνπνηήζνπλ ηνπο δηθνχο ηνπο ζηφρνπο, ελψ παξάιιεια θαηεπζχλνπλ ηηο πξνζπάζεηέο ηνπο πξνο ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ ζηφρσλ ηεο επηρείξεζεο. Απηέο νη ζέζεηο ζπλζέηνπλ ηελ έλλνηα ηεο εγεζίαο κε βάζε ηνπο ζηφρνπο, ζε αληίζεζε κε ηελ παξαδνζηαθή κέζνδν εγεζίαο κε βάζε ηνλ έιεγρν ηεο ζπκπεξηθνξάο, θαηά ην πξφηππν ηεο «ζεσξίαο Υ». Δθηφο απφ ηηο ζεσξίεο «Υ» θαη «Φ» ππάξρεη θαη ε ζεσξία «Ε» (Mayo), πνπ είλαη ν Ηαπσληθφο ηξφπνο ζπκκεηνρηθήο δηνίθεζεο. χκθσλα κε ηε ζεσξία απηή νη εξγαδφκελνη ηνπνζεηνχληαη ζε κηθξέο νξγαλσηηθέο κνλάδεο γηα λα ζπκκεηέρνπλ ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ. ηε ζπλέρεηα νη απνθάζεηο κεηαβηβάδνληαη θιηκαθσηά πξνο ηα πάλσ κε ακθίδξνκε σζηφζν επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ επηπέδσλ δηνίθεζεο. Καηά απηφλ ηνλ ηξφπν νη εξγαδφκελνη ελζαξξχλνληαη ζην λα δεκηνπξγνχλ πξνζσπηθέο θαη επαγγεικαηηθέο ζρέζεηο, κε ηειηθφ απνηέιεζκα ε πνηφηεηα θαη ε παξαγσγηθφηεηα λα απνηεινχλ θίλεηξα γηα αληίζηνηρε ακνηβή. 2.1.8.2. Ζ ζχλζεζε ηεο εγεηηθήο πξνζσπηθφηεηαο Έλαο βνιηθφο ηξφπνο αλάιπζεο ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ εγεηηθνχ ζηειέρνπο είλαη ε εμέηαζή ηεο απφ ηε ζθνπηά ησλ ηξηψλ βαζηθψλ ηχπσλ πνπ ηε ζπλζέηνπλ. Αλ θαη ε κέζνδνο απηή ηείλεη πξνο ηελ ππεξαπινχζηεπζε, πξνζθέξεηαη φκσο σο κέζν ζηνηρεηψδνπο θαηαλφεζεο ελφο ζχλζεηνπ ζέκαηνο, γηα εγεηηθά ζηειέρε πνπ δελ έρνπλ ρξφλν ή θίλεηξα λα θάλνπλ ηελ εθαξκνζκέλε ςπρνινγία βίσκά ηνπο. Ο επηλνεηήο απηήο ηεο κεζφδνπ Dick Wallen ππνζηεξίδεη πσο ε πξνζσπηθφηεηα ηνπ εγέηε ζπληίζεηαη απφ ηξεηο ηχπνπο: ην δπλακηθφ, ην ζπλαηζζεκαηηθφ θαη ην ινγηθφ. Αλαθέξεη πσο ν βαζκφο ζηνλ νπνίν θάζε άλζξσπνο έρεη αλεπηπγκέλεο ηηο ηξεηο απηέο ηδηφηεηεο πξνζδηνξίδεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπ. Απεηθφληζε ηελ άπνςε απηή ζε ζρεδηάγξακκα ηνπνζεηψληαο ηηο ηξεηο ηδηφηεηεο ζηηο θνξπθέο ελφο ηζφπιεπξνπ ηξηγψλνπ. ζν αλαπηχζζεηαη ε θάζε ηδηφηεηα ζην εγεηηθφ ζηέιερνο ηφζν απνκαθξχλεηαη ε απεηθφληζή ηεο απφ ην θέληξν ηνπ ηξηγψλνπ θαη πιεζηάδεη πξνο ηελ θνξπθή. Ζ ραξαθηεξηζηηθή ζπκπεξηθνξά ελφο ζηειέρνπο κπνξεί λα απεηθνληζηεί σο έλα ηξίγσλν κέζα ζην ηξίγσλν ηνπ κνληέινπ. Οη απνζηάζεηο ησλ θνξπθψλ ηνπ ηξηγψλνπ ηεο εγεηηθήο ζπκπεξηθνξάο απφ ηηο θνξπθέο ηνπ κνληέινπ δείρλνπλ ην βαζκφ ηεο βειηησηηθήο αιιαγήο πνπ απαηηείηαη γηα θάζε κηα απφ ηηο ηδηφηεηεο. 29