Πυρηνοτρήτης, καλόκορη και άλλοι εντομολογικοί εχθροί της ελιάς

Πυρηνοτρήτης, καλόκορη και άλλοι εντομολογικοί εχθροί της ελιάς Διονύσιος Περδίκης Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εργαστήριο Γεωργικής Ζωολογίας και Εντομολογίας

Η καλλιέργεια της ελιάς * * * χαρακτηρίζεται από έναν κύριο και πολλούς δευτερεύοντες εντομολογικούς εχθρούς. Ωστόσο κάποιοι από τους δευτερεύοντες εχθρούς μπορεί κατά περιοχές να προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα ή από την άλλη πλευρά, μπορεί να αντιμετωπίζονται «προληπτικά», ουσιαστικά χωρίς να υπάρχει λόγος.

Στην ολοκληρωμένη διαχείριση θα πρέπει να επιτύχουμε μείωση του κόστους παραγωγής με την αποφυγή άσκοπων ψεκασμών, να προστατεύσουμε την ωφέλιμη πανίδα, αλλά και να γνωρίζουμε τι μπορεί και πότε να προκαλέσει οικονομική ζημία ώστε να λάβουμε εγκαίρως τα κατάλληλα μέτρα.

Η ορθολογική αντιμετώπιση περιλαμβάνει: Καλή γνώση της μορφολογίας και βιο-οικολογίας Οικονομικό όριο ζημιάς

ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Έντομα-εχθροί της ελιάς και η αντιμετώπισή τους: Πυρηνοτρήτης, καλόκορη, βαμβακάδα, μαργαρόνια Μορφολογία Βιο-οικολογία Σύγγρονη Αντιμετώπιση

Η ψύλλα της ελιάς (κν. βαμβακάδα) Euphyllura philyreae

Συμπληρώνει 1 γενεά/ έτος Διαχειμάζει ως ενήλικο Η ωοτοκία ξεκινά στις αναπτυσσόμενες ταξιανθίες Τρέφεται μυζώντας τις ταξιανθίες Η κηρώδης ουσία (βαμβακάδα) θεωρείται ότι μπορεί να εμποδίσει την άνθηση ή την γονιμοποίηση

Στοιχεία επίζημιότητας Εχε ι αναφερθεί ότ ι με περ ι σσότερα από 7-8 άτομα/ταξ ι ανθία θα πρέπε ι να περι μένε ι κανείς ζημ ι ές στην παραγωγή (Chermiti 1983) Πληθυσμός 6-8 ατόμων ανά ανθοταξία προκαλεί ζημιά σε ποσοστό 13%, ενώ σε πυκνότητα εντόμων πάνω από 10 η απώλεια φθάνει στο 33,3% (Jardak et al. 1985).

Βρέθηκε σημαντική διαφορά προσβεβλημένους κλάδους. Στοιχεία επίζημιότητας στους πολύ έντονα Μέσος όρος καρπών ανά ταξιανθία. 0,1 0 1 Μάρτυρες Μέτρια Έντονη Πολύ έντονη

Φυσικοί εχθροί Σε δειγματοληψίες ήδη στις αρχές Απρίλη βρίσκονταν το 1/3 των κλάδων με άτομα του αρπακτικού Anthocoris

Η καλόκορη της ελιάς Closterotomus (Calocoris) trivialis

V IV

Στοιχεία βιοοικολογίας f 1 γενεά/ έτος f Διαχειμάζει ως ωό στις ρωγμές του ξερού ξύλου και κυρίως σε παλιές τομές κλαδεύματος f Η εκκόλαψη των νυμφών παρατηρείται κατά Ιανουάριο-Φεβρουριο (ανάλογα με την περιοχή) τον f Ενηλικίωση στα τέλη Μαρτίου μέχρι τον Μάιο C Ποτοκία τέλη Απριλίου- μέσα Ιουνίου Νυμφικό στάδιο Ενηλικίωση Ωοτοκία I:»

Mercurial's annua (διανόχορτο) Sinapis (σινάπι) Parietaria officinalis (περδικούλι) Urtica sp. (τσουκνίδα)

ανθέων

OC&i (δήτϋο "VO βοτρυώδης ταξιανθία > *»έχει ava*t /)3&fci

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΣΟΣΤΟΥ ΖΗΜΙΑΣ Το 2007, σε κάθε κλωβό εισήχθησαν 3 ή 6 ενήλικα του C. trivial is στις 29 Μαρτίου (11 επαναλήψεις) στην περιοχή της Κυπαρισσίας. Το 2008, σε κάθε κλωβό εισήχθησαν 8 ενήλικα του C. trivia/is στις 7 και 27 Μαρτίου, και στις 18 Απριλίου (6 επαναλήψεις).

Ημ/νία εισαγωγής: 2008: 7 Μαρτίου 27 Μαρτίου 18 Απριλίου

Μέσος αριθμός καρπών επί των κλάδων το 2008 300 250 Calocoris trivialis Aphanosoma italicum Αριθμός ανά κλωβό 200 150 100 A A AB A Μάρτυρας A A A 50 B B 0 7 Μαρτίου 27 Μ αρτίου 18 Αφιλίου

L Αντιμετώπιση Η αντιμετώπιση του C. triv ia lis είναι συνάρτηση του φαινολογικού σταδίου ανάπτυξης της ελιάς σε συσχέτιση: > με αυτό της αυτοφυούς βλάστησης, > του είδους της αυτοφυούς βλάστησης, > της πυκνότητας των πληθυσμών του εντόμου Η αντιμετώπισή του θα πρέπει να βασίζεται στην παρακολούθηση του πληθυσμού του στα ελαιόδενδρα. Η διαχείριση των ζιζανίων που το ξενίζουν μπορεί να έχει επίσης μεγάλη σημασία.

> u * * Η παρουσία του στους ελαιώνες στη Χώρα Τριφυλίας συνδέεται με την ύπαρξη των

Δράσεις φυτοπροστασίας για εντομολογικούς εχθρούς (καλλιεργ. περίοδοι 2012 & 2013) - Καλόκορη: Αξιολόγηση της κοπής των ζιζανίων ως εναλλακτικής μεθόδου αντιμετώπισης το 2013 (& το 2012).

Δράσεις φυτοπροστασίας για εντομολογικούς εχθρούς (καλλιεργ. περίοδοι 2012 & 2013) - Καλόκορη: Αξιολόγηση της σημασίας του είδους και του χρόνου κοπής των ζιζανίων ως εναλλακτικής μεθόδου αντιμετώπισης το 2013. Ελαιώ νας 17.02 4 3.5 3 2.5 2 1.5 I 1 0,5 0 10 Απρ. 18 Απρ. 24 Απρ. 27 Απρ. Σινάπι Ελιά μάρτυρας με σινάπι Ελιά με αγροστώδη Ελιά με χορτοκοπή

Μαργαρόνια Palpita unionalis

*^

: ί «ν? «^ 5 ; ν? ί ^ ^ :* S '-'^? ; V»^ **'* -.-*>?v-<*r-.* *'%Cv^?' * *^4 r* ' KiV *«C^>r«W' Λ ^ 4 > \. ; V» h J, J l BB^r ;.>$*.* -..>-1&*Er., '. «*. > ^>rw»iu%?kaa - ^tzer *. >; *- 4 ^ rta *«-?.z -... > *. *.> i '. J, '\ VX. «V V»t' * * k * k. * * vs j Ofe ''-tor* i ' /> * cl ' *&i i/s»».:it'1? / l*.fv «νίβίτ #*v H.* m S S r ( >

200 210 1βί> 310 270 > CD Μαργαρονιες / εβδομάδά El h. 3. Συλληψει,ς α«μαύων μαργαρόνυας,σε φωτοπαγόδες υπερυώδους φωτός, στι,ς περυοχές Λευβανατών, Στυλίδας και, Βαρδατών νομού Φθυώτυδας κατά το έτος 1985. (Ζέρβας και συνεργάτες, 1989)

Πρόκειται για νυκτόβιο έντομο Προσβάλλει φύλλα και καρπούς Η ζημιά δεν είναι σημαντική - αναπλήρωση λόγω αύξησης του βάρους των καρπών Μεγαλύτερη επίδραση σε δενδρύλλια ή εμβόλια

Τοποθέτηση φερομονικών παγίδων Στοιχεία Αντιμετώπισης Δειγματοληψίες Διαφύλαξη και αξιοποίηση των πολλών φυσικών εχθρών του Χρήση εκλεκτικών βιολογικών σκευασμάτων (βάκιλλος) ή Deltamethrin

Prays oleae O πυρηνοτρήτης της ελιάς Έχει τρεις γενιές το έτος: φυλλόβιο, ανθόβιο και καρπόβιο.

O πυρηνοτρήτης της ελιάς

O πυρηνοτρήτης της ελιάς

Βιολογική αντιμετώπιση Παρασιτοειδή Trichogramma sp. (ωοπαράσιτο) Ageniaspis fuscicollis var. praysincola Αρπακτικά Chelonus eleaphilus, (παρασιτεί νύμφες και προνύμφες) Chrysoperla carnea Anthocoris nemoralis Xanthandrus comptus

Neuroptera: Chrysopidae

Heteroptera: Anthocoridae

Chalcidoidea: Trichogrammatidae

Φυλλόβια γενιά Δεν προκαλεί οικονομική ζημιά. Μόνο σε περιοχές με γνωστό έντονο πρόβλημα, χρειάζεται να γίνεται έλεγχος τον Φεβρουάριο. Prays oleae

Ανθόβια γενιά Prays oleae Επεμβάσεις ίσως χρειαστεί να γίνουν εναντίον της ανθόβιας γενιάς. Ψεκασμός όταν τα άνθη αρχίσουν να ανοίγουν (5-25% ανοικτά άνθη)

Prays oleae - Καρπόβια γενιά > Ο χρόνος επέμβασης μπορεί να καθοριστεί και με παρακολούθηση των συλλήψεων των ακμαίων αρσενικών σε φερομονικές παγίδες > Γενικά ο πυρηνοτρήτης δεν μεταναστεύει σε άλλους ελαιώνες

Η ορθολογική αντιμετώπιση του πυρηνοτρήτη > Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι οι συλλήψεις στις παγίδες είναι πολύ χρήσιμο εργαλείο στην αντιμετώπιση του εντόμου (Andreadis et al. 2011), επίσης το μέγιστο των συλλήψεων στις παγίδες σχεδόν συνέπιπτε με το μέγιστο των εναποθέσεων (Ramos et al. 1981, Polyrakis 1983, Κυπαρισσούδας 1987). > Μπορεί όμως οι συλλήψεις να είναι το μόνο κριτήριο για ψεκασμό;

Η ορθολογική αντιμετώπιση του πυρηνοτρήτη στην Φθιώτιδα > Μελετήθηκε η σχέση των πληθυσμών των ενηλίκων του πυρηνοτρήτη κατά την περίοδο ωοτοκίας στους νεαρούς καρπούς με το ποσοστό προσβολής των καρπών. l-w Σε βιολογικό και σε συμβατικό ελαιώνα με ελαιόδεντρα ποικιλίας «Αμφίσσης» και «Καλαμών» τοποθετήθηκε μία παγίδα στο τμήμα κάθε ελαιώνα με την αντίστοιχη ποικιλία. Οι παγίδες τοποθετήθηκαν στις 22/5/2012 και 02/05/2013 και ο αριθμός των εντόμων που συλλαμβάνονταν ανά παγίδα καταγραφόταν κάθε 5 ημέρες έως τα τέλη Ιουνίου.

Αριθμός ενηλίκων αρσενικών σε φερομονικές παγίδες στην Αταλάντη Φθιώτιδας, το 2012. Αριθμός ενηλίκων αρσενικών Αμφισσης Βιολογικό Καλαμιάν Βιολονικό Αμφισσης Συμβατικό * Καλαμιάν Συμβατικό

Αριθμός ενηλίκων αρσενικών σε φερομονικές παγίδες στην Αταλάντη Φθιώτιδας, το 2013. Αριθμός αρσενικών ανά παγίδα Αμφίσσης Βιολογικό Καλαμών Βιολογικό Αμφίσσης Συμβατικό Καλαμών Συμβατικό 7/5 12/5 17/5 22/5 27/5 3/6 7/6 12/6 17/6

Ποσοστό καρπιδίων που έφεραν ωά του πυρηνοτρήτη, το 2012. % Εναπόθεση αυγών 20 Κονσερβολιά Βιολογικό 15 Καλαμών Βιολογικό 10 Κονσερβολιά Συμβατικό 0 6/6 20/6

Ποσοστό καρπιδίων που έφεραν ωά του πυρηνοτρήτη, το 2013.

> Το 2012 το ποσοστό των καρπών που έφεραν ωά του εντόμου ήταν πολύ μικρό (κ.μ.ό. 4,5%), ενώ το 2013 έφθασε το 56% (κ.μ.ό). Λ-i'Zr ' «> Οι διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ των δύο ετών πιθανώς να οφείλονται στις διαφορές των κλιματικών συνθηκών κατά τον Μάιο και τον Ιούνιο (π.χ. τον Μάιο του 2012 σημειώθηκαν 15 ημέρες βροχόπτωσης και η μέση Σ.Υ. ήταν 63,9%, ενώ το 2013 μόνο 5 ημέρες βροχόπτωσης η μέση Σ.Υ. ήταν 25,2%).

Επομένως: Τα αποτελέσματα αυτά φανερώνουν ότι: > Η εξακρίβωση της αναγκαιότητας και > Ο προσδιορισμός του χρόνου της επέμβασης εναντίον της καρπόβιας γενιάς του πυρηνοτρήτη δεν θα πρέπει να βασίζεται μόνο στην παρακολούθηση των πληθυσμών του με φερομονικές παγίδες αλλά και σε δειγματοληψίες καρπών για καταγραφή του ποσοστού προσβολής τους.

Η ορθολογική αντιμετώπιση των εντόμων μπορεί να συμβάλλει στην: Αποτελεσματική προστασία της παραγωγής. Στη μείωση του κόστους παραγωγής. Βελτίωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της ελαιοκαλλιέργειας. > Προσδίδει προστιθέμενη αξία λόγω βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας μέσω της ανάδειξης της ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας.

Sage10: LIFE09 ENV/GR/000302 (www.sage10.gr) fru itfly n e t.a u a.g r: A Location-aware System fo r F ru it Fly e-monitoring and Pest Management Control Διονύσιος Περδίκης, e-m ail: dperdikis@aua.gr

σ h Ο3b Ό D ω * Ο > & ω * > LU Δραστική ουσία Εμπορικό όνομα Μέγιστος αριθμός εφαρμογών/τελευταία επέμβαση πριν τη συγκομιδή Bacillus thuringiensis Diflubenzuron Dimilin 1/ Μέχρι την αρχή της άνθησης 3/0 Βιολογικό εντομοκτόνο ΤΤαρεμποδιστής σύνθεσης χιτίνης Pyrethrins 3/2 Φυσικό ΤΤύρεθρο Lamda cyhalothrin Chloropyrifosmethyl Karate 2/7 Πυρεθρινοειδές Chloropy r if os - methyl 2/60 Οργανοφωσφορικό Deltamethrin Decis 1-2/7 Πυρεθρινοειδές Spinosad Laser Beta -cyfluthrin Ψεκασμός Bulldock 2/56 Πυρεθρινοειδές J φ Μ Μ Ι Σ: Ο Ν Δ

Diaspididae Diaspididae (σκληρές ψώρες) Adult <3

Οικογένεια: Diaspididae Parlatoria oleae Πολυφάγο ελιά, μηλιά, τριανταφυλλιά διαμ. 1,5 mm, Αρσενικό στενόμακρο 1,2mm Διαχ. ως θηλυκό ^ r r r 2 γενεες ανά ετος Έρπουσες Ιούνιο και Αύγουστο (Κ. Ελλάδα) ή μέσα Μαΐου (Κρήτη)

Aspidiotus nerii (A. hederae) Διαχ. ως θηλυκό ή νύμφη 2, ς ηλικίας 3-4 γενεές ανά έτος Έρπουσες Μάιο ή και Απρίλιο

Οικογένεια: Diaspididae

Οικογένεια: Diaspididae Leucaspis riccae Lepidosaphes ulmi

Diaspididae: Αντιμετώπιση Βιολογική αντιμετώπιση - Φυσικοί Εχθροί: Chilocorus bipustulatus (Coccinellidae), Aphytis maculiformis (Aphelinidae) (Ελλάδα), Aphytis paramaculicornis και Coccophagoides utilis αποτελεσματική αντιμετώπιση στην Καλιφόρνια Aphytis sp. (Hymenoptera: Aphelinidae)

Εγκεκριμένα σκευάσματα ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Δραστική ουσία Εμπορικό όνομα Μέγιστος αριθμός εφαρμογών/τελευταία επέμβαση πριν τη συγκομιδή Paraffin oil 3-4/20-21 Θερινό λάδι pyriproxyfen Admiral, ΖϋΙϋ κ.ά. 1 Ρυθμιστής ανάπτυξης fenoxycarb Insegar 1/60 Ρυθμιστής ανάπτυξης chlorpyrifosmethyl Reldan 2/60 Οργανοφωσφορικό Εφαρμογή ψεκασμών με τα εγκεκριμένα φυτοπροστατευτικά κατά το μέγιστο της εκκόλαψης των ερπουσών προνυμφών (Μάιο ή και Σεπτέμβριο). Ψ ε κ α σ μ ό ς Ι Φ Μ Α Μ Ι J Α Σ Ο Ν Δ

Οικογένεια: Asterolecaniidae Pollinia pollini ) Συνήθως συμπληρώνει 1 ή 2 γενεές. Διαχειμάζει κυρίως ως νεαρό ενήλικο θηλυκό. Έρπουσες από Μάρτιο έως Ιούλιο. Προσβάλλει κυρίως δένδρα εξασθενημένα σε περιοχές με θερμό και ξηρό κλίμα. Αντιμετώπιση: καλλιεργητικά μέτρα με στόχο την ευρωστία των δένδρων, αποφυγή τραυμάτων, καταπολέμηση άλλων εντόμων.

Οικογένεια: Attelabidae Rhynchites cribripennis, O ρυγχίτης της ελιάς

Οικογένεια: Attelabidae Rhynchites cribripennis, O ρυγχίτης της ελιάς

Κ ν^ϋ! S3

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΖΗ Μ ΙΑ Σ * Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε ελαιώνα ποικιλίας κορωνέικη στην περιοχή της Κυπαρισσίας το 2007 και 2008. * Ενήλικα του ρυγχίτη και κλάδοι ελιάς στο τέλος της άνθησης εγκλωβίστηκαν σε κλωβούς (2 5 χ 7 0 ^ ) από λεπτή μουσελίνα. * Το 2007, σε ξεχωριστούς κλωβούς εισήχθησαν 2 ή 4 ενήλικα του ρυγχίτη, ενώ κάθε φορά, ένας ακόμη κλωβός χρησίμευε ως μάρτυρας. * Οι κλωβοί τοποθετούνταν σε ομάδες των τριών σε γειτονικούς κλαδίσκους ενός μεγαλύτερου κλάδου. Συνολικά χρησιμοποιήθηκαν 10 επαναλήψεις.

Μέσο συνολικό ποσοστό (%) πεσμένων καρπών 100 (%) 80 60 40 19% 34% 49% 20 0 1 Μάρτυρας 2 ενήλικα 4 ενήλικα

500 Αρχικός αριθμός καρπών 400 - Τελικός αριθμός καρπών 300 - Συνολικό βάρος καρπών (gr) 200-100 - X X χ 0 0 2 Πυκνότητα ρυγχίτη / κλωβό 4

Συσχέτιση μεταξύ του αρχικού αριθμού καρπών ανά κλάδο και του βάρους των καρπών κατά τη συγκομιδή, στην Τριφυλία το 2008. m Αρχικός αριθμός ελαιοκάρπων

S Το ποσοστό των πεσμένων καρπών βρέθηκε αυξημένο σε σχέση με το μάρτυρα κατά περίπου 30% όταν χρησιμοποιήθηκαν 4 ενήλικα του ρυγχίτη. ^ Η παρουσία του ρυγχίτη σε πυκνότητες 2 και κυρίως 4 ατόμων προκάλεσε σημαντική μείωση του βάρους των καρπών. * Επομένως στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης διαχείρισης θα πρέπει με κατάλληλη δειγματοληψία να εκτιμάται ο πληθυσμός στον ελαιώνα ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΡΠΟΔΕΣΗ και εάν χρειάζεται να διενεργείται ψεκασμός

Bactrocera ( =Dacus) oleae Ο δάκος της ελιάς

Ο δάκος της ελιάς: Bactrocera oleae 4

Στοιχεία βιοοικολογίας χρήσιμα για την αντιμετώπιση Σε θερμοκρασίες υψηλότερες των 35 C σταματά η δραστηριότητα του ενηλίκου. Σε θερμοκρασίες υψηλότερες των 33 C και χαμηλή σχετική υγρασία παρουσιάζεται θνησιμότητα ωών και προνυμφών. Το ενήλικο μπορεί να μετακινηθεί 4-10km, σε ελαιώνες με μέτριο ποσοστό καρποφορίας 200m/εβδομάδα, χωρίς καρποφορία 400m/εβδομάδα.

Κατασταλτική μέθοδος αντιμετώπισης Εκτέλεση ψεκασμών καλύψεως με εντομοκτόνα Ψεκασμός συνιστάται όταν το ποσοστό γόνιμης προσβολής φθάσει το 3-5% για τις ελαιοποιήσιμες ή το 1-2% για τις βρώσιμες ελιές.

Προληπτική μέθοδος - δολωματικοί ψεκασμοί Η απόφαση για τον πρώτο ψεκασμό βασίζεται σε ορισμένα κριτήρια: > Ο πληθυσμός στις παγίδες (5-20 άτομα) > Αναλογία φύλου (>1:1) > Παρουσία ώριμων ωαρίων στις ωοθήκες > Δεκτικότητα καρπού (>5% γόνιμα νύγματα σε καρπούς) > Ποικιλία (βρώσιμη μικρότερο όριο) > Την καρποφορία των δένδρων > Καιρικές συνθήκες > και η προηγούμενη εμπειρία

Χημική αντιμετώπιση Δραστική ουσία alpha-cypermethrin deltamethrin lambda cyhalothrin Beta-cyfluthrin pyrethrins dimethoate thiacloprid Spinosad Εμπορικό όνομα Fastac a cypermethrin Διάφορα Karate, Ninja, Bulldock Piresan, Quark, κ.ά. Dimethoate, Rogor Biscaya, Proteus κ.ά. Success Beauveria bassiana Naturalis

Εφαρμογή δολωματικών ψεκασμών στην Καλιφόρνια Εφαρμόζονται ανά 10 ημέρες από την έναρξη δεκτικότητας του καρπού σε προσβολή.

Μαζική παγίδευση Εφαρμόζεται με τη χρήση παγίδων σε πυκνό δίκτυο Τύποι παγίδων: Άρωμυτίπύς Τροφικές ΦΕροΜονικΕς; Συνδυασμός των παραπάνω

Άλλοι τύποι παγίδων

Στοιχεία αποτελεσματικότητας των παγίδων > Οι παγίδες χρώματος έχουν μικρή ακτίνα δράσης (κόμη του δένδρου) > Οι κίτρινες παγίδες συλλαμβάνουν και διάφορα ωφέλιμα έντομα -μ η εκλεκτικές > Οι τροφικές έχουν ακτίνα δράσης έως 50m, οι φερομονικές έως 80m > Οι φερομονικές συλλαμβάνουν 2 φορές περισσότερα αρσενικά από τις τροφικές > Σημασία του υλικού κατασκευής: γυαλί - πλαστικό

Στοιχεία αποτελεσματικότητας των παγίδων Η απελευθέρωση αμμωνίας μειώνεται σε συνθήκες υψηλής υγρασίας ( χρήση υδρολυόμενης πρωτεΐνης με προσθήκη βόρακα) Η απελευθέρωση φερομόνης μειώνεται σε συνθήκες χαμηλής θερμοκρασίας Η χρήση τροφικών παγίδων πολύ σημαντική την περίοδο (Μαΐου-Ιουνίου) όταν τα αρσενικά δεν είναι ώριμα

Τοποθέτηση παγίδων j Γενικά οι παγίδες /ύττου φακέλου αναρτώνται στα τέλη Μαΐου αρχές Ιουνίου στα ή σε # \ ^ _ V 9 V 9 _ Ψ _ Ολα ϊ ΐ οζνορίί στο της iidjj/jr; και προστίθενται ή αντικαθίστανται (ίσως μερικώς) τον Σεπτέμβριο τοποθετούνται στη v περιφέρεια της κόμης (νότια 2ji )i /j]) j Oj παγίδες /Οπου jvjcphajj (πλαστικές) jj'jrdpdjjv να παραμένουν όλο το χρόνο / /!:ι δένδρα.

Τοποθέτηση παγίδων Γενικά πυκνότερη τοποθέτηση παγίδων στην περιφέρεια (π.χ. κοντά σε ελαιώνες που δεν φροντίζονται), εποχιακή μεταφορά (π.χ. γειτνίαση με δάσος ή ρεματιά, εστίες προσβολής) Απαραίτητη η παρακολούθηση του πληθυσμού (παγίδες και καρποί) Σε πυκνούς πληθυσμούς εφαρμογή δολωματικών ψεκασμών Σημαντική η έγκαιρη τοποθέτηση και η επιμελημένη παρακολούθηση του δακοπληθυσμού και της δακοπροσβολής

Άλλες μέθοδοι αντιμετώπισης Μαζικές εξαπολύσεις στειρωμένων με ακτινοβολία δάκων - Τεχνική στείρων εντόμων (Sterile Insect Technique): Μείωση της γονιμότητας των θηλυκών του είδους (μονογαμικά ή σε μικρό ποσοστό (17%) πολυγαμικά) μετά από διασταύρωση με στείρα (εξαπολυόμενα) αρσενικά. Μαζική εργαστηριακή εκτροφή - στείρωση με ακτινοβόληση νυμφών (puparia) ή ενηλίκων ατόμων - απελευθέρωση.

Μειονέκτημα η απελευθέρωση αρσενικών και θηλυκών (τα θηλυκά τρέφονται στους καρπούς και συζευγνύονται με τα στείρα αρσενικά) Η εφαρμογή της μεθόδου (1970-1980) έδειξε μειωμένη αποτελεσματικότητα γιατί τα στειρωμένα αρσενικά ήταν λιγότερο δραστήρια από αυτά του άγριου πληθυσμού

Βιολογική αντιμετώπιση Έχουν γίνει προσπάθειες βιολογικής καταπολέμησης με την εξαπόλυση του παρασιτοειδούς Psytallia (Opius) concolor (Hymenoptera: Braconidae) με ενθαρρυντικά αποτελέσματα και στη χώρα μας > Χρειάζεται όμως περαιτέρω έρευνα

Αναζήτηση παρασιτοειδών (Johnson et al. 2011)

Παρασιτοειδή το δάκου της ελιάς στη χώρα μας Εκτοπαρασιτοειδή Opius (Psyttalia) concolor Ενδοπαρασιτοειδές Eurytoma martelli