Ελληνική Δημοκρατία Ο χωροταξικός σχεδιασμός προϋπόθεση για την ανάπτυξη της χώρας. Γουργιώτης Ανέστης, Δρ Μηχ. Χωροταξίας Δ/νση Χωροταξίας Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας & Κλιματικών Αλλαγών Έφη Στεφανή, Τοπογράφος Μηχανικός, Μ.Δ. Πολεοδομίας Χωροταξίας Δ/νση Χωροταξίας Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας & Κλιματικών Αλλαγών
ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Σχεδιασμός του χώρου είναι το σύνολο των ενεργειών που συμβάλλουν στην οργάνωση, σχεδιασμό και προσανατολισμό των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων που ασκούνται πάνω σ αυτόν (Sibieude 1996). Ο χωροταξικός σχεδιασμός, όπως προκύπτει και από το Τεύχος των Τεχνικών δεδομένων της προκήρυξης των Περιφερειακών Πλαισίων, αποτελεί μια διεπιστημονική, στρατηγική προσέγγιση η οποία ρυθμίζει και προσαρμόζει στον περιφερειακό χώρο τις αναπτυξιακές προοπτικές (οικονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές, οικιστικές και περιβαλλοντικές), στη λογική της βιώσιμης ανάπτυξης και όχι μόνο στα στενά πλαίσια της οικονομικής ανάπτυξης-αύξησης.
ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Αντώνης Τρίτσης Υπουργός Χωροταξίας Οικισμού & Περιβάλλοντος 1984: «Οργανικό κομμάτι της νέας αναπτυξιακής διαδικασίας είναι η χωροταξία, που παρέχει τη διάσταση του δομικού σχεδιασμού της οικονομίας, υπόβαθρου της αναγκαίας ανασυγκρότησης οικονομικών, κοινονικών και οικολογικών δομών. Ο χωροταξικός σχεδιασμός αποσκοπεί στη δομική αναδιάρθρωση του παραγωγικού συστήματος της χώρας, ώστε αυτό να προσαμόζεται στα ιδιόμορφα χαρακτηριστικά της - όπως και κάθε περιοχής της φυσικά, δημογραφικά, κοινωνικά, πολιτισμικά. Στοχεύει ειδικότερα ο χωροταξικός σχεδιασμός στη σταθεροποίηση της αναπτυξιακής διαδικασίας κάθε περιοχής με την ανάπτυξη των τοπικών παραγωγικών δυνάμεων, αλλά και με τη συντήρηση των φυσικών πόρων και στη διασφάλιση της ποιοτικής της διάστασης. Στη τεχνική του έκφραση ο χωροταξικός σχεδιασμός περιλαμβάνει τη χωροθέτηση των παραγωγικών δραστηριοτήτων τον καθορισμό των χρήσεων γης, τη διάρθρωση των δικτύων τεχνικής υποδομής (μεταφορών, κλπ) τη διάρθρωση του οικιστικού ιστού και τον καθορισμό των ζωνών ειδικής προστασίας.».
Στόχοι και αρχές χωροταξικού σχεδιασμού βάση του Ν 2742/99 Ο χωροταξικός σχεδιασμός έχει ως στόχο να συμβάλλει:. α. Στην προστασία και αποκατάσταση του περιβάλλοντος, στη διατήρηση των οικολογικών και πολιτισμικών αποθεμάτων και στην προβολή και ανάδειξη των συγκριτικών γεωγραφικών, φυσικών, παραγωγικών και πολιτιστικών πλεονεκτημάτων της χώρας. β. Στην ενίσχυση της διαρκούς και ισόρροπης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της χώρας και της ανταγωνιστικής παρουσίας της στον ευρύτερο ευρωπαϊκό, μεσογειακό και βαλκανικό της περίγυρο. γ. Στη στήριξη της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής στο σύνολο του εθνικού χώρου και ιδίως στις περιοχές που παρουσιάζουν προβλήματα αναπτυξιακής υστέρησης, έντονων κοινωνικών διαφοροποιήσεων και περιβαλλοντικής υποβάθμισης, καθώς και στις περιφερειακές και απομονωμένες περιοχές ή σε άλλες περιοχές που παρουσιάζουν μειονεκτικά χαρακτηριστικά λόγω της γεωγραφικής τους θέσης.
ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού ΠΕΡΙΦΕΡ. ΕΠΙΠΕΔΟ Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού Εθνικό Χωρικό Σύστημα Σχεδιασμού ΔΗΜΟΣ- ΤΟΠΙΚΗ ΖΩΝΗ Ε.Χ.Μ. Ζ.Ο.Ε. Ρυθμιστικά Σχέδια Π.Ε.Χ.Π Π.Ο.Α.Π.Δ (ΕΠΑΡΧΕΙΑ) Ε.Π.Μ. Γ.Π.Σ. Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. Σ.Ο.Α.Π. ΠΟΛΗ: (πολεοδ/νη περιοχή) Πολεοδομική Με λέτη Πράξη εφαρμογής
Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Αποτελούν σύνολα κειμένων ή και διαγραμμάτων με τα οποία:\ α) καταγράφεται και αξιολογείται η θέση της περιφέρειας στο διεθνή και ευρωπαϊκό χώρο, ο ρόλος της σε εθνικό επίπεδο και σε σύγκριση με άλλες περιφέρειες και οι λειτουργίες διαπεριφερειακού χαρακτήρα που έχει ή μπορεί να αναπτύξει, β) καταγράφονται και αξιολογούνται οι παράγοντες εκείνοι που επηρεάζουν την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και διάρθρωση του χώρου στο επίπεδο της περιφέρειας, γ) αποτιμώνται οι χωρικές επιπτώσεις των ευρωπαϊκών, εθνικών και περιφερειακών πολιτικών και προγραμμάτων στο επίπεδο της περιφέρειας και δ) προσδιορίζονται, με προοπτική δεκαπέντε (15) ετών, οι βασικές προτεραιότητες και οι στρατηγικές επιλογές για την ολοκληρωμένη και αειφόρο ανάπτυξη του χώρου στο επίπεδο της περιφέρειας, οι οποίες θα προωθούν την ισότιμη ένταξή της στον ευρύτερο διεθνή, ευρωπαϊκό και εθνικό χώρο.
Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις του Γενικού και των Ειδικών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, και εξειδικεύουν και συμπληρώνουν τις βασικές προτεραιότητες και επιλογές τους με στόχο τον καλύτερο συντονισμό των διαδικασιών χωροταξικού σχεδιασμού και επιλογών χωρικής ανάπτυξης σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Αποτελούν τη βάση αναφοράς για το συντονισμό και την εναρμόνιση των επιμέρους πολιτικών, προγραμμάτων και επενδυτικών σχεδίων του κράτους, των δημόσιων οργανισμών και επιχειρήσεων και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτης και δεύτερης βαθμίδας που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη συνοχή και ανάπτυξη του περιφερειακού χώρου. Για την κατάρτισή τους λαμβάνονται υπόψη το περιφερειακό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, τα προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης, καθώς και άλλα γενικά ή ειδικά αναπτυξιακά προγράμματα που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη διάρθρωση και ανάπτυξη του χώρου της περιφέρειας.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ Π.Π.Χ.Σ.Α.Α. Αξιολόγηση της εφαρμογής των εγκεκριμένων 12 Π.Π.Χ.Σ.Α.Α. (εκτός Αττικής). Αναθεώρηση και Εξειδίκευση των 12 Π.Π.Χ.Σ.Α.Α.
Διαδικασία θεσμοθέτησης Σύνταξη Έκθεσης αξιολόγησης Γνωμοδότηση Περιφερειακού Συμβουλίου. Κοινοποίηση πορισμάτων έκθεσης αξιολόγησης από τον Αναπληρωτή Υπουργό ΠΕΚΑ στα Υπουργεία, την οικεία Περιφέρεια και την οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Διαμόρφωση πρότασης Αναθεώρησης- Εξειδίκευσης Π.Π.Χ.Σ.Α.Α Γνωμοδότηση Περιφερειακού Συμβουλίου. Έκδοση Υπ. Απόφασης Αναθεώρησης Εξειδίκευσης Π.Π.Χ.Σ.Α.Α.
Οι προοπτικές του αναθεωρημένου Περιφερειακού Η επιδίωξη της σε βάθος ανάλυση τόσο των δυνατοτήτων όσο και των αδυναμιών των Περιφερειών της χώρας, η ανάδειξη των ευκαιριών που παρουσιάζονται, η προετοιμασία και η πρόληψη απειλών αλλά και ο εντοπισμός αστοχιών του υφιστάμενου σχεδιασμού και η εφαρμογή των προγραμμάτων. Η Ένταξη της Περιφέρειας σε Δίκτυα και όχι απομόνωση Η επαναριθμήση συσσωρευμένων προβλήματων, Η ανταγωνιστικότητα, Η ανασυγκρότηση του παραγωγικού ιστού, Η αύξηση της εξωστρέφειας και το μερίδιο της Περιφέρειας στο παγκόσμιο εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών, Η ανάκτηση της εσωτερικής αγοράς, κλπ.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ; Βασικό εργαλείο ανάπτυξης τόσο σε επίπεδο στοχευόμενης χρηματοδότησης όσο και στήριξης των διαρθρωτικών αλλαγών είναι το ΕΣΠΑ και γενικώς οι πόροι των Διαρθρωτικών Ταμείων, του Ταμείου Συνοχής, του Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης και του Ταμείου Αλιείας, και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Το σύνολο των εργαλείων αυτών αφορούν παρεμβάσεις και έργα που διαχέονται σε όλους τους τομείς της οικονομίας και τις Περιφέρειες της χώρας.
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΝΕΤΑΙ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ Η αξιολόγηση αναθεώρηση εξειδίκευση των ΠΠΧΣΑΑ πρέπει να γίνει με άμεση συσχέτιση με το ΕΣΠΑ και τα Επιχειρησιακά Προγράμματα. Η αναθεώρηση των ΠΕΠ και ΕΠ πρέπει να βασιστεί και στην αξιολόγηση των ΠΠΧΣΑΑ, ώστε να συμβάλουν ολοκληρωμένα στην επόμενη προγραμματική περίοδο 2014-2020. Επίσης στο ΕΣΠΑ ορίζεται ρητά ότι «η στρατηγικήανάπτυξητηςχώρας ολοκληρώνεται με τη χωρική διάσταση», με την εισαγωγή στον προβληματισμό συγκεκριμένων στοιχείων που προκύπτουν από τη θεώρηση της γεωγραφικής-φυσικής διάστασης του χώρου και ότι η «στρατηγική περιφερειακής ανάπτυξης εστιάζει στη διαμόρφωση ευρύτερων και ανταγωνιστικότερων χωρικών ενοτήτων».
Ορίζονται τρεις στόχοι άμεσα συνδεδεμένοι με το χώρο, οι οποίοι προσδιορίζουν το περιεχόμενο της χωρικής ανάπτυξης: ισόρροπο πολυκεντρικό αστικό σύστημα και μια νέα σχέση πόλης υπαίθρου, εξασφάλιση ισότητας πρόσβασης σε υποδομές και γνώση, αειφόρος ανάπτυξη και ορθολογική διαχείριση και προστασία φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Αναδεικνύονται 5 χωρικές ενότητες: - Η βιώσιμη αστική ανάπτυξη - Η ανάπτυξη των ορεινών περιοχών - Η ανάπτυξη των νησιωτικών περιοχών - Ηανάπτυξητωναγροτικώνπεριοχώνκαιτωνπεριοχώνπουσυνδέονται με την αλιεία, - Η διασυνοριακή, διακρατική και διαπεριφερειακή συνεργασία.
Σχεδιασμός και Κατάρτιση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού Περιόδου 2014-2020 2020 Στόχος αποτελεί η διατύπωση προτάσεων στρατηγικής και προτεραιοτήτων σε εθνικό, τομεακό και περιφερειακό επίπεδο. Οι προτάσεις αυτές θα συμβάλουν στη κατάρτιση του συνολικού στρατηγικού σχεδίου ανάπτυξης της χώρας για το 2014-2020.
Το πλαίσιο μέσα στο οποίο καλούμαστε να σχεδιάσουμε τον αναπτυξιακό προγραμματισμό για το 2014-2020 καθορίζεται από τις δεσμεύσεις της χώρας που αποτυπώνονται σε μια σειρά κειμένων σχετικά με τους αναπτυξιακούς και δημοσιονομικούς στόχους : - η Στρατηγική «Ευρώπη 2020», που είναι η κοινή στρατηγική των κρατών μελών της Ε.Ε. - το Εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, στο οποίο κάθε ΚΜ έχει αποτυπώσει τους εθνικούς του στόχους - το Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο, έχει ως στόχο να συμβάλει στον καθορισμό στρατηγικής κατεύθυνσης για την επόμενη δημοσιονομική προγραμματική περίοδο 2014-2020 στα Κράτη Μέλη και τις περιφέρειές τους. Οι εθνικές και περιφερειακές αρχές θα χρησιμοποιήσουν αυτό το πλαίσιο ως βάση για να διαμορφώσουν το προσχέδιο των δικών τους «συμβάσεων εταιρικής σχέσης» με την Επιτροπή, δεσμευόμενοι να επιτύχουν τους στόχους ανάπτυξης και θέσεων εργασίας της Ευρώπης για το 2020. - τα Μνημόνια Οικονομικής Πολιτικής, που θέτουν στόχους δημοσιονομικού και διαρθρωτικού χαρακτήρα με στόχο την ταχεία δημοσιονομική προσαρμογή της χώρας.
Στην υλοποίηση του αναπτυξιακού σχεδιασμού επιταγή αποτελεί σύμφωνα με την «1 η Εγκύκλιο Σχεδιασμός και Κατάρτιση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού Περιόδου 2014-2020» να ληφθούν υπόψη τα χωροταξικά εργαλεία δηλαδή το Γενικό Πλαίσιο, τα Ειδικά Πλαίσια και τα Περιφερειακά Πλαίσια, οι τομεακές πολιτικές, με στόχο τη συνέργεια και τις αλληλοσυμπληρώσεις. Ενώ σύμφωνα στις προβλέψεις του Μνημονίου 2 υπάρχει η υποχρέωση της αναθεώρησης των Περιφερειακών Πλαισίων ώστε να καταστούν συμβατά με τα Ειδικά Πλαίσια χωροταξικού Σχεδιασμού της Βιομηχανίας του Τουρισμού των ΑΠΕ και των Υδατοκαλλιεργειών.
Η υποχρέωση χωροταξικού σχεδιασμού απορρέει και από τη νομολογία του ΣτΕ Απαιτεί τη δημιουργία του χωροταξικού σχεδιασμού προκειμένου να προχωρήσουν οι επενδύσεις οι υποδομές κ.τ.λ. θεωρεί επίσης τα χωροταξικά πλαίσια δεσμευτικά ως ένα βαθμό, ενώ ακυρώνει πράξης όταν δεν έχει προηγηθεί χωροταξικός σχεδιασμός ήέχουν παραβιαστεί οι κατευθύνσεις των ΠΠΧΣΑΑ ή των Ειδικών Πλαισίων.
Ποιος είναι ο στόχος του αναπτυξιακού σχεδιασμού ; Στόχος του αναπτυξιακού σχεδιασμού αποτελεί η σε βάθος ανάλυση τόσο των δυνατοτήτων όσο και των αδυναμιών της χώρας αλλά και των Περιφερειών της, η ανάδειξη των ευκαιριών που παρουσιάζονται, η προετοιμασία και η πρόληψη απειλών αλλά και ο εντοπισμός αστοχιών του υφιστάμενου σχεδιασμού και η εφαρμογή των προγραμμάτων. Βασική προϋπόθεση για αυτό αποτελεί ο συντονισμός του αναπτυξιακού σχεδιασμού με τον χωρικό σχεδιασμό.
ΠΩΣ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΧΩΡΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ; Μέσα από την οπτική της κυκλοφορίας του κεφαλαίου, ο χώρος παρουσιάζεται σαν παράγοντας που δημιουργεί εμπόδια στην κυκλοφορία του κεφαλαίου και μετατρέπεται σε φραγμό ο οποίος πρέπει να ξεπεραστεί. Αυτό μπορεί να επιτευθχεί ως ένα βαθμό με την παραγωγή πάγιων και σταθερών χωρικών σχηματισμών (συστήματα μεταφορών, κλπ)(marx,1973). Ως εκ τούτου αυτό μπορεί να επιφέρει μετασχηματισμό στις χωρικές σχέσεις μιας περιοχής. Οι αλλαγές και οι μεταβολές που φέρει σε μια περιοχή η ανάπτυξη έχουν επιπτώσεις και στη χωρική ενότητα της περιοχής αυτής. Η χωρική διάσταση της ανάπτυξης αποτελεί συστατικό στοιχείο ενός συστήματος αλληλοεξαρτώμενων παραγόντων σε μια συνεχή διαδικασία αλλαγών και εξέλιξης στο χώρο. Η ανάπτυξη, αποτελώντας ένα σύνολο δραστηριοτήτων της οικονομίας που λειτουργεί δυναμικά και εμπλέκει σχεδόν όλες τις παραμέτρους της χωρικής λειτουργίας (πρωτογενής τομέας κατασκευές, εμπόριο, υπηρεσίες, κ.α.) αυξάνοντας εξ ορισμού ροές και συγκεντρώσεις, αποτελεί σημαντικό στοιχείο για την χωρική εξέλιξη μιας περιοχής αφού κατευθύνει μεγάλο μέρος της ολοκλήρωσης του δικτυακού συστήματος επιταχύνοντας έτσι τους χωρικούς μετασχηματισμούς.
Οι ροές κεφαλαίων, ατόμων, αγαθών και η δημιουργία δικτύων και λειτουργιών, αποτελούν τους σημαντικούς παράγοντες για την ανάπτυξη ενός κέντρου (υπό την έννοια του πόλου) και την ένταξή του σε υπερτοπικά ή παγκόσμια δίκτυα, ενώ η σχέση μεταξύ ροών και συγκεντρώσεων είναι αμφίδρομη,(castells).
Περιοχές επιρροής του Παρισιού και των άλλων αστικών κέντρων. Σύμφωνα με τις παραπάνω θεωρίες τα χωρικά δίκτυα που σχηματίζονται, συγκροτούνται από όρια, συνδέσεις, ιεραρχίες κόμβων, ανάλογα με την κεντρικότητα των περιοχών και τις επιφάνειες με συγκεκριμένες λειτουργίες στον ενδιάμεσο χώρο. Οι σύγχρονες εξελίξεις (παγκοσμιοποίηση της οικονομίας) και η δυναμική που απέκτησε το διεθνές κεφάλαιο έδωσε μεγάλη βαρύτητα σε θέματα σχετικά με την επίδραση της παγκόσμιας οικονομίας και της δικτυακής επικοινωνίας στην ανάπτυξη ποικίλων σχέσεων μεταξύ τόπων-περιοχών με διαφορετική θέση και ρόλο στη παγκόσμια ιεραρχία.
Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού. Πύλες - Πόλοι και άξονες ανάπτυξης.
Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού. Πολυκεντρική & ισόρροπη χωρική ανάπτυξη
Ο χώρος θεωρείται ως μια επαλληλία αλληλοεξαρτημένων δικτύων τα οποία μεταβάλλονται σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Η χωρική δικτύωση συνδέεται με την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη. Η κατάλληλη ένταξη σε δίκτυα βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα των περιοχών ενώ αντίστροφα οι μη ανταγωνιστικές περιοχές δεν εντάσσονται σε δίκτυα και τείνουν να αποκλεισθούν από την αναπτυξιακή διαδικασία παραμένοντας σε κατάσταση διαρκούς αναπτυξιακής ύφεσης, (Castells). Διαπιστώνεται τέλος, ότι βάσει των παραπάνω αναφορών, ηαναπτυξιακή διαδικασία σε μια περιοχή, μπορεί να προκαλέσει : - αύξηση ροών ανθρώπων κεφαλαίων, εμπορευμάτων, - τη δημιουργία δικτύων και κατ επέκταση κέντρων ή πόλων ανάπτυξης παρέχοντας ικανοποιητικό αριθμό υπηρεσιών και αγαθών στην ενδοχώρα, αυξάνοντας έτσι το βαθμό κεντρικότητας τους. Έτσι η χωρική συγκέντρωση των οικονομικών δραστηριοτήτων που μπορεί να δημιουργήσει η αναπτυξιακή διαδικασία αποκτά ιδιαίτερη σημασία στη «μετάλλαξη» μιας περιοχής. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΑΙΤΙΑ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΧΩΡΙΚΩΝ ΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΩΝ
Επίλογος Το μέλλον του χώρου αποτελεί μια από τις βασικότερες ανησυχίες μας, ενώ αποτελεί και βασικό προβληματισμό για το μέλλον του χωρικού σχεδιασμού. Είναι γεγονός ότι διανύουμε μια περίοδο στην οποία τα μοντέλα ανάπτυξης έχουν αμφισβητηθεί και βρίσκονται στο επίκεντρο πολλών κριτικών. Διαπιστώνουμε την αποδυνάμωση του παραδοσιακού ρόλου του Κράτους και την αυξανόμενη σημασία της Περιφερειακής και τοπικής κλίμακας, την αναποτελεσματικότητα πολλές φορές του μοντέλου σχεδιασμού, τις πιέσεις για περισσότερες συμμετοχικές διαδικασίες. Όλοι αυτοί οι παράγοντες αλλά και πολλοί άλλοι ακόμη είναι λόγοι για την αναζήτηση μιας νέας πολιτικής χωρικού σχεδιασμού. Είναι λοιπόν απαραίτητο να επαναπροσδιορίσουμε τις πολιτικές μας, τις συνήθειες μας με βασικό στόχο την πρόληψη, την πρόληψη μιας κρίσης η οποία δεν θα είναι μόνο αναπτυξιακή υπό την οικονομική έννοια αλλά και περιβαλλοντική και κυρίως κοινωνική. Πρέπει να θέσουμε ως προοπτική την προώθηση μιας κοινής κοινωνικής συνείδησης. Πρέπει να εντείνουμε την προσπάθεια για τη δημιουργία μιας νέας χωροταξικής σκέψης στην κατεύθυνση επίλυσης των σημερινών προβλημάτων και να συνεχίσουμε την προσπάθεια οικοδόμησης σεναρίων εξέλιξης του χώρου μας, να χτίσουμε την ταυτότητά μας και να προστατεύσουμε τις αξίες στο μέλλον.