ΠΕΠ και ΕΣΠΑ για τη χωρική ενότητα Κρήτης-Νήσων Αιγαίου: Στόχοι και Προτεραιότητες

Transcript

1 ΠΕΠ και ΕΣΠΑ για τη χωρική ενότητα Κρήτης-Νήσων Αιγαίου: Στόχοι και Προτεραιότητες Αθανασία ΛΑΛΟΥ Μηχανικός Πολεοδομίας Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Π.Θ., ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στη συγκεκριμένη εργασία γίνεται λόγος για το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (Ε- ΣΠΑ) και το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πλαίσιο (ΠΕΠ) «Κρήτης-Νήσων Αιγαίου» Παρουσιάζονται συνοπτικά τα περιεχόμενα των δύο εγγράφων και δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στους Γενικούς στόχους του πρώτου και στις θεματικές προτεραιότητες του δεύτερου. Εξετάζεται στη συνέχεια η συνάφεια των προτεραιοτήτων με τους στόχους και ελέγχεται κατά πόσο συμβάλλει το ΠΕΠ για την επίτευξη των γενικότερων στόχων του ΕΣΠΑ. Τέλος παρουσιάζονται τα συμπεράσματα της εργασίας, όπου γίνεται λόγος και για βασικές διαφορές των δύο εγγράφων. ABSTRACT In this work we refer to the National Strategic Reference Framework (NSRF) and the Regional Development Framework (RDF) «Crete-Aegean Islands» We summarize the contents of both documents and pay special attention to the broad objectives of the first and second priorities. Then we examine the relevance of the priorities with the goals and check whether the RDF contributes to achieving the overall objectives of the NSRF. Finally the conclusions of the work are presented, where we mention the fundamental differences between the two documents. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα εργασία έγινε στα πλαίσια του μαθήματος «Προσεγγίσεις του Σχεδιασμού στην Ελλάδα». Το θέμα της σχετίζεται με το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) και το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πλαίσιο (ΠΕΠ) «Κρήτης-Νησιών Αιγαίου» Στόχος της συγκεκριμένης εργασίας είναι να εξετάσουμε τη συνάφεια των προτεραιοτήτων του ΠΕΠ «Κρήτης-Νησιών Αιγαίου» με τους στόχους του ΕΣΠΑ για τη χρονική περίοδο και κατά πόσο θα συμβάλουν οι προαναφερθέντες Άξονες Προτεραιότητας στους Γενικούς στόχους του ΕΣΠΑ για την επίτευξη του αναπτυξιακού οράματος της χώρας. Μεθοδολογικά θα ακολουθηθεί η εξής διαδικασία: Παρουσίαση των εννοιών και συνοπτική ανάλυση των δύο προαναφερθέντων εγγράφων με ταυτόχρονη αναφορά των Γενικότερων Στόχων τους. Εξέταση της συνάφειας των θεματικών προτεραιοτήτων του ΠΕΠ «Κρήτης-Νησιών Αιγαίου» με τους Γενικού στόχους του ΕΣΠΑ. Συμπεράσματα, όπου επισημαίνονται οι ομοιότητες και ορισμένες βασικές διαφορές των δύο εγγράφων ΕΜΠ ΔΠΜΣ Πολεοδομία Χωροταξία Προσεγγίσεις του σχεδιασμού στην Ελλάδα 2008/09 175

2 2. ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ (ΕΣΠΑ) Το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) αποτελεί την αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας για τη νέα προγραμματική περίοδο. Πρόκειται για το Δ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, το οποίο πλέον θα αποκαλείται ΕΣΠΑ. Στόχος του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) είναι η διεύρυνση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της χώρας, η επιτάχυνση του ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης και η αύξηση της παραγωγικότητας σε επίπεδα υψηλότερα του μέσου κοινοτικού όρου, για την επίτευξη της πραγματικής σύγκλισης και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής όλων των πολιτών χωρίς περιορισμούς. 1 Για την επίτευξη των παραπάνω, η στρατηγική του ΕΣΠΑ εστιάζει: Στην προώθηση της καινοτομίας, της έρευνας και της επιχειρηματικότητας καθώς και στη διασύνδεσή τους. Στην επένδυση σε βιώσιμες υποδομές, απαραίτητη προϋπόθεση βελτίωσης της ελκυστικότητας της χώρας για την προσέλκυση επενδύσεων και την ποιότητα ζωής. Στην επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο, που κατέχει κυρίαρχη θέση στη στρατηγική της χώρας και αποσκοπεί στη δημιουργία περισσότερων αλλά και καλύτερων θέσεων εργασίας. Ειδικότερα, η Ελλάδα θα επικεντρωθεί στην ανάπτυξη ποιοτικού ανθρώπινου δυναμικού που συμβάλλει στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και προάγει τη βιώσιμη ανάπτυξη. Από την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης στην Ελλάδα, την ευρύτατη διαβούλευση και με βάση τους ανωτέρω στρατηγικούς στόχους, προσδιορίζονται οι παρακάτω πέντε θεματικές προτεραιότητες που εξειδικεύουν τη στρατηγική στόχευση της χώρας για τη νέα προγραμματική περίοδο και προωθούν την επίτευξη του αναπτυξιακού οράματος: 1. Επένδυση στον παραγωγικό τομέα της οικονομίας. 2. Κοινωνία της γνώσης και καινοτομία. 3. Απασχόληση και Κοινωνική Συνοχή. 4. Θεσμικό Περιβάλλον. 5. Ελκυστικότητα της Ελλάδας και των Περιφερειών, ως τόπου επενδύσεων, εργασίας και διαβίωσης. Η στρατηγική ανάπτυξης της χώρας ολοκληρώνεται με τη χωρική της διάσταση, δηλαδή με την εισαγωγή στον προβληματισμό συγκεκριμένων στοιχείων που προκύπτουν από τη θεώρηση της γεωγραφικής-φυσικής διάστασης του χώρου. Όσον αφορά στη χωρική διάσταση αναδεικνύονται οι ακόλουθες πέντε προτεραιότητες: 1. Η βιώσιμη αστική ανάπτυξη. 2. Η ανάπτυξη των ορεινών περιοχών. 3. Η ανάπτυξη των νησιωτικών περιοχών. 4. Η ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών και των περιοχών που συνδέονται με την αλιεία. 5. Η διασυνοριακή, διακρατική και διαπεριφερειακή συνεργασία. Όλες οι παραπάνω θεματικές προτεραιότητες έχουν προέλθει μετά από ενδελεχή μελέτη των κοινοτικών και εθνικών στόχων που εκφράζονται στα κείμενα της ΕΕ, όπως η Στρατηγική της Λισσαβόνας, η Ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση (ΕΣΑ), κ.ά. καθώς και 1 Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς ΕΜΠ ΔΠΜΣ Πολεοδομία Χωροταξία Προσεγγίσεις του σχεδιασμού στην Ελλάδα 2008/09

3 στα κείμενα των εθνικών πολιτικών, όπως η Ψηφιακή Στρατηγική, το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων (ΕΠΜ) κ.ά. Οι πέντε θεματικές προτεραιότητες της αναπτυξιακής στρατηγικής του ΕΣΠΑ που α- ναφέρθηκαν παραπάνω, εξυπηρετούν ορισμένους γενικούς στόχους της χώρας και ειδικότερα κάθε περιφέρειας. Πιο συγκεκριμένα: Επένδυση στον παραγωγικό τομέα της οικονομίας Γενικός στόχος 1: Η αύξηση των παραγωγικών επενδύσεων και των εισροών Ξένων Άμεσων Επενδύσεων Γενικός στόχος 2: Η ανάπτυξη βιώσιμης επιχειρηματικής πρωτοβουλίας Γενικός στόχος 3: Η αύξηση της ζήτησης και η γενική ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος της χώρας και των παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα. Κοινωνία της γνώσης και καινοτομία Γενικός στόχος 4: Η βελτίωση της ποιότητας και της έντασης των επενδύσεων στο ανθρώπινο κεφάλαιο για την αναβάθμιση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Γενικός στόχος 5: Η ενίσχυση της Έρευνας, Τεχνολογίας και η προώθηση της Καινοτομίας σε όλους τους κλάδους ως βασικού παράγοντα αναδιάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας και μετάβασης στην οικονομία της γνώσης. Γενικός στόχος 6: Η ψηφιακή σύγκλιση της χώρας με την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ). Απασχόληση και κοινωνική συνοχή Γενικός στόχος 7: Ενίσχυση της προσαρμοστικότητας των εργαζόμενων και των επιχειρήσεων. Γενικός στόχος 8: Διευκόλυνση της πρόσβασης στην απασχόληση. Γενικός στόχος 9: Προώθηση της Κοινωνικής Ενσωμάτωσης. Στόχος είναι η διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης όλων στην αγορά εργασίας και η πρόληψη των φαινομένων περιθωριοποίησης και αποκλεισμού. Γενικός στόχος 10: Η δημιουργία ενός αποδοτικού και οικονομικά βιώσιμου συστήματος Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Γενικός στόχος 11: Η ανάδειξη του οικονομικού, κοινωνικού και αναπτυξιακού χαρακτήρα των θεμάτων ισότητας των φύλων, με την άμεση σύνδεσή τους με τις κυρίαρχες εθνικές πολιτικές προτεραιότητες (ανάπτυξη απασχόληση - κοινωνική συνοχή). Θεσμικό περιβάλλον Γενικός στόχος 12: Η βελτίωση της ποιότητας των δημόσιων πολιτικών και η αποτελεσματική εφαρμογή τους για τη διευκόλυνση της επιχειρηματικής δράσης και την περαιτέρω αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Ελκυστικότητα της Ελλάδας και των περιφερειών, ως τόπου επενδύσεων, εργασίας και διαβίωσης ΕΜΠ ΔΠΜΣ Πολεοδομία Χωροταξία Προσεγγίσεις του σχεδιασμού στην Ελλάδα 2008/09 177

4 Γενικός στόχος 13: Η ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός των φυσικών υποδομών και των συναφών υπηρεσιών του συστήματος μεταφορών της χώρας. Γενικός στόχος 14: Η ενίσχυση της συμβολής του ενεργειακού τομέα στην ανταγωνιστικότητα, την εξωστρέφεια και την αειφόρο ανάπτυξη της χώρας Γενικός στόχος 15: Η αειφόρος διαχείριση του περιβάλλοντος. Γενικός στόχος 16: Η άσκηση αποτελεσματικής περιβαλλοντικής πολιτικής. Γενικός στόχος 17: Ανάδειξη του πολιτισμού ως ζωτικού παράγοντα της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Το Τέταρτο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης (ΕΣΠΑ ) θα βασιστεί χρηματοδοτικά όπως και το Τρίτο Κοινοτικό Πλαίσιο σε: Κοινοτικούς πόρους, Δημόσιους πόρους, Πόρους του ιδιωτικού τομέα 3. ΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ (ΠΕΠ) ΚΡΗΤΗΣ ΝΗΣΩΝ ΑΙΓΑΙΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Για την υλοποίηση του αναπτυξιακού σχεδιασμού της χώρας κατά την προγραμματική περίοδο , η Ελλάδα χωρίστηκε σε πέντε χωρικές ενότητες, στις οποίες αντιστοιχούν πέντε Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ), ως εξής: ΠΕΠ Μακεδονίας Θράκης ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδος Πελοποννήσου Ιόνιων Νησιών ΠΕΠ Κρήτης και Νήσων Αιγαίου ΠΕΠ Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας Ηπείρου ΠΕΠ Αττικής Τα ΠΕΠ θα συμβάλουν στην κάλυψη των εθνικών στρατηγικών στόχων συμπληρωματικά με τα τομεακά προγράμματα, με έμφαση στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και στις ανάγκες κάθε χωρικής ενότητας/περιφέρειας. Τα ΠΕΠ για όλες τις περιφέρειες θα καλύψουν ένα κοινό κορμό παρεμβάσεων όπως: Κοινωνικές υποδομές Υγεία και κοινωνική αλληλεγγύη Πολιτισμός Έργα προσπελασιμότητας και περιβάλλοντος τοπικής κλίμακας Πολιτικές βιώσιμης αστικής ανάπτυξης Πολιτικές ενίσχυσης ορεινών, μειονεκτικών, νησιώτικων περιοχών Το ΠΕΠ Κρήτης & Νήσων Αιγαίου καλύπτει τη χωρική ενότητα της Περιφέρειας Κρήτης, Βορείου Αιγαίου και Νοτίου Αιγαίου. Αποτελεί προϊόν κοινωνικής διαβούλευσης και καταρτίσθηκε από την Ομάδα Σχεδιασμού Προγράμματος (ΟΣΠ) με την υποστήριξη εξωτε- 178 ΕΜΠ ΔΠΜΣ Πολεοδομία Χωροταξία Προσεγγίσεις του σχεδιασμού στην Ελλάδα 2008/09

5 ρικών Συμβούλων. Αποτελείται από 5 θεματικές προτεραιότητες, 12 Άξονες Προτεραιότητας και έχει συνολικό κόστος δημόσιας δαπάνης Εκφράζει την αναπτυξιακή στρατηγική της Xωρικής Eνότητας «Κρήτης Νήσων Αιγαίου», τους επιμέρους γενικούς και ειδικούς στόχους, καθώς και τις παρεμβάσεις και τα μέσα που εξειδικεύουν τον αναπτυξιακό σχεδιασμό για την προγραμματική περίοδο ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΣΕ ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Οι στρατηγικές παρεμβάσεις του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος της Χωρικής Ενότητας Κρήτης Νήσων-Αιγαίου εξειδικεύονται στους ακόλουθους Γενικούς Στόχους: 1. Βελτίωση της προσπελασιμότητας (ενδοπεριφερειακής και διαπεριφερειακής), 2. Διασφάλιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, 3. Ενσωμάτωση της αειφορίας στις αναπτυξιακές επιλογές και παρεμβάσεις σε συνδυασμό με την προστασία του ευαίσθητου φυσικού περιβάλλοντος, 4. Ανάπτυξη της κοινωνίας της γνώσης και ενδυνάμωση των εξωστρεφών συνεργασιών, 5. Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, καλλιέργεια της καινοτομίας, προσέλκυση επενδύσεων υψηλής προστιθέμενης αξίας και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, 6. Συνδυασμένη αξιοποίηση των τουριστικών και πολιτισμικών πόρων 7. Αντιμετώπιση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων και των αναπτυξιακών ιδιαιτεροτήτων 8. Ενίσχυση των τάσεων δικτύωσης μεταξύ αστικών κέντρων της Χωρικής Ενότητας και ανάδειξη πόλων ανάπτυξης Οι θεματικές προτεραιότητες του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος της Χωρικής Ενότητας Κρήτης Νήσων-Αιγαίου , η στρατηγική που διέπει την κάθε μία εξ αυτών και οι παραπάνω στόχοι φαίνονται παρακάτω: ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗ- ΤΕΣ Π.Ε.Π. ΧΩΡΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΡΗΤΗΣ ΝΗΣΩΝ ΑΙΓΑΙΟΥ Α Β Γ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ Υποδομές και Υπηρεσίες Προσπελασιμότητας Ψηφιακή Σύγκλιση και Επιχειρηματικότητα Αειφόρος Ανάπτυξη και Ποιότητα Ζωής ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ 1, 7, 8 4, 5 2, 3, 6, 8 Δ Ειδικές Παρεμβάσεις ενίσχυσης της Χωρικής Συνοχής 1, 7, 8 2 Δ Προγραμματική Περίοδος ΕΜΠ ΔΠΜΣ Πολεοδομία Χωροταξία Προσεγγίσεις του σχεδιασμού στην Ελλάδα 2008/09 179

6 Πίνακας 3.1.:Συνάφεια Θεματικών Προτεραιοτήτων Αξόνων Προτεραιότητας και Γενικών Στόχων Πηγή: Προγραμματική περίοδος Η θεματική διάρθρωση των Επιχειρησιακών Στρατηγικών / Πολιτικών συνδέεται ευθέως με τους Άξονες Προτεραιότητας του ΠΕΠ Χωρικής Ενότητας Κρήτης Νήσων Αιγαίου , όπως καταδεικνύεται και από τον παρακάτω πίνακα. Συγκεκριμένα οι τρείς πρώτοι Άξονες προτεραιότητες του, συνδέονται με την Α θεματική προτεραιότητα: «Υποδομές και Υ- πηρεσίες Προσπελασιμότητας», οι επόμενοι τρεις με τη Β θεματική προτεραιότητα: «Ψηφιακή Σύγκλιση και Επιχειρηματικότητα» και οι 7,8,9 Άξονες προτεραιότητας με τη Γ θεματική προτεραιότητα: «Αειφόρος Ανάπτυξη και Ποιότητα Ζωής». Όσον αφορά τον Άξονα προτεραιότητας 10 του ΠΕΠ αφορά τη θεματική προτεραιότητα Δ : «Ειδικές Παρεμβάσεις ενίσχυσης της Χωρικής Συνοχής» και τέλος με την Ε θεματική προτεραιότητα συνδέονται οι Άξονες 11 και 12. ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙ- ΟΤΗΤΕΣ Π.Ε.Π. ΧΩΡΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΡΗΤΗΣ ΝΗΣΩΝ ΑΙΓΑΙΟΥ Α. Υποδομές και Υπηρεσίες Προσπελασιμότητας Β. Ψηφιακή Σύγκλιση και Επιχειρηματικότητα Γ. Αειφόρος Ανάπτυξη και Ποιότητα Ζωής Δ. Ειδικές Παρεμβάσεις ενίσχυσης της Χωρικής Συνοχής Ε. Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1 Υποδομές και Υπηρεσίες Προσπελασιμότητας Κρήτης 2 Υποδομές και Υπηρεσίες Προσπελασιμότητας Β. Αιγαίου 3 Υποδομές και Υπηρεσίες Προσπελασιμότητας Ν. Αιγαιου 4 Ψηφιακή Σύγκλιση και Επιχειρηματικότητα Κρήτης 5 Ψηφιακή Σύγκλιση και Επιχειρηματικότητα Β. Αιγαίου 6 Ψηφιακή Σύγκλιση και Επιχειρηματικότητα Ν. Αιγαίου 7 Αειφόρος Ανάπτυξη και Ποιότητα Ζωής Κρήτης 8 Αειφόρος Ανάπτυξη και Ποιότητα Ζωής Β. Αιγαίου 9 Αειφόρος Ανάπτυξη και Ποιότητα Ζωής Ν.Αιγαίου 10 Χωρική Συνοχή και Συνεργασία στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής Αμιγούς Στόχου Σύγκλισης -Κρήτη και Β. Αιγαίο Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής-Στόχου Σταδιακής εισόδου- Νότιο Αιγαίο Πίνακας 3.2.: Συνάφεια Θεματικών Προτεραιοτήτων Αξόνων Προτεραιότητας Πηγή: Προγραμματική περίοδος ΕΜΠ ΔΠΜΣ Πολεοδομία Χωροταξία Προσεγγίσεις του σχεδιασμού στην Ελλάδα 2008/09

7 4. ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΩΝ ΠΕΠ ΤΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΡΗΤΗΣ- ΝΗΣΩΝ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΤΟΥ ΕΣΠΑ Τα κύρια σημεία της στρατηγικής του ΕΣΠΑ αφορούν: στη διάρθρωση της αναπτυξιακής στρατηγικής σε πέντε θεματικές προτεραιότητες, δεκαεπτά (17) γενικούς στόχους και περαιτέρω εξειδίκευση σε ειδικούς στόχους και κύρια μέσα επίτευξης. στη διαμόρφωση πέντε χωρικών ενοτήτων και στην ανάπτυξη ανταγωνιστικών πόλων σε αυτές (αστικά κέντρα). στη περιφερειακή διάσταση των θεματικών προτεραιοτήτων, που εστιάζει στη διαμόρφωση και τη διατύπωση προσαρμοσμένης αναπτυξιακής στρατηγικής ανά Περιφέρεια, αποτελεί σημαντικό παράγοντα τόνωσης της ανταγωνιστικότητας των Περιφερειών της χώρας. 3 Τόσο το σκέλος των Θεματικών Προτεραιοτήτων όσο και στο σκέλος των Γενικών Στόχων της στρατηγικής του ΕΣΠΑ υπάρχει ισχυρή συνάφεια με τους Άξονες Προτεραιότητας του ΠΕΠ της Χωρικής Ενότητας Κρήτης-Νήσων Αιγαίου. Ειδικότερα από τον επόμενο πίνακα(4.1) προκύπτει ότι: Οι Άξονες Προτεραιότητας 1, 2, και 3 του ΠΕΠ της Χωρικής Ενότητας Κρήτης-Νήσων Αιγαίου συμβάλλουν: Στη θεματική προτεραιότητα :«Ελκυστικότητα της Ελλάδας & των Περιφερειών ως τόπου επενδύσεων, εργασίας και διαβίωσης» και στον Γενικό στόχο 13: «Ανάπτυξη και εκσυγχρονισμός των φυσικών υποδομών και των συναφών υπηρεσιών του συστήματος μεταφορών της χώρας» και στον Γενικό στόχο 14 «Ο ασφαλής ενεργειακός εφοδιασμός της χώρας με γνώμονα την αειφορία» του ΕΣΠΑ. Οι Άξονες Προτεραιότητας 4, 5, και 6 του ΠΕΠ της Χωρικής Ενότητας Κρήτης-Νήσων Αιγαίου συμβάλλουν: Στη θεματική προτεραιότητα 1: Επένδυση στον παραγωγικό τομέα της οικονομίας και τους Γενικό στόχο 1: «Αύξηση της εξωστρέφιας και των εισροών Ξένων Άμεσων Επενδύσεων», Γενικό στόχο 2 «Ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και η αύξηση της παραγωγικότητας», Γενικό στόχο 3 «Η διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος της χώρας». Στη θεματική προτεραιότητα 2: Κοινωνία της Γνώσης και Καινοτομία και τους Γενικούς στόχους: 5 «Ενίσχυση της Ε&Τ και η προώθηση της Καινοτομίας σε όλους τους κλάδους ως βασικού παράγοντα αναδιάρθρωσης της Ελληνικής Οικονομίας και μετάβασης στην Οικονομία της γνώσης» και Γενικό στόχο 6 «Η ψηφιακή σύγκλιση της χώρας με την ενσωμάτωση και τη συστηματική χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής και ε- πικοινωνιών (ΤΠΕ) στους τομείς κοινωνικής και οικονομικής δραστηριοποίησης» Στη θεματική προτεραιότητα 3: Απασχόληση και Κοινωνική Συνοχή και τον Γενικό στόχο 11 και 12 του ΕΣΠΑ. Οι Άξονες Προτεραιότητας 7, 8, και 9 του ΠΕΠ της Χωρικής Ενότητας Κρήτης-Νήσων Αιγαίου συμβάλλουν: Στη θεματική προτεραιότητα 2: Κοινωνία της γνώσης και καινοτομία και τον Γενικό στόχο 4 «Η βελτίωση της ποιότητας και της έντασης των επενδύσεων στο ανθρώπινο κεφάλαιο για την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος». 3 Δ Προγραμματική περίοδος ΕΜΠ ΔΠΜΣ Πολεοδομία Χωροταξία Προσεγγίσεις του σχεδιασμού στην Ελλάδα 2008/09 181

8 Στη θεματική προτεραιότητα 3: Απασχόληση και Κοινωνική Συνοχή και τον Γενικό στόχο 10 «Θεμελίωση ενός αποδοτικού και οικονομικά βιώσιμου συστήματος Υγείας, που θα προσφέρει ποιοτικές και εξατομικευμένες υπηρεσίες στους πολίτες και θα εστιάζει στη συνεχή βελτίωση των υπηρεσιών πρόληψης και φροντίδας» Στη θεματική προτεραιότητα 5: Ελκυστικότητα της Ελλάδας και των Περιφερειών ως τόπου επενδύσεων, εργασίας και διαβίωσης και τους Γενικούς στόχους: 15, 17 και 13: του ΕΣΠΑ. Ο Άξονας Προτεραιότητας 10 του ΠΕΠ της Χωρικής Ενότητας Κρήτης-Νήσων Αιγαίου συμβάλλει: Στη θεματική προτεραιότητα 3: Απασχόληση και Κοινωνική Συνοχή και τον Γενικό στόχο 9 «Προώθηση της κοινωνικής ενσωμάτωσης». Στη θεματική προτεραιότητα 5: Ελκυστικότητα της Ελλάδας και των Περιφερειών ως τόπου επενδύσεων, εργασίας και διαβίωσης και τους Γενικούς στόχους 15 «Αειφορική διαχείριση του περιβάλλοντος» και τον Γενικό στόχο 17 «Ανάδειξη του πολιτισμού ως ζωτικού παράγοντα της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας» του ΕΣΠΑ. Θεματική Προτεραιότητα Γενικός Στόχος Άξονες Προτεραιότητας του ΠΕΠ της Χωρικής Ενότητας Κρήτης-Νήσων Αιγαίου Η αύξηση της εξωστρέφειας και των εισροών Ξένων Άμεσων Επενδύσεων 1.Επένδυση στον παραγωγικό τομέα της οικονομίας 2 Η ανάπτυξη της Επιχειρηματικότητ και η αύξηση της παραγωγικότητας ( ) ( ) ( ) ( ) 3 Η διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος της χώρας ( ) ( ) ( ) ( ) 2.Κοινωνία της γνώσης και καινοτομία 4 5 Βελτίωση της ποιότητας και της έντασης των επενδύσεων στο ανθρώπινο κεφάλαιο για την αναβάθμιση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος Ενίσχυση της Έρευνας, Τεχνολογίας και η προώθηση της Καινοτομίας σε όλους τους κλάδους ως βασικο παράγοντα αναδιάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας και μετάβασης στην οικονομία της γνώσης ( ) ( ) ( ) ( ) 182 ΕΜΠ ΔΠΜΣ Πολεοδομία Χωροταξία Προσεγγίσεις του σχεδιασμού στην Ελλάδα 2008/09

9 Θεματική Προτεραιότητα Γενικός Στόχος Άξονες Προτεραιότητας του ΠΕΠ της Χωρικής Ενότητας Κρήτης-Νήσων Αιγαίου Κοινωνία της Γνώσης και Καινοτομία 6 Η ψηφιακή σύγκλιση της χώρας με την ενσωμάτωση και τη συστηματική χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ) στους τομείς κοινωνικής και οικονομικής δραστηριοποίη-σης ( ) ( ) 7 Ενίσχυση της Προσαρμο-στικότητας των εργαζόμενων και των επιχειρήσεων ( ) ( ) ( ) 8 Διευκόλυνση της πρόσβασης στην απασχόληση 9 Προώθηση της Κοινωνικής Ενσωμάτωσης ( ) ( ) ( ) 3.Απασχόληση και κοινωνική συνοχή 10 Θεμελίωση ενός αποδοτικού και οικονομικά βιώσιμου συστήματος Υγείας, που θα προσφέρει ποιοτικές και εξατομικευμένες υπηρεσίες στους πολίτες και θα εστιάζει στη συνεχή βελτίωση των υπηρεσιών πρόληψης & φροντίδας 11 Ανάδειξη του οικονομικού, κοινωνικού και αναπτυξιακού χαρακτήρα των θεμάτων ισότητας των φύλων, με την άμεση σύνδεσή τους με τις κυρίαρχες εθνικές πολιτικές προτεραιότητες(ανάπτυξη απασχόληση- κοινωνική συνοχή) ( ) Θεματική Προτεραιότητα Γενικός Στόχος Άξονες Προτεραιότητας του ΠΕΠ της Χωρικής Ενότητας Κρήτης-Νήσων Αιγαίου ΕΜΠ ΔΠΜΣ Πολεοδομία Χωροταξία Προσεγγίσεις του σχεδιασμού στην Ελλάδα 2008/09 183

10 4.Θεσμικό περιβάλλον 12 Βελτίωση της ποιότητας των δημόσιων πολιτικών και η α- ποτελεσματική ε- φαρμογή τους για τη διευκόλυνση της επιχειρηματικής δράσης 5.Ελκυστικότητα της Ελλάδας και των Περιφερειών, ως τόπου επενδύσεων, εργασίας και διαβίωσης 13 Ανάπτυξη και ο Εκσυγχρο-νισμός των φυσικών υποδομών και των συναφών υπηρεσιών του συστήμα-τος μεταφορών της χώρας 14 Ο ασφαλής ενεργειακός εφοδιασμός της χώρας με γνώμονα την αειφορία 15 Αειφόρος διαχείριση του Περιβάλλοντος ( ) ( ) ( ) 16 Άσκηση Αποτελεσματικής Περιβαλλοντικής πολιτικής ( ) ( ) ( ) ( ) 17 Ανάδειξη του Πολιτισμού ως ζωτικού παράγοντα της Οικ/κής ανάπτυξης της χώρας Πίνακας 4.1.: Συνάφεια Αξόνων Προτεραιότητας με το ΕΣΠΑ πηγή: Προγραμματική περίοδος (Με το σύμβολο καταδεικνύεται η άμεση και σημαντική συμβολή ενώ με το σύμβολο «( )» η έμμεση συμβολή.) 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς αποτελεί το έγγραφο αναφοράς για τον προγραμματισμό των Ταμείων της Ε.Ε σε εθνικό επίπεδο για την προγραμματική περίοδο Είναι το Δ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Δεν είναι κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα, είναι το σύνολο των προγραμμάτων. Έχει ως κοινοτική συνδρομή 20,4 δις. Ευρώ, τα οποία με την εθνική χρηματοδότηση αθροίζονται σε 32 δις. Ευρώ. Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ πρόκειται να υλοποιηθούν 8 τομεακά Προγράμματα, που αντιστοιχούν στο 61% των πόρων και 5 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ) στα οποία κατανέμεται το 39% της δημόσιας χρηματοδότησης. 184 ΕΜΠ ΔΠΜΣ Πολεοδομία Χωροταξία Προσεγγίσεις του σχεδιασμού στην Ελλάδα 2008/09

11 Όπως έχει ήδη αναφερθεί τα ΠΕΠ, συμπληρωματικά με τα τομεακά προγράμματα, θα συμβάλλουν στην κάλυψη των εθνικών στρατηγικών στόχων, τονίζοντας το καθένα ξεχωριστά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες κάθε Περιφέρειας. ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ Τόσο το ΕΣΠΑ όσο και το ΠΕΠ «Κρήτης Νήσων Αιγαίου» αποτελούν σχέδια ανάπτυξης με απόλυτα σαφείς προτεραιότητες και στόχους. Όσον αφορά τα κοινά σημεία των προαναφερθέντων εγγράφων, γίνονται φανερά και στον παραπάνω πίνακα, όπου τόσο το σκέλος των Θεματικών Προτεραιοτήτων όσο και το σκέλος των Γενικών Στόχων της στρατηγικής του ΕΣΠΑ υπάρχει ισχυρή συνάφεια με τους Άξονες Προτεραιότητας του ΠΕΠ της Χωρικής Ενότητας Κρήτης-Νήσων Αιγαίου. Πιο συγκεκριμένα οι Άξονες Προτεραιότητας 1,2,3 του ΠΕΠ συμβάλουν στη θεματική προτεραιότητα 5 και στους Γενικούς στόχους 13 και 14 του ΕΣΠΑ. Οι Άξονες Προτεραιότητας 4,5,6 του ΠΕΠ συμβάλλουν στις θεματικές προτεραιότητες 1,2 και 3 και στους Γενικούς Στόχους 1,2,3,5,6,11 και 12 του ΕΣΠΑ. Επίσης οι Άξονες Προτεραιότητας 7,8,9 του ΠΕΠ συμβάλλουν στις θεματικές προτεραιότητες 2,3,5 και στους Γενικούς Στόχους 4,10,13,15,17 του ΕΣΠΑ. Τέλος ο Άξονας Προτεραιότητας 10 του ΠΕΠ συμβάλλει στις θεματικές προτεραιότητες 3,5 και στους Γενικούς Στόχους 15,17 του ΕΣΠΑ. ΔΙΑΦΟΡΕΣ Από τα παραπάνω και όπως καταδεικνύεται και από τον πίνακα 4.1 οι Άξονες Προτεραιότητας 11 και 12 του ΠΕΠ δεν συμβάλλουν σε κάποια θεματική προτεραιότητα και επομένως σε κάποιο Γενικό Στόχο του ΕΣΠΑ, καθώς επίσης και ο Γενικός Στόχος 8 του ΕΣΠΑ δε δέχεται συμβολή από κανένα Άξονα Προτεραιότητας του ΠΕΠ. Βασική διαφορά εντοπίζεται επίσης στην έκταση των δύο εγγράφων, που οφείλεται στο γεγονός ότι το συγκεκριμένο ΠΕΠ αποτελεί μέρος του ΕΣΠΑ , καθώς αναφέρεται σε μία από τις 5 χωρικές ενότητες/περιφέρειες, στις οποίες χωρίσθηκε η Ελλάδα για την υλοποίηση του αναπτυξιακού σχεδιασμού της κατά την περίοδο Τέλος η στρατηγική στόχευσης για τη νέα προγραμματική περίοδο θέτει για την επίτευξη του αναπτυξιακού της οράματος 5 θεματικές προτεραιότητες και 17 Γενικούς Στόχους σύμφωνα με το ΕΣΠΑ , ενώ οι στρατηγικές παρεμβάσεις του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κρήτης-Νήσων Αιγαίου» εξειδικεύονται σε 8 Γενικούς Στόχους. Συνολικά τόσο στο σκέλος των Θεματικών Προτεραιοτήτων όσο και στο σκέλος των Γενικών Στόχων της στρατηγικής του ΕΣΠΑ υπάρχει ισχυρή συνάφεια με τους Άξονες Προτεραιότητας του ΠΕΠ «Κρήτης- Νήσων Αιγαίου» για την προγραμματική περίοδο ΑΝΑΦΟΡΕΣ Μιχαηλίδης Γ.(2003),Κείμενα για την αξιολόγηση και το σχεδιασμό αναπτυξιακών προγραμμάτων. Πανεπιστημιακές σημειώσεις ΤΜΧΠΠΑ: Πανεπιστημιακές εκδόσεις Θεσσαλίας Πετράκος Γ. και Ψυχάρης (2004), Περιφερειακή Ανάπτυξη στην Ελλάδα, Εκδόσεις Κριτική Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Κρήτης-Νήσων Αιγαίου» Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, Μάρτιος 2007 Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς , Αθήνα, Ιανουάριος 2007 Δ Προγραμματική Περίοδος Διαδίκτυο: Διαδίκτυο: ΕΜΠ ΔΠΜΣ Πολεοδομία Χωροταξία Προσεγγίσεις του σχεδιασμού στην Ελλάδα 2008/09 185