Τεύρνο 7 ν - Άξζξν 2.1 δ ΝΕΕ ΚΑΣΕΤΘΤΝΣΗΡΙΕ ΟΔΗΓΙΕ ΓΙΑ ΣΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΣΟΤ ΠΡΩΣΟΓΕΝΟΤ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΤ ΑΠΟ ΣΗΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΚΑΡΔΙΑ/ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΤ (AHA/ASA). Μεηάθξαζε-επηκέιεηα: Τζίληνπ Μαγδαιελή* Ιαηξηθή Σρνιή Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαιίαο. *Editor in Chief, reviewer, webmaster. 2 Γεθεκβξίνπ, 2010. Η Ακεξηθαληθή Δηαηξεία Καξδηάο/Δγθεθαιηθνύ (AHA/ASA) έρεη θπθινθνξήζεη λέεο θαηεπζπληήξηεο νδεγίεο γηα ηελ πξσηνγελή πξόιεςε ηνπ εγθεθαιηθνύ, ηόζν ηνπ ηζραηκηθνύ όζν θαη ηνπ αηκνξξαγηθνύ. Ο Larry B. Goldstein, MD, θαζεγεηήο ηαηξηθήο (λεπξνινγίαο) θαη δηεπζπληήο ηνπ Κέληξνπ Δγθεθαιηθνύ Duke ζην ηαηξηθό θέληξν ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Duke ζην Durham, Βόξεηα Καξνιίλα, ήηαλ ν επηθεθαιήο ηεο ζπγγξαθηθήο νκάδαο ηνπ λένπ εγγξάθνπ. Τν 1999, ε AHA είρε ζέζεη σο ζηόρν γηα ην 2010 ηε κείσζε ηεο ζλεζηκόηεηαο από θαξδηαθέο παζήζεηο θαη εγθεθαιηθό θαηά 25%, είπε ν Dr. Goldstein ζην Medscape Medical News. Ο ζηόρνο απηόο επεηεύρζε λσξίο, ην 2008, πηζαλώο ιόγσ ησλ ζηξαηεγηθώλ θαιύηεξεο πξόιεςεο, είπε. Σηα πεξηζζόηεξα από ηα 790,000 εγθεθαιηθά πνπ παξνπζηάδνληαη θάζε ρξόλν, ην 75% είλαη πξώηα ζπκβάληα, «έηζη ε πξόιεςε είλαη ηδηαηηέξσο ζεκαληηθή». Δπεηδή νη παξάγνληεο θηλδύλνπ ηόζν γηα ην ηζραηκηθό όζν θαη γηα ην αηκνξξαγηθό εγθεθαιηθό
επηθαιύπηνληαη ζε κεγάιν βαζκό, είπε, "ζηελ παξνύζα θαηεπζπληήξηα νδεγία αλαθεξόκαζηε ζηελ πξσηνγελή πξόιεςε ηνπ εγθεθαιηθνύ, όρη κόλν ηνπ ηζραηκηθνύ εγθεθαιηθνύ, έηζη απηή είλαη κία ζεκαληηθή αιιαγή". Η λέα θαηεπζπληήξηα νδεγία, πνπ επηθπξώζεθε σο έλα "εθπαηδεπηηθό εξγαιείν γηα ηνπο λεπξνιόγνπο" από ηελ Ακεξηθαληθή Αθαδεκία Νεπξνινγίαο, δεκνζηεύζεθε online ζηηο 2 Γεθεκβξίνπ ζην ηεύρνο Γεθεκβξίνπ ηνπ Stroke. εκεία ελδηαθέροληος. Τν έγγξαθν είλαη δηεμνδηθό θαη πεξηεθηηθό, κε 68 ζειίδεο θαη ζρεδόλ 800 αλαθνξέο θαη ν Dr. Goldstein επεζήκαλε ηνπο ηνκείο ηδηαίηεξνπ ελδηαθέξνληνο. Παράγοληες ηρόποσ δωής: Η ζπγγξαθηθή επηηξνπή αμηνιόγεζε ηε γθάκα ησλ λέσλ θαη αλαδπνκέλσλ παξαγόλησλ θηλδύλνπ, ηξνπνπνηήζηκσλ θαη κε. Απηή πνπ παξακέλεη πξώηε κεηαμύ ησλ ζηξαηεγηθώλ πξόιεςεο ηνπ πξσηνγελνύο εγθεθαιηθνύ είλαη ε ηξνπνπνίεζε ησλ παξαγόλησλ ηξόπνπ δσήο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ζσκαηηθήο δξαζηεξηόηεηαο, ηεο δηαθνπήο ηνπ θαπλίζκαηνο, ηεο κέηξηαο θαηαλάισζεο νηλνπλεύκαηνο, δηαηεξώληαο έλα θαλνληθό ζσκαηηθό βάξνο θαη εθαξκόδνληαο δίαηηα ρακειήο πεξηεθηηθόηεηαο ζε ιηπαξά κε πνιιά θξνύηα θαη ιαραληθά, ππνγξάκκηζε ν Dr. Goldstein. "Απηνί νη ηύπνη ηξόπνπ δσήο ζρεηίδνληαη κε πεξίπνπ 80% κηθξόηεξν θίλδπλν εκθάληζεο ελόο πξώηνπ εγθεθαιηθνύ, θαη απηό ηζρύεη ηόζν γηα ηνπο άλδξεο όζν θαη γηα ηηο γπλαίθεο", είπε. "Δελ σπάρτεη ζτεδόλ ηίποηα ποσ λα κπορούκε λα θάλοσκε κε ηελ ηαηρηθή ή κε παρεκβάζεης οποηοσδήποηε είδοσς ποσ λα έτοσλ ασηό ηο είδος αληίθησποσ, έηζη πηζηεύσ όηη έρεη ύςηζηε ζεκαζία". Παζεηηθό θάπληζκα: Τν θάπληζκα απνηειεί θαζηεξσκέλν παξάγνληα θηλδύλνπ
γηα εγθεθαιηθό, αιιά νη λέεο ζπζηάζεηο ππνδειώλνπλ όηη ε απνθπγή ηνπ θαπλνύ ηνπ πεξηβάιινληα ρώξνπ είλαη επίζεο κηα "εύινγε" ζηξαηεγηθή, ππνγξάκκηζε. "Γελ μέξνπκε αλ πεξηνξίδνληαο ηελ ελ ιόγσ έθζεζε κεηώλνπκε ηνλ θίλδπλν, δεδνκέλνπ όηη ηα ζηνηρεία δελ είλαη ηώξα δηαζέζηκα", είπε. "Φαίλεηαη λα αιεζεύεη γηα ηε ζηεθαληαία λόζν θαη ζηηο θνηλόηεηεο πνπ πηνζεηνύλ ζηξαηεγηθέο θαζαξνύ εζσηεξηθνύ αέξα, γηα παξάδεηγκα, ην πνζνζηό λνζνθνκεηαθήο πξνζέιεπζεο γηα νμύ [έκθξαγκα ηνπ κπνθαξδίνπ] πέθηεη θαηαθόξπθα ζην έηνο θαηόπηλ ηνπ νπνίνπ ειήθζεζαλ ηα κέηξα απηά. Θεσξνύκε όηη ην ίδην πξέπεη λα ηζρύεη γηα ην εγθεθαιηθό, παξόιν πνπ θαη πάιη δελ έρνπκε αθόκα απηά ηα δεδνκέλα". Έιεγτος ζηο ηκήκα επεηγόληωλ περηζηαηηθώλ: Οη επηζθέςεηο ζην ηκήκα επεηγόλησλ πεξηζηαηηθώλ (ED) κπνξεί λα είλαη κηα πνιύηηκε επθαηξία γηα λα αληρλεπηνύλ θαη λα αληηκεησπηζηνύλ παξάγνληεο θηλδύλνπ εγθεθαιηθνύ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ζηξαηεγηθώλ δηαθνπήο ηνπ θαπλίζκαηνο, παξαθνινύζεζεο ρνιεζηεξόιεο θαη πίεζεο ηνπ αίκαηνο ή αλίρλεπζεο θνιπηθήο καξκαξπγήο θαη εθαξκνγή αληηκεηώπηζεο, ζεκεηώλνπλ νη λέεο θαηεπζπληήξηεο νδεγίεο. "Όπσο γλσξίδνπκε, έλα αξθεηά πςειό πνζνζηό Ακεξηθαλώλ δελ έρνπλ αζθάιηζε πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο, θαη δελ επηδηώθνπλ ηαθηηθή πξνιεπηηθή κέξηκλα", είπε Dr. Goldstein. "Γέρνληαη πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε ζπλήζσο εμαηηίαο κηαο νμείαο αζζέλεηαο θάπνηνπ είδνπο κεηαβαίλνληαο ζην ηκήκα επεηγόλησλ πεξηζηαηηθώλ. "Έζησ θαη αλ ηα ηκήκαηα επεηγόλησλ πεξηζηαηηθώλ απηή ηε ζηηγκή θαηαθιύδνληαη από αζζελείο πνπ ιακβάλνπλ εθεί ηελ πξσηνβάζκηα ηαηξηθή ηνπο πεξίζαιςε γηα απηνύο ηνπο ηύπνπο αζζελεηώλ, είλαη επίζεο επθαηξία λα εληνπηζηνύλ νη παξάγνληεο θηλδύλνπ θαη πηζαλά νη αζζελείο λα αλαηξέμνπλ γηα θαηάιιειε πξόιεςε", είπε.
Παξόιν πνπ ηα πξνγξάκκαηα δηαθνπήο ηνπ θαπλίζκαηνο, νη θαηεπζπληήξηεο παξεκβάζεηο ζηα ηκήκαηα επεηγόλησλ πεξηζηαηηθώλ, ζπληζηάηαη ε εμαθξίβσζε ύπαξμεο θνιπηθήο καξκαξπγήο θαη ε αμηνιόγεζε γηα αληηπεθηηθόηεηα θαη ζεσξείηαη "εύινγνο" ν έιεγρνο ηνπ πιεζπζκνύ ζηα ηκήκαηα επεηγόλησλ πεξηζηαηηθώλ γηα ππέξηαζε θαη θαηάρξεζε λαξθσηηθώλ, ην έγγξαθν πξνζζέηεη όηη «δελ είλαη θαζηεξσκέλε» ε απνηειεζκαηηθόηεηα ηνπ ειέγρνπ, ηεο ζύληνκεο παξέκβαζεο θαη παξαπνκπήο γηα ηελ αληηκεηώπηζε ηνπ δηαβήηε θαη ησλ παξαγόλησλ θηλδύλνπ ηνπ ηξόπνπ δσήο ζηα ηκήκαηα απηά. Αζσκπηωκαηηθή ζηέλωζε ηες θαρωηηδηθής αρηερίας: Έλαο ηνκέαο πνπ έρεη θαηαζηεί πεξηπινθόηεξνο, είλαη ε απόθαζε γηα ην αλ ζα ζπζηεζεί επαλαγγείσζε ζηνπο αζζελείο πνπ έρνπλ θαξσηηδηθή ζηέλσζε νη νπνίνη είλαη αθόκα αζπκπησκαηηθνί. Τα δεδνκέλα πνπ ππνζηεξίδνπλ ηελ θαξσηηδηθή ελδαξηεξεθηνκή ή ηελ ηνπνζέηεζε stent έλαληη ησλ βέιηηζησλ ηαηξηθώλ ζεξαπεηώλ, είλαη ε γήξαλζε, θαζώο νη ηαηξηθέο ζεξαπείεο έρνπλ γίλεη πην απνηειεζκαηηθέο, θάλνληαο ην πεξηζώξην πηζαλνύ νθέινπο από ηελ παξέκβαζε πηζαλώο όιν θαη πην ζηελό, είπε ν Γξ Goldstein. Πην πξόζθαηεο κειέηεο έρνπλ ζπγθξίλεη ηε ρεηξνπξγηθή επέκβαζε κε ηνπνζέηεζε stent κε αζζελείο ρσξίο ηαηξηθή ζεξαπεπηηθή αγσγή, έηζη δελ είλαη δηαζέζηκα ζήκεξα ηα δεδνκέλα πνπ ρξεζηκνπνηνύλ ζπγρξόλσο αζζελείο-κάξηπξεο (ρσξίο αγσγή) πξνθεηκέλνπ λα ιεθζεί κηα ηεθκεξησκέλε απόθαζε. "Γηα ηα αζπκπησκαηηθά άηνκα γηα ηα ζπκπησκαηηθά άηνκα είλαη κηα εληειώο δηαθνξεηηθή ηζηνξία είλαη πνιύ πην δύζθνιε ε απόθαζε γηα ην πόηε θαη πώο πξέπεη λα γίλνπλ απηέο νη παξεκβάζεηο", είπε. "Η επηινγή ησλ αζπκπησκαηηθώλ αζζελώλ γηα θαξσηηδηθή επαλαγγείσζε ζα πξέπεη λα θαζνδεγεζεί από κηα εθηίκεζε ησλ ζπλζεθώλ ζπλλνζεξόηεηαο θαη ηνπ πξνζδόθηκνπ
επηβίσζεο, θαζώο θαη άιισλ επηκέξνπο παξαγόλησλ, θαη ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλεη κηα επηζηακέλε εμέηαζε ησλ θηλδύλσλ θαη ησλ σθειεηώλ ηεο δηαδηθαζίαο, κε θαηαλόεζε ησλ πξνηηκήζεσλ ηνπ αζζελνύο", νξίδεη ην έγγξαθν. Αζπηρίλε ζηα άηοκα τακειού θηλδύλοσ: Μηα άιιε ζύζηαζε ηεο ζεκείσζεο είλαη όηη ε αζπηξίλε δελ ζπληζηάηαη γηα ηα άηνκα ρακεινύ θηλδύλνπ. Η αζπηξίλε ρξεζηκνπνηείηαη "επξέσο", ζεκεηώλεη ν Dr. Goldstein, αιιά "δελ θαίλεηαη λα πξνζθέξεη θακία ηδηαίηεξε πξνζηαζία θαη αθόκε θαη ζε πνιύ ρακειέο δόζεηο έρεη παξελέξγεηεο, νπόηε είλαη ζεκαληηθό νη άλζξσπνη λα θαηαιάβνπλ πνηνη είλαη νη θίλδπλνη θαξδηαθώλ παζήζεσλ θαη εγθεθαιηθνύ ώζηε λα πξνζδηνξίζνπλ θαηά πόζνλ ε αζπηξίλε ελδέρεηαη λα έρεη θάπνην όθεινο". Η ρξήζε ηεο αζπηξίλεο γηα ηελ απνηξνπή θαξδηαγγεηαθώλ ζπκβάλησλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ην εγθεθαιηθνύ θαη όρη κόλν, ζπληζηάηαη γηα εθείλνπο πνπ δηαηξέρνπλ αξθεηά πςειό θίλδπλν, ώζηε λα αληηζηαζκίζνπλ ηνπο θηλδύλνπο πνπ ζπλδένληαη κε ηε ρξήζε ηεο αζπηξίλεο, πνπ θαζνξίδεηαη σο έλαο 10-εηήο θίλδπλνο ηνπ 6% έσο 10%. Κοιπηθή καρκαρσγή: Τέινο, λα ζεκεησζεί είλαη όηη ην ηκήκα γηα ηελ θνιπηθή καξκαξπγή δελ θάλεη αθόκε ζπζηάζεηο γηα ηε ρξήζε ησλ λέσλ αληηπεθηηθώλ πνπ είλαη ηώξα ππό έξεπλα, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ dabigatran (Pradaxa, Boehringer Ingelheim), ελόο άκεζνπ αλαζηνιέα ηεο ζξνκβίλεο πνπ εγθξίζεθε πξόζθαηα από ηελ ακεξηθαληθή Υπεξεζία Τξνθίκσλ θαη Φαξκάθσλ, γηα ηελ πξόιεςε εγθεθαιηθνύ επεηζνδίνπ ζε θαηάζηαζε θνιπηθήο καξκαξπγήο. Οη κειέηεο πνπ εμεηάδνπλ ηηο θαηεπζπληήξηεο νδεγίεο νξζήο πξαθηηθήο πξέπεη λα δεκνζηεύνληαη ζε έγθξηηα πεξηνδηθά, θαη ε δνθηκή RE-LY πνπ ζπγθξίλεη ην dabigatran θαη ην warfarin δελ ήηαλ δηαζέζηκε όηαλ γξαθόηαλ απηό ην έγγξαθν, παξόιν πνπ απηά ζπδεηνύληαη, εμήγεζε ν Γξ Goldstein. Τη κπνξεί λα ζπκβεί ζην άκεζν κέιινλ είλαη ππό ζπδήηεζε γηα ηελ αληηκεηώπηζε ηεο
θνιπηθήο καξκαξπγήο, ζεκείσζε. "Δθηόο από ηνπο άκεζνπο αλαζηνιείο ηεο ζξνκβίλεο ππάξρνπλ νη αλαζηνιείο ηνπ παξάγνληα Xa πνπ έρνπλ επίζεο δνθηκαζηεί, αιιά ηα απνηειέζκαηα δελ έρνπλ δεκνζηεπζεί αθόκε, ππάξρεη κόιηο κία παξνπζίαζε ζε έλα ζπλέδξην, θαη ζα πεξηκέλνπκε κέρξη πηζαλόλ όια απηά λα είλαη δηαζέζηκα πξηλ απνθαζίζνπκε γηα ην εάλ θαη πόηε ζα δεκνζηεύζνπκε κηα ζπκβνπιεπηηθή πξαθηηθή". Αλαζεώρεζε «Εδώ θαη ποιύ θαηρό». Ο Philip B. Gorelick, MD, MPH, John S. Garvin θαζεγεηήο θαη επηθεθαιήο ηνπ ηκήκαηνο Νεπξνινγίαο θαη απνθαηάζηαζεο θαη δηεπζπληήο ηνπ Κέληξνπ Έξεπλαο Δγθεθαιηθνύ ζην Κνιέγην ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Illinois ηεο ηαηξηθήο ζρνιήο ζην Σηθάγν, έθαλε ηελ αλαζθόπεζε ζην λέν έγγξαθν. Απηόο είπε ζην Medscape Medical News όηη νη θαηεπζπληήξηεο νδεγίεο ηεο AHA/ASA γηα ηελ πξσηνγελή πξόιεςε ελεκεξώζεθαλ ηειεπηαία θνξά ην 2006, έηζη ώζηε απαηηνύληαλ "εδώ θαη πνιύ θαηξό αλαζεώξεζε" δεδνκέλσλ ησλ νπζηαζηηθώλ λέσλ δεδνκέλσλ πνπ έρνπλ πξνθύςεη ζηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ ηεζζάξσλ εηώλ. "Ο Goldstein θαη νη ζπλάδειθνη είλαη άμηνη ζπγραξεηεξίσλ γηα ηε παξνρή κηαο ζεκαληηθήο θαη πεξηεθηηθήο ελεκέξσζεο ησλ θαηεπζπληήξησλ νδεγηώλ γηα ηελ πξόιεςε ελόο πξώηνπ εγθεθαιηθνύ", είπε ν Dr. Gorelick. "Δλόηεηεο ζρεηηθά κε ην δηαβήηε, ηε δπζιηπηδαηκία θαη ηελ θνιπηθή καξκαξπγή, παξέρνπλ πνιύ λέα θαη απαξαίηεηε θαζνδήγεζε όπσο θαίλεηαη ζην ηκήκα γηα ηελ αζπκπησκαηηθή ζηέλσζε ηεο θαξσηηδηθήο αξηεξίαο". Αξθεηέο λέεο ελόηεηεο έρνπλ πξνζηεζεί ζηελ παξνύζα θαηεπζπληήξηα νδεγία, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο κίαο γηα ηελ πξσηνγελή πξόιεςε ζην ηκήκα Δπεηγόλησλ Πεξηζηαηηθώλ θαη λέσλ πιεξνθνξηώλ ζρεηηθά κε ηηο ζηξαηεγηθέο ηήξεζήο ηεο, πξόζζεζε.
"Τν ηκήκα Δπεηγόλησλ Πεξηζηαηηθώλ είλαη κηα ζεκαληηθή πύιε ζην ζύζηεκα πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο, θαη θαίξηα πξνιεπηηθά κέηξα κπνξνύλ λα μεθηλήζνπλ εθεί". Η παξνύζα θαηεπζπληήξηα νδεγία, αλαθέξεη, "ζπληζηάηαη λα αλαγλσζζεί από επαγγεικαηίεο πγείαο πνπ θξνληίδνπλ αζζελείο πνπ δηαηξέρνπλ θίλδπλν γηα εγθεθαιηθό". Πεγή: http://www.medscape.com/viewarticle/733504