Κέντρο Επιχειρηµατικότητας ή Επιχειρηµατικών Σπουδών των ΤΕΙ Θεσσαλονίκης Σερρών και Καβάλας

ΕΠΕΑΕΚ 3.1.2.β Κέντρο Επιχειρηµατικότητας ή Επιχειρηµατικών Σπουδών των ΤΕΙ Θεσσαλονίκης Σερρών και Καβάλας ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΣΠΟΥ ΑΣΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 2003 Από το Νικόλαο Καρανάσιο Επίκουρο Καθηγητή ΓΕΝΙΚΑ Η στάση των σπουδαστών απέναντι στο ενδεχόµενο δηµιουργίας επιχείρησης ή συµµετοχής στην οµάδα των επιχειρηµατιών, αποτελεί σηµαντικό στοιχείο για τον προσδιορισµό των ενεργειών ευαισθητοποίησης, του περιεχοµένου των µαθηµάτων επιχειρηµατικότητας, της εκπαιδευτικής καθοδήγησης, του προσδιορισµού των κινήτρων, αλλά και της στάσης όλων των εµπλεκοµένων. Υπήρξε έντονος προβληµατισµός σχετικά µε τη δοµή και το περιεχόµενο των ερωτηµατολογίων. Για το λόγο αυτό, οι Ιδρυµατικοί Υπεύθυνοι για τη διεξαγωγή της έρευνας συναντήθηκαν στη Θεσσαλονίκη, ύστερα από προετοιµασία χωριστών εισηγήσεων, ώστε το τελικό ερωτηµατολόγιο να ανταποκρίνεται στους διαφορετικούς προσανατολισµούς των Ιδρυµάτων, αλλά και να έχει ένα συστηµατικό κοινό τόπο, ώστε το τελικό αποτέλεσµα να µπορεί να υποστεί και κοινή επεξεργασία από τον εκπρόσωπο του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης κ. Καργίδη. Προβληµατική ήταν και η συλλογή των ερωτηµατολογίων, ταυτόχρονα µε την ανάγκη διεξαγωγής της µε την έγκριση του ΤΕΙ Σερρών (το αίτηµα υποβλήθηκε την 3-3- 2003), ώστε να αποφευχθούν οι αντιδράσεις των σπουδαστών και να επιτευχθεί η διευκόλυνση από τις Γραµµατείες των Τµηµάτων σπουδών. Η ισορροπία των ερωτηµατολογίων, ανάλογα µε τον αριθµό των σπουδαστών των Τµηµάτων, θεωρήθηκε ως σηµαντικό εργαλείο µείωσης της µεροληψίας, η οποία συνήθως προέρχεται από σφάλµατα µεθόδου. Για το σκοπό αυτό ζητήθηκε η λήψη απόφασης από το Συµβούλιο του ΤΕΙ, η οποία και εκδόθηκε (Απόφαση 157, Πρακτικό 17-4- 2003), µε τη συµµετοχή και των εκπροσώπων των σπουδαστών. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η διεξαγωγή της έρευνας έλαβε χώρα το Μάϊο του 2003. ιανεµήθηκαν 500 ερωτηµατολόγια και απαντήθηκαν 110. Οι σπουδαστές από τους οποίους ζητήθηκε να απαντήσουν, είχαν συµπληρώσει το πρώτο έτος σπουδών (Γ εξάµηνο και ανώτερο), επειδή στα πρώτα δύο εξάµηνα σπουδών, θεωρήθηκε ότι οι σπουδαστές δεν έχουν ήδη θέσει τέτοιου είδους ερωτήµατα και είναι ανέτοιµοι να τα απαντήσουν. Η κατανοµή των ερωτηµατολογίων, τόσο αυτών που διανεµήθηκαν όσο και αυτών που απαντήθηκαν, µεταξύ των δύο φύλων, ήταν περίπου ισόρροπη, λαµβάνοντας υπόψη ότι στις Σχολές οικονοµικής κατεύθυνσης ( ιοίκηση Επιχειρήσεων και Λογιστική) υπερτερούν οι γυναίκες, αλλά στις Σχολές τεχνολογικής κατεύθυνσης υπερτερούν οι άνδρες. Παρά το γεγονός ότι στις Σχολές οικονοµικής κατεύθυνσης ο αριθµός σπουδαστών ανά Τµήµα είναι µεγαλύτερος, αυτό αντισταθµίζεται από τον υπέρτερο αριθµό των Τµηµάτων τεχνολογικής κατεύθυνσης, που είναι τέσσερα, έναντι δύο και έτσι εξασφαλίζεται σταθµισµένο δείγµα. Ο µικρός αριθµός απαντηµένων ερωτηµατολογίων οφείλεται στο γεγονός ότι τα ερωτηµατολόγια δε διανεµήθηκαν στην αιτούµενη περίοδο της ανανέωσης των εγγραφών, αλλά αµέσως µετά τις εορτές του Πάσχα, οπότε και η παρουσία των 1

σπουδαστών ήταν µικρή, ενόψει και της λήξης του εξαµήνου και της έναρξης των εξετάσεων. Πάντως ο αριθµός τους ήταν ικανοποιητικός για τη συλλογή πρωτογενών δεδοµένων και την εξαγωγή στατιστικώς σηµαντικών συµπερασµάτων. Υπήρχε δυνατότητα αύξησης των ερωτηµατολογίων, περιορίστηκαν, όµως, προκειµένου να υπάρχει αναλογικότητα µε τα συνεργαζόµενα Ιδρύµατα Θεσσαλονίκης και Καβάλας, που είναι µεγαλύτερα. Τα ζητούµενα, από τα ερωτηµατολόγια, έχουν δοµηθεί σε πέντε ενότητες. Η πρώτη ενότητα, αφορά τη δηµογραφική θέση του δείγµατος, προσδιορίζοντας τα ειδικά δηµογραφικά χαρακτηριστικά, καθώς και την ένδειξη της οικογενειακής κατάστασης. Η δεύτερη ενότητα αφορά τον προσδιορισµό τη σύνδεση των σπουδών και των σχετιζόµενων µε τις σπουδές δραστηριοτήτων, µε τη µακροπρόθεσµη ανταπόδοση και τις φιλοδοξίες του δείγµατος. Η τρίτη ενότητα επικεντρώνεται στο αντικείµενο της δεκτικότητας της ανάληψης επιχειρηµατικής δράσης. Η τέταρτη ενότητα είναι προσδιοριστική της αποδοχής συγκεκριµένων προτεινόµενων δράσεων, για την προετοιµασία για την επιχειρηµατικότητα. Η πέµπτη ενότητα χρησιµοποιεί τη µέθοδο του καταιγισµού ιδεών, προκειµένου να διαγνωστεί η ψυχολογική στάση του δείγµατος απέναντι στις ειδικές συνθήκες που αναδύονται από την ανάληψη επιχειρηµατικής δράσης και οι οποίες εµφανίζονται ήδη από τα ίδια τα µαθήµατα. Τα ερωτήµατα είναι κλειστά, εκτός από ένα ανοικτό. Η µέθοδος απαντήσεων είναι GRID. Επιλέχθηκε, αντί της µεθόδου Likert, προκειµένου να δοθούν περισσότερες από πέντε επιλογές και έτσι να τους αποδοθεί σηµαντικότητα, έστω και αν µεταξύ τους δεν έχουν άµεση συνάφεια. Προκειµένου να αξιολογηθεί η προσεκτικότητα στις απαντήσεις, περισσότερα από τρία ερωτήµατα ζητούν διαφορετική περιγραφή των δηµογραφικών χαρακτηριστικών, προκειµένου να αποκλειστούν ερωτηµατολόγια τα οποία δεν έχουν απαντηθεί µε τη ζητούµενη επιµέλεια, όπως για παράδειγµα, διαµονή σε ενοικιαζόµενο διαµέρισµα, δε διαθέτει ΙΧ αυτοκίνητο, αλλά ο σπουδαστής ή η σπουδάστρια δαπανά περισσότερα από 800 το µήνα, µπορεί να είναι πιθανό σε επίπεδο µιας εξαίρεσης, αλλά δείχνει έλλειψη ειλικρίνειας ή επιµέλειας, ή και προσπάθειας επίδειξης. ΕΥΡΗΜΑΤΑ Στα επόµενα παρατίθενται τα ευρήµατα της έρευνας. Στην πρώτη ενότητα παρουσιάζεται η µέση εικόνα του δείγµατος (προφίλ), ύστερα από την αφαίρεση των ερωτηµατολογίων στα οποία παρουσιάζονται αντικρουόµενες ή φαινόµενες ως αντικρουόµενες απαντήσεις, προκειµένου να διατηρηθεί ένας υψηλός βαθµός αξιοπιστίας των απαντήσεων. 2

ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥ ΩΝ 5% 7% 3% 5% 18% 18% 25% 19% ΤΡΙΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΠΕΜΠΤΟ ΕΚΤΟ ΕΒ ΟΜΟ ΟΓ ΟΟ ΕΝΑΤΟ Το δείγµα παρουσιάζει την επιθυµητή ισορροπία στην κατάσταση σπουδών, η οποία είναι ανάλογη µε την οµάδα στόχο του προγράµµατος εκπαίδευσης στην επιχειρηµατικότητα. ΦΥΛΟ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ 53% 47% ΑΡΡΕΝΕΣ ΘΗΛΕΙΣ Η σύνθεση του δείγµατος είναι ακριβώς ανάλογη µε αυτή της δηµογραφικής σύνθεσης της χώρας. 3

ΕΚΠΛΗΡΩΣΗ ΣΤΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ 5,77% 94,23% Το ποσοστό των αρένων που έχουν εκπληρώσει τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις φαίνεται να είναι µικρό, συγκρινόµενο όµως µε το γενικό ποσοστό που δηµοσίευσε το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων (5%), είναι ελαφρώς υψηλότερο. Συνεντεύξεις µε τυχαίους σπουδαστές που έχουν εκπληρώσει τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις, ύστερα από την υπόδειξή τους από τους Συλλόγους των Σπουδαστών, διαπιστώθηκε ότι µόνο τρεις (δεν περιλαµβάνονται στο δείγµα που απάντησε στα ερωτηµατολόγια) είχαν διακόψει τις σπουδές τους προκειµένου να στρατευθούν και τις συνεχίζουν ύστερα από την απόλυσή τους, ενώ άλλοι δεκατέσσερις που ερωτήθηκαν, άρχισαν τις σπουδές τους ύστερα από την απόλυσή τους. Τέσσερις από αυτούς ήταν ήδη πτυχιούχοι άλλων Σχολών (Κοινωνιολογίας και τώρα ιοίκησης Επιχειρήσεων, Φυσικής Αγωγής και τώρα Μηχανολογίας, ιοίκησης Επιχειρήσεων και τώρα Πληροφορικής και Επικοινωνιών, ΝΑΙ ΌΧΙ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΟ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΙΚΟ 23% 77% ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΆΛΛΗ ΕΠΙΛΟΓΗ Είναι συντριπτική η πλειοψηφία των σπουδαστών που σπουδάζουν στο Ίδρυµα και το Τµήµα που δεν επέλεξαν. Παράλληλα, ακόµη και το 23% όσων οι σπουδές αποτελούν πρώτη τους επιλογή, στη συντριπτική τους πλειοψηφία (87%), ύστερα από έλεγχο cross-tab, παρουσιάζεται ως αναγκαστική, ερµηνεύοντας το γεγονός ότι προέρχονται από ειδικά Λύκεια (ΤΕΛ ΤΕΕ), από τα οποία περιορίζονται οι επιλογές. 4

ΤΟΠΟΣ ΙΑΜΟΝΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ 6% 19% 14% 61% ΠΟΛΗ > 50'000 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΧΩΡΙΟ >1'000 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΠΟΛΗ < 50'000 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΧΩΡΙΟ < 1'000 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ Η ασττικοποίηση της προέλευσης συµφωνεί µε τη γενική αστικοποίηση του πληθυσµού της χώρας, έτσι ώστε τα αποτελέσµατα να είναι στατιστικώς σηµαντικά, σε ότι αφορά την αξιοπιστία του δείγµατος. ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΛΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ 21% 3% 2% 7% 8% ΤΡΙΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΕΝΤΕ ΕΞΙ ΕΠΤΑ 59% Α ΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΟ Η πλειοψηφία των ερωτηµατολογίων δεν περιλάµβανε απαντήσεις σχετικά µε τον αριθµό µελών της οικογένειας. Κατά συνέπεια, η συσχέτιση της ροπής προς επιχειρηµατικότητα µε την οικογενειακή σύνθεση θα ήταν υψηλής µεροληψίας και έτσι δεν εξετάζεται. Παρά ταύτα, είναι χρήσιµη µια ειδικότερη έρευνα, αφού εξακολουθεί να υπάρχει η υπόθεση ότι ο αριθµός των µελών της οικογένειας επηρεάζει σε σηµαντικό βαθµό τη στάση απέναντι στην επιχειρηµατικότητα και ειδικότερα την επιχειρηµατικότητα ανάγκης. 5

ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΙΑΣΤΗΜΑ; 25% 75% ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΕΝ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ Το γεγονός ότι το 75% των ερωτηθέντων δεν εργάζεται, ερµηνεύεται µε δύο τρόπους: Α. ιαθέτουν τον απαραίτητο χρόνο για την απαραίτητη προετοιµασία για την επιχειρηµατικότητα, όπως την παρακολούθηση µαθηµάτων επιχειρηµατικότητας, προετοιµασία ενός επιχειρηµατικού σχεδίου, ή και ένταξη σε οµάδες καταιγισµού ιδεών επιχειρηµατικότητας. Β. Θεωρούν ότι η περίοδος των σπουδών πρέπει να διανυθεί αποκλειστικά µε σπουδαστικές δραστηριότητες και οτιδήποτε σχετίζεται µε την καριέρα ή την απόκτηση εισοδήµατος, µετατίθεται στο µέλλον, µετά τη λήψη του πτυχίου. Από το συνδυασµό των παραπάνω ερµηνειών, προκύπτει ένα νέο στοιχείο, σχετικά µε την ένταξη των σπουδαστών στις δραστηριότητες επιχειρηµατικής προετοιµασίας, εστιαζόµενο στη προσέλκυση των σπουδαστών. ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΜΕ ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥΣ 37% 63% ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΗ ΣΧΕΤΙΚΗ Το εύρηµα ότι το 37% των εργαζόµενων σπουδαστών, απασχολείται σε αντικείµενα σχετικά µε τις σπουδές τους, ανατρέπει την αρχική υπόθεση ότι οι σπουδαστές απασχολούνται σχεδόν όλοι σε ετερόκλητα αντικείµενα, µε αποκλειστικό σκοπό την απόκτηση εισοδήµατος ή και την «κοινωνικοποίηση». Από το συνδυασµό των ποσοστών των σπουδαστών που εργάζονται και το ποσοστό εξ αυτών που το αντικείµενο της εργασίας τους σχετίζεται µε τις σπουδές τους, προκύπτει ένα ποσοστό 6% του συνολικού πληθυσµού των σπουδαστών που έχουν σαφή προσανατολισµό προς την αξιοποίηση των σπουδών τους, αλλά και µε ήδη κατεκτηµένες εµπειρίες της αγοράς. 6

Εφαρµόζοντας το ποσοστό στο συνολικό πληθυσµό των σπουδαστών, προκύπτει ένας αριθµός περισσότερων από 500 σπουδαστών για τους οποίους τα µαθήµατα επιχειρηµατικότητας µε την εισαγωγική τους µορφή, δεν είναι ελκυστικά, αφού ήδη έχουν επίγνωση της αγοράς. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ SOCRATES 1% 99% ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΑΝ ΕΝ ΣΥΜΕΤΕΙΧΑΝ Το ερώτηµα της συµµετοχής στα προγράµµατα σπουδαστικών ανταλλαγών, τοποθετήθηκε προκειµένου να διαπιστωθεί η ροπή των σπουδαστών στην ανάληψη δραστηριοτήτων που χαρακτηρίζονται από ένα βαθµό αβεβαιότητας, σε συνδυασµό µε τις πρόσθετες προσπάθειες που απαιτούνται. Το ποσοστό δεν αποδεικνύει τη ροπή προς την επιχειρηµατικότητα, δείχνει, όµως, την τάση ανάληψης κινδύνου. Λαµβάνοντας υπόψη το εξαιρετικά µικρό ποσοστό συµµετοχής, η παρατήρηση καθίσταται χρήσιµη για τη σύνθεση των µαθηµάτων επιχειρηµατικότητας. Η αρχική «ακαδηµαϊκή» διάρθρωση των µαθηµάτων, η οποία ξεκινά από την περιγραφή του επιχειρηµατικού κινδύνου, φαίνεται ότι πρέπει να ανατραπεί και να αντικατασταθεί µε την περιγραφή του επιχειρηµατία από την κοινωνική και προσωπική οπτική. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Τ.Ε.Ι. 2% 98% ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΑΝ ΕΝ ΣΥΜΕΤΕΙΧΑΝ 7

Το ερώτηµα της συµµετοχής σε Ερευνητικά Προγράµµατα του ΤΕΙ, τέθηκε προκειµένου να διαφανεί η ροπή των σπουδαστών προς αναζήτηση νέων και µη διδασκόµενων γνώσεων. Το εξαιρετικά χαµηλό ποσοστό συµµετοχής επιβεβαιώνει την εξαιρετικά χαµηλή ροπή προς την καινοτοµία και την αβεβαιότητα. ΠΡΟΘΥΜΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ Τ.Ε.Ι. 48% 52% ΠΡΟΘΥΜΟΙ ΑΠΡΟΘΥΜΟΙ Αντίθετα, υπάρχει σηµαντικός βαθµός προθυµίας συµµετοχής σε Ερευνητικά Προγράµµατα, αυτό όµως δε συνδέεται άµεσα µε την ανάληψη έργων µε σηµαντικό βαθµό αβεβαιότητας, αλλά περισσότερο µε την επιθυµία προσέγγισης των καθηγητών, όπως διαφαίνεται (αν και δεν οµολογείται στις απαντήσεις) από τις συνεντεύξεις µε οκτώ από τους ερωτηθέντες που δέχτηκαν να καταθέσουν τις προσωπικές τους απόψεις, προφορικά. Από αυτό συµπεραίνεται ότι η προώθηση της επιχειρηµατικότητας, χωριστά για κάθε Τµήµα σπουδών, θα ήταν χρήσιµο να αποτελεί αντικείµενο ενός µέλους του εκπαιδευτικού προσωπικού του Τµήµατος, από το οποίο να εξαρτάται και η επιλογή των κατάλληλων σπουδαστών, στα προγράµµατα εκπαίδευσης και προώθησης της επιχειρηµατικότητας. Στα επόµενα εκτίθενται οι άµεσες απαντήσεις που σχετίζονται µε την επιχειρηµατικότητα: ΥΠΑΡΞΗ ΚΟΝΤΙΝΩΝ ΣΥΓΓΕΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ 44% 56% ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ Το ερώτηµα είχε ως σκοπό να αναδείξει την επήρεια του οικογενειακού περιβάλλοντος. Το ποσοστό των ερωτηθέντων που έχουν στενούς συγγενείς οι οποίοι είναι επιχειρηµατίες, συµφωνεί µε το γενικότερο ποσοστό της ελληνικής δηµογραφικής διάρθρωσης και κατά συνέπεια προσδίδει αξιοπιστία στο δείγµα. 8

ΤΥΠΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΓΓΕΝΩΝ 15% 19% 66% ΕΜΠΟΡΙΟ - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ BIOTEXNIA BIOMHXANIA Αν και η διάρθρωση συµφωνεί, σε γενικές γραµµές, µε τη διάρθρωση της ελληνικής οικονοµίας, ένα µεγάλο ποσοστό των ερωτηθέντων απαντά ότι έχει συγγενείς οι οποίοι είναι βιοµήχανοι, σε ποσοστό πολύ µεγαλύτερο από τη γενική στατιστική. Από την απάντηση προκύπτει ότι οι ερωτηθέντες επηρεάζονται σοβαρά από τις «συµβουλές» που δέχονται από στενούς συγγενείς που απασχολούνται στο εµπόριο, τη βιοτεχνική και βιοµηχανική παραγωγή, σε βαθµό που ανάγεται, ύστερα από το συνδυασµό µε το προηγούµενο ερώτηµα, που ξεκινά από το 30%, ως προς το εµπόριο, περνά από ένα 12%, ως προς τη βιοτεχνία και καταλήγει σε ένα 7%, σε ότι αφορά τη βιοµηχανία. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΠΑΤΡΟΣ 10% 5% 1% 6% 19% 20% 39% ΗΜΟΣΙΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΣ Α ΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΟ Ι ΙΩΤΙΚΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΑΓΡΟΤΗΣ - ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΟΣ ΑΝΕΡΓΟΣ Το επάγγελµα του πατέρα επηρεάζει σοβαρά την προσωπική στάση, επειδή θεωρείται ότι έχει αποκτηθεί µια πρώτη γνώση των δυσκολιών, αλλά και των απολαβών, που σηµαίνει η άσκηση επαγγέλµατος από την πλευρά του πατέρα. Η διάρθρωση του δείγµατος συµφωνεί µε τη γενικότερη στατιστική και κατά συνέπεια µπορεί να θεωρηθεί αµερόληπτο. 9

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΜΗΤΡΟΣ 2% 12% 5% 3% 45% 18% 15% OIKIAKA Ι ΙΩΤΙΚΗ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑΣ ΗΜΟΣΙΑ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΑΓΡΟΤΙΣΑ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΣ Α ΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΟ Η ίδια υπόθεση, ότι το επάγγελµα της µητέρας επηρεάζει σηµαντικά και τη στάση των παιδιών, οδήγησε στη διερεύνησή του µε το ερωτηµατολόγιο. Η διάρθρωση του δείγµατος συµφωνεί µε τη γενική εθνική στατιστική, κατά το µέρος που αφορά την κατανοµή όσων σπουδάζουν, όχι όµως µε το πλέγµα (grid) του γενικού πληθυσµού. Στη συνέχεια εξετάζονται οι προσωπικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη στάση απέναντι στην επιχειρηµατικότητα, χωρίς ακόµη να συσχετίζονται µε το βαθµό επηρεασµού από το κοινωνικό περιβάλλον και από τη θέση στην κοινωνικοοικονοµική διαστρωµάτωση. ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ 27% 40% 5% 23% 5% ΗΜΟΣΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑ 10

THEY WOULD LIKE TO WORK AS : (AFTER GRADUATING) 5% 18% 20% 2% 39% 5% 11% SELF EMPLOYED PROFESSIONAL ENTERPENEUR SMALL SCALE MANUFACTURER ENTREPRENEUR INDUSTRIALIST ENTREPRENEUR MERCHANT CIVIL SERVANT EXECUTIVE OF AN ORGANIZATION EXECUTIVE OF PRIVATE ENTERPRISE ΣΧΟΛΙΑ Η συντριπτική πλειοψηφία των σπουδαστών που απάντησαν έχουν ως στόχο την ετεροαπασχόληση, ενώ µόλις το 20% προτίθεται να αυτοαπασχοληθεί. Το 16%, συνολικά, προτίθεται να προβεί σε επιχειρηµατική δραστηριότητα. Από την ανάλυση των ερωτηµατολογίων (cross tab analysis) προκύπτει ότι πρόκειται στην πλειοψηφία τους για σπουδαστές των οποίων οι γονείς ή στενοί συγγενείς έχουν επιχείρηση στην οποία προτίθενται να ενταχθούν. εν υπάρχει πρόθεση συλλογικής (εταιρικής) επιχειρηµατικής δράσης. 11

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Έτος Γέννησης: Φύλο: Άρρεν Θήλυ Μόνιµη κατοικία της οικογένειας: Νοµός Πόλη µε περισσότερους από 50.000 κατοίκους Πόλη µε λιγότερους από 50.000 Χωριό µε περισσότερους από 1.000 κατοίκους Χωριό µε λιγότερους από 1.000 Αριθµός µελών της οικογένειας: Επάγγελµα πατρός: Επάγγελµα µητρός: Η οικογένειά σας κατοικεί σε: Ιδιόκτητη µονοκατοικία Ιδιόκτητο διαµέρισµα Ενοικιαζόµενη µονοκατοικία Ενοικιαζόµενο διαµέρισµα Η οικογένεια διαθέτει εξοχική κατοικία Η οικογένεια διαθέτει ΙΧ αυτοκίνητα (αριθµός) Υπηρετήσατε τη θητεία σας στο Στρατό; (για τους άρρενες) ιαµένετε µόνιµα, κατά τις σπουδές σας, στην πόλη των Σερρών; ΝΑΙ ΟΧΙ Ξοδεύετε στις Σέρρες το µήνα Πληρώνετε ενοίκιο ΝΑΙ ΟΧΙ Περισσότερα από 800 Λιγότερα από 800 Περισσότερα150 Λιγότερα150 Μένετε µόνος Με ένα συγκάτοικο Με περισσότερους συγκατοίκους Παίρνετε επιδότηση ενοικίου; Τρώτε στη Λέσχη; ΝΑΙ ΟΧΙ 12

Από τα πολυκαταστήµατα (Super Market) αγοράζετε, κυρίως (δώστε προτεραιότητα από 1 µέχρι 6): Νωπά Τρόφιµα (Φρούτα Λαχανικά Κρέατα) Καφέ Γάλα Προϊόντα Καθαριότητας του σπιτιού Προϊόντα προσωπικής καθαριότητας Προϊόντα προσωπικής περιποίησης Άλλα (περιγράψτε): Αγοράζετε κατά προτεραιότητα Επώνυµα προϊόντα Προϊόντα µε ετικέτα του Super Market Κατονοµάστε, κατά σειρά, πέντε επώνυµα προϊόντα που πωλούνται σε Super Market, για τα οποία θα σας ενδιέφερε να προσφέρονται µε έκπτωση. Σηµειώστε την προτεραιότητα (1 έως 8) που δίνετε σε σπουδαστικές δραστηριότητες για τις οποίες θα ήταν καλό να υπάρχει χορηγία από κάποια επιχείρηση. Εκπαιδευτικές εκδροµές και επισκέψεις σε επιχειρήσεις-φορείς Περιήγηση στα αξιοθέατα του Νοµού Σερρών Θεατρική οµάδα Μουσική Οµάδα Συναυλίες Καλλιτεχνικούς διαγωνισµούς ιεξαγωγή µαθηµάτων που δεν προσφέρονται από το ΤΕΙ Βραβεία Επιχειρηµατικών Σχεδίων Σηµειώστε ελεύθερα τις οµαδικές δραστηριότητες των σπουδαστών για τις οποίες θα βηθούσε η χορηγία από µια επιχείρηση. 1 2 3 ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΣΑΣ 13