ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΙΤΑΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΟΕΛΜΕΚ) ΤΕΥΧΟΣ 3 2011

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΙΤΑΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΟΕΛΜΕΚ) ΤΕΥΧΟΣ 3 2011 1

Editorial Editorial Μετά από μια μεγάλη απουσία, επιστρέψαμε δυναμικά με καινούρια θέματα και ιδέες. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους εσάς για την βοήθεια και την στήριξη σας σ αυτήν μας την προσπάθεια. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε και τους μαθητές μας για την αγάπη που δείχνουν και τη συμμετοχή τους σε εκδηλώσεις που προωθούν την ιταλική γλώσσα. Ας μην ξεχνάμε πως αυτοί, είναι η κινητήριος δύναμή μας! Αυτό το περιοδικό είναι μια ευκαιρία να δείξουμε το έργο που προσφέρουμε στα σχολεία, περιμένουμε λοιπόν να μας στείλετε τα δικά σας επιτεύγματα! Ελπίζουμε να αγκαλιάσετε το περιοδικό μας με την ίδια θέρμη και περιμένουμε άλλη μια φορά τις απόψεις σας! Καλή ανάγνωση! Ελένη Κρυσταλλίδου ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ Σύνδεσμος Καθηγητών Ιταλικής Γλώσσας (ΟΕΛΜΕΚ) Copyright : Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή οποιαδήποτε μορφή αναπαραγωγής χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Στοιχεία επικοινωνίας Τηλ: +357 99 00 86 58 e-mail: info.buongiorno@gmail.com Σχεδιαστική επιμέλεια Εκτύπωση: Othon Press Ιταλική Πρεσβεία 25 ης Μαρτίου 11, 2408, Έγκωμη, Λευκωσία, Κύπρος Τηλ: +357 22 35 76 35 / 22 35 82 58 e-mail: monica.santi@esteri.it (για σπουδές στην Ιταλία) Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών Instituto Italiano di Cultura di Atene: www.iic.gr Σύνταξη Έρευνα Κρυσταλλίδου Ελένη, Οικονομίδου Χριστίνα Συνεργάτες Στέργιος Κανάκης, Τέλης Μαρίν Μέλη συνδέσμου Χριστίνα Οικονομίδου- Πρόεδρος Μάριος Τοπιντζής - Αντιπρόεδρος Μιχάλης Κακουλλής - Γραμματέας Κλειώ Κωνσταντίνου - Ταμίας Μαρία Φιδάνη - Μέλος Ιωάννης Δεσποτόπουλος - Μέλος Στέργιος Κανάκης - Αναπλ. Μέλος Για καταχώρηση διαφήμισης στο περιοδικό μας επικοινωνήστε στο: info.buongiorno@gmail.com Η σύνταξη διατηρεί το δικαίωμα να διορθώσει ή/και να περιορίσει άρθρα και υλικό που θα λάβει χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση. Τεύχος 3 ο Οκτώβριος 2011, αντίτυπα 1000 2

Saluti `E con vivo piacere che rivolgo il mio più cordiale saluto ai lettori ed alla redazione del Buongiorno. In questo mio primo anno di permanenza a Cipro, isola soleggiata ed accogliente, ho avuto modo di iniziare ad apprezzare una bella e solida realtà, quella dei Ciprioti appassionati dell Italia e desiderosi di conoscerla sempre di più, nella scia di una tradizione di vicinanza culturale che risale all epoca della Grande Colonizzazione greca del VIII secolo a.c., ed è poi passata attraverso il periodo romano, il Medio Evo dei mercanti italiani, e successivamente Venezia, con la memoria ancora oggi viva della regina Caterina Cornaro. Le relazioni tra gli abitanti dei nostri Paesi sono solide e significative, con interessi e scambi sia per le attività di studio che per quelle commerciali e professionali, ma l obiettivo rimane sempre il costante miglioramento, tramite la cooperazione di tutti gli amanti dell Italia presenti qui a Cipro. Ed anche per questo motivo, la vostra rivista, intesa come punto di aggregazione di una comunità unita da interessi e prospettive condivise, costituisce un prezioso riferimento per l incontro tra idee, proposte ed informazioni utili, che è mia intenzione sostenere con convinzione, pienamente e fattivamente. Desidero quindi formulare un vivo ringraziamento all Associazione degli Insegnanti della Lingua Italiana per la dedizione ed il costante lavoro svolto per la promozione e diffusione dell italiano e della cultura italiana, anche attraverso questa vivace e meritoria pubblicazione. Alfredo Bastianelli Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι, μεγάλη ευχαρίστηση καλωσορίζω το 3 ο τεύχος του περιοδικού Buongiorno! του Συν- Με δέσμου Καθηγητών Ιταλικής Γλώσσας, που άργησε μεν, αλλά είναι εδώ επιτέλους! Είναι γεγονός ότι πέρασε καιρός από την προηγούμενη έκδοση, να μας συγχωρέσετε, αλλά ως neomamme, με έλλειψη χρόνου και ότι άλλο μπορείτε να σκεφτείτε, (οι μαμάδες ξέρουν τι εννοώ), μόνο τώρα μπορέσαμε να συγκροτηθούμε και να οργανώσουμε το 3 ο τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας. Ελπίζω να χαρείτε το περιεχόμενο που μαζέψαμε και επιτρέψτε μου να ευχαριστήσω όλους εσάς που ανταποκριθήκατε και μας στείλατε υλικό, και επίσης να ευχαριστήσω όλα τα μέλη που με την συνδρομή τους συνέβαλαν στην ολοκλήρωση και εκτύπωση του Buongiorno!. Το περιοδικό του Συνδέσμου μας είναι μόνο ένα μικρό δείγμα της συνέπειας, αφοσίωσης και αγάπης που δείχνετε για τον κλάδο μας, και ανάμεσα σε όλη τούτη τη μιζέρια που βιώνουμε τελευταίως για κάθε λογής κρίση που φυτρώνει σαν μανιτάρι, χρειαζόμαστε αγάπη και συνέπεια τουλάχιστο σε αυτό που κάνουμε για να επιβιώσουμε αλλά και να ξεχνιόμαστε. Σας εύχομαι λοιπόν καλή καρδιά, καλό κουράγιο, καλή δύναμη και καλή σχολική χρονιά και να ξέρετε πάντα ότι μαζί είμαστε δυνατοί! Φιλικά, Χριστίνα Οικονομίδου, Πρόεδρος Συνδέσμου Καθηγητών Ιταλικής Γλώσσας Società Dante Alighieri Comitato di Cipro Il Comitato di Cipro della Società Dante Alighieri, fondato nel 1998, è un ente morale che si propone di promuovere la lingua e la cultura italiana sull isola. Ha sede presso l Ambasciata Italiana di Nicosia. Corsi di lingua Italiana La Società Dante Alighieri offre durante tutto il corso dell anno corsi di lingua italiana per stranieri di diversi livelli, per giovani e adulti, in orario pomeridiano e serale. Il personale insegnante è esclusivamente di madre lingua italiana. La Certificazione PLIDA Dal 2000 il Comitato di Cipro è centro certificatore degli esami PLIDA. Il PLIDA è il certificato ufficiale di conoscenza dell italiano 3 come lingua straniera rilasciato dalla Società Dante Alighieri in collaborazione con l Università La Sapienza di Roma e riconosciuto dal Ministero degli Affari Esteri, dal Ministero del Lavoro e Politiche Sociali e dal Ministero della Pubblica Istruzione, Università e Ricerca della Repubblica Italiana. Il PLIDA attesta la competenza in italiano come lingua straniera secondo i livelli del Quadro Comune Europeo di Riferimento per le Lingue. Le sessioni d esame di esame sono: PLIDA, maggio e novembre - PLIDA Juniores, giugno e ottobre - PLIDA Commerciale giugno. www.dante.org.cy soc.dante.alighieri@cytanet.com Tel. 22 358168-96610900

Eventi Ανασκόπηση εκδηλώσεων 2008-11 Eventi 26/8/2008 Εβδομάδα Ιταλικής Γλώσσας, Μέσα στα πλαίσια της εβδομάδας αυτής οργανώθηκε στο Δημαρχείο Λευκωσίας μια όμορφη συνάντηση με τίτλο Μπαράκι στη πλατεία, με συμμετοχή φίλων, καθηγητών και αποφοίτων Ιταλίας. Για την οργάνωση εργάστηκε ο Σύνδεσμος Καθηγητών Ιταλικής Γλώσσας, ο Κυπροϊταλικός Σύνδεσμος Leonardo Da Vinci και η Società Dante Alighieri, με την ευγενή στήριξη της Ιταλικής Πρεσβείας και του Δήμου Λευκωσίας. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης προσφέρθηκαν ιταλικοί χυμοί και σνακς από τις Υπεραγορές E&S, προσφέρθηκαν τα γνωστά απεριτίφ Bellini και spumante Moscato από τον κον Ρίκκο Μαλλιώτη, αποκλειστικό εισαγωγέα, και καφές από το Mondo Caffè. Το Καφεκοπτείον Χαραλάμπους πρόσφερε τον ιταλικό καφέ Lavazza και ο κος Δημάδης παρουσίασε το τότε καινούριο μοντέλο FIAT 500. Ευχαριστούμε θερμά όλους όσοι συνέβαλαν σε εκείνη την όμορφη διοργάνωση. 11-12/12/2009 Convegno Giornate della Lingua Italiana-incontro di formazione per insegnanti d italiano Σεμινάριο ιταλικής από την αξιότιμη professoressa Anna Comodi του Πανεπιστημίου Università per Stranieri di Perugia παρουσία καθηγητών και διδασκόντων της Ιταλικής Γλώσσας. Στο σεμινάριο παρουσιάστηκαν μεθόδοι διδασκαλίας της γλώσσας με τη χρήση θεατρικών κειμένων και τρόποι που συνάδουν με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Γλωσσών. Το σεμινάριο συντόνιζαν οι καθηγή- 4

Eventi τριες Ιταλικής του Πανεπιστημίου Κύπρου Gabriela Arru και Rowena Burlenghi με φιλοξενούμενη την αξιόλογη καθηγήτρια και πρώην Πρύτανη του Università per Stranieri di Perugia, κυρία Bianchi De Vecchi. Το σεμινάριο χαιρέτησαν ο αξιότιμος Πρέσβης της Ιταλίας στην Κύπρο κος Alfredo Bastianelli, η Γενική Διευθύντρια Romani» di Roseto. Οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε άμεση επαφή με την ιταλική γλώσσα, να γευτούν παραδοσιακά φαγητά, να ακούσουν τραγούδια και να γνωρίσουν την γύρω περιοχή. 25 Σεπτεμβρίου 2010 «Pizza e Spettacolo» Το Σάββατο 25 Σεπτεμβρίου έγινε μια μικρή εκδήλωση καλλιτεχνική και ταυτόχρονα γευσιγνωσίας. Οι παριστάμενοι γεύτηκαν πίτσα, κρασί και απόλαυσαν ιταλική μουσική και σκετσάκια. 14-27 Οκτωβρίου 2010 Εβδομάδα Ιταλικής Γλώσσας Κατά τη διάρκεια της Εβδομάδας της Ιταλικής γλώσσας, μετά από πρωτοβουλία του Συνδέσμου μας και σε συνεργασία με τη Società Dante Alighieri, έγινε διάλεξη στο σχολείο Terra Santa από τον καθηγητή Γεώργιο Χατζηκωστή για την παρουσία της Ιταλικής γλώσσας στο κυπριακό ιδίωμα αλλά και στην ελληνική γλώσσα. Την άκρως ενδιαφέρουσα διάλεξη παρακολούθησε ο ιταλός πρέσβης αλλά και πλήθος κόσμου, όπου αργότερα δοκίμασε ιταλικά πιάτα αλλά και κρασιά. Μέσης Εκπαίδευσης κα Ζήνα Πουλλή και ο Διευθυντής του Κέντρου Γλωσσών κος Jack Burston. Νοέμβριος 2008/2009/2010 Έκθεση Σταδιοδρομία Ο Σύνδεσμος Καθηγητών Ιταλικής Γλώσσας, που ήταν και ο μοναδικός παρών Σύνδεσμος Γλώσσας, παραβρέθηκε στην έκθεση επαγγελμάτων Σταδιοδρομία με πλούσιο υλικό, για να ενημερώσει μαθητές που επιθυμούν να σπουδάσουν στην Ιταλία αλλά και αυτούς που επιθυμούν να επιλέξουν τα ιταλικά από τη Β Λυκείου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον επέδειξαν μαθητές της Α Λυκείου. 21-27 Φεβρουαρίου 2010 Πρόγραμμα Comenius Το Λύκειο Αγίου Γεωργίου της Λάρνακας επισκέφτηκε στα πλαίσια του προγράμματος Comenius το σχολείο «Scuola Secondaria di primo grado D Annunzio- Εβδομάδα Ιταλικής Γλώσσας 2010 Στα πλαίσια της εβδομάδας εορτασμού της Ιταλικής Γλώσσας ανά τον κόσμο οι μαθητές της Β και Γ τάξης του Λυκείου Σολέας που παρακολουθούν ιταλικά, διοργάνωσαν με μεγάλη επιτυχία δύο εκδηλώσεις που στόχο είχαν να αναδείξουν δύο από τα πιο σημαντικά στοιχεία της ιταλικής κουλτούρας: το φαγητό και το ποδόσφαιρο! Έτσι κατά το πρώτο διάλειμμα όλοι οι μαθητές του σχολείου δοκίμασαν ιταλικά εδέσματα που είχαν ετοιμάσει και φέρει διάφοροι μαθητές από όλα τα τμήματα ιταλικής γλώσσας. Ταυτόχρονα ακούγονταν όλες οι τελευταίες ιταλικές επιτυχίες πολλές από τις οποίες έχουν διασκευαστεί και στην ελληνική γλώσσα. Κατά το δεύτερο διάλειμμα οι ομάδες Lupa (Β Λυκείου) και Pantera (Γ Λυκείου) - ονόματα εμπνευσμένα από το Palio της Siena έπαιξαν ποδοσφαιρικό αγώνα ο οποίος σχολιαζόταν στα ιταλικά από μαθητές που είχαν προετοιμαστεί κατάλληλα από τον καθηγητή ιταλικών. 19-20 Φεβρουαρίου 2011 Σεμινάριο και Έκθεση βιβλίου στο ξενοδοχείο Hilton. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης βιβλίων που έγινε στο ξενοδοχείο Hilton οι καθηγητές ιταλικών παρακολούθησαν σεμινάριο από τον συγγραφέα και καθηγητή ιταλικών κύριο Τέλη Μαρίν με θέμα «Κίνητρα σε εφήβους για την εκμάθηση της γλώσσας με την χρήση οπτικού υλικού- DVD». Σ όλους τους παρισταμένους δόθηκε αντίτυπο του καινούριου βιβλίου Progetto Italiano Junior 1 καθώς και demo των DVD. 1861-2011 Επέτειος 150 χρόνων από την ένωση της Ιταλίας και Μήνας Ιταλικού Πολιτισμού 2011 Μέσα στα πλαίσια αυτών των επετείων, μεταξύ Μαϊου και Ιουνίου 2011, παρουσιάστηκαν στο κοινό διάφορες εκδηλώσεις όπως Κλασσική Μουσική, Εκθέσεις Τέχνης, Εβδομάδα Γαστρονομίας, Φεστιβάλ Ταινιών και Σεμινάρια. Αρκετές από τις εκδηλώσεις ήταν αφιερωμένες στα 150 χρόνια από την ένωση της Ιταλίας. Οι παραπάνω εκδηλώσεις τελέστηκαν υπό την αιγίδα του Ιταλού Πρέσβη στη Κύπρο κυρίου Alfredo Bastianelli. 5

L insegnamento d italiano Insegnare (bene) ad adolescenti e pre-adolescenti. Pensate al seguente esperimento: prendiamo un insegnante d italiano con una lunga esperienza d insegnamento ad adulti e mettiamolo in una classe di ragazzi 12enni o 14enni, in una scuola pubblica. Secondo voi, ce la farebbe senza problemi? Credo proprio di no. Perché insegnare ad adole scenti e pre-adolescenti è molto più impegnativo che insegnare a studenti adulti. Bello, ma impe gnativo. Chi ha studenti adolescenti sa benissimo che quando un ragazzino o una ragazzina sceglie di imparare l italiano, è un compito alquanto arduo mantenere alta la loro motivazione, soprattutto perché ad un certo punto scoprono che anche in italiano c è... la grammatica! Che anche in italiano devono studiare ed essere interrogati! La lezione non può essere solo ascoltare musica e parlare in greco di moda, sport e cucina! E anche se iniziano il corso con tutte le buone intenzioni, un po la stanchezza, un po il sistema scolastico, un po le tante distrazioni dentro e fuori dall aula, un po qualche sciopero, un po alcuni compagni di classe che per... abitudine amano rovinare la lezione, non è facile neppure per l insegnante più bravo e preparato finire l anno scolastico senza problemi. Ovviamente si tratta di esempi generalizzati, che non valgono sempre, tuttavia sono fortunati i colleghi che non rientrano in questa casistica. Il tutto dipende molto dal... materiale didattico. Se è difficile insegnare ad adulti con un libro mediocre, figuriamoci quanto sia difficile insegnare ad adolescenti con un libro non adatto a loro. In molti paesi del mondo, compresi gli Stati Uniti e altri paesi avanzati, succede che nelle classi delle medie e delle superiori quindi parliamo di studenti adolescenti si usino libri pensati per adulti! Distinguere un manuale per adolescenti non dovrebbe essere difficile: basterebbe... sfogliarlo. Ma aldilà dell aspetto grafico, ci sono tante caratteristiche a livello cognitivo altrettanto importanti, a mio avviso indispensabili. Ci vuole una storia! Qualche anno fa ho chiesto a un libraio di Milano cosa pensava di un corso d italiano, se lo considerava adatto per la scuola media. La sua risposta è stata: Ma non c è una story-line, non ci sono personaggi!. La storia è importante per vari motivi. Innanzitutto per mo tivare gli studenti, creare in loro la curiosità di sapere cosa succederà più avanti, nelle pagine e unità successive. Inoltre, più vengono coinvolti dalla storia e meno si rendono conto che stanno studiando! Imparano inconsciamente, la trama crea un contesto nel quale sia gli elementi linguistici che extralinguistici si possono presentare in maniera più piacevole e rilassata. E poi senza storia non ci sono protagonisti, personaggi con cui gli studenti possano identificarsi, avendo la loro stessa età, gli stessi interessi e stati d animo, le stesse ansie e perplessità. Così, è più facile che i nostri studenti siano coinvolti emotivamente. 6 Le tematiche. Un libro per adolescenti e pre-adolescenti dovrebbe parlare di... loro, del loro mondo, di tutto ciò che li circonda e interessa loro. Questo dovrebbe essere scontato, ma non sempre lo è. Vogliamo motivare i nostri studenti? Vogliamo che si sentano protagonisti della lezione e parte integrante dell approccio didattico? Vogliamo che svolgano le attività non solo perché devono ma perché le trovano interessanti? Allora, bisogna entrare nel loro mondo, portarlo in classe, rendere la lezione una parte di esso e viceversa. Non è impossibile farlo usando un libro non pensato per adolescenti, ma è molto piacevole, sia per loro che per noi, se abbiamo a disposizione il materiale didattico giusto, creato ad hoc. Non mi riferisco solo alle pagine di civiltà: tutto, dalla grammatica agli aspetti comunicativi, dagli esercizi agli esempi e alle attività ludiche, tutto può essere impostato avendo come punto di riferimento i loro interessi, la loro vita, proprio come se fosse stato scritto... da un adolescente! Il lavoro di coppia. Le attività da svolgere collaborando con i compagni, all interno di una coppia o di un gruppo, sono indispensabili in ogni manuale moderno, quindi anche quando si ha a che fare con adolescenti. Gli studenti imparano l uno dall altro, si aiutano a vicenda, soprattutto davanti a un attività impegnativa, sono loro al centro della lezione senza la presenza dominante dell insegnante e non si preoccupano tanto di eventuali errori: come si sa la mancanza del filtro affettivo è benefica a livello motivazionale, visto che potenzia l acquisizione. Gli studenti che lavorano in sie me lo fanno in maniera più rilassata, piacevole e, soprattutto gli adolescenti, sviluppano le loro abi lità sociali: la partecipazione al compito del gruppo richiede responsabilità e collaborazione. Infine, il lavoro a coppie o a gruppi aumenta sensibilmente il tempo che gli studenti hanno per usare la lingua: secondo alcuni studi, in una lezione frontale, l insegnante occupa il 90% del parlato! L aspetto tecnologico. La tecnologia ci circonda, fa parte della nostra realtà quotidiana e ciò, ovviamente, vale ancora di più per gli adolescenti. Ma non è questo il motivo per cui bisogna sfruttarla, bensì perché può veramente arricchire la nostra lezione. Ad esempio, un libro didattico non può essere aggiornato e vario quanto lo è internet. Incrementare i contenuti del libro per i nostri studenti nativi della Rete (cioè nati nell era di internet) è una cosa semplice, basta che venga fatta in maniera organizzata: chiedere loro di trovare informazioni concrete su siti controllati può risultare un esperienza molto utile e gratificante. Sono le attività online, le cosiddette webquest. Sapendo cosa devono cercare e dove, evitano il sovraccarico di informazioni e le inutili distrazioni di molti siti internet. L aspetto ludico. Le attività ludiche e i giochi linguistici sono un ottima risorsa per motivare una classe e mantenere vivo il suo interesse. Ma attività ludica non

Convegno significa necessariamente qualcosa di lungo, che richiede tanta preparazione e molte spiegazioni prima dello svolgimento: un attività complicata e difficile da capire tende a demotivare, e non il contrario. Creare una sorta di competizione, di sfida tra studenti o gruppi, divertirsi, premiare e nello stesso imparare, in modo sereno e rilassato si può fare anche con attività brevi e facili da svolgere. Il filtro affettivo si abbassa, si impara giocando, si lavora in maniera non convenzionale. Queste attività dovrebbero alternarsi con i momenti di lavoro individuale possibilmente ad ogni lezione, ma direi che sono ancora più indicate quando la nostra classe è stanca. Nel caso degli adolescenti, bisogna spesso spiegare che le regole del gioco vanno rispettate se lo si vuole concludere entro il tempo stabilito e bisogna spesso ricordare loro la finalità didattica del gioco e/o dell attività ludica. Il project work. Le lingue si imparano per motivi culturali, ma soprattutto per comunicare. Svolgere e portare a termine brevi compiti non solo prepara gli studenti a comunicare in condizioni reali, ma costituisce un ottimo modo per motivarli. Progetti che richiedono la collaborazione di due o più studenti possono essere interessanti e semplici da organizzare: fare un indagine, raccogliere informazioni o materiali, organizzare una festa scolastica o un evento culturale. In altre parole, delle simulazioni coinvolgenti, cioè fare cose concrete e pratiche con, tramite e grazie all italiano. Il project work è particolarmente indicato per gli adolescenti, ma ovviamente è indispensabile che i compiti ruotino intorno ai loro interessi, altrimenti la motivazione non sarà raggiunta. La varietà. Gli studenti hanno bisogno di stabilità, ciò li tranquilizza e li fa sentire più sicuri. Ma stabilità non significa ripetizione e, quindi, noia e demotivazione. La varietà è altrettanto importante, varietà di procedure da parte dell insegnante e varietà di materiali, stimoli, idee, tecniche didattiche, per quel che riguarda il libro. Ogni tanto gli studenti vanno sorpresi, ciò attiva il cervello, lo rende più aperto e ricettivo verso nuovi input. La varietà favorisce e crea la motivazione, la quale a sua volta favorisce l acquisizione. Valutazione e autovalutazione. Un corso per adolescenti, ma non solo, deve dare agli studenti la possibilità di fare il punto, di sistematizzare e quantificare quanto hanno appreso. Ciò è molto importante dal punto di vista motivazionale: quando lo studente si rende conto che effettivamente impara, che il corso che ha scelto funziona, si automotiva, ha voglia di andare avanti, di continuare a imparare. Questa sistematizzazione non dovrebbe avere solo una forma teorica, come ad es. le domande del portfolio europeo, ma essenzialmente pratica: un ripasso guidato ma attivo. Telis Marin Insegnante, Autore Giornate della lingua italiana - Incontro di formazione per insegnanti di italiano L 11 e il 12 dicembre 2009 ha avuto luogo il Convegno Giornate della lingua italiana - Incontro di formazione per insegnan di italiano, organizzato dal Centro Linguis co dell Università di Cipro grazie al contributo economico del Ministero degli Esteri della Repubblica Italiana. Il Convegno era rivolto innanzitu o agli insegnan di italiano presso i licei ciprio, ma ha visto la partecipazione anche degli insegnan di alcune scuole private, quali L Is tuto Terra Santa di Nicosia e la Saint Mary School di Limassol. La lingua italiana è la seconda lingua straniera insegnata nei licei ciprio e numerosa è la richiesta di insegnamento dell italiano anche in altre is tuzioni, sia pubbliche che private. Si è pensato quindi che fosse un o ma opportunità per i numerosi insegnan di lingua italiana offrire un corso di aggiornamento, seppur breve, qui a Cipro. Il seminario/workshop è stato tenuto principalmente dalla Prof.ssa Anna Comodi della pres giosa Università per Stranieri di Perugia, la quale ha presentato una interessan ssima lezione sull insegnamento della lingua usando tes teatrali e, il giorno seguente, sull insegnamento della gramma ca per livelli in accordo con il Quadro Comune Europeo. Ha concluso il Convegno una tavola rotonda sulla situazione della lingua italiana a Cipro e le preoccupazioni degli insegnan per il loro futuro, a causa della riforma delle scuole superiori che è in corso di preparazione al Ministero della Istruzione e Cultura di Cipro. La discussione è stata par colarmente animata e la Prof.ssa Bianchi De Vecchi, ex Re ore dell Università per Stranieri di Perugia e ospite del Convegno, ha promesso che avrebbe perorato la causa degli insegnan presso il presidente della Repubblica, Sig. Cristofias, che avrebbe incontrato il giorno seguente. Il Convegno ha avuto l onore dei salu di Sua Eccellenza l Ambasciatore d Italia Afredo Bas anelli, del Dire ore del Centro Linguis co, Prof. Jack Burston, della Prof.ssa Zina Poullì, Dire rice della Istruzione Secondaria del Ministero della Pubblica Istruzione Cipriota e della già citata Prof.ssa Paola Bianchi De Vecchi. Visto il successo del Convegno e l apprezzamento da parte di tu i partecipan, la sezione di italiano del Centro Linguis co si augura di poter ripetere presto questa posi va esperienza. Gabriela Arru. 7

Giornata europea delle lingue Giornata Europea delle lingue 2010 Venerdì 24 settembre 2010 abbiamo festeggiato alla grandissima la Giornata Europea delle Lingue nella nostra scuola, il liceo Santissimi Pietro e Paolo. Nel cortile della scuola, noi professori di italiano abbiamo allestito un allegro punto di ristoro dedicato al caffè italiano, presso il quale si potevano vedere diversi tipi di caffettiere e caffè italiani (espresso, d orzo, decaffeinato), come pure altri oggetti che i nostri amici italiani utilizzano durante la preparazione di tale bevanda (dosacaffè, dosazucchero, tazzine ecc.). All apertura dello stand, sono accorsi a frotte studenti e professori che, incuriositi dalla no- 8

Giornata europea delle lingue Giornata Europea delle lingue 2010 stra iniziativa, hanno avuto modo di assaggiare dell autentico espresso freddo da noi offertogli. I presenti hanno avuto anche modo di conoscere, attraverso appositi cartelloni realizzati con l aiuto degli alunni, alcuni fra i principali simboli dell Italia di oggi, da Silvio Berlusconi a Fabio Cannavaro, senza dimenticare la classica pizza napoletana e l amatissimo Pinocchio. La manifestazione si è conclusa con un... umile sfoggio delle nostre qualità canore: insegnanti ed alunni hanno infatti intonato i sempreverdi Volare e Ti amo. Avevamo provveduto a distribuire il testo delle due canzoni anche agli alunni che non facevano parte del coro, il che ha contribuito a rendere la performance ancora più viva e spumeggiante. Non possiamo esimerci dal rilevare lo straordinario talento canoro delle colleghe Irini Retzouli e Despina Asouchidou. Si è trattato di un momento di autentica festa per noi e soprattutto per i ragazzi. Non resta che iniziare con impazienza il conto alla rovescia in vista della prossima edizione! Argyro Nicolaidou & E.Papakosta-Pigro 9

La cucina italiana TIRAMISÙ - ΤΙΡΑΜΙΣΟΥ TIRAMISÙ Ingredienti: 250 g di mascarpone 3 uova 3 cucchiai di zucchero savoiardi (a seconda degli strati desiderati) cacao amaro in polvere caffè espresso non zuccherato vermouth (facoltativo) In una terrina frullare il mascarpone insieme ai tuorli e allo zucchero. A parte, montare gli albumi a neve. Unire il tutto e mescolare delicatamente fino ad avere un composto omogeneo. A questo punto, bagnare i savoiardi nel caffè (a cui si può aggiungere volendo un po di vermouth), facendo attenzione a non farli impregnare troppo, e disporli sul fondo di una teglia fino ad ottenere il primo strato. Ricoprirlo con la crema preparata, e così via, fino al raggiungimento del numero desiderato di strati (almeno due). Cospargere il dolce di cacao amaro in polvere e lasciarlo per qualche ora in frigo prima di consumarlo. ΤΙΡΑΜΙΣΟΥ Υλικά: 250 γρ μασκαρπόνε (κρεμώδες τυρί που πωλείται στις υπεραγορές) 3 αβγά 3 κουταλιές ζάχαρη σαβουαγιάρ (ανάλογα με τις στρώσεις που επιθυμείτε να φτιάξετε) λίγο κακάο σε σκόνη πικρός καφές (κατά προτίμηση εσπρέσσο, αλλιώς νεσκαφέ) βερμούτ (προαιρετικά) Σε ένα μπολ χτυπάμε με το μίξερ το μασκαρπόνε με τους κρόκους των αβγών και τη ζάχαρη. Χωριστά, χτυπάμε τα ασπράδια των αβγών μέχρι να γίνουν μαρέγκα. Τα ενώνουμε και τα ανακατεύουμε ελαφριά μέχρι να δέσει το μείγμα. Στο σημείο αυτό, βουτάμε τα σαβουαγιάρ στον καφέ (στον οποίο μπορούμε προαιρετικά να προσθέσουμε λίγο βερμούτ), προσέχοντας να μη βραχούν υπερβολικά, και τα τοποθετούμε σε ταψάκι, φτιάχνοντας έτσι την πρώτη στρώση του γλυκού. Από πάνω σκεπάζουμε τα σαβουαγιάρ με μία δόση κρέμας, την οποία καλύπτουμε με δεύτερη στρώση σαβουαγιάρ και πάει λέγοντας. Συνήθως φτιάχνουμε τουλάχιστον δύο στρώσεις. Αφού καλύψουμε με κρέμα και την τελευταία στρώση σαβουαγιάρ, ρίχνουμε κακάο σε σκόνη από πάνω και αφήνουμε το γλυκό στο ψυγείο για μερικές ώρες πριν να το καταναλώσουμε. Ε. Παπακώστα-Pigro. 10

La cucina italiana FETTINE ALLA PIZZAIOLA - ΦΙΛΕΤΑΚΙΑ ΑΛΑ ΠΙΤΣΑЇΟΛΑ FETTINE ALLA PIZZAIOLA Ingredienti (per 4 persone): 4 fettine di vitello o di suino 600 g di pomodori uno spicchio d aglio olio d oliva (mezzo bicchiere) sale pepe origano basilico (facoltativo) Versare in una padella mezzo bicchiere d olio e farvi imbiondire uno spicchio d aglio. Aggiungere i pomodori, abbondante origano, un po di pepe e le fettine di carne e far cuocere a fuoco basso e a recipiente coperto per circa mezz ora. Verso la fine aggiungere anche un pizzico di sale. ΦΙΛΕΤΑΚΙΑ ΑΛΑ ΠΙΤΣΑЇΟΛΑ Υλικά (για 4 άτομα): 4 βοδινά ή χοιρινά φιλετάκια 600 γρ ντομάτες (ψιλοκομμένες) μία σκελίδα σκόρδο μισό ποτήρι ελαιόλαδο αλάτι πιπέρι ρίγανη βασιλικός (προαιρετικά) Σε ένα τηγάνι ρίχνουμε το λάδι και τσιγαρίζουμε το σκόρδο. Προσθέτουμε την ντομάτα, μπόλικη ρίγανη, λίγο πιπέρι και τα φιλετάκια. Τα αφήνουμε σε χαμηλή φωτιά και σκεπασμένα για περίπου μισή ώρα. Προς το τέλος προσθέτουμε και μία πρέζα αλάτι. Ε. Παπακώστα-Pigro. 11

Studiare in Italia Corsi d italiano ΘΕΛΕΙΣ ΔΩΡΕΑΝ ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ; ΝΑ Η ΕΥΚΑΙΡΙΑ! Αν θέλεις να περάσεις 3 εβδομάδες στη λίμνη Γκάρντα, να διασκεδάσεις στο πάρκο Gardaland, να δοκιμάσεις αυθεντικά ιταλικά φαγητά και να γνωρίσεις νέους από όλο τον κόσμο, τότε η μικρή πόλη του Gargnano (BS) είναι η ευκαιρία σου! Το Πανεπιστήμιο του Μιλάνου σε συνεργασία με τον δήμο της πόλης οργανώνει κάθε καλοκαίρι τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο προγράμματα ιταλικής γλώσσας και πολιτισμού για νέους. Οι συμμετέχοντες όχι μόνο παρακολουθούν μαθήματα γλώσσας και σεμινάρια πολιτισμού, αλλά επίσης πηγαίνουν σε εκδρομές, πάρτυ, επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, θεατρικές παραστάσεις και πολλά άλλα. Φιλοξενούνται είτε στο επιβλητικό ανάκτορο Feltrinelli είτε σε γραφικές πανσιόν του δήμου. Τρώνε όλοι μαζί στον κήπο του κεντρικού κτηρίου με θέα στη λίμνη και παρακολουθούν μαθήματα σε πλήρως εξοπλισμένες αίθουσες. Αν λοιπόν θέλεις να τολμήσεις κάτι διαφορετικό και το καλοκαίρι θα είσαι 18 χρόνων, το site τους σίγουρα θα σε ενθουσιάσει: http://www.unimi.it/studenti/foreign_ students/1212.htm Οι αιτήσεις γίνονται τον Μάρτιο συμπληρώνοντας την αίτηση και στέλνοντας ένα βιογραφικό σημείωμα στα ιταλικά, ενώ δίνονται και σχετικές υποτροφίες [http:// users.unimi.it/calcif/bando.html, Bando 2010 (versione in inglese)], οι οποίες παρέχουν δωρεάν στέγαση και πλήρη διατροφή και φυσικά καλύπτουν τα δίδακτρα για παρακολούθηση στα μαθήματα. Οι αρμόδιοι αναζητούν νέους με επίπεδο γνώσης ιταλικών από Β1 έως Γ2 και, εφόσον διαθέτεις, την αντίστοιχη ξενόγλωσση πιστοποίηση. Το βασικότερο όμως είναι η χώρα προέλευσής σου, καθώς ψάχνουν νέους από παντού: έναν από κάθε χώρα του κόσμου! Εσύ αρκεί να πληρώσεις τα εισιτήριά σου μέχρι το Μιλάνο τα υπόλοιπα θα τα αναλάβουν οι υπεύθυνοι εκεί! Για περισσότερες πληροφορίες και φωτογραφίες μπες στη σχετική ιστοσελίδα στο διαδίκτυο: http://www.palazzofeltrinelli.it/, Info Corsi Internazionali di Lingua e Cultura Italiana. Buon divertimento! Μαρία Φιδάνη 12

L angolo dell internet ecco una serie di siti dedicati all insegnamento dell italiano come lingua straniera, che potete usufruire per rendere la vostra lezione ancora più interessante e varia! Buon lavoro! SITI CON ATTIVITÀ DI ITALIANO PER STRANIERI I siti sono elencati in ordine alfabetico. http://academic.brooklyn.cuny.edu/ modlang/carasi/site/pageone.html Oggi e domani : corso completo, elementare, esercizi e suoni, con traduzioni in inglese. http://adesso.heinle.com/ Esercizi interattivi di lessico e grammatica. Cliccare su solo testo. http://www.attori.com/dizione/diz00.htm Schede di fonetica, con la pronuncia corretta delle vocali, delle s, e delle z. http://www.bbc.co.uk/languages/italian/ index.shtml Funzioni comunicative da apprendere ad un livello base. http://www.chass.utoronto.ca/~ngargano/ Esercizi lessicali e grammaticali, spiegazioni in italiano. Per anglofoni. www.centrocome.it Molti materiali per l insegnamento della lingua per comunicare e per studiare, sia per ragazzi che per adulti. www.cestim.org/06scuola.htm Progetti e materiali per l accoglienza e l inserimento nella scuola. http://www.conversazione.net/ Lettura, ascolti, esercizi interattivi e altri stampabili su carta. Στο μπαλκόνι του 14ο αιώνα «Ανοίγει» για γάμους το ιστορικό σπίτι της Ιουλιέττας στη Βερόνα Η μεσαιωνική πόλη της Βερόνας διαθέτει για πρώτη φορά για γαμήλιες τελετές το ιστορικό σπίτι της Ιουλιέττας, θέλοντας να ενισχύσει την εικόνα της πόλης ως σύμβολο της παντοτινής αγάπης, αλλά με διόλου ευκαταφρόνητο κόστος... Οι γάμοι στο σπίτι της σαιξπηρικής ηρωίδας, στην καρδιά της Βερόνας, αρχίζουν τον Απρίλιο. Για τους Ιταλούς μία ρομαντική γαμήλια τελετή θα κοστίζει 600 ευρώ, ενώ το κόστος της ενοικίασης της Casa di Giulietta ανεβαίνει περίπου στα 1.000 ευρώ για τους μελλόνυμφους χωρών εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το σπίτι της οικογένειας Καπέλο -των Καπουλέτων στο ρομαντικό θεατρικό έργο του Σαίξπηρ- είναι από τα δημοφιλέστερα τουριστικά αξιοθέατα της Ιταλίας. Το διάσημο μπαλκόνι του 14ου αιώνα συγκεντρώνει κάθε χρόνο 1,2 εκατομμύρια επισκέπτες. http://corso.italica.rai.it/ Video didattici, spiegazioni in portoghese, spagnolo, inglese. www.culturitalia.uibk.ac.at/culturit/ ling(uistic)a.htm Dizionari ed esercizi grammaticali. http://www.cyberitalian.com/cgi-local/ index_visitors.cgi Offre 1 demo online su tre livelli. www.2000milia.it Percorsi didattici da utilizzare in classe; materiali per studenti e insegnati. http://www.educational.rai.it/ioparloitaliano/corso.htm Corso della RAI per immigrati, scaricabile. www.elimagazines.com/play/giochi.htm Attività lessicali e giochi didattici. www.hueber.de/sixcms/list. php?page=downloads_ita_spr Attività lessicali e giochi interattivi. http://icp.ge.ch/sis/lingua/giochi Esercizi interattivi e stampabili su carta. Schede grammaticali. Esercizi con immagini. Brani sonori (canzoni, pubblicità, spezzoni di film). www.insegnare-italiano.it Sito di link per italianisti, al cui interno si trovano indirizzi di siti specialistici. www.italianol2.info/ Materiali per corsi di lingua per ragazzi e adulti. www.italianoperlostudio.it Oltre 130 materiali disciplinari per lo studio per studenti stranieri. In continuo ampliamento. ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ Ένας συλλέκτης έργων τέχνης εντόπισε ένα δόντι, ένα δάχτυλο και τον αντίχειρα του Γαλιλαίου, όπως ανακοίνωσε το Μουσείο Ιστορίας της Επιστήμης της Φλωρεντίας. Τα δάχτυλα και το δόντι αφαιρέθηκαν από τη σορό του μαζί με ένα δάχτυλο και έναν σπόνδυλο κατά την ταφή του το 1642. Ο Τζοβάνι Ταρτζόνι Τοτσέτι, ιστορικός που συμμετείχε τότε στην τελετή και έγραψε για αυτήν, ομολόγησε ότι «δυσκολεύτηκε να αντισταθεί στον πειρασμό να πάρει το κρανίο που είχε φιλοξενήσει μια τέτοια εκπληκτική μεγαλοφυΐα».τα λείψανα www.learningpaths.org/italianindex.htm Percorsi didattici per i diversi stili d apprendimento. http://www.locuta.com/classroom.html The Italian electronic classroom progetto del Centro Studi Italiani. Esercizi di grammatica, lessico, fonetica, spiegazioni grammaticali, ecc. http://www.marcodelisi.com/testi/insegno.htm Letture, ascolti e esercizi (strutturali) stampabili su carta. http://www.puntolingua.it/esercizi_intro_ita.asp Esercizi di grammatica suddivisi per livello http://webs.racocatala.cat/llengua/it/index.html Impariamo l italiano esercizi di lingua italiana, Esercizi da svolgere a computer su grammatica, lessico, modi di dire, ecc. http://www.scudit.net/mdindice.htm Materiale didattico di italiano per stranieri aggiornato ogni 15 giorni, copre vari livelli da quello elementare a quello avanzato e propone materiale molto vario: attività d riflessione linguistica di lettura e comprensione,ecc. http://utenti.lycos.it/italianonline/ Cruciverba. http://web.uvic.ca/hispanital/italian/italian100/ Cruciverba, quiz, attività di completamento, ecc. Στέργιος Κανάκης Καθηγητής Ιταλικών περνούσαν από τον ένα συλλέκτη στον άλλο μέχρι που χάθηκαν μυστηριωδώς το 1905. Το άλλο δάχτυλο και ο σπόνδυλος φυλάσσονται από το 1737 σε μουσεία της Φλωρεντίας και της Πάδοβα.Το Μουσείο, σημειώνει στην ανακοίνωσή του ότι δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για την αυθεντικότητα των λειψάνων. Πρόκειται δε να εκτεθούν στις αρχές του 2010 όταν ανοίξει το μουσείο το οποίο ανακαινίζεται και θα μετονομαστεί σε Μουσείο Γαλιλαίου. Ο Γαλιλαίος γεννήθηκε στην Πίζα το 1564 και θεωρείται ο «πατέρας» της σύγχρονης επιστήμης λόγω των μελετών του στη Φυσική, τα Μαθηματικά και την Αστρονομία. Επί 95 χρόνια μετά το θάνατό του η Εκκλησία αρνείτο να τον ενταφιάσει, επειδή οι θεωρίες του έρχονταν σε αντίθεση με τη διδασκαλία της Καθολικής Εκκλησίας. Πλέον αναπαύεται στη Σάντα Κρότσε της Φλωρεντίας, απέναντι από τον τάφο του Μιχαήλ Αγγέλου. Στέργιος Κανάκης Novità internet 13