10 ε Δζληθή ζηρογγσιή ηράπεδα θαηά ηωλ δηαθρίζεωλ

10 ε Δζληθή ζηρογγσιή ηράπεδα θαηά ηωλ δηαθρίζεωλ ΜΔΣΑΝΑΣΔ θαη ΡΟΜΑ ζηο ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΤΣΖΜΑ ελ κέζω ηες ΚΡΗΖ ΜΗΑ ΤΕΖΣΖΖ ΔΠΗΚΑΗΡΖ; ΑΝΣΗΓΟΝΖ - Κέληρο Πιεροθόρεζες θαη Σεθκερίωζες γηα Ραηζηζκό, Οηθοιογία, Δηρήλε θαη Με Βία & Δσρωπαϊθό Δρεσλεηηθό Πρόγρακκα ACCEPT PLURALISM Με ηε ζσλεργαζία ηοσ GOETHE INSTITUT ATHEN Η εθδήισζε ζα γίλεη ζην Iλζηηηούηο Goethe Οκήροσ 14-16, Αζήλα Σρίηε, 20 Γεθεκβρίοσ 2011 Ώρες: 17:30-21:30 1

Η ΜΚΟ ΑΝΣΙΓΟΝΗ θαη ην εξεπλεηηθό πξόγξακκα ACCEPT PLURALISM κε ηελ ζπλεξγαζία ηνπ Ιλζηηηνπηνπ Γθαίηε ηεο Αζήλαο δηνξγάλσζαλ ζηηο 20 Γεθεκβξίνπ κε αθνξκή ηελ Παγθόζκηα Ηκέξα ηνπ Μεηαλάζηε (18 Γεθεκβξίνπ) κηα ηξνγγπιή Σξάπεδα κε ζέκα: Μεηανάζηες, Ρομά και εκπαίδεσζη ζηην Ελλαδα εν μέζω ηης κρίζης: μια ζσζήηηζη επίκαιρη? Η Άλλα Σρηαληαθσιιίδοσ, θαζεγήηξηα ζην Δπξσπατθό Παλεπηζηεκηαθό Ιλζηηηνύην ηεο Φισξεληίαο θαη Δπηζηεκνληθή πληνλίζηξηα ηνπ εξεπλεηηθνύ πξνγξάκκαηνο ACCEPT PLURALISM παξνπζίαζε κε ζπληνκία ην ζεσξεηηθν πιαηζην ηνπ πξνγξάκκαηνο κε βάζε ηελ έλλνηα ηεο αλνρήο/αλεθηηθόηεηαο. Η έλλνηα απηή νξίδεηαη σο Ο X αλέρεηαη ηνλ Y, όπνπ: Ο X απνδνθηκάδεη ηνλ Y. Ο X έρεη ηελ δύλακε λα επέκβεη θαη λα εκπνδίζεη ηνλ Y αιιά απνθαζίδεη λα κελ ην θάλεη. Η νκηιήηξηα ζρνιίαζε ην γεγνλόο όηη ε έλλνηα ηεο αλεθηηθόηεηαο εκπεξηέρεη κηα αξλεηηθή ρξνηά (όηαλ αλερνκαη θαηη ζεκαίλεη απηόκαηα όηη δελ ην εθηηκώ) αιια ζεκείσζε επίζεο όηη ππάξρνπλ δηαθνξεηηθέο κνξθέο αλεθηηθόηεηαο. Έηζη κπνξνύκε λα κηιάκε γηα θηιειεπζεξε αλεθηηθόηεηα πνπ πεξηνξίδεηαη ζηελ αλνρή θάπνησλ πξαθηηθώλ ή πεπνηεζήζεσλ σο απιή κε επέκβαζε αιιά επίζεο θαη γηα ιζόηιμη ανεκηικόηηηα η οποία αλαθέξεηαη ζε ζεζκηθέο ξπζκίζεηο θαη δεκόζηεο πνιηηηθέο πνπ θαηαπνιεκνύλ ηα αξλεηηθά ζηεξεόηππα (θαηά ησλ κεηνλνηήησλ), αλαγλσξίδνπλ ηελ ζπιινγηθή δηαθνξεηηθόηεηα θαη ζην δεκόζην ρώξν, θαη ηείλνπλ λα πξνσζήζνπλ κηα θνηλή ηαπηόηεηα πνπ αγθαιηάδεη όιεο ηηο νκάδεο πνπ απαξηίδνπλ κηα θνηλσλία. Η νκηιήηξηα ηόληζε όηη βαζηθό πιενλέθηεκα ηεο αλεθηηθόηεηαο ή αλνρήο είλαη όηη έρεη εθηεηακέλν πεδίν εθαξκνγήο θαη κπνξεί λα βνεζήζεη ζηελ δηεπζέηεζε θνηλσληθώλ εληάζεσλ. Σν βαζηθό ηεο κεηνλέθηεκα είλαη όηη δελ απαληά ζην αίηεκα κεηαλαζηεπηηθώλ πιεζπζκώλ θαη κεηνλνηήησλ γηα ζεβαζκό ηεο δηαθνξεηηθόηεηαο ηνπο νύηε γηα ελζσκάησζε ησλ δηθώλ ηνπο ραξαθηεξηζηηθώλ ζηελ απην-αληίιεςε ηνπ έζλνπο θαη ηεο πνιηηείαο Σν εξεπλεηηθό πξόγξακκα ACCEPT PLURALISM εξεπλά εκπεηξηθά αιιά θαη εμεηάδεη ηνπο θαλνληζηηθνύο (εζηθνύο) ιόγνπο γηα ηνπο νπνίνπο δεηείηαη (γηα ζπγθεθξηκέλα άηνκα, νκάδεο ή πξαθηηθέο) Να ηηο αλερζνύκε ελώ δελ ζα έπξεπε λα ηηο αλερζνύκε, λα ηηο αλερζνύκε θαη ζα πξέπεη λα ηηο αλερζνύκε, λα ηηο αλερζνύκε ελώ ζα έπξεπε όρη απιά λα ηηο αλερζνύκε αιιά λα ηηο απνδερζνύκε, αλαγλσξίζνπκε θαη ζεβαζηνύκε Σν πξώην κέξνο ηεο εκπεηξηθήο έξεπλαο ηνπ πξνγξάκκαηνο επηθεληξώζεθε ζην ζέκα ηεο αλεθηηθόηεηαο ζηελ ζρνιηθή δσή. Σν πξόγξακκα εθπόλεζε ζρεηηθέο κειέηεο ζε 16 επξσπατθέο ρώξεο πνπ δηεξεύλεζα δεηήκαηα πνιηηηζκηθήο, ζξεζθεπηηθήο ή εζλνηηθήο δηαθνξεηηθόηεηαο πνπ πξνθάιεζαλ ζπγθξνύζεηο θαη ηα νπνία ιύζεθαλ κε ηελ απόξξηςε/ αλνρή ηεο δηαθνξεηηθόηεηαο Πην ζπγθεθξηκέλα ε πξσηνγελήο έξεπλα πνπ δηεμάρζεθε ζηηο 16 ρώξεο εμέηαζε δύν από ηηο παξαθαησ ζεκαηηθέο: σκπερηθορές ζηο ζτοιείο, δηακόρθωζε ηοσ ζτοιηθού περηβάιιοληος: Θξεζθεπηηθά ζύκβνια ζηηο ηάμεηο, κάζεκα ησλ ζξεζθεπηηθώλ ζηα ζρνιεία, δηδαζθαιία κεηξηθήο γιώζζαο 2

τοιηθό πρόγρακκα: Μεηαξξπζκίζεηο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο δηδαθηέαο ύιεο, αγσγή ηνπ πνιίηε (δηδαζθαιία ηεο αλεθηηθόηεηαο θαη ηνπ ζεβαζκνύ ηεο δηαθνξεηηθόηεηαο) Γοκή ηοσ ζτοιηθού ζσζηήκαηος: ρνιηθόο δηαρσξηζκόο (απόξξηςε παηδηώλ κεηαλαζηώλ ή κεηνλνηήησλ), ζξεζθεπηηθά ζρνιεία (faith schools) Μεηά ηελ γεληθή απηή παξνπζίαζε ε εκεξίδα επηθεληξώζεθε ζην δήηεκα ηες πρόζβαζες ηωλ κεηολοηήηωλ θαη αιιοδαπώλ παηδηώλ ζηελ εθπαίδεπζε ζήκεξα, ελ κέζσ κηαο θξίζεο πνπ πξνζβάιιεη ην δηθαίσκα ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία γηα όιν θαη επξύηεξεο νκάδεο ηνπ πιεζπζκνύ ηεο ρώξαο Αλοτή θαη Αποδοτή ηωλ Παηδηώλ από κεηαλαζηεσηηθές οηθογέλεηες ζηο ειιεληθό ζτοιείο Πξνεδξεύνπζα ζηελ πξώηε ελόηεηα ήηαλ ε Άλλα Σρηαληαθσιιίδοσ. Παρεκβάζεης Η πξώηε παξέκβαζε έγηλε από ηνλ Πέηρος Υαραβηηζίδε, δάζθαιν ζην 132 ν δεκνηηθό ζρνιείν Αζελώλ γηα πεξηζζόηεξα από 10 ρξόληα. Σν ζέκα ηεο νκηιίαο ηνπ ήηαλ: Εμπειπίερ από ηο 132 ο δημοηικό ζσολείο Αθηνών: δπάζειρ ενανηίον ηηρ ξενοθοβίαρ και ανηιδπάζειρ. Σν 132 ν ζρνιείν είλαη γλσζηό ζε όιε ηελ Αζήλα θαη σο έλα βαζκό ζε παλειιαδηθν επίπεδν γηα ηελ ηδηαίηεξε πξνζέγγηζε πνπ έρεη πηνζεηήζεη όζνλ αθνξά ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηώλ από νηθνγέλεηεο κεηαλαζηώλ. Σν ζρνιείν βξίζθεηαη ζην ζρνιηθό ζπγθξόηεκα ηεο Γθξάβαο θαη έρεη έλα πςειό (20%) πνζνζηό παηδηώλ πξώηεο θαη δεύηεξεο γεληάο. Ο Πέηξνο Υαξαβηηζίδεο παξνπζίαζε ηηο βαζηθέο αξρέο πνπ δηέπνπλ ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη κέζνδν ζην ζρνιείν. Σόληζε ηελ έκθαζε ζηελ ιεηηνπξγία ηνπ ζπιιόγνπ δηδαζθόλησλ ζην ζρνιείν σο ηελ βαζηθή κνλάδα θαη νκάδα πνπ αλαπηύζζεη ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ζπιινγηθά, ηελ ζηελή ηνπο ζπλεξγαζία κε ηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ αιιά θαη κε θνξείο εθηόο ζρνιείνπ. Παξνπζίαζε ελδεηθηηθά κεξηθέο από ηηο πξσηνβνπιίεο πνπ αλαιήθζεθαλ ηα πεξαζκέλα ρξόληα ζην ζρνιείν απηό θαη ζπγθεθξηκέλα ηελ δηδαζθαιία ηεο κεηξηθήο γιώζζαο ησλ παηδηώλ από άιιεο ρώξεο (αιβαληθά θπξίσο), ηελ δεκνζίεπζε ησλ αλαθνηλώζεσλ ηνπ ζρνιείνπ ζε πεξηζζόηεξεο γιώζζεο, ηελ δηεύξπλζε ηνπ πεξηερόκελνπ ησλ εζληθώλ ενξηώλ κε ζηόρνλ λα απνθηήζνπλ λόεκα θαη λα αγθαιηάζνπλ όινπο ηνπο καζεηέο. Δπηζεο παξνπζίαζε ηνλ επηηπρή πεηξακαηηζκό ησλ δηδαζθόλησλ ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ εηζαγσγή κεζόδσλ βησκαηηθήο κάζεζεο θαζώο θαη ηελ ζεκαζία ηεο ζπλερνύο αμηνιόγεζεο ησλ δξάζεσλ απηώλ θαζώο θαη ηελ επηζηεκνληθή δξαζηεξηόηεηαο ησλ δηδαζθόλησλ ζην βαζκό πνπ παξνπζίαδαλ ην έξγν ηνπο ζε επηζηεκνληθά ζπλέδξηα θαη αλέπηπζζαλ ηελ ζεσξεηηθή ηνπο θαηάξηηζε. Σα απνηειέζκαηα ηεο δηαθνξεηηθεο απηήο πξνζέγγηζεο ηεο ζρνιηθήο δσήο ζην 132 ν δεκνηηθό ζρνιείν ππήξμαλ πνιπ ζεηηθά: ζηακάηεζε ε ζρνιηθή δηαξξνή, πεξηνξίζηεθαλ ηα θαηλόκελα μελνθνβίαο θαη ξαηζηζκνύ κεηαμύ ησλ καζεηώλ, δεκηνπξγήζεθε ζύιινγνο 3

γνλέσλ πνπ πξηλ δελ ππήξρε, βειηηώζεθαλ νη επηδόζεηο ησλ παηδηώλ ζηα καζήκαηα, ελίζρπζεθε ε απηνεθηίκεζε θαη ν απηνζεβαζκόο ησλ παηδηώλ θαη ησλ δαζθάισλ θαζσο θαη ε ηθαλνπνίεζε ηνπο από ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Μεηά από κηα ζύληνκε αλαδξνκή ζηελ πξνζσξηλή δηαθνπή ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ ζρνιείνπ ηελ πεξίνδν 2007 σο 2010 κε ηελ απνκάθξπλζε ηεο δηεπζύληξηαο ηέιιαο Πξσηνλνηαξίνπ, ηελ πνηληθή ηεο δησμε αιιά θαη ηελ παλεγπξηθή ηεο αζώσζε θαη επηζηξνθή ζην ζρνιείν, ν Πέηξνο Υαξαβηηζίδεο ηόληζε όηη απηό πνπ ζήκεξα ρξεηάδεηαη εηλαη λα αλαξσηεζνύκε γηαηί απηή ε «δηαθνξεηηθή» πξνζέγγηζε ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη ζηελ ζρνιηθή δσή πνπ πηνζεηήζεθε ζην 132 ν ζρνιείν δελ δηαδόζεθε θαη ζε άιια. Σόληζε ζην πιαηζην απηό ηελ ζεκαζία νξγαλσζεο ελόο δηθηύνπ εθπαηδεπηηθώλ πνπ ελεξγνπνηνύληαη ζηνλ ηνκέα ηεο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο κε ζηόρν ηελ εθαξκνγή ηεηνησλ πξσηνβνπιηώλ θαη ζε άιια ζρνιεία έηζη ώζηε ην 132 ν ζρνιείν λα πάςεη λα απνηειεί ην θσηεηλό πιελ κνλαρηθό παξάδεηγκα απνδνρήο θαη ζεβαζκνύ ζηελ δηαθνξεηηθόηεηα ζηα ειιεληθά ζρνιεία. Η δεπηεξε θαηά ζεηξά παξέκβαζε έγηλε από ηελ Βάζω Νηθοιάοσ, δαζθάια, κέινο ηνπ Παηδαγσγηθνύ Οκίινπ ησλ Παξεκβάζεσλ Π.Δ. θαη ηεο νκάδαο «Πίζσ Θξαλία» θαζώο θαη δαζθαια ζην 87 ν δεκνηηθό ζρνιείν Αζελώλ ζην Γθάδη (ζηελ πιαηεία Κνπκνπλδνύξνπ) ην νπνίν έρεη θαηά πιεηνςεθία κεηαλάζηεο καζεηέο. Η Βάζσ Νηθνιάνπ ζρνιίαζε κε ζπληνκία ην δνθεξό ηνπίν ηεο θξίζεο ζηελ Διιάδα θαη ην πσο απηό επεξεάδεη ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηώλ γεληθά θαη εηδηθόηεξα ησλ παηδηώλ από κεηαλαζηεπηηθέο νηθνγέλεηεο. εκείσζε όηη ππάξρνπλ αθόκα θξνύζκαηα εζληθνύ δηαρσξηζκνύ ζε ζρνιεία ησλ Αζελώλ όπνπ νξηζκέλνη δηεπζπληέο αξλνύληαη λα εγγξάςνπλ παηδηά από κεηαλαζηεπηηθέο νηθνγέλεηεο κε ηελ πξόθαζε όηη δελ έρνπλ ζέζεηο. Σόληζε όηη ζε ζρέζε κε ην παξειζόλ ην θαηλόκελν έρεη κεησζεί αιιά δελ έρεη εμαιεηθζεί. Η Βάζσ Νηθνιάνπ παξνπζίαζε ην ηνπίν ηεο θξίζεο ζην ζρνιείν όπνπ εξγάδεηαη όπνπ θαζεκεξηλα ππάξρεη θάπνην παηδί πνπ θεύγεη ζηελ κέζε ηεο ζρνιηθήο ρξνληάο γηαηί νη γνλείο απνθαζίδνπλ λα επηζηξέςνπλ ζηελ ρώξα πξνέιεπζεο ιόγσ θξίζεο θαη αλεξγίαο. Η ζπλαηζζεκαηηθή θόξηηζε από ηεηνηα πεξηζηαηηθά είλαη κεγαιε ηόζν γηα ηα παηδηά πνπ ράλνπλ ηνπο θίινπο ηνπο, όζν θαη γηα ηα παηδηά πνπ θεύγνπλ γηα κηα παηξίδα πνπ γλσξίδνπλ ειάρηζηα θαζώο βεβαηα θαη γηα ηνπο δηδάζθνληεο. εκείσζε επίζεο ηελ δξηκύηεηα ηεο θξίζεο θαη ηελ απζόξκεηε νξγάλσζε άηππνπ ζπζζίηηνπ από ηνπο δηδάζθνληεο γηα ηα παηδηά εθείλα πνπ νη νηθνγέλεηεο ηνπο αληηκεησπίδνπλ ζνβαξνηαηα νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα ιόγσ αλεξγίαο ησλ γνλέσλ. Η νκηιήηξηα παξνπζίαζε επίζεο ηελ εκπεηξία ηεο σο εζειόληξηα ζην ηεθη Αιιειεγγύεο θαη Τπνζηήξημεο Μεηαλαζηώλ ζηα Δμάξρεηα θαη ζηελ νκάδα Πίζσ Θξαλία πνπ δηδάζθεη ηελ ειιεληθή γιώζζα ζε ελήιηθνπο κεηαλαζηεο. Σόληζε πόζν ζεκαληηθό εξγαιείν είλαη ε εθκάζεζε ηεο γιώζζαο θαζώο θαη πόζα πξάγκαηα καζαίλνπλ νη ίδηνη νη εθπαηδεπηηθνί από ηνπο ελήιηθνπο καζεηέο ηνπο γηα ηηο ρσξεο πξνέιεπζεο ηνπο θαη γηα ηηο παξαδόζεηο ηνπο θαη πόζν επαηζζεηνπνηνύληαη ζηηο δηαθνξέο απηέο εθεί πνπ πξηλ έβιεπαλ κηα ηερλεηή νκνηνγέλεηα κε βάζε ην όηη όινη νη κεηαλάζηεο είλαη «μέλνη». 4

Ο Κώζηα Θερηαλός, Γεηπζπληήο ηνπ 19 νπ γπκλαζίνπ Αζελώλ, ζηελ πεξηνρή ηνπ Αγ. Παληειεήκνλα κίιεζε κε ζέκα Μεηανάζηερ και εκπαίδεςζη. Καθημεπινά ζηιγμιόηςπα από ένα ζσολείο ηηρ Αθήναρ. Ο Κώζηα Θεξηαλόο επηζήκαλε όηη πιένλ ζήκεξα ηα παηδηά από νηθνγελεηεο κεηαλαζηώλ είλαη πνιιά ρξόληα ζηελ Διιάδα θαη έρνπλ ήδε θνηηήζεη ζε ειιεληθά δεκνηηθά νπνηε ηα δεηήκαηα πξνζαξκνγήο ηνπο ζην ζρνιείν είλαη πεξηνξηζκέλα. Φπζηθά ε δηάζηαζε κεηαμύ γιώζζαο ηνπ ζρνιείνπ θαη γιώζζαο ηνπ ζπηηηνπ (γιώζζα θαηαγσγήο) είλαη έλαο παξάγνληαο πνπ πξέπεη λα ιεθζεί ππόςε ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία αιια ηόληζε όηη γεληθά πιεόλ δελ ππαξρνπλ ηεηνηα πξνβιήκαηα βαζηθήο πξνζαξκνγήο ησλ παηδηώλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. εκείσζε όηη ζεκαληηθόο παξάγνληαο ζηελ έληαμε ηνπ παηδηνύ ζην ζρνιείν είλαη ε νηθνγελεηαθή ηνπ θαηάζηαζε. Γηα παξαδεηγκα παηδηα από ηελ Αιβαλία πνπ έρνπλ κεηαλαζηεπζεη ζηελ Διιάδα κε ηνπο γνλείο, ηα αδεξθηα, ηνπο παππνύδεο θακηά θνξά θαη ηνπο ζείνπο αηζζάλνληαη πην αζθαιή θαη πην «εληαγκέλα» από παηδηά πνπ έξρνλαη γηα παξάδεηγκα από ρώξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξώπεο θαη βξίζθνληαη ζηελ Διιάδα κνλα κε ηε κεηέξα ηνπο ζπλήζσο. Ο νκηιεηήο ηόληζε όηη είλαη ιάζνο λα ζεσξείηε όηη ηα παηδηά από κεηαλαζηεπηηθέο νηθνγέλεηεο δελ κπνξνύλ λα είλαη θαινί καζεηέο θαη όηη ππάξρνπλ κνλν ιίγεο θσηεηλέο εμαηξέζεηο πνπ επηβεβαηώλνπλ ηνλ θαλόλα όηη νη αιινδαπνη καζεηέο ξίρλνπλ ηελ πνηόηεηα ηνπ ζρνιείνπ. Τπνγξάκκηζε ηελ ζεκαζία ηεο κε γθεηνπνίεζεο ησλ ζρνιείσλ κε πςειά πνζνζηά αιινδαπώλ καζεηώλ θαη αζθεζε θξηηηθή ζηηο πξαθηηθέο πνιιώλ δηεπζπληώλ γεηηνληθώλ ζρνιείσλ πνπ «απηόκαηα» θαη «απζόξκεηα» ζηέιλνπλ ηα παηδηά πνπ έρνπλ ειιηπή γλώζε ηεο ειιεληθήο γιώζζαο ζην ζρνιείν ηνπο επεηδή εθείλν έρεη ραξαθηεξηζζεί σο δηαπνιηηηζκηθό κεηαηξέπνληαο ην ζρνιείν ζε ζρνιείν ακηγώο αιινδαπσλ καζεηώλ. σδήηεζε Με ηελ νινθιήξσζε ησλ ηξησλ παξεκβάζεσλ δνζεθε ν ιόγνο ζην θνηλό γηα εξσηήζεηο. Αλάκεζα ζε απηέο ζεκεηώλνπκε ηα εμήο δεηήκαηα: Σελ αλάγθε δηεύξπλζεο πξσηνβνπιηώλ ζαλ απηέο ηνπ 132 νπ ζρνιείνπ θαη ηελ δεκηνπξγία δνκώλ θαη δηθηύσλ ζηεξημεο γηα εθπαηδεπηηθνπο πνπ εξγάδνληαη ζε ζρνιεία όπνπ δελ ππάξρεη ελδηαθέξνλ από ηνλ δηεπζπληή/ηξηα ή ηνλ ζύιινγν δηδαζθόλησλ γηα ηεηνηεο δξάζεηο θαη πνπ θαηα ζπλεπεηα αηζζάλνληαη απνκνλσκέλνη. Η δεκνζηνγξάθνο Δπγελία Καηνύθα (από ηελ ΔΡΑΝΔΣ) θαη ν Γ. Φηιηππάθεο αλαξσηήζεθαλ γηαηί πξάγκαηη δελ έρεη κεηαδνζεί ην παξάδεηγκα ηνπ 132 νπ ζρνιείνπ ζε άιια. Μήπσο αλαξσηήζεθε ν Γ. Φηιηππάθεο δελ επηζπκνύλ νύηε νη (έιιελεο) γνλείο νύηε νη δάζθαινη κηα ηόζν πνιππνιηηηζκηθή πξνζέγγηζε; Ο Παξαζθεπάο Βάγγαξνο, εθπαηδεπηηθόο ζε ζρνιείν ηεο πι. Βάζεο ζην θεληξν ηεο Αζήλαο κε κεγαιν αξηζκό παηδηώλ από κεηαλαζηεπηηθέο νηθνγέλεηεο αληίζεηα ηόληζε ηελ ζεκαζία ύπαξμεο ελόο δηθηύνπ αιιειν-ππνζηήξημεο γηα εθπαηδεπηηθνύο ζε ζρνιεία όπσο ην δηθό ηνπ όπνπ δελ ππάξρεη θάπνηα ζπιινγηθή πξνζπάζεηα. Δπίζεο άζθεζε θξηηηθή (θαη απηνθξηηηθή) όζνλ αθνξά ηελ δηάζεζε πνιισλ εθπαηδεπηηθώλ λα βγνπλ από ην θαζνξηζκέλν από ην Τπνπξγείν σξάξην ηνπο θαη λα νξγαλώζνπλ ζρεηηθέο δξάζεηο. Η 5

νκηιήηξηα Βάζσ Νηθνιάνπ ηόληζε ηελ ζεκαζία ηεο αηνκηθήο δξαζηεξηνπνίεζεο ηνπ θάζε εθπαηδεπηηθνύ γηα λα έιζεη ζε επαθή κε ηηο δνκέο ππνζηήξημεο θαη ηηο κε θπβεξλεηηθέο νξγαλώζεηο πνπ δξνπλ ζηνλ ηνκέα απηό όπσο ηα «Πίζσ Θξαλία» γηα παξάδεηγκα. Ο Πέηξνο Υαξαβηηζίδεο ηνπ 132 νπ ζρνιείνπ απάληεζε όηη νη πξνζπάζεηεο ηνπ 132 νπ ζρνιείνπ είραλ κεγάιε απήρεζε αιιά όηη πξάγκαηη είλαη ιππεξό όηη δελ έρεη νξγαλσζεί αθόκα ελα παλειιαδηθό δίθηπν εθπαηδεπηηθώλ γηα αιιειν-ππνζηήξημε, παξνρή πιεξνθνξηώλ θαη ζπκβνπιώλ ζρεηηθά. Η Ρσμάλλα Ρεβάγθα εθπαηδεπηηθόο από ηελ Οπθξαλία κε καθξόρξνλε εκπεηξία δηδαζθαιίαο νπθξαληθώλ ζε παηδηά από ηελ Οπθξαλία πνπ θνηηνύλ ζε ειιεληθά ζρνιεία ηόληζε ηελ ζεκαζία δηδαζθαιίαο ησλ κεηξηθώλ γισζζώλ γηα ηα παηδηά. εκείσζε όηη σο ηώξα πξνβιέπεηαη από ην θξάηνο ζηα δηαπνιηηηζκηθά ζρνιεία ε δηδαζθαιία ησλ αιβαληθώλ θαη ξσζηθώλ ελώ ππάξρνπλ θαη άιιεο ζεκαληηθέο εζληθέο νκάδεο όπσο νη νπθξαλνί, νη γεσξγηαλνί θαη θπζηθά νη ξνπκάλνη θαη νη βνύιγαξνη ζηνλ ζρνιηθό πιεζπζκό. Η Θάιεηα Γξαγώλα πξώελ γεληθή γξακκαηέαο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο ζην Τπνπξγείν Παηδείαο ζεκείσζε όηη νη ηάμεηο νξγαλώλνληαη αλάινγα κε ηελ δήηεζε πνπ ππάξρεη ζε θάζε ζρνιείν. Ο Πέηξνο Υαξαβηηζίδεο ηόληζε ζην ζέκα απηό όηη νη ηάμεηο δηδαζθαιίαο ηεο κεηξηθήο γιώζζαο πθίζηαληαη θαη απηέο ηηο επηπησζεηο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο θαη ηεο ζπξξίθλσζεο ησλ πόξσλ. Σόληζε επίζεο όηη ην 132 ν ζρνιείν επαλεθθίλεζε ηηο δξαζηεξηόηεηεο ηνπ θέηνο κε ηελ επηζηξνθή ηεο δηεπζύληξηαο αιιά δελ έρεη αθόκα μεθηλήζεη ηα καζήκαηα κεηξηθήο γιώζζαο. Αμίδεη δε λα ζεκεησζεί όηη νη πξαθηηθέο ηνπ 132 νπ ζρνιείνπ ζα γίλνπλ αληηθείκελν αμηνιόγεζεο από νκάδα κειέηεο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελώλ γηα λα αμηνινγεζεί ε κεηαζρνιηθή πνξεία ησλ καζεηώλ (είλαη θαιύηεξε απν εθείλε ησλ καζεηώλ ησλ άιισλ ζρνιείσλ πνπ δελ εθαξκόδνπλ δηαπνιηηηζκηθέο δξάζεηο;). Ο Νάζζος Θεοδωρίδες από ηελ ΑΝΣΙΓΟΝΗ αλαξσηήζεθε γηα ην πσο κπνξεί λα δηεπξπλζεί πξάγκαηη ην πεξηερόκελν ησλ εζληθώλ ενξηώλ κε ηξόπν πνπ λα αγθαιηάδεη όινπο ηνπο καζεηέο. Ο Πέηξνο Υαξαβηηζίδεο ηόληζε όηη ν βαζηθόο γλώκνλαο γηα ηέηνηεο δηεξγαζίεο είλαη ην πσο αηζζάλνληαη νη γνλείο θαη ηα παηδηά από ηξίηεο ρώξεο θαη ε πξνζπάζεηα αλάπηπμεο κηαο εζληθήο ηαπηόηεηαο πνπ ηνπο πεξηθιείεη. Δπίζεο ηόληζε όηη θαη νη ίδηνη νη εθπαηδεπηηθνί άιιαμαλ ηελ δηθή ηνπο ζεώξεζε ζρεηηθά κε ηελ εζληθή ηαπηόηεηα κέζα από ηελ εκπεηξία ηνπο ζην ζρνιείν. Έλα ηειεπηαίν ζέκα πνπ απαζρνιεζε ην θνηλό είλαη νη επηπηώζεηο ηεο θξίζεο ζηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ησλ νηθνγελεηώλ κεηαλαζηώλ θαη ην γεγνλόο όηη ηα παηδηά θαηαιήγνπλ λα κελ ηξέθνληαη θαιά. Η πξσηνβνπιία ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο λα επηδνηήζεη ηα θπιηθεία γηα ηα ζρνιεία ζηηο θησρόηεξεο γεηηνληέο ηεο ρώξαο ζεσξήζεθε αθαηάιιειε θαη αλεπαξθήο γηαηί ηα πξντόληα ησλ θπιηθείσλ δελ σζνύλ ηα παηδηά λα ηξέθνληαη ζσζηά. Η Βάζσ Νηθνιάνπ ζεκείσζε όηη ζην δηθό ηεο ην ζρνιείν ζηελ πι. Κνπκνπλδνύξνπ ιεηηνπξγεί άηππν ζπζζίηην «κε ηαπεξάθηα» γηα πεξίπνπ 50 παηδηά θαζε κέξα από ηα 250 πνπ έρεη ην ζρνιείν. Σόληζε δε ηνλ επαίζζεην ραξαθηήξα ηνπ δεηήκαηνο θαζώο είλαη ζεκαληηθό ηα παηδηα πνπ ρξήδνπλ βνήζεηαο λα κελ αηζζαλζνύλ ζηηγκαηηζκέλα. 6

Σα Παηδηά Ροκά ζηο Διιεληθό τοιείο Παρεκβάζεης Η δεύηεξε ελόηεηα ηεο ηξνγγπιήο Σξάπεδαο επηθεληξσζεθε ζην ζέκα ηεο έληαμεο ησλ παηδηώλ Ρνκά ζηα ειιεληθά ζρνιεία εηδηθά ελ κεζσ ηεο ζεκεξηλήο νμείαο νηθνλνκηθήο θξίζεο. ηελ ελόηεηα απηή πξνήδξεπζε ε Θάιεηα Γραγώλα, Καζεγήηξηα ζην Παλεπηζηήκην Αζελώλ, επηθεθαιήο επί ζεηξά εηώλ ηνπ πξνγξάκκαηνο γηα ηελ έληαμε ησλ παηδηώλ ηεο κνπζνπικαληθήο κεηνλνηεηαο ζηε Θξάθε (ζηελ πεξίνδν 1997-2007) θαη πξώελ γεληθή γξακκαηέαο δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο ζην Τπνπξγείν Παηδείαο ζηελ πεξίνδν 2009-2010. Η Θάιεηα Γξαγώλα μεθίλεζε ηελ ζπδήηεζε ηνλίδνληαο όηη ην ζέκα είλαη επίθαηξν θαη θαπηό θαη όηη απαηηεί ζεζκηθή παξεκβαζε πεξά από αηνκηθέο πξσηνβνπιίεο. Σόληζε δε ηελ ζεκαζία πνπ ζα είραλ ζηνλ ηνκέα απην πξνγξάκκαηα ζεηηθήο δηάθξηζεο ππέξ ησλ παηδηώλ Ρνκά. Η πξώηε νκηιήηξηα, Μσρηώ Λεκού, θνηλσληθή ιεηηνπξγόο κηιεζε γηα ηελ θαζεκεξηλή ηεο εκπεηξία ζην Κέληξν πκπαξάζηαζεο Παηδηώλ θαη Οηθνγέλεηαο πνπ ίδξπζε πξηλ 14 ρξόληα ζηελ πεξηνρή ηνπ Κνισλνύ ζην θέληξν ηεο Αζήλαο θαη ζην νπνίν δνπιεύεη θαζεκεξηλά εζεινληηθά όια απηά ηα ρξόληα. Σν Κέληξν Ηκέξαο ζπγθεληξώλεη 135 παηδηά από νηθνγέλεηεο Ρνκά θαιύπηνληαο ηνλ Κνισλό, ην Μεηαμνπξγείν θαη γεηηνληθέο πεξηνρέο. Η Μπξηώ Λεκνύ ζεκείσζε όηη ππάξρεη κεγάιε ζρνιηθή δηαξξνή παηδηώλ Ρνκά ζηηο πεξηνρεο απηέο. Σα 135 παηδηά ηνπ θέληξνπ πξνέξρνληαη από 13 ζρνιεία ηεο επξύηεξεο πεξηνρήο. Σν θέληξν ζηεξίδεη ηα παηδηά θαη ηα αθνινπζεί ζε όια ηα βήκαηα ηεο έληαμεο ηνπο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία: βνεζά ηελ εγγξαθή ηνπο, ηελ παξαθνινύζεζε θαη ηελ επίδνζε ηνπο ζην ζρνιείν. ηεξίδεη όιε ηελ νηθνγέλεηα θαη πξνζεγγίδεη θαη ηνπο γνλείο ηδηαίηεξα ηηο καλάδεο Ρνκά. Η νκηιήηξηα ηόληζε όηη ηα πξσηα ρξόληα δξαζηεξηνπνίεζεο ηνπ Κέληξνπ ε ζηάζε ησλ δηεπζπληώλ ησλ ζρνιείσλ ήηαλ ηδηαίηεξα ερζξηθή πξνο ηα παηδηά Ρνκά. Πξνθαζίδνληαλ ηελ έιιεηςε δηθαηνινγεηηθώλ ή άιια δηαδηθαζηηθά ζέκαηα (π.ρ. όηη είρε ηειεηώζεη ε πεξίνδνο ησλ εγγξαθώλ ή όηη νη ζέζεηο ηνπ ζρνιείνπ ήηαλ θαιπκκέλεο) γηα λα απνθύγνπλ λα εγγξάςνπλ ηα παηδηά Ρνκά, παξαβιέπνληαο ην δηθαίσκα ησλ παηδηώλ απηώλ ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ δπζρεξή θνηλσληθν-νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ησλ νηθνγελεηώλ ηνπο. Η Μπξηώ Λεκνύ ηόληζε όηη ε ζηάζε ησλ δηεπζπληώλ κε ηα ρξόληα βειηηώζεθε αιιά όηη παξόια απηά ρξεηαδεηαη ζεζκηθή παξέκβαζε γηα λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ όηη εηλαη ππνρξέσζε ηνπο λα ςάμνπλ γηα ηα παηδηά Ρνκά ζηελ γεηηνληά θαη λα ηα θέξνπλ ζην ζρνιείν. Σν παηδί ηόληζε ε νκηιήηξηα είλαη ζην θέληξν ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ρξεηαδεηαη ηδηαίηεξε επαηζζεζία από κέξνπο ησλ εθπαηδεπηηθώλ γηα λα ελζσκαηώζνπλ ηα παηδηά Ρνκά ζην ζρνιείν. αλ ζεκαληηθά πξνβιήκαηα πνπ αθνξνύλ ζηελ ζρνιηθή δηαξξνή ζεκείσζε ην γεγνλόο όηη νη γνλείο απηώλ ησλ παηδηώλ ζπρλά δελ έρνπλ πάεη ζρνιείν, είλαη πνιύ λένη, ζρεδόλ παηδηά θαη νη ίδηνη, ζπρλά νη νηθνγέλεηεο είλαη πνιύηεθλεο θαη δελ έρνπλ ηελ δπλαηόηεηα λα θξνληίζνπλ ηελ έληαμε ησλ παηδηώλ ηνπο ζην ζρνιείν. Σν Κέληξν Ηκέξαο ζεσξεί όηη κηα απνηειεζκαηηθή παξέκβαζε από κεξνπο ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηώλ θαη ηνπ Τπνπξγείνπ πξεπεη λα πεξηιακβάλεη όια ηα ζηάδηα ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο: ηελ εγγξαθή ησλ παηδηώλ ζηα ζρνιεία, ηελ πξνεηνηκαζία ηνπο έηζη ώζηε λα αηζζάλνληαη θαινδερνύκελα 7

(απιά πξάγκαηα νπσο ην λα έρνπλ ηζάληεο θαη θαζεηίλεο, ηεηξάδηα θαη βηβιία όπσο όια ηα παηδηα, λα πεγαίλνπλ θαζαξά θαη ρηεληζκέλα ζην ζρνιείν), ηελ παξαθνινύζεζε ηνπο ζην δηάβαζκα θαη ζηηο επηδόζεηο ηνπο ζην ζρνιείν θαη ζηελ πξνζέγγηζε θαη ησλ γνλέσλ πξνο ηελ ζρνιηθή δηαδηθαζία. Ο δεύηεξνο νκηιεηήο ηεο ελόηεηαο απηήο ήηαλ ν Παλαγηώηες Γεκεηράς, από ην Διιεληθό Παξαηεξεηήξην ηνπ Διζίλθη πνπ έρεη επηδείμεη εληνλε δξαζηεξηνπνίεζε ζην ζέκα ηεο θαηαπνιέκεζεο ησλ δηαθξίζεσλ θαηα ησλ πιεζπζκώλ Ρνκά ζηελ Διιάδα, ηδηαίηεξα όζνλ αθνξά ηνλ ζρνιηθό δηαρσξηζκό ησλ παηδηώλ Ρνκά ζε μερσξηζηα ζρνιεία ή ζε μερσξηζηέο ηάμεηο. Ο Παλαγηώηεο Γεκεηξάο μεθίλεζε δηαγξάθνληαο ηηο δηαζηαζεηο ηνπ ζρνιηθνύ πιεζπζκνύ Ρνκά ζηα δεκνηηθά ζρνιεία ν νπνίνο εθηηκάηαη ζε 8,500 παηδηά. Ο Παλαγηώηεο Γεκεηξάο ζεσξεί όηη ν παηδηθόο πιεζπζκόο Ρνκά πνπ ζα έπξεπε λα θνηηά ζε δεκνηηθά ζρνιεία είλαη ηξηπιάζηνο. Γειαδή ζεσξεί όηη εάλ 10% πεξίπνπ κεηαλάζηεο αληηζηνηρνύλ ζε 10% παηδηά από νηθνγελεηεο κεηαλαζηώλ ζηα δεκνηηθά ζρνιεία (70,000 παηδηά ζε ζύλνιν 635,000 καζεηώλ) ηόηε θαη γηα ηνπο Ρνκά ζα έπξεπε λα ηζρύεη ην ίδην. Θα έπξεπε δειαδή λα εθπξνζσπνπλ ζηνλ καζεηηθν πιεζπζκό ην 3.2% πεξηπνπ πνπ εθπξνζσπνύλ ζηνλ ζπλνιηθό πιεζπζκό (εθηηκώληαη ζε 350,000 επί 11 εθαηνκκπξίσλ) θαη άξα ζα έπξεπε λα εηλαη πεξηζζόηεξνη από 20,000 νη καζεηέο Ρνκά ζηα δεκνηηθά ζρνιεία. Ο νκηιεηήο ηόληζε ινηπόλ όηη 1 ζηα 3 παηδηά Ρνκά δελ θνηηά ζην δεκνηηθό ζρνιείν. Σόληζε επηζεο όηη ζύκθσλα κε ηα πξνγξάκκαηα έληαμεο Σζηγγαλνπαίδσλ πνπ έρεη ρξεκαηνδνηήζεη ην Τπνπξγείν Παηδείαο ηελ ηειεπηαία 15εηία, νη ζρεηηθέο κειέηεο ην 2005 θαη ην 2008 έδεημαλ όηη από ηνπο καζεηέο Ρνκά πνπ εγγξάθνληαη ηνλ επηέκβξην ζηα ζρνιεία, κόιηο ην 8% (ιηγόηεξν από 1 ζηνπο 10) εμαθνινπζνύλ λα θνηηνπλ ζην ζρνιείν ηνλ Μάην ηεο ίδηαο ζρνιηθήο ρξνληάο. εκείσζε εδσ ηελ ζεκαζία ηεο παξέκβαζεο ηνπ Τπνπξγεία πξνο ηνπο δηεπζπληέο ησλ δεκνηηθώλ ζρνιείσλ κε ηελ εγθύθιην ηνπ 2010 (πνπ είρε εηνηκαζεη ηόηε σο γεληθή γξακκαηέαο ε Θάιεηα Γξαγώλα) ή νπνία ηόληδε ηελ ππνρξέσζε ησλ δηεπζπληώλ λα βξνπλ ηα παηδηά θαη λα ηα εγγξάςνπλ ζηα ζρνιεία θαζσο θαη λα θξνληίζνπλ γηα ηελ ζπλερηζε ηεο παξαθνινπζεζεο ηνπο θαηα ηελ δηάξθεηα ηεο ζρνιηθήο ρξνληάο. Ο Παλαγησηεο Γεκεηξάο ηόληζε όηη νη ηειεπηαίεο ειιεληθέο θπβεξλήζεηο ζπρλα πηνζέηεζαλ κηα δηηηή ζηαζε σο πξνο ην ζέκα ηεο έληαμεο ησλ παηδηώλ Ρνκά ζηα ζρνιεία: ζηα ιόγηα πηνζέηεζαλ κηα θηιν-ρνκά ξεηνξεία ηνλίδνληαο ηελ επζύλε ηεο πνιηηείαο θαζώο θαη ηελ ερζξηθή ζηάζε ησλ κε Ρνκά γνλέσλ πνπ πξνθαινύλ ζπλήζσο ηνλ απνθιεηζκό ησλ παηδηώλ Ρνκά από ηα «θαλνληθά» ζρνιεία θαη ηελ πεξηζσξηνπνίεζε ηνπο ζε ζρνιεία «κόλν γηα παηδηά Ρνκά», κε ηελ ζπκπαξάζηαζε ζπρλα ησλ ηνπηθώλ αξρώλ ηεο θάζε πεξηνρήο. Από ηελ άιιε πιεπξά ε ξεηνξεία απηή δελ ζπλνδεύεηαη από ζπγθεθξηκέλεο πξάμεηο. Ο νκηιεηεο αλέθεξε 5 πεξηνρέο όπνπ ππήξμαλ νμεία πξνβιήκαηα απνθιεηζκνύ παηδηώλ Ρνκά (ζηνλ Αζπξόππξγν, ζηνπο νθάδεο, ζηα Νηακάξηα Λακίαο, ζηελ Αζήιε Λακίαο 8

θαη ζηνλ Πεηξαηά) θαη όπνπ νη ηνπηθέο αξρέο θαηα πεξηνρή (δήκαξρνο, λνκάξρεο) ζπλαηλνύζαλ κε ηνπο κε Ρνκά πνιίηεο ηνπο θαη παξαθώιπαλ ηελ ιεηηνπξγία ησλ ζρνιείσλ (π.ρ. αξλνύληαλ λα βάινπλ ζρνιηθό πνπ ζα πεγαηλόθεξλε ηα παηδηά από ηνλ θαηαπιηζκό ζην ζρνιείν). Μεηά από ζεηξά δηακαξηπξηώλ θαη ζπδεηήζεσλ επελέβε ν Δηζαγγειέαο ηνπ Αξεηνπ Πάγνπ (ηνλ επηεκβξην ηνπ 2010 θαη ηνλ Φιεβάξε ηνπ 2011) θαη δήηεζε από ηνπο ηνπηθνύο εηζαγγειείο λα επηιεθζνύλ ηνπ ζέκαηνο ηνπ ζρνιηθνύ δηαρσξηζκνύ θαη απνθιεηζκνύ ησλ παηδηώλ Ρνκά ζηηο πεξηνρέο αξκνδηόηεηαο ηνπο. Δπίζεο ηα θνκκαηα ηνπ πλαζπηζκνύ θ αη ησλ Οηθνιόγσλ Πξάζηλσλ έθεξαλ ην ζέκα κε επηζηνιή ηνπο ζηε Βνπιή ηνλ Μάην θαη ηνλ επηέκβξην ηνπ 2011. Ο Παλαγηώηεο Γεκεηξάο αζθεζε θξηηηθή θαηά ηνπ πλήγνξνπ ηνπ Πνιίηε πνπ δελ έρεη αθόκα εθπνλήζεη, ππνζηήξημε, ζρεηηθό πόξηζκα γηα ην ζέκα απηό. Σέινο επηζήκαλε όηη ε Διιάδα ερεη θαηαδηθαζηεί επαλεηιεκκέλα από ην Δπξσπατθό Γηθαζηήξην Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ γηα ηελ παξαβίαζε ησλ ζεκειησδώλ δηθαησκάησλ ησλ παηδηώλ Ρνκά ζην ζέκα ηεο ζρνιηθήο ηνπο εθπαίδεπζεο (2004, 2005, 2006 ελώ εθθξεκεί θαη λέα πξνζθπγή γηα ηηο πξναλαθεξζείζεο 5 πεξηνρέο, ε ζρεηηθή απόθαζε αλακέλεηαη λα θνηλνπνηεζεί ζηελ Διιάδα ην 2012). Παξόια απηά θαηέιεμε ν Παλαγηώηεο Γεκεηξάο ηα βήκαηα βειηίσζεο πνπ έρνπλ γίλεη ζην ζέκα ηεο έληαμεο ησλ παηδηώλ Ρνκά ζηα ειιεληθά ζρνιεία είλαη αθόκα πνιύ πνιύ κηθξά γηαηί δελ ππάξρεη, ζηελ πξαγκαηηθόηεηα, ε ζρεηηθή πνιηηηθή βνύιεζε. σδήηεζε Με ηελ νινθιήξσζε ηεο νκηιίαο ηνπ Παλαγηώηε Γεκεηξά αθνινύζεζε έληνλε ζπδεηεζε κεηαμύ ησλ ζπκκεηερόλησλ ζηελ εθδήισζε. Ο Γ. Φηιηππάθεο αλαξσηήζεθε αλ ν δξόκνο ηνπ δηθαζηηθνύ αγώλα θαη κάιηζηα ελώπηνλ ηνπ δηθαζηεξίνπ ηνπ ηξαζβνύξγνπ (Δπξσπατθό Γηθαζηήξην γηα ηα Αλζξώπηλα Γηθαηώκαηα) είλαη ν θαηάιιεινο θαη αλ έρεη θέξεη απνηειέζκαηα ηειηθά. Μηα εθπξνζσπνο ηεο Γηεζλνύο Ακλεζηίαο αλαξσηήζεθε ηη γίλεηαη κε ηα 2/3 ησλ παηδηώλ Ρνκά πνπ δελ πάλε ζρνιείν; Σόζν εθείλε, όζν θαη κία ζπλεξγάηηδα ηεο θ. Λεκνύ ζην Κέληξν Ηκέξαο, ηόληζαλ όηη νη πιεζπζκνί Ρνκά πιήηηνληαη ηδηαίηεξα από ηελ αλεξγία. Σν θνηλό θαη νη νκηιεηεο αλαξσηήζεθαλ αλ ην δήηεκα κε έληαμεο ησλ παηδηώλ Ρνκά ζηα ζρνιεία ζρεηίδεηαη θπξίσο κε ηηο ξαηζηζηηθέο πξνθαηαιήςεηο ηεο επξύηεξεο θνηλσλίαο πξνο ηα παηδηά απηά ή αλ νθείιεηαη θπξίσο ζε δεηήκαηα θηώρεηαο. Δίλαη δειαδή ην πξόβιεκα εζλνηηθό πνιηηηζκηθό ή θνηλσληθν νηθνλνκηθό; Έλαο αλώλπκνο πνιηηεο από ηελ Λεπθάδα ηόληζε όηη ρξεηάδεηαη ην θξαηνο λα παξέκβεη θαη λα επηβάιιεη θπξώζεηο ζηνπο εθπαηδεπηηθνύο πνπ δηαρσξίδνπλ ηα παηδηά Ρνκα από ηα ππόινηπα. Μηα θνηηήηξηα αιβαληθήο θαηαγσγήο ηόληζε ηελ ηδηαίηεξα δύζθνιε ζέζε ζηελ νπνία βξίζθνληαη νη νηθνγέλεηεο κεηαλαζηώλ Ρνκά π.ρ. από ηελ Αιβαλία ή ηελ Βνπιγαξία πνπ βηώλνπλ δηπιό απνθιεηζκό. Απαληώληαο ζηηο εξσηήζεηο θαη παξεκβάζεηο ν Παλαγησηεο Γεκεηξάο ηόληζε όηη είλαη αδύλαηνλ λα δηαρσξηζηεη ε εζλνηηθή από ηελ θνηλσληθν-νηθνλνκηθή δηάζηαζε ζηελ πεξίπησζε ησλ Ρνκά ζηελ Διιάδα αιιά θαη γεληθόηεξα ζηελ Δπξώπε. Σόληζε όηη νη θνηλόηεηεο Ρνκά ζηελ ρσξα εθηηκώληαη όηη θηάλνπλ ηηο 150 θαη όηη νη κέρξη ηώξα θαιεο πξαθηηθέο έληαμεο ησλ παηδηώλ ζηα ηνπηθά ζρνιεία ζπλήζσο ζρεηίδνληαη κε ηελ παξέκβαζε ηεο ααζηπλνκίαο ή ηνπ ππνπξγείνπ Παηδείαο πνπ ππνρξεώλνπλ ηνπο ηνπηθνύο θνξείο λα δερηνπλ ηα παηδηά Ρνκα ζην «θαλνληθό» ζρνιείν. Παξαδερηεθε βεβαηα θαη ν ηδηνο όηη ππάξρνπλ πεξηπηώζεηο ηεηνηαο ερζξόηεηαο (όπσο ε πεξίπησζε ηνπ 12 νπ θαη 11 νπ ζρνιείνπ Αζπξνπύξγνπ) όπνπ ε ελζσκάησζε δελ θαίλεηαη λα είλαη εθηθηή. 9

Η πξνεδξεύνπζα Θάιεηα Γξαγώλα νινθιήξσζε ηελ ελόηεηα απηή ζεκεηώλνληαο ηνλ πνιπζρηδή ραξαθηήξα ηνπ δεηήκαηνο. Σόληζε όηη νη ηάμεηο ππνδνρήο γηα ηα παηδηά Ρνκά είλαη ζεκαληηθό θαη αλαγθαίν κέηξν ελώ νη ηάμεηο δηαρσξηζκνύ δελ απνηεινύλ ιύζε γηαηί εληείλνπλ ηελ γθεηνπνηεζε ησλ παηδηώλ. 10