Οι ανηιλήψειρ ηων καθηγηηών Γεςηεποβάθμιαρ Δκπαίδεςζηρ αναθοπικά με ηοςρ κινδύνοςρ ηος Γιαδικηύος για ηοςρ μαθηηέρ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΖΝΗΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 467 Οι ανηιλήψειρ ηων καθηγηηών Γεςηεποβάθμιαρ Δκπαίδεςζηρ αναθοπικά με ηοςρ κινδύνοςρ ηος Γιαδικηύος για ηοςρ μαθηηέρ Γ. Λιόβαρ 1, Β. Γεπογιάννηρ 2, Κ. Γίπλαρ 3, Δ. Κωζηαδήμα 4 1 Π.Σ.Γ.Δ., Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο, Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε, liovasjim@sch.gr 2 Σκήκα Γηνίθεζεο & Γηαρείξηζεο Έξγσλ, ΣΔΗ Λάξηζαο, gerogian@teilar.gr 3 Σκήκα Δπηζηεκώλ ηεο Δθπαίδεπζεο θαη ηεο Αγσγήο ζηελ Πξνζρνιηθή Ζιηθία, Παλεπηζηήκην Παηξώλ, cdplus@upatras.gr 4 Σκήκα Σερλνινγίαο Πιεξνθνξηθήο θαη Σειεπηθνηλσληώλ, ΣΔΗ Λάξηζαο, kostadima@teilar.gr Πεπίληψη Ζ παξνύζα εξγαζία αξρηθά πεξηγξάθεη ζπλνπηηθά ηνπο «θηλδύλνπο» ηνπ δηαδηθηύνπ γηα ηνπο καζεηέο ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη παξνπζηάδεη πξόζθαηεο κειέηεο αλαθνξηθά κε ηνπο θηλδύλνπο απηνύο αιιά θαη ηνλ ξόιν ησλ εθπαηδεπηηθώλ ζηελ πξόιεςή ηνπο. ηε ζπλέρεηα, ε εξγαζία επηθεληξώλεηαη ζηελ παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ κηαο έξεπλαο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε κε ζηόρν ηε δηεξεύλεζε ησλ αληηιήςεσλ θαη ηνπ βαζκνύ ελεκέξσζεο ησλ θαζεγεηώλ δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζρεηηθά κε ηνπο θηλδύλνπο ηνπ δηαδηθηύνπ γηα ηνπο αλήιηθνπο καζεηέο. Παξάιιεια, ε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα εμεηάδεη θαηά πόζν νη εθπαηδεπηηθνί ρξεζηκνπνηνύλ ζηελ πξάμε ηηο ππεξεζίεο ηνπ δηαδηθηύνπ. Σα ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο θαηαιήγνπλ ζην όηη ε ελεκέξσζε ησλ εθπαηδεπηηθώλ ζρεηηθά κε ηνπο θηλδύλνπο πνπ ειινρεύεη ε πεξηήγεζε ησλ καζεηώλ ζηνλ θπβεξλνρώξν είλαη ειιηπήο θαζώο θαη ζπλεγνξνύλ ζηελ αλάγθε εηζαγσγήο καζεκάησλ κε αληηθείκελν ηελ αζθάιεηα ζην δηαδίθηπν ζε όιεο ηηο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο. Λέξειρ κλειδιά: διαδίκησο, κίνδσνοι, εκπαιδεσηικοί. 1. Διζαγωγή Ο ξόινο ησλ ζύγρξνλσλ ηερλνινγηώλ ζην ρώξν ηεο εθπαίδεπζεο είλαη αδηακθηζβήηεηα ζεκαληηθόο. Σν δηαδίθηπν θαη νη εθαξκνγέο ηνπ έρνπλ δξνκνινγήζεη ζεκαληηθέο αιιαγέο θαη ε ζπλεηζθνξά ηνπο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία αλαγλσξίδεηαη από ηε πιεηνςεθία ησλ εθπαηδεπηηθώλ. Δθηόο όκσο από ηα πξνηεξήκαηα, νη εθπαηδεπηηθνί θαη νη καζεηέο γίλνληαη απηνκάησο θαη απνδέθηεο όισλ ησλ «αλεπηζύκεησλ παξελεξγεηώλ» πνπ ζπλνδεύνπλ ην δηαδίθηπν. πγθεθξηκέλα, ε ρξήζε ηνπ δηαδηθηύνπ από ηνπο αλήιηθνπο εγθπκνλεί πνιινύο θηλδύλνπο, όπσο ε αλεμέιεγθηε έθζεζε ζε άζεκλν πιηθό πνπ ππάξρεη ζε έλα πιήζνο δηθηπαθώλ ηόπσλ θαη ηζηνζειίδσλ (Ράπηεο & Ράπηε, 1998; Κόκεο, 1999; αβξαλίδεο θ.α., 2002; Γεξνγηάλλεο, 2008). Δπηθίλδπλε είλαη επίζεο θαη ε πινήγεζε ζε sites βίαηεο, ξαηζηζηηθήο θαη ηξνκνθξαηηθήο ζεκαηνινγίαο, ε ζπκκεηνρή ζε παξάλνκν ηδόγν θαη ε πξόζβαζε ζε ηζηνζειίδεο ζξεζθεπηηθώλ θαη ΔΝΣΑΞΖ ΚΑΗ ΥΡΖΖ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ

ΠΡΑΚΣΗΚΑ ΤΝΔΓΡΗΟΤ 468 παξαζξεζθεπηηθώλ νξγαλώζεσλ. ε απηνύο ηνπο θηλδύλνπο κπνξνύλ λα πξνζηεζνύλ ε ιήςε κελπκάησλ ειεθηξνληθνύ ηαρπδξνκείνπ κε αθαηάιιειν πεξηερόκελν, ε δηαθίλεζε αξρείσλ κε πξνζσπηθά-επαίζζεηα δεδνκέλα, ε παξαβίαζε ηνπ ηδησηηθνύ απνξξήηνπ, ην νηθνλνκηθό έγθιεκα ζε on-line ζπλαιιαγέο, ε απνζηνιή ηώλ θαη πξνγξακκάησλ κε ζθνπό ηελ πξόθιεζε θαηαζηξνθώλ ζηνπο ππνινγηζηέο ησλ απνδεθηώλ, ε πξνώζεζε πξνπαγαλδηζηηθνύ πιηθνύ, ε δηάδνζε κελπκάησλ κε ζθνπό ηνλ πξνζειπηηζκό ή αθόκε θαη ε παξόηξπλζε ζε απηνθαηαζηξνθηθέο ελέξγεηεο. Σνλ θαηάινγν ησλ θηλδύλσλ ζπκπιεξώλνπλ νη ηειε-ζπλνκηιίεο κε άηνκα ακθηβόινπ εζηθήο θαη πξνζέζεσλ πνπ εθκεηαιιεύνληαη ηηο ηερλνινγηθέο ηνπο δεμηόηεηεο γηα λα αληιήζνπλ δεδνκέλα πξνζσπηθνύ ραξαθηήξα, ή αθόκε λα αζθήζνπλ δξάζεηο δηαθίλεζεο λαξθσηηθώλ θαη πξντόλησλ εγθιήκαηνο. Δίλαη, επίζεο, γλσζηό πσο σο εζηζκόο ζην δηαδίθηπν νξίδεηαη ε «ελαζρόιεζε κε ην δηαδίθηπν γηα άληιεζε αηζζήκαηνο ηθαλνπνίεζεο πνπ ζπλνδεύεηαη κε αύμεζε ηνπ ρξόλνπ πνπ θαηαλαιώλεηαη γηα ηελ άληιεζε ηνπ αηζζήκαηνο απηνύ» (Σζίηζηθα & Φξέζθνπ, 2008). ηηο πεξηπηώζεηο απηέο ην δηαδίθηπν απνθηά κεγαιύηεξε ζεκαζία θαη πξνηεξαηόηεηα ζηε δσή ηνπ αηόκνπ από ηνπο θίινπο, ηελ νηθνγέλεηα θαη ην ζρνιείν ηνπ θαη θπξηαξρεί ζηε θαζεκεξηλόηεηά ηνπ. πκπηώκαηα απηήο ηεο ζπκπεξηθνξάο παξνπζηάδνληαη όηαλ ν έθεβνο είλαη ζπλερώο ζπλδεδεκέλνο ζην δηαδίθηπν, όηαλ ιέεη ςέκαηα γηα ην πόζν πξαγκαηηθά ρξεζηκνπνηεί ην δηαδίθηπν (ή γηα πνην ιόγν) θαη, γεληθά, όηαλ ν ηξόπνο ρξήζεο ηνπ δηαδηθηύνπ πξνθαιεί πξνβιήκαηα ζηε δσή θαη ζηε ζρνιηθή ηνπ επίδνζε. Αδηακθηζβήηεηα, ν ξόινο ησλ γνλέσλ ζηελ πξόιεςε ησλ παξαπάλσ θηλδύλσλ, είλαη πνιύ ζεκαληηθόο. Ζ πνηνηηθή ζρέζε κε ηνπο γνλείο, ν ρξόλνο πνπ νη γνλείο αθηεξώλνπλ ζηα παηδηά θαη ε ελαζρόιεζή ηνπο ζην δηαδίθηπν καδί κε ηα παηδηά, κπνξνύλ λα ζπκβάιινπλ ζηελ απνθπγή ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ εζηζκνύ αιιά θαη ζηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ ζπλεπεηώλ ησλ θηλδύλσλ ηνπ δηαδηθηύνπ (Lee & Chae, 2007; Liu et al., 2009). Πνηνο όκσο είλαη ή πξέπεη λα είλαη ν ξόινο ησλ εθπαηδεπηηθώλ πξνθεηκέλνπ λα απνθεύγεηαη ε έθζεζε ησλ καζεηώλ ζηνπο θηλδύλνπο ηνπ δηαδηθηύνπ; Καηά πόζν νη γνλείο θαη νη εθπαηδεπηηθνί είλαη επαηζζεηνπνηεκέλνη θαη ελεκεξσκέλνη ώζηε λα ζπκβνπιεύνπλ ηνπο καζεηέο γηα ηελ απνθπγή ησλ θηλδύλσλ; Σα παξαπάλσ εξσηήκαηα επηρεηξεί λα απαληήζεη ε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε θαηά ην έηνο 2009-10 ζε έλα δείγκα 200 εθπαηδεπηηθώλ Γπκλαζίσλ-Λπθείσλ ηεο Λάξηζαο θαη ηεο Καξδίηζαο. ηηο επόκελεο παξαγξάθνπο ηνπ άξζξνπ παξνπζηάδνληαη ηα δεδνκέλα άιισλ ζρεηηθώλ εξεπλώλ, ηα ζηνηρεία θαη ηα απνηειέζκαηα ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο θαζώο θαη ηα ζπκπεξάζκαηα απηήο, εθ ησλ νπνίσλ ην πην ζεκαληηθό είλαη όηη νη εθπαηδεπηηθνί, παξά ηηο δεμηόηεηέο ηνπο ζηε ρξήζε ησλ πην δηαδεδνκέλσλ εξγαιείσλ Σερλνινγηώλ Πιεξνθνξηθήο θαη Δπηθνηλσληώλ, δελ έρνπλ ηθαλνπνηεηηθέο γλώζεηο γηα ηνπο θηλδύλνπο ηνπ δηαδηθηύνπ θαη ηα κέηξα πξνθύιαμεο από απηνύο. 2. Πποηγούμενερ έπεςνερ ύκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο παλεπξσπατθήο έξεπλαο «Safer Internet 2008» πνπ ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΔ ΑΝΑΚΟΗΝΩΔΗ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΖΝΗΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 469 πξαγκαηνπνίεζε ην Δπξσβαξόκεηξν (2008) από ην δείγκα ησλ Διιήλσλ γνλέσλ πξνθύπηεη όηη: 5 ζηνπο 10 Έιιελεο γνλείο δελ έρνπλ ρξεζηκνπνηήζεη πνηέ ην δηαδίθηπν (ηειεπηαία ζέζε EU27), ελώ δειώλνπλ γηα ηα παηδηά ηνπο όηη 3 ζηα 10 παηδηά ειηθίαο 6-10 εηώλ, 6 ζηα 10 παηδηά ειηθίαο 11-14 εηώλ θαη 8 ζηα 10 παηδηά ειηθίαο 15-17 εηώλ θάλνπλ ρξήζε ηνπ δηαδηθηύνπ. Σν 35% ησλ γνλέσλ δελ ζέηεη θαλέλα πεξηνξηζκό ζηηο δηαδηθηπαθέο δξαζηεξηόηεηεο ησλ παηδηώλ ηνπο, ελώ νη Έιιελεο γνλείο είλαη πξώηνη ζηελ Δπξώπε αλαθνξηθά κε ην βαζκό αλεζπρίαο γηα ην ελδερόκελν εζηζκνύ θαη απνκόλσζεο από ηελ πνιύσξε ελαζρόιεζε κε ην δηαδίθηπν (66%). Οη Έιιελεο γνλείο θαίλεηαη δείρλνπλ ηδηαίηεξε επαηζζεζία ζην ελδερόκελν ηα παηδηά ηνπο λα ζπλαληήζνπλ αθαηάιιειν ζεμνπαιηθό / βίαην πεξηερόκελν ζην Γηαδίθηπν (81%) ή πεξηερόκελν πνπ παξαθηλεί ζηελ αλνξεμία, ζηνλ απηoηξαπκαηηζκό θαη ηελ απηνθηνλία (76%). Αληίζηνηρεο έξεπλεο ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο (FDC, 2009) παξνπζηάδνπλ όηη ην 24% ησλ γνλέσλ πνπ δηαζέηνπλ επξπδσληθή ζύλδεζε ζπκθσλεί όηη ην δηαδίθηπν είλαη πνιύ επηθίλδπλν γηα ηα παηδηά, ελώ ηελ ίδηα άπνςε έρνπλ ζε πνζνζηό 46% γνλείο ρσξίο επξπδσληθή ζύλδεζε. ε παξόκνηα έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε από ην Διιεληθό Κέληξν Αζθαινύο Γηαδηθηύνπ (www.saferinternet.gr) επηρεηξήζεθε ε θαηαγξαθή ησλ απόςεσλ ησλ Διιήλσλ εθπαηδεπηηθώλ, αλαθνξηθά κε ηε δηδαζθαιία ηεο αζθαινύο ρξήζεο ηνπ δηαδηθηύνπ ζηα ζρνιεία (Διιεληθό Κέληξν Αζθαινύο Γηαδηθηύνπ, 2009). Ζ έξεπλα δηεμήρζε ην 2009 κέζσ δηαδηθηύνπ ζε κηα νκάδα 679 εθπαηδεπηηθώλ εθπαηδεπηηθνί όισλ ησλ βαζκίδσλ από όιε ηελ Διιάδα ζε ζπλεξγαζία κε ην Παλειιήλην ρνιηθό Γίθηπν. ύκθσλα κε απηή, ην ζύλνιν ζρεδόλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ ζεσξεί όηη ε αζθαιήο ρξήζε ηνπ δηαδηθηύνπ πξέπεη λα δηδάζθεηαη ζην ζρνιείν. Καηαιιειόηεξε βαζκίδα γηα λα μεθηλήζεη εθπαίδεπζεο ζην δηαδίθηπν θξίλεηαη ε πξσηνβάζκηα ζε πνζνζηό 70% πεξίπνπ ησλ εξσηεζέλησλ, έλα κηθξό πνζνζηό (19%) επηιέγεη ην Γπκλάζην, ελώ ην 11% ζεσξεί όηη ε εθπαίδεπζε ζηελ αζθαιή ρξήζε ηνπ δηαδηθηύνπ πξέπεη λα μεθηλά από ην Νεπηαγσγείν. 3. Η παπούζα έπεςνα ε αληίζεζε κε ηηο πξνεγνύκελεο κειέηεο, ν ζθνπόο ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο είλαη ε θαηαγξαθή, παξνπζίαζε θαη αλάιπζε ησλ απόςεσλ αιιά θαη ηνπ βαζκνύ γλώζεο ησλ θαζεγεηώλ δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, αλαθνξηθά κε ηνπο θηλδύλνπο ηνπο δηαδηθηύνπ πξνο ηνπο καζεηέο. ηεξηδόκελνη ζηα πνξίζκαηα ησλ εξεπλώλ πνπ αλαθέξζεθαλ πξνεγνπκέλσο, βαζηθή ππόζεζε ηεο παξνύζαο έξεπλαο είλαη όηη νη θαζεγεηέο πηζηεύνπλ πσο ην δηαδίθηπν εγθπκνλεί πνιιαπινύο θηλδύλνπο γηα ηνπο καζεηέο, ρσξίο όκσο νη ηειεπηαίνη λα ελεκεξώλνληαη επαξθώο από ην ζρνιείν. Σν δείγκα ηεο έξεπλαο απνηέιεζαλ 200 θαζεγεηέο (107 γπλαίθεο θαη 93 άλδξεο) Γπκλαζίσλ θαη Λπθείσλ ηεο Λάξηζαο θαη ηεο Καξδίηζαο (εθ ησλ νπνίσλ νη 146 ήηαλ γνλείο), νη νπνίνη θαη επηιέρζεθαλ κε ηπραίν ηξόπν. Σν εξεπλεηηθό εξγαιείν πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζηελ έξεπλα είλαη έλα εξσηεκαηνιόγην πνπ πεξηιάκβαλε 40 εξσηήζεηο θιεηζηνύ ηύπνπ, νη νπνίεο δηαθξίλνληαη ζε πέληε θαηεγνξίεο: 1) γεληθά ζηνηρεία, 2) βαζκόο ελεκέξσζεο γηα ηηο ΔΝΣΑΞΖ ΚΑΗ ΥΡΖΖ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ

Πληροφορικής Μαθηματικός Φιλόλογος Μηχανολόγος Γερμανικής Γαλλικής Αγγλικής Θεολόγος Φυσικός Χημικός Βιολόγος Γεωλόγος Οικονομολόγος Οικιακής Κοινωνιολόγος Μουσικός Φυσικής ΠΡΑΚΣΗΚΑ ΤΝΔΓΡΗΟΤ 470 ππεξεζίεο ηνπ δηαδηθηύνπ, 3) βαζκόο ελεκέξσζεο γηα ηηο «θαθνηνπηέο» ηνπ δηαδηθηύνπ, 4) βαζκόο ελεκέξσζεο γηα ηε ρξήζε ησλ Ζ/Τ θαη ηνπ δηαδηθηύνπ από ηνπο καζεηέο, θαη 5) βαζκόο ελεκέξσζεο γηα ηελ αζθάιεηα ησλ καζεηώλ θαηά ηε ρξήζε ηνπ δηαδηθηύνπ ζην ζρνιείν. Οη απαληήζεηο πνπ ζπιιέρζεθαλ ππνβιήζεθαλ ζε ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία, αθνύ πξνεγήζεθε ε θαηάιιειε αληηζηνίρεζή ηνπο ζε αθέξαηνπο αξηζκνύο. Σν παξαθάησ Γξάθεκα 1 εκθαλίδεη ηελ θαηαλνκή ηνπ ζπλόινπ ηνπ πιεζπζκνύ ηνπ δείγκαηνο, αλά εηδηθόηεηα. 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Κατανομι του δείγματοσ ανα ειδικότθτα 18 17 35 12 8 7 11 13 13 10 8 5 7 0 3 6 23 Ειδικότητα Γράφημα 1: Καηανομή ηοσ ζσνόλοσ ηοσ πληθσζμού ανά ειδικόηηηα. 4. Αποηελέζμαηα ηηρ έπεςναρ Με βάζε ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ δηαπηζηώζεθε όηη νη εθπαηδεπηηθνί ρξεζηκνπνηνύλ ζρεηηθά ζπρλά ην δηαδίθηπν (39% πάλσ από 4 ώξεο ηελ εβδνκάδα, 40% από 1 έσο 4 ώξεο θαη κόιηο 21% ιηγόηεξν από 1 ώξα ηελ εβδνκάδα), ελώ ην 68% ρξεζηκνπνηνύλ Ζ/Τ ζην ζρνιείν. Από απηνύο κόιηο ην 6% ρξεζηκνπνηνύλ εθπαηδεπηηθό ινγηζκηθό, ην 12% θάλνπλ ρξήζε Ζ/Τ γηα δηνηθεηηθέο εξγαζίεο, θαη ην 34% γηα ελεκέξσζε από ην δηαδίθηπν. Δπηπιένλ, νη θαζεγεηέο - γνλείο, δήισζαλ όηη ηα παηδηά ηνπο ρξεζηκνπνηνύλ Ζ/Τ ζην ζπίηη (64%), ζην ζρνιείν (23%) θαη ζε internet cafe (13%). Παξόια απηά, ην 67% δελ θαηαλνεί ή θαηαλνεί κεξηθώο ηη κπνξεί λα θάλεη έλαο έθεβνο ζην δηαδίθηπν, όπσο θαίλεηαη θαη ζην Γξάθεκα 2. ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΔ ΑΝΑΚΟΗΝΩΔΗ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΖΝΗΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 471 120 100 80 60 40 20 0 Γνωρίηουν οι κακθγθτζσ τι είναι ςε κζςθ να κάνουν τα παιδιά ςτο διαδίκτυο; 108 66 26 Πλήρως Καθόλου Εν μζρει Γράφημα 2: Γνώζη καθηγηηών για ηο ηι είναι ζε θέζη να κάνοσν ηα παιδιά ζηο διαδίκησο. Έλα κεγάιν πνζνζηό ησλ εξσηεζέλησλ γνλέσλ (83%) δειώλνπλ όηη ζα ζέιαλε λα ειέγρνπλ πεξηζζόηεξν ηελ πξόζβαζε ησλ παηδηώλ ηνπο ζην δηαδίθηπν, ελώ ην 60% λνκίδνπλ πσο ηα παηδηά γλσξίδνπλ θαιύηεξα ηε ρξήζε Ζ/Τ θαη δηαδηθηύνπ από ηνπο ίδηνπο. Σν 50% πεξίπνπ ησλ εθπαηδεπηηθώλ ζεσξνύλ όηη νη καζεηέο όηαλ ρξεζηκνπνηνύλ ηνπο ππνινγηζηέο ηνπ ζρνιηθνύ εξγαζηεξίνπ είλαη πξνζηαηεπκέλνη από ηνπο θηλδύλνπο ηνπ δηαδηθηύνπ. Παξόκνηα εξώηεζε έδεημε όηη ην 65% πεξίπνπ ησλ θαζεγεηώλ λνκίδνπλ όηη ην εξγαζηήξην ηνπ ζρνιείνπ δηαζέηεη όια ηα θαηάιιεια κέηξα πξνζηαζίαο από ηνπο θηλδύλνπο ηνπ δηαδηθηύνπ. ε αληίθαζε όκσο κε απηή ηελ παξαηήξεζε, νη πεξηζζόηεξνη εξσηώκελνη δείρλνπλ λα κελ είλαη ελεκεξσκέλνη γηα ηα θαηάιιεια ηερληθά κέηξα πξνζηαζίαο. πγθεθξηκέλα, ην 64% ησλ εθπαηδεπηηθώλ δελ είλαη ελήκεξνη γηα θπιινκεηξεηέο (browsers) θαηάιιεινπο γηα παηδηά, ελώ ην 45% δελ γλσξίδνπλ ηη είλαη ηα πξνγξάκκαηα θηιηξαξίζκαηνο πεξηερνκέλνπ (θίιηξα firewalls). Όζνλ αθνξά ην θαηά πόζν ελήκεξνη είλαη νη εξσηώκελνη θαζεγεηέο γηα ηηο ππεξεζίεο ηνπ δηαδηθηύνπ, ζρεηηθά ελήκεξνη γηα βαζηθέο ππεξεζίεο, όπσο ην ειεθηξνληθό ηαρπδξνκείν (e-mail), ν παγθόζκηνο ηζηόο (www) θαη νη κεραλέο αλαδήηεζεο (search engines), δειώλνπλ ην 98%, ην 93% θαη ην 82% αληίζηνηρα. Δπίζεο, δειώλνπλ όηη είλαη ελήκεξνη γηα άιιεο ππεξεζίεο, όπσο ηα δσκάηηα επηθνηλσλίαο (chat rooms) θαηά 79% θαη ην ειεθηξνληθό εκπόξην (e-commerce) θαηά 78%, ρσξίο όκσο ζηελ πιεηνςεθία ηνπο λα ηηο ρξεζηκνπνηνύλ. Ζ αλάιπζε επίζεο έδεημε όηη αξθεηνί θαζεγεηέο δελ γλσξίδνπλ όιεο ηηο «θαθνηνπηέο» ηνπ δηαδηθηύνπ, όπσο παξνπζηάδεηαη ζην Γξάθεκα 3. Οη πεξηζζόηεξνη δειώλνπλ όηη είλαη ελήκεξνη γηα ηελ παηδηθή πνξλνγξαθία, ηα αθαηάιιεια κελύκαηα ζην ειεθηξνληθό ηαρπδξνκείν, ηελ απνζηνιή ηώλ, ηηο ζπλνκηιίεο κε αγλώζηνπο θαη ΔΝΣΑΞΖ ΚΑΗ ΥΡΖΖ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ

ΠΡΑΚΣΗΚΑ ΤΝΔΓΡΗΟΤ 472 ηνλ παξάλνκν ηδόγν. Αληηζέησο, ζε απμεκέλα πνζνζηά δειώλνπλ άγλνηα γηα θηλδύλνπο όπσο ζειίδεο παξαζξεζθεπηηθώλ νξγαλώζεσλ, πξνώζεζε πξνπαγαλδηζηηθνύ πιηθνύ θαη δξάζεηο δηαθίλεζεο πξντόλησλ εγθιήκαηνο. Δληύπσζε πξνθαιεί ην γεγνλόο όηη θαλείο από ηνπο εθπαηδεπηηθνύο δελ αλαθέξζεθε ζηνλ Δλεκεξσηηθό Κόκβν ηνπ Παλειιήληνπ ρνιηθνύ Γηθηύνπ «Αζθάιεηα ζην Γηαδίθηπν» (http://internet-safety.sch.gr) από ηνλ νπνίν νη εθπαηδεπηηθνί ζα κπνξνύζαλ λα έρνπλ ελεκεξσζεί επαξθώο. Γράφημα 3: Βαθμός ενημέρωζης ηων εκπαιδεσηικών για ηις κακοηοπιές ηοσ διαδικηύοσ. 5. Σςμπεπάζμαηα πλνςίδνληαο ηελ παξνύζα έξεπλα ζα κπνξνύζε λα εμαρζεί ην ζπκπέξαζκα πσο νη εθπαηδεπηηθνί - παξόιν πνπ ρξεζηκνπνηνύλ ζρεηηθά ζπρλά ην δηαδίθηπν - δελ έρνπλ επαξθείο γλώζεηο γηα ηνπο θηλδύλνπο ηνπ δηαδηθηύνπ γηα ηνπο καζεηέο αιιά νύηε θαη γηα ηερληθά κέζα πξνζηαζίαο. Ζ άγλνηα απηή ηνπο νδεγεί ηνπο πεξηζζόηεξνπο ζην λα πηζηεύνπλ όηη νη καζεηέο είλαη απόιπηα πξνζηαηεπκέλνη θαηά ηελ πεξηήγεζή ηνπο ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΔ ΑΝΑΚΟΗΝΩΔΗ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΖΝΗΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 473 ζην δηαδίθηπν όηαλ βξίζθνληαη ζην πεξηβάιινλ ηνπ ζρνιηθνύ εξγαζηεξίνπ. ηελ πξαγκαηηθόηεηα όκσο ην ίδην ην Παλειιήλην ρνιηθό Γίθηπν (www.sch.gr), ελώ παξέρεη ηελ ππεξεζία ειεγρόκελεο πξόζβαζεο ζηνλ παγθόζκην ηζηό (web-filtering) γηα ηνπο Ζ/Τ ησλ ζρνιηθώλ εξγαζηεξίσλ, αλαγλσξίδεη ηελ πηζαλόηεηα νη ρξήζηεο λα ζπλαληνύλ ζειίδεο κε αθαηάιιειν πεξηερόκελν. Παξάιιεια ζηελ έξεπλα, επηρεηξήζεθε λα δηεξεπλεζεί ν βαζκόο ρξήζεο ησλ ππεξεζηώλ ηνπ δηαδηθηύνπ από ηνπο εθπαηδεπηηθνύο. ύκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα, νη εθπαηδεπηηθνί, ελώ γλσξίδνπλ θαη ρξεζηκνπνηνύλ θνηλέο ππεξεζίεο ηνπ δηαδηθηύνπ (παγθόζκηνο ηζηόο, κεραλέο αλαδήηεζεο, e-mail), δελ αμηνπνηνύλ πιήξσο δηαδηθηπαθέο ππεξεζίεο όπσο είλαη ε ηειε-ζπλνκηιία, νη βηληενδηαζθέςεηο θαη νη ειεθηξνληθέο αγνξέο / ζπλαιιαγέο. Έλα από ηα επξήκαηα ηεο έξεπλαο πνπ ρξήδεη ηδηαίηεξεο πξνζνρήο είλαη ην γεγνλόο όηη νη εθπαηδεπηηθνί δειώλνπλ όηη πηζαλόλ λα γλσξίδνπλ ιηγόηεξα ζρεηηθά κε ηε ρξήζε ησλ Ζ/Τ θαη ηνπ δηαδηθηύνπ, από απηά πνπ γλσξίδνπλ νη καζεηέο ηνπο. Σν ζηνηρείν απηό είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθό αθνύ εκκέζσο παξαδέρνληαη πσο νη ζπγθξηηηθά πεξηζζόηεξεο γλώζεηο ησλ καζεηώλ ζπρλά ηνπο επηηξέπνπλ λα μεθεύγνπλ από ηελ επηηήξεζε ησλ γνλέσλ θαη ησλ θαζεγεηώλ ηνπο. πλεπώο, ε έξεπλα ζπλεγνξεί ζηελ αλάγθε γηα ζπζηεκαηηθή θαηάξηηζε θαη επηθαηξνπνίεζε ησλ γλώζεσλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ, ώζηε λα είλαη ζε ζέζε λα πξνζηαηεύνπλ θαη λα ελεκεξώλνπλ απνηειεζκαηηθόηεξα ηνπο καζεηέο, αλαθνξηθά κε ηνπο θηλδύλνπο ηνπ δηαδηθηύνπ. Σέινο, ηα απνηειέζκαηα έξρνληαη λα εληζρύζνπλ πεξαηηέξσ ηελ αλάγθε ζπζηεκαηηθήο εηζαγσγήο δξάζεσλ εθπαίδεπζεο ζηελ αζθαιή ρξήζε ηνπ δηαδηθηύνπ ζύκθσλα κε δηεζλείο πξαθηηθέο (Wishart, 2004) αιιά θαη ηελ πξόηαζε πνπ εθθξάδεη ε κεγάιε πιεηνςεθία ησλ εθπαηδεπηηθώλ πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα ηνπ Διιεληθνύ Κέληξνπ Αζθαινύο Γηαδηθηύνπ (2009) κε ζέκα «Πξνώζεζε ηεο αζθαινύο ρξήζεο ηνπ Γηαδηθηύνπ ζην ζρνιείν», αλαθνξηθά κε ηελ εηζαγσγή καζεκάησλ κε αληηθείκελν ηελ αζθάιεηα ζην δηαδίθηπν ζε όιεο ηηο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο. Βιβλιογραφία Eurobarometer, (2008). Towards a Safer Use of the Internet for Children in the EU - a Parents Perspective. Directorate General Information Society and Media. Αλαθνξά Γηαζέζηκε ζην δηθηπαθό ηόπν: ec.europa.eu/public_opinion/flash/fl_248_en.pdf. FDC (2009). Broadband Adoption and Use in America. Federal Communications Commission, Έξεπλα δηαζέζηκε ζην δηθηπαθό ηόπν: http://online.wsj.com/public/resources/documents/fccsurvey.pdf 09/02/2011. Lee S.J., and Chae Y.G., (2007). Children s Internet Use in a Family Context: Influence on Family Relationships and Parental Mediation, Cyber Psychology & Behavior, Volume 10, Nν 5. ΔΝΣΑΞΖ ΚΑΗ ΥΡΖΖ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ

ΠΡΑΚΣΗΚΑ ΤΝΔΓΡΗΟΤ 474 Liu, W., Kitchen, L., & Moskovos, A. (2009). Cypriot Parental Perceptions of Children's Internet Usage: An Investigation of Motivations and Barriers, EuroMed Journal of Business, Volume 4, Issue 3. Wishart, J., (2004). Internet Safety in Emerging Educational Contexts, Computers & Education, Volume 43, Issue 1-2. Γεξνγηάλλεο, Β., (2009). Πξνζηαζία Αλειίθσλ από «Κηλδύλνπο» ζην Γηαδίθηπν Εήηεκα Ζζηθήο, Παηδείαο θαη Δλεκέξσζεο. Πεξηνδηθό Online Έλσζεο Μεραληθώλ Πιεξνθνξηθήο θαη Δπηθνηλσληώλ Διιάδαο (ΔΜεΠΔΔ), Σεύρνο 10. Διιεληθό Κέληξν Αζθαινύο Γηαδηθηύνπ (2009). Πξνώζεζε ηεο Αζθαινύο Υξήζεο ηνπ Γηαδηθηύνπ ζην ρνιείν, Έξεπλα δηαζέζηκε ζην δηθηπαθό ηόπν: http://saferinternet.gr/index.php?action=download&objid=file342 09/02/2011. Δλεκεξσηηθόο Κόκβνο ηνπ Παλειιήληνπ ρνιηθνύ Γηθηύνπ «Αζθάιεηα ζην Γηαδίθηπν» (2011), δηθηπαθόο ηόπνο: http://internet-safety.sch.gr 09/02/2011. Κόκεο, Β., (1999). Διδακηική ηης Πληροθορικής, Πάηξα, Διιεληθό Αλνηθηό Παλεπηζηήκην. Ράπηεο, Α., & Ράπηε, Α. (1998). Πληροθορική και Εκπαίδεσζη, μια ζσνολική Προζέγγιζη, Αζήλα, Δθδόζεηο Ράπηε. αβξαλίδεο, Υ., Παιαηνιόγνπ, Α., Μπαιηδήο,. (2002). Εεηήκαηα Ζζηθήο θαη Γενληνινγίαο ρεηηθά κε ηε Υξήζε ηεο Σερλνινγίαο ησλ Πιεξνθνξηώλ θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο ζηελ Δθπαίδεπζε. 3ο Πανελλήνιο Σσνέδριο με Διεθνή Σσμμεηοτή «Οι Τετνολογίες ηης Επικοινωνίας και ηης Πληροθορίας ζηην Εκπαίδεσζη», Διιεληθή Δπηζηεκνληθή Έλσζε Σερλνινγηώλ Πιεξνθνξίαο & Δπηθνηλσληώλ ζηελ Δθπαίδεπζε (ΔΣΠΔ), Ρόδνο, 26-29 επηεκβξίνπ. Σζίηζηθα, Α., & Φξέζθνπ, Α.(2008). Υξήζε θαη Καηάρξεζε Γηαδηθηύνπ. Πρακηικά 1οσ Ενηαηικού Σεμιναρίοσ ζηην Εθηβική Ιαηρική, 1st State of The Art Adolescent Medicine Course, 21-30. ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΔ ΑΝΑΚΟΗΝΩΔΗ