Β ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ. Αρσενικά και θηλυκά σε ως και ουδέτερα σε ων. Α. ΑΣΥΝΑΙΡΕΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Transcript

1 Β ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ Περιλαμβάνει τις εξής κατηγορίες: ΑΣΥΝΑΙΡΕΤΑ ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ ΑΤΤΙΚΟΚΛΙΤΑ Αρσενικά και θηλυκά σε ος και ουδέτερα σε ον. Αρσενικά και θηλυκά σε ους και ουδέτερα σε ουν. Αρσενικά και θηλυκά σε ως και ουδέτερα σε ων. Α. ΑΣΥΝΑΙΡΕΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ: Αρσενικά και θηλυκά έχουν και στους δύο αριθμούς ίδιες καταλήξεις, οπότε ξεχωρίζουμε το γένος από το άρθρο που τα συνοδεύει. Τα ουδέτερα στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική ενικού και πληθυντικού αριθμού έχουν ίδια κατάληξη. Διαβάζουμε προσεκτικά όλους τους κανόνες τονισμού (δείτε παλαιότερη ανάρτηση). 1 ο κίνδυν-ος το υ κινδύν-ου τ ω κινδύν- ω τόν κίνδυν-ον ω κίνδυν-ε η αμμ-ος τ ης αμμ-ου τ η αμμ- ω τήν αμμ-ον ω αμμ-ε τό μνημε ι-ον το υ μνημεί-ου τ ω μνημεί- ω τό μνημε ι-ον ω μνημε ι-ον ο ι κίνδυν-οι τ ων κινδύν-ων το ις κινδύν-οις τούς κινδύν-ους ω κίνδυν-οι α ι αμμ-οι τ ων αμμ-ων τα ις αμμ-οις τάς αμμ-ους ω αμμ-οι τά μνημε ι-α τ ων μνημεί-ων το ις μνημεί-οις τά μνημε ι-α ω μνημε ι-α Σπάνια η κλητική ενικού των αρσενικών και θηλυκών έχει κλητική όμοια με την ονομαστική, π.χ. ω λόγε/λόγος. Αλλά η κλητική ενικού του ουσιαστικού ο αδελφός ω αδελφε Το δίχρονο της παραλήγουσας είναι σχεδόν πάντα βραχύ. Προσοχή στα: αθλος, Κ υρος, μ υθος, σ ιτος, αθλον (= έπαθλον), σ υκον, φ υλον (=γένος, φυλή). Το ουσιαστικό «ο σ ιτος» έχει πληθυντικό «τά σ ιτα» ανήκει στα ανώμαλα κατά το γένος (ενικός=αρσενικό, πληθυντικός=ουδέτερο).

2 ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να μεταφέρετε τα ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού: ω καρπέ τ η διαγωνί ω τα ις καμίνοις τ ων πλοίων ο θρ υλος τό τέκνον το ις παιδίοις τ ω ανακτόρ ω τ ων γυμνασίων το υ εχθρο υ τ ης εξόδου τήν κάμηλον τ ω στίβ ω τόν πίθον η διάλεκτος τούς κύκλους 2. Να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις και των δύο αριθμών των παρακάτω ουσιαστικών: τό αροτρον, η διάλεκτος, τό χωρίον, η ελαφος, ο καρκίνος, η βίβλος. 3. Να γράψετε τα ουσιαστικά στην πτώση που ζητείται: ο κίνδυνος: δοτική ενικού ο στρατηγός: δοτική πληθυντικού η ε ισοδος: γενική ενικού τό παιδίον: γενική ενικού ο πάππος: κλητική ενικού η οδός: ονομαστ. πληθυντικού ο κύκλος: αιτιατική ενικού ο υμνος: κλητική ενικού 2

3 Β. ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ο απόπλ-ους ρ-ο υς η πρόχ-ους (το κανάτι) τό οστ-ο υν το υ απόπλ-ου ρ-ο υ τ ης πρόχ-ου το υ οστ-ο υ τ ω απόπλ- ω ρ ω τ η πρόχ- ω τ ω οστ- ω τόν απόπλ-ουν ρ-ο υν τήν πρόχ-ουν τό οστ-ο υν ω απόπλ-ου ρ-ο υ ω πρόχ-ου ω οστ-ο υν ο ι απόπλ-οι τ ων απόπλ-ων το ις απόπλ-οις τούς απόπλ-ους ω απόπλ-οι ρ-ο ι ρ- ων ρ-ο ις ρ-ο υς ρ-ο ι α ι πρόχ-οι τ ων πρόχ-ων τα ις πρόχ-οις τάς πρόχ-ους ω πρόχ-οι τά οστ- α τ ων οστ- ων το ις οστ-ο ις τά οστ- α ω οστ- α Όσα ουσιαστικά πριν το χαρακτήρα (το τελευταίο γράμμα του θέματος) ο έχουν άλλο ο ή ε, συναιρούνται σε όλες τις πτώσεις. Η διαφορά των συνηρημένων ουσιαστικών από τα ασυναίρετα είναι στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική ενικού. Στις υπόλοιπες πτώσεις έχουν τις ίδιες ακριβώς καταλήξεις. Τονίζονται όπου και όπως η ονομαστική ενικού. Όσα τονίζονται στη λήγουσα παίρνουν πάντα περισπωμένη, π.χ. πλο υς. Όπως το απόπλους κλίνονται: ο εκπλους, ο περίπλους, ο χειμάρρους (= ο χείμαρρος), ο Πειρίθους κ.ά. Όπως το ρο υς (=το ρεύμα) κλίνονται: ο νο υς, ο πνο υς (=η πνοή), ο χο υς (=το χώμα), ο πλο υς, ο χνο υς (= το χνούδι), ο θρο υς (=ο θόρυβος), ο αδελφιδο υς (= ο ανιψιός), ο θυγατριδο υς (=ο γιος της θυγατέρας) κ.ά. Όπως το οστο υν κλίνεται τό κανο υν= το κάνιστρο, το καλάθι. 3 ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να σημειώσετε την ένδειξη "Σωστό-Λάθος" διορθώνοντας τους λανθασμένους τύπους: ο ρο υς ο νο υς ο ι νο ι

4 τούς πλούς τόν χο υν το ις χειμάρροις το υ Πειρίθους ω αδελφιδέ 2. Να κλίνετε τα παρακάτω ουσιαστικά και στους δύο αριθμούς (προσοχή στον τονισμό): ο χειμάρρους, ο θρο υς, τό κανο υν. Γ. ΑΤΤΙΚΟΚΛΙΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ο πρόνε-ως νε-ώς (ο ναός) η αλ-ως (το αλώνι) τό ανώγε-ων το υ πρόνε-ω νε-ώ τ ης αλ-ω το υ ανώγε-ω τ ω πρόνε- ω νε- ώ τ η αλ- ω τ ω ανώγε- ω τόν πρόνε-ων νε-ών τήν αλ-ω(ν) τό ανώγε-ων ω πρόνε-ως νε-ώς ω αλ-ως ω ανώγε-ων 4 ο ι πρόνε- ω τ ων πρόνε-ων το ις πρόνε- ως τούς πρόνε-ως ω πρόνε- ω νε- ώ νε-ών νε- ώς νε-ώς νε- ώ α ι αλ- ω τ ων αλ-ων τα ις αλ- ως τάς αλ-ως ω αλ- ω τά ανώγε-ω τ ων ανώγε-ων το ις ανώγε-ως τά ανώγε-ω ω ανώγε-ω Λέγονται αττικόκλιτα, γιατί συνηθίζονταν στην αττική διάλεκτο (αλλά και στην ιωνική). Κρατάνε παντού το ω. Παίρνουν υπογεγραμμένο ι, όπου στα ασυναίρετα ουσιαστικά υπάρχει ι υπογεγραμμένο ή προσγεγραμμένο, δηλαδή, όπου η αντίστοιχη κατάληξη των ασυναίρετων ουσιαστικών έχει -ι, π.χ. (προνάοις) πρόνε ως. Τονίζονται όπου και όπως η ονομαστική ενικού. Η κλητική είναι όμοια με την ονομαστική. Μερικά ουσιαστικά σχηματίζουν την αιτιατική ενικού χωρίς το ν, π.χ. τήν εω(ν), τόν Αθω(ν), τήν Κ ω(ν), τόν Μίνω(ν) κ.ά.

5 Όπως ο πρόνεως (=ο πρόναος) κλίνονται κύρια ονόματα, π.χ. Μενέλεως, Τυνδάρεως, ο Δεξίλεως κ.ά. Όπως ο νεώς κλίνονται: ο λεώς (=ο λαός), ο τα ως (= το παγόνι), ο λαγώς/λαγ ως (= ο λαγός), η Κ ως κ.ά. Όπως η αλως κλίνονται: η εως (=η αυγή), ο κάλως (= το χοντρό σχοινί), ο Αθως, η Κέως, ο Μίνως κ.ά. Το ανώγεων είναι μοναδικό. Όπως αυτό κλίνονται μόνο τα ουδέτερα των αττικόκλιτων επιθέτων. ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να σημειώσετε την ένδειξη "Σωστό-Λάθος" δίπλα στον κάθε τύπο όπου ο τύπος είναι λάθος να τον διορθώσετε: τ ης εως τ ω λε ω τόν Τυνδάρεων το υ Μίνωα τόν Δεξίλεων ο ι τα ω τούς κάλως τούς νεώς το ις λαγ ώς ο ι τα ως 5 2. Να γράψετε τα ουσιαστικά των παρενθέσεων στην πτώση των λέξεων που τα προσδιορίζουν: λαμπράς ( εως) γενναίοις (λεώς) μεγαλοπρεπ η (νεώς) τινά (κάλως) αγαθ ω (Μίνως) βραδε ι (τα ως) ταχέσι (λαγώς) συλληφθέντι (Δεξίλεως) 3. Να κλίνετε τα παρακάτω ουσιαστικά και στους δύο αριθμούς: ο Μενέλεως, η Κ ως, τό ανώγεων, ο Αθως, ο λεώς Επιμέλεια: Καρβελά Διονυσία