Από ιον Ανόργανο Κόσμο στους πρώτους (ζώντες) Οργανισμούς

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Από ιον Ανόργανο Κόσμο στους πρώτους (ζώντες) Οργανισμούς"

Transcript

1 Από ιον Ανόργανο Κόσμο στους πρώτους (ζώντες) Οργανισμούς Ομιλητής: Κ.Ε. ΣΕΚΕΡΗΣ Καθηγητής Βιολογικής Χημείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Διευθυντής του Ινστιτούτου Βιολογικών Ερευνών και Βιοτεχνολογίας του Ε.Ι.Ε. Περίληψη 11 Αρχή της δημιουργίας του Σύμπαντος τοποθετείται προ δισεκατομμυρίων ετών, με το Big Bang, την εκρηκτική διαστολή του σημειακά συμπυκνωμένου συνόλου μάζας/ενεργειας. Διαδοχικά σχηματίσθηκαν τα στοιχειώδη σωμάτια, οι πυρήνες των ατόμων, τα άτομα, αέρια νέφη, κοσμική σκόνη, άστρα και γαλαξίες. Προ 4,5 δισεκατομμυρίων ετών δημιουργήθηκε το ηλιακό μας σύστημα και η γη. Από ανόργανα συστατικά συντέθηκαν στις ακραίες επικρατούσες καταστάσεις οι οργανικές ουσίες - πρόδρομα των μορίων που χαρακτηρίζουν τη ζωντανή ύλη (αβιογενής φάση παραγωγή βιομορίων), που εν συνεχεία συνενώθηκαν για το σχηματισμό των πιο πολύπλοκων βιομορίων- RNA, DNA, πρωτεϊνών, λιπών, κ. ά. Τα βιομόρια οργανώθηκαν προ 3,5 δισεκατομμυρίων ετών σε πρωτόγονες κυτταρικές δομές, προϋπόθεση για την εκδήλωση των χαρακτηριστικών ιδιοτήτων της ζωντανής ύλης. Πρώτος φορέας γενετικών πληροφοριών με ικανότητα όμοιου αναδιηλασιασμού φαίνεται να ήταν το RNA, αργότερα το ρόλο αυτό ανέλαβε το DNA. Από τα πρωτόγονα ετερότροφα βακτηρίδια εξελίχθηκαν προ 3 δισεκατομμυρίων ετών αναερόβια φωτοσυνθετικά βακτηρίδια και βακτηρίδια που δέσμευαν άζωτο, ακολούθησαν προ 2,5 δισ. ετών τα αερόβια φωτοσυνθετικά βακτηρίδια, που επηρέασαν τη σύσταση της ατμόσφαιρας (εμπλουτισμός σε οξυγόνο/όζον). Από τα προκαρυωτικά βακτηρίδια, με τη δημιουργία κυτταρικού πυρήνα, σχηματίσθηκαν προ 1,5 δισ. ετών τα αερόβια ευκαρυωτικά κύτταρα που με ενσωμάτωση σε αυτά μικροοργανισμών, προδρόμων των μιτοχονδρίων και χλωροπλαστών, και αναδιπλασιαζόμενα με μίτωση, πήραν τον εξελικτικό δρόμο προς τα φυτά και ζώα του σημερινού κόσμου. 1. Εισαγωγή Από τα πιο αγωνιώδη ερωτήματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπος ο άνθρωπος, μόλις συνειδητοποιήσει τη μοναδικότητα του και αποκτήσει την έννοια του εγώ, είναι η προέλευση του, πώς βρέθηκε πάνω στη γη, ποια η σχέση του με το σύμπαν και πώς δημιουργήθηκε αυτό. Τα ερωτήματα αυτά τον παιδεύουν σε κάθε φάση της ζωής του, όμως φεύγει από τον κόσμο αυτό χωρίς να λάβει πειστικές και εύλογες απαντήσεις. Για το μεγαλύτερο διάστημα τις ιστορίας του ανθρώπου τα ερωτήματα αυτά αποτέλεσαν πεδίο θεολογικών-φιλοσοφικών δοξασιών, μακριά από την αυστηρή θεώρηση των πειραματικών επιστημών. Η πίστη σε έναν Πλάστη που δημιούργησε τον κόσμο και έπλασε τον άνθρωπο κατ' εικόνα και καθ' ομοίωση λύνει με απλό τρόπο τις υπαρξιακές αγωνίες. 1

2 Η εκπληκτική πρόοδος των θετικών επιστημών - φυσικής, χημείας, βιολογίας - του τελευταίου αιώνα, άνοιξε το δρόμο για τη θεώρηση της κοσμογονίας και της γενέσεως της ζωής από την "επιστημονική" σκοπιά. Πολλά σχετικά ερωτήματα αρχίζουν και βρίσκουν λύσεις. Όμως η αδυναμία να συλλάβουμε την έννοια του "τίποτε" -την κατάσταση πριν από το ξεκίνημα της γενέσεως- διατηρεί ζωντανή και επίκαιρη την έννοια του Θεού, ως Δυνάμεως, που χρησιμοποίησε συγκεκριμένη "μεθοδολογία" για την κοσμογονία, περιγραφόμενης περιφραστικά στην "Γένεση". Τη "Μεθοδολογία" αυτή ο θετικός επιστήμονας της σήμερον προσπαθεί να αναλύσει στις λεπτομέρειες της, είτε πιστεύει, είτε όχι, στην ύπαρξη της "Αρχικής Κινητήριας Δύναμης". 2. Εν αργή ην ο λόγος - Κοσμογονία Εφόσον παραμένει σε ισχύ η θεμελιώδης εξίσωση του Einstein, E=mc 2, δηλ. ούτε μάζα ούτε ενέργεια μπορούν να δημιουργηθούν από το τίποτε, είναι αδύνατον να φαντασθούμε την αρχική, την προ της Κοσμογονίας, κατάσταση. Μαθηματικές λύσεις των θεωρητικών φυσικών σ' αυτό το πρόβλημα, εκτός του ότι είναι απόλυτα ακατανόητες από τους μη ειδικούς, δεν ικανοποιούν και μόνο ως επιτεύγματα της ανθρώπινης διανόησης θαυμάζονται. Η Κοσμογονία, όπως τη φαντάζονται σήμερα οι ειδικοί, με βάση θεωρητικές και πειραματικές μελέτες και μαρτυρίες, αρχίζει κάπου μεταξύ 10-18, πιθανώς 15, δισεκατομμυρίων ετών, όταν το σύνολο της ενέργειας και μάζας του σημερινού Κόσμου ήταν συμπυκνωμένο σε ένα "μαθηματικό σημείο". Το σημείο αυτό απότομα, εκρηκτικά, άρχισε να διαστέλεται (επομένως και να ψύχεται) με καταπληκτική ταχύτητα, διεργασία που συνεχίζεται και σήμερα. Είναι αυτό που αποκαλείται "Big Bang" (Εικ. 1). Σε δισεκατομμύρια του δευτερολέπτου η θερμοκρασία του Κόσμου "έπεσε" στα 100 εκατομμύρια φορές της θερμοκρασίας που επικρατεί στο εσωτερικό του ηλίου. Τότε εμφανίσθηκαν τα /Λ * lia f. Εικόνα 1 ψ 7^ wê To "Big Bang" όπως το φαντάζεται ο Τάκης Κατσουλίδης στοιχειώδη σωμάτια, quarks (και ηλεκτρόνια), καθώς και τα αντισωμάτια, (avuquarks και αντιηλεκτρόνια), τα οποία έπλεαν ελεύθερα στην ενεργειακή "θάλασσα" και που συνεχώς παρήγοντο, αλλά και καταστρέφοντο, λόγω των τεραστίων θερμοκρασιών. Με τη συνεχιζόμενη ψύξη επιβραδύνθηκε τόσο ο σχηματισμός όσο και η καταστροφή των σωματιδίων, περισσότερο όμως ο σχηματισμός τους. Αν δεν υπήρχε μια ελάχιστη υπεροχή quarks και ηλεκτρονίων έναντι των avnquarks και αντιηλεκτρονίων (δηλ. ύλης έναντι αντιύλης) δεν θα ήταν δυνατή η δημιουργία του Κόσμου. Όταν το σύμπαν διαστελλόμενο και ψυχόμενο έφθασε το μέγεθος περίπου του ηλιακού μας συστήματος, σχηματίσθηκαν από τα quarks νετρόνια και πρωτόνια, τα οποία, κατά τη συνεχιζόμενη διαστολή, έδωσαν ατομικούς πυρήνες, κυρίως ηλίου και δευτερίου (το σύνολο σχεδόν του ηλίου και δευτερίου που υπάρχει σήμερα σχηματίσθηκε την περίοδο εκείνη). Η σύγκρουση δύο πυρήνων ηλίου οδήγησε σε μια φευγαλέα μορφή βηρυλλίου, η οποία συγκρουόμενη με ένα ακόμη πυρήνα ηλίου, έδωσε άνθρακα. Συνένωση πυρήνα άνθρακα 2

3 με άλλον έναν πυρήνα ηλίου έδωσε οξυγόνο. Με παρόμοιους μηχανισμούς δημιουργήθηκαν οι πυρήνες των γνωστών σήμερα στοιχείων. Όλα αυτά συνέβησαν στο πρώτο λεπτό της Δημιουργίας. Λόγω της υψηλής θερμοκρασίας ήταν αδύνατη η συνένωση των πυρήνων με τα ηλεκτρόνια. Τα ουδέτερα άτομα εμφανίσθηκαν στα επόμενα χρόνια, όταν το σύμπαν έφθασε σε μέγεθος χίλιες φορές μικρότερο από το σημερινό. Τα ουδέτερα άτομα συνενώθηκαν βαθμιαίως σε αέρια νέφη, κοσμική σκόνη, που εξελίχθηκε σε άστρα και, όταν το σύμπαν έφθασε το ένα πέμπτο περίπου του σημερινού μεγέθους, σε γαλαξίες. Ένα από τα δισεκατομμύρια δισεκατομμυρίων ηλιακών συστημάτων που δημιουργήθηκαν είναι και το δικό μας. Υπολογίζεται πως το ηλιακό μας σύστημα σχηματίσθηκε προ 4,5-5 περίπου δισεκατομμυρίων ετών, όταν ο Κόσμος είχε τα 2/3 του σημερινού μεγέθους του. Η γη μας, υπό την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας και βρισκόμενη υπό συνεχή βομβαρδισμό μικρότερων ή μεγαλυτέρων σωμάτων, ανέπτυξε στο εσωτερικό της τεράστιες θερμοκρασίες, που προκαλούσαν υφαιστειακές εκρήξεις και ροή λάβας. Οι υψηλές θερμοκρασίες στην επιφάνεια της γης καθιστούσαν αδύνατη την ύπαρξη ζωής. Η έξοδος αερίων από το εσωτερικό που συνόδευε τις εκρήξεις δημιούργησε στα πρώτα εκατομμύρια χρόνια τα 80-85% της γήινης ατμόσφαιρας, που συμπληρώθηκε βαθμιαίως κατά τα επόμενα 4 δισεκατομμύρια χρόνια. Κατά πάσα πιθανότητα η πρωτόγονη ατμόσφαιρα αποτελείτο κυρίως από C0 2, Ν 2, υδρατμούς, με ίχνη μεθανίου, αμμωνίας, διοξειδίου του θείου και υδροχλωρικού οξέος, στερείτο όμως οξυγόνου. Η απελευθέρωση τεραστίων όγκων νερού από το φλοιό της γης δημιούργησε τους ωκεανούς και τον κύκλο του νερού. Τα οξέα της ατμόσφαιρας διέβρωναν τα πετρώματα εμπλουτίζοντας τα με ανθρακικά άλατα. Στην ατμόσφαιρα άρχισε, κατά τις πρώτες εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, να ελαττώνεται το διοξείδιο του άνθρακα, λόγω δραστηριότητας των μικροοργανισμών σύμφωνα με τους θιασώτες της θεωρίας της "Γαίας", κατ' άλλους λόγω γεωχημικών διεργασιών. Η ελάττωση του C0 2 είχε μεγάλη σημασία για την εμφάνιση των σημερινών μορφών ζωής, που βασίζονται στην ύπαρξη ατμόσφαιρας οξυγόνου, τόσο για την αναπνοή τους, όσο και για την προφύλαξη από την υπεριώδη ακτινοβολία (σχηματισμός όζοντος). 3. Τα χαρακτηριστικά της ζωντανής ύλης Η πιο μικρή μονάδα, που δείχνει τις ιδιότητες της ζωντανής ύλης, είναι το κύτταρο. Το κύτταρο μπορεί αυτό καθεαυτό να αποτελεί αυτοδύναμο οργανισμό (μονοκύτταροι ή ακύτταροι οργανισμοί) ή να οργανώνεται σε μεγαλύτερες πολυκυτταρικές οντότητες (πολυκύτταροι οργανισμοί), όπως ο άνθρωπος. Το κύτταρο από τη χημική άποψη χαρακτηρίζεται από ορισμένα βιομόρια (νουκλεϊνικά οξέα -DNA και RNA-, πρωτεΐνες, λιπίδια, και πολλά άλλα συστατικά), με συγκεκριμένες λειτουργίες, διατεταγμένα κατά τρόπο ώστε να προσδίδουν στο κύτταρο τις χαρακτηριστικές για τη ζωή ιδιότητες, όπως την ικανότητα μεταδόσεως των γενετικών πληροφοριών, της αναπαραγωγής και του μεταβολισμού (δηλ. παραγωγής ενέργειας από τη διάσπαση βιομορίων και τη χρησιμοποίηση της ενέργειας για τη σύνθεση των βιομορίων από απλούστερους δομικούς λίθους), την αντίδραση στο περιβάλλον και την κίνη- 3

4 ση. Τα βιομόρια αυτά, έξω από την κυτταρική δομή, μπορεί να δείχνουν μερικές από τις ιδιότητες του ζωντανού οργανισμού, όχι όμως το σύνολο των χαρακτηριστικών του. Υπάρχουν και οριακές μορφές ζωντανής ύλης, όπως οι ιοί, που για να εκδηλώσουν πλήρως τις ιδιότητες των ζωντανών οργανισμών, πρέπει πρώτα να προσβάλλουν διάφορα κύτταρα και να χρησιμοποιήσουν τους μηχανισμούς των κυττάρων αυτών για ίδιο όφελος. 4. Από την ανόργανη υλη στα πρώτα απλά βιομόρια Όπως προαναφέρθηκε, η ζωντανή ύλη, ανεξαρτήτως αν πρόκειται για μικρόβια, φυτά ή ζώα, χαρακτηρίζεται από την παρουσία όμοιων συγκεκριμένων οργανικών χημικών ουσιών, των λεγόμενων βιομορίων. Από τα σημαντικότερα βιομόρια είναι τα νουκλείνικά οξέα - DNA, ο φορέας των γενετικών πληροφοριών, και RNA, σημαντικό για την έκφραση των γενετικών πληροφοριών- οι πρωτεΐνες με τις οποίες επιτελούνται όλες οι κυτταρικές λειτουργίες, τα λιπίδια, σημαντικά για το σχηματισμό των βιολογικών μεμβρανών, και άλλα πολλά. Τα βιομόρια αυτά είναι σύνθετες ουσίες, που αποτελούνται από απλούστερους δομικούς λίθους, όπως, όσον αφορά τα νουκλεϊκά οξέα, από νουκλεοτίδια (που κι αυτά αποτελούνται από πιο απλά μόρια, [αζωτούχες βάσεις, ριβόζη ή δεσοξυριβόζη και φωσφορικό οξύ]), αμινοξέα, (όσον αφορά τις πρωτεΐνες) και λιπαρά οξέα και γλυκερίνη, (όσον αφορά τα λίπη). Μια πληθώρα απλών οργανικών μορίων απαντάται επίσης, ως ενδιάμεσα των μεταβολικών αντιδράσεων, όπως οργανικά οξέα, αλδεϋδες, κετόνες και εστέρες. Όταν δημιουργήθηκε η γη μας προ 4.5 δισεκατομμυρίων ετών, ήταν ένας πλανήτης χωρίς ίχνος ζωής, λόγω των ακραίων συνθηκών που επικρατούσαν. Μετά από ένα δισεκατομμύριο χρόνια, όμως, εμφανίσθηκαν οι πρώτοι ζωντανοί οργανισμοί. Όλα τα ευρήματα δείχνουν ότι από αυτούς τους πρώτους οργανισμούς, με βάση τη θεωρία της εξελίξεως του Darwin (και του Wallace), που θα αναπτυχθεί στην επόμενη ενότητα, εξελίχθηκαν όλες οι γνωστές μορφές ζώντων οργανισμών. Το ερώτημα που έπρεπε να απαντηθεί επομένως ήταν, πώς δημιουργήθηκαν οι πρώτοι αυτοί οργανισμοί. Τα πειράματα του Louis Pasteur έδειξαν, σε αντίθεση με δοξασίες που επικρατούσαν μέχρι τότε, ότι αυτόματη γένεση δεν ήταν δυνατή. Επομένως μέσα στο πρώτο δισεκατομμύριο χρόνια θα έπρεπε να έχουν συντεθεί όλα τα απαραίτητα για την ύπαρξη της ζωής βιομόρια και να έχουν "συναρμολογηθεί" στους πρώτους οργανισμούς, ικανούς να επιζήσουν στις τότε συνθήκες. Ήταν όμως δυνατή η σύνθεση βιομορίων στις συνθήκες που επικρατούσαν τότε; Απάντηση σ' αυτό το ερώτημα έδωσαν τα πειράματα του νεαρού τότε χημικού Stanley Miller, συνεργάτου του καθηγητή και κατόχου βραβείου Nobel, Harold Urey. Όπως δείχνεται στην Εικόνα 2, ο Miller εξέθεσε μίγμα αερίων, αποτελούμενο από μεθάνιο, αμμωνία, υδρογόνο και υδρατμούς, σε ηλεκτρικές εκκενώσεις και απέδειξε ότι υπό τέτοιες συνθήκες χημικές και φυσικές, που προσομοίαζαν, κατ' αυτόν, στην αρχέγονη ατμόσφαιρα, ήταν δυνατή η παραγωγή προδρόμων χημικών ουσιών (αμινοξέων) που αποτελούν τα δομικά συστατικά των πρωτεϊνών του κυττάρου. Ενδιαφέρον είναι ότι ένας μετεωρίτης που έπεσε αργότερα στη γη περιείχε τα αυτά αμινοξέα σε παρόμοια αναλογία, όπως αυτά που συντέθηκαν στο πείραμα του Miller (Πίνακας Ι). Παρόλο που οι συνθήκες του πειράματος του Miller δεν θεωρούνται σήμερα ότι αντανακλούν την ακριβή σύνθεση της τότε ατμόσφαιρας, τα πειράματα αυτά απετέλεσαν την απαρχή 4

5 Εικόνα 2 Πείραμα του S. Miller Στην υάλινη σφαίρα (κάτω αριστερά) τοποθετήθηκε νερό, η πάνω σφαίρα περιείχε μεθάνιο, αμμωνία και υδρογόνο καθώς και ατμούς νερού. Συνεχείς ηλεκτρικές εκκενώσεις στα αέρια οδήγησε στο σχηματισμό οργανικών ουσιών που δείχνονται στον Πίνακα Ι. Τα ενδιάμεσα βήματα περάαμβάνουν υδροκυάνιο + αλδεϋδη = αμινονιτρίλιο, το οποίο με Η2Ο δίνει αμινοξέα. Σε άλλα ανάλογα πειράματα (ανάμιξη υδροκυανίου και αμμωνίας σε υδάτινο διάλυμα) σε αναγωγική ατμόσφαιρα παρήχθησαν, εκτός από αμινοξέα, και αδενίνη, παρουσία δε C2N2 (κυανογόνου) και HC^N (κυανοακετυλένιου) και οι υπόλοιπες βάσεις των νουκλεϊνικών οξέων. Πίνακας 1 Σύγκριση αμινοξέων που παράγονται στο πείραμα Miller με αυτά που ανιχνεύθηκαν στο μετεωρίτη που έπεσε στην Αυστραλία στη θέση Murchison. Αμινοξέα Μετεωρίτης Πείραμα Miller γλυκίνη αλανίνη α-αμινο-νβουτυρικό οξύ α-αμινοισοβουτυρικό οξύ βαλίνη νορβαλίνη ισοβαλίνη προλίνη ασπαραγινικό οξύ γλουταμινικό οξύ β-αλανίνη β-αμινο-ν- βουτυρικό οξύ γ-αμινοβουτυρικό οξύ σαρκοσίνη πολυάριθμων αναλόγων πειραμάτων, υπό διαφορετικές φυσικές και χημικές συνθήκες, που κατέληξαν σε παρόμοια αποτελέσματα, δηλ. τη σύνθεση πολλών αμινοξέων, αλλά και άλλων προδρόμων βιομορίων, όπως αζωτούχων βάσεων, σακχάρων, κ.ά. S

6 Σε ένα από τα πειράματα αυτά αποδείχθηκε η σχετικά εύκολη παραγωγή επτά αμινοξέων. Είναι ενδιαφέρον ότι τα αμινοξέα αυτά είναι αυτά που βρίσκονται σε αφθονία στη γή. Τα αμινοξέα είναι ασύμμετρα μόρια, παρουσιαζόμενα στην L- και D- μορφή. Στη ζωντανή ύλη, όμως, παρουσιάζεται σχεδόν αποκλειστικά η L-μορφή των αμινοξέων. Το πώς προήλθε αυτό συζητείται ακόμη. Μια θεωρία είναι ότι η μεγαλύτερη αστάθεια των D-αμινοξέων οδήγησε στην πιο εύκολη καταστροφή τους και σε εμπλουτισμό της L-μορφής. Εκτός των βιομορίων που σήμερα αναγνωρίζονται ως συστατικά της ζωντανής ύλης, σχηματίσθηκαν υπό αρχέγονες συνθήκες -όπως φαίνεται από τα πειράματα τύπου Miller - και μόρια που δεν απαντώνται στους σημερινούς οργανισμούς. Τα μόρια αυτά, επομένως, "αποκλείσθηκαν", για άγνωστους λόγους, στο να συμμετάσχουν στη δόμηση του κυττάρου. 5. Από τα πρώτα απλά στα σύνθετα βιομόρια Από τα πειράματα τύπου Miller έγινε φανερό ότι τα περισσότερα πρόδρομα μόρια των πολυπλοκότερων βιομορίων ήταν δυνατό να συντεθούν στις συνθήκες που επικρατούσαν στην αρχέγονη γη. Το ερώτημα που τίθεται είναι το πώς αυτά τα πρόδρομα μόρια ενώθηκαν για σχηματισμό των πιο σύνθετων βιομορίων, όπως είναι οι πρωτεΐνες και τα νουκλεϊνικά οξέα. Καταρχήν θα έπρεπε τα πρόδρομα να βρίσκονται σε συγκεντρώσεις αρκετά μεγάλες, ώστε να είναι δυνατή η περαιτέρω συνένωση τους (δημιουργία "αρχέγονης σούπας"). Πιθανώς διάφορες γεωφυσικές διεργασίες, όπως εξάτμιση νερού, καθίζηση, κρυστάλλωση, κ.ά., οδήγησαν σε διάφορα μικρό- ή μακρο-περιβάλλοντα, που αφενός εξασφάλιζαν τις απαιτούμενες συγκεντρώσεις, αφετέρου και θερμοκρασίες συμβατές με τη ζωή. Στις υψηλές θερμοκρασίες της αρχέγονης γης, που ήσαν απαραίτητες για τη σύνθεση των απλών ενώσεων, θα έπρεπε τα σύνθετα μόρια να καταστρέφονταν. Στη συγκεκριμένη περίπτωση των πρόδρομων των πρωτεϊνών, των αμινοξέων, φαίνεται ότι η προσρόφηση τους στην επιφάνεια φυσικών ορυκτών (πηλών) σε πιο ήπιες συνθήκες, επέτρεψε τη δημιουργία του πεπτιδικού δεσμού (Εικ. 3), επομένως τη συνένωση τους σε πολυπεπτιδικές αλυσίδες. Η Η Η Ο Η HîN-C-COO + HtN~C-COO» HïN-C C-N-C-COO+ Η 2 0 R, R 2 R _ Η R 3 t αμινοξύ 1 αμινοξυ 2 πεητιδικός δεσμός Εικόνα 3 Ο σχηματισμός πεπτιδικού δεσμού από τη συνένωση δύο αμινοξέων. Η καρβοξυλική ομάδα του ενός αμινοξέος ενώνεται με την αμινομάδα του επόμενου, με αφαίρεση ύδατο Βασικά συστατικά των νουκλεϊνικών οξέων είναι τα νουκλεοτίδια, που κι αυτά αποτελούνται από πιο απλά μόρια, τις αζωτούχες βάσεις, σάκχαρα (ριβόζη στο RNA, δεσοζυριβόζη στο DNA) και φωσφορικό οξύ (Εικ. 4). Οι αζωτούχες βάσεις έχουν συντεθεί in vitro σε πειράματα τύπου Miller, τα σάκχαρα υπό συνθήκες που προσομοιάζουν τη ροή ύδατος θερμών πηγών πάνω σε στρώμα πηλού που φέρει φωσφορικό οξύ (το φωσφορικό οξύ εμφανίσθηκε ως αποτέλεσμα ηφαιστειακής δραστηριότη- 6

7 Ο CH 2? ö OS' Ν Ι / \ ]S^ ^J Αδενίνη r r L Λ 0 OH tf H 2 N o CH 2 Π 0Η θ Ν υ Ο Ο CH 2 Ουρακίλη Ν fc OH 1 Αδενίνη NH2 n 0 OH ι " <=>,/ \ α S^o θ N U Ο O CH 2 Ριβονουκλεϊνικό οξύ \ / Κυτοσίνη Ο OH Εικόνα 4 Δομή νουκλεϊνικών οξέων Δείχνεται η δομή του RNA (όμοια είναι η δομή του DNA, με εξαίρεση ότι περιέχει δεσοξυριβόζη αντί της ριβόζης, και θυμίνη στη θέση της ουρακίλης). Το RNA αποτελείται από νουκλεοτίδια, καθένα από τα οποία αηοτεμται από μια φωσφορική ομάδα συνδεδεμένη με μια αζωτούχο βάση (γουανίνη, αδενίνη, ουρακυη και κυτοσίνη). Το μονόκλωνο RNA μπορεί να σχηματίσει και δίκλωνο RNA, με τη δημιουργία δεσμών βάσεων μεταξύ ουρακίλης του ενός κλώνου με την αδενίνη του άλλου (και της κυτοσίνης με τη γουανίνη). Ο σχηματισμός των ζευγών βάσεων και η καταλυτική ιδιότητα του RNA ήταν ουσιαστικές ιδιότητες για τη δυνατότητα του RNA να αναδιπλασιάζεται. τας). Όπως και κατά το σχηματισμό του πεπτιδικού δεσμού, έτσι και κατά τη συνένωση των απλούστερων προδρόμων προς σχηματισμό νουκλεοτιδίων (και, ακολούθως νουκλεϊνικών οξέων) αφαιρείται νερό. Στην περίπτωση αυτή καταλυτικό ρόλο παίζει το φωσφορικό οξύ. Πάντως σε πειράματα τύπου Miller δεν έχουν παραχθεί νουκλεοτίδια, προφανώς λόγω της αστάθειας τους στις συνθήκες του πειράματος. Όπως και στην περίπτωση των πρωτεϊνών, στη σύνθεση των νουκλεϊνικών οξέων σημαντικό ρόλο θα έπαιξαν οι επιφάνειες των πηλών και τα μεταλλικά ιόντα που περιείχαν. Η γραμμική δομή των πηλών φαίνεται ότι προκάλεσε τη γραμμική διάταξη των νουκλεοτιδίων, που συνενώθηκαν με αφαίρεση νερού, και σχημάτισαν μικρότερα ή μεγαλύτερα πολυμερή (νουκλεϊνικά οξέα). Την απαιτούμενη ενέργεια για τις συνθετικές διεργασίες προσέφεραν τα προσροφημένα στους πηλούς πολυφωσφορικά. 6. Από τα βιομόρια στα πρώτα αρχέγονα κύτταρα Ενώ η σύνθεση των βιομορίων που αποτελούν τα συστατικά του κυττάρου μπορεί και πειραματικά να αναπαραχθεί στις υποθετικές αβιοτικές συνθήκες, η "συναρμολόγηση" των βιομορίων προς μια αρχέγονη μορφή κυττάρου, με ικανότητες που χαρακτηρίζουν τα ζωντανά κύτταρα, δηλ. αντιγραφή/ αναδιηλασιασμό/μεταβίβαση των γενετικών πληροφοριών και μεταβολισμό, παριστάνει ένα πολύ πιο δύσκολο πρόβλημα. Βασικό, άλυτο ακόμη πρόβλημα, είναι το αν οι μηχανισμοί αντιγραφής αναπτύχθηκαν ανεξάρτητα και έξω από την αρχέγονη, με μεταβολικές ικανότητες, κυτταρική δομή και αργότερα ενσωματώθηκαν στο κύτταρο ή αν η ανάπτυξη αυτή συντελέσθηκε παράλληλα μέσα στο κύτταρο. 7

8 Πρώτο βήμα προς την κυτταρική δομή θα ήταν η κατάλληλη συγκέντρωση των βιομορίων και η περιχαράκωση τους από το περιβάλλον με πρωτογενείς μεμβρανικούς σχηματισμούς. Όσον αφορά τη συγκέντρωση τους έχουν προταθεί μηχανισμοί που συμπεριλαμβάνουν κατάψυξη υδατικών διαλυμάτων, και τη δημιουργία πυρήνα με μεγάλη συγκέντρωση ουσιών και αραιό υδάτινο περίβλημα, σχηματισμό μικροφυσσαλίδων, συγκέντρωση στην επιφάνεια ανόργανων υλικών, κ.ά. Όσον αφορά τις πρωτόγονες μεμβράνες, θα μπορούσαν λιπίδια (λιπαρά οξέα έχουν ανιχνευθεί σε μετεωρίτες) υπό κατάλληλες συνθήκες -όμοιες με αυτές που χρησιμοποιούνται σήμερα για παρασκευή λιποσωμάτων- να είχαν χρησιμεύσει ως βάση για τα πρώτα κυτταρικά τοιχώματα. Ο Oparin αναμιγνύοντας ελαιώδες υγρό με νερό σχημάτισε κολλοειδή συμπυκνώματα (coacervates), στα οποία αιωρούντο ελαιώδη σταγονίδια, που θεώρησε πρωτόγονες κυτταρικές δομές. Σχετικά με το ενεργειακό ισοζύγιο των αρχέγονων κυττάρων είναι πιθανό ότι η ενεργειακή προσφορά βασίζετο στην ύπαρξη προσχηματισμένων μορίων (πολυφωσφορικές ενώσεις, πιθανώς και ΑΤΡ) αργότερα στη βαθμιαία εμφάνιση πρωτεϊνικών μορίων με καταλυτικές ιδιότητες (ενζύμων). Η διαπίστωση ότι ορισμένα RNA έχουν καταλυτικές ιδιότητες (ριβοζύμες) και το γεγονός ότι η σύνθεση ριβόζης είναι πιο εύκολη διαδικασία απ' αυτή της συνθέσεως δεσοξυριβόζης (που απαιτεί βήμα -ενζυμικά καταλυόμενο- αφαίρεσης υδρογόνου), οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τα πρώτα μόρια με ικανότητα όμοιου αναδιπλασιασμού ήσαν RNA. Ένα υποθετικό σχετικό σενάριο είναι το ακόλουθο: Ένα τυχαίο, υπό αβιοτικές συνθήκες, συντιθέμενο μόριο RNA, που εμφανίζει καταλυτικές ιδιότητες, χρησιμεύει ως καλούπι για τη διάταξη πάνω του νουκλεοτιδίων, σύμφωνα με το σχηματισμό ζευγών βάσεων κατά Watson-Crick. Τα νουκλεοτίδια ακολούθως συνενώνονται σε πολυνουκλεοτίδια χάρις στην καταλυτική δράση του καλουπιού RNA. Οι δύο κλώνοι RNA αποδιατάσσονται και το καταλυτικό RNA αντιγράφει εν συνεχεία το συμπληρωματικό κλώνο του, αναπαράγοντας έτσι τον εαυτό του. Η καταλυτική αντιγραφή τόσο του "καταλύτη", όσο και του συμπληρωματικού του κλώνου, διατηρεί την επαναλαμβανόμενη αναπαραγωγή και των δύο κλώνων. Η αποδιάταξη του δίκλωνου RNA μπορεί να ξεκινήσει εκ νέου τη διαδικασία και το μηχανισμό αντιγραφής. Έχει διατυπωθεί επίσης η υπόθεση ότι τα πρώτα αναπαραγόμενα μόρια RNA ήσαν πυρανόζυλο-rna, που αντί φουρανοζυλοριβόζης (πενταμελής δακτύλιος) έφεραν πυρανοζυλοριβόζη (εξαμελής δακτύλιος). Κατ' άλλους, τα αρχικά αναπαραγόμενα μόρια είχαν δομή με σκελετό πρωτεϊνών που έφεραν στις πλάγιες αλυσίδες βάσεις του RNA. Σύμφωνα με άλλες θεωρίες τα πρώτα αναπαραγόμενα μόρια δεν ήσαν RNA, αλλά ανόργανα (πηλοί), που έφεραν κατιόντα καταλλήλως διατεταγμένα στην επιφάνεια τους, που μπορούσαν να κατευθύνουν τη σύνθεση νέων στρωμάτων πηλού με όμοια κατανομή κατιόντων. Πάντως, ο κόσμος του RNA αντικαταστάθηκε (με εξαίρεση ορισμένους ιούς) από τον κόσμο του DNA, όπου το DNA απέκτησε τον κεντρικό ρόλο ως γενετικό υλικό, δηλ ως φορέας των γενετικών πληροφοριών. Υπάρχουν αρκετές υποθέσεις ως προς το πώς τα νουκλεϊνικά οξέα ανέπτυξαν το ρόλο αυτό, (υπόθεση Eigen), πώς από την άμεση αναγνώριση του πρωτόγονου γενετικού υλικού από τα κωδικευόμενα απ' αυτό αμινοξέα και την πιθανή συμμετοχή του γενετικού υλικού και στη δημιουργία του πεπτιδικού δεσμού, φθάσαμε στην έμμεση αναγνώριση γενετικού υλικού - αμινοξέων μέσω αγγελιοφόρου RNA και μεταφορικών RNA και στην ανάληψη του πρωτεϊνοσυνθετικού ρόλου από τα ριβοσώματα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το εύρημα της συμμετοχής του ριβοσωμικού RNA στην καταλυτική διεργασία του σχηματισμού του πεπτιδικού δεσμού. 8

9 7. Από τα αρχέγονα κύτταρα στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς Οποιοιδήποτε και αν ήσαν οι μηχανισμοί, τα πρώτα ζωντανά κύτταρα φαίνεται ότι εμφανίσθηκαν προ τριών δισεκατομμυρίων ετών υπό τη μορφή ετεροτρόφων βακτηριδίων, δηλ. οργανισμών που βασίζοντο από την άποψη παραγωγής ενέργειας στην αναερόβιο διάσπαση (ζύμωση) αβιοτικά προσχηματισμένων χημικών ουσιών. Αργότερα, με την ενσωμάτωση (επίσης αβιοτικά προσχηματισμένων) πορφυρινών, εξελίχθηκαν αυτότροφες μορφές φωτοσυνθετικών βακτηριδίων, που μπορούσαν να εκμεταλλευθούν την ηλιακή ενέργεια για τις συνθετικές τους ανάγκες και λόγω της ανοξικής ατμόσφαιρας ήσαν αναγκαστικά αναερόβιοι, χρησιμοποιώντας κυρίως H 2 S και γαλακτικό οξύ αντί Η 2 0. Οι προκαρυωτικοί αυτοί οργανισμοί (προκαρυωτικά είναι τα κύτταρα που δεν έχουν πυρήνα, σε αντίθεση με τα ευκαρυωτικά που έχουν κυτταρικό πυρήνα, βλ. Πίνακα 2) θεωρούνται οι πρόδρομοι των σημερινών φωτοσυνθετικών βακτηριδίων. Περίπου την ίδια εποχή εμφανίσθηκαν βακτηρίδια που δέσμευαν το άζωτο και το χρησιμοποιούσαν γαι να καλύψουν τις ανάγκες τους σε αζωτούχες ενώσεις. Αυτό γιατί λόγω της ανοξικής ατμόσφαιρας, και επομένως και της ελλείψεως όζοντος, η υπεριώδης ακτινοβολία θα οδηγούσε γρήγορα σε διάσπαση τυχόν υπάρχουσας αμμωνίας σε άζωτο. Πίνακας 2 Διαφορές Προκαρυωτικών - Ευκαρυωτικών Υπαρξη κυτταρικού πυρήνα Κυτταρικά οργανίδια (μιτοχόνδρια-χλωροπλάστες) Τρόπος αναπαραγωγής Μεταβολισμός Κυτταρική οργάνωση Προκαρυωτικά όχι όχι σχάση Αναερόβιος και αερόβιος Μονοκύτταροι Ευκαρυωτικά ναι ναι μίτωση ή μείωση αερόβιος κυρίως πολυκύτταροι με διαφοροποίηση των κυπάρων Προ δύο δισεκατομμυρίων ετών εμφανίσθηκαν τα πρώτα αερόβια φωτοσυνθετικά βακτηρίδια, τα πρόδρομα των σημερινών κυανοβακτηριδίων. Η εμφάνιση τους είχε κολοσσιαία επίδραση στην εξέλιξη των κυτταρικών μορφών, λόγω της αλλαγής στη σύσταση της ατμόσφαιρας, που άρχιζε να εμπλουτίζεται σε οξυγόνο. Η αύξηση αυτή του οξυγόνου της ατμόσφαιρας οδήγησε στην εξαφάνιση πολλών αναερόβιων οργανισμών, στον περιορισμό τους σε αναερόβια περιβάλλοντα, ή στην προσαρμογή τους στις αερόβιες συνθήκες. Τα κυανοβακτηρίδια εξαπλώθηκαν ευρύτατα και αποτέλεσαν την κύρια μορφή οργανισμών για πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, δημιουργώντας πλούσια σε οξυγόνο ατμόσφαιρα, και με στρώμα όζοντος, προστατευτικό στις υπεριώδεις ακτινοβολίες. Τα κύτταρα απέκτησαν την ικανότητα να χρησιμοποιούν το οξυγόνο για τις ενεργειακές τους ανάγκες, αναπτύχθηκαν όλοι οι μεταβολικοί κύκλοι των κυπάρων, και η μεγάλη ενεργειακή τους απόδοση. Από τα προκαρυωτικά κύτταρα, με το σχηματισμό του ειδικού ενδοκυπαρικού διαμερίσματος στον οποίον περιορίσθηκε το γενετικό υλικό (του πυρήνα), καθώς και με την ανάπτυξη ειδικών μηχανισμών επεξεργασίας και μεταφοράς 9

10 RNA, εξελίχθηκαν τα ευκαρυωτικά (πρωτοευκαρυωτικά). Φαίνεται ότι στα κύτταρα αυτά εισήλθαν αργότερα προκαρυωτικοί οργανισμοί που αναπτύχθηκαν συμβιοτικά, εξελισσόμενοι σε μιτοχόνδρια και σε χλωροπλάστες. Τα κύπαρα που απέκτησαν μόνο μιτοχόνδρια εξελίχθηκαν στα ζωικά κύπαρα, ενώ αυτά με μιτοχόνδρια και χλωροπλάστες σε φυτικά κύπαρα. Τα οργανίδια αυτά πολλαπλασίασαν την ενεργειακή απόδοση των κυπάρων. Η εμφάνιση των πρώτων ευκαρυωτικών κυπάρων υπολογίζεται ότι έγινε προ 1,5 δισεκατομμυρίων ετών. Τα κύπαρα αυτά, εντελώς αερόβια, απέκτησαν την ικανότητα της μιτωτικής αναπαραγωγής και στα επόμενα εκατομμύρια χρόνια εξελίχθηκαν στις διάφορες μορφές πολυκυπάρων οργανισμών, φυλετικά αναπαραγωμένων, πολλές από τις οποίες αναγνωρίζονται ως πρόδρομες μορφές των σύγχρονων φυτών ή ζώων. Από εκεί και πέρα, αρχίζει πια η όμορφη ιστορία της εξελίξεως που κατέληξε στο σημερινό άνθρωπο ως επιστέγασμα, ας το παραδεχτούμε, της δημιουργίας. Όμως οι μηχανισμοί της εξελίξεως, που οδήγησαν στη θαυμαστή ποικιλία των ζώντων οργανισμών, θα αναλυθούν στο επακόλουθο κεφάλαιο (Η θεωρία της εξελίξεως, Μ.Τύπας). Βιβλιογραφία 1. A.G. Cairns-Smith: Genetic takeover and the mineral origins of life. Cambridge University Press, New York, Cambridge (1982). 2. RJ. Dyson: A model of origin of life. J. Mol. Evol. 18, (1982). 3. M. Eigen, W. Gardiner, P. Schuster and R. Winkler-Oswatitch: The origin of genetic information. Sci. Amer. 244, (1981). 4. RJ. Gestel and J.F. Atkins, ed.: The RNA World. Cold Spring Harbor Laboratory Press (1993). 5. L. Margulis: Origin of Eucaryotic cells. Yale University Press, New York, Cambridge (1970). 6. S.M. Miller and L.E. Orgel: The origins of life on earth. Prentic Hall, Inc., Englewood Cliffs, N.J. (1974). 7. L.E. Orgel: The origin of life on the earth. Sci. Amer. 271, 53-61, C. Sagan, S.J. Gould, M. Minsky and S. Weinberg. Life in the Universe. Sci. Amer., 271, 70-77,

KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου. Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση:

KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου. Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση: KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου Ενότητα 1.1: Χημεία της ζωής Ενότητα 2.1: Μακρομόρια Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση: 1. Για ποιο λόγο θεωρείται αναγκαία η σταθερότητα

Διαβάστε περισσότερα

Τα χημικά στοιχεία που είναι επικρατέστερα στους οργανισμούς είναι: i..

Τα χημικά στοιχεία που είναι επικρατέστερα στους οργανισμούς είναι: i.. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «XHMIKH ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Όταν αναφερόμαστε στον όρο «Χημική Σύσταση του Κυττάρου», τί νομίζετε ότι

Διαβάστε περισσότερα

Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΕΩΣ

Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΕΩΣ VYM Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΕΩΣ Επιστημονικές - Επιμορφωτικές Διαλέξεις ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ Νοέμβριος - Δεκέμβριος 1994 Εκδόσεις της αυτής σειράς 1) Σύγχρονα Επιτεύγματα των Θετικών Επιστημών -

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2. Copyright The McGraw-Hill Companies, Inc. 2011 Utopia Publishing, All rights reserved

Κεφάλαιο 2. Copyright The McGraw-Hill Companies, Inc. 2011 Utopia Publishing, All rights reserved Κεφάλαιο 2 1 Copyright The McGraw-Hill Companies, Inc. 2011 Utopia Publishing, All rights reserved ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΜΟΡΙΑΚΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΖΩΝΤΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ «Οργανική» ένωση αναφέρεται σε ενώσεις του C Συμμετέχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΑΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (C, H, N, O) 96% ΜΙΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (πχ. Na, K, P, Ca, Mg) 4% ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ (Fe, I) 0,01%

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΑΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (C, H, N, O) 96% ΜΙΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (πχ. Na, K, P, Ca, Mg) 4% ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ (Fe, I) 0,01% ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΑΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (C, H, N, O) 96% ΜΙΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (πχ. Na, K, P, Ca, Mg) 4% ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ (Fe, I) 0,01% Ο άνθρακας, το υδρογόνο, το οξυγόνο και το άζωτο συμμετέχουν, σε σημαντικό βαθμό, στη

Διαβάστε περισσότερα

Β. ΚΑΜΙΝΕΛΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα).

Β. ΚΑΜΙΝΕΛΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα). ΒΙΟΛΟΓΙΑ Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα). Είδη οργανισμών Υπάρχουν δύο είδη οργανισμών: 1. Οι μονοκύτταροι, που ονομάζονται μικροοργανισμοί

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Ι. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο Βιοχημική εξέλιξη

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Ι. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο Βιοχημική εξέλιξη ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Ι ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο Βιοχημική εξέλιξη ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ Τι είναι ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ DNA ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ ΑΛΛΑ ΣΥΝΔΕΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΧΗΜΕΙΑΣ (Δεσμοί, ενέργεια, δομή) ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Υπάρχει μια συνεχή εξελικτική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα 1.1 Τα μόρια της ζωής Καινούριες γνώσεις Ποια μόρια συμμετέχουν στη δομή και στις λειτουργίες των οργανισμών. Ποια είναι η σημασία του νερού για τη ζωή

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ_ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ_ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Θα πρέπει να γνωρίζετε: Τη χημική σύσταση και τη δομή των νουκλεοτιδίων Πώς σχηματίζεται μια πολυνουκλεοτιδική αλυσίδα Πώς σταθεροποιείται η διπλή έλικα του DNA Τι υποδηλώνει ο όρος συμπληρωματικές αλυσίδες

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα πριν τις εξετάσεις. Καλό διάβασμα Καλή επιτυχία

Θέματα πριν τις εξετάσεις. Καλό διάβασμα Καλή επιτυχία Θέματα πριν τις εξετάσεις Καλό διάβασμα Καλή επιτυχία 2013-2014 Θέματα πολλαπλής επιλογής Μετουσίωση είναι το φαινόμενο α. κατά το οποίο συνδέονται δύο αμινοξέα για τον σχηματισμό μιας πρωτεΐνης β. κατά

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Βιολογίας Μάθημα: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ Γ εξάμηνο 2014-2015 Διαλέξεις κάθε Τρίτη 13-15 μ.μ. και Παρασκευή 11-13

Τμήμα Βιολογίας Μάθημα: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ Γ εξάμηνο 2014-2015 Διαλέξεις κάθε Τρίτη 13-15 μ.μ. και Παρασκευή 11-13 Τμήμα Βιολογίας Μάθημα: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ Γ εξάμηνο 2014-2015 Διαλέξεις κάθε Τρίτη 13-15 μ.μ. και Παρασκευή 11-13 Ισιδώρα Παπασιδέρη, Καθηγήτρια...για περισσότερα... http://kyttariki.biol.uoa.gr, ttp://multimedia.biol.uoa.gr

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Β Λυκείου θέματα

Βιολογία Β Λυκείου θέματα Ι. Οι υδατάνθρακες διακρίνονται σε μονοσακχαρίτες, δισακχαρίτες και πολυσακχαρίτες. α) Να αναφέρετε από δύο παραδείγματα μονοσακχαριτών, δισακχαριτών και πολυσακχαριτών. (6μ) β) Σε ένα κύτταρο συναντώνται

Διαβάστε περισσότερα

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί..σελίδα 2 3.2 Ένζυμα βιολογικοί καταλύτες...σελίδα 4 3.3 Φωτοσύνθεση..σελίδα 5 3.4 Κυτταρική αναπνοή.

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί..σελίδα 2 3.2 Ένζυμα βιολογικοί καταλύτες...σελίδα 4 3.3 Φωτοσύνθεση..σελίδα 5 3.4 Κυτταρική αναπνοή. 5ο ΓΕΛ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ Μ. ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΑ 2/4/2014 Β 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί..σελίδα 2 3.2 Ένζυμα βιολογικοί καταλύτες...σελίδα 4 3.3 Φωτοσύνθεση..σελίδα 5 3.4 Κυτταρική

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Χημικά στοιχεία που συνθέτουν τους οργανισμούς Ο C, το H 2, το O 2 και το N 2 είναι τα επικρατέστερα στους οργανισμούς σε ποσοστό 96% κ.β. Γιατί; Συμμετέχουν σε σημαντικό βαθμό στη σύνθεση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ DNA ΚΑΙ RNA. Θανος Εξαρχου Γ1

ΤΟ DNA ΚΑΙ RNA. Θανος Εξαρχου Γ1 ΤΟ DNA ΚΑΙ RNA Θανος Εξαρχου Γ1 ΤΟ DNA Το δε(σ)οξυριβο(ζο)νουκλεϊ(νι)κό οξu είναι νουκλεϊκό οξύ που περιέχει τις γενετικές πληροφορίες που καθορίζουν τη βιολογική ανάπτυξη όλων των κυτταρικών μορφών ζωής

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταρική Βιολογία. Ενότητα 01 : Εισαγωγή. Παναγιωτίδης Χρήστος Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Κυτταρική Βιολογία. Ενότητα 01 : Εισαγωγή. Παναγιωτίδης Χρήστος Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Κυτταρική Βιολογία Ενότητα 01 : Εισαγωγή Παναγιωτίδης Χρήστος ΑΠΘ Άδειες χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Προέλευση & Εξέλιξη Των Οργανισμών

Προέλευση & Εξέλιξη Των Οργανισμών Προέλευση & Εξέλιξη Των Οργανισμών Εισαγωγή Στην εργασία μας, θα μιλήσουμε για την προέλευση και την εξέλιξη των οργανισμών. Δηλαδή θα εξηγήσουμε το φαινόμενο της δημιουργίας του κόσμου, αλληλένδετα και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Οι οργανισμοί εξασφαλίζουν ενέργεια, για τις διάφορες λειτουργίες τους, διασπώντας θρεπτικές ουσίες που περιέχονται στην τροφή τους. Όμως οι φωτοσυνθετικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Στο φλοιό της Γης απαντώνται 92 χημικά στοιχεία, από τα οποία 27 μόνο είναι απαραίτητα για τη ζωή. ΠΟΣΟΣΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 96% ο άνθρακας (C), το υδρογόνο (H), το οξυγόνο (O) και

Διαβάστε περισσότερα

3.2 ΕΝΖΥΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΑΤΑΛΥΤΕΣ

3.2 ΕΝΖΥΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΑΤΑΛΥΤΕΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΣΤΟ 3 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ Γ. Β1 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Όλοι οι οργανισμοί προκειμένου να επιβιώσουν και να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους χρειάζονται ενέργεια. Οι φυτικοί

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου

Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου Απρίλιος Μάιος 12 Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου (Ερωτήσεις που παρουσιάζουν ενδιαφέρον) 1. Τι είναι τα βιομόρια και ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά τους; Βιομόρια

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ: αφαίρεση ενός μορίου νερού - σύνθεση ενός διμερούς ΥΔΡΟΛΥΣΗ : προσθήκη ενός μορίου νερού - διάσπαση του διμερούς στα συστατικά του

ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ: αφαίρεση ενός μορίου νερού - σύνθεση ενός διμερούς ΥΔΡΟΛΥΣΗ : προσθήκη ενός μορίου νερού - διάσπαση του διμερούς στα συστατικά του ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ: αφαίρεση ενός μορίου νερού - σύνθεση ενός διμερούς ΥΔΡΟΛΥΣΗ : προσθήκη ενός μορίου νερού - διάσπαση του διμερούς στα συστατικά του ΤΑ ΜΟΝΟΜΕΡΗ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΟΜΟΙΟΠΟΛΙΚΟ ΔΕΣΜΟ. 1. ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Βιοενεργητική είναι ο κλάδος της Βιολογίας που μελετά τον τρόπο με τον οποίο οι οργανισμοί χρησιμοποιούν ενέργεια για να επιβιώσουν και να υλοποιήσουν τις

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί, εκτός από αυτούς από αυτούς που έχουν την ικανότητα να φωτοσυνθέτουν, εξασφαλίζουν ενέργεια διασπώντας τις θρεπτικές ουσιές που περιέχονται

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση της Ζώσας Συνιστώσας

Οργάνωση της Ζώσας Συνιστώσας Οργάνωση της Ζώσας Συνιστώσας Αναγωγική Ατμόσφαιρα H 2 S NH 3 CO 2 CH 4 N 2 H 2 0 Διάταξη των Urey και Miller Εκατοστιαία σύσταση οργανικών ενώσεων που προέκυψαν από τα πειράματα με τη διάταξη των Urey

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ. Στοιχείο O C H N Ca P K S Na Mg περιεκτικότητα % ,5 1 0,35 0,25 0,15 0,05

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ. Στοιχείο O C H N Ca P K S Na Mg περιεκτικότητα % ,5 1 0,35 0,25 0,15 0,05 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Βιοχημεία: είναι η επιστήμη που ασχολείται με τη μελέτη των οργανικών ενώσεων που συναντώνται στον οργανισμό, καθώς και με τον μεταβολισμό τους. ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ 108 στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ Η τροφή αποτελείται και από ουσίες μεγάλου μοριακού βάρους (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπίδια, νουκλεϊνικά οξέα). Οι ουσίες αυτές διασπώνται (πέψη) σε απλούστερες (αμινοξέα, απλά σάκχαρα,

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3 Το θέμα που απασχολεί το κεφάλαιο σε όλη του την έκταση είναι ο μεταβολισμός και χωρίζεται σε τέσσερις υποκατηγορίες: 3.1)Ενέργεια και οργανισμοί,

Διαβάστε περισσότερα

Ισορροπία στη σύσταση αέριων συστατικών

Ισορροπία στη σύσταση αέριων συστατικών Ισορροπία στη σύσταση αέριων συστατικών Για κάθε αέριο υπάρχουν μηχανισμοί παραγωγής και καταστροφής Ρυθμός μεταβολής ενός αερίου = ρυθμός παραγωγής ρυθμός καταστροφής Όταν: ρυθμός παραγωγής = ρυθμός καταστροφής

Διαβάστε περισσότερα

1. Να οξειδωθούν και να παράγουν ενέργεια. (ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ)

1. Να οξειδωθούν και να παράγουν ενέργεια. (ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ) Θάνος Α. Β1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Όλοι οι οργανισμοί προκειμένου να επιβιώσουν και να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους χρειάζονται ενέργεια. Οι φυτικοί οργανισμοί μετατρέπουν

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Τ. ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΜΗΜΑ Β3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Ο όρος ενέργεια σημαίνει δυνατότητα παραγωγής έργου.

Διαβάστε περισσότερα

CO 2 H 2 O O 2 C 6 H 12 O 6 ATP ADP DNA NADPH - TAC AAA CAT CCC GGG TTT ATT

CO 2 H 2 O O 2 C 6 H 12 O 6 ATP ADP DNA NADPH - TAC AAA CAT CCC GGG TTT ATT ΘΕΜΑ ο Α. (Μ 5) Ποιο φαινόµενο ονοµάζεται «µετουσίωση των πρωτεινών»; Να αναφέρεις ένα παράδειγµα. Β. (Μ 5) Να περιγράψεις το φαινόµενο της «ενδοκύττωσης» Γ. (Μ 5) Στις παρακάτω ερωτήσεις -5 να γράψεις

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Βιολογίας. Β. Γιώργος. Εισαγωγή 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ. Μεταφορά ενέργειας στα κύτταρα

Εργασία Βιολογίας. Β. Γιώργος. Εισαγωγή 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ. Μεταφορά ενέργειας στα κύτταρα Εργασία Βιολογίας Β. Γιώργος Εισαγωγή Η ενεργεια εχει πολυ μεγαλη σημασια για εναν οργανισμο, γιατι για να κανει οτιδηποτε ενας οργανισμος ειναι απαραιτητη. Ειναι απαραιτητη ακομη και οταν δεν κανουμε

Διαβάστε περισσότερα

Μόρια-κλειδιά των ζωντανών οργανισμών καθώς περιέχουν την γενετική πληροφορία Νουκλεϊκά οξέα:

Μόρια-κλειδιά των ζωντανών οργανισμών καθώς περιέχουν την γενετική πληροφορία Νουκλεϊκά οξέα: Μόρια-κλειδιά των ζωντανών οργανισμών καθώς περιέχουν την γενετική πληροφορία 1. Δεοξυριβονουκλεϊκό οξύ (DNA) Νουκλεϊκά οξέα: Φορέας της γενετικής πληροφορίας 2. Ριβονουκλεϊκό οξύ (RNA) Συμμετοχή στην

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 ο Το γενετικό υλικό Μεθοδολογία Ασκήσεων

Κεφάλαιο 1 ο Το γενετικό υλικό Μεθοδολογία Ασκήσεων Κεφάλαιο 1 ο Το γενετικό υλικό Μεθοδολογία Ασκήσεων 1. Ένα μόριο νουκλεϊκού οξέος για να χαρακτηρισθεί πλήρως θα πρέπει να γνωρίζουμε αν είναι: i. DNA ή RNA ii. iii. Μονόκλωνο ή δίκλωνο Γραμμικό ή κυκλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΙΝΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΕΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 1ο Ζωολογία Δ. Ματθόπουλος 1 ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ Από έδρας Δ. Ματθόπουλος Ζωολογία Δ. Ματθόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1ο Α. Στις ερωτήσεις 1-5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

ΘΕΜΑ 1ο Α. Στις ερωτήσεις 1-5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γʹ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΜΑ 1ο Α. Στις ερωτήσεις 1-5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης

Διαβάστε περισσότερα

τα βιβλία των επιτυχιών

τα βιβλία των επιτυχιών Τα βιβλία των Εκδόσεων Πουκαμισάς συμπυκνώνουν την πολύχρονη διδακτική εμπειρία των συγγραφέων μας και αποτελούν το βασικό εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιούν οι μαθητές των φροντιστηρίων μας. Μέσα από

Διαβάστε περισσότερα

Τράπεζα Θεμάτων Βιολογίας Β' Λυκείου 2014-2015 Κεφάλαιο 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Τράπεζα Θεμάτων Βιολογίας Β' Λυκείου 2014-2015 Κεφάλαιο 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΗ_Β_ΒΙΟ_0_14306 - Β1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ι. Στην ακόλουθη εικόνα παρουσιάζονται σχηματικά δύο χημικές αντιδράσεις. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις: α) Πώς χαρακτηρίζονται τα χημικά μόρια Α και Β; Πώς χαρακτηρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

BΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

BΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ BΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ 1. ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ 2. BΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ Ι. ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ ΙΙ. ΧΗΜΙΚΟΙ ΔΕΣΜΟΙ ΙΙΙ. ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΑ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ. Τα χημικά μόρια που οικοδομούν τους οργανισμούς

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ. Τα χημικά μόρια που οικοδομούν τους οργανισμούς ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ Τα χημικά μόρια που οικοδομούν τους οργανισμούς Μελέτη φαινομένου της ζωής o Η μελέτη του φαινομένου της ζωής ξεκινά από το μοριακό επίπεδο δηλαδή από τα χημικά μόρια που οικοδομούν

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ: Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΩΝ ΖΩΝΤΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ: Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΩΝ ΖΩΝΤΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ: Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΩΝ ΖΩΝΤΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Παρατήρηση του φυσικού κόσμου και συλλογή πληροφοριών προς επιβίωση Κυνηγοί και συλλέκτες Γεωργοί Κτηνοτρόφοι Γιατροί - Θεραπευτές Τι είναι ζωή; Ποια είναι

Διαβάστε περισσότερα

Περίληψη Βιολογίας Κεφάλαιο 3

Περίληψη Βιολογίας Κεφάλαιο 3 Περίληψη Βιολογίας Κεφάλαιο 3 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Η σημασία της ενέργειας στους οργανισμούς. Η ενέργεια είναι ένας παράγοντας σημαντικός για τους οργανισμούς γιατί όλες οι λειτουργίες τους απαιτούν

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Κατεύθυνσης Γ Λυκείου

Βιολογία Κατεύθυνσης Γ Λυκείου Βιολογία Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2013-2014 ΓΕ.Λ. ΣΟΡΩΝΗΣ ΜΑΣΤΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ Κεφάλαιο 1 ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ Ταξίδι στο χρόνο 1869 Απομονώνεται DNA από τον κυτταρικό πυρήνα 1903 Αποδεικνύεται ότι τα χρωμοσώματα

Διαβάστε περισσότερα

BIOXHMEIA, TOMOΣ I ΠANEΠIΣTHMIAKEΣ EKΔOΣEIΣ KPHTHΣ

BIOXHMEIA, TOMOΣ I ΠANEΠIΣTHMIAKEΣ EKΔOΣEIΣ KPHTHΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ 2.1 ΒΑΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΜΟΡΙΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΖΩΝΤΕΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ 2.2 Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ, ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΙΑ, ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΠΙΕΣΗ 2.3 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΕΊΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1: Το Γενετικό Υλικό 1.

Κεφάλαιο 1: Το Γενετικό Υλικό 1. Κεφάλαιο 1: Το Γενετικό Υλικό 1. Ο πνευμονιόκοκκος είναι: α. μύκητας β. βακτήριο γ. ιός δ. πρωτόζωο 2. Στο πείραμα του Griffith τι αποτελέσματα είχε ο εμβολιασμός με βακτήρια, θάνατο(θ) ή επιβίωση (Ε),

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Την ενέργεια και τα υλικά που οι οργανισμοί εξασφαλίζουν από το περιβάλλον τους συνήθως δεν μπορούν να τα αξιοποίησουν άμεσα. Η αξιοποίησή τους

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:Ν.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ 2 Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ 3 1. Ποια είναι τα επίπεδα οργάνωσης της ζωής και ποια τα χημικά χαρακτηριστικά της; Στην

Διαβάστε περισσότερα

Νουκλεϊκά οξέα: νήµατα και αγγελιαφόροι της ζωής

Νουκλεϊκά οξέα: νήµατα και αγγελιαφόροι της ζωής Νουκλεϊκά οξέα: νήµατα και αγγελιαφόροι της ζωής Αριστοτέλης Κωτίτσας Οι λειτουργίες των οργανισµών πραγµατοποιούνται χάρη στις πρωτεΐνες. Ο βιολογικός ρόλος των πρωτεϊνών καθορίζεται από τη µορφή τους.

Διαβάστε περισσότερα

Οι αζωτούχες βάσεις των νουκλεοτιδίων είναι:

Οι αζωτούχες βάσεις των νουκλεοτιδίων είναι: 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΝΟΥΚΛΕΙΚΩΝ ΟΞΕΩΝ ΑΣΚΗΣΗ 1 Ποια είναι η δομή των νουκλεοτιδίων; Τα νουκλεοτίδια προέρχονται από τη σύνδεση με ομοιοπολικό δεσμό, τριών διαφορετικών μορίων. Μιας πεντόζης (σάκχαρο με πέντε άτομα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο... 2 I. Το γενετικό υλικό... 2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ... 5 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ... 8 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ...

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο... 2 I. Το γενετικό υλικό... 2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ... 5 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ... 8 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο... 2 I. Το γενετικό υλικό... 2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ... 5 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ.... 8 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ... 9 ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ...12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο I. Το γενετικό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα 1.2 Κύτταρο: η μονάδα της ζωής Ιστορικά 1665: Ο Ρ.Χουκ μιλά για κύτταρα. Σύγχρονη κυτταρική θεωρία: Το κύτταρο είναι η θεμελιώδης δομική και λειτουργική

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ

Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος 1 ΜΑΘΗΜΑ 2 Ο & 3 O

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Διατήρηση και συνέχεια της ζωής

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Διατήρηση και συνέχεια της ζωής ΚΕΑΛΑΙΟ 5 ιατήρηση και συνέχεια της ζωής 5.2 H ροή της γενετικής πληροφορίας 3 Πώς βρέθηκε η δομή του DNA στο χώρο; Η ανακάλυψη της δομής του DNA πραγματοποιήθηκε το 1953 από τους Watson και Crick. Από

Διαβάστε περισσότερα

3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Όλοι οι οργανισμοί προκειμένου να επιβιώσουν και να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους χρειάζονται ενέργεια. Οι φυτικοί οργανισμοί μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια με τη διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Στο 3 ο κεφάλαιο του βιβλίου η συγγραφική ομάδα πραγματεύεται την ενέργεια και την σχέση που έχει αυτή με τους οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα 30 μικρομόρια που συνιστούν τα πρόδρομα μόρια των βιομακρομορίων; Πώς μπορούν να ταξινομηθούν;

Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα 30 μικρομόρια που συνιστούν τα πρόδρομα μόρια των βιομακρομορίων; Πώς μπορούν να ταξινομηθούν; Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα 30 μικρομόρια που συνιστούν τα πρόδρομα μόρια των βιομακρομορίων; Πώς μπορούν να ταξινομηθούν; Γενικά Για να προσδιορίσουμε τα 30 πρόδρομα μόρια των βιομακρομορίων θα πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

Χαρίλαος Μέγας Ελένη Φωτάκη Ελευθέριος Νεοφύτου

Χαρίλαος Μέγας Ελένη Φωτάκη Ελευθέριος Νεοφύτου Χαρίλαος Μέγας Ελένη Φωτάκη Ελευθέριος Νεοφύτου Απαντήσεις στις ερωτήσεις: Πρόλογος Το βιβλίο αυτό γράφτηκε για να βοηθήσει το μαθητή της Γ Γυμνασίου στην κατανόηση των θεμελιωδών γνώσεων της Βιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ. 1. (α) Ποιο μόριο απεικονίζεται στο σχεδιάγραμμα; (β) Ποια είναι η απλούστερη μορφή του R;

ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ. 1. (α) Ποιο μόριο απεικονίζεται στο σχεδιάγραμμα; (β) Ποια είναι η απλούστερη μορφή του R; ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ 1. (α) Ποιο μόριο απεικονίζεται στο σχεδιάγραμμα; (β) Ποια είναι η απλούστερη μορφή του R; (γ) Ποιο μέρος του μορίου προσδίδει σε αυτό όξινες ιδιότητες; (δ) Ποιο μέρος του μορίου προσδίδει

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΜΟΡΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Τι γνωρίζετε για τους υδατάνθρακες;

ΤΑ ΜΟΡΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Τι γνωρίζετε για τους υδατάνθρακες; 1 ΤΑ ΜΟΡΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Το κύτταρο αποτελείται από χηµικές ενώσεις, στις οποίες περιλαµβάνονται τα µικρά βιολογικά µόρια και τα βιολογικά µακροµόρια. Στα µικρά βιολογικά µόρια ανήκουν, τα ανόργανα στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΕΥΦΥΟΥΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΕΥΦΥΟΥΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΤΗΝ ΓΗ 2 Κατά την επιστημονική άποψη (δημοσιεύθηκε στο τεύχος 66, Μάρτιος 2006 του περιοδικού ΙΧΩΡ) Μέχρι τα μέσα του 19 ου αιώνα οι περισσότεροι άνθρωποι, επηρεασμένοι από τις εβραιογενείς

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γ Γενικού Λυκείου Θετικής κατεύθυνσης. Κεφάλαιο 1α Το Γενετικό Υλικό

Βιολογία Γ Γενικού Λυκείου Θετικής κατεύθυνσης. Κεφάλαιο 1α Το Γενετικό Υλικό Βιολογία Γ Γενικού Λυκείου Θετικής κατεύθυνσης Κεφάλαιο 1α Το Γενετικό Υλικό Το DNA είναι το γενετικό υλικό Αρχικά οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι οι πρωτεΐνες αποτελούσαν το γενετικό υλικό των οργανισμών.

Διαβάστε περισσότερα

σελ 1 από 8 Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων ΤΕΙ Αθήνας Εαρινό Εξάμηνο a 2 η Εξέταση στην Βιοχημεία

σελ 1 από 8 Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων ΤΕΙ Αθήνας Εαρινό Εξάμηνο a 2 η Εξέταση στην Βιοχημεία Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων ΤΕΙ Αθήνας Εαρινό Εξάμηνο 2006 2007 a 2 η Εξέταση στην Βιοχημεία σελ 1 από 8 Ονοματεπώνυμο : Τυπικό εξάμηνο : Αριθμός Μητρώου : Σε κάθε ερώτηση αντιστοιχούν πέντε απαντήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. της Νικολέτας Ε. 1. Να οξειδωθούν και να παράγουν ενέργεια. (ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ)

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. της Νικολέτας Ε. 1. Να οξειδωθούν και να παράγουν ενέργεια. (ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ) ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ της Νικολέτας Ε. 3ο Κεφάλαιο Περιληπτική Απόδοση 3.1. Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί προκειμένου να επιβιώσουν και να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους χρειάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Οργανική Χημεία. Κεφάλαιο 29: Βιομόρια: ετεροκυκλικές ενώσεις και νουκλεϊκά οξέα

Οργανική Χημεία. Κεφάλαιο 29: Βιομόρια: ετεροκυκλικές ενώσεις και νουκλεϊκά οξέα Οργανική Χημεία Κεφάλαιο 29: Βιομόρια: ετεροκυκλικές ενώσεις και νουκλεϊκά οξέα 1. Γενικά-ιδιότητες Κυκλικές οργανικές ενώσεις: καρβοκυκλικές (δακτύλιος περιέχει μόνο άτομα C) και ετεροκυκλικές (δακτύλιος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο 1. Με ποιο μηχανισμό αντιγράφεται το DNA σύμφωνα με τους Watson και Crick; 2. Ένα κύτταρο που περιέχει ένα μόνο χρωμόσωμα τοποθετείται σε θρεπτικό υλικό που περιέχει ραδιενεργό

Διαβάστε περισσότερα

Οι δευτερογενείς µεταβολίτες

Οι δευτερογενείς µεταβολίτες Οι δευτερογενείς µεταβολίτες Είναιταπροϊόνταδευτερογενούςµεταβολισµού. Μερικοί γνωστοί δευτερογενείς µεταβολίτες είναι η µορφίνη, ήκαφεΐνη, το καουτσούκ κ.ά. Ο ρόλος τους φαίνεται να είναι οικολογικής

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα: ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΡΥΩΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

Ενότητα: ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΡΥΩΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Τίτλος Μαθήματος: Γενική Μικροβιολογία Ενότητα: ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΡΥΩΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Διδάσκων: Καθηγητής Ιωάννης Σαββαΐδης Τμήμα: Χημείας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ευκαρυωτικά και Προκαρυωτικά Κύτταρα Οι διάφορες βιοχημικές

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις για το Κεφάλαιο 1: Το γενετικό υλικό

Ασκήσεις για το Κεφάλαιο 1: Το γενετικό υλικό Ασκήσεις για το Κεφάλαιο 1: Το γενετικό υλικό A) Ερωτήσεις με πολλές πιθανές απαντήσεις Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα ή τα γράμματα που αντιστοιχούν στη σωστή φράση ή στη φράση που συμπληρώνει σωστά την

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. ΓΕΝΕΣΗ ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΙΣΟΤΟΠΩΝ Τμήμα Χημικών Μηχανικών

ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. ΓΕΝΕΣΗ ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΙΣΟΤΟΠΩΝ Τμήμα Χημικών Μηχανικών ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΙΣΟΤΟΠΩΝ Τμήμα Χημικών Μηχανικών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. ΓΕΝΕΣΗ ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Ιωάννα Δ. Αναστασοπούλου Βασιλική Δρίτσα ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ 2 Το

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί Η ζωή στον πλανήτη μας στηρίζεται στην ενέργεια του ήλιου. Η ενέργεια αυτή εκπέμπεται με τη μορφή ακτινοβολίας. Ένα πολύ μικρό μέρος αυτής της ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Α. Εισαγωγικές έννοιες ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Μπορούμε να διακρίνουμε δύο περιβάλλοντα ΥΔΡΟΦΙΛΟ υδατικό κυτταρόπλασμα ΥΔΡΟΦΟΒΟ λιπιδικο-μεμβρανικό Δηλαδή τα μόρια χαρακτηρίζονται έτσι λόγω της υδρόφοβης φύσης

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ενός στοιχείου είναι, η επαναλαμβανόμενη κυκλική πορεία του στοιχείου στο οικοσύστημα. Οι βιογεωχημικοί κύκλοι, πραγματοποιούνται με την βοήθεια, βιολογικών, γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΟΥ (YΠΟ ΕΚ ΟΣΗ): ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΟΥ (YΠΟ ΕΚ ΟΣΗ): ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΟΥ (YΠΟ ΕΚ ΟΣΗ): ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ (Περιέχει 67 ερωτήσεις θεωρίας µε απαντήσεις, 116 ασκήσεις ανοικτού- κλειστού τύπου µε µ

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Βιολογίας 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Εργασία Βιολογίας 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Εργασία Βιολογίας Καθηγητής: Πιτσιλαδής Β. Μαθητής: Μ. Νεκτάριος Τάξη: Β'2 Υλικό: Κεφάλαιο 3 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Την ενέργεια και τα υλικά που οι οργανισμοί εξασφαλίζουν από το περιβάλλον

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Παραδόσεις του μαθήματος γενικής παιδείας (Β λυκείου) Επιμέλεια: ΑΡΓΥΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Βιολόγος M.Sc. Καθηγητής 3 ου λυκ.

ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Παραδόσεις του μαθήματος γενικής παιδείας (Β λυκείου) Επιμέλεια: ΑΡΓΥΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Βιολόγος M.Sc. Καθηγητής 3 ου λυκ. ΒΙΟΛΟΓΙΑ Παραδόσεις του μαθήματος γενικής παιδείας (Β λυκείου) Επιμέλεια: ΑΡΓΥΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Βιολόγος M.Sc. Καθηγητής 3 ου λυκ. Ηλιούπολης Κεφάλαιο 1ο ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΑ Η ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΤΩΝ ΒΙΟΜΟΡΙΩΝ ΠΡΟΔΡΟΜΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Δημήτρης Η. Β 1 25.3.14 3 Ο Κεφάλαιο 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Η ενέργεια έχει κεντρική σημασία για έναν οργανισμό, γιατί ό,τι και να κάνουμε χρειαζόμαστε ενέργεια. Ο κλάδος της βιολογίας που ασχολείται

Διαβάστε περισσότερα

Φ ΣΙ Σ Ο Ι Λ Ο Ο Λ Γ Ο Ι Γ Α

Φ ΣΙ Σ Ο Ι Λ Ο Ο Λ Γ Ο Ι Γ Α Δηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης Τµήµα Αγροτικής Ανάπτυξης Οξείδωση της γλυκόζης ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ «Καταβολισµός ή ανοµοίωση» C 6 H 12 O+6O 2 +6H 2 O 12H 2 O+6CO 2 +686 Kcal/mol Πηγές ενέργειας κατά την

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ.-ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ.-ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ.-ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ 1. Τοποθετείστε στο διάγραμμα που ακολουθεί, τους όρους: σύνθεση, υδρόλυση, μακρομόριο, μονομερή. Ερμηνεύστε το διάγραμμα. Η -Q-

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Το γενετικό υλικό ΘΕΜΑ: 1 ο (Μονάδες 25 ) Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση στις παρακάτω ερωτήσεις. 1. Το πείραµα των Hershey και Chase ήταν:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ. Το κύριο ενεργειακό «νόμισμα» των κυττάρων ειναι το ΑΤΡ.

ΕΡΓΑΣΙΑ. Το κύριο ενεργειακό «νόμισμα» των κυττάρων ειναι το ΑΤΡ. ΕΡΓΑΣΙΑ Εξεταζόμενο Μάθημα : Bιολογία Κεφάλαιο 3 : Μεταβολισμός Mαθήτρια : Αγνή Τ. Υπεύθυνος Καθηγητής : Πιτσιλαδής Τμήμα : Β3 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Το σύνολο των χημικών αντριδράσεων που λαμβάνουν

Διαβάστε περισσότερα

αποτελούν το 96% κ.β Ποικιλία λειτουργιών

αποτελούν το 96% κ.β Ποικιλία λειτουργιών ΧΗΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΥ ΣΥΝΘΕΤΟΥΝ ΤΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ 92 στοιχεία στο φλοιό της Γης 27 απαραίτητα για τη ζωή H, Ο, Ν, C αποτελούν το 96% κ.β S, Ca, P, Cl, K, Na, Mg αποτελούν το 4% κ.β. Fe, I Ιχνοστοιχεία αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση:

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 5 ΙΟΥΝΙΟΥ 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ) : ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΩΡΓΟΣ Μ. Β2 ΒΙΟΛΟΓΙΑ 3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

ΓΙΩΡΓΟΣ Μ. Β2 ΒΙΟΛΟΓΙΑ 3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Μ. Β2 ΒΙΟΛΟΓΙΑ 3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Οι οργανισμοί εξασφαλίζουν την απαραίτητα ενέργεια που τους χρειάζεται διασπώντας θρεπτικές ουσίες οι οποίες εμπεριέχονται στην

Διαβάστε περισσότερα

Οργανική Χηµεία. Κεφάλαιο 29: Βιοµόρια: ετεροκυκλικές ενώσεις και νουκλεϊκά οξέα

Οργανική Χηµεία. Κεφάλαιο 29: Βιοµόρια: ετεροκυκλικές ενώσεις και νουκλεϊκά οξέα Οργανική Χηµεία Κεφάλαιο 29: Βιοµόρια: ετεροκυκλικές ενώσεις και νουκλεϊκά οξέα 1. Γενικά-ιδιότητες Κυκλικές οργανικές ενώσεις: καρβοκυκλικές (δακτύλιος περιέχει µόνο άτοµα C) και ετεροκυκλικές (δακτύλιος

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΑ

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΑ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Oι ζωντανοί οργανισμοί αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα. Χαρακτηρίζονται αντίστοιχα, μονοκύτταροι (μονοκυτταρικοί) και πολυκύτταροι (πολυκυτταρικοί)

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ_ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ_ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΙΚΟΝΑ_1.1 In vivo πειράματα απόδειξης της έννοιας του μετασχηματισμού και in vitro απόδειξη ότι το DNA είναι αυτό που προκαλεί το μετασχηματισμό. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Γιατί πιστεύετε ότι θανατώνονται τα βακτήρια

Διαβάστε περισσότερα

Ποιος είναι ο ρόλος των πρωτεϊνών στα κύτταρα και ποιες είναι οι δομικές τους μονάδες;

Ποιος είναι ο ρόλος των πρωτεϊνών στα κύτταρα και ποιες είναι οι δομικές τους μονάδες; Ποιος είναι ο ρόλος των πρωτεϊνών στα κύτταρα και ποιες είναι οι δομικές τους μονάδες; Οι πρωτεΐνες αποτελούν δομικά ή λειτουργικά συστατικά των κυττάρων και δομούνται από απλούστερες ενώσεις, τα αμινοξέα.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση:

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 5 ΙΟΥΝΙΟΥ 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ): ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ

Διαβάστε περισσότερα

1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση:

1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: ΘΕΜΑ 1o 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: Η σταθερά Κ w στους 25 ο C έχει τιµή 10-14 : α. µόνο στο καθαρό νερό β. σε οποιοδήποτε υδατικό διάλυµα γ. µόνο σε

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων Επιβίωση οργανισμών Ύλη o Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα

Διαβάστε περισσότερα

Ζεύγη βάσεων ΓΕΝΕΤΙΚΗ. 2. Δομή νουκλεϊκών οξέων. Φωσφοδιεστερικός δεσμός

Ζεύγη βάσεων ΓΕΝΕΤΙΚΗ. 2. Δομή νουκλεϊκών οξέων. Φωσφοδιεστερικός δεσμός Ζεύγη βάσεων Αδενίνη Θυμίνη Γουανίνη Κυτοσίνη ΓΕΝΕΤΙΚΗ Φωσφοδιεστερικός δεσμός 2. Δομή νουκλεϊκών οξέων ΝΟΥΚΛΕΪΚΑ ΟΞΕΑ ΣΥΣΤΑΣΗ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΣΕ ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ ΜΙΚΡΟΜΟΡΙΑ ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΑ 1. Αμινοξέα πρωτεϊνες

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΖΑΡΦΤΖΙΑΝ ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ 1. Σε ένα πείραμα παρόμοιο με αυτό που διεξήγαγε ο Griffith, αφού θανατώσατε με

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ-ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ-ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ-ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ Υποενότητες 4.1 και 4.2 1. Το αντικωδικόνιο που βρίσκεται στο trna συνδέεται (βάλτε σε κύκλο το σωστό): α. Με το αμινοξύ β. Με το

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση:

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 5 ΙΟΥΝΙΟΥ 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ): ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ:

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Μ.ΒΡΑΧΝΟΥΛΑ Σελίδα 1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Μ.ΒΡΑΧΝΟΥΛΑ Σελίδα 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Μ.ΒΡΑΧΝΟΥΛΑ Σελίδα 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Σε ένα δίκλωνο µόριο DNA ο λόγος Α / C είναι 1/ 4. Το μήκος του είναι 20.000 ζεύγη βάσεων. Ποια η εκατοστιαία σύσταση και ποιος ο αριθµός των νουκλεοτιδίων που

Διαβάστε περισσότερα

Χηµεία-Βιοχηµεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2001

Χηµεία-Βιοχηµεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2001 Χηµεία-Βιοχηµεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2001 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Ζήτηµα 1ο 1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: Η σταθερά Κ w στους 25 ο C έχει τιµή 10-14 : α.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 22/05/2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: XHMEIA-BIOXHMEIA ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΘΕΜΑ Α A1. δ A2. β A3. Λάθος

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΕΤΑΡΤΗ 16/04/2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΟΚΤΩ (8) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Για τις ερωτήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ Θέματα 1. Ποια είναι η δομή και τα βασικά χαρακτηριστικά των λιπαρών οξέων 2. Πώς απομακρύνονται

Διαβάστε περισσότερα