Αειφορική διαχείριση εδάφους στην Yδρολογική λεκάνη του Ανθεμούντα με βάση την Ευρωπαϊκή Θεματική στρατηγική για το έδαφος

Transcript

1 LIFE7 ENV/GR/27 SOIL SUSTAINABILITY (So.S.) Αειφορική διαχείριση εδάφους στην Yδρολογική λεκάνη του Ανθεμούντα με βάση την Ευρωπαϊκή Θεματική στρατηγική για το έδαφος Ενέργεια : Ανάπτυξη Εργαλείου διαχείρισης ρυπασμένου Εδάφους Τίτλος παραδοτέου Μοντέλο Υπολογισμού Περιβαλλοντικής Επικινδυνότητας εν δυνάμει Ρυπασμένων Πεδίων (έκδοση.) Δρ. Χρήστος Βατσέρης: Τεχνικός Διευθυντής Μελετητική Ομάδα Δρ. Θωμάς Τσατσαρέλης: Υπεύθυνος έργων Δρ. Απόστολος Καρτέρης: Υπεύθυνος έργων Δρ. Στυλιανός Παπαδόπουλος: Γενικός Διευθυντής ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίληψη... Summary.... Εισαγωγή Δείκτης Πηγής Δρόμος Διαφυγής - Αποδέκτης.... Δείκτης Περιβαλλοντικής Επικινδυνότητας.... Ακρίβεια αποτελεσμάτων μοντέλου Συμπεράσματα...3 Βιβλιογραφία...

3 Περίληψη Στην παρούσα τεχνική έκθεση παρατίθεται το αναπτυχθέν μοντέλο υπολογισμού περιβαλλοντικής επικινδυνότητας εν δυνάμει ρυπασμένων πεδίων. Πιο συγκεκριμένα αναλύεται ο τρόπος υπολογισμού των επιμέρους δεικτών του μοντέλου, βάσει των μητρών που αναπτύχθηκαν και παράλληλα χρησιμοποιείται παράδειγμα για την εκτίμηση του δείκτη περιβαλλοντικής επικινδυνότητας ενός υποθετικού εν λειτουργία ΧΥΤΑ, ώστε να κατανοηθεί ευκολότερα η χρήση του. Για την ανάπτυξη του μοντέλου, ιδιαίτερο βάρος δόθηκε στην επιλογή των απαιτούμενων κριτηρίων, ώστε να καλύπτουν όλες τις παραμέτρους για την τελική εκτίμηση της επικινδυνότητας και ταυτόχρονα να είναι δυνατή η εξεύρεση των δεδομένων με μικρό κόστος και απαιτήσεις σε χρόνο και πόρους. Επίσης βασικό χαρακτηριστικό αποτέλεσε η απλότητα του μοντέλου για τη διαδικασία υπολογισμού του τελικού δείκτη περιβαλλοντικής επικινδυνότητας, με στόχο την ευχρηστία του. Παράλληλα θεωρήθηκε απαραίτητη και η αξιόπιστη ευρεία εφαρμογή του για ένα πλήθος διαφορετικών πεδίων, τόσο σε σχέση με τη λειτουργία τους και το ιστορικό τους, όσο και με το μέγεθός τους. Summary Aim of this technical report is to present the developed model of environmental risk assessment estimation for potentially contaminated areas. More specifically the methodology of calculating the indicators which are based on the created matrixes is analyzed and an example for a sanitary landfill is used. The model s criteria were selected in order to cover all the parameters for estimating the risk assessment of a site and also to be easy to obtain, at low cost and resource requirements. Furthermore, the characteristics upon which the model was developed were the simplicity to calculate the environmental risk indicator, in order to be practical and its reliable extensive use, for a variety of areas, in relation to their operation, history and size.

4 . Εισαγωγή Το μοντέλο υπολογισμού περιβαλλοντικής επικινδυνότητας εν δυνάμει ρυπασμένων πεδίων έχει ως στόχο την ταξινόμηση εν δυνάμει ρυπασμένων περιοχών, λαμβάνοντας υπόψη περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά τους. Χρησιμοποιώντας το μοντέλο είναι δυνατή η εκτίμηση της πιθανότητας εμφάνισης ρύπανσης του εδάφους σε μια περιοχή, χωρίς να είναι απαραίτητη η εκ των προτέρων διάνοιξη γεωτρήσεων και δειγματοληψίας, με αποτέλεσμα σημαντική εξοικονόμηση χρόνου, χρημάτων και λοιπών πόρων. Ειδικότερα, σε περίπτωση εξέτασης μεγάλου αριθμού περιοχών για πιθανή ρύπανση του εδάφους, η χρήση θεωρητικού μοντέλου κρίνεται απαραίτητη, καθώς επιτυγχάνεται γρήγορα και με ελάχιστο κόστος, η ιεράρχηση των χώρων, σύμφωνα με τη θεωρητικά εκτιμώμενη ρύπανσή τους. Έτσι χώροι, οι οποίοι κρίνεται ότι δεν έχουν σημαντική ρύπανση, ή ότι η ρύπανση δεν αλληλεπιδρά με τον τελικό αποδέκτη, κατατάσσονται σε ζώνη πολύ χαμηλής επικινδυνότητας, δίνοντας βάρος για άμεση διερεύνηση σε βάθος και πιθανή αποκατάσταση (απορρύπανση), σε περιοχές που ανήκουν σε ζώνες υψηλής επικινδυνότητας. Ο προσδιορισμός του περιβαλλοντικού κινδύνου του μοντέλου στηρίζεται στην ακολουθία: «Πηγή Διαδρομή διαφυγής Αποδέκτης», (Source Pathway Receptor), που αποτελεί και την πλέον εφαρμοζόμενη μεθοδολογία στις περιπτώσεις αυτές. Σε αυτήν την προσέγγιση, «Πηγή» είναι κάθε παράμετρος που θα μπορούσε να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, «Αποδέκτης» είναι κάθε παράγοντας του περιβάλλοντος που θα μπορούσε να υποστεί επιπτώσεις από την «Πηγή» και «Μονοπάτι» είναι η διαδρομή μέσω της οποίας η «Πηγή» μπορεί να επιδράσει στον «Αποδέκτη». Αποτέλεσμα των υπολογισμών του μοντέλου είναι η εξαγωγή ενός Δείκτη Περιβαλλοντικής Επικινδυνότητας (ΔΠΕ Environmental Risk Indicator (ERI)). Για τον υπολογισμό του ΔΠΕ απαιτείται πρωτύτερα να υπολογιστούν ο Δείκτης Πηγής (ΔΠ Source Indicator (SI)) και ο Δρόμος Διαφυγής - Αποδέκτης (ΔΔΑ Pathway & Receptor Indicator (PRI)). Ο Δείκτης Πηγής αναφέρεται στα χαρακτηριστικά της πηγής της ρύπανσης, ενώ ο Δρόμος Διαφυγής - Αποδέκτης στα γεωλογικά, υδρολογικά και υδρογεωλογικά χαρακτηριστικά της περιοχής υπό έλεγχο και στη χρήση γης στην ευρύτερη περιοχή (εικόνα ). 2

5 Έτσι, έχοντας υπολογίσει τους παραπάνω δείκτες, από το άθροισμά τους προκύπτει ο Δείκτης Περιβαλλοντικής Επικινδυνότητας (εικόνα 2). Στη συνέχεια είναι δυνατή η κατάταξη των χώρων σε ζώνες χαμηλής, μέσης, υψηλής και πολύ υψηλής επικινδυνότητας, χρησιμοποιώντας το διάγραμμα κατάταξης και λήψης απόφασης (εικόνα 3). Το συγκεκριμένο μοντέλο υπολογισμού περιβαλλοντικής επικινδυνότητας που αναπτύχθηκε απαρτίζεται από: - Διαμόρφωση ερωτηματολογίου με εναλλακτικές απαντήσεις και συντελεστές βαρύτητας ανά περίπτωση. - Μεθοδολογία υπολογισμού Δείκτη Περιβαλλοντικής Επικινδυνότητας ΔΠΕ. - Ανάπτυξη του Διαγράμματος Κατάταξης και Λήψης Απόφασης. 3

6

7 Δείκτης Πηγής (Source Indicator SI) = Δείκτης Δρόμου Διαφυγής - Αποδέκτη (Pathway Receptor Indicator PRI) Δείκτης Περιβαλλοντικής Επικινδυνότητας (Environmental Risk Indicator ERI) Εικόνα : Γενικό διάγραμμα υπολογισμού του Δείκτη Περιβαλλοντικής Επικινδυνότητας ERI

8 Δείκτης Πηγής (Source Indicator SI) Ι. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΕΔΙΟΥ ΙΙ. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΕΔΙΟΥ ΙΙΙ. ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΠΕΔΙΟΥ Δρόμος Διαφυγής - Αποδέκτης (Pathway Receptor Indicator PRI) Α. ΧΡΗΣΗ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ B. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ, ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΙV. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ / ΠΕΔΙΟΥ Δείκτης Περιβαλλοντικής Επικινδυνότητας (Environmental Risk Indicator ERI) Μέγιστο άθροισμα για SI : Ι ΙΙ ΙΙΙ ΙV = 9 = Μέγιστο άθροισμα για PRI : A B = 2 3 = ERI = SI PRI = = (maximum score) Εικόνα 2: Μεθοδολογία υπολογισμού Δείκτη Περιβαλλοντικής Επικινδυνότητας 6

9 Διάγραμμα κατάταξης και λήψης απόφασης για πιθανώς ρυπασμένα πεδία, με βάση τον δείκτη περιβαλλοντικής επικινδυνότητας (ERI) Δρόμος διαφυγής και αποδέκτης (PRI) I III II III IV Ι Ζώνη χαμηλής επικινδυνότητας ΙΙ. Ζώ νη μέσης επικινδυνότητας ΙΙΙ. Ζώνη υψηλής επικινδυνότητας IV. Ζώ νη πολύ υψηλής επικινδυνότητας 2 3 Δείκτης πηγής (SI) Εικόνα 3: Διάγραμμα κατάταξης και λήψης απόφασης για πιθανώς ρυπασμένα πεδία, με βάση τον δείκτη περιβαλλοντικής επικινδυνότητας (ERI) 7

10

11 2. Δείκτης Πηγής Ο Δείκτης Πηγής αφορά στην περιβαλλοντική πληροφορία για την πηγή ρύπανσης. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να συλλεχθούν πληροφορίες σχετικά με τα εξής (πίνακας ):. Δραστηριότητα του πεδίου 2. Καταγεγραμμένα περιβαλλοντικά συμβάντα 3. Υποδομές του πεδίου. Λειτουργία της εγκατάστασης του πεδίου Κάθε μια από τις παραπάνω κατηγορίες υποδιαιρείται σε επιπλέον υποκατηγορίες. Οι γενικοί τομείς δραστηριοτήτων που λαμβάνονται υπόψη είναι: εμπορικές δραστηριότητες, κτηνοτροφικές/πτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, διαχείριση αποβλήτων, εγκαταστάσεις στον τομέα των μεταφορών, εξορυκτικές δραστηριότητες, βιομηχανικές δραστηριότητες, εγκαταστάσεις αποθήκευσης καυσίμων, χημικών ουσιών και προϊόντων και στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Κάθε μια από τις υποκατηγορίες αυτές υποδιαιρείται επιπρόσθετα σε επιμέρους υποκατηγορίες, ώστε να συμπεριληφθούν με ακρίβεια, όλες οι πιθανές δραστηριότητες ενός πεδίου. Οι συντελεστές βαρύτητας των παραπάνω κατηγοριών παρατίθενται στον πίνακα. Αντίστοιχα η κατηγορία που αφορά σε καταγεγραμμένα περιβαλλοντικά συμβάντα και αφορά στο ιστορικό του υπό εξέταση πεδίου, αναφέρεται στην έκτασή του, στα έτη λειτουργίας του, στην περίπτωση διαρροών ή πυρκαγιών, σε προηγούμενη χρήση γης, επισκευές, περιβαλλοντικούς ελέγχους που πιθανώς να έγιναν, στην περίπτωση διαμαρτυριών για τη λειτουργία της εγκατάστασης και στην επιβολή προστίμων από τις περιβαλλοντικές αρχές. Για τις υποδομές πεδίου συλλέγονται πληροφορίες για τον τύπο και ποσοστό κάλυψης της επιφάνειας του πεδίου, ενδεχόμενη παραγωγή υγρών αποβλήτων και τρόπο διαχείρισής τους, διαχείριση ομβρίων, δεξαμενές καυσίμων ή χημικών προϊόντων, χώρο προσωρινής αποθήκευσης στερεών αποβλήτων και την ύπαρξη συστημάτων περιοδικής παρακολούθησης εδάφους ή του υπόγειου νερού. Η κατηγορία που αφορά στη λειτουργία της εγκατάστασης / πεδίου αναφέρεται στον τύπο των υλικών που διακινούνται, σε δεδομένα για τα παραγόμενα απόβλητα, τρόπο καθαρισμού των ελεύθερων επιφανειών, σημάδια υποβάθμισης του εδάφους, ύπαρξη συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης, ασφάλιση και πρόγραμμα άμεσης επέμβασης σε περίπτωση περιβαλλοντικών ατυχημάτων.

12 Προσθέτοντας τους συντελεστές βαρύτητας που αντιστοιχούν σε κάθε υποκατηγορία προκύπτει ο τελικός Δείκτης Πηγής (πίνακας ). Για παράδειγμα στην περίπτωση ενεργού ΧΥΤΑ, οι βαθμοί που αντιστοιχούν στην κατηγορία Δραστηριότητα του πεδίου είναι: = 32. Για τον ίδιο ΧΥΤΑ, αν είναι 6 στρ, λειτουργεί για 6 χρόνια, δεν υπάρχουν στοιχεία για περιστατικά διαρροών, χωρίς προηγούμενη χρήση γης, χωρίς επισκευές σε υπόγειες υποδομές, με περιβαλλοντικούς ελέγχους κατά το παρελθόν, με καταγεγραμμένες διαμαρτυρίες σχετικά με τη λειτουργία της εγκατάστασης, χωρίς να επιβληθούν πρόστιμα, οι βαθμοί που αντιστοιχούν στην κατηγορία Καταγεγραμμένα περιβαλλοντικά συμβάντα είναι: 6 = 23. Για το θέμα των υποδομών του πεδίου ο υποθετικός αυτός ΧΥΤΑ στο μεγαλύτερο μέρος του είναι καλυμμένος με συμπυκνωμένο έδαφος, γίνεται διαχείριση των στραγγισμάτων μέσα στο χώρο, τα οποία έχουν παροχή 2 m 3 /h, το σύστημα διαχείρισης τους είναι εν μέρει επιφανειακό, με αποστραγγιστικό σύστημα ομβρίων, το οποίο είναι διαχωρισμένο από το σύστημα συλλογής των στραγγισμάτων, τα αστικά λύματα καταλήγουν σε απορροφητικό βόθρο, υπάρχει επιφανειακή δεξαμενή m 3, τα στερεά απόβλητα καταλήγουν στο ενεργό κύτταρο και υφίστανται μόνιμα συστήματα παρακολούθησης του υπόγειου νερού. Στην περίπτωση αυτή οι βαθμοί για τις υποδομές της εγκατάστασης / πεδίου είναι: 6 = 7 Σχετικά με την κατηγορία Λειτουργία της εγκατάστασης / πεδίου για τον ίδιο υποθετικό ΧΥΤΑ, στο χώρο διακινούνται μη επικίνδυνα απόβλητα, παράγονται αστικά στερεά απόβλητα, η συνολική ετήσια ποσότητα αποθήκευσης αστικών στερεών αποβλήτων είναι περίπου. t/έτος, στο χώρο αποθηκεύονται ετησίως 6 m 3, δεν αποθηκεύονται επικίνδυνα απόβλητα, το σύστημα επεξεργασίας στραγγισμάτων συντηρείται κάθε έτος, υπάρχουν πιστοποιητικά διάθεσης λιπαντικών, δεν απαιτείται καθαρισμός των ελεύθερων πεδίων, το σύστημα επεξεργασίας υγρών αποβλήτων ελέγχεται κάθε 3 μήνες, τα αποτελέσματα των αναλύσεων από την ποιότητα των εξερχόμενων υγρών αποβλήτων είναι περιοδικά κάτω από τα όρια, το πεδίο δεν παρουσιάζει σημάδια υποβάθμισης του εδάφους, δε λειτουργεί με εγκατεστημένο σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης, υπάρχει ασφάλιση σε σχέση με ενδεχόμενο πρόκλησης περιβαλλοντικής ζημιάς και υπάρχει πρόγραμμα άμεσης επέμβασης σε περίπτωση ατυχημάτων. Έτσι η βαθμολογία για τη λειτουργία της εγκατάστασης είναι: 62= Συνολικά ο δείκτης SI για τον υποθετικό ΧΥΤΑ = 32237= Δρόμος Διαφυγής - Αποδέκτης

13 Ο δείκτης Δρόμος Διαφυγής - Αποδέκτης αφορά στα γεωλογικά, υδρογεωλογικά και υδρολογικά δεδομένα της περιοχής και στη χρήση γης της ευρύτερης περιοχής, ώστε να εκτιμηθεί η διαφυγή της ρύπανσης και η επαφή της με τους τελικούς αποδέκτες. Έτσι ενώ οι βαθμοί που αφορούν στο δρόμο διαφυγής μπορεί να είναι υψηλοί, η χρήση γης στην ευρύτερη περιοχή μπορεί να είναι περιορισμένη, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει άμεσος κίνδυνος για τους τελικούς αποδέκτες. Αντίθετα, σε περίπτωση που υπάρχει έντονη χρήση γης, τότε ακόμη και σε ήπιες περιπτώσεις διαφυγής των ρύπων, η συνολική βαθμολογία μπορεί να προκύψει μεγαλύτερη από την προηγούμενη περίπτωση, καθώς πιθανώς να υπάρχει μεγαλύτερη αλληλεπίδραση με τους αποδέκτες. Για τη χρήση γης στην ευρύτερη περιοχή λαμβάνεται υπόψη η απόσταση από κατοικημένη περιοχή, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, αγροτική περιοχή, δάση, χώρους αναψυχής, όπως επίσης και η ύπαρξη κτηρίων με υπόγεια, υπόγειος αποχετευτικός αγωγός, και η ύπαρξη υπόγειων κοιλωμάτων. Στον υποθετικό ΧΥΤΑ θεωρείται ότι η απόσταση από κατοικημένη και βιομηχανική περιοχή, δάση και χώρους αναψυχής είναι μεγαλύτερη από m, υπάρχουν χωράφια στα m, δεν υπάρχουν κτήρια με υπόγεια στην περιοχή, δεν υπάρχει υπόγειος αποχετευτικός αγωγός, ούτε ύπαρξη υπόγειων χώρων εντός των ορίων του πεδίου. Έτσι η βαθμολογία υπολογίζεται σε = Όσον αφορά στα γεωλογικά, υδρογεωλογικά και υδρολογικά δεδομένα λαμβάνεται υπόψη το βάθος της στάθμης του αβαθούς υδροφόρου ορίζοντα, η μέση υδροπερατότητα του εδάφους, η μέση υδροπερατότητα του αβαθούς υδροφόρου ορίζοντα, το βάθος του βαθύτερου υδροφόρου στρώματος, η περίπτωση που το πεδίο πλημμυρίζει, η απόσταση από θαλάσσια ακτή, η απόσταση από γεώτρηση ή πηγάδι που χρησιμοποιείται, η απόσταση από αποδέκτη επιφανειακού νερού, το είδος επιφανειακού νερού, η χρήση του υπόγειου νερού, η μορφολογία του πεδίου και το μέσο ετήσιο ύψος βροχής. Στην περίπτωση του υποθετικού ΧΥΤΑ η στάθμη του αβαθούς υδροφόρου ορίζοντα βρίσκεται στα m, η μέση υδροπερατότητα του πυθμένα του ΧΥΤΑ είναι -9 m/s, η μέση υδροπερατότητα του αβαθούς υδροφόρου ορίζοντα είναι - m/s, το βάθος του βαθύτερου υδροφόρου στρώματος κάτω από το πεδίο βρίσκεται στα m, το πεδίο δεν πλημμυρίζει, η απόσταση από θαλάσσια ακτή είναι μεγαλύτερη των m, απόσταση από πηγάδι άρδευσης υπάρχει στα m, απόσταση από ρέμα στα 3 m, υπάρχει μια μέση κλίση του εδάφους και το μέσο ετήσιο ύψος βροχής είναι mm/έτος. Έτσι η βαθμολογία υπολογίζεται σε: =9 Συνολικά ο δείκτης PRI για τον υποθετικό ΧΥΤΑ = 9=. Δείκτης Περιβαλλοντικής Επικινδυνότητας

14 Με βάση τα παραπάνω δεδομένα και έχοντας υπολογίσει τους δυο δείκτες, τον Δείκτη Πηγής (SI) και τον Δείκτη Δρόμος Διαφυγής - Αποδέκτης (PRI), προκύπτει ο Δείκτης Περιβαλλοντικής Επικινδυνότητας (ERI), ως το άθροισμα των επιμέρους δεικτών. Η μέγιστη τιμή του είναι. Για την περίπτωση του υποθετικού ΧΥΤΑ, ο ERI = 66 = 276. Αφού υπολογιστούν οι παραπάνω δείκτες είναι στη συνέχεια δυνατή η ταξινόμηση των υπό εξέταση χώρων σε ζώνες χαμηλής, μέσης, υψηλής και πολύ υψηλής επικινδυνότητας, με βάση το διάγραμμα κατάταξης και λήψης απόφασης (εικόνα 3). Στην περίπτωση του υποθετικού ΧΥΤΑ, για Δείκτη πηγής 66 και Δείκτη Περιβαλλοντικής Επικινδυνότητας, ο χώρος κατατάσσεται σε ζώνη μέσης επικινδυνότητας. Σε καινούριες εγκαταστάσεις, οι οποίες κατασκευάστηκαν με βάση την προστασία του περιβάλλοντος, ο δείκτης πηγής εκτιμάται να είναι μικρός, οπότε θα ανήκουν σε ζώνες χαμηλής ή μέσης επικινδυνότητας, για ένα σχετικά αυξημένο εύρος του δρόμου διαφυγής και αποδέκτη. Αντίθετα, παλαιότερες εγκαταστάσεις, ή εγκαταστάσεις που παρουσιάζουν προβλήματα στην κατάστασηλειτουργία των υποδομών τους, θα ανήκουν σε ζώνες μέσης, υψηλής και πολύ υψηλής επικινδυνότητας, ακόμη και για χαμηλότερο δείκτη Δρόμου Διαφυγής και Αποδέκτη σε σχέση με την προηγούμενη περίπτωση. Στόχος του υπολογισμού του δείκτη Περιβαλλοντικής Επικινδυνότητας είναι να δώσει μια σφαιρική εικόνα για την εκτιμώμενη περιβαλλοντική επικινδυνότητα ενός εν δυνάμει ρυπασμένου πεδίου, καθώς αποτελεί έναν μετρήσιμο δείκτη για κάθε χώρο, παρόλο που η τελική λήψη απόφασης ορίζεται από το διάγραμμα κατάταξης και λήψης απόφασης και τους επιμέρους δείκτες. Για παράδειγμα ένας χώρος με ERI =, μπορεί να ανήκει σε χαμηλή, μέση ή υψηλή ζώνη επικινδυνότητας, ανάλογα με τη βαθμολογία του δείκτη Πηγής και του δείκτη Δρόμου Διαφυγής και Αποδέκτη. Παρόλα αυτά στην πλειοψηφία των περιπτώσεων θα ανήκει σε μέση ή υψηλή ζώνη επικινδυνότητας. Συνεπώς ο μελετητής μέσω του Δείκτη Περιβαλλοντικής Επικινδυνότητας έχει μια γενική ένδειξη για την περιβαλλοντική κατάσταση του πεδίου, γεγονός που θα αποτελέσει διευκόλυνση σε περίπτωση εξέτασης και επεξεργασίας μεγάλου αριθμού πεδίων.. Ακρίβεια αποτελεσμάτων μοντέλου Η ανάπτυξη του μοντέλου βασίστηκε σε 3 κατηγορίες πηγών. Κυριότερη πηγή αποτέλεσε η πολυετής εμπειρία της INTERGEO σε ανάλογα θέματα εκτίμησης επικινδυνότητας σε πρατήρια υγρών καυσίμων, διυλιστήρια, εργοτάξια, αλλά και σε περιπτώσεις οδικών ατυχημάτων βυτιοφόρων οχημάτων. Στα πλαίσια αυτά η INTERGEO έχει εφαρμόσει διάφορα μοντέλα αξιολόγησης και ιεράρχησης των πιθανώς

15 ρυπασμένων πεδίων τα οποία είτε έχουν αναπτυχθεί από διάφορες εταιρείες στον τομέα των πετρελαιοειδών (Shell global solutions), είτε έχει αναπτύξει η ίδια και αφορούν κυρίως πεδία που έχουν σχέση με τη βιομηχανία των πετρελαιοειδών. Επίσης καταλυτική ήταν και η στενή συνεργασία της εταιρείας με ερευνητικά κέντρα μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών όπως η Shell global solutions, η ΒΡ και η Chevron Texaco, η οποία υφίσταται μέχρι και σήμερα. Τέλος σε μικρότερο βαθμό χρησιμοποιήθηκαν και δημοσιευμένες επιστημονικές εργασίες, οι οποίες παρατίθενται στη συνέχεια. Καθώς το προτεινόμενο μοντέλο δεν προϋπήρχε, αφού αναφέρεται σε όλο το εύρος των δραστηριοτήτων οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν επιβάρυνση του εδάφους, αλλά αναπτύχθηκε στα πλαίσια του ερευνητικού έργου, η ακρίβειά του δεν είναι ακόμη απόλυτα εξακριβωμένη. Παρόλα αυτά τα αποτελέσματά του έχουν αποδείξει ότι υπάρχει εν γένει σωστή αξιολόγηση του περιβαλλοντικού κινδύνου ιδιαίτερα σε ομοειδείς κατηγορίες δραστηριοτήτων. Επιπροσθέτως στόχο της ενέργειας αποτελεί η ρύθμιση του μοντέλου, ώστε να βελτιωθεί η ακρίβεια των αποτελεσμάτων του. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι στόχος του μοντέλου δεν είναι η εξαγωγή ποσοτικών αποτελεσμάτων με βάση αναλυτικούς υπολογισμούς, όπως η εκτίμηση μιας πιθανότητας, αλλά ποιοτικών, δηλαδή αν υπάρχει η περίπτωση να υφίσταται ρύπανση στο έδαφος και σε ποιο βαθμό. Γενικότερα, τα ποιοτικά αποτελέσματα επιδέχονται ένα εύρος αοριστίας στα δεδομένα που εισάγονται, χωρίς να επηρεάζεται ιδιαίτερα το τελικό αποτέλεσμα και η αξιοπιστία του μοντέλου. 6. Συμπεράσματα Το μοντέλο υπολογισμού περιβαλλοντικής επικινδυνότητας αναπτύχθηκε με στόχο την ταξινόμηση εν δυνάμει ρυπασμένων περιοχών, λαμβάνοντας υπόψη τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά τους και τον κίνδυνο διαφυγής της ρύπανσης προς πιθανούς αποδέκτες. Ιδιαίτερο βάρος δόθηκε στην επιλογή των απαιτούμενων κριτηρίων, ώστε να καλύπτουν όλες τις παραμέτρους για την τελική εκτίμηση της επικινδυνότητας και ταυτόχρονα να είναι δυνατή η εξεύρεση των δεδομένων με μικρό κόστος και απαιτήσεις σε χρόνο. Επίσης βασικό κριτήριο αποτέλεσε η απλότητα του μοντέλου για τη διαδικασία υπολογισμού του τελικού δείκτη περιβαλλοντικής επικινδυνότητας, με στόχο την ευχρηστία του. Παράλληλα θεωρήθηκε απαραίτητη και η αξιόπιστη ευρεία εφαρμογή του για ένα πλήθος διαφορετικών πεδίων, τόσο σε σχέση με τη λειτουργία τους και το ιστορικό τους, όσο και με το μέγεθός τους. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι το προτεινόμενο μοντέλο αναμένεται να εξελιχθεί περαιτέρω, καθώς σε μελλοντική ενέργεια του υποέργου (ενέργεια ) προβλέπεται η βελτιστοποίηση και τελική ρύθμιση του μοντέλου, βάσει των αποτελεσμάτων που θα προκύψουν από την εφαρμογή του στο πεδίο και σε πραγματικές συνθήκες. 3

16 Βιβλιογραφία ASTM E7-, 2, Standard Practice for Environmental Site Assessments: Phase I Environmental Site Assessment Process. ASTM E227-2, 22, Standard Practice for Environmental Site Assessments: Phase I Environmental Site Assessment Process for Forestland or Rural Property. BS93 British Standards Institute, 999, Code of Practice for site investigations. British Standard British Standards Institute, 2, Investigation of Potentially Contaminated Sites. Code of Practise 7 BSI, London British Standards Institute, 2, Investigation of potentially contaminated sites, BS 7:2. CIRIA, 99, Remedial Treatment for contaminated Land Volume III: Site Investigation and assessment. Special Publication 3. Construction Industry Research and Information Association, London David M. Nielsen (ed), 26, Practical Handbook of Environmental Site Characterization and Groundwater Monitoring, 2nd edition, CRC Press, Boca Raton (FL), USA. Environment Agency, 2, Technical Aspects of Site Investigation. Volumes I and II. Technical Report P-6/TR. WRC. ISBN 7 6 and 7 Government of Western Australia, 26, The use of Risk Assessment in Contaminated Site Assessment and Management, Department of Environment and Conservation, Contaminated Sites Management Series. State of California, Environmental Protection Agency (EPA), Department of Toxic Substances Control, USA, 999, Preliminary Endangerment Assessment Guidance Manual (a guidance manual for evaluating hazardous substance release sites). Shell Health, Safety and Environment Pantel, 2, Technical guide for the investigation of potentially contaminated land. U.S. Environmental Protection Agency, 9, Characterization of hazardous waste sites, A methods manual, Volume, Site Investigations, EPA/6/-/7, U.S. Environmental Protection Agency, Environmental Monitoring Systems Laboratory, Las Vegas, Nevada. U.S. Environmental Protection Agency, 9, Characterization of hazardous waste sites, A methods manual, Volume 2, Site Investigations, EPA/6/-/7, U.S. Environmental Protection Agency, Environmental Monitoring Systems Laboratory, Las Vegas, Nevada.

17 Πίνακας : Υπολογισμός Δείκτη Πηγής (SI), Δείκτη Δρόμου Διαφυγής και Αποδεκτών (PRI) και Δείκτη Περιβαλλοντικής Επικινδυνότητας ERI (Ιανουάριος 2 έκδοση.) Δείκτης Πηγής (SOURCE INDICATOR) SI Κατηγορία Περιβαλλοντικών Πληροφοριών Ι. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ του πεδίου Περιβαλλοντική πληροφορία Απάντηση Συντελεστής Βαρύτητας. Γενικοί τομείς Δραστηριοτήτων. Εμπορικές δραστηριότητες 2. Κτηνοτροφικές/Πτηνοτροφικές εγκαταστάσεις 3. Διαχείριση αποβλήτων. Εγκαταστάσεις στον τομέα των μεταφορών. Εξορυκτικές δραστηριότητες 6. Βιομηχανικές δραστηριότητες 7. Εγκαταστάσεις αποθήκευσης καυσίμων, χημικών ουσιών και προϊόντων. Στρατιωτικές εγκαταστάσεις 2. Τομείς Δραστηριοτήτων A. Εμπορικές δραστηριότητες. Εμπορικά κέντρα 2. Εκτυπώσεις 3. Στεγνοκαθαριστήρια. Συνεργεία αυτοκινήτων. Πρατήρια καυσίμων και ανεφοδιασμού 6. Άλλες εμπορικές δραστηριότητες Β. Κτηνοτροφικές / Πτηνοτροφικές εγκαταστάσεις. Πτηνοτροφεια 2. Αιγοπροβατοτροφικές 3. Χοιροτροφικές. Βοοτροφικές Γ. Διαχείριση αποβλήτων. Κέντρα διαλογής αστικών απορριμμάτων (ΚΔΑΥ) 2. Σταθμοί μεταφόρτωσης αστικών απορριμμάτων 3. Μονάδα επεξεργασίας αποβλήτων εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων. Μονάδα επεξεργασίας οργανικών μη επικίνδυνων αποβλήτων. Μονάδα ανακύκλωσης μη επικινδύνων αποβλήτων 6. Μονάδα επεξεργασίας αστικών απορριμμάτων 7. Μονάδα επεξεργασίας αστικών λυμάτων. Μονάδα επεξεργασίας υγρών αποβλήτων 9. Μονάδα αποθήκευσης επικίνδυνων αποβλήτων. Μονάδα επεξεργασίας επικίνδυνων αποβλήτων, διαλυτήρια οχημάτων. ΧΥΤΑ μετά από παύση και αποκατάσταση. ΧΥΤΑ ενεργός 3. ΧΑΔΑ μετά από αποκατάσταση. ΧΑΔΑ εν ενεργεία Δ. Εγκαταστάσεις στον τομέα των μεταφορών. Πλωτές μεταφορές

18 Κατηγορία Περιβαλλοντικών Πληροφοριών Περιβαλλοντική πληροφορία Απάντηση Συντελεστής Βαρύτητας 2. Οδικές μεταφορές 3. Αερομεταφορές 3. Σιδηροδρομικές μεταφορές. Αγωγοί μεταφοράς επικίνδυνων ουσιών Ε. Εξορυκτικές δραστηριότητες. Ορυχεία εν ενεργεία 2. Χώροι απόθεσης αδρανών, μεταλλευτικών παραπροϊόντων 3. Εν ενέργεια μεταλλεία. Εγκαταλελειμμένα ορυχεία. Εγκαταλελειμμένα μεταλλεία ΣΤ. Βιομηχανικές δραστηριότητες. Βιομηχανίες γυαλιού, κεραμικών και δομικών υλικών 2. Παραγωγή ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών 3. Μεταλλουργικές βιομηχανίες. Χημικές βιομηχανίες. Παραγωγή διανομή ενέργειας 6. Βιομηχανίες πετρελαίου 7. Άλλες βιομηχανικές δραστηριότητες Ζ. Εγκαταστάσεις αποθήκευσης καυσίμων, χημικών ουσιών και προϊόντων. Εγκαταστάσεις αποθήκευσης και επεξεργασίας λιπαντικών 2. Εγκαταστάσεις αποθήκευσης χημικών προϊόντων 3. Εγκαταστάσεις αποθήκευσης καυσίμων Η. Στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Στρατιωτικά αεροδρόμια 2. Στρατόπεδα 3. Πεδία Βολής. Μονάδες Αποθήκευσης πυρομαχικών. Μονάδες αποθήκευσης καυσίμων maximum points : Κατηγορία Περιβαλλοντικών Πληροφοριών ΙΙ. Καταγεγραμμένα περιβαλλοντικά Περιβαλλοντική πληροφορία Απάντηση Συντελεστής Βαρύτητας. Έκταση του πεδίου σε m

19 Κατηγορία Περιβαλλοντικών Πληροφοριών συμβάντα ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΕΔΙΟΥ Περιβαλλοντική πληροφορία Απάντηση Συντελεστής Βαρύτητας > 2.Έτη λειτουργίας 3. Καταγεγραμμένα περιστατικά επιφανειακών η υπόγειων διαρροών από χημικά, πετρελαιοειδή η διάφορα υγρά απόβλητα είτε πυρκαγιών years 2 years > 2 years Άγνωστο. Ποσότητα που διέφυγε m 3 m 3 > m 3. Αλλαγή χρήσης του πεδίου στο παρελθόν Άγνωστο 6. Προηγούμενη χρήση γης στο πεδίο Αγροτική Εμπορική Βιομηχανική Καμία 7. Έχουν εκτελεστεί επισκευές είτε αντικαταστάσεις υπόγειων υποδομών στο πεδίο (σωλληνογραμμές, δεξαμενές, βόθροι, Άγνωστο φρεάτια, αποστραγγιστικά κανάλια) κατά τελευταία έτη. Έχουν εκτελεστεί περιβαλλοντικοί έλεγχοι υπεδάφους κατά το παρελθόν 9. Στην περίπτωση εντοπισμού υποβάθμισης στο υπέδαφος έλαβαν χώρα και ολοκληρώθηκαν με επιτυχία μέτρα απορρύπανσης. Έχουν καταγραφεί διαμαρτυρίες προφορικά είτε εγγράφως σχετικά με την λειτουργία της εγκατάστασης είτε την ύπαρξη του πεδίου από τον τοπικό πληθυσμό. Έχουν καταγραφεί πρόστιμα η ποινές από τις περιβαλλοντικές αρχές στον ιδιοκτήτη είτε λειτουργό της εγκατάστασης / πεδίου σχετικά με περιβαλλοντικές ζημίες maximum points : Άγνωστο Άγνωστο Άγνωστο Άγνωστο 3 3 7

20 Κατηγορία Περιβαλλοντικών Πληροφοριών ΙΙΙ. ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΠΕΔΙΟΥ Περιβαλλοντική πληροφορία. Τύπος κάλυψης της επιφάνειας του πεδίου στο μεγαλύτερο μέρος του πεδίου (>%) 2. Ποσοστό κάλυψης της επιφάνειας του πεδίου από αδιαπέρατο δάπεδο: 3. Εάν παράγονται υγρά απόβλητα η διαχείριση λαμβάνει χώρα μέσω. Ηλικία του συστήματος επεξεργασίας υγρών αποβλήτων (εάν υφίσταται). Μέση ποσότητα επεξεργασίας του συστήματος επεξεργασίας υγρών αποβλήτων (εάν υφίσταται) 6. Το σύστημα επεξεργασίας υγρών αποβλήτων είναι 7. Υφίσταται αποστραγγιστικό σύστημα όμβριων στην εγκατάσταση. Υφίσταται διαχωριστικό σύστημα όμβριων και υγρών αποβλήτων στην εγκατάσταση /πεδίο 9. Η διάθεση των αστικών λυμάτων που προέρχονται από το προσωπικό γίνεται σε. Υφίστανται στην εγκατάσταση υπόγειες δεξαμενές καυσίμων η χημικών προϊόντων (αριθμός). Αν υφίστανται υπόγειες δεξαμενές καυσίμων η χημικών προϊόντων είναι. Υφίστανται στην εγκατάσταση επιφανειακές δεξαμενές καυσίμων η χημικών προϊόντων 3. Μέση χωρητικότητα επιφανειακών δεξαμενών (εάν υφίστανται) Απάντηση Αδιαπέρατο δάπεδο Τσιμέντο η άσφαλτος Έδαφος συμπυκνωμένο Φυσικό έδαφος > % 6- % -6% <% Διάθεσης σε τρίτους Σε σύστημα επεξεργασίας Καμία διαχείριση έτη έτη - έτη > έτη m3/h m3/h m3/h > m3/h Εξολοκλήρου επιφανειακό Εν μέρει επιφανειακό Εξολοκλήρου υπόγειο Εν μέρει Εν μέρει Στο δημόσιο αποχετευτικό σύστημα είτε σε βιολογικό της εγκατάστασης Σηπτικό βόθρο εντός της εγκατάστασης Σε απορροφητικό βόθρο >7 Διπλού τοιχώματος μεταλλική Διπλού τοιχώματος από fiberglas Μονού τοιχώματος με καθοδική προστασία Μονού τοιχώματος μεταλλική >7 < μ 3 μ 3 > μ 3. Η αποθήκευση στερεών Σε ειδικούς κάδους Συντελεστής Βαρύτητας

21 Κατηγορία Περιβαλλοντικών Πληροφοριών Περιβαλλοντική πληροφορία αποβλήτων λαμβάνει χώρα :. Υπάρχει ειδικός χώρος αποθήκευσης στερεών η υγρών επικίνδυνων αποβλήτων με μονωμένο δάπεδο και πρόβλεψη διαχείρισης απορροών: 6. Υφίστανται μόνιμα συστήματα περιοδικής παρακολούθησης του εδάφους η του υπόγειο νερού maximum points : 9 Απάντηση πάνω σε στεγανό δάπεδο Σε ειδικούς κάδους Στην επιφάνεια του εδάφους Δεν παράγονται Συντελεστής Βαρύτητας Κατηγορία Περιβαλλοντικών Πληροφοριών ΙV. Λειτουργία της εγκατάστασης / πεδίου Περιβαλλοντική πληροφορία Απάντηση Συντελεστής Βαρύτητας. Τύπος υλικών που διακινούνται η Αδρανή υλικά, Ανόργανα άλατα αποθηκεύονται στην εγκατάσταση (χημικά, πετρελαιοειδή, λιπαντικά, Μη επικίνδυνα απόβλητα 6 διαλύτες) Ζωοτοξικά μέταλλα και άλατα, διαβρωτικές ουσίες, οξέα, βάσεις, φαινόλες, διαλύτες, καύσιμα, ενεργά ανόργανα άλατα, Επικίνδυνα Απόβλητα 2. Τύπος παραγόμενων στερεών αποβλήτων 3. Συνολική ετήσια ποσότητα αποθήκευσης στερεών αδρανών, μη επικίνδυνων, αστικών στερεών και βιομηχανικών μη επικινδύνων αποβλήτων στο πεδίο. Συνολική ετήσια ποσότητα αποθήκευσης υγρών προϊόντων στο πεδίο (χημικά, πετρελαιοειδή, λιπαντικά, διαλύτες.). Συνολική ετήσια ποσότητα επικινδύνων αποβλήτων πριν την τελική διάθεση σε αδειοδοτημένες εταιρίες. 6. Συχνότητα συντήρησης του συστήματος επεξεργασίας υγρών αποβλήτων (εάν υφίσταται) 7. Υφίστανται πιστοποιητικά διάθεσης επικινδύνων αποβλήτων και λιπαντικών Παθογόνες, Καρκινογόνες, Ραδιενεργές ουσίες Αδρανή Μη επικίνδυνα απόβλητα Αστικά στερεά απόβλητα Βιομηχανικά μη επικίνδυνα Επικίνδυνα απόβλητα Δεν αποθηκεύονται < t t > t Δεν αποθηκεύονται < m 3 m 3. m 3 >. m 3 Δεν αποθηκεύονται < t t > t Κάθε 6 μήνες Κάθε ένα έτος Κάθε έως 3 έτη Κάθε 3 έτη η σπανιότερα Δεν παράγονται Εν μέρει

22 Κατηγορία Περιβαλλοντικών Πληροφοριών Περιβαλλοντική πληροφορία Απάντηση Συντελεστής Βαρύτητας. Τρόπος καθαρισμού των ελεύθερων επιφανειών στην εγκατάσταση / πεδίο 9. Συχνότητα ελέγχου της σωστής λειτουργίας τους συστήματος επεξεργασίας υγρών αποβλήτων (εάν υφίσταται) από τις περιβαλλοντικές αρχές μέσω δειγματοληψιών. Αποτελέσματα αναλύσεων (εάν υφίστανται) από την ποιότητα των εξερχόμενων υγρών αποβλήτων μετά την επεξεργασία σε σχέση με τα επιτρεπόμενα όρια διάθεσης. Χρονικό διάστημα που η εγκατάσταση δεν λειτουργεί και είναι κλειστή χωρίς να εφαρμοστεί κανένα μέτρο περιβαλλοντικού ελέγχου ή αποκατάστασης (εάν απαιτείται). Η εγκατάσταση η το πεδίο παρουσιάζει εμφανή σημάδια υποβάθμισης του εδάφους μετά από επι τόπου επίσκεψη (κηλίδες, χρωματισμοί, οσμές, καθιζήσεις κλπ). 3. Η εγκατάσταση λειτουργεί με σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης στην εγκατάσταση η το πεδίο (ISO, EMAS). Η εγκατάσταση λειτουργεί με ασφάλιση της εγκατάστασης/ πεδίου σε σχέση με το ενδεχόμενη πρόκλησης περιβαλλοντικής ζημίας. Υφίσταται πρόγραμμα άμεσης επέμβασης σε περίπτωση διαρροών ή περιβαλλοντικών ατυχημάτων maximum points : Με ξηρό καθάρισμα Με θαλασσινό νερό Με γλυκό νερό Δεν απαιτείται Κάθε 6 μήνες Κάθε ένα έτος Κάθε έως 3 έτη Κάθε 3 έτη η σπανιότερα Κάτω από τα όρια Περιοδικά κάτω από τα όρια Δεν ελέγχονται είτε πάντα πάνω από τα όρια έτος years > years μερικά αρκετά

23 Δρόμος Διαφυγής - Αποδέκτης (Pathway & Receptor Indicator (PRI) Κατηγορία Περιβαλλοντικών Πληροφοριών Α. ΧΡΗΣΗ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Περιβαλλοντική πληροφορία Απάντηση Συντελεστής Βαρύτητας. Κατοικημένη περιοχή Σε m 3 - m > m 2. Βιομηχανικές εγκαταστάσεις Σε m - m > m 3. Αγροτική περιοχή Σε m - m > m. Δάση, εθνικοί δρυμοί προστατευμένες περιοχές, υγροβιότοποι σε απόσταση. Χώροι αναψυχής, πάρκα, αθλητικές εγκαταστάσεις 6. Κτήρια με υπόγεια σε απόσταση < m από το πεδίο 7. Υπόγειος αποχετευτικός αγωγός μέσα στο πεδίο είτε στα όρια του. Ύπαρξη υπόγειων κοιλωμάτων, χώρων εντός m από τα όρια του πεδίου Maximum points = 2 Σε m - m > m Σε m - m > m Κατηγορία Περιβαλλοντικών Πληροφοριών B. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Περιβαλλοντική πληροφορία Απάντηση Συντελεστής Βαρύτητας. Βάθος της στάθμης τους αβαθούς υδροφόρου ορίζοντα κάτω από την εγκατάσταση / πεδίο 2. Μέση υδροπερατότητα του εδάφους κάτω από την εγκατάσταση / πεδίο 3. Μέση υδροπερατότητα το αβαθούς υδροφόρου ορίζοντα < m - m - m > m Άγνωστο Πολύ Υψηλή (k f > -3 m/s) Υψηλή ( - > k f > -3 m/s) Μέση ( -6 > k f > - m/s) Χαμηλή ( - > k f > -6 m/s) Πολύ χαμηλή (k f < - m/s) Άγνωστη Πολύ Υψηλή (k f > -3 m/s) Υψηλή ( - > k f > -3 m/s) Μέση ( -6 > k f > - m/s) Χαμηλή ( - > k f >

24 Κατηγορία Περιβαλλοντικών Πληροφοριών Περιβαλλοντική πληροφορία Απάντηση Συντελεστής Βαρύτητας. Βάθος του βαθύτερου υδροφόρου στρώματος κάτω το πεδίο m/s) Πολύ χαμηλή (k f < - m/s) Άγνωστη < 2 m 2 - m - m > m Δεν υφίσταται Άγνωστο. Το πεδίο πλημμυρίζει Μια φορά ανά έτος Μια φορά κάθε - έτη Κάθε έτη Μια φορά κάθε 2 έτη Ποτέ Άγνωστο 6. Απόσταση από θαλάσσια ακτή < m - 2 m 2- m - m > 7. Απόσταση από γεώτρηση η πηγάδι το οποίο αντλείται και χρησιμοποιείται (για πόση είτε για άρδευση είτε για νερό παραγωγής). Απόσταση από αποδέκτη επιφανειακού νερού (ρέμα, ποτάμι, λίμνη, τεχνητό κανάλι) 9. Είδος επιφανειακού νερού που βρίσκεται σε απόσταση < m. Χρήση του υπόγειου νερού σε ακτίνα m από το πεδίο. Μορφολογία στο πεδίο και στην ευρύτερη περιοχή. Κλίση του εδάφους. Μέσο ετήσιο ύψος βροχής σε mm /a year < m - 2 m 2- m - m > Άγνωστο < m - 2 m 2- m - m > Θαλάσσια ακτή Λίμνη, λιμνοδεξαμενές Ρέμα / ποτάμι / κανάλι Ύδρευση Αρδευτική Βιομηχανική Άγνωστη Μεγάλη κλίση (> %) Ομαλή κλίση (< 3 %) Μέση κλίση (3 7 %) >9 mm 9-7 mm 7 - mm < m Maximum points = 3 22