Φιλοσοφία αντιμετώπισης- Προσδιορισμός κινδύνου Πρόληψη-Θεραπεία

Transcript

1 Φιλοσοφία αντιμετώπισης- Προσδιορισμός κινδύνου Πρόληψη-Θεραπεία Αντωνιάδου Μαρία, Λέκτορας

2 Περιεχόμενα 1 Εισαγωγή- στατιστικά δεδομένα Προσδιορισμός τερηδονικού κινδύνου Πρόληψη Θεραπεία Συμπεράσματα

3 Το στόμα είναι -πύλη εισόδου- για το υπόλοιπο σώμα, ο καθρέφτης της γενικής υγείας. Δεν μπορεί κανείς να είναι υγιής χωρίς στοματική υγεία. Η στοματική και η γενική υγεία δεν είναι ξεχωριστές οντότητες. Petersen & Yamamoto, 2005 Last scene of all, That ends this strange eventful history Is second childishness and mere oblivion Sans teeth, sans eyes, sans taste, sans everything As You Like It, Shakespeare (1599 μ.χ.)

4 Ο πληθυσμός γερνάει

5 Ενεργή γήρανση Υγεία Παράγοντες κινδύνου για χρόνιες παθήσεις και φυσιολογική κόπωση των λειτουργιών σε χαμηλό επίπεδο Συμμετοχή Πλήρης συμμετοχή των ατόμων τρίτης ηλικίας σε κοινωνικο-οικονομικές, πολιτιστικές και πνευματικές δραστηριότητες Ασφάλεια Κοινωνικο-οικονομική και σωματική ασφάλεια, διατήρηση δικαιώματων καθώς τα άτομα γερνούν

6 Προβλήματα ηλικιωμένων στο στόμα Απώλεια δοντιών Προβλήματα από οδοντοστοιχίες Τερηδόνα μύλης και τερηδόνα ρίζας Διαβρώσεις Βρυγμός Νόσοι του περιοδοντίου Ξηροστομία Καρκίνος και προκαρκινικές καταστάσεις Petersen & Yamamoto, 2005

7 Δόντια με πολλαπλές θεραπευτικές επεμβάσεις π.χ. ενδοδοντικές θεραπείες, άξονες, ανασυστάσεις, κλπ.)

8 Μερική ανοδοντία π.χ. λόγω περιοδοντίτιδας, οικονομικών δυσχερειών, γενικότερης υγείας κλπ.

9 Εκτεταμένες προσθετικές εργασίες π.χ. «πέταλα», εμφυτεύματα κ.λ.π.

10 Κακές προσθετικές εργασί κακή τοποθέτηση εμφυτευμάτων κλπ.

11 Υπάρχουν και οι ενόδοντες...με προβλήματα στις υπάρχουσες αποκαταστάσεις. Τα δόντια έχουν παρασκευαστεί σε μεγάλο βαθμό στη διάρκεια της ζωής τους!

12 Αξιολόγηση χαμόγελου ηλικιωμένου ατόμου Τα κάτω δόντια φαίνονται περισσότερο

13 Οι περιβάλλοντες ιστοί αφυδατώνονται, τα χείλη γίνονται περισσότερο ισχνά..

14 Υπάρχουν ακόμα και χρυσακρυλικές στεφάνες, που ο ασθενής φέρει για πάνω από τριάντα χρόνια στο στόμα του..

15 ή χρυσά επένθετα, που δεν έχουν συνήθως ίχνος δευτερογενούς τερηδόνας στα όρια τους.

16 Αποτριβές Κακή επιλογή και τοποθέτηση εμφυτευμάτων Κακές προσθετικές εργασίες Τερηδόνα ρίζα κάτω από τα όρια των προσθετικών εργασιών Υφιζήσεις κάτω από τα όρια των προσθετικών εργασιών

17 Κακή στοματική υγιεινή!

18 Κύριο πρόβλημα : H Τερηδόνα Πρωτογενής τερηδόνα (επιφάνεια ρίζας,οπές και σχισμές μασητικής επιφάνειας και λείες επιφάνειες) Δευτερογενής τερηδόνα (γύρω από παλαιές αποκαταστάσεις) NIH, 2001

19 Στάδια εξέλιξης της τερηδόνας Συνήθως απαιτείται διάστημα κάποιων μηνών ή χρόνων για την εξέλιξη μίας τερηδονικής βλάβης. Είναι μία εξελισσόμενη διαδικασία με εναλλασσόμενες περιόδους απομεταλλικοποίησης και επαναμεταλλικοποίησης. Απομεταλλικοποίηση είναι η διαδικασία απομάκρυνσης του ασβεστίου και του φωσφόρου από τους κρυστάλλους υδροξυαπατίτη. Επαναμεταλλικοποίηση είναι η επανατοποθέτηση του ασβεστίου και του φωσφόρου σε προηγούμενα απομεταλλικοποιημένες περιοχές. Είναι δυνατή η ταυτόχρονη παρουσία των διαδικασιών απομεταλλικοποίησης και επαναμεταλλικοποίησης στο στόμα του ίδιου ατόμου χωρίς απώλεια οδοντικών ιστών.

20 Εξέλιξη της τερηδονικής βλάβης

21 Είδη τερηδόνας ανάλογα με τη χρονική προσβολή Πρωτογενής τερηδόνα: νέα τερηδόνα σε ιστό που δεν έχει προηγουμένως παρασκευαστεί Δευτερογενής τερηδόνα: νέα τερηδόνα γύρω από προϋπάρχουσα έμφραξη

22 Πρωτογενής τερηδόνα

23 Πρωτογενής τερηδόνα στην Τρίτη ηλικία Για τη θεραπεία εφαρμόζονται οι αρχές της ελάχιστης παρέμβασης: 1. Τοποθέτηση εμφράξεων υαλοϊονομερών κονιών 2. Παρασκευές μικροκοιλοτήτων 3. Έλεγχος της αποτριβής και της διάβρωσης 4. Ατραυματική τεχνική θεραπείας της τερηδόνας (χωρίς κοπτικά μέσα ή αναισθησία)

24 Δευτερογενής τερηδόνα

25 Ακτινογραφική εικόνα δευτερογενούς τερηδόνας κάτω από έμφραξη αμαλγάματος

26 Δευτερογενής τερηδόνα στην Τρίτη ηλικία ΠΡΟΒΛΗΜΑ: η μικροδιείσδυση Τα βακτήρια μπορούν να πολλαπλασιάζονται στις περιοχές αυτές δημιουργώντας δευτερογενή τερηδόνα. Όμως στα άτομα τρίτης ηλικίας, οι αποκαταστάσεις έχουν συνήθως αντικατασταθεί πολλές φορές στη διάρκεια της ζωής τους. Χρήση νέων ενισχυμένων υαλοϊονομερών κονιών ως εμφρακτικά υλικά σε συνδυασμό όμως και με άλλα βοηθητικά μέσα.

27 Είδη τερηδόνας ανάλογα με την εντόπιση Τερηδόνα μύλης Τερηδόνα ρίζας

28 τερηδόνα ρίζας + περιοδοντίτιδα

29 τερηδόνα ρίζας ΠΡΟΒΛΗΜΑ: H υφίζηση των ούλων. Οι τερηδονικές βλάβες αναπτύσσονται πιο γρήγορα στις επιφάνειες των ριζών γιατί η οστείνη της ρίζας είναι λιγότερο σκληρή από την αδαμαντίνη και την οδοντίνη. Η τερηδόνα της ρίζας έχει και αυτή περιόδους απομεταλλικοποίησης και επαναμεταλλικοποίησης.

30 Τερηδόνα ρίζας Ενεργή Ανενεργή

31 Tερηδόνα ρίζας Ενεργή Ανενεργή

32 Τερηδόνα σε κολοβώματα κινητών οδοντοστοιχιών

33 H προηγούμενη περίπτωση μετά την αφαίρεση των προσθετικών εργασιών

34 Ποιους τύπους τερηδόνας αναγνωρίζετε?

35 Ποιους τύπους τερηδόνας αναγνωρίζετε?

36 Προσδιορισμός τερηδονικού κινδύνου ηλικιωμένων ασθενών Τερηδόνα Κατανομή Μορφή Συχνότητα Διάγνωση

37 ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΟΔΟΝΤΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

38 Αξιολόγηση παραγόντων τερηδονικού κινδύνου ατόμων Τρίτης Ηλικίας Γενική υγεία Ξηροστομία Δίαιτα Συνθήκες στοματικής υγιεινής/έκθεση σε φθοριούχα σκευάσματα Παλαιό οδοντιατρικό ιστορικό

39 Ενδοστοματικοί Εξωστοματικοί Μείωση ροής & ρυθμιστικής ικανότητας σάλιου Υψηλός δείκτης Ο.Μ.Π. Ύπαρξη περιοδοντικών θυλάκων Υφίζηση ούλων Φτωχή στοματική υγιεινή Αύξηση S.mutans, Lactobacillus και Candida albicans Ύπαρξη πολλών αποκαταστημένων ή μη τερηδόνων μύλης Απώλεια 8 ή περισσοτέρων δοντιών Μείωση μασητικής ικανότητας Ύπαρξη μερικών οδοντοστοιχιών Ηλικία Σπάνιες επισκέψεις στον οδοντίατρο Χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης Φυσική ανικανότητα Φαρμακευτική αγωγή που επηρεάζει τη ροή σάλιου Χρήση μη φθοριούχου ύδατος Συχνή λήψη σακχαρούχων τροφών

40 Ερωτηματολόγιο Βαθμονόμηση α. Γενική υγεία α. Συχνότητα βουρτσίσματος β. Λήψη φθορίου γ. Συχνότητα επισκέψεων στον οδοντίατρο α. Συχνότητα λήψης σακχαρούχων, αμυλούχων τροφών και ποτών α. Ροή β. Ρυθμιστική ικανότητα γ. S.mutans ή και γαλακτοβάκιλλων (προαιρετικά) 1. Ιατρικό Ιστορικό 2. Οδοντιατρικό Ιστορικό 3. Δίαιτα 4. Σάλιο 5. Κλινική Εξέταση α. Δείκτης DMFS β. Δείκτης RDFS γ Αριθμός απωλεσθέντων δοντιών δ. Δείκτης πλάκας ε. Ενεργητική περιοδοντική νόσος ναι... όχι... στ. Υφίζηση ούλων ναι... όχι... Χαμηλού... Μέσου... Υψηλού...

41 Γενική Υγεία Οι πληροφορίες αντλούνται από το ιατρικό ιστορικό, με ερωτήσεις προς τον ασθενή, που αναφέρονται σε: Συστηματική, μακροχρόνια λήψη φαρμάκων σε μορφή σακχαρούχων κυρίως διαλυμάτων Λήψη φαρμάκων που περιορίζουν τη ροή σάλιου, όπως κυρίως τα ψυχοφάρμακα, αντικαταθλιπτικά, διουρητικά, αντιυπερτασικά, αντισπασμωδικά, αντισταμινικά, αντιπαρκινσονικά φάρμακα Ύπαρξη γενικών νοσημάτων όπως σύνδρομο Sjogren, σακχαρώδης διαβήτης, νευρική ανορεξία, ρευματοειδής αρθρίτιδα, AIDS, Πνευματική ή φυσική αναπηρία, που οδηγεί δε πλημμελή εφαρμογή των κανόνων στοματικής υγιεινής Άλλα, όπως χημειοθεραπεία, ακτινοβολίες κεφαλής-τραχήλου ΒΑΘΜΟΝΟΜΗΣΗ 0 : Απουσία κάποιου/ων από τα προαναφερόμενα 1 : Παρουσία κάποιου/ων από τα προαναφερόμενα για βραχύ ή μεσοπρόθεσμο διάστημα 2 : Παρουσία κάποιου/ων από τα προαναφερόμενα για μακρύ διάστημα

42 Συνήθειες Στοματικής Υγιεινής Οι πληροφορίες αντλούνται από ερωτήσεις που υποβάλλονται στον ίδιο τον ασθενή και αφορούν: - Συχνότητα βουρτσίσματος ΒΑΘΜΟΝΟΜΗΣΗ 0: 2 φορές ημερήσια, 1: 1 φορά ημερήσια, 2: 2-3 φορές εβδομαδιαία, 3: καθόλου - Λήψη φθορίου (φθοριούχος οδοντόκρεμα, φθοριούχα στοματοπλύματα) - ΒΑΘΜΟΝΟΜΗΣΗ 0: όλα τα προαναφερόμενα, 1: φθοριούχο οδοντόκρεμα και φθοριούχα 2 : ούτε φθοριούχο οδοντόκρεμα, στοματοπλύματα - Συχνότητα επίσκεψης στον οδοντίατρο το τελευταίο χρόνο ΒΑΘΜΟΝΟΜΗΣΗ 0: 1 ή 2 φορές, 1 : καθόλου

43 Συνήθειες δίαιτας Οι διαιτητικές συνήθειες του ασθενούς αφορούν, κυρίως: Συχνότητα λήψης σακχαρούχων τροφών/ποτών (καφές, τσάϊ, αναψυκτικά, snacks, καραμέλες, μαστίχα) στα ενδιάμεσα των γευμάτων, με την προϋπόθεση ότι τα δόντια δε βουρτσίζονται αμέσως μετά. Επίσης, εκτιμάται και η ημερήσια συχνότητα γευμάτων. ΒΑΘΜΟΝΟΜΗΣΗ 0: μηδενική λήψη σακχάρων, 1: < 3 φορές ημερήσια λήψη σακχάρων, 2 : > 3 φορές ημερήσια λήψη σακχάρων Οι πληροφορίες αυτές λαμβάνονται, με διάφορους τρόπους: 1. Ερωτήσεις στον ασθενή, που αφορούν τα προαναφερόμενα σημεία (ίσως ο λιγότερο ασφαλής τρόπος αλλά ο πλέον πρακτικός) 2. Σημείωση από τον ασθενή είδους και συχνότητας κατανάλωσης, από λίστα τροφίμων/ποτών, 3. Ημερολόγιο δίαιτας 24 ωρών ή 3 ημερών

44 ΠΡΟΛΗΨΗΗΗΗ!! Τερηδονική εμπειρία Συμπεριφορά Μικροβιακός εποικισμός SES, Στοματική υγιεινή, Δίαιτα Σάλιο

45 Δίαιτα Η έκθεση στη ζάχαρη είναι ο σημαντικότερος παράγοντας δημιουργίας τερηδόνας Η συχνότητα και η ποσότητα ληφθείσας ζάχαρης σχετίζονται με την συχνότητα εμφάνισης τερηδόνας

46 Μέθοδοι πρόληψης της τερηδόνας στην Τρίτη ηλικία Φθόριο: χρήση σε διάφορες μορφές χορήγησης και διαφορετικά πρωτόκολλα ανάλογα με τον τερηδονικό κίνδυνο. Αντιβακτηριακή θεραπεία: χρήση προϊόντων όπως η χλωρεξιδίνη για στοματικές πλύσεις. Μείωση κατανάλωσης υδρογονανθράκων: μείωση της ποσότητας και συχνότητας χρήσης τους. Αύξηση ροής σάλιου: αύξηση της ροής με μάσηση τσίχλας χωρίς ζάχαρη (με γλυκαντική ουσία χωρίς ζάχαρη π.χ. ξυλιτόλης).

47 Πρωτόκολλο οδηγιών στοματικής υγιεινήςλήψης φθοριούχων για ασθενείς τρίτης ηλικίας Τα γενικά προληπτικά που εφαρμόζονται σε κάθε ομάδα τερηδονικού κινδύνου, είναι: - Τακτικός έλεγχος (1 ή 2x φορές το χρόνο) για απομάκρυνση ΟΜΠ - Περιορισμός κατανάλωσης υδατανθράκων και κυρίως αμυλούχων, μαλακών τροφών; περιορισμός στη λήψη ζαχαρης μέσω στερεών τροφών αλλά και κυρίως μέσω καφέ, αναψυκτικών και ροφημάτων - Χρήση φθοριούχων σκευασμάτων στην καθημερινή στοματική υγιεινή [οδοντόκρεμα, φθοριούχα στοματοπλύματα ή ζελέ] α. χαμηλού & μέσου τερηδονικού κινδύνου : 0.05% ουδέτερο NaF 1x καθημερινά; 0.2% ουδέτερο NaF 1x εβδομαδιαία β. υψηλού τερηδονικού κινδύνου : 2.2% NaF ζελέ, 2 ή 4 min καθημερινά; 0.5% NaF ζελέ καθημερινά; Τοποθέτηση με εξατομικευμένα δισκάρια - Τοποθέτηση φθοριούχου βερνικιού στο ιατρείο (σε μέσου και υψηλού τερηδονικού κινδύνου) [5% NaF (Duraphat); 0.7% NaF (Fluor Protector) 1 ή 2x ετησίως; σε ασθενείς υψηλού κινδύνου πιθανόν και συχνότερα] - Παρακολούθηση του μικροβιακού πληθυσμού του σάλιου, μέσω των αντίστοιχων test (μόνο σε ασθενείς υψηλού τερηδονικού κινδύνου και μέχρι τον έλεγχο του μικροβιακού πληθυσμού) Χλωρεξιδίνη, ως αντιμικροβιακό (περιοδικά, μόνο σε ασθενείς υψηλού τερηδονικού κινδύνου)[σε μορφή διαλύματος για στοματόπλυμα (π.χ. 0.12%- Perio Gard ή Peridex), σε μορφή βερνικιού για επάλειψη (π.χ. 1% χλωρεξιδίνη-cervitec)] - Αντιμετώπιση ξηροστομίας, όταν υφίσταται - Υποβοηθητικά σάλιου, όπου απαιτείται; χρήση τσίχλας ξυλιτόλης (5x ημερήσια για 5 min) - Ειδικός σχεδιασμός κινητών προσθετικών εργασιών

48 Τερηδονικός δείκτης Επανεξέταση Θεραπεία

49 Συμπεριφορά Στοματική υγιεινή, δίαιτα Τερηδονική εμπειρία Σάλιο Mικροβιακός αποικισμός

50 Ο ρόλος του σάλιου Φυσική προστασία: ρόλος «καθαριστή» Χημική προστασία: Αντιβακτηριδιακή προστασία ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: αν η ροή του σάλιου μειωθεί για οποιαδήποτε λόγο (π.χ. λόγω ασθένειας, φαρμάκων ή χημειοθεραπείας) τα δόντια βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης τερηδόνας. Το σάλιο επηρεάζει όλους τους παράγοντες που συνιστούν την αιτιολογία της τερηδόνας Dodd et al., 2005

51 Ρυθμός ροής σάλιου Ξηροστομία Υποκειμενική αναφορά για ξηρότητα. Εξαρτάται από το φύλο Υπολειτουργία των σιελογόνων αδένων Αντικειμενική ροή κάτω του 0.1 ή 0.16 ml/min εξαρτάται από λήψη φαρμάκων και συστηματικές νόσους Tanathipanont & Korwanich, 2008

52 ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ Analgesics (central acting) Angiotensin-converting enzyme inhibitors Anorexiants Antacids Antiacne agents Antiallegry agents Anticholinergic/antispasmodic agents Anticonvulsants Bronchodilators Calcium channel blockers Decongestants Diuretics Muscle relaxants Narcotic analgesics Nonsteroidal anti-inflammatory drugs Sedatives Smoking-cessation agents Antidepressants Antidiarrheal agents Antidysrhythmics Antihistamines Antihypertensive Antinausea agents Antiparkinsonism agents Antipsychotics

53 Σάλιο Τα συνήθη χαρακτηριστικά που προσδιορίζονται στο σάλιο είναι η ροή και η ρυθμιστική ικανότητά του. Η ροή και η ρυθμιστική ικανότητα μπορούν να προσδιοριστούν εύκολα και άμεσα, κατά την οδοντιατρική εξέταση, χωρίς να απαιτείται ιδιαίτερος εξοπλισμός (Saliva-Check Buffer, GC Europe). Διαδικασία Ο ασθενής δεν πρέπει να φάει και να καπνίσει, μία ώρα πριν Ο ασθενής παραμένει καθιστός Μασάει ένα κομμάτι παραφίνης για 30 s και φτύνει το σάλιο του Συνεχίζει το μάσημα για 5 min, μαζεύοντας συνεχώς το σάλιο που συσσωρεύεται στο στόμα του σε ογκομετρικό φιαλίδιο Τέλος, υπολογίζεται ο ρυθμός ροής σε ml/min 0 (υψηλός) = > 0.9 ml/min, 1 (μέσος) = ml/min, 2 (χαμηλός) = < 0.5 ml/min

54 Ρυθμιστική ικανότητα του σάλιου Από το ίδιο αυτό σάλιο μπορεί να υπολογιστεί και η ρυθμιστική ικανότητα, η οποία καθότι εξαρτάται από το ph μπορεί έμμεσα να προσδιοριστεί και μέσω αυτού. Για το σκοπό αυτό είτε χρησιμοποιείται είτε ειδικώς εμποτισμένη ταινία (π.χ. Dentobuff strip, Vivadent, Liechtenstein) είτε δείκτες ph του εμπορίου. Ο δείκτης εμποτίζεται στο σάλιο κι ανάλογα με την αλλαγή χρώματος (κίτρινο, πράσινο, μπλε), η ρυθμιστική ικανότητα χαρακτηρίζεται, αντίστοιχα ως χαμηλή (2), μέση (1), υψηλή (0)

55 Μικροβιακή εξέταση σάλιου Παρ ότι η ταυτοποίηση των μικροβίων του σάλιου γίνεται σε εξειδικευμένα εργαστήρια, η διαδικασία μπορεί να απλουστευθεί με τη χρησιμοποίηση εμπορικών μικροβιολογικών σκευασμάτων μέτρησης (π.χ. CRT, Ivoclar, Vivadent, Liechtenstein) στο χώρο του οδοντιατρείου. Σύμφωνα με την πυκνότητα των αποικιών που σχηματίζονται και με βάση τους δείκτες που συνοδεύουν τα σκευάσματα, γίνεται η διαβάθμιση σε: 0 (χαμηλό) 25x10 4 μονάδες S.Mutans, 1 (μέσο) = 25x , 2 (υψηλό) 10 6 Η αξιοπιστία του αριθμού των S. Mutans στο σάλιο, ως δείκτης εμφάνισης τερηδόνας, εκτιμάται ως μικρότερη του 50%. Ο αριθμός των S. Mutans και γαλακτοβακίλλων στο σύνολο του σάλιου συνεπώς και της στοματικής κοιλότητας - δε θεωρείται ενδεικτικός παράγοντας για τον πρόσθετο λόγο ότι η τερηδόνα είναι νόσος που επηρεάζεται ιδιαίτερα από τις συνθήκες της περιοχής που αναπτύσσεται κάθε φορά (π.χ. συγκεκριμένη επιφάνεια του δοντιού, μορφολογία κλπ.)

56 Ενδείξεις χρήσης του τεστ ελέγχου του σάλιου Νέοι ασθενείς με ενδείξεις υψηλής τερηδονικής δραστηριότητας Ασθενείς με ξαφνική έξαρση της τερηδονικής δραστηριότητας Ασθενείς που παίρνουν φάρμακα τα οποία μειώνουν τη ροή του σάλιου Ξηροστομικοί ασθενείς Ασθενείς υπό χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία Ασθενείς που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες υδρογονανθράκων και σε μεγάλη συχνότητα Ασθενείς με αυτοάνοσες νόσους

57 1 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ 2 3 Μείωση του παθογενετικού δυναμικού της οδοντικής πλάκας Αύξηση της αντοχής των οδοντικών ιστών στην τερηδονική επιδρομή Αύξηση των προστατευτικών μηχανισμών & ιδιοτήτων του σάλιου Walsh, 2004 Πρόληψη της τερηδόνας στην Τρίτη ηλικία

58 Μείωση του παθογενετικού δυναμικού της οδοντικής πλάκας Μηχανική απομάκρυνση πλάκας Χημικοθεραπευτική μέθοδος Περιορισμός και έλεγχος διατροφικής κατανάλωσης Αντικατάσταση των γλυκαντικών παραγόντων Μείωση της συχνότητας λήψης ζάχαρης

59 Αύξηση της ανθεκτικότητας/αντοχής των οδοντικών ιστών στην τερηδονική προσβολή Κοινωνικά Προγράμματα φθοριώσεων Επαγγελματική φθορίωση Προσωπική χρήση προιόντων φθορίου Υλικά κάλυψης οπών και σχισμών-sealant 5 Προληπτική ενίσχυση της αδαμαντίνης

60 Αύξηση παραγόντων σάλιου Τσίχλα χωρίς ζάχαρη Αλλαγή συνοδού τρόπου ζωής Αύξηση της ποιότητας του σάλιου Αύξηση της ικανότητας επαναμεταλλικοποίησης 5 Αύξηση της περιεκτικότητας σε F- του σάλιου

61 Βλάβες οδοντικών ιστών με απουσία τερηδόνας Οδοντικά κατάγματα Αποτριβές Διαβρώσεις Aποσπάσεις

62 Θεραπεία βλαβών οδοντικών ιστών με απουσία τερηδόνας

63 Θεραπευτική αντιμετώπιση Για αποκατάσταση: Απλή τεχνική, χωρίς αναισθησία Μικρός χρόνος εργασίας Υλικά που συγκολλώνται χημικά Η βιολογική παράμετρος προέχει του αισθητικού αποτελέσματος Υλικά επιλογής για αποκατάσταση: Σύνθετη ρητίνη/συγκολλητικός παράγοντας Υαλοϊονομερής κονία (συμβατική και ρητινώδης τροποποιημένη) Αμάλγαμα

64 Γενικές αρχές αποκατάστασης Αρχόμενη και στάσιμη τερηδόνα: - Μη αποκατάσταση της βλάβης (εκτός αν συντρέχουν αισθητικοί λόγοι) - Επιδιόρθωση παλιών εμφράξεων ΜΟΝΟ με λείανση - Κάλυψη με φθοριούχο βερνίκι, σε αρχόμενες βλάβες ασθενών μέσου και υψηλού τερηδονικού κινδύνου Ενεργή τερηδόνα: Αποκατάσταση με το κατάλληλο υλικό.

65 Αποκαταστάσεις με σύνθετη ρητίνη Αποκαταστάσεις με υαλοϊονομερείς κονίες

66 Αποκαταστάσεις Vης ομάδας με αμάλγαμα

67 Σε περιπτώσεις βρυγμού οι αποκαταστάσεις γίνονται χωρίς απόδοση ανατομίας Συστήνεται η χρήση νάρθηκα

68 Αποτριβές φυμάτων Αντιμετωπίζονται σαν PRR με λεπτόρρευστες ή νανοϋβριδικές ρητίνες

69 Διαβρώσεις Αντιμετωπίζονται σαν αυχενικές αισθητικές αποκαταστάσεις με μικρόκοκκες ρητίνες Απαιτείται μικρομηχανική ενεργοποίηση του ιστού πριν από την έμφραξη

70 Μακροβιότητα αποκαταστάσεων Vης ομάδας Συστήνεται επανέλεγχος ανά 6-12 μήνες

71 ΠΡΙΝ Υπάρχουν πλέον πολλοί ασθενείς τρίτης ηλικίας που ενδιαφέρονται πέρα από τη λειτουργία και για την αισθητική

72 Τις περιπτώσεις αυτές τις αντιμετωπίζουμε συνολικά με κατά το δυνατόν απλά σχέδια θεραπείας και βελτίωση της στοματικής υγιεινής

73 ΜΕΤΑ

74 Η ζωή είναι ωραία σε κάθε ηλικία