Όγκοι του ΚΝΣ: επιβίωση και προοπτικές

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Όγκοι του ΚΝΣ: επιβίωση και προοπτικές"

Κητώ Γερμανού
5 χρόνια πριν
Προβολές:

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΚΛΙΝΙΚΗ

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ ΑΡΧΕΓΟΝΩΝ ΑΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ Όγκοι του ΚΝΣ: επιβίωση και

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ-ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΙΔΩΝ ΟΝΑΔΑ ΑΥΤΟΛΟΓΩΝ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ ΑΡΧΕΓΟΝΩΝ ΑΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΝΟΣΩΝ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ Όγκοι του ΚΝΣ: επιβίωση και προοπτικές Νίκος Κατζηλάκης Παιδίατρος, Διευθυντής ΕΣΥ

2 Επιδημιολογία όγκων ΚΝΣ στα παιδιά 17% των παιδικών νεοπλασιών- δεύτεροι σε συχνότητα μετά την ΟΛΛ Πρώτη αιτία θανάτου από όλες τις μορφές παιδικού καρκίνου Εντόπιση: Ενήλικες-υπερσκηνιδιακοί Παιδιά- υποσκηνιδιακοί, εμβρυονικής προέλευσης Προγνωστικοί παράγοντες: Ηλικία (<3 ετών χειρότερη), εντόπιση (όγκοι στελέχους χειρότεροι), έκταση-στάδιο, βαθμός χειρουργικής εκτομής, ιστολογία, μοριακοί δείκτες

3 Όγκοι εγκεφάλου στα παιδιά Χαμηλού βαθμού κακοήθειας γλοιώματα (low grade gliomas) Υψηλού βαθμού κακοήθειας γλοιώματα (high grade gliomas) Διάχυτα γλοιώματα στελέχους (brain stem gliomas) Μυελοβλάστωμα/PNET (εμβρυονικοί όγκοι)

4 Επενδυμώματα Όγκοι εγκεφάλου στα παιδιά Όγκοι χοριοειδούς πλέγματος Όγκοι επίφυσης Κρανιοφαρυγγίωμα Όγκοι από αρχέγονα γεννητικά κύτταρα Όγκοι κρανιακών και περιφερικών νεύρων Μηνιγγικοί όγκοι

5 Ιστολογία: Αστροκυτώματα (χαμηλού-υψηλού βαθμού κακοήθειας): 52% PNET-μυελοβλάστωμα: 21% Άλλα γλοιώματα: 15% επενδυμώματα: 9% Προδιαθεσικοί παράγοντες: Νευροϊνωμάτωση τύπου Ι, σ Turcot, σ Li Fraumeni, οζώδης σκλήρυνση, ακτινοβολία κρανίου

7 Πρόοδοι στην αντιμετώπιση των όγκων ΚΝΣ στα παιδιά Καλύτερες απεικονιστικές τεχνικές Καλύτερες νευροχειρουργικές τεχνικές Καλύτερες τεχνικές ακτινοθεραπείας Χημειοθεραπεία Προοπτική μελέτη μοριακών δεικτών Στοχευμένες θεραπείες

11 WNT: wingless SHH: sonic hegdehog

12 IDH: isocitrate dehydrogenase H3 K27M: DIPG BRAFV600E: LGG

13 Μυελοβλάστωμα (βασικές αρχές) 20% όλων των παιδιατρικών όγκων ΚΝΣ 40% των παρεγκεφαλιδικών Δεσμοπλαστικό-Κλασσικό-Αναπλαστικό από μεγάλα κύτταρα Μέσου κινδύνου (πλήρης-σχεδόν πλήρης εκτομή, μη μεταστατικός) Υψηλού κινδύνου (όχι πλήρης εκτομή, μεταστατικός) Σημαντικός προγνωστικός παράγοντας >1,5cm 2 υπολειμματικός όγκος σε 48 ώρες από χειρουργείο Μ0 (χωρίς μεταστάσεις) Μ1 (κύτταρα του όγκου στο ΕΝΥ 15 μέρες μετά από το χειρουργείο) Μ2 (μεταστατική-μηνιγγική νόσος στην ΜRI στον εγκέφαλο) Μ3 (μεταστατική-μηνιγγική νόσος στην ΜRI στο νωτιαίο σωλήνα) Μ4 (εκτός ΚΝΣ μεταστάσεις-μυελό των οστών)

17 Μυελοβλάστωμα (αντιμετώπιση) 1) Χειρουργική εκτομή 2) Ακτινοθεραπεία 3) Χημειοθεραπεία (Πριν ή μετά την ακτινοβολία) < 3 ετών ΧΜΘ μετά το χειρουργείο

18 Μυελοβλάστωμα (αντιμετώπιση) ΔΙΕΘΝΗ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ Πολυκεντρικές μελέτες SIOP (PNET) COG St Jude s HIT CCNU (Cischloroethylnitrosourea) (Lomustine) -Vincristine-Cisplatin 1983 από R Packer στη Φιλαδέλφια (Packer regimen, Philadelphia regimen)

19 Στοχευμεύνες θεραπείες SHH inhibition-vismodegib, saridegib Τyrosine Kinase Inhibitors (TKI)-Imatinib, erlotinib, dasatinib PI3K inhibition Aurora-kinase inhibition

24 Θεραπεία παιδιών <3 ετών με μόνο μετεγχειρητική ΧΜΘ Rutkowski S, et al. N Engl J Med. 2005;352:978-86

25 Γλοιώματα/Αστροκυττώματα 50% όλων των όγκων ΚΝΣ Χαμηλού βαθμού(grade I-II) Yψηλού βαθμού (grade III-IV) Αναπλαστικό-πολύμορφο γλοιοβλάστωμα (ΙΙΙ-ΙV)

26 Γλοιώματα

27 Χαμηλού βαθμού κακοήθειας γλοιώματα (Low grade gliomas) Πιλοκυτταρικό αστροκύττωμα Xειρουργική εξαίρεση Ακτινοβολία Χημειοθεραπεία (Καρμποπλατίνη, βινκριστίνη) Σταθερή νόσος Επιβίωση αλλά βλάβες σε ζωτικές δομές Οπτικές οδούς-στέλεχος-nf1

29 SIOP-LGG 2004

30 Υψηλού βαθμού κακοήθειας γλοιώματα (Ηigh grade gliomas) Αναπλαστικό αστροκύττωμα Πολύμορφο γλοιοβλάστωμα Μικτοί αστροκυτταρικοί όγκοι Κυρίως υπερσκηνιδιακά Επιβίωση 20-30% Χειρουργείο-Ακτινοθεραπεία ΧΜΘ

33 Στοχευμένες θεραπείες για LGG, HGG m TOR inhibitors: everolimus BRAF inhibitors: dabrafenib, vemurafenib MEK inhibitors: selumetinib, binimetinib, tremetinib PDGFR inhibitors: crenolanib, dasatinib ALK inhibitor: crizotinib EGFR inhibitors: erlotinib Histone deacetylases (HDACs): Panobinostat, vorinostat

35 Διάχυτα γλοιώματα στελέχους Diffuse Intrinsic Pontine Glioma (DIPG) H3 K27M μεταλλάξεις Διάγνωση χωρίς βιοψία (μονάχα MRI) Δεν είναι δυνατό χειρουργείο Ακτινοβολία <10% επιβίωση σε μήνες

36 Επενδύμωμα Πολύ καλή πρόγνωση σε πλήρη εξαίρεση και ακτινοβολία σε χαμηλού κινδύνου όγκους Σε όγκους με αναπλαστικά στοιχεία ή σε μη πλήρη εκτομή χαμηλότερα ποσοστά (60%) RELA fusion positive ΧΜΘ Ακτινοβολία

37 Άλλοι όγκοι ΚΝΣ Από αρχέγονα γεννητικά κύτταρα (αυξημένες τιμές AFP, β HCG) Όγκοι επίφυσης Κρανιοφαρυγγίωμα (χαρακτηριστικές αποτιτανώσεις στην απλή ακτινογραφία)-διαταραχές άξονα υποθαλάμουυπόφυσης-ενδοκρινών αδένων

38 Πρωτόκολλα ΧΜΘ Mυελοβλάστωμα: PNET5-REGISTRY Χαμηλής κακοήθειας γλοίωμα (LGG): SIOP-LGG 2004 Νέο πρωτόκολλο SIOP-LGG-REGISTRY Υψηλής κακοήθειας γλοίωμα (HGG): HIT-HGG 2007 Διάχυτο διηθητικό γλοίωμα γέφυρας (DIPG)-Γλοίωμα στελέχους-registry Επενδύμωμα: SIOP Εpendymoma II-REGISTRY Όγκοι από αρχέγονα γεννητικά κύτταρα: SIOP GCT CNS Endocranial Atypical teratoid rhabdoid tumour (ATRT): European Rhabdoid registry

41 Aκτινοθεραπεία στους όγκους ΚΝΣ Ø Κλασσική κρανιονωτιαία ακτινοθεραπεία (54Gy) Ø γ-knife (ακτινοχειρουργικό-μία συνεδρία μεγάλης δόσης ακτινοβολίας σε μικρούς όγκους<2-2,5cm) Ø Ακτινοβολία δεσμών πρωτονίων Τα πρωτόνια είναι πυρηνικά ατομικά σωματίδια που μπορούν να διαπερνούν ιστούς χωρίς να τους βλάπτουν, ασκώντας καταστρεπτική δράση μόνο στο τελικό τμήμα της διαδρομής τους Συρρίκνωση του καρκινικού όγκου δίχως ιδιαίτερες αρνητικές επιδράσεις στους υγιείς περιβάλλοντες ιστούς Απαιτείται ειδικός εξοπλισμός (λίγα κέντρα στον κόσμο)

42 Παρακολούθηση ασθενών που έχουν αντιμετωπιστεί και έχουν θεραπευτεί- Απώτερες επιπλοκές Χειρουργική εξαίρεση-ακτινοθεραπεία-χημειοθεραπεία Δευτεροπαθείς κακοήθειες Ενδοκρινολογικές διαταραχές (κοντό ανάστημα-gh, φλοιοεπινεφριδιακή ανεπάρκεια-acth, υποθυρεοειδισμός- TSH, διαταραχές ωρίμανσης φύλου-fsh,lh) Ωτοτοξικότητα Νεφροτοξικότητα Νευρομαθησιακές δυσκολίες (υπερκινητικότητα, IQ)

43 Συμπεράσματα Σημαντική η έγκαιρη διάγνωση με βάση την κλινική εικόνα Ομάδες κινδύνου-κατηγοριοποίηση ανάλογα με μοριακούς/γενετικούς δείκτες Τα ποσοστά επιβίωσης στα διηθητικά γλοιώματα στελέχους και στα υψηλής κακοήθειας γλοιώματα από τα χαμηλότερα στην Παιδιατρική Ογκολογία Τα χαμηλής κακοήθειας γλοιώματα υψηλά ποσοστά επιβίωσης όμως συχνά ανεγχείρητα και βλάβες σε ζωτικές δομές (οπτικές οδούς) Μυελοβλάστωμα ο πιο χημειοευαίσθητος όγκος ΚΝΣ-σε πλήρησχεδόν πλήρη εκτομή μη μεταστατικό υψηλά ποσοστά επιβίωσης Στοχευμένες θεραπείες Σημαντικό κεφάλαιο οι απώτερες επιπλοκές από χειρουργείοακτινοβολία-χημειοθεραπεία-παρακολούθηση

44 Eυχαριστώ

Σχετικά έγγραφα

ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ. Υπάρχουν και όγκοι που προέρχονται από τις παρακείμενες δομές του εγκεφάλου, όπως είναι οι μήνιγγες και η οστέινη κρανιακή κοιλότητα.

ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ. Υπάρχουν και όγκοι που προέρχονται από τις παρακείμενες δομές του εγκεφάλου, όπως είναι οι μήνιγγες και η οστέινη κρανιακή κοιλότητα. ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Ο όγκος του εγκεφάλου είναι μια μάζα από μη φυσιολογικά κύτταρα η οποία αναπτύσσεται μέσα η δίπλα από τον εγκέφαλο. Οι όγκοι διακρίνονται σε καλοήθεις και κακοήθεις. Εξορμώνται