BIOMHXANIA. 2. Λογική των μελετών για τη βιομηχανία. 1. Γενικά. Εισηγητής: Επαμ. Τολέρης, ΜΜΜ, Χ-Μ, ΠΕΡΠΑ. 36 Τεχνικά Χρονικά Ιαν.

Transcript

1 36 Τεχνικά Χρονικά Ιαν.-Φεβρουάριος 1990 Πρόεδρος (Γ. Παντέκης): Ευχαριστούμε τον κ. Ζήρο. Φαντάζομαι ότι πιστοποιείται πια, ότι είναι λίγο δύσκολο για τους ανθρώπους, που έχουν επί χρόνια ασχοληθεί με ένα ειδικό θέμα, να περιοριστούν σε χρόνο. Εν πάση περιπτώσει, εμείς θα δοκιμάσουμε όλες τις δυνατές λύσεις για να κάνουμε τη συζήτηση ουσιαστική. Παρακαλούμε τον κύριο Επαμεινώνδα Τολέρη, εκ μέρους του ΠΕΡ ΠΑ πάλι, να μας αναπτύξει το θέμα «Ατμοσφαιρική ρύπανση από τη Βιομηχανία και καταπολέμησή της». Θέμα: Πρόγραμμα aντιρρύπανσης για τη Βιομηχανία στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας Εισηγητής: Επαμ. Τολέρης, ΜΜΜ, Χ-Μ, ΠΕΡΠΑ BIOMHXANIA 1. Γενικά Μέχρι και το 1982 δεν ήταν ξεκαθαρισμένη για την ευρύτερη περιοχή της Αθήνας (Λεκανοπέδιο Αθήνας και Ε λευσίνας) η συμμετοχή κάθε πηγής στο συνολικό πρόβλημα, από πλευράς εκπεμπομένων ρύπων. Χωρίς να α ναφερθούμε σε λεπτομέρειες, η κυριαρχούσα άποψη ή ταν, ότι η συμμετοχή του αυτοκινήτου και της βιομηχανίας στο σύνολο των εκπεμπόμενων ρύπων στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας ήταν σχεδόν ισοδύναμη. Βέβαια, και την εποχή εκείνη ήταν σαφές, ότι στο κέντρο της Αθήνας η συμμετοχή του αυτοκινήτου ήταν καθοριστική, σε αντίθεση με άλλες περιοχές, όπου η κύρια πηγή εκπομπών ήταν η βιομηχανία. Επίσης, δεν υπήρχε καμιά εικόνα του συνολικού κόστους που απαιτούνταν για τη μείωση των εκπομπομένων ρύπων σε διάφορα ποσοστά και ανά πηγή. Για να δοθούν απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, αλλά και σε πολλά άλλα που είχαν άμεση σχέση με το πρόβλημα της Αθήνας, έγιναν στην περίοδο τεχνικοοικονομικές μελέτες για τη μείωση των εκπομπών από σταθερές και κινητές πηγές. Ετσι, όλες οι πηγές αερίων εκπομπών χωρίστηκαν σε τρεις κατηγορίες: στο αυτοκίνητο, στην κεντρική θέρμανση και στη βιομηχανία. Πρέπει να σημειωθεί, ότι όποια δραστηριότητα δεν περιλαμβάνεται στο αυτοκίνητο και στην κεντρική θέρμανση περιλαμβάνεται στη βιομηχανία. Οι μελέτες που αναφέρονται παραπάνω έγιναν με χρηματοδότηση της Ελληνικής Κυβέρνησης και της ΕΟΚ. Συμμετείχαν δε σ αυτές Έλληνες μελετητές και ε μπειρογνώμονες, επιστήμονες του ΠΕΡΠΑ, καθώς επίσης και ξένοι εμπειρογνώμονες. Πρέπει να σημειώσουμε, ότι σημαντική ήταν και η βοήθεια της Π.Ο.Υ. (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας) με εξειδικευμένους επιστήμονες. 2. Λογική των μελετών για τη βιομηχανία Ολο το πρόγραμμα των μελετών για τη βιομηχανία έγινε με τη μέθοδο της γρήγορης προσέγγισης του προβλήματος (rapίd assessmenl) και στηρίχτηκε στη λογική της (<απόδοσης-κόστους». Στο οχ. 1 δίνεται με τη μορφή διαγράμματος η λογική των μελετών. Για τη βιομηχανία έγιναν 40 περίπου μελέτες, που αφορούν 30 περίπου βιομηχανικούς κλάδους (σχεδόν όλους τους κλάδους που συνδέονται με αέρια ρύπανση). Στον Πιν. I δίνεται η λίστα με τις τεχνικοοικονομικές μελέτες που έγιναν για τη βιομηχανία. Σε κάθε βιομηχανικό κλάδο εξετάστηκαν σχεδόν όλα τα εργοστάσια και για κάθε παραγωγική τους διαδικασία. Η εξέταση αυτή περιλάμβανε: α. Καταγραφή της παραγωγικής διαδικασίας και των υ παρχόντων συστημάτων aντιρρύπανσης. β. Εντοπισμό των σημείων εκπομπής ρυπαντών από κάθε παραγωγική διαδικασία. γ. Εκτίμηση των εκπεμπόμενων ρύπων, ποιοτική και ποσοτική, από κάθε παραγωγική διαδικασία, τόσο για τη σημερινή παραγωγή των εργοστασίων, όσο και για την παραγωγική τους ικανότητα. Η εκτίμηση των εκπεμπόμενων ρύπων έγινε κυρίως μέσω συντελεστών εκπομπών. Οι συντελεστές αυτοί πάρθηκαν κατά πρώτο λόγο από την Υπηρεσία Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (ΕΡΑ), καθώς επίσης και από τη γερμανική και ολλανδική βιβλιογραφία. Πρέπει να σημειωθεί, ότι οι συντελεστές αυτοί εκπομπών έχουν υπολογισθεί μετά από σειρά πραγματικών μετρήσεων, που έχουν γίνει σε εργοστάσια των ΗΠΑ ή της Γερμανίας αντίστοιχα. Για το λόγο αυτό έγινε σημαντική προσπάθεια από τους μελετητές, οι συντελεστές εκπομπών να προσαρμοστούν, ό-

2 Ιαν.-Φεβρουάριος 1990 Τεχνικά Χρονικά 37 που αυτό απαιτούνταν, στην Ελληνική πραγματικοτητα. Επίσης πρέπει να σημειώσουμε, ότι για ορισμένα εργοστάσια (π.χ. τσιμεντάδικα) ο υπολογισμός των εκπεμπόμενων ρύπων στηρίχθηκε και σε μετρήσεις που έχουν γίνει από τα ίδια τα εργοστάσια ή ιδιωτικές εταιρείες και έχουμε ελέγξει την αξιοπιστία τους. δ. Προτάθηκαν εναλλακτικές μέθοδοι μείωσης των εκπεμπόμενων ρύπων για κάθε παραγωγική διαδικασία. Οι προτάσεις αυτές στηρίχτηκαν τόσο στη διεθνή ε μπειρία σε παρόμοια προβλήματα, όσο και στις ιδιαιτερότητες που παρουσίαζε κάθε εργοστάσιο της περιοχής μας. ε. Για κάθε εναλλακτική μέθοδο (σενάριο) μείωσης των εκπεμπόμενων ρύπων υπολογίστηκε τόσο το κόστος τους, όσο και η απόδοσή τους, άρα και η ποσότητα των εκπεμπόμενων ρύπων μετά την υποτιθέμενη ε φαρμογή του. Η εκτίμηση του κόστους έγινε με βάση στοιχεία της ελληνικής αγοράς (κυρίως οίκων του ε ξωτερικού) και της διεθνούς βιβλιογραφίας. Στον Πιν. 2 δίνεται ένας τυπικός κατάλογος περιεχομένων μιας μελέτης. Τα παραπάνω στοιχεία καθώς επίσης και τα αντίστοιχα στοιχεία από τις μελέτες του αυτοκινήτου και της κεντρικής θέρμανσης, επεξεργάστηκαν σε Η/Υ. Το πρό- ΤΕΧΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΛΕτΕΣ ΣΧΕτΙΚΕΣ ΜΕ: Βιομηχανία Αυτοκίνητο Κεντρική Θέρμανση Τύπο και Ποιότητα Καυσίμου Κυκλοφορία ΕΚτΙΜΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΜΟΝΤΕΛΟ ΒΕΛτΙΠΟΠΟΙΗΣΗΣ Επεξεργασία Δεδομένων ΒΕΛτΙΠΕΣ ΠΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΓΙΑ ΕΝΑΛΛΑΚτΙΚΟΥΣ ΠΟΧΟΥΣ Ανάπτυξη αναλυτικών προγραμμάτων δράσης Γενίκευση μελετών Ι Στατιστική επεξεργασία εκπομπών και κόστους ΕΠΙΛΟΓΗ ΣτΡΑΤΗΓΙΚΗΣ Τεχνικές προτάσεις Ι Πολιτική Απόφαση ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Προετοιμασία Σχεδιασμός τρόπων εκτέλεσης Νομοθεσία Σχήμα 1.: Οργανόγραμμα της βέλτιστης στρατηγικής αvτιρρύπαvσης

3 38 Τεχνικά Χρονικά Ιαν.-Φεβρουάριος 1990 γραμμα του Η/Υ ήταν φτιαγμένο έτσι, ώστε να έχουμε το συνολικό κόστος για όλους τους δυνατούς συνδυασμούς μέτρων aντιρρύπανσης συναρτήσει της μείωσης των εκπομπών, που επιτυγχάνεται ανά ρύπο με τον αντίστοιχο συνδυασμό μέτρων aντιρρύπανσης. Πίνακας 1 : Πρόγραμμα ελέγχου ατμοσφαιρικών εκπομπών από τις βιομηχανίες της ευρύτερης περιοχής Αθήνας Κατάλογος μελετών 1. Γ ενικό μέρος 1.1. Γενική θεώρηση προγράμματος ελέγχου εκπομπών στην ευρύτερη περιοχή Αθήνας 1.2. Απογραφή ατμοσφαιρικών εκπομπών στην ευρύτερη περιοχή Αθήνας 1.3. Αριστες στρατηγικές ελέγχου ατμοσφαιρικών εκπομπών στην ευρύτερη περιοχή Αθήνας 1.4. Προτεινόμενα όρια εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων από βιομηχανικές πηγές. 2. Μελέτες βάσης 2.1. Κόστη ελέγχων ατμοσφαιρικών εκπομπών από βιομηχανικές εγκαταστάσεις 2.2. Περιβαλλοντικές επιmώσεις φθοριούχων εκπομπών. 3. Διασπορά ρύπων 3.1. Εφαρμογή μαθηματικών μοντέλων διασποράς για εκτίμηση της αντίδρασης των πηγών εκπομπής και του απαιτούμενου ύψους καπνοδόχου Εφαρμογή φυσικών μοντέλων διασποράς για ε κτίμηση της επίδρασης επιλεγμένων πηγών εκπομπής. 4. Τεχνικοικονομικές μελέτες Εκπομπές από καύση 4.1. Μείωση εκπομπών καύσης, μέσω εξοικονόμησης ενέργειας σε βαφεία-φινιριστήρια καυσίμων 4.2. Μείωση εκπομπών από βιομηχανικούς καυστήρες και λέβητες 4.3. Ελεγχος εκπομπών ΝΟχ από πηγές εξωτερικής καύσης 4.4. Ελεγχος εκπομπών από τον ΑΗΣ-ΔΕΗ στο Κερατσίνι 4.5. Ελεγχος εκπομπών καύσης από εργοστάσια παραγωγής aσβέστου, κεραμικών και τούβλων. Εκπομπές από εξάτμιση πτητικών προϊόντων 4.7. Ελεγχος εκπομπών VOC από στεγνοκαθαριστήρια 4.8. Έλεγχος εκπομπών VOC από διεργασίες επιφανειακής επικάλυψης βιομηχανικών και δομικών προϊόντων και κατασκευών Ελεγχος εκπομπών από εγκαταστάσεις επεξεργασίας μεταλλικών επιφανειών Έλεγχος εκπομπών VOC από εμπορία (διακίνηση/αποθήκευση) βενζίνης. Χημικές βιομηχανίες 4.11 α. Ελεγχος εκπομπών από τη βιομηχανία λιπασμάτων: Μονάδες παραγωγής Θειίκού και Υδροχλωρικού οξέος β. Έλεγχος εκπομπών από τη βιομηχανία λιπασμάτων: Μονάδες παραγωγής Φωσφορικού οξέος και Υπερφωσφορικών λιπασμάτων γ. Ελεγχος εκπομπών από τη βιομηχανία λιπασμάτων. Μονάδες παραγωγής Συνθέτων Λιπασμάτων Έλεγχος εκπομπών από τη βιομηχανία απορρυπαντικών, σαπώνων και εξευγενισμού βρωσίμων λαδιών Έλεγχος εκπομπής από τη βιομηχανία παραγωγής Rayon και Polyester. Μεταλλουργικές βιομηχανίες Έλεγχος εκπομπών από τη βιομηχανία Σιδήρου και Χάλυβα και από τις εγκαταστάσεις παραγωγής κωκ Ελεγχος εκπομπών από Χυτήρια μετάλλων Έλεγχος εκπομπών από εργοστάσια παραγωγής Συσσωρευτών, Οξειδίων μολύβδου και χυτήρια α νάκτησης μολύβδου. Βιομηχανίες μη μεταλλικών ορυκτών Ελεγχος εκπομπών από εργοστάσιο παραγωγής aσφαλτομίγματος Έλεγχος εκπομπών από εργοστάσιο παραγωγής τούβλων Ελεγχος εκπομπών από τη βιομηχανία παραγωγής τσιμέντου Ελεγχος εκπομπών από εργοστάσια παραγωγής κεραμικών προϊόντων Ελεγχος εκπομπών από τριβεία μη μεταλλικών ορυκτών Ελεγχος εκπομπών σκόνης από εργοστάσια παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος Ελεγχος εκπομπών από Υαλουργικές βιομηχανίες Ελεγχος εκπομπών από εργοστάσιο παραγωγής υαλωμάτων Ελεγχος εκπομπών από εργοστάσιο παραγωγής aσβέστου και υδρασβέστου. Διυλιστήρια πετρελαιοειδών Ελεγχος εκπομπών από Διυλιστήρια πετρελαίου Ελεγχος εκπομπών από εργοστάσιο εξευγενισμού χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων, παραγωγής γράσσων και εμφύσησης ασφάλτου. Βιομηχανία Τροφίμων Ελεγχος εκπομπών από Αλευρόμυλους. Πίνακας 2: Σκελετός εκθέσεων Abstract Περίληψη (εκτεταμένη) 1.0. Execυtίνe summary 2.0. Εισαγωγή 2.1. Αντικείμενο της μελέτης

4 Ιαν.-Φεβρουάριος 1990 Τεχνικά Χρονικά Μεθοδολογία που ακολουθείται στη μελέτη 3.0. Δομή της βιομηχανίας και στατιστικά στοιχεία 3.1. Γενικές παρατηρήσεις (είδος, προμήθεια α υ λών, τόπος α υλών, χρήσεις προίόντος, διακίνηση προίόντος, μέθοδοι παραγωγής, χαρακτηρισμός των μεθόδων παραγωγής αν είναι παλιός ή νέος) 3.2. Παραγωγικά στοιχεία του κλάδου 3.3. Οικονομικό προφίλ του κλάδου (και απασχολούμενο προσωπικό) 3.4. Γεωγραφική κατανομή του κλάδου στην περιοχή μελέτης 4.0. Παραγωγική διαδικασία, εκπομπές και έλεγχος εκπομπών στις βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες 4.1. Γενικά 4.2. Περιγραφή παραγωγικής διαδικασίας/μελλοντικές εξελίξεις 4.3. Εκπομπές/Προέλευση, συντελεστές, Όρια 4.4. Χαρακτηρισμός των εκπομπών (Όγκος απαερίων ανά μονάδα παραγωγικότητας, θερμοκρασία σύνθεση aπαερίων, κοκκομετρία, ειδικό βάρος, ειδική αντίσταση κλπ. σταθερές, όπως ταχύτητα διήθησης σε σακκόφιλτρα, ταχύτητα aπόθεσης σε ηλεκτρόφιλτρα Ελεγχος εκπομπών/εναλλακτικοί τρόποι, απόδοση, κόστος, προοπτικές, ταχύτητα διήθησης σε σακκόφιλτρα, ταχύτητα aπόθεσης σε ηλεκτρόφιλτρα κτλ) Παραγωγική διαδικασία και εγκατεστημένα συστήματα aντιρρύπανσης στις μονάδες της περιοχής μελέτης Γενικά 5.2. Περιγραφή παραγωγικής διαδικασίας 5.3. Εγκατεστημένα συστήματα Αντιρρύπανσης 5.4. Σημερινές εκπομπές ρυπαντικών φορτίων 6.0. Εναλλακτικά μέτρα ελέγχου εκπομπών για τις μονάδες στην περιοχή μελέτης 6.1. Γενικά 6.2. Εναλλακτικά μέτρα ελέγχου για κάθε μονάδα Ι Αποδοτικότητα και κόστος 6.3. Εκπομπές ρυπαντικών φορτίων με εναλλακτικά σενάρια ελένχ.οu. Αντιστοίχιση με συνολικό κόστος Συμπεράσματα 3. Αποτελέσμα των μελετών Μετά την επεξεργασία των στοιχείων των μελετών στον Η/Υ βρέθηκε, ότι η κύρια πηγή των εκπεμπόμενων ρύπων στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας είναι το αυτοκίνητο, ακολουθεί η βιομηχανία και κατόπιν η κεντρική θέρμανση. Στους πίνακες 3, 4 και 5 φαίνονται οι ποσότητες των εκπεμπόμενων ρύπων ανά πηγή εκπομπών για τα λεκανοπέδια Αθήνας και Ελευσίνας, καθώς και για την ευρύτερη περιοχή της Αθήνας. Επίσης από την επεξεργασία των στοιχείων των μελετών στον Η/Υ διαπιστώθηκε ότι μέχρι ποσοστό μείωσης των εκπομπών 25% περίπου το κόστος είναι σχετικά λογικό. Για την επίτευξη όμως μεγαλύτερων μειώσεων των εκπομπών, το κόστος αυξάνεται κατά πολύ και μάλιστα για μικρές μειώσεις εκπομπών πέραν του 25%, το κόστος αυξάνεται σχεδόν εκθετικά. Ετσι, σαν βέλτιστη στρατηγική υιοθετήθηκε εκείνη που επιτυγχάνει μείωση των εκπομπών κατά 25% περίπου α πό το σύνολο των κινητών και σταθερών πηγών της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας. Ενα πολύ σημαντικό στοιχείο που έδειξαν τα αποτελέσματα από τον Η/Υ ήταν, ότι για μείωση των εκπομπών κατά 25% περίπου που σημαίνει επενδύσεις της τάξης των 2.5 δις δρχ. για τη βιομηχανία, έχουμε ένα ετήσιο ό φελος σε επίπεδο εθνικής οικονομίας της τάξης των 800 εκατομ. δρχ./ έτος. Το ετήσιο αυτό όφελος προκύπτει κυρίως από την εξοικονόμηση καυσίμων και διαλυτών και δευτερευόντως από την εξοικονόμηση α υλών. Αυτή η βέλτιστη στρατηγική που υιοθετήθηκε και επιτυγχάνει μείωση των εκπομπών κατά 25% περίπου, αποτελεί και το 5ετές πρόγραμμα aντιρρύπανσης της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας, το οποίο εγκρίθηκε από το ΚΥΣΥΜ. Σύμφωνα με το πρόγραμμα αυτό, οι μειώσεις των εκπομπών που θα επιτευχθούν σε κάθε ρύπο και για τις τρεις πηγές εκπομπών φαίνονται στους Πιν. 6, 7 και 8 για τα Λεκανοπέδια Αθήνας και Ελευσίνας, καθώς και για την ευρύτερη περιοχή Αθήνας. Τα ίδια αποτελέσματα φαίνονται και στο Σχ. 2 με πιο παραστατική μορφή. Πίνακας 3. Εκπομπές στο λεκανοπέδιο Αθήνας Σήμερα ΚΕΝΤΡΙΚΗ Π Η ΓΕΣ: ΑντΟΚΙΝΗΤΟ ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΡΥΠΑΝΤΕΣ τον/έτος % τον/έτος % τον/έτος % τον/έτος % ΚΑΠΝΟΣ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ so, Ν Οχ co ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ

5 _40 ~~ TC~ Xv~t~KO~~ X~ p~0~vi~ko ~ ~a~v~.~~s~f3~rouopi0e;1990 l -~ nivaka~ 4: EmoJ,lntc; 01'0 0plool0 Pyn ANTEI nhf H BIOMHXANIA TOV / t Toe; KAnNOl 340 lq MATI~IA SO:z NO CO W6 YllPOroNAN8PAKEI npoypaljlja l1&iwol1~ TWV &KnOl1nWv an6 T1'\ xavia l UIJq>wvo IJC TO SeTt e; npoypoijijo ovnppunovot]e; TTle; euputcpnc; ncploxr;e; TTl e; A9rivoe;, TO IJE:rPO YIO TIl f3i0 J.m xovio m:p IAOIJ!3aVOUV: o.! UOTI1IJOnKO t'aevxo TWV f310ijilxovikwv Kouoewv. 13. EYKaTaOTOOTl OUOKE:UWV ovtlppunovot]e; oe em'aeyijtvee; nopoy6>yikee; I5lol5lKoaiee; epyootooiwv. 0 1 ouokeute; OUTee; eivol Kupiwe; OOKKOq>IATPO, nauvtpil5e e; Kat KUK'AWVI KO ouort'lljato. y. KOTOOK&Uri KAelOTWV on081lkwv O UAWV, evl5toijeowv KOI T&AIKWV npoiovtwv. 15. KOTOOKCuTi nawtwv OpOq>WV oe I5C~OIJcvte; onoer; KCUOI1 e; TWV mo nttltikwv netpcaatoel5wv npoio VTWV. c. Anoyopeuoll TIl e; KOUOT]e; KaTOAOinwv KaTa TIlv Ovoytvvl1011 opukte 'Aoiwv, TOOO aro i510 TO epyoaroolo ovoytvvi1 ClTlC;, 000 KOI oe omec; nl1ytc;. OT. npoypoijijo e~0ikovoiji1011c; cvtpyeloc; oe f3oq>cioq>ivipiottipio IJC OIJC OO OnOTE:AeOIJO TIl IJeiwof'l TOU KaTOVOAIOKOIJeVOU KOuoiIJou. ~. Eniol1C; nepiaoijf30vovtoi E: PYO ncp lf3oaaovtiktie; npootooioc; OTIe; vtc<; eykotootoocu; mv EAllA, KO 9we; eniol1<; KOI KOTOOKEuri r; e:nektool1 OUOKeuwv 0 vnppunovoi1e; OTIC; UflOpxOUOce; eykatootooele; mv 51UAIOTl1piwv. To IJeTpO TOU 5eTouC; npoypoijijatoe; ovnppunovot)e; TIle; eupute:pi1e; ne:ploxrie; Tqe; A9rivoe; aq>opouv nepinou 120 f3loijl1xoviee; KOI f3i0texviee;. EKTlIJOTOI 15&, on IJC TIlv 0 AOKAr;PWOI1 TOU npoypoijijotoe;, 01 eknc IJnOIJcvol punol ono TTl f310iji1xovio YIO TO AeKovond'ilo Tile; Aer;voe; eo IJE:lw90uv oe: noooota ono 5-45% ne:pinou, OVOAOYO IJe: TO puno. 01 OVTiOTOIXe:C; TllJt<; IJeiwOT]e; mv e:knoijflwv YIO TO AeKovontl5lo TIle; EAeuoivoe; KUIJoiVOVTOI ono 2-85% nepinou. To noponovw q>oivovtoi OTOUe; nlv. 6, 7 KOI Tp6no~ t<papl1ovi}c; TOU 5tTOU~ npovpol1l1atoc; a vtlppunavcl1c; Via TTl ~IOl1l1x avia. Onwe; Ti51l ovoq>tp9i1 Ke: nopanavw, TO 5eTte; npoypoljljo ovnppunovol1e; tylve IJe onoq>oot] TOU KYl YM. Ilptnci l5e va OTWelweei, on npol1youije:vwe; cixov OUIJq>wvl'1oel 0 ' auto KOI 01 nopoywyikoi KA01501 aro ouvom TOUe;. H eq>opijoyti TaU npoypoijijotoe;c OTTl!3IOIJTlxov!a yivctat IJC 5uo TponOUe;: o. Tpononoil1ol1 TWV Oc5CIWV ACITOUPyioC; TWV e:pyootooiwv IJC OUYKeKpIIJE:VO Xpovo151aYPOIJIJO eq>opijoyl'1e;, nou noikimcl one 6-18 IJTivce; nepinou, OVaAOYO IJC TO E:PYO nou civoi unoxpcwijevo va KaTOOKC UaOe:1 Ko9e: CPYOOTOOIO. SMOKE PART CAR 0 ""'~ I cle troffic INO Indu. t ry SH IllJ Spaao heel ling Ix 2: IX'7f..Iamaj napciaraal7 TCVV al7/.1eptv(jv CKn0l-ln(Jv Kat TCVV ekno/.lnc~v /.leta TO 5CTct; npoypa/.l/.la avtlppunavant; OTT]v euputepl7 neploxr'} TlJt; A8rjvat;.

6 Ιαν.-Φεβρουάριος 1990 Τεχνικά Χρονικά 41 Πίνακας 5. Συνολικές εκπομnές στην ευρύτερη nεριοχή Αθήνας Σήμερα KENTPIKH Π Η ΓΕΣ: ΑΥτΟΚΙΝΗΤΟ ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΡΥΠΑΝΤΕΣ τον/έτος % τον/έτος % τον/έτος % τον/έτος % ΚΑΠΝΟΣ ΣΩΜΑτΙΔΙΑ so, Ν Οχ co ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ ΜΕΣΗ KENTPOBAPIKH ΣΥΜΜΕτΟΧΗ% Πίνακας 6. Εκπομnές στο λεκανοnέδιο Αθήνας Μετά τα μέτρα ΚΕΝΤΡΙΚΗ Π Η ΓΕΣ: ΑΥτΟΚΙΝΗΤΟ ΘΕΡΜΑΝΣΗ BIOMHXANIA ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΙΩΣΗ ΜΕΙΩΣΗ ΜΕΙΩΣΗ ΜΕΙΩΣΗ ΡΥΠΑΝΤΕΣ τον/έτος % τον/έτος % τον/έτος % τον/έτος % ΚΑΠΝΟΣ ΣΩΜΑτΙΔΙΑ so, Ν Οχ * co ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ * Η αύξηση παρατηρεiται διότι δεν έχει υπολογιστεί η τοποθέτηση καταλύτη στα νέα ταξί. β. Έκδοση υπουργικών αποφάσεων, όταν πρόκειται για μέτρα που αφορούν ολόκληρους κλάδους, όπως π.χ. για τα επιμεταλλωτήρια (αλλαγή διαλύτου) και τα βαφεία-φινιστήρια (εξοικονόμηση ενέργειας). Την τροποποίηση των αδειών λειτουργίας επιφορτίστηκε να φέρει σε πέρας το ΥΒΕτ, αφού το ΥΠΕΧΩΔΕ έχει την αρμοδιότητα να εισηγείται μόνο προτάσεις στο ΥΒΕΤ. Πρέπει να σημειωθεί ότι, επειδή όλα τα παραπάνω έργα αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, μπορούν να ενταχθούν στο Ν και να επιχορηγηθούν σύμφωνα με τις διατάξεις του, όπως τροποποιήθηκαν και από το Ν.1682/86 κατά40%, και επίσης να δανειοδοτηθούν με επιδότηση επιτοκίου 40% για 6 χρόνια από τις τράπεζες. 6. Τίέχειεφαρμοοτείμέχρισήμερα Οπως αναφέρθηκε και παραπάνω, το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής του προγράμματος για τη βιομηχανία κυμαίνεται από 6-18 μήνες από το χρόνο παραλαβής της τροποποιημένης άδειας από την επιχείρηση και εξαρτάται από τον όγκο των περιβαλλοντικών έργων, που είναι υ ποχρεωμένη να κατασκευάσει κάθε Βιομηχανία. Μέχρι σήμερα, έχουν τροποποιηθεί από το ΥΒΕΤ σχεδόν όλες οι άδειες λειτουργίας των εργοστασίων που περιλαμβάνονται στο 5ετές πρόγραμμα aντιρρύπανσης με πρόσθετους περιβαλλοντολογικούς όρους. Επίσης έχουν βγει οι Υπουργικές αποφάσεις, που αφορούν την αλλαγή διαλύτου στα επιμεταλλωτήρια (Υπ. Α ποφ. 8355/87) και την εξοικονόμηση ενέργειας στα βαφεία-φινιριστήρια (Υπ. Αποφ. 8356/87). Ηδη αριθμός βιομηχανιών έχει καταθέσει τεχνικές μελέτες με τις προδιαγραφές και τα τεχνικά χαρακτηριστικά των συσκευών aντιρρύπανσης που θα τοποθετήσει, ενώ μικρός αριθμός βιομηχανιών ήδη έχει κατασκευάσει και τα έργα αντιpρύπανσης. Για παράδειγμα, σχεδόν όλες οι εταιρείες διακίνησης πτητικών πετρελαιοειδών έχουν κατασκευάσει ή βρίσκο-

7 42 Τεχνικό Χρονικό Ι αν. -Φεβρουόριος 1990 Πίνακας 7: Εκπομπές στο Θριάσιο Π Η ΓΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Μετά τα μtτρα ΡΥΠΑΝτΕΣ τον/έτος ΜΕΙΩΣΗ% ΚΑΠΝΟΣ ΣΩΜΑτΙΔΙΑ so, ΝΟ, co ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ νται στο στάδιο κατασκευής πλωτών οροφών στις δεξαμενές τους. Επίσης έχουν ολοκληρώσει την κατασκευή των προτεινομένων έργων aντιρρύπανσης δύο εργοστάσια ανάκτησης μολύβδου από μπαταρίες, ένα εργοστάσιο παραγωγής aσβέστου, ένας αλευρόμυλος, μια εταιρεία ασφαλτικών και ορισμένες εταιρείες παραγωγής ετοίμου σκυροδέματος. Ακόμη το εργοστόσιο του τιτανα στην Ελευσίνα ολοκλήρωσε την κατασκευή της α φάσης των περιβαλλοντολογικών έργων και ήδη βρίσκεται στην κατασκευή των έργων της β φάαης. 7. Αντί επιλόγου όοον αφορά τα μέτρα στη Βιομηχανία Με τα μέτρα που προωθούνται, σύμφωνα με το 5ετές πρόγραμμα aντιρρύπανσης για τη βιομηχανία, θα μειωθούν σημαντικά οι εκπομπές ρυπαντών από τη βιομηχανία στο σύνολο της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας. Παρ όλα αυτό όμως, σε ορισμένες περιοχές θα υπόρχουν τοπικά προβλήματα, που θα οφείλονται σε ρύπαναη από τις παρακείμενες βιομηχανίες και τα οποία θα αντιμετωπιστούν κατά περίπτωση. Πιστεύουμε δε, ότι η μείωση των εκπομπών από τη βιομηχανία δεν είναι ικανή να λύσει από μόνη της το υφιστάμενο πρόβλημα ρύπανσης της Αθήνας και τούτο, γιατί η συμμετοχή της σήμερα είναι σχετικά μικρή εν συγκρίσει με εκείνη του aυτοκινήτου. Αντίθετα όμως, πιστεύουμε ότι σε τοπικό επίπεδο (συνοικίες ή περιοχές στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας) θα έχουμε βελτίωση και της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα, αφού στις περιοχές αυτές η μείωση των βιομηχανικών εκπομπών θα είναι δραστική όπως π.χ. στο Θριάσιο Πεδίο. Ποια τα συμπεράσματα από την ολοκλήρωση των μελετών και την έως σήμερα εφαρμογή του προγράμματος νια τη βιομηχανία. Στα παρακότω θα αναφερθούμε διεξοδικότερα στα προβλήματα που υπάρχουν στη βιομηχανία, όσον αφορά την αντιμετώπιση των περιβαλλοντολογικών τους προβλημάτων, τα οποία βέβαια σχετίζονται άμεσα με την υπάρχουσα τεχνολογία στην παραγωγική διαδικασία. Επίσης θα αναφερθούμε εν συντομία στα προβλήματα μεταξύ πολιτείας-τοπικής αυτοδιοίκηαης-βιομηχανίας, καθώς επίσης και στα αναμενόμενα αποτελέσματα από την εφαρμογή του προγράμματος aντιρρύπανσης του ΥΠΕΧΩΔΕ πάνω στη δομή της βιομηχανίας. I. Γενικά α. Η πλειονότητα των βιομηχανιών της Ευρύτερης Περιοχής της Αθήνας, είναι μεσαίου και μικρού μεγέθους συγκρινόμενες με εκείνες των ευρωπαϊκών χωρών. β. Υπάρχει μακροχρόνια δυσπιστία της βιομηχανίας προς την πολιτεία και το αντίθετο, με αποτέλεσμα η συνεργασία τους να είναι γενικά δυσχερής, πολύ περισσότερο σε θέματα περιβάλλοντος. Τελευταία όμως, έχει επιτευχθεί μια σημαντική προσέγγιση, και απόδειξη αυτού είναι, ότι υπάρχει, μετά από μακρές συζητήσεις η σύμφωνη γνώμη του Συνδέσμου των Βιομηχανιών στο πρόγραμμα aντιρρύπανσης του ΥΠΕΧΩΔΕ. Πίνακας 3. Συνολικές εκπομπές στην ευρύτερη περιοχή Αθήνας Μετά τα μέτρα Π Η ΓΕΣ: ΑΗΟΚΙΝΗΤΟ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΘΕΡΜΑΝΣΗ BIOMHXANIA ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΙΩΣΗ ΡΥΠΑΝΤΕΣ τον/έτος % ΚΑΠΝΟΣ ΣΩΜΑτΙΔΙΑ 90 so, Ν Οχ * co ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ ΜΕΣΗ KENTPOBAPIKH ΣΥΜΜΕτΟΧΗ% ΜΕΙΩΣΗ τον/έτος % ΜΕΙΩΣΗ ΜΕΙΩΣΗ τον/έτος % τον/έτος % 515 5Ο * Ομοίως όπως στον πίνακα 6.

8 Ιαν.-Φεβρουάριος 1990 Τεχνικά Χρονικά 43 γ. Υπάρχει σημαντικό πρόβλημα χωροθέτησης της βιομηχανίας και «μπλέξιμο» με την αστική περιοχή, με αποτέλεσμα τόσο οι Δήμοι και Κοινότητες να α ντιδρούν, όσο και η βιομηχανία να ασφυκτιά και να ((αισθάνεται>) ανασφάλεια στην υπάρχουσα θέση της. Τώρα γίνεται προσπάθεια από το ΥΠΕΧΩΔΕ για τον καθορισμό των ορίων των Βιομηχανικών και Βιοτεχνικών περιοχών της Απικής. δ. Στις περισσότερες βιομηχανίες και κυρίως στις μεσαίου και μικρού μεγέθους, ο μηχανολογικός εξοπλισμός τους είναι πολύ παλιός, με αποτέλεσμα α φενός μεν μεγάλες εκπομπές ρυπαντών, αφετέρου δε πολύ δύσκολη εφαρμογή συσκευών aντιρρύπανσης στις υπάρχουσες παραγωγικές διαδικασίες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό των μικρών χυτηρίων, όπου αντί για καμινάδα, έχουν τοποθετήσει δύο έως τρία βαρέλια. ε. Μέρος της βιομηχανίας και κυρίως η μικρού και στ. μεσαίου μεγέθους, χαρακτηρίζεται από προχειρότητα, άγχος για γρήγορες αποσβέσεις και γρήγορο κέρδος χωρίς να δίνει ιδιαίτερη σημασία στα υπόλοιπα προβλήματα π.χ. ποιότητας προίόντος, περιβάλλον. Σαν συνέπεια των ανωτέρ ω, δεν ήταν δυνατόν η μικρού και μεσαίου μεγέθους βιομηχανία να ανταπεξέλθει στην εκπόνηση των τεχνικοοικονομικών μελετών που αναφέρθηκαν. Ετσι το ΥΠΕΧΩΔΕ επιφορτίστηκε το έργο, γιατί ζητούσε επιπλέον: - ταχύτητα στο πρόγραμμα, και - συνολική εικόνα της αποτελεσματικότητας, δηλαδή της μείωσης των εκπομπών και του συνολικού κόστους. 11. Αντίληψη της Βιομηχανίας για το περιβάλλον α. Δεν έχει δοθεί προσοχή, κυρίως από τη μικρή και μεσαία βιομηχανία, στην προσέγγιση του προβλήματος των επιπτώσεων στο περιβάλλον από επιστημονικής πλευράς. Αποτέλεσμα αυτού είναι να πιστεύει, ότι οι συσκευές aντιρρύπανσης που ήδη έχει, είναι ικανοποιητικές ή ότι δεν ρυπαίνει το περιβάλλον. Για τις μεγάλου μεγέθους βιομηχανίες, ναι μεν υ πάρχει για ορισμένες από αυτές επιστημονική προσέγγιση, αλλά περιορίζεται ή στα πολύ στενά όρια της καλής λειτουργίας των υπαρχουσών συσκευών aντιρρύπανσης ή στο τι υπάρχει έτοιμο στην αγορά για τοποθέτηση, αν έχει λογικό κόστος. β. Υπάρχει σε πολλές περιπτώσεις μια εξαιρετικά κακή θεώρηση για το περιβάλλον, ακόμη και από οικονομική άποψη. Χαρακτηριστικά αναφέρω: 1. Πριν την εφαρμογή του προγράμματος της βελτίωσης της βιομηχανικής καύσης από το ΥΠΕΧΩΔΕ, η κατάσταση ήταν σχεδόν τραγική, με αποτέλεσμα τις σημαντικές εκπομπές καπνού και την αντίστοιχη απώλεια χρήματος από τη βιομηχανία, η οποία για όλες τις κινητές και ακίνητες εστίες καύσης πανελλαδικά, ανέρχεται χονδρικά σε 5 δις δρχ. Ιέτος. Πάντως, πρέπει να σημειωθεί ότι σήμερα, δύο σχεδόν χρόνια μετά την εφαρμογή του προγράμματος βελτίωσης της βιομηχανικής καύσης και σύμφωνα με τις μετρήσεις μας, η κατάσταση έχει αλλάξει ριζικά τουλάχιστον για τις 150 μεγαλύτερες βιομηχανίες. 2. Κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της μελέτης που αφορούσε τις δεξαμενές πτητικών πετρελαιοειδών προίόντων μόνο το 40% των δεξαμενών είχαν πλωτές οροφές για μείωση των εκπεμπόμενων υ δρογονανθράκων. Σήμερα, το σύνολο σχεδόν των δεξαμενών έχουν πλωτές οροφές με μεγάλα οικονομικά οφέλη για τις εταιρείες, διότι ο χρόνος απόσβεσης είναι μικρότερος του έτους. γ. Δεν έχει γίνει σχεδόν καμιά έρευνα από τη βιομηχανία, σε επίπεδο χώρας, για τη δυνατότητα ανακύκλωσης των βιομηχανικών αποβλήτων για δικό της συμφέρον Βιομηχανία και engίneering όσον αφορά την προοτασία του περιβάλλοντος και επιmώσεις του 5ετούς προγράμματος πάνω σ αυτό. α. Στην ευρύτερη περιοχή Αθήνας, που ήταν και η περιοχή μελέτης μας, το σημαντικότερο στοιχείο που έλειπε από αρκετές βιομηχανίες μικρού και μεσαίου μεγέθους, ήταν ο σχεδιασμός. Στις βιομηχανίες αυτές η παράδοση και οι εμπειρικές, με την κακή έννοια, μέθοδοι έχουν αναχθεί σε νέα επιστήμη. Χαρακτηριστικά αναφέρω, ότι υπάρχουν βιοτεχνίες, απ όπου δεν έχει περάσει ποτέ μηχανικός. Αποτέλεσμα αυτού είναι, η βιομηχανία να λειτουργεί σε κακές συνθήκες με άμεση συνέπεια, εκτός της κακής ποιότητας του προίόντος, τις σημαντικές περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις. Το δυσάρεστο επίσης είναι, ότι σε ορισμένες σχετικά μεγαλύτερες βιομηχανίες, όπου υπήρχε επιστημονικό προσωπικό, αυτό δεν επαρκούσε για να καλύψει και τα περιβαλλοντολογικά θέματα. β. Παρατηρήθηκε το φαινόμενο, όριαμένες βιομηχανίες που διαθέτουν συσκευές aντιρρύπανσης, είτε να μην τις λειτουργούν σωστά, είτε να μην τις συντηρούν σωστά, λόγω έλλειψης κατάλληλου προσωπικού, είτε να είναι λάθος σχεδιασμένες και τοποθετημένες. Υπάρχουν, βιοτεχνίες κυρίως, που πιστεύουν. ότι τοποθετείς κάποια συσκευή aντιρρύπανσης και εκεί σταματούν όλα. Σαν χαρακτηριστικό παράδειγμα λάθος σχεδιασμού, θέλω να αναφέρω μεσαίου μεγέθους βιομηχανία, ό που τα στερεά απόβλητα σακκοφίλτρου τα μεταφέρει πνευματικά στο σιλό έτοιμου προίόντος, τα απαέρια δε του σιλό τα αποκονιώνει με κακά σχεδιασμένο κυκλώνα. Επίσης, σε άλλη μικρού μεγέθους βιομηχανία μετά από νenturi scrυbber, συσκευή δη~αδή υψηλής απόδοσης, έχουν κατασκευαστεί κονιοθάλαμοι, δηλαδή συσκευή μικρότερης απόδοσης, για την αποκονίωση του αερίου ρεύματος. γ. Επειδή η μεσαίου και μικρού μεγέθους βιομηχανία βρίσκεται μακριά από το engineering, είναι εξαιρετικά επιρρεπής στην κακή αγορά συστημάτων aντιρρύπανσης, από τεχνικής τουλάχιστον άποψης. Ετσι, κυρίως οι μικρές και μη αξιόπιστες εταιρείες ή κατασκευαστές, πωλούν σχεδόν ό,τι συσκευή αντιρρύ-

9 44 Τεχνικά Χρονικά Ιaν.-Φεβρουάριος 1990 πaνσης θέλουν και για οποιαδήποτε χρήση ή τις ενδεδειγμένες συσκευές, αλλά με λάθος σχεδιασμό. Ο μοναδικός κανόνας, ο οποίος λειτουργεί και στον οποίο δίνουν σημασία οι βιομηχανίες που προαναφέραμε, είναι η τιμή. Σαν συνέπεια του παραπάνω, έχουμε την κακή λειτουργία των συσκευών aντιρρύπανσης, με αποτέλεσμα κάθε μια από αυτές τις βιομηχανίες να πιστεύει, ότι το πρόβλημα της είναι άλυτο και φταίει κάτι άλλο. Επίσης, δημιουργείται δυσπιστία και ως προς τις κρατικές υπηρεσίες, οι οποίες λόγω του προβλήματος παρεμβαίνουν και ζητούν κάτι διαφορετικό. δ. Σχετική με το θέμα engίneerίng και περιβάλλον στη βιομηχανία, είναι η έλλειψη Ινστιτούτου Περιβάλλοντος στην Ελλάδα, με κατεύθυνση στην έρευνα πάνω σε τεχνολογία αντιρρύπανσης συμβατή με τις ι διαιτερότητες της ελληνικής βιομηχανίας π.χ. ανάπτυξη τεχνολογίας για μεσαίου και μικρού μεγέθους εγκαταστάσεις ή για κλάδους, όπου δεν υπάρχει διεθνής εμπειρία (π.χ. πυρηνελαιουργεία). ε. Ελλειψη ενδιαφέροντος από Ελληνες κατασκευαστές για ενχώριa κατασκευή συστημάτων a στ. ντιρρύπανσης, πάνω σε ξένα έστω know-how. Εδώ πρέπει να σημειωθεί, ότι σχετική προσπάθεια που έ γινε από το ΥΠΕΧΩΔΕ μέσω ΕΤΒΑ το 1986 για να ενδιαφερθούν ντόπιοι κατασκευαστές για τα μέτρα τους Sετούς προγράμματος aντιρρύπανσης για τη βιομηχανία δεν βρήκε ουσιαστική ανταπόκριση. Εξαίρεση αποτελούν κατασκευαστές μικρής κλίμακας, που όμως κατασκευάζουν tailor-made συστήματα, με επακόλουθο το μεγάλο κόστος. Η αιτιολογία της μικρής αγοράς στην Ελλάδα, δεν νομίζουμε ότι ευσταθεί, γιατί άλλες χώρες μικρότερες, όπως το Ισραήλ και η Δανία, έχουν προχωρήσει στα θέματα έρευνας και κατασκευής με εξαγωγικούς κυρίως στόχους. Δεν υπάρχει αξιοποίηση της σχετικής εμπειρίας της ελληνικής βιομηχανίας, και κυρίως της μεγάλης, για την προώθηση της έρευνας και της κατασκευής σε συστήματα aντιρρύπανσης. Εξαίρεση μόνο αποτελούν ορισμένες βιομηχανίες, που έχουν αρχίσει κάποιες κατασκευές σε σακκόφιλτρα. ζ. Με βάση τα όσα ανέπτυξα παραπάνω, μπορούμε να πούμε, ότι γενικά η βιομηχανία, τουλάχιστον στην Ευρύτερη Περιοχή της Αθήνας, βρίσκεται δυστυχώς σε φάση υπανάπτυξης σε σύγκριση με τα ευρωπαίκά πρότυπα. Βεβαίως υπάρχουν και οι εξαιρέσεις. Όσον aφορά τις συγκεντρώσεις των ρυπαντών στην ατμόσφαιρα, βρισκόμαστε στο μεταίχμιο ανάmυξης και υπανάπτυξης. Ανάπτυξης λόγω αυξημένων ΝΟ, και υπανάπτυξης λόγω αυξημένου καπνού. που στον τελευταίο η συμμετοχή της βιομηχανίας από πλευράς εκπομπών είναι 20% περίπου. Είναι ο ρύπος που προέρχεται από κακή καύση, που σήμερα είναι αδιανόητο για αναπτυγμένη βιομηχανία, για τους γνωστούς λόγους απώλειας χρημάτων. η. Αναμενόμενα αποτελέσματα από την εφαρμογή του 5ετσύς προγράμματος. Με την ολοκλήρωση της εφαρμογής του δετούς προγράμματος aντιρρύπανσης της βιομηχανίας, ε κτός του ότι όπως προανέφερα θα μειωθούν σημαντικά οι εκπεμπόμενοι ρύποι από αυτή, πιστεύουμε ότι θα επέλθουν και αλλαγές στη δομή της. Και τούτο διότι: Η εγκατάσταση συστημάτων aντιρρύπανσης στην υ πάρχουσα βιομηχανία, που είναι συστήματα υψηλότερης τεχνολογίας από τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις και έχουν κάποιο κόστος, θα την αναγκάσει να δουλέψει με υψηλότερα standards, άρα από μόνη της θα οδηγηθεί σε κάποιο εκσυγχρονισμό ή τουλάχιστον σε κάποιο «νοικοκύρεμα», που και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Αυτό, κάτω από την επίβλεψη της πολιτείας, θα ο δηγήσει τη βιομηχανία σε καλύτερο engίneerίng με αποτέλεσμα να παρατηρήσουμε μέχρι και καλύτερη και σταθερότερη ποιότητα προϊόντων. Σαν παράδειγμα για τα παραπάνω μπορώ να αναφέρω, ότι η τοποθέτηση ενός σaκκόφιλτρου σε μια βιομηχανία, κάτω aπό την επίβλεψη της πολιτείας, θα την οδηγήσει σε χονδρές γραμμές: - Στη μελέτη του προβλήματος aπό κάποιο μηχανικό. - Στο σχεδιασμό του σακκόφιλτροu και των συστημάτων αερισμού με επακόλουθες παρεμβάσεις σε ό λη την παραγωγική διαδικασία. - Επειδή για τη σωστή λειτουργία του σaκκόφιλτρου aπαιτούνται σταθερές συνθήκες, η παραγωγική διαδικασία πρέπει να κινείται σε προκαθορισμένα πλαίσια, άρα και το προίόν θα βγαίνει σταθερότερης ποιότητας. - Επειδή το σακκόφιλτρο είναι ευαίσθητο, θα πρέπει να ελέγχονται σημεία της παραγωγικής διαδικασίας που μέχρι τώρα δεν ελέγχονταν. - Επειδή το κόστος του σακκόφιλτρου είναι υψηλό και επειδή aπαιτεί εξειδικευμένους χειρισμούς, απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό. Βέβαια εδώ πρέπει να δοθεί προσοχή, που πιστεύουμε ότι την έχουμε δώσει, να μην προτείνουμε θεωρητικά μεν αποτελεσματικές συσκευές a ντιρρύπανσης, αλλά πολύ υψηλότερης τεχνολογίας σε σύγκριση με την τεχνολογία και νοοτροπία μιας βιοτεχνίας, διότι τότε σίγουρα η συσκευή aντιρρύπανσης δεν πρόκειται να δουλέψει. Επίσης, όλα όσα αναφέρθηκαν μέχρι τώρα, πιστεύουμε ότι θα οδηγήσουν σε ένα καλύτερο κλίμα μεταξύ της πολιτείας-τοπικής aυτοδιοίκησης-βιομηχανίας, που είναι προς όφελος όλων και απαραίτητο στοιχείο για να οδηγηθούμε σε βελτίωση των συνθηκών περιβάλλοντος, τουλάχιστον όσον αφορά τη βιομηχανική ρύπανση. Πρόεδρος (Γ. Παντέκης): Ευχαριστούμε τον κ. Τολέρη και παρακαλούμε τον κ. Δερμιτζάκη, να μας αναπτύξει το θέμα «Ατμοσφαιρική ρύπανση απο αυτοκίνητο και η καταπολέμησή της».