ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΙΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ

Transcript

1 Ε ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΙΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ ΣΜΗΜΑ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΣΔΛΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ Θέμα: ΤΓΚΡΙΣΙΚΗ ΑΝΑΛΤΗ ΚΑΙ ΜΔΛΔΣΗ ΠΔΡΙΠΣΩΔΩΝ ΣΩΝ ΓΤΟ ΚΤΡΙΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΤΜΠΡΑΞΔΩΝ ΓΗΜΟΙΟΤ ΚΑΙ ΙΓΙΩΣΙΚΟΤ ΣΟΜΔΑ: ΜΔΩ ΣΩΝ ΤΜΒΑΔΩΝ ΠΑΡΑΥΩΡΗΗ ΚΑΙ ΒΑΔΙ ΣΩΝ ΓΙΑΣΑΞΔΩΝ ΣΟΤ Ν. 3389/05 Δπιβλέπουσα: ΓΑΡΤΦΑΛΙΑ ΔΗΜΑ πουδαστής: ΔΗΜΗΣΡΗ ΠΟΝΣΙΚΑΚΗ ΑΘΗΝΑ ΟΚΣΩΒΡΙΟ 2007

2 Πεξίιεςε ζηελ Διιεληθή Οη ζπκπξάμεηο κεηαμχ δεκνζίσλ θαη ηδησηηθψλ θνξέσλ πξνζιακβάλνπλ ζήκεξα πνηθίιεο θαη αξθεηά εμεηδηθεπκέλεο, σο πξνο ην πεξηερφκελν ηνπο, κνξθέο. Κνηλφ ζηνηρείν ησλ ζπκπξάμεσλ απηψλ απνηειεί ε αλάγθε αληηκεηψπηζεο ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ ειιείκκαηνο, ηνπ δεκνζίνπ ρξένπο, αιιά θαη ε πξνψζεζε ηεο εθηέιεζεο απνηειεζκαηηθψλ δεκνζίσλ έξγσλ θαη ππεξεζηψλ. Μέρξη ζήκεξα ε Διιάδα έρεη πξνβεί ζηελ εθηέιεζε ζπγθεθξηκέλσλ δεκνζίσλ έξγσλ κε ηε κέζνδν ηεο χκβαζεο Παξαρψξεζεο θαη ηψξα πιένλ, κε ην ζρεηηθά πξφζθαην λνκνζεηηθφ πιαίζην ηνπ Ν.3389/05, μεθηλά κηα λέα, δηαθνξεηηθή, δηαδηθαζία. Σφζν νη πκβάζεηο Παξαρψξεζεο φζν θαη ε δηαδηθαζία ηνπ Ν.3389/05 εληάζζνληαη ελλνηνινγηθά ζην επξχηεξν πιαίζην ησλ πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ Ηδησηηθνχ Σνκέα (ΓΗΣ) θαη έρνπλ σο απψηεξν ζθνπφ ηε ρξεκαηνδφηεζε, εθηέιεζε θαη ιεηηνπξγία ησλ δεκνζίσλ έξγσλ, είηε ελ κέξεη είηε απνθιεηζηηθά, απφ ηδησηηθνχο θνξείο. Τπάξρνπλ ζαθείο νκνηφηεηεο κεηαμχ ησλ δπν απηψλ κεζφδσλ, νη νπνίεο πεγάδνπλ απφ ηνλ θνηλφ ηνπο ζθνπφ, αιιά θαη εμίζνπ ππαξθηέο δηαθνξέο νη νπνίεο απνξξένπλ απφ ηε δηαθνξεηηθή δηαδηθαζία πνπ αθνινπζείηαη ζε θάζε πεξίπησζε. Με παξφκνην ηξφπν πξαγκαηνπνηείηαη, ελ πξνθεηκέλσ, ε θαηαλνκή ησλ επηκέξνπο θηλδχλσλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ εθηέιεζε ελφο έξγνπ είηε απηφ πξνσζείηαη κε χκβαζε Παξαρψξεζεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ε γέθπξα Ρίνπ-Αληηξξίνπ, είηε κέζσ ησλ ΓΗΣ ηνπ Ν.3389/05, φπσο νη λέεο ππξνζβεζηηθέο ππεξεζίεο. Με εμίζνπ παξεκθεξή ηξφπν πξαγκαηνπνηείηαη επίζεο θαη ε ρξεκαηνδφηεζε νξηζκέλσλ αληαπνδνηηθψλ έξγσλ, φπσο είλαη γηα παξάδεηγκα ν Απηνθηλεηφδξνκνο Κεληξηθήο Διιάδνο (Δ-65) θαη ηα λέα νδηθά έξγα, ησλ νπνίσλ ην θφζηνο ρξεκαηνδφηεζεο απνπιεξψλεηαη απφ ηνπο ηειηθνχο ρξήζηεο. Αληηζέησο, νη δηαθνξέο κπνξνχλ άηππα λα δηαθξηζνχλ ζε γξαθεηνθξαηηθέο-δηνηθεηηθέο θαη ζε δηαθνξέο νπζίαο. ηηο δηνηθεηηθνχ ηχπνπ δηαθνξέο εληάζζεηαη, ζε πξψην επίπεδν, ν δηαρσξηζκφο ησλ πκπξάμεσλ ζε δπν δηαθνξεηηθά Τπνπξγεία αλαιφγσο ηεο εθάζηνηε αθνινπζνχκελεο δηαδηθαζίαο. Σα έξγα, δειαδή, κε ην Ν.3389/05 εληάζζνληαη ζηελ επνπηεία θαη ζηηο δηνηθεηηθέο δνκέο ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκίαο & Οηθνλνκηθψλ ελψ 1

3 αληηζέησο νη πκβάζεηο Παξαρψξεζεο παξακέλνπλ ζην Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ. Μηα αθφκα παξφκνηαο πθήο δηαθνξνπνίεζε είλαη ην γεγνλφο φηη νη πκβάζεηο Παξαρψξεζεο πξνυπνζέηνπλ ηελ θχξσζε ηνπο απφ ηε Βνπιή ελψ αληηζέησο ζην Ν.3389/05 κπνξνχλ λα εληαρζνχλ ΓΗΣ κε κφλε ηελ απφθαζε ηεο αξκφδηαο Γηππνπξγηθήο Δπηηξνπήο. ηηο δηαθνξέο νπζίαο ηα πξάγκαηα απνθιίλνπλ αξθεηά κεηαμχ ησλ δπν κεζφδσλ σο πξνο ηα κε αληαπνδνηηθά έξγα θαη ππεξεζίεο απφ ηα νπνία δελ πξνθχπηνπλ εκπνξηθέο ρξήζεηο. Μέρξη πξφηηλνο, γηα παξάδεηγκα, ήηαλ πξαθηηθά αδχλαην λα θαηαζθεπαζηεί κε ηδησηηθή ρξεκαηνδφηεζε θαη ζηε ζπλέρεηα λα αλαιεθζεί ε δηαρείξηζε ελφο δεκφζηνπ λνζνθνκείνπ, ζρνιείνπ, λνκαξρηαθνχ, δεκνηηθνχ ή ζσθξνληζηηθνχ θαηαζηήκαηνο, απφ έλαλ ηδησηηθφ θνξέα. Με ην Ν.3389/05 φκσο πξνβιέπεηαη ην πεξίγξακκα ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν κπνξνχλ πιένλ λα εθηειεζηνχλ έξγα ηέηνηαο θχζεσο, αιιά θαη ε δηαδηθαζία πνπ πξέπεη λα αθνινπζεζεί κεηά ηελ απνπεξάησζε ηνπ έξγνπ ψζηε νη ηδησηηθνί θνξείο πνπ ρξεκαηνδφηεζαλ ην έξγν λα απνπιεξσζνχλ. Ο Ν.3389/05 εθηφο απφ δηαδηθαζίεο δεκηνπξγεί θαη πάγηεο δηνηθεηηθέο δνκέο νη νπνίεο αλαιακβάλνπλ ηελ πξνψζεζε θαη ππνζηήξημε ησλ λέσλ έξγσλ ΓΗΣ. Παξφηη νξηζκέλεο απφ ηηο δηαδηθαζίεο απηέο έρνπλ ζαλ βάζε αληίζηνηρεο πνπ δξνκνινγνχληαη κέζσ ησλ πκβάζεσλ Παξαρψξεζεο νη δηνηθεηηθέο δνκέο πνπ δεκηνπξγνχληαη, κε ην ελ ιφγσ λνκνζεηηθφ πιαίζην, ζε δηππνπξγηθφ θαη δηνηθεηηθφ επίπεδν, απνηεινχλ απνθιεηζηηθφηεηα ησλ πκπξάμεσλ απηήο ηεο κνξθήο. Παξφιεο πάλησο ηηο θαηλνηνκίεο ηνπ λνκνζεηηθνχ απηνχ πιαηζίνπ νη πκβάζεηο Παξαρψξεζεο δελ θαηαξγνχληαη, φπσο πηζαλφλ λα αλακελφηαλ, αιιά αληηζέησο πνιιά λέα θαη κεγάια δεκφζηα έξγα ζπλερίδνπλ λα πξνγξακκαηίδνληαη κε ηε κέζνδν απηή. Ζ εμέιημε απηή πξνθχπηεη απφ έλαλ πεξαηηέξσ ζεσξεηηθφ θαη πξαθηηθφ δηαρσξηζκφ ησλ δπν κεζφδσλ. Οη ΓΗΣ κε ην Ν.3389/05 αλαθέξνληαη ζε έξγα κηθξήο θαη κεζαίαο αμίαο (ζπλήζσο έσο 200 εθαη. Δπξψ) ελψ νη πκβάζεηο Παξαρψξεζεο ζε έξγα κεγαιχηεξνπ θφζηνπο. 2

4 Λέμεηο θαη Φξάζεηο Κιεηδηά Αληαπνδνηηθά Έξγα, Απηνθηλεηφδξνκνο Κεληξηθήο Διιάδνο (Δ-65), Γέθπξα Ρίνπ Αληηξξίνπ, Γηππνπξγηθή Δπηηξνπή πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ Ηδησηηθνχ Σνκέα (ΓΔΓΗΣ), Δηδηθή Γξακκαηεία πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ Ηδησηηθνχ Σνκέα (ΔΓΓΗΣ), Δηαηξεία Δηδηθνχ θνπνχ, Κίλδπλνο Γηαζεζηκφηεηαο, Κίλδπλνο Εήηεζεο, Κίλδπλνο Καηαζθεπαζηηθφο, Κίλδπλνο Πηζησηηθφο, Κηηξηαθέο Δγθαηαζηάζεηο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο, Μεξηθψο Αληαπνδνηηθά Έξγα, Με Αληαπνδνηηθά Έξγα, Νφκνο 3389/05, Οδηθά Έξγα, Οηθνλνκηθή Απνδνηηθφηεηα, Πξσηνβνπιία Ηδησηηθήο Υξεκαηνδφηεζεο, Ππξνζβεζηηθέο Τπεξεζίεο, χκβαζε Παξαρψξεζεο, χκπξαμε Γεκνζίνπ Ηδησηηθνχ Σνκέα (ΓΗΣ), Υξεκαηνδφηεζε Γεκνζίσλ Έξγσλ Πεξίιεςε ζηελ Αγγιηθή There s a notable and increasing popularity, during the past decade or so, over the Public Private Partnerships (PPPs) in the EU and overseas. This is largely due to the stressing need to overcome the fear of the rising fiscal deficit and public debt, which both come under the close scrutiny of the European Central Bank. In Greek terms there seems to be some expertise on PPP s, based on Concessions, due to the country s involvement on the subject matter throughout the previous decade. However, a new legislation was recently enacted that provides the framework for future small-to-medium scale Private Finance Initiatives (PFI s) and results in the planning of several public works or services over the next years. Concessions and PFI s based on Law 3389/05 have certain similarities and clear distinctions that make up a challenging but sometimes overlapping or even perplexing total. When the similarities are taken into account there is clearly the argument of similar risk allocation, irrespectively of the method concerned. That is shown for example in some of the case studies that follow in this essay, namely, the Rio-Antirrio Bridge that was built via a Concession type of Partnership, but as well as in the case of the seven fire stations planned 3

5 throughout Greece. Furthermore, the way that projects are financed is another pattern of close resemblance, for both Concessions and PFI schemes, and this is particularly true in the case of profitable works and services where the burden of the pay back lies on the side of the end users. There are also of course substantial differences among Concessions and PFI s under Law 3389/05. The whole process of Concessions, to name an example, remains incorporated into the Greek Public Works Department (ΤΠΔΥΧΓΔ), while PFI s correspond to the Greek Treasury s administrative apparatus (ΤΠΟΗΟ). Moreover, even before any kind of agreed Concession starts being implemented it is imperative to first acquire Parliament s approval. The PFI s on the other hand although they do require an approval, this is decided at the applicable inter-ministerial and not parliamentary level. Beyond the administrative level though, there are also significant differences in other sorts of respects like, for example, in the way Partnerships with no commercial uses are treated. In the period preceding the implementation of Law 3389/05 it was not possible to put into effect projects with no commercial uses that were unable to render back their initial investment. It was through the payments that the end users provided for using their services, that these Partnerships ensured their profitability and survival over the long term. With the new PFI framework there is an entirely new process that allows for non-profitable Partnerships to go ahead. This is managed through the system of availability payments paid by the Contracting Authority to the Special Purpose Vehicle, which corresponds to the loss of the relevant revenue for providing services free of charge to every user. Apart from the distinct procedures, Law 3389/05 brings also in some innovative administrative developments. There is now a Joint Ministers Public Private Partnerships Committee and an accompanying Special Secretariat for Public Private Partnerships for promoting PFI s and making sure that future appropriate Partnerships are incorporate into Law 3389/05. However it is necessary to point out that all possible Partnerships are not obliged to be fulfilled through this legal framework, nor do the previous Concessions now cease to exist in any way. That is partly on account of the 200 million Euro ceiling that normally applies to the Partnerships carried out through the process that this legal framework initiates. 4

6 Key Words & Phrases Availability Risk, Central Greece Motorway (E-65), Commercial Risk, Concession, Contract Period, Contracting Authority, Contractor, Demand Risk, End Users, Equity, Fire Stations, Financing, Hedging, Joint Ministers Public Private Partnerships Committee, Law 3389/05, Lease, Partnership, Police Building Installations, Private Finance Initiative (PFI), Public Expenditure, Public Private Partnership (PIP), Public Procurement, Rio-Antirrio Bridge, Risk Allocation, Special Purpose Vehicle, Special Secretariat for Public Private Partnerships, Value for Money 5

7 1. Αληί πξνιόγνπ 1.1. Πξννίκην Γνκή ηεο εξγαζίαο Ο Θεζκόο ησλ πκπξάμεσλ ζε Διιάδα θαη Δπξώπε 2.1. Οη πκπξάμεηο ζηελ Διιάδα Οη πκπξάμεηο ζηελ ππφινηπε Δπξψπε Οη πκβάζεηο Παξαρώξεζεο 3.1. Ζ δηαδηθαζία ζχλαςεο ησλ πκβάζεσλ Παξαρψξεζεο Πεξίπησζε νινθιεξσκέλνπ έξγνπ: Ζ Γέθπξα Ρίνπ-Αληηξξίνπ Πεξίπησζε δξνκνινγεκέλνπ έξγνπ: Ο Απηνθηλεηφδξνκνο Κεληξηθήο Διιάδνο (Δ-65) ζην πιαίζην ησλ λέσλ νδηθψλ έξγσλ Οη ΓΙΣ ζύκθσλα κε ην λνκνζεηηθό πιαίζην 4.1. Ο Νφκνο 3389/ Ζ Γηππνπξγηθή Δπηηξνπή πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ θαη Ηδησηηθνχ Σνκέα Ζ Δηδηθή Γξακκαηεία πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ θαη Ηδησηηθνχ Σνκέα Ζ δηαδηθαζία έληαμεο θαη πινπνίεζεο Πεξίπησζε ΓΗΣ ππνδνκψλ: Οη επηά λέεο θηηξηαθέο ππνδνκέο ηνπ Ππξνζβεζηηθνχ ψκαηνο Πεξίπησζε ΓΗΣ παξνρήο ππεξεζηψλ: Ζ ηερληθή δηαρείξηζε 4 θηηξηαθψλ εγθαηαζηάζεσλ ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο Η θαηαλνκή θηλδύλσλ: νκνηόηεηεο θαη δηαθνξέο Καηαζθεπαζηηθφο θίλδπλνο Κίλδπλνο δηαζεζηκφηεηαο Κίλδπλνο δήηεζεο Πηζησηηθφο θίλδπλνο Η ρξεκαηνδόηεζε: ζεκείν ζύγθιηζεο αιιά θαη απόθιηζεο 6.1. Οη ρξεκαηνδνηηθέο θαηεγνξίεο ησλ έξγσλ Σα πιήξσο αληαπνδνηηθά έξγα Σα κεξηθψο αληαπνδνηηθά έξγα κε πεξηνξηζκέλε ζπκβνιή ηνπ Γεκνζίνπ Σα κε αληαπνδνηηθά ηδησηηθά ρξεκαηνδνηνχκελα έξγα ζηηο ΓΗΣ ηνπ Ν.3389/ Ζ δηαδηθαζία ρξεκαηνδφηεζεο Ζ νηθνλνκηθή απνδνηηθφηεηα Αμηνιόγεζε 7.1. πγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα θαη αδπλακίεο

8 7.2. Πξνυπνζέζεηο επηηπρίαο Κξηηηθή πξνζέγγηζε Πεξαηηέξσ δεηήκαηα πκπεξάζκαηα...72 Βηβιηνγξαθία...77 Παξάξηεκα

9 1. Αληί Πξνιόγνπ 1.1. Πξννίκην Γηα λα κπνξέζεη ε επξσπατθή νηθνλνκία λα αληεπεμέιζεη ζηνλ απμαλφκελν δηεζλή αληαγσληζκφ, ην χκθσλν ηαζεξφηεηαο θαη Αλάπηπμεο, ε Ννκηζκαηηθή Έλσζε, θαζψο θαη νη γεληθφηεξνη θαλφλεο ιεηηνπξγίαο ηεο ΔΔ βξίζνπλ ζήκεξα απζηεξψλ δεκνζηνλνκηθψλ θαλφλσλ. Οη θαλφλεο απηνί είλαη αξθνχλησο δηεμνδηθνί θαη απζηεξνί κε απνηέιεζκα νη ηξφπνη πνπ απνκέλνπλ γηα λα αληηκεησπηζηεί ην δεκνζηνλνκηθφ έιιεηκκα λα είλαη, ελ ηέιεη, αξθεηά πεξηνξηζκέλνη. Δπηπιένλ, νη δεδνκέλνη απηνί πεξηνξηζκνί εκθαλίδνληαη παξάιιεια κε ηελ αλάγθε επίηεπμεο πςειψλ ξπζκψλ αλάπηπμεο ψζηε λα δεκηνπξγεζνχλ λέεο ζέζεηο εξγαζίαο θαη λα ηνλσζεί θαη απηφλ ηνλ ηξφπν ε νηθνλνκηθή επξσζηία ζ φια ηα θξάηε κέιε ηεο ΔΔ. Έλαο ηξφπνο αληηκεηψπηζεο ησλ αλσηέξσ πεξηνξηζκψλ θαη αλαγθψλ, ν νπνίνο βξίζθεη ζήκεξα πξαθηηθή εθαξκνγή ζε πνιιά απφ ηα θξάηε κέιε ηεο Έλσζεο, είλαη ε πξνψζεζε ηεο εθηέιεζεο ησλ δεκφζησλ έξγσλ κέζσ ησλ ζπκπξάμεσλ ηνπ δεκνζίνπ θαη ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα. Γεληθφηεξα, σο χκπξαμε Γεκνζίνπ & Ηδησηηθνχ Σνκέα (ΓΗΣ) 1 κπνξεί λα νξηζηεί ε ζχκβαζε, θαηά θαλφλα καθξνρξφληα, ε νπνία ζπλάπηεηαη κεηαμχ ελφο δεκφζηνπ θαη ελφο ηδησηηθνχ θνξέα κε ζθνπφ ηελ εθηέιεζε έξγσλ ή ηελ παξνρή ππεξεζηψλ. Ζ εθαξκνγή ηεο κεζφδνπ ησλ πκπξάμεσλ έρεη επεξγεηηθά απνηειέζκαηα ζηηο νηθνλνκίεο ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΔ ιφγσ ηνπ πξνεγνπκέλνπ ζρεηηθήο απφθαζεο ηεο Eurostat 2. χκθσλα κε ηελ ελ ιφγσ απφθαζε ηα έξγα ΓΗΣ δελ αλαγξάθνληαη σο δεκφζηα ζηνηρεία ελεξγεηηθνχ, απαιιάζζνληαο έηζη ην εηήζην έιιεηκκα αιιά θαη ην δεκφζην ρξένο απφ ηελ πξφζζεηε επηβάξπλζε, ρσξίο φκσο λα ζηεξνχλ απφ ηελ νηθνλνκία ηε δπλαηφηεηα πξνψζεζεο αλαπηπμηαθψλ έξγσλ. Οη απαξρέο ηεο κεζφδνπ ησλ πκπξάμεσλ δελ εληνπίδνληαη βεβαίσο ζηελ ΔΔ, ή αθφκα πεξηζζφηεξν ζηελ ΟΝΔ, θαη παξφηη ππάξρνπλ δηαθνξεηηθέο ζεσξίεο γηα ηελ πξνέιεπζε ηνπο 3, 1 Δθεμήο νη πκπξάμεηο Γεκνζίνπ Ηδησηηθνχ Σνκέα (ΓΗΣ) ζα αλαθέξνληαη απιψο θαη σο πκπξάμεηο. 2 Σεο 11/02/2004, αλαθνηλσζέλ ηχπνπ STAT/04/18. 3 Οξηζκέλεο απφ ηηο ζεσξίεο, κάιηζηα, εθιακβάλνπλ εζθαικέλα ηελ θαηαζθεπή δεκνζίσλ έξγσλ απφ ηδηψηεο σο κηα κνξθή ΓΗΣ. Ζ απιή θαηαζθεπή δεκνζίσλ έξγσλ απφ ηδηψηεο- 8

10 είλαη βέβαην φηη ε ζπζηεκαηηθή ηνπο ρξήζε κε πάγηνπο ζεζκνχο θαη ζηαζεξέο δηαδηθαζίεο εληνπίδεηαη γηα πξψηε θνξά ζην Ζλ. Βαζίιεην θαηά ηε δεθαεηία ηνπ Καηφπηλ ηεο επξείαο δηάδνζεο ησλ πκπξάμεσλ ζηε Μ. Βξεηαλία αθνινχζεζαλ ηε κέζνδν απηή θαη κηα ζεηξά άιισλ ρσξψλ ζηελ Δπξψπε αιιά θαη ζηνλ ππφινηπν θφζκν. Ζ ηερλνγλσζία φκσο πνπ έρεη απνθηεζεί ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηε Μ. Βξεηαλία απνηέιεζε θαη έλα είδνο εμαγφκελνπ πξντφληνο γηα ηε βξεηαληθή νηθνλνκία θαη ηηο βξεηαληθέο εηαηξείεο ηνπ θαηαζθεπαζηηθνχ θαη ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ θιάδνπ. ηελ Διιάδα κνξθέο ζπλεξγαζίαο δεκνζίνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα, κε ηελ επξχηεξε έλλνηα, πξσηνεκθαλίζηεθαλ πξηλ απφ αξθεηέο δεθαεηίεο κε ηηο ζπκβάζεηο πνπ είρε ππνγξάςεη ην ειιεληθφ Γεκφζην κε μέλεο εηαηξείεο γηα ηελ πδξνδφηεζε θαη ηελ ειεθηξνδφηεζε ηεο Αζήλαο ή θαη άιισλ πεξηνρψλ. 5 Ζ κνξθή, σζηφζν, ησλ πκβάζεσλ Παξαρψξεζεο θαηά ηελ νπνία ν παξαρσξεζηνχρνο ζπκκεηέρεη ζ φια ηα ζηάδηα ηεο δηαδηθαζίαο πξνβαίλνληαο ζηε κειέηε, ρξεκαηνδφηεζε, θαηαζθεπή θαη εθκεηάιιεπζε ησλ έξγσλ εκθαλίζηεθε θαηά ηελ πξνεγνχκελε δεθαεηία σο απνηέιεζκα ηξηψλ παξαγφλησλ. Πξψηνλ, ηνπ δεηήκαηνο ηεο έιιεηςεο επαξθψλ πφξσλ γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε φισλ ησλ απαξαίηεησλ δεκφζησλ έξγσλ. Σν ελ ιφγσ δήηεκα, πξέπεη λα ηνληζηεί, απνηειεί έλα δηαρξνληθφ πξφβιεκα γηα ηελ ειιεληθή νηθνλνκία θαη βεβαίσο ε εκθάληζε ηνπ δελ πεξηνξίδεηαη κφλν ζηελ πξνεγνχκελε δεθαεηία. Γεχηεξνλ, ηεο αλαγθαηφηεηαο δηαηήξεζεο ηνπ ειιείκκαηνο θαη ηνπ ρξένπο ζε ρακειά επίπεδα ζχκθσλα κε ηηο επηηαθηηθέο πξνζηαγέο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, σο πξνυπφζεζεο απαξαίηεηεο γηα ηελ κειινληηθή είζνδν ηεο Διιάδαο ζηε Ννκηζκαηηθή Έλσζε. Σέινο, έλαο αθφκα ιφγνο ππήξμε ε πξνεηνηκαζία ηεο ρψξαο, ήδε απφ ην 1997, γηα ηελ δηεμαγσγή ησλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ ηνπ 2004 γεγνλφο πνπ απαηηνχζε ηελ ηαρεία θαη ζπλάκα πνηνηηθή θαηαζθεπή κεγάισλ θαη πνιπδάπαλσλ έξγσλ. Σα ζπγθεθξηκέλα έξγα εθηφο απφ πνιπδάπαλα ήηαλ θαη ηδηαίηεξα απαηηεηηθά ζηηο εξγνιάβνπο δελ απνηειεί κνξθή ΓΗΣ αλ ν ηδηψηεο κεηά ηελ πεξάησζε ηνπ έξγνπ ην παξαδίδεη ζην Γεκφζην έλαληη ακνηβήο θαη δελ ππέρεη πξφζζεηεο ππνρξεψζεηο γηα ηε ζπληήξεζε, ιεηηνπξγία, θηι. 4 Οη ΓΗΣ πξσηνεκθαλίζηεθαλ ην 1992 απφ ηε πληεξεηηθή Κπβέξλεζε ηνπ John Major θαη ζηε ζπλέρεηα πηνζεηήζεθαλ θαη απφ ηελ Δξγαηηθή Κπβέξλεζε ηνπ Tony Blair, ελ κέζσ αληηδξάζεσλ απφ ηα πλδηθάηα (Trade Unions) αιιά θαη απφ ζηειέρε ηνπ Κφκκαηνο. 5 ηα λεζηά θαη ζηηο κηθξέο πφιεηο ηελ ειεθηξνδφηεζε είραλ αλαιάβεη ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο ειιεληθέο εηαηξείεο κε ηνπηθά εξγνζηάζηα (ζηαζκνχο) παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ. 9

11 θαηαζθεπαζηηθέο ηνπο πξνδηαγξαθέο, ηνπιάρηζηνλ γηα ηα ειιεληθά δεδνκέλα, κε απνηέιεζκα ην Γεκφζην λα αδπλαηεί λα ηα πεξαηψζεη εληφο ησλ νξηδφκελσλ ρξνλνδηαγξακκάησλ Γνκή ηεο εξγαζίαο Σν θείκελν πνπ αθνινπζεί έρεη σο ζθνπφ λα παξνπζηάζεη θαη λα αλαιχζεη ηηο δπν θπξίαξρεο ζηελ Διιάδα κνξθέο πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ θαη Ηδησηηθνχ ηνκέα φπσο απηέο πξνθχπηνπλ απφ ηα έξγα πνπ έρνπλ ήδε εθηειεζηεί αιιά θαη απφ ηα έξγα πνπ επί ηνπ παξφληνο δξνκνινγνχληαη. Καηά ζπλέπεηα ζηηο επφκελεο ζειίδεο ζα απνηειέζνπλ αληηθείκελν ζρνιηαζκνχ ηφζν ηα πιενλεθηήκαηα φζν θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ησλ πκβάζεσλ Παξαρψξεζεο θαη ηεο δηαδηθαζίαο πνπ αθνινπζείηαη βάζεη ηνπ Ν.3389/05. Γηα λα γίλνπλ πεξηζζφηεξν θαηαλνεηέο νη φπνηεο νκνηφηεηεο ή δηαθνξέο ζα παξνπζηαζηεί κειέηε πεξηπηψζεσλ αληίζηνηρσλ έξγσλ, πνπ είηε πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζην παξειζφλ, είηε εθηεινχληαη ζήκεξα, φπσο απηφ πξνθχπηεη απφ ηα κέρξη ηψξα δηαζέζηκα ζηνηρεία. ηελ πεξίπησζε ησλ έξγσλ βάζεη ηνπ Ν.3389/05 ζα πξέπεη λα δηεπθξηληζηεί πσο θαλέλα απφ ηα ελ ιφγσ έξγα δελ έρεη κέρξη ηψξα νινθιεξσζεί θαη, σο εθ ηνχηνπ, νη αλαθνξέο θαη νη αλαιχζεηο ζα βαζηζηνχλ αλαγθαζηηθά ζην ζεσξεηηθφ πιαίζην κε ην νπνίν πξφθεηηαη λα πξνρσξήζνπλ. Σν ζεσξεηηθφ απηφ πιαίζην πξνθχπηεη, πάλησο, κε ηθαλνπνηεηηθή ζαθήλεηα απφ ηηο ήδε δεκνζηεπκέλεο πξνθεξχμεηο δηαγσληζκψλ, φπνπ απηέο ππάξρνπλ, γηα ηελ επηινγή αλαδφρσλ αιιά θαη ζπκβνχισλ. Βέβαηα, είλαη επθφισο αληηιεπηφ πσο ε αλάιπζε ζα ήηαλ πεξηζζφηεξν θαηαηνπηζηηθή αλ ηα έξγα απηά είραλ ήδε πεξάζεη απφ ηε θάζε ηεο πξνθήξπμεο ζην πέξαο ηεο θαηαζθεπήο θαη ζηε δηαρείξηζε, θαζψο νη δηαθνξέο απφ ηε ζεσξία ζηελ πξάμε είλαη ζπρλά κεγάιεο. Σν πξψην έξγν ην νπνίν πξνθεξχρζεθε κε απηήλ ηε δηαδηθαζία αθνξά ζηε κειέηε, θαηαζθεπή, ρξεκαηνδφηεζε θαη ηερληθή δηαρείξηζε ησλ εγθαηαζηάζεσλ επηά λέσλ θηηξίσλ ηνπ Ππξνζβεζηηθνχ ψκαηνο, πνπ ζα ζηεγάζνπλ έμη ππξνζβεζηηθέο ππεξεζίεο θαη έλαλ ππξνζβεζηηθφ ζηαζκφ. Σν έξγν απηφ ιφγσ ηεο κεγαιχηεξεο πξνφδνπ, ζε ζρέζε κε ηα άιια πξνγξακκαηηζκέλα έξγα, ζα απνηειέζεη θαη έλα απφ ηα βαζηθά αληηθείκελα 10

12 αλάιπζεο θαη κειέηεο. Δπηπιένλ ζα εμεηαζηεί έλα αθφκα έξγν, πνπ δξνκνινγείηαη κε ηελ ίδηα δηαδηθαζία, θαη αθνξά ζηελ ηερληθή δηαρείξηζε ηεζζάξσλ θηηξηαθψλ εγθαηαζηάζεσλ ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο. Σν ζπγθεθξηκέλν έξγν απνηειεί έλα παξάδεηγκα ΓΗΣ παξνρήο ππεξεζηψλ πνπ είλαη θαη νπζίαλ ν έηεξνο, ιηγφηεξν αλαπηπγκέλνο, πφινο ησλ πκπξάμεσλ θαζψο κέρξη ζήκεξα νη πκπξάμεηο είραλ σο αληηθείκελν ηελ θαηαζθεπή έξγσλ. Αληηζέησο, ζηελ πεξίπησζε ησλ έξγσλ κε χκβαζε Παξαρψξεζεο παξφηη ηα λέα έξγα πνπ πξνθεξχρζεθαλ θαηά ηελ πεξαζκέλε δηεηία βξίζθνληαη θαη απηά ζε πξψηκν ζηάδην, ππάξρνπλ κνιαηαχηα παιαηφηεξεο νινθιεξσκέλεο θαηαζθεπαζηηθέο ππνδνκέο πνπ είλαη ήδε ζε θάζε εθκεηάιιεπζεο. Σα ελ ιφγσ έξγα είλαη ιίγν έσο πνιχ γλσζηά θαη πεξηιακβάλνπλ ην λέν δηεζλέο Αεξνδξφκην Αζελψλ ( Διεπζέξηνο Βεληδέινο ), ηελ Αηηηθή Οδφ θαη ηε κφληκε δεχμε Ρίνπ-Αληηξξίνπ. Απφ ηα έξγα απηά, ηα νπνία θαηαζθεπάζηεθαλ κε Παξαρψξεζε χκβαζεο, ε δεχμε Ρίνπ-Αληηξξίνπ ζα ρξεζηκεχζεη επί ηνπ παξφληνο σο αληηθείκελν κειέηεο αιιά θαη ζχγθξηζεο κε ηηο επηά λέεο πξναλαθεξζείζεο ππξνζβεζηηθέο ππεξεζίεο. Έλαο απφ ηνπο ιφγνπο είλαη φηη ηφζν νη ππξνζβεζηηθέο ππεξεζίεο φζν θαη ην Ρίν-Αληίξξην είλαη έξγα ηα νπνία ηνπνζεηνχληαη ζηελ ειιεληθή πεξηθέξεηα ε νπνία, ζχκθσλα κε ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηεο Γ Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ, ζα είλαη θαη ν θχξηνο απνδέθηεο ηεο κεγάιεο πιεηνλφηεηαο ησλ θνηλνηηθψλ ρξεκαηνδνηήζεσλ. Σέινο, απφ ηα πξναλαθεξζέληα λέα έξγα, ζα εμεηαζηεί έλα αθφκα παξάδεηγκα χκβαζεο Παξαρψξεζεο πνπ έρεη σο αληηθείκελν ηελ θαηαζθεπή θαη ιεηηνπξγία ηνπ Απηνθηλεηφδξνκνπ Κεληξηθήο Διιάδνο (Δ-65). Ο Απηνθηλεηφδξνκνο Δ-65 εληάζζεηαη ζηα λέα νδηθά έξγα ηνπ ΤΠΔΥΧΓΔ θαη απνηειεί ηππηθφ παξάδεηγκα κηαο δηαδηθαζίαο, πνπ ιφγσ θφζηνπο θαη ρξνληθήο δηάξθεηαο, ζα θπξηαξρήζεη ζηηο κειινληηθέο πκπξάμεηο ηνπ ειιεληθνχ Γεκνζίνπ κε ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. 11

13 2. Ο Θεζκόο ησλ πκπξάμεσλ 2.1. Οη πκπξάμεηο ζηελ Διιάδα ηελ Διιάδα ππήξρε θαη εμαθνινπζεί λα ππάξρεη έλα είδνο ζχγρπζεο αλαθνξηθά κε ηε ζπλεξγαζία ηνπ δεκφζηνπ κε ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα νδεγψληαο πνιιέο θνξέο ηελ ειιεληθή νηθνλνκία καθξηά απφ ηηο εθάζηνηε δηεζλείο εμειίμεηο. Μηα ζεκαληηθή κεξίδα ηνπ ειιεληθνχ πιεζπζκνχ αλέθαζελ ζεσξνχζε -θαη ζε θάπνην βαζκφ εμαθνινπζεί λα ζεσξεί- πσο φ,ηη ζρεηίδεηαη ζηελ νηθνλνκία κε ηελ ηδησηηθή πξσηνβνπιία είλαη κάιινλ αξλεηηθφ ή ηνπιάρηζηνλ χπνπην. Πέξα φκσο απφ ηηο φπνηεο ηδενινγηθέο αληηπαξαζέζεηο είλαη γεγνλφο πσο ν ηδησηηθφο ηνκέαο δηαζέηεη πείξα, ηερλνγλσζία θαη, θπξίσο, θίλεηξα ζε ηνκείο φπνπ ην Γεκφζην δελ είλαη αξθεηά απνηειεζκαηηθφ. Βεβαίσο, δελ κπνξεί θαλείο λα ππνζηεξίμεη πσο ε ηδησηηθή πξσηνβνπιία απνηειεί έλα είδνο παλάθεηαο γηα ηα δεκφζηα έξγα θαη πσο αθνινπζψληαο ηπθιά ηηο πξνζηαγέο ηεο ειεχζεξεο νηθνλνκίαο ζα ιπζνχλ ηα, φπνηα, ζπζζσξεπκέλα πξνβιήκαηα. Μεηαμχ, σζηφζν, ησλ δχν απηψλ αθξαίσλ απφςεσλ αξρίδεη λα δηακνξθψλεηαη κηα γεληθφηεξε ζχγθιηζε ε νπνία θαίλεηαη λα έρεη επξεία ππνζηήξημε θαη απφ ηηο δπν θπξίαξρεο πνιηηηθέο παξαηάμεηο ηεο κεηαπνιίηεπζεο. Απφδεημε γηα ηα αλσηέξσ απνηεινχλ, αθελφο, ηα ηξία κεγάια έξγα κε πκβάζεηο Παξαρψξεζεο πνπ πινπνίεζε, εμ νινθιήξνπ ή ελ κέξεη, ε πξνεγνχκελε Κπβέξλεζε ( Αηηηθή Οδφο, Διεπζέξηνο Βεληδέινο, Ρίν-Αληίξξην ) θαη, αθεηέξνπ, ηα λέα έξγα πνπ δξνκνινγνχληαη είηε κε πκβάζεηο Παξαρψξεζεο, είηε κε ην Ν.3389/05, θαηά ηελ ηξέρνπζα θπβεξλεηηθή πεξίνδν. 6 Ο λφκνο 3389/2005 απνηειεί ην λέν ζεζκηθφ πιαίζην γηα ηηο πκπξάμεηο ηνπ δεκνζίνπ κε ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα δεκηνπξγψληαο ηηο πάγηεο δηνηθεηηθέο δνκέο αιιά θαη ηηο άπιεο δηαδηθαζίεο γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ ζεζκνχ απηνχ απφ ην αξκφδην Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ (ΤΠΟΗΟ). Παξφηη, ελ πξψηνηο, ν λφκνο ζέηεη έλα αλψηαην φξην θφζηνπο ησλ έξγσλ σο πξνυπφζεζε 6 Δπίζεο ζηηο ζπλεξγαζίεο δεκνζίνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα ζα πξέπεη λα πξνζηεζνχλ θαη νη αληίζηνηρεο ζπλεξγαζίεο ησλ ΟΣΑ κε ηδηψηεο πνπ ζπλερίδνπλ λα εθαξκφδνληαη. Πξβι. ηηο ζρεηηθέο δηαηάμεηο ηνπ (Γεκνηηθνχ θαη Κνηλνηηθνχ Κψδηθα) Ν.3463/06, άξζξα , νη νπνίεο αλαθέξνληαη ζηηο αλαπηπμηαθέο εηαηξείεο θαη επηρεηξήζεηο ΟΣΑ. 12

14 ππαγσγήο ζηηο δηαηάμεηο (χςνπο 200 εθαη. Δπξψ) 7, ζηε ζπλέρεηα αθήλεη αλνηθηφ ην ελδερφκελν ππαγσγήο θαη έξγσλ αλεμαξηήησο θφζηνπο, θαηφπηλ ζρεηηθήο απφθαζεο ηεο αξκφδηαο δηππνπξγηθήο επηηξνπήο. 8 Ζ δπλαηφηεηα, φκσο, απηή επηθέξεη θαηά θάπνην ηξφπν αιιειεπηθαιχςεηο σο πξνο ηηο πηζαλέο ρξήζεηο ηνπ λφκνπ 3389/05 κε ηηο πκβάζεηο Παξαρψξεζεο, νη νπνίεο είλαη ήδε γλσζηέο απφ ηα ηξία πξναλαθεξζέληα έξγα αιιά θαη απφ ηα λέα νδηθά θαη άιια κεγάια δεκφζηα έξγα πνπ δξνκνινγεί ην ΤΠΔΥΧΓΔ απφ ην Πίλαθαο 1: Γηαθνξέο ζηηο δηαδηθαζίεο δεκνπξάηεζεο κεηαμχ παξαδνζηαθψλ πξνκεζεηψλ θαη ΓΗΣ. Πεγή: Δηδηθή Γξακκαηεία πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ Ηδησηηθνχ Σνκέα, Αζήλα, 2006 Πξέπεη πάλησο λα ηνληζηεί πσο νη πκβάζεηο Παξαρψξεζεο φπσο θαη νη πκπξάμεηο βάζεη ηνπ Ν.3389/05 απνηεινχλ θαη νη δπν ππνζχλνια ηεο επξχηεξεο έλλνηαο ησλ ζπκπξάμεσλ δεκνζίνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα. Σν γεγνλφο 7 Υσξίο λα ζπλππνινγίδεηαη ν Φφξνο Πξνζηηζέκελεο Αμίαο (ΦΠΑ) πνπ αλαινγεί ζε θάζε έξγν. Ν.3389/05, άξζξν 2, παξ. 1, εδάθην δ. 8 Ibid., άξζξν 2, παξ.2. 13

15 απηφ πξνθχπηεη άιισζηε θαη απφ κηα ζχληνκε επηζθφπεζε ησλ κνξθψλ ΓΗΣ πνπ έρνπλ επηθξαηήζεη δηεζλψο. Οη θχξηεο κνξθέο απηέο είλαη νη εμήο: Παξαρψξεζε Δθκεηάιιεπζεο (concession). Ο δεκφζηνο ηνκέαο παξαρσξεί ζηνλ ηδησηηθφ ην δηθαίσκα εθκεηάιιεπζεο ελφο δεκνζίνπ αγαζνχ γηα κηα νξηζκέλε ρξνληθή πεξίνδν. Ο ηδησηηθφο ηνκέαο αλαιακβάλεη λα ζρεδηάζεη, λα ρξεκαηνδνηήζεη, λα θαηαζθεπάζεη θαη λα ιεηηνπξγήζεη ην έξγν ηνπ νπνίνπ ην θφζηνο ην απνπιεξψλνπλ θπξίσο νη ηειηθνί ρξήζηεο. DBFO (design, build, finance, operate). Ζ δηαθνξά κε ηελ Παξαρψξεζε Δθκεηάιιεπζεο έγθεηηαη ζην φηη ηελ απνπιεξσκή ηνπ έξγνπ αλαιακβάλεη θπξίσο ην Γεκφζην θαη φρη νη ηειηθνί ρξήζηεο. χκβαζε Γηαρείξηζεο (management contract) ή χκβαζε Τπεξεζηψλ (service contract). ηηο ζπγθεθξηκέλεο πκβάζεηο ν ηδησηηθφο ηνκέαο δελ θαηαζθεπάδεη έλα λέν έξγν αιιά αλαιακβάλεη ηε δηαρείξηζε, ζπλήζσο νιηγνεηή, κηαο πθηζηάκελεο ππνδνκήο ή ππεξεζίαο. Απνεπέλδπζε (divestiture). Ζ απνεπέλδπζε είλαη κηα κέζνδνο παξαρψξεζεο ηεο θπξηφηεηαο, νιηθήο ή κεξηθήο, ελφο αγαζνχ ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. ηελ πεξίπησζε ηεο νιηθήο παξαρψξεζεο θπξηφηεηαο πξφθεηηαη κάιινλ γηα ηδησηηθνπνίεζε θαη θαηά ζπλέπεηα είλαη ακθίβνιν γηα ην αλ πξφθεηηαη γηα χκπξαμε, κε ηε ζεκαζία πνπ ηεο απνδίδεηαη εδψ. απηφ ην ζεκείν ζα πξέπεη λα επηζεκαλζεί πσο ε ππαγσγή ησλ πκπξάμεσλ κεηαμχ ησλ δεκφζησλ θαη ησλ ηδησηηθψλ θνξέσλ ζηηο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ 3389/05 είλαη πξναηξεηηθή. Οη κνξθέο, δειαδή, ζπλεξγαζίαο ή πκπξάμεσλ πνπ πξνσζνχληαλ κέρξη ηελ εθαξκνγή ηνπ λφκνπ κπνξνχλ θάιιηζηα λα ζπλερίζνπλ λα ηζρχνπλ ή θαη λα επεθηαζνχλ ρσξίο ε εμέιημε απηή λα επεξεάδεη θαζ νηνλδήπνηε ηξφπν ηελ παξάιιειε ιεηηνπξγία ησλ λεφηεξσλ πκπξάμεσλ βάζεη ηνπ Ν.3389/05. πγθεθξηκέλα, νη πκβάζεηο Παξαρψξεζεο ηνπ ΤΠΔΥΧΓΔ φρη κφλν εμαθνινπζνχλ λα πθίζηαληαη ζε θάπνην ζεσξεηηθφ πιαίζην αιιά είλαη θαη ζηελ πξάμε ππαξθηέο θάηη πνπ έγηλε ήδε αληηιεπηφ απφ ην 2005, έηνο θαηά ην νπνίν ζεζκνζεηήζεθε ν λφκνο 3389 γηα ηηο ΓΗΣ. Δλ πξνθεηκέλσ, ζηηο 10/03/2005 ζε ζπλέληεπμε ηχπνπ πνπ παξαρψξεζε ν 14

16 Τπνπξγφο ΠΔΥΧΓΔ παξνπζίαζε ην πξφγξακκα ηνπ Τπνπξγείνπ γηα ηα έξγα κε χκβαζε Παξαρψξεζεο πξνβάιινληαο ζπλνιηθά έμη κεγάια νδηθά έξγα αμίαο 7 δηο Δπξψ. Σαπηφρξνλα δηεπθξίλίζε πσο κέρξη ην 2006 ζα δεκνπξαηεζνχλ πεξηζζφηεξα δεκφζηα έξγα (φρη κνλάρα νδηθά) αλεβάδνληαο έηζη ην ζπλνιηθφ θφζηνο ηνπ πξνγξάκκαηνο ζηα 13.5 δηο Δπξψ. 9 Σίζεηαη ινηπφλ απηνκάησο ην εξψηεκα ζε πνηφλ απφ ηνπο θξαηηθνχο θνξείο πξέπεη λα εληάζζνληαη νη ΓΗΣ, δεδνκέλνπ φηη κε ηα ππάξρνληα δεδνκέλα νη πκπξάμεηο κέζσ ηνπ Ν.3389/05 ππάγνληαη ζην ΤΠΟΗΟ ελψ νη αληίζηνηρεο κέζσ ησλ πκβάζεσλ Παξαρψξεζεο ζην ΤΠΔΥΧΓΔ. ηε κία πεξίπησζε, δειαδή, πξνηάζζεηαη ε έληαμε ησλ έξγσλ ζηνπο άμνλεο ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο, κε φ,ηη απηφ ζπλεπάγεηαη γηα ηηο πξνηεξαηφηεηεο πνπ ηνπο απνδίδνληαη, ελψ ζηελ άιιε πεξίπησζε πξνβάιιεηαη πεξηζζφηεξν ε ηερλνθξαηηθή ηνπο ππφζηαζε ππφ ηε κνξθή ππνδνκψλ γηα ηε ρψξα. Σν πνηα απφ ηηο δχν απηέο κεζφδνπο είλαη θαη ε ζσζηή δελ είλαη έλα εξψηεκα ην νπνίν κπνξεί αβίαζηα λα απαληεζεί θαζψο ε απάληεζε απαηηεί πξνεγνπκέλσο λα δηεπθξηληζηεί πνηνο είλαη ν ζθνπφο γηα ηνλ νπνίν θαηαζθεπάδνληαη ηα πεξί σλ ν ιφγνο έξγα. Πξφθεηηαη, κε άιια ιφγηα, γηα έξγα πνπ ζθνπφ έρνπλ λα δηεπθνιχλνπλ ηε δσή ησλ πνιηηψλ ή ζηνρεχνπλ ζην κέγηζην νηθνλνκηθφ φθεινο γηα ηελ εζληθή νηθνλνκία; Αλάπηπμε ή ππνδνκέο είλαη, ινηπφλ, ην εξψηεκα θαη παξφηη νη ππνδνκέο απνηεινχλ βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ αλάπηπμε είλαη βέβαην πσο, κε νηθνλνκηθνχο φξνπο, ππάξρνπλ πεξηζζφηεξν απνδνηηθνί ηξφπνη γηα λα επελδπζνχλ ηα 13 δηο Δπξψ πνπ πξναλαθέξζεθαλ Οη πκπξάμεηο ζηελ ππόινηπε Δπξώπε Οη ΓΗΣ φκσο δελ είλαη κνλάρα έλα ειιεληθφ θαηλφκελν. ην επίπεδν ηεο ΔΔ ε επηξξνή ηεο βξεηαληθήο πνιηηηθήο γηα ηα δεηήκαηα ησλ πκπξάμεσλ νδήγεζε 9 Πεξηζζφηεξα γηα ηα έξγα απηά ζην θεθ Ζ ζπκκεηνρή ησλ νδηθψλ αμφλσλ θαη γεληθφηεξα ησλ ππνδνκψλ γηα ηε δηεπθφιπλζε ησλ κεηαθνξψλ είλαη κηθξή ζην κεηξήζηκν εηήζην δείθηε αλάπηπμεο ηεο νηθνλνκίαο. Σα νθέιε είλαη βεβαίσο ππαξθηά αιιά είλαη καθξνπξφζεζκα. Σν παξάδεηγκα ηεο Ηξιαλδίαο ην νπνίν, παξαδφμσο, εθζεηάδεηαη απφ πνιινχο έιιελεο νηθνλνκνιφγνπο αιιά θαη πνιηηηθνχο βαζίζηεθε ζηελ επέλδπζε ησλ θνηλνηηθψλ θνλδπιίσλ ζε ηνκείο κε κεγαιχηεξε θαη βξαρππξφζεζκε αλάπηπμε, φπσο νη λέεο ηερλνινγίεο, ε έξεπλα θαη ε δεκηνπξγία επελδπηηθψλ επθαηξηψλ. Οη επελδχζεηο ζε κεγάιεο ππνδνκέο φπσο είλαη ηα κεγάια θαηαζθεπαζηηθά έξγα ηέζεθαλ ζε δεχηεξε κνίξα. Βεβαίσο, θακία απφ ηηο δχν απφςεηο δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί σο ζσζηφηεξε θαη ε απάληεζε βξίζθεηαη ζην πνηεο πξαγκαηηθά επηζπκνχκε λα είλαη νη πξνηεξαηφηεηεο κηαο νηθνλνκίαο. 15

17 ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή ζηελ θηλεηνπνίεζε δηαδηθαζηψλ γηα ηελ παξνρή νδεγηψλ πξνο ηα θξάηε κέιε. Έηζη ινηπφλ ην Μάξηην ηνπ 2003 εμέδσζε ηελ έθζεζε Καηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα επηηπρεκέλεο ζπλεξγαζίεο κεηαμχ Γεκνζίνπ θαη Ηδησηηθνχ Σνκέα ε νπνία ζηε ζπλέρεηα νδήγεζε ζηελ ππνβνιή, απφ ηελ Δπηηξνπή, ηνπ Πξάζηλνπ Βηβιίνπ (Green Book) ρεηηθά κε ηηο πκπξάμεηο Γεκνζίνπ θαη Ηδησηηθνχ Σνκέα θαη ην Κνηλνηηθφ Γίθαην ησλ Γεκφζησλ πκβάζεσλ θαη ησλ πκβάζεσλ Παξαρψξεζεο. ην ζπγθεθξηκέλν έγγξαθν ηνπ νπνίνπ ν ζθνπφο ήηαλ λα δψζεη ην έλαπζκα γηα κηα ζπδήηεζε ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ηνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ ησλ δεκνζίσλ ζπκβάζεσλ θαη ησλ ζπκβάζεσλ παξαρψξεζεο ζην θαηλφκελν ησλ ΓΗΣ 11 γηλφηαλ κηα πξψηε δηάθξηζε κεηαμχ δχν βαζηθψλ ηχπσλ πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ θαη Ηδησηηθνχ Σνκέα : ΓΗΣ θαζαξά ζπκβαηηθνχ ηχπνπ, ζηηο νπνίεο ε χκπξαμε κεηαμχ δεκνζίνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα βαζίδεηαη ζε απνθιεηζηηθά ζπκβαηηθνχο δεζκνχο, θαη ΓΗΣ ζεζκνζεηεκέλνπ ηχπνπ, ζηηο νπνίεο ππάξρεη ζπλεξγαζία κεηαμχ δεκνζίνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα ζην πιαίζην ελφο άιινπ θνξέα. 12 ηελ πξψηε πεξίπησζε, νη ΓΗΣ θαζαξά ζπκβαηηθνχ ηχπνπ αλαθέξνληαη νπζηαζηηθά ζε πκπξάμεηο φπνπ ν αλάδνρνο αλαιακβάλεη ν ίδηνο ζην ζπγθεθξηκέλν έξγν ηηο αξκνδηφηεηεο θαη ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ Γεκνζίνπ. Αληηζηνίρσο, ε δεχηεξε πεξίπησζε πεξηγξάθεη έλα κνληέιν ζην νπνίν ν ηδηψηεο θαη ην Γεκφζην δεκηνπξγνχλ έλα μερσξηζηφ θνξέα κε λνκηθή πξνζσπηθφηεηα, κηα θνηλνπξαμία ( joint venture ), ε νπνία αλαιακβάλεη φιεο ηηο δηαδηθαζίεο πνπ απαηηνχληαη γηα ην έξγν. Οη δπν απηέο θαηεγνξίεο ΓΗΣ απνηέιεζαλ ηε βάζε γηα πεξαηηέξσ ζπδήηεζε ζε επίπεδν ΔΔ κε απνηέιεζκα ην Ννέκβξην ηνπ 2005 ε Δπηηξνπή λα εθδψζεη αλαθνίλσζε, απεπζπλφκελε πξνο ην Δπξσθνηλνβνχιην, ην πκβνχιην, ηελ Οηθνλνκηθή & Κνηλσληθή Δπηηξνπή θαη ηελ Δπηηξνπή ησλ Πεξηθεξεηψλ, ζηελ νπνία νπζηαζηηθά αλαγλσξηδφηαλ απφ ηελ Δπηηξνπή ε αδπλακία επίηεπμεο ζπλαίλεζεο, ζε επξσπατθφ επίπεδν, γηα ηε δεκηνπξγία πξνσζεκέλεο λνκνζεζίαο ζε πνιιέο απφ ηηο πηπρέο ησλ ΓΗΣ. Καηφπηλ ηνχηνπ ε Δπηηξνπή δεζκεχηεθε κέζσ ηεο έθζεζεο λα εθπνλήζεη ην 2006 έλα εξκελεπηηθφ έγγξαθν γηα ηηο 11 ει.8, COM(2004), 327, 30/04/ ει. 9, Ibid. 16

18 ζεζκνζεηεκέλεο ΓΗΣ θαζψο θαη κηα ελδειερή αλάιπζε ηνπ αληηθηχπνπ κηαο πηζαλήο λνκνζεηηθήο πξσηνβνπιίαο γηα ηηο ζπκβάζεηο παξαρψξεζεο. 13 Μπνξεί έσο ζήκεξα ην επξσπατθφ δίθαην λα κελ θαιχπηεη άκεζα ηηο ΓΗΣ, σζηφζν, θάηη αλάινγν πξνθχπηεη απφ ηελ εθαξκνγή ζπγθεθξηκέλσλ δηαηάμεσλ ηεο πλζήθεο ΔΚ. Ζ ζπλζήθε ΔΚ ζηα άξζξα 43 θαη 49 ξπζκίδεη ηελ ειεχζεξε εγθαηάζηαζε θαη ηελ ειεχζεξε παξνρή ππεξεζηψλ θαζψο θαη ηηο ζπλαθείο αξρέο ηεο δηαθάλεηαο, ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο, ηεο αλαινγηθφηεηαο θαη ηεο ακνηβαίαο αλαγλψξηζεο. 14 Δπηπιένλ, πέξαλ ηνπ πξσηνγελνχο επξσπατθνχ δηθαίνπ, ζπλαθή κε ηηο ΓΗΣ ζέκαηα ξπζκίδνληαη απφ ηελ Οδεγία 2004/17/ΔΚ ηνπ Δπξσθνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ γηα ην ζπληνληζκφ ησλ δηαδηθαζηψλ ζχλαςεο πκβάζεσλ ζηνπο ηνκείο ηνπ χδαηνο, ηεο ελέξγεηαο, ησλ κεηαθνξψλ θαη ησλ ηαρπδξνκηθψλ ππεξεζηψλ θαζψο θαη απφ ηελ Οδεγία 2004/18/ΔΚ γηα ηηο πκβάζεηο έξγσλ, πξνκεζεηψλ θαη ππεξεζηψλ. 15 ην δήηεκα ησλ δεκφζησλ πκβάζεσλ ην θνηλνηηθφ δίθαην νξίδεη πσο φιεο νη πκβάζεηο ππφ επαρζή αηηία 16 πνπ ζπλάπηνληαη εγγξάθσο κεηαμχ ελφο αλαζέηνληνο νξγαληζκνχ θαη ελφο θνξέα, ζην βαζκφ πνπ έρνπλ σο αληηθείκελν ηελ εθηέιεζε εξγαζηψλ, ηελ πινπνίεζε ελφο έξγνπ ή ηελ παξνρή κηαο ππεξεζίαο, ραξαθηεξίδνληαη «δεκφζηεο πκβάζεηο» έξγσλ ή ππεξεζηψλ. 17 Απ απηφλ ηνλ νξηζκφ αληιείηαη θαη ε έλλνηα ηεο χκβαζεο Παξαρψξεζεο ζχκθσλα κε ην θνηλνηηθφ δίθαην. Απηή ινηπφλ νξίδεηαη σο κηα χκβαζε ε νπνία παξνπζηάδεη ηα ίδηα ραξαθηεξηζηηθά κε κηα δεκφζηα χκβαζε, εθηφο απφ ην γεγνλφο φηη ην εξγνιαβηθφ αληάιιαγκα ζπλίζηαηαη είηε απνθιεηζηηθά ζην δηθαίσκα εθκεηάιιεπζεο ηνπ έξγνπ είηε ζην δηθαίσκα απηφ ζε ζπλδπαζκφ κε θαηαβνιή ακνηβήο ει.13, COM(2005), 569, 15/11/ Σν Άξζξν 43 ΔΚ, κεηαμχ άιισλ, αλαθέξεη: νη πεξηνξηζκνί ηεο ειεπζεξίαο εγθαηαζηάζεσο ησλ ππεθφσλ ελφο θξάηνπο κέινπο ζηελ επηθξάηεηα ελφο άιινπ θξάηνπο κέινπο απαγνξεχνληαη. Σν Άξζξν 49 ΔΚ πξνζζέηεη: νη πεξηνξηζκνί ηεο ειεχζεξεο παξνρήο ππεξεζηψλ ζην εζσηεξηθφ ηεο Κνηλφηεηαο απαγνξεχνληαη φζνλ αθνξά ηνπο ππεθφνπο ησλ θξαηψλ κειψλ πνπ είλαη εγθαηεζηεκέλνη ζε θξάηνο ηεο Κνηλφηεηαο άιιν απφ εθείλν ηνπ απνδέθηνπ ηεο παξνρήο. Δπίζεκε Δθεκεξίδα αξηζ. C 325 ηεο 24/12/ Οη δχν απηέο Οδεγίεο ελζσκαηψζεθαλ ζηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε (κε ηξία ρξφληα θαζπζηέξεζε) κε ην ΠΓ 59/2007 θαη ην ΠΓ 60/2007 αληίζηνηρα. 16 Ο φξνο αλαθέξεηαη ζε κηα χκβαζε απφ ηελ νπνία πξνθχπηνπλ νθέιε γηα φια ηα ζπκβαιιφκελα κέξε. Γελ αλαθέξεηαη δειαδή ζε δσξεέο θαη κνλνκεξείο πξνζθνξέο, παξαρσξήζεηο, θ.η.ι., ρσξίο ζπκβαηηθφ αληάιιαγκα. 17 COM (2004) 327 ηειηθφ, ζει Ibid. 17

19 3. Οη πκβάζεηο Παξαρώξεζεο 3.1. Η δηαδηθαζία ζύλαςεο ησλ πκβάζεσλ Παξαρώξεζεο Ζ δηαδηθαζία εθπφλεζεο ησλ πκβάζεσλ Παξαρψξεζεο είλαη κηα πνιχπινθε θαη αξθεηά ρξνλνβφξνο ππφζεζε ε νπνία μεθηλά απφ ηηο αλαγλσξηζηηθέο κειέηεο ηνπ έξγνπ θαη θαηαιήγεη ζηελ θχξσζε ησλ πκβάζεσλ απφ ηε Βνπιή. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί πσο νη πκβάζεηο Παξαρψξεζεο απνηεινχλ, επί ηεο νπζίαο, ηππηθνχο λφκνπο πνπ ςεθίδεη ε Βνπιή επνκέλσο ε δηαδηθαζία θαη ην πεξηερφκελν ησλ ζπκβάζεσλ, έζησ ηππηθά, δελ ππφθεηληαη ζε θάπνην αλψηεξν θαλνληζηηθφ πιαίζην. 19 Ο ηξφπνο, δειαδή, θαη ην πεξηερφκελν ησλ πκβάζεσλ Παξαρψξεζεο κπνξνχλ λα θαζνξηζηνχλ ad hoc γηα θάζε έξγν αλαιφγσο ηεο βνχιεζεο ηεο εθάζηνηε Κπβέξλεζεο θαη Βνπιήο. Βεβαίσο, ππάξρνπλ νξηζκέλνη πξνθαλείο θαλφλεο ηνπο νπνίνπο ππαγνξεχεη ε δηεζλήο πξαθηηθή φπσο, γηα παξάδεηγκα, φηη δελ είλαη πνηέ δπλαηφλ πξψηα λα θαηαθπξσζεί ην έξγν ζηελ αλάδνρν εηαηξεία θαη θαηφπηλ λα εθπνλεζνχλ ηα ηεχρε δεκνπξάηεζεο. Με ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα θαη ζχκθσλα κε ηηο πξναλαθεξζείζεο δειψζεηο ηνπ Τπνπξγνχ ΠΔΥΧΓΔ, ε δηαδηθαζία ζχλαςεο ησλ πκβάζεσλ Παξαρψξεζεο δηέξρεηαη κέζα απφ πέληε δηαθξηηά ζηάδηα: 20 1 ν ηάδην o Αλαγλσξηζηηθή κειέηε κε εμέηαζε ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ. o Αλαγλσξηζηηθή γεσινγηθή κειέηε γηα θάζε κία απφ ηηο ελαιιαθηηθέο ιχζεηο. o 2 ν ηάδην Καηάιεμε ζηελ θαηαξρήλ θαιχηεξε ιχζε ζε ράξηε 1: θαη θαηαξρήλ εθηίκεζε θφζηνπο Οξηζηηθφο θαζνξηζκφο ράξαμεο απφ ηερληθννηθνλνκηθή άπνςε πνπ πξνθξίλεηαη γηα πεξαηηέξσ κειέηε. 3 ν ηάδην 19 Πέξαλ βεβαίσο ηνπ πληάγκαηνο θαη ησλ θαλφλσλ πνπ έρνπλ ηεζεί απφ ηελ ΔΔ. 20 εκεία πλέληεπμεο Σχπνπ Τπνπξγνχ ΠΔΥΧΓΔ θ. Γ. νπθιηά γηα ηα έξγα κε χκβαζε Παξαρψξεζεο. Τπνπξγείν ΠΔΥΧΓΔ, Γξαθείν Σχπνπ & Γεκνζίσλ ρέζεσλ, 10/03/

20 o o 4 ν ηάδην o o o o o o Υσξνζέηεζε θαη επηβεβαίσζε ηεο πξνθξηζείζαο ράξαμεο, κέζσ Πξνκειέηεο Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ θαη δηαηχπσζεο απφςεσλ. Έλαξμε ρξεκαηννηθνλνκηθήο κειέηεο. Καηάξηηζε ζρεδίνπ ηεπρψλ δεκνπξάηεζεο γηα ζρνιηαζκφ απφ ππνςεθίνπο. Μειέηε, νδνπνηίαο ζε επίπεδν πξνκειέηεο επί ηνπνγξαθηθψλ δηαγξακκάησλ κε ηνπο Αληζφπεδνπο Κφκβνπο, ην δεχηεξνλ νδηθφ δίθηπν θαη φια ηα ζπλνδά έξγα. Οξηζηηθή γεσινγηθή κειέηε Γεσηερληθέο έξεπλεο θαη κειέηεο Μειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ Οξηζηηθνπνίεζε ηεο κνξθήο θαη ηνπ Κφζηνπο ηνπ Έξγνπ Οξηζηηθνπνίεζε ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο κειέηεο 5 ν ηάδην (Σειηθφ) o o o Οξηζηηθνπνίεζε ησλ ηεπρψλ δεκνπξάηεζεο θαη ηεο ζπγγξαθήο ππνρξεψζεσλ θαη απνζηνιή ηνπο ζηνπο νκίινπο πνπ έρνπλ πξνεπηιεγεί, νη νπνίνη ππνβάιινπλ εληφο ιίγσλ κελψλ ηηο πξνηάζεηο ηνπο, αθνχ πξνεγνπκέλσο έρνπλ εγθξηζεί νη πεξηβαιινληηθνί φξνη. Δλ ζπλερεία, απηέο νη πξνζθνξέο αμηνινγνχληαη, αλαδεηθλχεηαη ν αλάδνρνο κε ηνλ νπνίνλ γίλνληαη ζπδεηήζεηο ζε ρξεκαηνδνηηθά ζέκαηα θαη νξηζηηθνπνηνχληαη νη ιεπηνκέξεηεο. Σειηθά, ε χκβαζε ππνβάιιεηαη ζηε Βνπιή πξνο έγθξηζε Πεξίπησζε νινθιεξσκέλνπ έξγνπ: Η Γέθπξα Ρίνπ-Αληηξξίνπ Σν έξγν ηεο κφληκεο δεχμεο ηνπ Ρίνπ κε ην Αληίξξην είλαη ζπγρξεκαηνδνηνχκελν θαη θαηαζθεπάζηεθε κε χκβαζε Παξαρψξεζεο κέζσ ηεο πξναλαθεξζείζαο κεζφδνπ design build finance operate (DBFO) 21. Σν ζπλνιηθφ θφζηνο ηνπ έξγνπ, πεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ εμφδσλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θαηαζθεπαζηηθήο πεξηφδνπ, αλέξρεηαη ζε Βι. θεθ

21 εθαη. Δπξψ πεξίπνπ. Σα πνζά ηεο ρξεκαηνδφηεζεο παξφηη νξίδνληαλ ζηελ αξρηθή χκβαζε αλαπξνζαξκφδνληαλ κε ην πέξαο ηνπ ρξφλνπ, ζχκθσλα κε ηα ζπκθσλεζέληα, κε βάζε έλα καζεκαηηθφ ηχπν (θακπχιε νκνιφγσλ/δπξψ) ν νπνίνο ππνιφγηδε ηηο ηξέρνπζεο ηηκέο. 22 Ζ ρξεκαηνδφηεζε ηνπ έξγνπ ππνινγηδφκελε ζε πνζνζηηαίεο κνλάδεο είλαη ίζσο πεξηζζφηεξν ελδεηθηηθή απφ ηα αληίζηνηρα πνζά θαη θαηαλέκεηαη σο εμήο: 10% κεηνρηθφ θεθάιαην 45% ρξεκαηνδνηηθή ζπκβνιή ηνπ Γεκνζίνπ 45% δάλεην ηεο Δπξσπατθήο Σξάπεδαο Δπελδχζεσλ (ΔΣΔπ) Σν έξγν θαηαζθεπάζηεθε απφ ηελ θνηλνπξαμία Γέθπξα ΑΔ, ζηελ νπνία ζπκκεηέρνπλ νη εμήο εηαηξείεο κε ηα αληίζηνηρα πνζνζηά ε θαζεκία: Vinci Construction Grands Projets (53,00 %) Αθησξ ATE (15,48%) J&Ρ-Αβαμ AE (11,20%) Αζελά AETB & AE (7,74%) Πξννδεπηηθή ATE (7,74%) Παληερληθή AE (4,84%) Ο δηαγσληζκφο γηα ην έξγν πξνθεξχρζεθε ην 1991 θαη νη πξνζθνξέο θαηαηέζεθαλ ηελ 1 ε Γεθεκβξίνπ 1993, σζηφζν, ε χκβαζε Παξαρψξεζεο γηα ηε κειέηε, θαηαζθεπή, ρξεκαηνδφηεζε, ζπληήξεζε θαη εθκεηάιιεπζε ηεο γέθπξαο, κεηαμχ ηνπ ειιεληθνχ Γεκνζίνπ θαη ηεο εηαηξείαο Γέθπξα AE, ππνγξάθεθε ζηηο 3 Ηαλνπαξίνπ Ζ πεξίνδνο κειέηεο θαη θαηαζθεπήο αξρηθά πξνβιεπφηαλ λα δηαξθέζεη επηά ρξφληα, αιιά ηειηθά ην έξγν παξαδφζεθε έηνηκν πξνο ρξήζε πέληε κήλεο λσξίηεξα απφ ηε ζπκβαηηθή εκεξνκελία παξάδνζεο. 23 ε πεξίπησζε πάλησο θαζπζηέξεζεο ζηελ παξάδνζε ηνπ έξγνπ κεγαιχηεξεο ησλ έμη κελψλ, ην άξζξν 7.2 ηεο χκβαζεο 22 Άξζξν 4.3, Ν.2395/ Οχησο ψζηε ην έξγν λα είλαη έηνηκν ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2004, γεγνλφο πνπ επέηξεςε ηε δηέιεπζε ηεο ιακπαδεδξνκίαο κε ηελ νιπκπηαθή θιφγα απφ ηε λέα γέθπξα. Ζ θνηλνπξαμία Γέθπξα ΑΔ έιαβε επηπξφζζεηε ρξεκαηηθή ακνηβή (bonus) γηα ηελ πξφσξε νινθιήξσζε ηνπ έξγνπ, νη αθξηβείο ιεπηνκέξεηεο ηεο νπνίαο δελ έρνπλ δεκνζηεπζεί. 20

22 Παξαρψξεζεο πξνέβιεπε ηελ θαηαβνιή απφ ηνλ αλάδνρν ησλ παξαθάησ πνζψλ σο πνηληθή ξήηξα: 24 α) δψδεθα ρηιηάδσλ (12.000) ECU εκεξεζίσο γηα θάζε εκέξα θαζπζηέξεζεο επί δηάζηεκα πεληαθνζίσλ (500) εκεξψλ θαηά ηελ πάξνδν ησλ αλσηέξσ έμη (6) κελψλ (ή ηεο θαηά παξάηαζε εκεξνκελίαο, θαηά πεξίπησζε) β) είθνζη ηεζζάξσλ ρηιηάδσλ (24.000) ECU εκεξεζίσο γηα θάζε εκέξα θαζπζηέξεζεο κεηά ηελ πάξνδν ηεο πην πάλσ πξνζεζκίαο ησλ πεληαθνζίσλ (500) εκεξψλ H εηαηξεία Γέθπξα AE κεηά ην πέξαο ηνλ θαηαζθεπαζηηθψλ εξγαζηψλ ζα έρεη ηελ επζχλε ιεηηνπξγίαο ηεο γέθπξαο γηα ηξηάληα πέληε ρξφληα, θαζψο ε ρξνληθή δηάξθεηα παξαρψξεζεο ιήγεη ζηηο 24 Γεθεκβξίνπ Παξφια απηά ππάξρεη ε δπλαηφηεηα ζχληκεζεο ηεο πεξηφδνπ εθκεηάιιεπζεο απφ ηελ αλάδνρν εηαηξεία, εάλ επηηεπρζεί ηαρχηεξα ην ζπκβαηηθφ φξην απφδνζεο ησλ ηδίσλ θεθαιαίσλ. Καηφπηλ, ε γέθπξα ζα παξαδνζεί ζην ειιεληθφ Γεκφζην ην νπνίν ζα αλαιάβεη ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο. χκθσλα κε ηε χκβαζε Παξαρψξεζεο ην ειιεληθφ Γεκφζην δελ αλέιαβε ηελ παξνρή εγγπήζεσλ πξνο ηελ Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ γηα ηελ εμφθιεζε ηνπ δαλείνπ, θαζψο ε ππνρξέσζε απηή αλαιήθζεθε απφ φκηιν εκπνξηθψλ Σξαπεδψλ κε ηε ζπκκεηνρή ηεο Bank of America θαη ηεο Bank of Tokyo-Mitsubishi. Σν ειιεληθφ Γεκφζην αλέιαβε, φκσο, ηελ ππνρξέσζε πξνο ηελ θνηλνπξαμία λα ηεο παξέρεη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ έξγνπ έλα δάλεην χςνπο 75 εθαη. Δπξψ, ππφ κνξθή δαλείνπ ελ αλακνλή (stand by facility) 25, ην νπνίν ζα ρξεζηκνπνηεζεί κφλν ζηελ πεξίπησζε πνπ ηα έζνδα απφ ηα δηφδηα δελ επαξθνχλ γηα ηελ απνπιεξσκή ηνπ δαλείνπ ηεο ΔΣΔπ. Έλα παξεκθεξέο δάλεην (contingent facility) 26, χςνπο 20 εθαη. Δπξψ, δηαηέζεθε απφ ηνλ φκηιν ησλ εκπνξηθψλ Σξαπεδψλ, ην νπνίν είλαη θαη απηφ δηαζέζηκν απφ ηελ έλαξμε ιεηηνπξγίαο ηνπ έξγνπ. Ζ ρξήζε ηνπ 24 Τπφ ηελ πξνυπφζεζε φηη ην κέγηζην ζπλνιηθφ πνζφ ησλ πνηληθψλ ξεηξψλ ιφγσ θαζπζηέξεζεο δε ζα κπνξεί λα ππεξβεί ην ζπλνιηθφ πνζφ ησλ δψδεθα εθαη. ECU. Άξζξν 7.2, Ν.2395/ Άξζξν 4, Ν.2395/ Ibid. 21

23 ζπλφινπ ηνπ δαλείνπ ηνπ ηξαπεδηθνχ νκίινπ απνηειεί, εληνχηνηο, απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ πξφζβαζε ζην έηεξν δάλεην ηνπ ειιεληθνχ Γεκνζίνπ. Σν ειιεληθφ Γεκφζην είρε αλαιάβεη φκσο πξνεγνπκέλσο ηε δέζκεπζε, εάλ ε ζχκβαζε δελ εηίζεην ζε ηζρχ ιφγσ κε εμεχξεζεο ρξεκαηνδφηεζεο, λα θαηαβάιεη ζηνλ αλάδνρν ρξεκαηηθφ βξαβείν 90 εθαη. δξαρκψλ έλαληη ηεο κεηαβίβαζεο ζην ειιεληθφ Γεκφζην ησλ δηθαησκάησλ ρξήζεο ηεο ηερληθήο πεξηγξαθήο θαη ησλ ζρεδίσλ. 27 Ζ αλάδνρνο εηαηξεία απνιάκβαλε ηφζν θαηά ηε δηάξθεηα θαηαζθεπήο ηνπ έξγνπ, φζν θαη κεηέπεηηα, κηαο ζεηξάο θνξνινγηθψλ θαη άιισλ πξνλνκίσλ. Υαξαθηεξηζηηθή έλδεημε απνηειεί ην άξζξν 12.1 ηεο χκβαζεο ην νπνίν αλαθέξεη: Ο Αλάδνρνο δελ ζεσξείηαη απφ θνξνινγηθήο απφςεσο ηερληθή εηαηξεία θαη δελ ππάγεηαη ζηηο δηαηάμεηο πεξί θνξνινγίαο εηζνδήκαηνο ηερληθψλ εηαηξεηψλ. Δπίζεο ε πξνζπάζεηα ηνπ Γεκνζίνπ λα εμαηξέζεη ηελ αλάδνρν εηαηξεία απφ δηάθνξεο άιιεο ππνρξεψζεηο ησλ ηερληθψλ εηαηξεηψλ, θαηά ηε δηάξθεηα ησλ εξγαζηψλ, δηαθαίλεηαη θαη απφ ηελ πξφβιεςε φηη νη ηπρφλ ζπζζσξεπκέλεο δεκηέο ηνπ αλαδφρνπ δχλαληαη λα κεηαθέξνληαη πξνο ζπκςεθηζκφ κε θνξνινγεηέα θέξδε επνκέλσλ ρξήζεσλ ρσξίο θαλέλα ρξνληθφ πεξηνξηζκφ. 28 Πέξα απφ ηα ρξεκαηννηθνλνκηθά δεδνκέλα ηνπ έξγνπ πξέπεη λα αλαθεξζνχλ, έζησ θαη ζπλνπηηθά, νξηζκέλα ηερληθά ζηνηρεία ηα νπνία απνηεινχλ θαη απηά αλαπφζπαζηα κέξε ηεο ζπγθεθξηκέλεο χκβαζεο. Ο ρξφλνο, γηα παξάδεηγκα, ν νπνίνο εμνηθνλνκείηαη γηα ηα δηεξρφκελα νρήκαηα, ιφγσ ηεο πξνσζεκέλεο ηερλνινγηθά θαηαζθεπήο, απνηειεί ζεκαληηθφ φθεινο γηα ηελ ηνπηθή θαη ηελ εζληθή νηθνλνκία θαη ζπλεγνξεί ππέξ ηεο ζπγθεθξηκέλεο κεζφδνπ. πλνιηθά, ζχκθσλα κε ηηο εθηηκήζεηο ησλ εηδηθψλ, ε γέθπξα Ρίνπ - Αληηξξίνπ είλαη ε κεγαιχηεξε θαισδησηή γέθπξα πνιιαπιψλ αλνηγκάησλ ζηνλ θφζκν, κε κήθνο κέηξα, ηα νπνία θηάλνπλ ηα κέηξα εάλ ζπλππνινγηζηεί ε πξνζζήθε ησλ γεθπξψλ πξφζβαζεο. Γηαζέηεη ηέζζεξηο ππιψλεο, ηξία θεληξηθά αλνίγκαηα ησλ 560 κέηξσλ, δχν ισξίδεο θπθινθνξίαο ζπλ κία βνεζεηηθή αλά θαηεχζπλζε θαη επηπιένλ είλαη ε κνλαδηθή γέθπξα πνπ εδξάδεηαη ζε βάζνο σο θαη 65 κέηξσλ θάησ απφ ηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο. Σν νδφζηξσκα ηεο γέθπξαο βξίζθεηαη 52 κέηξα πάλσ απφ ηελ επηθάλεηα ησλ 27 Άξζξν 3.4, Ibid. 28 Άξζξν 12.2, παξ. ζη, Ibid. 22

24 πδάησλ θαη έρεη αληνρή ζην ελδερφκελν ζχγθξνπζεο δεμακελφπινηνπ ηφλσλ κε ηαρχηεηα 16 θφκβσλ. Ηδηαίηεξε ζεκαζία έρεη επίζεο φηη ε πεξηνρή ζηελ νπνία θαηαζθεπάζηεθε ε γέθπξα είλαη ζεηζκνγφλνο, κε απνηέιεζκα νη πξνδηαγξαθέο θαηαζθεπήο λα είλαη πξαγκαηηθά απαηηεηηθέο θαη θαηά ζπλέπεηα δαπαλεξέο. Σφζν ε ηερληθή πνιππινθφηεηα φζν θαη νη ρξεκαηννηθνλνκηθέο απαηηήζεηο ηεο δεχμεο απνηέιεζαλ ζεκαληηθά ζηνηρεία γηα ηελ επηινγή ηεο θαηαζθεπήο ηνπ έξγνπ κέζσ ΓΗΣ. Μέζσ ηεο λέαο γέθπξαο ε απφζηαζε Ρίνπ - Αληηξξίνπ δηαλχεηαη ζε 4 ιεπηά ηεο ψξαο έλαληη ησλ ιεπηψλ, αληίζηνηρα, πνπ ρξεηάδνληαη ηα ferryboat ηεο γξακκήο. Με ηα ferry-boat ν κέζνο φξνο δηεξρφκελσλ απηνθηλήησλ ήηαλ ηελ εκέξα, ελψ κεηά ηελ απφδνζε ηεο γέθπξαο ζηελ θπθινθνξία ν εηήζηνο κέζνο φξνο θζάλεη ηα θαη ζηηο εκέξεο αηρκήο ηα απηνθίλεηα ηελ εκέξα. Χο ην κνλαδηθφ ίζσο αξλεηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο λέαο γέθπξαο, απφ ηελ πιεπξά ησλ ρξεζηψλ, ραξαθηεξίδεηαη ην απμεκέλν θφζηνο δηέιεπζεο γεγνλφο πάλησο πνπ δελ απέηξεςε ηνλ εθηεηακέλν θφξην Πεξίπησζε δξνκνινγεκέλνπ έξγνπ: Ο Απηνθηλεηόδξνκνο Κεληξηθήο Διιάδνο (Δ-65) ζην πιαίζην ησλ λέσλ νδηθώλ έξγσλ Tα έμη λέα νδηθά έξγα ηα νπνία εμαγγέιζεθαλ ην 2005 δελ απνηεινχζαλ βέβαηα θαηλνηφκεο πξνηάζεηο, φζνλ αθνξά ηνπιάρηζηνλ ζηελ νπζία ηνπο. Σα πεξηζζφηεξα απ απηά είραλ ήδε δξνκνινγεζεί ζην παξειζφλ αιιά βξίζθνληαλ φκσο ζε πξψηκν ζηάδην πινπνίεζεο. χκθσλα κε ηνλ Τπνπξγφ ΠΔΥΧΓΔ 30, κε ην λέν ζρεδηαζκφ, επηδηψρζεθε ε ειαρηζηνπνίεζε ησλ ζπλνιηθψλ νηθνλνκηθψλ ππνρξεψζεσλ πνπ αλέιαβε ην Γεκφζην ζε ζρέζε κε ηα ζπκθσλεζέληα ζηηο παιαηφηεξεο πκβάζεηο ηνπ Ρίνπ Αληηξξίνπ θαη ηεο Αηηηθήο Οδνχ. Σν επηρείξεκα απηφ ζηεξίρζεθε ζην γεγνλφο φηη ζηα πξνεγνχκελα έξγα ην ειιεληθφ Γεκφζην εγγπνχληαλ ηα δάλεηα πνπ ιάκβαλε ν παξαρσξεζηνχρνο, ελψ ζηα έμη λέα έξγα ην ξφιν ηνπ εγγπεηή αλαιακβάλνπλ ηξίηνη ηδησηηθνί 29 ην πξψην δηάζηεκα ιεηηνπξγίαο ηεο γέθπξαο νη ρξήζηεο θαηέβάιαλ 9,7 Δπξψ αλά δηέιεπζε ελψ ην αληίζηνηρν θφζηνο κεηαθνξάο ησλ Η.Υ. απηνθηλήησλ κε ηα ferry boat ηεο γξακκήο ήηαλ 6,6 Δπξψ. Σν ζεκεξηλφ θφζηνο δηέιεπζεο ηεο γέθπξαο είλαη 10,9 Δπξψ. 30 Πξβι. ππνζεκείσζε κε αξηζ

25 θνξείο. Απηή ε δηαδηθαζία ζα γίλεη κέζσ ηεο πξνζθφκηζεο γηα θάζε έξγν επηζηνιήο δαλεηαθήο ππνζηήξημεο κε ηελ νπνία νη Σξάπεδεο ζα πηζηνπνηνχλ, αθελφο, φηη απνδέρνληαη ηνπο φξνπο ηεο χκβαζεο Παξαρψξεζεο σο έρνπλ θαη, αθεηέξνπ, φηη ζθνπεχνπλ λα ρξεκαηνδνηήζνπλ ην έξγν. ηα λέα νδηθά έξγα ε δηαδηθαζία ηνπ δηαγσληζκνχ θαηαξηίζηεθε κε ηέηνηνλ ηξφπν ψζηε λα ππάξρεη εμαξρήο, νπζηαζηηθά απφ ηα πξψηα ζηάδηα ηνπ δηαγσληζκνχ, ε ζπκκεηνρή ησλ ππνςήθησλ δαλεηζηψλ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν, ζχκθσλα κε ην ζθεπηηθφ ησλ ηζπλφλησλ, ειαρηζηνπνηείηαη ην ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ απαηηείηαη γηα ηελ νξηζηηθή εμαζθάιηζε ηεο ρξεκαηνδφηεζεο θαη σο εθ ηνχηνπ ε θαηαζθεπή ησλ έξγσλ μεθηλά λσξίηεξα. Ζ ζπκκεηνρή ησλ δαλεηζηξηψλ Σξαπεδψλ απφ ηα αξρηθά ζηάδηα ηεο δηαδηθαζίαο ηνπ δηαγσληζκνχ, ζχκθσλα κε ην ίδην ζθεπηηθφ, εμαζθαιίδεη ηελ εμνηθνλφκεζε ελφο θαη πιένλ έηνπο απφ ην ζπλνιηθφ ρξφλν εθηέιεζεο ησλ έξγσλ. Σα έμη λέα έξγα ηα νπνία πξφθεηηαη λα βαζηζηνχλ ζηελ πξναλαθεξζείζα δηαδηθαζία είλαη ηα αθφινπζα: Τπνζαιάζζηα Αξηεξία Θεζζαινλίθεο, ΠΑΘΔ / Μαιηαθφο Κιεηδί, Ηφληα Οδφο (Αληίξξην - Ησάλληλα), Κφξηλζνο - Σξίπνιε - Καιακάηα & Λεχθηξν πάξηε, Απηνθηλεηφδξνκνο Κεληξηθήο Διιάδνο (Δ-65), θαη Διεπζίλα - Κφξηλζνο - Πάηξα - Πχξγνο Σζαθψλα. Απφ ηε δηαδηθαζία θαη ηνπο φξνπο πινπνίεζεο ησλ έξγσλ είλαη απαξαίηεην εδψ λα δηεπθξηληζηνχλ ηα βαζηθφηεξα ζεκεία, φπσο απηά πξνθχπηνπλ απφ ηηο ππνγξαθείζεο πκβάζεηο. Έηζη ινηπφλ απφ ην ζπλνιηθφ θφζηνο ηνπο, πεξίπνπ 7 δηο Δπξψ, ε ζπκκεηνρή ηνπ ειιεληθνχ Γεκνζίνπ ζα πεξηνξηζηεί ζηα 2 δηο, ελψ ηα κηζά απ απηά ζα πξνέξρνληαη απφ θνηλνηηθά θνλδχιηα. Ζ εθκεηάιιεπζε ησλ ελ ιφγσ έξγσλ απφ ηνλ παξαρσξεζηνχρν ζα είλαη ζε θάζε πεξίπησζε πεξίπνπ ηξηάληα ρξφληα. Μεηά ην πέξαο ηεο ζχκβαζεο, ην Γεκφζην ζα πξνθεξχμεη λένπο δηαγσληζκνχο γηα ηελ αλαθαηαζθεπή, ηε ιεηηνπξγία θαη ηελ εθκεηάιιεπζή ηνπο. Απηφ φκσο δελ ηζρχεη θαη ζηελ πεξίπησζε ηεο ππνζαιάζζηαο αξηεξίαο ηεο Θεζζαινλίθεο, ε νπνία κεηά ηε ιήμε ηεο χκβαζεο ζα πεξηέιζεη ζην ειιεληθφ Γεκφζην. Ζ απνπιεξσκή ησλ έξγσλ ζχκθσλα κε ην αξρηθφ ζρέδην ζα πξνέιζεη απφ ηελ εθκεηάιιεπζε, θπξίσο, ησλ δηνδίσλ κεηά ηελ έλαξμε ιεηηνπξγίαο. Σν χςνο ησλ δηνδίσλ θαζνξίζηεθε ην 2007 κε ηελ ππνγξαθή ησλ πκβάζεσλ Παξαρψξεζεο θαη βξίζθεηαη ζ φια ηα έξγα ζην επίπεδν ησλ Δπξψ, αλά ρηιηφκεηξν, θαζψο ηα δηφδηα ζα ρξεψλνληαη αλάινγα κε ηε 24

26 δηαλπφκελε απφζηαζε. 31 ε πεξίπησζε πάλησο πνπ ν θπθινθνξηαθφο θφξηνο είλαη κεγαιχηεξνο απφ ηνλ αλακελφκελν, ππάξρεη ε πξφβιεςε γηα επηζηξνθή κέξνπο ησλ ρξεκάησλ ζην Γεκφζην. 32 Ο Οδηθφο Άμνλαο Κεληξηθήο Διιάδνο (Δ-65) είλαη θιεηζηφο απηνθηλεηφδξνκφο κε έμη ισξίδεο θπθινθνξίαο, ηξεηο αλά θαηεχζπλζε, θαη ζπλνιηθφ κήθνο 232 ρικ. πνπ ζα ελψλεη ηε Λακία θαη ηνλ ΠΑΘΔ κε ηελ Δγλαηία Οδφ. Βάζεη ηεο πξνζθνξάο ηνπ αλαδφρνπ, ν νπνίνο επειέγε ην 2007, ην ζπλνιηθφ θφζηνο ηνπ έξγνπ αλέξρεηαη ζε 1,6 δηο Δπξψ. Σν έξγν έρεη ραξαθηεξηζηεί κε ηελ απφθαζε Νν. 1692/96/EC ηεο ΔΔ σο ηκήκα ηνπ Γηεπξσπατθνχ Γηθηχνπ Μεηαθνξψλ (ΣΔΝ) θαη εληάζζεηαη ζην Μέηξν 3.1 ηνπ Δπηρεηξεζηαθνχ Πξνγξάκκαηνο Οδηθνί Άμνλεο, Ληκάληα θαη Αζηηθή Αλάπηπμε ηνπ Γ ΚΠ. Γηα ηε Γ Πξνγξακκαηηθή Πεξίνδν ( ) αλακέλεηαη λα εληαρζεί ζην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Δλίζρπζε ηεο Πξνζπειαζηκφηεηαο ηνπ ΔΠΑ. απηφ ην ζεκείν ε κειέηε ηεο ζπγθεθξηκέλεο ζχκβαζεο παξαρψξεζεο ζα βνεζήζεη ζην λα πξνθχςνπλ ηα ελδεηθηηθά ζηνηρεία θαη ηα γεληθφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ζπκπξάμεσλ ηέηνηαο κνξθήο. ηε ζπλέρεηα, ηα ελ ιφγσ ραξαθηεξηζηηθά πνπ ζα πξνθχςνπλ απφ ηηο πκπξάμεηο κέζσ ησλ πκβάζεσλ Παξαρψξεζεο ζα ρξεζηκεχζνπλ γηα ηηο απαξαίηεηεο ζπγθξίζεηο κε ηηο αληίζηνηρεο ΓΗΣ βάζεη ηνπ Ν.3389/05. Ζ χκβαζε Παξαρψξεζεο ηνπ Απηνθηλεηφδξνκνπ Κεληξηθήο Διιάδνο (Δ-65), ε νπνία ππεγξάθε ζηηο 31 Μαΐνπ 2007 θαη θπξψζεθε απφ ηε Βνπιή ηνλ πεξαζκέλν Ηνχιην, πεξηιακβάλεη: α) ηελ θαηαζθεπή, ιεηηνπξγία θαη ζπληήξεζε ηνπ άμνλα Λακία (ΠΑΘΔ) Παλαγηά (Δγλαηία), κήθνπο 175 ρικ., πνπ ζα θαηαζθεπαζηεί εμ νινθιήξνπ απφ ηελ αξρή, ζε εληειψο λέα ράξαμε β) ηε δηαρείξηζε θαη ζπληήξεζε ηνπ ηκήκαηνο απφ ηε θάξθεηα έσο ηηο Pάρεο Φζηψηηδαο ηνπ ΠΑΘΔ, κήθνπο 57 ρικ. 31 Γηα ηελ ππνζαιάζζηα αξηεξία ηεο Θεζζαινλίθεο πξνβιέπεηαη σο κέγηζηε ρξέσζε 0.93 Δπξψ. 32 Πξβι. πίλαθα 2 γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ πνζνχ επηζηξνθήο ζηνλ Δ

27 Ζ θνηλνπξαμία ε νπνία αλέιαβε ην έξγν επσκίζηεθε ην θφζηνο, φρη κφλν ηεο ιεηηνπξγίαο αιιά, θαη ηεο ζπληήξεζεο ηνπ έξγνπ έλαληη είζπξαμεο δηνδίσλ, ηα νπνία ζα ρξεψλνληαη αλάινγα κε ηελ απφζηαζε πνπ δηαλχεη ν ρξήζηεο. Όζνλ αθνξά ζηε δαλεηνδφηεζε ηνπ έξγνπ, θαηά ηελ ππνγξαθή ηεο ζχκβαζεο είραλ ήδε ππνγξαθεί κεηαμχ ηνπ παξαρσξεζηνχρνπ θαη ησλ Σξαπεδψλ ηξηάληα πέληε δαλεηαθέο ζπκβάζεηο ελψ, φπσο πξναλαθέξζεθε, ην Γεκφζην δελ αλέιαβε ην ξφιν εγγπεηή. Αληηζέησο ζπκβάιιεη θαηά 300 εθαη. Δπξψ, ζε παξνχζα αμία, εθ ησλ νπνίσλ φκσο ην ήκηζπ ζα πξνέιζεη απφ θνηλνηηθή ρξεκαηνδφηεζε. Δπηπιένλ, ζεκαληηθή εμέιημε απνηειεί ην γεγνλφο πσο ην έξγν δελ πξνβιέπεηαη λα είλαη απνθιεηζηηθά απηνρξεκαηνδνηνχκελν 33, θαζψο ζα δνζεί επηδφηεζε ιεηηνπξγίαο θαηαλεκεκέλε ζηα ηξηάληα ρξφληα ηεο παξαρψξεζεο κέγηζηνπ χςνπο 310 εθαη. Δπξψ ζε παξνχζα αμία. Ζ επηδφηεζε απηή πξνβιέπεηαη λα κεηψλεηαη ζηαδηαθά αλάινγα κε ηελ αχμεζε ηεο θπθινθνξίαο, φπσο απηή πξνθχπηεη απφ ηνλ παξαθάησ πίλαθα: 34 Πνζνζηό Αύμεζεο Δζόδσλ Πνζνζηό Μείσζεο Δπηδόηεζεο 10.00% % 15.00% % 20.00% % 25.00% % 71.23% % % % (άξα πιεξσκή πξνο ην Πίλαθαο 2: Ζ επηδφηεζε ηνπ Γεκνζίνπ ζηε ιεηηνπξγία ηνπ Απηνθηλεηφδξνκνπ Κεληξηθήο Διιάδνο (Δ-65). Πεγή: Αηηηνινγηθή Έθζεζε ηεο θχξσζεο ηεο χκβαζεο απφ ηε Βνπιή. Ζ δηάξθεηα ηεο χκβαζεο είλαη ηξηαθνληαεηήο θαη παξφηη ν ζπλνιηθφο ρξφλνο νινθιήξσζεο ηεο θαηαζθεπήο ηνπ έξγνπ είλαη πεληέκηζη ρξφληα, πξνβιέπνληαη δχν επηπιένλ πξνζεζκίεο νξφζεκα. Ζ πξψηε πξνζεζκία είλαη είθνζη ηέζζεξηο κήλεο απφ ηελ έλαξμε ηεο παξαρψξεζεο θαη αθνξά ζηελ νινθιήξσζε ηνπ ηκήκαηνο απφ ηε Λακία (ΠΑΘΔ) κέρξη ηε ζχλδεζε ηεο κε ηελ Δζληθή Οδφ κεηά ηελ πφιε ηεο Λακίαο θαη ηελ έμνδν πξνο Καξπελήζη. Ζ δεχηεξε πξνζεζκία είλαη ζαξάληα πέληε κήλεο απφ ηελ έλαξμε ηεο 33 Πξβι. θεθ. 6.1 γηα ηηο ρξεκαηνδνηηθέο θαηεγνξίεο ησλ έξγσλ. 34 Γηα παξάδεηγκα, ε χκβαζε πξνβιέπεη φηη γηα αχμεζε θπθινθνξίαο θαηά 35% ε επηδφηεζε κεηψλεηαη ζην κηζφ θαη κεδελίδεηαη αλ ε θπθινθνξία απμεζεί θαηά 71%. 26

28 παξαρψξεζεο θαη αθνξά ζηελ νινθιήξσζε ηνπ ηκήκαηνο Σξίθαια Καιακπάθα Δγλαηία. Σα βαζηθά ζεκεία ηεο δηαδηθαζίαο ηνπ δηαγσληζκνχ, φπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηελ Αηηηνινγηθή Έθζεζε 35 ηεο θχξσζεο ηεο χκβαζεο απφ ηε Βνπιή, έρνπλ σο εμήο: 1. Με απφθαζε ηνπ ΤΠΔΥΧΓΔ εγθξίζεθε ε δηελέξγεηα δηαγσληζκνχ κε ηελ θιεηζηή δηαδηθαζία (πξνεπηινγή) ζρεηηθά κε ηε κειέηε, θαηαζθεπή, ρξεκαηνδφηεζε, ιεηηνπξγία θαη ζπληήξεζε ηνπ Απηνθηλεηφδξνκνπ Κεληξηθήο Διιάδνο Δ Με απφθαζε ηνπ ΤΠΔΥΧΓΔ νξηζηηθνπνηήζεθε ν πίλαθαο ησλ πξνεπηιεγκέλσλ νκίισλ ηνπ Απηνθηλεηφδξνκνπ Κεληξηθήο Διιάδνο Δ Με λεψηεξε απφθαζε εγθξίζεθαλ ηα ηεχρε δεκνπξάηεζεο ηνπ δηαγσληζκνχ επί ησλ νπνίσλ θιήζεθαλ λα ππνβάιινπλ πξνζθνξέο νη πξνεπηιεγέληεο φκηινη. 4. Οξίζζεθε σο εκεξνκελία ππνβνιήο ησλ πξνζθνξψλ. 5. Δγθξίζεθε ε ζπγθξφηεζε επηηξνπήο δηαγσληζκνχ γηα ηελ παξαιαβή ησλ πξνζθνξψλ θαη ηνλ έιεγρν ηνπ Φαθέινπ Α (ηππηθά δηθαηνινγεηηθά). Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ν δηαγσληζκφο ππήξμε ηδηαίηεξα ρξνλνβφξνο θαη πνιχπινθνο θαη, επηπιένλ, ην ΤΠΔΥΧΓΔ αλαγθάζηεθε λα ηνλ επαλαιάβεη εμαηηίαο νξηζκέλσλ ελζηάζεσλ. Μεηά ηελ θαηαθχξσζε ηνπ έξγνπ ζηνλ αλάδνρν αθνινπζεί ε δηαδηθαζία ηεο πινπνίεζεο ηεο χκβαζεο Παξαρψξεζεο. Ζ πινπνίεζε ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε, φπσο αλαθέξεηαη ζηε χκβαζε, αθνινπζεί ηξία ζηάδηα: 36 1 ν ηάδην: Απφ ηελ ππνγξαθή ηε χκβαζεο, πινπνηνχληαη απνθιεηζηηθά νη δηαηάμεηο εθείλεο πνπ αθνξνχλ ξπζκίζεηο θαη ελέξγεηεο ησλ ζπκβαιινκέλσλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ επίηεπμε ηεο Ζκεξνκελίαο Έλαξμεο Παξαρψξεζεο (άξζξν 37.5 ηεο ζχκβαζεο) θαη επηπιένλ ην Γεκφζην δηθαηνχηαη (άξζξν 5.7) λα δεηήζεη απφ ηνλ παξαρσξεζηνχρν λα εθηειέζεη πξφδξνκεο εξγαζίεο απφ ηελ 35 ει ηεο Αηηηνινγηθήο Έθζεζεο: Κχξσζε χκβαζεο Παξαρψξεζεο ηνπ Έξγνπ Μειέηε Καηαζθεπή Υξεκαηνδφηεζε Λεηηνπξγία πληήξεζε θαη Δθκεηάιιεπζε ηνπ Απηνθηλεηνδξφκνπ Κεληξηθήο Διιάδνο (Δ-65) θαη Ρχζκηζε πλαθψλ Θεκάησλ. 36 ει , Ibid. 27

29 εκεξνκελία ππνγξαθήο ηεο χκβαζεο κέρξη ηελ εκεξνκελία έλαξμεο παξαρψξεζεο, φπσο έξεπλεο, κειέηεο, ζχληαμε εγρεηξηδίσλ, ην θφζηνο ησλ νπνίσλ δε δχλαηαη λα ππεξβαίλεη ην πέληε ηνηο εθαηφ (5%) ηνπ Σηκήκαηνο Μειεηψλ Καηαζθεπψλ. Οη πξφδξνκεο απηέο εξγαζίεο ζα ζπκβάινπλ ζηελ ηαρχηεξε έλαξμε, εθηέιεζε θαη νινθιήξσζε ηνπ έξγνπ. 2 ν ηάδην: Απφ ηελ εκεξνκελία έλαξμεο ηζρχνο ηνπ θπξσηηθνχ λφκνπ πινπνηείηαη ην ζχλνιν ησλ δηαηάμεσλ ηεο χκβαζεο, ππφ ηελ επηθχιαμε ησλ δηαηάμεσλ, ε πινπνίεζε ησλ νπνίσλ πξνυπνζέηεη ηελ επέιεπζε ηεο Ζκεξνκελίαο Έλαξμεο Παξαρψξεζεο (άξζξν 37.5). 3 ν ηάδην: Με ηελ εμαίξεζε ησλ πξνζεζκηψλ πνπ άξρνληαη απφ ηελ εκεξνκελία ππνγξαθήο ηεο χκβαζεο Παξαρψξεζεο, ε εκεξνκελία έλαξμεο παξαρψξεζεο απνηειεί ζεκείν αθεηεξίαο φισλ ησλ πξνζεζκηψλ πνπ αλαθέξνληαη ζηελ χκβαζε (άξζξν 5.2.3). Οη ζπκβαηηθέο ππνρξεψζεηο ηνπ αλαδφρνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξ. 4.4, ηνπ άξζξνπ 4, ηεο χκβαζεο Παξαρψξεζεο θαη είλαη νη εμήο: (i) (ii) (iii) (iv) (v) (vi) (vii) Να ρξεκαηνδνηήζεη ην Έξγν κε ίδηα θαη δαλεηαθά θεθάιαηα. Να εθπνλήζεη φιεο ηηο αλαγθαίεο έξεπλεο θαη Μειέηεο. Να εθηειέζεη φιεο ηηο Καηαζθεπέο θαη φζεο άιιεο εξγαζίεο ζπκβαηηθά απαηηνχληαη κέρξη θαη ηε ιήμε ηεο Πεξηφδνπ Παξαρψξεζεο. Να ιεηηνπξγήζεη ην Έξγν Παξαρψξεζεο ζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο Πεξηφδνπ Λεηηνπξγίαο. Να ζπληεξήζεη ην Έξγν Παξαρψξεζεο ζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο Πεξηφδνπ Παξαρψξεζεο. Να εγγπεζεί ηελ θαιή ιεηηνπξγία ηνπ Έξγνπ Παξαρψξεζεο θαηά ηελ Πεξίνδν Δγγχεζεο ΔΠ θαη ησλ Σνπηθψλ Έξγσλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο Πεξηφδνπ Δγγχεζεο Σνπηθψλ Έξγσλ (ΠΔ ΣΔ ). Να θαηαβάιεη ην ζχλνιν ησλ ακνηβψλ θαη εμφδσλ ηνπ Αλεμάξηεηνπ Μεραληθνχ, ζχκθσλα κε ην Πξνζάξηεκα

30 (viii) (ix) (x) (xi) (xii) (xiii) (xiv) (xv) (xvi) Να παξαδψζεη ην Έξγν Παξαρψξεζεο θαηά ηε ιήμε ηεο Πεξηφδνπ Παξαρψξεζεο ζε πιήξε ιεηηνπξγία, ζχκθσλα κε ηνπο φξνπο ηεο παξνχζαο Να ζπλάςεη θαη δηαηεξεί ζε ηζρχ ηηο πξνβιεπφκελεο αζθαιηζηηθέο ζπκβάζεηο. Να εθπαηδεχζεη ην πξνζσπηθφ ηνπ Γεκνζίνπ ζηα θαζήθνληα θαη ζηνλ ρξφλν πνπ πξνβιέπνληαη ζηελ παξνχζα. Να ελεκεξψλεη ηνπο Υξήζηεο ζχκθσλα κε ηηο πξνβιέςεηο ηεο χκβαζεο. Να δηεπθνιχλεη ηελ άζθεζε ησλ αξκνδηνηήησλ εθ κέξνπο ηνπ Γεκνζίνπ θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηζρχνο ηεο χκβαζεο Παξαρψξεζεο. Να εγθαηαζηήζεη ζχζηεκα πνηνηηθνχ ειέγρνπ θαη δηαζθάιηζεο πνηφηεηαο ζ φια ηα ζηάδηα κειέηεο, θαηαζθεπήο, ιεηηνπξγίαο, εθκεηάιιεπζεο θαη ζπληήξεζεο ηνπ Έξγνπ, ην νπνίν ζα πηζηνπνηεζεί απφ θαηάιιειν νίθν. Να πξνβαίλεη ζηηο Πιεξσκέο πξνο ην Γεκφζην ησλ πνζψλ πνπ πξνζδηνξίδνληαη θαζ χςνο θαη ηξφπν θαηαβνιήο ζην Άξζξν 25 ηεο παξνχζαο Να ζπλεξγάδεηαη κε ηνπο θνξείο πνπ έρνπλ ηελ επζχλε θαηαζθεπήο, ιεηηνπξγίαο, ζπληήξεζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ πνπ ζπλδέεηαη θαζ νηνλδήπνηε ηξφπν κε ην ΔΠ. Να ηνπνζεηήζεη επθξηλείο πηλαθίδεο ηνπιάρηζηνλ ζε θάζε κεησπηθφ ζηαζκφ δηνδίσλ (θαη αλά θαηεχζπλζε), ζηηο νπνίεο λα αλαγξάθεηαη φηη ην Έξγν ρξεκαηνδνηείηαη απφ πξνγξάκκαηα ηεο ΔΔ. 29

31 4. Οη ΓΙΣ ζύκθσλα κε ην λνκνζεηηθό πιαίζην 4.1. Ο Νόκνο 3389/2005 Με ην λφκν 3389/05 ζεζπίδεηαη γα πξψηε θνξά ζηελ Διιάδα έλα κφληκν πιαίζην κε ην νπνίν ζα πξνρσξήζνπλ νη πεξηζζφηεξεο πκπξάμεηο Γεκνζίνπ θαη Ηδησηηθνχ Σνκέα. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ελψ ν λφκνο δελ ππνρξεψλεη φιεο ηηο κειινληηθέο πκπξάμεηο λα ππαρζνχλ ζηηο δηαηάμεηο ηνπ, παξφια απηά ηφζν ν λφκνο φζν θαη ε Κπβέξλεζε πξνζπαζνχλ λα εληάμνπλ ελλνηνινγηθά φιεο ηηο ΓΗΣ ζην λφκν απηφ. Δπηρεηξείηαη δειαδή λα εκθαληζηεί ην ζπγθεθξηκέλν λνκνζέηεκα σο ε πξψηε πξνζπάζεηα αλάπηπμεο ησλ ΓΗΣ ζηελ Διιάδα, θάηη πνπ φπσο ήδε πξνθχπηεη απφ ηε κέρξη ηψξα αλάιπζε δελ ηζρχεη. 37 Οη πκβάζεηο Παξαρψξεζεο απνηεινχλ αλακθίβνια κηα κνξθή ΓΗΣ (PPP) 38, θαζψο πιεξνχλ φια ηα απαξαίηεηα ζεσξεηηθά αιιά θαη πξαθηηθά θξηηήξηα, θάηη πνπ αλαγλσξίδεηαη άιισζηε θαη απφ ηνπο Βξεηαλνχο νη νπνίνη απνηεινχλ ηνπο εηζεγεηέο ηνπ φξνπ. χκθσλα κε ην N.3389/05, σο δεκφζηνη θνξείο, νη νπνίνη κπνξνχλ λα ζπλάπηνπλ ζπκβάζεηο ζχκπξαμεο, νξίδνληαη: ην Γεκφζην, νη ΟΣΑ, ηα ΝΠΓΓ θαη νη αλψλπκεο εηαηξείεο ησλ νπνίσλ ην ζχλνιν ηνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ αλήθεη ζην Γεκφζην ή ζε δεκφζηνπο θνξείο. 39 Οη ηδησηηθνί θνξείο (ΝΠΗΓ) κε ηε ζεηξά ηνπο γηα λα κπνξνχλ λα ζπκκεηάζρνπλ ζε έξγα πνπ εληάζζνληαη ζηηο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ απηνχ νθείινπλ λα δεκηνπξγνχλ εηαηξείεο εηδηθνχ ζθνπνχ 40, κέηνρνη ησλ νπνίσλ φκσο δελ κπνξνχλ λα είλαη δεκφζηνη θνξείο. Γηα λα κπνξνχλ σζηφζν νη πκπξάμεηο λα ππαρζνχλ ζηηο δηαηάμεηο ηνπ Ν.3389/05 νθείινπλ, πέξαλ ησλ φζσλ αλαθέξζεθαλ, λα πιεξνχλ ζσξεπηηθά θαη ηηο αθφινπζεο πξνυπνζέζεηο: 41 α) λα αθνξνχλ ηελ εθηέιεζε έξγσλ ή ηελ παξνρή ππεξεζηψλ πνπ αλήθνπλ ζηελ αξκνδηφηεηα δεκφζησλ θνξέσλ 37 Πξβι. θεθ Πεξηζζφηεξα γηα ηνλ φξν ΓΗΣ (PPP) αληί ηνπ φξνπ PFI, ζηα ζπκπεξάζκαηα ηνπ θεθ Άξζξν 1, παξ Άξζξν 1, παξ Άξζξν 2, παξ

32 β) λα πξνβιέπνπλ φηη νη ηδησηηθνί θνξείο αλαιακβάλνπλ νπζηψδεο κέξνο ησλ θηλδχλσλ πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηε ρξεκαηνδφηεζε, ηελ θαηαζθεπή, ηε δηαζεζηκφηεηα ή ηε δήηεζε ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο χκπξαμεο θαη ησλ ζπλαθψλ θηλδχλσλ, φπσο γηα παξάδεηγκα, ην δηαρεηξηζηηθφ θαη ηνλ ηερληθφ θίλδπλν γ) λα πξνβιέπνπλ φηη ε ρξεκαηνδφηεζε, ελ φισ ή ελ κέξεη, ηεο θαηαζθεπήο ησλ έξγσλ ή ηεο παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ ζα γίλεη κε θεθάιαηα θαη πφξνπο πνπ εμαζθαιίδνπλ νη ηδησηηθνί θνξείο δ) ην ζπλνιηθφ πνζφ ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ έξγνπ ή ηεο παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ λα κελ ππεξβαίλεη ηα 200 εθαη. Δπξψ ρσξίο λα ζπλππνινγίδεηαη ν ΦΠΑ πνπ αλαινγεί. Παξφηη, εληνχηνηο, ην άξζξν 2 ζηελ πξψηε παξάγξαθν πξνβιέπεη σο απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ έληαμε ησλ πκπξάμεσλ ζηηο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ λα ηζρχνπλ σωρευτικά νη αλσηέξσ πξνυπνζέζεηο, ζηε δεχηεξε παξάγξαθν αθήλεη αλνηθηφ ην ελδερφκελν γηα κία ή πεξηζζφηεξεο εμαηξέζεηο απφ ηε γεληθή απηή αξρή. Έηζη, ινηπφλ, ην ίδην άξζξν αλαθέξεη πσο κε νκφθσλε απφθαζε ηεο αξκφδηαο Γηππνπξγηθήο Δπηηξνπήο είλαη δπλαηή ζε εμαηξεηηθέο πεξηπηψζεηο ε ππαγσγή πκπξάμεσλ ζηηο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ ρσξίο λα ζπληξέρνπλ κία ή πεξηζζφηεξεο απφ ηηο αλσηέξσ πξνυπνζέζεηο β έσο δ. Ο ίδηνο ν λφκνο, πάλησο, δελ παξέρεη πεξηζζφηεξεο ιεπηνκέξεηεο γηα ην ηη πξαγκαηηθά ζπληζηά εμαηξεηηθή πεξίπησζε κε απνηέιεζκα απφ ηα έξγα πνπ έρνπλ εγθξηζεί έσο ζήκεξα, ηέζζεξα ηνπιάρηζηνλ απ απηά λα εληάζζνληαη θαηά θάπνηνλ ηξφπν ζην πιαίζην ησλ εμαηξεηηθψλ πεξηπηψζεσλ. 42 Σέινο, πξέπεη λα ηνληζηεί φηη ν λφκνο 3389/05 απνθιείεη απφ ηελ ππαγσγή ζην θαζεζηψο ησλ πκπξάμεσλ εθείλεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο, φπνπ θαηά ην χληαγκα αλήθνπλ άκεζα θαη απνθιεηζηηθά ζην Κξάηνο, φπσο ε απνλνκή δηθαηνζχλεο, ε εζληθή άκπλα, ε αζηπλφκεπζε θαη ε εθηέιεζε ησλ πνηλψλ πνπ επηβάιινληαη απφ ηα δηθαζηήξηα Λφγσ ππέξβαζεο ηνπ αλψηαηνπ νξίνπ ησλ 200 εθαη. Δπξψ. Σα έξγα απηά ππάγνληαη ζηα Τπνπξγεία Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ, Δκπνξηθήο Ναπηηιίαο θαη Τγείαο & Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο. 43 Άξζξν 2, παξ. 3, Ν.3389/05. 31

33 Η Γηππνπξγηθή Δπηηξνπή πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ θαη Ιδησηηθνύ Σνκέα Ζ ΓΔΓΗΣ απνηειεί έλα ζπιινγηθφ θπβεξλεηηθφ φξγαλν κε ηελ ηππηθή έλλνηα ηνπ φξνπ, δειαδή, φπσο απηή νξίδεηαη απφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ Ν. 1558/85. Χο ηαθηηθά κέιε ηεο Δπηηξνπήο νξίδνληαη νη Τπνπξγνί Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ, Αλάπηπμεο, ΠΔΥΧΓΔ, θαη σο έθηαθηα νη Τπνπξγνί νη νπνίνη επνπηεχνπλ ηνπο θνξείο πνπ πξφθεηηαη λα κεηάζρνπλ ζηε χκβαζε. Ζ ΓΔΓΗΣ δελ απνηειεί κνιαηαχηα θαηλνηνκία, ζε δηππνπξγηθφ επίπεδν, γηα ηνλ επξχηεξν ζεζκφ ησλ πκπξάμεσλ. Ο Ν.1558/85, φπσο ηζρχεη, πξνβιέπεη ηελ χπαξμε κηαο παξεκθεξνχο Γηππνπξγηθήο Δπηηξνπήο γηα ηα κεγάια έξγα, ε νπνία είρε παιαηφηεξα ζπζηαζεί γηα ηελ θαζνδήγεζε ηεο εθηέιεζεο ησλ Οιπκπηαθψλ έξγσλ θαη ήηαλ ηαπηφρξνλα ππεχζπλε γηα ηηο πκβάζεηο Παξαρψξεζεο. 44 Ο Τπνπξγφο Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ πξνεδξεχεη ζηε ΓΔΓΗΣ, ηελ επνπηεχεη θαη έρεη επηπιένλ ηελ επζχλε ππνβνιήο ησλ έξγσλ πνπ ζα ππαρζνχλ ζηηο δηαηάμεηο ηνπ ζρεηηθνχ λφκνπ. Ζ ΓΔΓΗΣ έρεη ηηο παξαθάησ αξκνδηφηεηεο: 45 α) είλαη αξκφδηα γηα ηελ έγθξηζε ηεο ππαγσγήο πκπξάμεσλ ζηηο δηαηάμεηο ηνπ Ν. 3389/05 β) είλαη επίζεο αξκφδηα γηα ηελ αλάθιεζε ησλ εγθξίζεσλ πκπξάμεσλ ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ νη αξκφδηνη δεκφζηνη θνξείο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζ απηέο δελ ηεξνχλ ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο σο νθείινπλ γ) απνθαζίδεη γηα ηελ έληαμε ζην Πξφγξακκα Γεκνζίσλ Δπελδχζεσλ ηνπ πνζνχ πνπ ζα θαηαβιεζεί ζηνπο ηδησηηθνχο θνξείο δ) απνθαζίδεη γηα ηε ζπκκεηνρή ή κε ηνπ Γεκνζίνπ ζηε ρξεκαηνδφηεζε ηεο θαηαζθεπήο ησλ έξγσλ, ή ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ αληίζηνηρα, πνπ απνηεινχλ ην αληηθείκελν ηεο ζχκπξαμεο Η Δηδηθή Γξακκαηεία πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ θαη Ιδησηηθνύ Σνκέα Ζ ΔΓΓΗΣ έρεη ζπζηαζεί ζην Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ αθνινπζψληαο ην πξφηππν μέλσλ παξφκνησλ ππεξεζηψλ (π.ρ. βξεηαληθή PPP 44 Ζ Γηππνπξγηθή απηή Δπηηξνπή εμαθνινπζεί λα πθίζηαηαη θαη λα επηβιέπεη ηελ εθηέιεζε κεγάισλ εζληθψλ έξγσλ. 45 Άξζξν 3, N. 3389/05. 32

34 Taskforce) κε ζθνπφ ηελ ππνζηήξημε ηεο ΓΔΓΗΣ θαη ηνπ ζεζκνχ ησλ ΓΗΣ γεληθφηεξα. Ζ παξνπζία ηεο ΔΓΓΗΣ απνηειεί θαηλνηνκία γηα ην ζεζκφ ησλ πκπξάμεσλ θαζψο ζηηο πκβάζεηο Παξαρψξεζεο δελ πξνβιέπεηαη θάπνηνο αληίζηνηρνο δεκφζηνο θνξέαο ή αξρή. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηηο αξκνδηφηεηεο ηεο ΔΓΓΗΣ ζπγθαηαιέγνληαη: 46 α) ν εληνπηζκφο ησλ έξγσλ ή ησλ ππεξεζηψλ πνπ κπνξνχλ λα εθηειεζζνχλ ή λα παξαζρεζνχλ κέζσ ησλ πκπξάμεσλ θαη λα ππαρζνχλ ζηηο δηαηάμεηο ηνπ ζρεηηθνχ λφκνπ β) ε δηεπθφιπλζε θαη ππνζηήξημε ησλ δεκφζησλ θνξέσλ θαηά ηε δηαδηθαζία αλάζεζεο γηα ηελ επηινγή ηδησηηθψλ θνξέσλ δ) ε αμηνιφγεζε ησλ πξνηάζεσλ πνπ ππνβάιινπλ νη δεκφζηνη θνξείο θαη ε πξνψζεζή ηνπο πξνο έγθξηζε ζηελ πξναλαθεξζείζα Γηππνπξγηθή Δπηηξνπή ΓΗΣ ε) ε παξαθνινχζεζε ηεο πινπνίεζεο ησλ πκβάζεσλ χκπξαμεο ο ) ε ελ γέλεη πξνψζεζε ηεο εθηέιεζεο έξγσλ ή ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ κέζσ ηνπ ζεζκνχ ησλ πκπξάμεσλ κε ηε δηάρπζε ηερλνγλσζίαο ζ φινπο ηνπο ελδηαθεξφκελνπο θνξείο Η δηαδηθαζία έληαμεο θαη πινπνίεζεο Γηα λα πινπνηεζεί κηα πξφηαζε χκπξαμεο ε νπνία ππνβάιιεηαη απφ έλα δεκφζην θνξέα πξνο ηελ ΔΓΓΗΣ, ν θάθεινο ηεο πξφηαζεο πξέπεη απαξαηηήησο λα πεξηέρεη: Άξζξν 4, Ibid., ηζηνζειίδα ΔΓΓΗΣ: 47 ην παξάξηεκα παξαηίζεηαη ην δειηίν πνπ ππνβάιινπλ ζπκπιεξσκέλν νη δεκφζηνη θνξείο πξνο ηελ ΔΓΓΗΣ γηα ην πξνηεηλφκελν κέζσ ΓΗΣ έξγν. 33

35 α) αλαιπηηθή πεξηγξαθή ηνπ έξγνπ πνπ απνηειεί ην αληηθείκελν ηεο χκπξαμεο θαη ηα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ β) ελδεηθηηθφ πξνυπνινγηζκφ γ) θφζηνο ιεηηνπξγίαο θαη ζπληήξεζεο ρξνλνδηάγξακκα πινπνίεζεο δ) πξνηεηλφκελε κνξθή ζχκπξαμεο (είζπξαμε ηειψλ απφ ρξήζηεο ή Γεκφζην, ρξεκαηνδνηηθή ζπκβνιή ηνπ Γεκνζίνπ, θιπ) ε) έιεγρν νηθνλνκηθήο απνδνηηθφηεηαο (value for money) πνπ ζα αηηηνινγεί ηελ επηινγή ηεο χκπξαμεο ζε ζρέζε κε ηελ πινπνίεζε ηνπ έξγνπ κε δεκφζηα ρξεκαηνδφηεζε. ο ) Άιια ζέκαηα πνπ κπνξεί λα επεξεάδνπλ ζεκαληηθά ηελ πινπνίεζε ηνπ έξγνπ, φπσο, λνκηθά, πεξηβαιινληηθά θιπ. Πίλαθαο 3: Ζ δηαδηθαζία έγθξηζεο κηαο πξφηαζε γηα ΓΗΣ. Πεγή: Δηδηθή Γξακκαηεία πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ Ηδησηηθνχ Σνκέα, Αζήλα, 2006 Ζ ΔΓΓΗΣ κειεηά ηα ζηνηρεία ηνπ θαθέινπ θαη ζπλνιηθά ηελ πξφηαζε πνπ θαηαζέηεη ν δεκφζηνο θνξέαο, αμηνινγεί θαηά πφζν απηή κπνξεί λα πινπνηεζεί σο χκπξαμε θαη απνθαζίδεη γηα ην αλ ζα ηελ πξνσζήζεη ζηε Γηππνπξγηθή Δπηηξνπή. Ζ Δηδηθή Γξακκαηεία έρεη ηε δπλαηφηεηα είηε λα ηελ 34

36 απνξξίςεη, είηε λα ηελ εγθξίλεη σο έρεη, είηε αθφκα λα πξνβεί ζε ηξνπνπνηήζεηο πνπ ε ίδηα ζεσξεί αλαγθαίεο. ε πεξίπησζε φπνπ ε ΔΓΓΗΣ εγθξίλεη ηελ πξφηαζε, ηελ εληάζζεη ζηνλ Καηάινγν Πξνηεηλφκελσλ πκπξάμεσλ θαη γλσζηνπνηεί ηελ απφθαζή ηεο ζην δεκφζην θνξέα πνπ ηελ ππέβαιε. Αθνινχζσο, ηνλ θαιεί εληφο απνθιεηζηηθήο πξνζεζκίαο δχν κελψλ λα θαηαζέζεη ζηε ΓΔΓΗΣ ηελ αίηεζε ππαγσγήο ηεο πξνηεηλφκελεο χκπξαμεο ζηηο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ. ηε ζπλέρεηα θαη εθφζνλ ν δεκφζηνο θνξέαο ππνβάιιεη ηελ ελ ιφγσ αίηεζε πξνο ηε ΓΔΓΗΣ ν Τπνπξγφο Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ, ν νπνίνο πξνεδξεχεη ηεο Δπηηξνπήο, εληάζζεη ηε ζπδήηεζε γηα ηελ αίηεζε απηή ζηελ εκεξήζηα δηάηαμε ηεο επνκέλεο ζπλεδξίαζεο ηεο Δπηηξνπήο. ηελ ελ ιφγσ ζπλεδξίαζε, παξνπζηάδεηαη ε πλνπηηθή Αηηηνινγηθή Έθζεζε πνπ έρεη ζπληάμεη ε ΔΓΓΗΣ, νχησο ψζηε ε ΓΔΓΗΣ λα εθδψζεη ηελ Απφθαζε Τπαγσγήο κε ηελ νπνία εγθξίλεη ή απνξξίπηεη ηε ζρεηηθή αίηεζε ππαγσγήο. Μεηά απφ ηελ έθδνζε ηεο απφθαζεο, θαη θπζηθά εθφζνλ απηή είλαη ζεηηθή, ε ΔΓΓΗΣ αλαιακβάλεη ην ζπληνληζκφ ησλ πεξαηηέξσ δηαδηθαζηψλ αλάζεζεο φπσο νξίδνληαη ζην άξζξν 8 ηνπ Ν. 3389/2005, γηα ηελ επηινγή ηνπ ηδησηηθνχ θνξέα πνπ ζα ζπκκεηάζρεη ηειηθά ζηε χκπξαμε. Οη δεκφζηνη θνξείο πνπ έρνπλ ππαρζεί απφ ηε ΓΔΓΗΣ ζηηο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ έρνπλ ηηο αθφινπζεο ππνρξεψζεηο: 48 α) λα ππαθνχλ ζηηο ππνδείμεηο ηεο Δηδηθήο Γξακκαηείαο γηα ηε δηαδηθαζία πνπ πξφθεηηαη λα αθνινπζεζεί γηα ηελ επηινγή ηνπ ηδησηηθνχ θνξέα β) λα ζπκκνξθψλνληαη κε ηηο ππνδείμεηο ηεο Δηδηθήο Γξακκαηείαο ζρεηηθά κε ηηο νδεγίεο θαη ηηο αιιαγέο πνπ πξνηείλεη ε ίδηα ζ φια ηα δηαθηλνχκελα έγγξαθα ηεο δηαδηθαζίαο γ) λα ιακβάλνπλ φια ηα απαξαίηεηα κέηξα έηζη ψζηε έλαο εθπξφζσπνο ηεο Δηδηθήο Γξακκαηείαο λα ιακβάλεη κέξνο ζηηο επηηξνπέο αμηνιφγεζεο θαη ζηα άιια αξκφδηα φξγαλα πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηηο δηαδηθαζίεο αλάζεζεο γηα ηελ επηινγή ηδησηηθνχ θνξέα Πέξαλ βεβαίσο απφ ηηο ζπκβαηηθέο ππνρξεψζεηο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ Ν.3389/05 ζηηο δηαδηθαζίεο αλάζεζεο εθαξκφδνληαη θαη νη γεληθέο αξρέο ηεο επξσπατθήο θαη εζληθήο λνκνζεζίαο, φπσο είλαη ε ίζε 48 Άξζξν 5, παξ.2. 35

37 κεηαρείξηζε, ε δηαθάλεηα θαη ε πξνζηαζία ηνπ δεκφζηνπ ζπκθέξνληνο. Δπηπιένλ, πεξηζζφηεξν ιεπηνκεξή πξνζφληα, ηθαλφηεηεο θαη ηπρφλ άιιεο πξφζζεηεο ππνρξεψζεηο ησλ ππνςεθίσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην δηαγσληζκφ γηα ηελ επηινγή αλαδφρνπ, νξίδνληαη ζηελ εθάζηνηε πξνθήξπμε. Ζ δηαδηθαζία ηεο αλάζεζεο γίλεηαη κεηά απφ δεκφζην δηαγσληζκφ φπσο απηή πξνβιέπεηαη, θαη αξράο, ζην άξζξν 11, ην νπνίν αλαθέξεη ηέζζεξηο δηαθνξεηηθέο δηαδηθαζίεο επηινγήο: 49 α) Αλνηθηφο δηαγσληζκφο νη ζπκκεηέρνληεο ππνβάινπλ ζε ρσξηζηνχο θαθέινπο ηα δηθαηνινγεηηθά ηνπο, ηα νπνία πεξηιακβάλνπλ, αθελφο, ηελ πηζηνπνίεζε ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπο ηθαλφηεηαο θαη ηεο νηθνλνκηθήο ηνπο επάξθεηαο θαη, αθεηέξνπ, ηελ πξνζθνξά ηνπο γηα ην έξγν. β) Κιεηζηφο δηαγσληζκφο ε αληίζεζε κε ηνλ αλνηθηφ δηαγσληζκφ, ν θιεηζηφο δηεμάγεηαη ζε δχν μερσξηζηέο θάζεηο: ηελ πξψηε ζπκκεηέρνπλ φινη φζνη επηζπκνχλ θαη πιεξνχλ ηηο πξνυπνζέζεηο, ελψ ζηε δεχηεξε θαινχληαη ζπγθεθξηκέλνη ππνςήθηνη πνπ έρνπλ πξνεγνπκέλσο πξνεπηιεγεί. γ) Αληαγσληζηηθφο δηάινγνο ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, φπνπ νη δεκφζηνη θνξείο θξίλνπλ φηη νη δηαδηθαζίεο αλνηθηνχ θαη θιεηζηνχ δηαγσληζκνχ δελ είλαη νη θαηάιιειεο γηα ηελ αλάζεζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ έξγνπ, κπνξνχλ λα πξνβαίλνπλ ζηελ επηινγή αλαδφρνπ κέζσ ηνπ αληαγσληζηηθνχ δηαιφγνπ, φπσο πξνβιέπεηαη απφ ην λφκν 3389/05 αιιά θαη απφ ηελ θνηλνηηθή Οδεγία 18/2004. Μέζσ ηνπ δηαιφγνπ ηεο αλαζέηνπζαο αξρήο θαη ησλ ππνςεθίσλ πξνθχπηνπλ νη θαιχηεξεο, απφ ηηο πξνηεηλφκελεο, ιχζεηο γηα ην Γεκφζην θαη θαηφπηλ ν δηάινγνο ηεξκαηίδεηαη. ηε ζπλέρεηα, ε αλαζέηνπζα αξρή θαιεί ηνπο ππνςεθίνπο λα ππνβάινπλ ηηο πξνζθνξέο ηνπο θαη επηιέγεη κεηαμχ απηψλ ηελ πιένλ ζπκθέξνπζα απφ νηθνλνκηθή άπνςε πξνζθνξά. Τπάξρεη αθφκα ε δπλαηφηεηα απφδνζεο βξαβείσλ ή κέξνπο ηνπ 49 Άξζξν 14, Ν.3389/05. 36

38 θφζηνπο ζ φινπο ηνπο ππνςεθίνπο ζε πεξίπησζε πνπ ε αλαζέηνπζα αξρή θξίλεη φηη ην θφζηνο ζπκκεηνρήο ζην δηαγσληζκφ ππήξμε πςειφ. δ) Γηαδηθαζία κε δηαπξαγκάηεπζε Ζ δηαδηθαζία κε δηαπξαγκάηεπζε δελ είλαη ηφζν κηα θαηλνχξγηα κέζνδνο αλάζεζεο φζν έλαο ζπλδπαζκφο ησλ ηξηψλ πξνεγνπκέλσλ κεζφδσλ. Μπνξεί λα ρξεζηκνπνηείηαη, θαηφπηλ δεκνζίεπζεο ηεο πξνθήξπμεο, ζε ηξεηο πεξηπηψζεηο: Πξψηνλ, φηαλ νη δηαδηθαζίεο αλνηθηνχ ή θιεηζηνχ ηχπνπ ή αληαγσληζηηθνχ δηαιφγνπ δελ θαξπνθφξεζαλ γηα ηνπο ιφγνπο πνπ αλαθέξνληαη ζην άξζξν 14 ηνπ Ν.3389/05. Γεχηεξνλ, ζε εμαηξεηηθέο πεξηπηψζεηο έξγσλ ή ππεξεζηψλ ησλ νπνίσλ γηα δηάθνξνπο ιφγνπο είλαη δχζθνιν λα ππνινγηζηεί ε αμία. Σξίηνλ, φηαλ πξφθεηηαη γηα παξνρή ππεξεζηψλ θαη ηδηαίηεξα γηα δηαλνεηηθή εξγαζία ησλ νπνίσλ νη πξνδηαγξαθέο είλαη δχζθνιν λα πξνθαζνξηζηνχλ. Σέινο, φηαλ πξφθεηηαη γηα πκβάζεηο έξγσλ πνπ αθνξνχλ ζηελ έξεπλα δνθηκή θαη ηειεηνπνίεζε, φπσο ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξεηαη ζην ηέινο ηεο πξψηεο παξαγξάθνπ ηνπ άξζξνπ Πεξίπησζε ΓΙΣ ππνδνκώλ: Οη επηά λέεο θηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο ηνπ Ππξνζβεζηηθνύ ώκαηνο 50 ηε ζπλεδξίαζε ηεο ΓΔΓΗΣ ζηηο 05 Ηνπλίνπ 2006 απνθαζίζηεθε ε έληαμε ζηηο δηαηάμεηο ηνπ Ν.3389/05 ηεο θαηαζθεπήο έμη ππξνζβεζηηθψλ ππεξεζηψλ θαη ελφο ππξνζβεζηηθνχ ζηαζκνχ, ζπλνιηθήο επηθάλεηαο η.κ., ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε, ζηε Βέξνηα, ζηε Λεπθάδα, ζηα Γηαλληηζά, ζην Μεζνιφγγη, ζηνπο Γαξγαιηάλνπο θαη ζηε Θεζζαινλίθε. Πην ζπγθεθξηκέλα, ην αληηθείκελν ηεο χκπξαμεο απηήο αθνξά ζηε κειέηε, ζηελ θαηαζθεπή, ζηε ρξεκαηνδφηεζε, ζηε ζπληήξεζε θαη ζηελ ηερληθή δηαρείξηζε ησλ θηηξηαθψλ εγθαηαζηάζεσλ ησλ ππνδνκψλ απηψλ. Ζ αλαζέηνπζα αξρή είλαη ε Κηεκαηηθή Δηαηξεία ηνπ Γεκνζίνπ ( ΚΔΓ ΑΔ ) αιιά ην έξγν απνηειεί πινπνίεζε ησλ θηηξηαθψλ αλαγθψλ ηνπ Ππξνζβεζηηθνχ ψκαηνο θαη θαηά ζπλέπεηα ηνπ Τπνπξγείνπ 50 Ζ αλάιπζε πνπ αθνινπζεί πεξηνξίδεηαη ζε φζα έρνπλ γλσζηνπνηεζεί απφ ηελ Α Φάζε ηνπ δηαγσληζκνχ. Ζ Β Φάζε, ε νπνία δελ έρεη αθφκα πξνθεξπρζεί, αλακέλεηαη λα πεξηιακβάλεη πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο γηα ην έξγν. 37

39 Γεκνζίαο Σάμεο 51. Έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο ζηφρνπο ηνπ έξγνπ είλαη λα επηηχρεη θαιχηεξε δηαρείξηζε θαη ζπληήξεζε ησλ ππνδνκψλ κέζσ ηεο ζέζπηζεο πςειψλ πξνδηαγξαθψλ γηα ηελ παξαρσξεζηνχρν εηαηξεία, ρσξίο φκσο ην ειιεληθφ Γεκφζην λα ρξεσζεί ππέξκεηξα. Ζ ηήξεζε ησλ πξνδηαγξαθψλ απηψλ, ζχκθσλα κε ηελ αλαζέηνπζα αξρή, ζα απνηειεί βαζηθή παξάκεηξν γηα ηελ απνπιεξσκή ηνπ αλαδφρνπ ηνπ έξγνπ πνπ πξφθεηηαη λα επηιεγεί. 52 Σν αξρηθφ πξνυπνινγηδφκελν θφζηνο ηνπ έξγνπ είλαη 23 εθαη. Δπξψ ελψ ην θφζηνο ζπληήξεζεο αλέξρεηαη ζηα 6,5 εθαη., ρσξίο φκσο ζ απηά ηα πνζά λα πεξηιακβάλεηαη ην θφζηνο βαξηάο ζπληήξεζεο θαη αζθάιηζεο, ην νπνίν κπνξεί λα πξνζαπμήζεη ην ζχλνιν έσο θαη θαηά 20%. Ζ δηάξθεηα ηεο χκβαζεο πξνβιέπεηαη λα είλαη εηθνζηπεληαεηήο (δπν έηε ε πεξίνδνο θαηαζθεπήο θαη είθνζη ηξία ε πεξίνδνο ιεηηνπξγίαο) θαη ην ζπλνιηθφ πνζφ πνπ ηειηθά ζα θαηαβάιεη ην ειιεληθφ Γεκφζην ζα θαζνξηζηεί ζηελ πνξεία ηεο δηαδηθαζίαο κέζσ ησλ δηαγσληζκψλ γηα ηελ αλάζεζε ηνπ έξγνπ ζε ηδηψηε. ηελ πξνθήξπμε, ε νπνία δεκνζηεχηεθε ζηηο 9 Μαξηίνπ 2007, πξνβιέπεηαη φηη ε ρξεκαηνδφηεζε ηεο θαηαζθεπήο ηνπ έξγνπ ζα γίλεη κε ίδηα θαη δαλεηαθά θεθάιαηα ηνπ ηδησηηθνχ θνξέα χκπξαμεο. Ο ζπλνιηθφο πξνυπνινγηζκφο ησλ πιεξσκψλ δηαζεζηκφηεηαο ηνπ έξγνπ πνπ ζα θαηαβιεζνχλ ζηνλ ηδηψηε, ελδεηθηηθά, εθηηκάηαη ζην πνζφ ησλ 31,5 εθαη. Δπξψ ρσξίο λα πεξηιακβάλεηαη ην πξναλαθεξζέλ θφζηνο βαξηάο ζπληήξεζεο θαη αζθάιηζεο, ην νπνίν παξακέλεη ζην 20% ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ρσξίο ην ΦΠΑ. χκθσλα κε ηελ πξνθήξπμε ηνπ έξγνπ ν αλάδνρνο ηνπ έξγνπ πνπ ηειηθά ζα επηιεγεί ζα αλαιάβεη: α. ηε κειέηε θαη θαηαζθεπή ηνπ έξγνπ, β. ηε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ έξγνπ κε ίδηα θαη δαλεηαθά θεθάιαηα, γ. ηελ αζθάιηζε ησλ θηηξηαθψλ θαη ινηπψλ εγθαηαζηάζεσλ θαη ηνπ εμνπιηζκνχ, δ. ηε κεηεγθαηάζηαζε ησλ ππεξεζηψλ ηνπ Ππξνζβεζηηθνχ ψκαηνο, 51 Σν Τπνπξγείν Γεκφζηαο Σάμεο εληάρζεθε ζην Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απνθέληξσζεο ην επηέκβξην ηνπ 2007 κε ην ΠΓ 205/2007 θαη ιεηηνπξγεί πιένλ σο Γεληθή Γξακκαηεία Γεκφζηαο Σάμεο. 52 ην 8 ν εδάθην ηεο πξνθήξπμεο ηνπ έξγνπ, κεηαμχ άιισλ, αλαθέξεηαη: νη πιεξσκέο δηαζεζηκφηεηαο ζα είλαη ζπλδεδεκέλεο κε ηελ ηήξεζε ησλ πξνδηαγξαθψλ απνηειέζκαηνο, πνπ ζα πεξηιακβάλνληαη ζηα Σεχρε ηεο Β Φάζεο ηνπ Γηαγσληζκνχ. 38

40 ε. ηελ ηερληθή δηαρείξηζε (θαζαξηζκφ, ιεηηνπξγία, ζπληήξεζε, βαξηά ζπληήξεζε life cycle cost ) ησλ εγθαηαζηάζεσλ ησλ θηηξηαθψλ ππνδνκψλ θαη ηνπ πεξηβάιινληνο ρψξνπ απηψλ ο. ηελ απνπιεξσκή ηνπ δηαρεηξηζηηθνχ δηθαηψκαηνο ηεο αλαζέηνπζαο αξρήο θαη νπνησλδήπνηε άιισλ δαπαλψλ ελδερνκέλσο πξνθχςνπλ, ην χςνο ησλ νπνίσλ ζα πξνζδηνξηζηεί ζην ηεχρνο ηεο Β' θάζεο ηνπ δηαγσληζκνχ. Ζ δηαδηθαζία πνπ πξφθεηηαη λα αθνινπζεζεί γηα ηελ επηινγή ηνπ αλαδφρνπ είλαη θιεηζηνχ ηχπνπ κε πεξηνξηζκφ σο πξνο ηνλ αξηζκφ ησλ ππνςεθίσλ, πνπ ζα θιεζνχλ λα ζπκκεηάζρνπλ ζηε Β θάζε ηνπ δηαγσληζκνχ, νη νπνίνη πξνβιέπεηαη λα αλέιζνπλ ζηνπο πέληε. Σν θξηηήξην βάζεη ηνπ νπνίνπ ζα γίλεη ε επηινγή ηνπ αλαδφρνπ είλαη απηφ ηεο πιένλ ζπκθέξνπζαο απφ νηθνλνκηθήο άπνςεο πξνζθνξάο. Χο αξρηθή πξνζεζκία ππνβνιήο αηηήζεσλ εθδήισζεο ελδηαθέξνληνο γηα ηελ αλάδεημε αλαδφρνπ πξνβιεπφηαλ ε 17 ε Μαΐνπ 2007, αιιά κε λεψηεξε απφθαζε ηνπ Γ.. ηεο ΚΔΓ ΑΔ παξαηάζεθε ε πξνζεζκία γηα πεξίπνπ είθνζη εκέξεο θαη ζπγθεθξηκέλα κέρξη ηηο 7 Ηνπλίνπ. ηηο 7 Ηνπλίνπ αλαθνηλψζεθε κε δειηίν ηχπνπ απφ ηελ ΚΔΓ φηη ππνβιήζεθαλ αηηήζεηο εθδήισζεο ελδηαθέξνληνο απφ έμη ππνςεθίνπο. πγθεθξηκέλα, αηηήζεηο ππνβιήζεθαλ απφ ηηο εμήο εηαηξείεο ή θνηλνπξαμίεο: 1. ΒΗΟΣΔΡ ΑΔ 2. ΔΝΧΖ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΣΔΥΝΟΓΟΜΗΚΖ ΣΔΒ ΑΔ VINCI CONCESSIONS S.A. 3. J&P ΑΒΑΞ AE 4. ΓHM-ΔΡ ΑΔ 5. ΓΑΝΣΕΟΤΛΑ ΑΣΔΔ - ΚΟΤΡΣΗΓΖ ΑΔ 6. ΔΝΧΖ INNISFREE - ΔΓΡΑΖ ΦΑΛΛΗΓΑ ΑΔ - ΔΛΔΡΓΟ ΑΔ - ΔΡΔΣΒΟ ΑΔ - ΚΛΔΑΡΥΟ Γ. ΡΟΤΣΖ ΑΔ - ΝΟΣΟ ΑΔ Ζ εμέιημε ηεο δηαδηθαζίαο αλάζεζεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ έξγνπ είλαη πξνο ην παξφλ κεηέσξε ιφγσ ησλ γεληθφηεξσλ ηζρπξψλ αληηδξάζεσλ πνπ είραλ πξνεγεζεί απφ ην Σερληθφ Δπαγγεικαηηθφ Δπηκειεηήξην (ΣΔΔ), απφ ηδησηηθνχο θνξείο θαη άιιεο επαγγεικαηηθέο νξγαλψζεηο ελαληίσλ ησλ ΓΗΣ ηνπ Ν.3389/05. Ακέζσο κεηά ηε δεκνζηνπνίεζε απφ ηελ ΚΔΓ ησλ έμη ππνςεθηνηήησλ γηα ην πξναλαθεξζέλ έξγν, ν χλδεζκνο Αλσλχκσλ Σερληθψλ Δηαηξεηψλ (ΑΣΔ) αλαθνίλσζε φηη πξνζέθπγε θαηά ηεο πξνθήξπμεο. Ο ΑΣΔ θαηεγνξεί ηελ ΚΔΓ γηα πξσηνθαλείο πξνθιεηηθέο θσηνγξαθηθέο δηαηάμεηο θαη 39

41 αδηαθάλεηα ζηνπο φξνπο θαη ηα θξηηήξηα επηινγήο ησλ ππνςήθησλ αλαδφρσλ 53. Ζ θαηεγνξία απηή, ζχκθσλα κε ην χλδεζκν, βαζίδεηαη ζην φηη ε πξνθήξπμε πξνζδηνξίδεη αθφκε θαη ηε ρξεκαηννηθνλνκηθή θαη ηερληθή εκπεηξία πνπ ζα πξέπεη λα έρεη απνθηεζεί απφ ηε ζπκκεηνρή ζε απηνρξεκαηνδνηνχκελα ή ζπγρξεκαηνδνηνχκελα έξγα, θαζψο θαη ζε έξγα παξαρψξεζεο, ψζηε λα πξνθξηζεί θάπνηα εηαηξεία σο ππνςήθηα αλάδνρνο 54. Ζ εκπεηξία απηή, ζχκθσλα κε ην ΑΣΔ, κπνξεί λα απνθηεζεί κφλν ζε ηξία κεκνλσκέλα έξγα πνπ έρνπλ θαηαζθεπαζηεί ζηελ Διιάδα θαη ζπγθεθξηκέλα, ζηελ Αηηηθή Οδφ, ζηε δεχμε Ρίνπ-Αληηξξίνπ θαη ζην αεξνδξφκην Διεπζέξηνο Βεληδέινο. ηα έξγα απηά ζπκκεηείραλ ζπγθεθξηκέλεο θαηαζθεπαζηηθέο εηαηξείεο θαη φκηινη εηαηξεηψλ κε απνηέιεζκα λα πξνθχπηεη ην ζπκπέξαζκα, βάζεη ηνπ επηρεηξήκαηνο απηνχ, φηη νπζηαζηηθά ε πξνθήξπμε νλνκαηίδεη ηνπο ππνςεθίνπο πνπ ζα επηηξέςεη λα κεηάζρνπλ ζηελ Β θάζε ηνπ δηαγσληζκνχ 55. Αλεμάξηεηα απφ ηε δηθαζηηθή έθβαζε ηεο ππφζεζεο ε Δηδηθή Γξακκαηεία ΓΗΣ εμέδσζε αλαθνίλσζε ζηηο 14 επηεκβξίνπ 2007, ζχκθσλα κε ηελ νπνία πέληε εηαηξείεο ή φκηινη ζα πξνζθιεζνχλ λα ζπκκεηάζρνπλ ζηε Β θάζε ηνπ θιεηζηνχ δηαγσληζκνχ. Απφ ηνπο έμη ππνςεθίνπο αλαδφρνπο πνπ είραλ ππνβάιιεη αίηεζε εθδήισζεο ελδηαθέξνληνο, επειέγεζαλ λα ζπκκεηάζρνπλ φινη πιελ ηεο εηαηξείαο ΓHM-ΔΡ AΔ Πεξίπησζε ΓΙΣ παξνρήο ππεξεζηώλ: ε ηερληθή δηαρείξηζε ηεζζάξσλ θηηξηαθώλ εγθαηαζηάζεσλ ηεο Διιεληθήο Αζηπλνκίαο 56 Σν ζπγθεθξηκέλν έξγν απνηειεί θαηλνηνκία γηα ηα δεδνκέλα ησλ πκπξάμεσλ ζηελ Διιάδα δηφηη αθνξά ζηελ παξνρή ππεξεζηψλ ρσξίο σζηφζν πξνεγνπκέλσο λα πξνβιέπεη ηελ θαηαζθεπή θαλελφο είδνπο πιηθνηερληθήο ππνδνκήο. Ζ παξνρή ππεξεζηψλ κε ηε κνξθή χκπξαμεο είλαη γηα πξψηε θνξά εθηθηή ζηε ρψξα κέζσ ησλ δηαηάμεσλ ηνπ Ν.3389/05, νη νπνίεο 53 Αληηδξνχλ νη κηθξνκεζαίνη εξγνιάβνη γηα ηηο ΓΗΣ, 54 Ibid. 55 Ibid. 56 Μέρξη ζηηγκήο (αξρέο Οθησβξίνπ 2007), ε πξνθήξπμε ηνπ δηαγσληζκνχ γηα ηελ επηινγή αλαδφρνπ εθθξεκεί θαη ζπλεπψο δελ έρνπλ, πξνο ην παξφλ, δεκνζηεπζεί νη ηερληθέο ιεπηνκέξεηεο ηνπ δηαγσληζκνχ. Ζ παξαθάησ παξνπζίαζε ζα πνξεπηεί κε ηνπο πεξηνξηζκνχο απηνχο. 40

42 αλαθέξνπλ πσο ην αληηθείκελν ηεο χκπξαμεο εθηφο ηεο παξαδνζηαθή εθηέιεζεο έξγσλ δχλαηαη λα είλαη θαη ε παξνρή ππεξεζηψλ. 57 Ζ παξνρή ππεξεζηψλ είλαη βεβαίσο αλαπφζπαζην θνκκάηη ηνπ ζπλφινπ ζρεδφλ ησλ πκπξάμεσλ, είηε απηέο εθηεινχληαη κε ηε κνξθή ηεο χκβαζεο Παξαρψξεζεο, είηε κε ην λνκνζεηηθφ πιαίζην γηα ηηο ΓΗΣ. Ζ θαηλνηνκία φκσο ηεο πξνθεηκέλεο πεξίπησζεο έγθεηηαη ζηελ απνπζία ηεο θαηαζθεπήο έξγσλ, ζηα νπνία ζα βαζηζηεί ζηε ζπλέρεηα ν αλάδνρνο γηα λα παξέρεη ηηο ζρεηηθέο ππεξεζίεο πνπ πξνβιέπνληαη απφ ηε χκβαζε. Σν αληηθείκελν ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ ζχκθσλα κε ηελ ελ ιφγσ χκβαζε, αλαθέξεηαη ζηηο εμήο ππνρξεψζεηο ηνπ αλαδφρνπ: ζηελ πξνιεπηηθή θαη δηνξζσηηθή ζπληήξεζε ηνπ ειεθηξνκεραλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ θαη ησλ νηθνλνκηθψλ ζηνηρείσλ ησλ θηηξίσλ, ζηελ ππνζηήξημε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο κέζα απφ ηελ εθαξκνγή ζπζηήκαηνο Building Management System, ζηελ ελεξγεηαθή δηαρείξηζε κε ηελ επηβνιή ππνρξεσηηθψλ ξεηξψλ γηα ηελ εμνηθνλφκεζε ζπγθεθξηκέλσλ δαπαλψλ, επίζεο, ζηελ ηερλνινγηθή αλαβάζκηζε ησλ θξίζηκσλ εγθαηαζηάζεσλ θαη ηέινο ζηνλ θαζαξηζκφ θαη ηελ πγηεηλή ησλ ρψξσλ. Ο ζηφρνο ηεο αλαζέηνπζαο αξρήο θαη ηνπ ηέσο Τπνπξγείνπ Γεκφζηαο Σάμεο κέζα απ απηήλ ηε χκπξαμε είλαη ε επίηεπμε ηεο νξζνινγηθήο δηαρείξηζεο ηνπ έξγνπ θαη ε βέιηηζηε αμηνπνίεζε ησλ δηαζέζηκσλ θεθαιαίσλ. Ο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ζα επηηεπρζεί ν δηηηφο απηφο ζηφρνο, ζχκθσλα κε ηελ πξνθήξπμε, δηέξρεηαη κέζα απφ ηελ πςειή δηαζεζηκφηεηα ηνπ εμνπιηζκνχ θαη ησλ εγθαηαζηάζεσλ, ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο ησλ επηζθεπψλ θαη ησλ ελεξγεηαθψλ δαπαλψλ, ηελ αμηνπνίεζε λέσλ ηερλνινγηψλ θαη ηελ αλαβάζκηζε ηνπ εξγαζηαθνχ πεξηβάιινληνο. Ζ ηερληθή δηαρείξηζε ησλ ηεζζάξσλ θηηξηαθψλ εγθαηαζηάζεσλ ηεο ΔΛΑ απνθαζίζηεθε λα εληαρζεί ζηηο δηαηάμεηο ηνπ Ν.3389/05 θαηά ηελ ίδηα ζπλεδξίαζε ηεο ΓΔΓΗΣ (05/06/2006) ζηελ νπνία εγθξίζεθαλ θαη νη πξναλαθεξζείζεο ππξνζβεζηηθέο ππνδνκέο. Ζ αλαζέηνπζα αξρή είλαη νκνίσο ε ΚΔΓ ΑΔ θαη ην έξγν εληάζζεηαη θαη απηφ ζηελ πινπνίεζε ησλ θηηξηαθψλ αλαγθψλ ηνπ ηέσο Τπνπξγείνπ Γεκνζίαο Σάμεσο. Ο ελδεηθηηθφο πξνυπνινγηζκφο ηνπ έξγνπ είλαη 36 εθαη. Δπξψ θαη ε δηάξθεηα ηεο ζχκβαζεο δεθαπέληε έηε. Παξφηη σζηφζν έρεη ήδε παξέιζεη έλα θαη πιένλ έηνο απφ ηελ 57 Άξζξν 2, παξ. 1, εδάθην α. 41

43 έληαμε ηνπ έξγνπ ζηηο δηαηάμεηο ηνπ Ν.3389/05, ε δηαδηθαζία βξίζθεηαη αθφκα ζηα αξρηθά ζηάδηα. Έσο θαη ηηο αξρέο Οθησβξίνπ 2007, εθθξεκνχζε ε δηαδηθαζία επηινγήο αλαδφρνπ γηα ηελ παξνρή ππεξεζηψλ ηερληθνχ ζπκβνχινπ 58 θαη επνκέλσο δελ είρε αθφκα δεκνζηεπζεί ε πξνθήξπμε ηνπ δηαγσληζκνχ γηα ηελ επηινγή αλαδφρνπ γηα ην έξγν απηφ θαζαπηφ. 59 Καηά ζπλέπεηα νη ιεπηνκέξεηεο ηεο δηαδηθαζίαο πνπ πξφθεηηαη λα αθνινπζεζεί γηα ηελ επηινγή ηνπ αλαδφρνπ ηνπ έξγνπ δελ είλαη έσο ηψξα δηαζέζηκεο. Ζ πεξίπησζε σζηφζν ηεο ηερληθήο δηαρείξηζεο ησλ ηεζζάξσλ θηηξηαθψλ εγθαηαζηάζεσλ ηεο ΔΛΑ παξακέλεη άμηα αλαθνξάο ιφγσ ηεο θαηλνηνκίαο, γηα ηα έσο ηψξα δεδνκέλα ησλ ΓΗΣ, πνπ απνξξέεη απφ ηελ εηζαγσγή ακηγψλ πκβάζεσλ παξνρήο ππεξεζηψλ. Ζ δηαδηθαζία πνπ πξφθεηηαη λα αθνινπζεζεί δελ αλακέλεηαη παξφια απηά λα είλαη ηδηαίηεξα δηαθνξεηηθή απφ ηελ αληίζηνηρε ησλ πξναλαθεξζεηζψλ ππξνζβεζηηθψλ ππεξεζηψλ, ηνπιάρηζηνλ, φζνλ αθνξά ζην ζθέινο ηεο δηαρείξηζεο θαη ζπληήξεζεο ησλ θηηξηαθψλ εγθαηαζηάζεσλ. 58 Ζ νπνία έρεη δεκνζηεπζεί απφ ηηο 18/04/ Γεγνλφο πάλησο είλαη πσο κεηά απφ ηε δεκνζίεπζε ηεο πξνθήξπμεο επαθνινχζεζε ε ζεξηλή θαη ζηε ζπλέρεηα ε πξνεθινγηθή πεξίνδνο ε νπνία έιεμε κφιηο ζηηο 16/09/

44 5. Η θαηαλνκή θηλδύλσλ: νκνηόηεηεο θαη δηαθνξέο Όπσο πξναλαθέξζεθε, βαζηθή πξνυπφζεζε ελφο έξγνπ θαηαζθεπαδφκελνπ κε κνξθή ΓΗΣ είλαη έλα ζεκαληηθφ κέξνο ησλ θηλδχλσλ λα αλαηίζεηαη ζηνλ ηδησηηθφ θνξέα, ν νπνίνο είλαη θαη ν αλάδνρνο ηνπ έξγνπ. Ζ πξφβιεςε θαη ε θαηεγνξηνπνίεζε ησλ θηλδχλσλ απηψλ είλαη κηα απαξαίηεηε παξάκεηξνο ηεο ζπκθσλίαο κεηαμχ ησλ ζπκβαιινκέλσλ θαη πξέπεη απαξαηηήησο λα πξνεγείηαη ηεο δηαδηθαζίαο πινπνίεζεο ηνπ έξγνπ. Πξέπεη εθ ησλ πξνηέξσλ λα έρνπλ πξνβιεθζεί φιεο νη πηζαλέο εμειίμεηο θαη φια ηα πηζαλά πξνβιήκαηα, βεβαίσο κε ξεαιηζηηθέο εθηηκήζεηο, ψζηε αλ θαη φηαλ απηά ηα πξνβιήκαηα αλαθχςνπλ λα ππάξρεη ήδε έλα ζπκθσλεζέλ πιαίζην γηα ηνλ ηξφπν αληηκεηψπηζεο ηνπο. Ζ θαηαλνκή ησλ θηλδχλσλ (risk allocation) δελ έρεη σο απνηέιεζκα ηε ζπλνιηθή κεηαθχιηζε ηνπο απφ ην Γεκφζην ζηνλ ηδηψηε πνπ έρεη αλαιάβεη ην έξγν, άιισζηε δελ είλαη απηφο ν ζθνπφο ησλ ΓΗΣ. Παξφηη ζηηο πκπξάμεηο ε δηαρείξηζε ηνπ έξγνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζχκβαζεο απνδίδεηαη, θαηαξρήλ, ζηνλ αλάδνρν νη ζπλεπαγφκελνη θίλδπλνη θαηακεξίδνληαη κεηαμχ ησλ ζπκβαιινκέλσλ κε γλψκνλα ηελ απνδνηηθφηεξε δηαρείξηζε ηνπο. ηφρνο κηαο επηηπρνχο χκπξαμεο δελ κπνξεί επίζεο λα είλαη ε απνπνίεζε ησλ ππνρξεψζεσλ ηνπ Γεκνζίνπ έλαληη ηνπ ηδηψηε, αιιά ε πξνζπάζεηα επίηεπμεο κηαο ακνηβαίσο επσθεινχο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ δχν εκπιεθνκέλσλ κεξψλ. πλήζσο ν ηδησηηθφο ηνκέαο αλαιακβάλεη ηνπο θηλδχλνπο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ θαηαζθεπή, ρξεκαηνδφηεζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ έξγνπ, ελψ ν δεκφζηνο ηνκέαο εθείλνπο πνπ ζπλδένληαη κε ηε δηαηήξεζε ελφο επλντθνχ θαη ζηαζεξνχ πεξηβάιινληνο γηα ην έξγν. Οη ΓΗΣ εμ νξηζκνχ δελ κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ κέζν άληιεζεο πφξσλ απφ ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα γηα θνηλσθεινχο ζθνπνχο, αιιά ζπλίζηαληαη ζε επηρεηξεκαηηθή δηαδηθαζία απφ ηελ νπνία απνξξένπλ νθέιε γηα φινπο ηνπο ζπκβαιιφκελνπο. Μφλν θαη απηφλ ηνλ ηξφπν επηηπγράλεηαη ε βησζηκφηεηα ηνπ έξγνπ θαη ε ζπλνιηθή επφδσζε ησλ πξνζπαζεηψλ. Πξηλ πξνρσξήζεη έλα έξγν ή κία ππεξεζία κέζσ ΓΗΣ είλαη απαξαίηεην φια ηα εκπιεθφκελα κέξε λα εθπνλήζνπλ κηα αλάιπζε θηλδχλνπ. Ζ αλάιπζε θηλδχλνπ απνηειεί κηα πξνζπάζεηα ζχλδεζεο ηνπ επηδησθφκελνπ απνηειέζκαηνο κε ηνπο πηζαλνχο θηλδχλνπο πνπ ελδέρεηαη λα αλαθχςνπλ θαηά ηελ πνξεία, εκπνδίδνληαο θαη απηφλ ηνλ ηξφπν ηελ επίηεπμε ηνπ αξρηθνχ 43

45 ζηφρνπ. Ζ αλάιπζε θηλδχλνπ δηελεξγείηαη μερσξηζηά απφ ηα εκπιεθφκελα κέξε βάζεη ησλ αληηθεηκεληθψλ ζηφρσλ ελφο εθάζηνπ ησλ κεξψλ θαη ζηε ζπλέρεηα ην ζχλνιν ησλ θηλδχλσλ εκπεξηέρεηαη ζηελ ηειηθή χκβαζε, πξνεμνθιψληαο ηηο επζχλεο θαη ηνλ ηξφπν αληηκεηψπηζεο γηα θαζέλα απ απηνχο. Σα εκπιεθφκελα κέξε ζηνπο πξναλαθεξζέληεο θηλδχλνπο δελ είλαη κνλάρα ε αλαζέηνπζα αξρή θαη ε αλάδνρνο εηαηξεία αιιά ζ απηνχο πξέπεη λα πξνζηεζεί επίζεο θαη ν Σξαπεδηθφο ηνκέαο ν νπνίνο ζπκκεηέρεη ελεξγά, αλαιακβάλνληαο νπζηψδεο κέξνο ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ θηλδχλσλ, κέζσ ηεο ρνξήγεζεο δαλείσλ ζηνλ αλάδνρν ηνπ έξγνπ. Οη θαηεγνξίεο θαη νη ππνθαηεγνξίεο ησλ θηλδχλσλ πνπ δηαηξέρνπλ ηα έξγα ΓΗΣ είλαη πάλησο πνιπάξηζκεο θαη εμαξηψληαη άκεζα απφ ηε θχζε ηνπ έξγνπ. Δίλαη πξνθαλέο πσο δηαθνξεηηθνχο θηλδχλνπο δηαηξέρεη έλα θηηξηαθφ έξγν θαη δηαθνξεηηθνχο έλα έξγν παξνρήο ππεξεζηψλ. Χζηφζν, βάζεη θαη ηεο δηεζλνχο ζπζζσξεπκέλεο πείξαο, είλαη δπλαηφλ λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ νη βαζηθφηεξεο θαη ζπρλφηεξα εκθαληδφκελεο θαηεγνξίεο θηλδχλσλ ζηα έξγα πνπ εθηεινχληαη κέζσ πκπξάμεσλ Καηαζθεπαζηηθόο θίλδπλνο Ζ ζπγθεθξηκέλε θαηεγνξία είλαη κηα απφ ηηο πιένλ δηαδεδνκέλεο θαη απαξαίηεηεο ζηηο πεξηζζφηεξεο πκπξάμεηο θαη αλαιακβάλεηαη θαηά βάζε απφ ηνλ ηδηψηε. Πεξηθιείεη δηάθνξεο ξήηξεο φπσο, γηα παξάδεηγκα, γηα ηηο ππεξβάζεηο ζην θφζηνο ηνπ έξγνπ, γηα ηηο θαζπζηεξήζεηο ζηελ θαηαζθεπή, γηα ηε κε ηήξεζε ησλ πξνδηαγξαθψλ θαη γηα γεληθφηεξεο θαθνηερλίεο. Ο θαηαζθεπαζηηθφο θίλδπλνο έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία ζηα έξγα ππνδνκψλ (θηίξηα, γέθπξεο, νδνπνηία, θηι), φπνπ νη εξγνιάβνη ζπλαληνχλ ζπρλά δπζθνιίεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ νπνίσλ απαηηνχληαη επηπιένλ ρξφλνο αιιά θαη ρξήκαηα. Καηαζθεπαζηηθνί θίλδπλνη ζπλαληψληαη ζηα δπν πξναλαθεξζέληα παξαδείγκαηα πκβάζεσλ Παξαρψξεζεο (Γέθπξα Ρίνπ-Αληηξξίνπ, Απηνθηλεηφδξνκνο Κεληξηθήο Διιάδνο) αιιά επίζεο θαη ζην έξγν ησλ ππξνζβεζηηθψλ ζηαζκψλ ηνπ Ν.3389/05. Με άιια ιφγηα, θαηαζθεπαζηηθνί θίλδπλνη ελππάξρνπλ ζε θάζε έξγν πνπ πεξηιακβάλεη θαηαζθεπαζηηθέο εξγαζίεο. 44

46 Ζ αλεπαξθήο εθηίκεζε ησλ θαηαζθεπαζηηθψλ θηλδχλσλ έρεη σο ζπλέπεηα ηε δεκηνπξγία ππεξβάζεσλ, νη νπνίεο εθηξνρηάδνπλ ηηο αξρηθέο πξνβιέςεηο, ελψ ζα κπνξνχζαλ λα είραλ απνηξαπεί κε ηηο θαηάιιειεο πξνβιέςεηο. Ζ αλππαξμία πξνβιέςεσλ γηα ην ηη πξέπεη λα γίλεη ζε ηέηνηεο πεξηπηψζεηο κπνξεί λα νδεγήζεη, πέξα απφ ηηο ππεξβάζεηο, αθφκα θαη ζηε καηαίσζε ησλ έξγσλ. Ο Ν.3389/05 πξνβιέπεη δηεμφδνπο δηαθπγήο απφ κηα ζεηξά αλάινγσλ θηλδχλσλ φπσο, γηα παξάδεηγκα, γηα ηα αξραηνινγηθά επξήκαηα 60, γηα ηηο απαιινηξηψζεηο 61 θαη γηα ηε ρξνλνβφξα έθδνζε αδεηψλ 62, ζηηο νπνίεο νη πκπξάμεηο πνπ εληάζζνληαη ζηηο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ κπνξνχλ αιιά θαη νθείινπλ λα θηλνχληαη. Οη πξνβιέςεηο φκσο γηα ηνπο θηλδχλνπο απηνχο δελ απνηεινχλ θαηλνηνκία ηνπ Ν.3389/05, θαζψο παξφκνηεο πξνβιέςεηο γηα αληίζηνηρνπο θηλδχλνπο ππήξραλ ήδε απφ ηε χκβαζε γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ Ρίνπ-Αληίξξηνπ Κίλδπλνο δηαζεζηκόηεηαο Ο θίλδπλνο απηφο αλαθέξεηαη ζηελ ππνρξέσζε ηνπ αλαδφρνπ λα παξέρεη, ζχκθσλα κε ηνπο φξνπο ηεο χκβαζεο, ζπγθεθξηκέλε πνζφηεηα θαη πνηφηεηα ππεξεζηψλ ζηνπο ρξήζηεο αλά πάζα ζηηγκή. Απηφ νπζηαζηηθά ζεκαίλεη πσο ην πξντφλ ηεο χκβαζεο ζα πξέπεη λα παξέρεηαη, ή λα είλαη έηνηκν λα παξαζρεζεί, αθφκα θαη φηαλ δελ ππάξρνπλ δηαζέζηκνη ρξήζηεο. ηελ πεξίπησζε ηεο γέθπξαο Ρίνπ-Αληηξξίνπ θαη ηνπ Απηνθηλεηνδξφκνπ Κεληξηθήο Διιάδνο ν θίλδπλνο δηαζεζηκφηεηαο πξαθηηθά ζεκαίλεη πσο ηα δπν απηά έξγα πξέπεη λα είλαη έηνηκα γηα ηε δηέιεπζε ελφο κεγάινπ αξηζκνχ νρεκάησλ αλά πάζα ζηηγκή, αλεμάξηεηα απφ ην αλ ν αξηζκφο ησλ δηεξρνκέλσλ νρεκάησλ είλαη ζπλήζσο πεξηνξηζκέλνο. ην παξάδεηγκα ησλ ππξνζβεζηηθψλ ππεξεζηψλ ν θίλδπλνο δηαζεζηκφηεηαο ζρεηίδεηαη κε ηελ εηνηκφηεηα ησλ ππξνζβεζηηθψλ ππνδνκψλ λα ζπλδξάκνπλ ην έξγν ηεο ππξφζβεζεο αθφκα θαη ζε πεξηφδνπο φπνπ δελ παξαηεξνχληαη ζπρλά ππξθαγηέο φπσο, επί παξαδείγκαηη, ην 60 Άξζξν Άξζξν Άξζξν Πξβι. ηηο δηαηάμεηο ηνπ Ν.2395/96, άξζξν 5.5 γηα ηηο θαζπζηεξήζεηο, άξζξν 5.6 γηα ηηο άδεηεο, άξζξν 5.7 γηα ηα αξραηνινγηθά επξήκαηα. 45

47 Φζηλφπσξν ή αθφκα θαη ην Υεηκψλα. ηελ πεξίπησζε ηεο ηερληθήο δηαρείξηζεο ησλ ηεζζάξσλ θηηξίσλ ηεο ΔΛΑ ν θίλδπλνο δηαζεζηκφηεηαο ζπλίζηαηαη, γηα παξάδεηγκα, ζηε δηαξθή εηνηκφηεηα αιιά θαη ηθαλφηεηα ζπληήξεζεο ηνπ παγίνπ εμνπιηζκνχ, αθφκα θαη φηαλ ηα εμαξηήκαηα ηνπ εμνπιηζκνχ απηνχ είλαη αθξηβά ή δπζεχξεηα Κίλδπλνο δήηεζεο Πξφθεηηαη γηα ζπλαθή θίλδπλν κε ηνλ πξνεγνχκελν θαη αλαθέξεηαη ζηελ πεξίπησζε θαηά ηελ νπνία ην πξντφλ, ην νπνίν παξάγεηαη απφ ην ζπγθεθξηκέλν έξγν αληηθείκελν ηεο ζχκβαζεο δελ ηπγράλεη ηεο αλακελφκελεο δήηεζεο απφ ηνπο ρξήζηεο. Όηαλ ν θίλδπλνο δηαζεζηκφηεηαο έρεη αλαιεθζεί απφ ηνλ αλάδνρν, ηφηε ν θίλδπλνο δήηεζεο αλαιακβάλεηαη απφ ην δεκφζην θνξέα θαη ν ζθνπφο ηνπ είλαη λα δηαζθαιίζεη έλα ειάρηζην επίπεδν εζφδσλ γηα ηνλ αλάδνρν. Πξέπεη φκσο λα δηεπθξηληζηεί φηη ν θίλδπλνο δήηεζεο αλαιακβάλεηαη απφ ην Γεκφζην κφλν ζηηο πεξηπηψζεηο θαηά ηηο νπνίεο ε κεησκέλε ρξήζε ηνπ πξντφληνο ηεο χκβαζεο νθείιεηαη ζε ηξίηνπο, απξφβιεπηνπο, παξάγνληεο θαη φρη ζε ππαηηηφηεηα ηνπ αλαδφρνπ. Σν πνηνη αθξηβψο ζα είλαη απηνί νη παξάγνληεο θαη κε πνηνλ ηξφπν ην Γεκφζην ζα ζπλεηζθέξεη ζηηο ελδερφκελεο απψιεηεο ηνπ αλαδφρνπ θαζνξίδνληαη αλάινγα ζε θάζε πεξίπησζε κε ηελ ππνγξαθή ηεο χκβαζεο. ηελ πεξίπησζε ηεο γέθπξαο Ρίνπ-Αληηξξίνπ θαη ηνπ Απηνθηλεηνδξφκνπ Κεληξηθήο Διιάδνο, ν θίλδπλνο δήηεζεο αλαθέξεηαη ζηελ πεξίπησζε φπνπ ν αξηζκφο δηεξρνκέλσλ νρεκάησλ είλαη ρακειφηεξνο απφ ηνλ ειάρηζην πξνβιεπφκελν ζηε χκβαζε γηα λα απνπιεξσζεί ην έξγν απφ ηνπο ρξήζηεο. ηελ πεξίπησζε απηήλ θαηά ηελ νπνία ν αξηζκφο δηειεχζεσλ είλαη κηθξφηεξνο απφ ηνλ αλακελφκελν ηφηε ην Γεκφζην επηρνξεγεί ην αλάδνρν, κε πνζφ αληίζηνηρν ηεο απψιεηαο, ιφγσ ηεο κεησκέλεο δηέιεπζεο. Δπνκέλσο ζπλάγεηαη πσο ν θίλδπλνο δήηεζεο έρεη πξαθηηθά εθαξκνγή κφλν ζηα αληαπνδνηηθά έξγα, θαζψο ζηα κε αληαπνδνηηθά ε επηρνξήγεζε ηνπ Γεκνζίνπ πξνο ζηνλ αλάδνρν είλαη δεδνκέλε θαη εληάζζεηαη ζηελ θαηεγνξία ησλ πιεξσκψλ δηαζεζηκφηεηαο. 46

48 5.4. Πηζησηηθόο θίλδπλνο Ο ελ ιφγσ θίλδπλνο αλαιακβάλεηαη ζπλήζσο απφ ηηο Σξάπεδεο νη νπνίεο παξέρνπλ ζηνπο ηδησηηθνχο θνξείο ηα απαξαίηεηα δάλεηα γηα ηελ νινθιήξσζε ηνπ έξγνπ. ε παιαηφηεξεο πκβάζεηο ν πηζησηηθφο θίλδπλνο πνπ πξνέθππηε απφ ηε δπλαηφηεηα ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ έξγνπ, αιιά θαη αξγφηεξα απφ ηε δπλαηφηεηα απνπιεξσκήο ηνπ δαλείνπ, αλαιακβαλφηαλ απφ ην Γεκφζην. ήκεξα ν θίλδπλνο κεηαηίζεηαη ζηηο Σξάπεδεο θαη έγθεηηαη ζηε δπλαηφηεηα ηνπο λα παξέρνπλ ζηνλ αλάδνρν ηα ζπκθσλεζέληα απφ ηε χκβαζε πνζά, φηαλ απηά θξίλνληαη αλαγθαία. ε έξγα κεγάιεο αμίαο ηα δάλεηα πνπ ζπλάπηνληαη κεηαμχ ησλ αλαδφρσλ θαη ησλ δαλεηζηξηψλ Σξαπεδψλ θαιχπηνπλ ην κεγαιχηεξν κέξνο απφ ην θφζηνο εθηέιεζεο ηνπ έξγνπ. πλεπψο νη Σξάπεδεο ηείλνπλ λα παξαθνινπζνχλ ηφζν ηελ θαηαζθεπή φζν θαη ηε δηαρείξηζε ηνπ έξγνπ, ψζηε λα δηαζθαιίδνπλ ηελ έγθαηξε θαη απξφζθνπηε απνπιεξσκή ηνπο. ηε γέθπξα Ρίνπ-Αληηξξίνπ, πέξα απφ ηνπο ηξαπεδηθνχο νκίινπο, ξφιν ζπλεγγπεηή θαη επνκέλσο θαη κέξνο ηνπ πηζησηηθνχ θηλδχλνπ είρε αλαιάβεη ην Γεκφζην, θάηη πνπ δελ ηζρχεη ζηα ππφινηπα πξναλαθεξζέληα έξγα. 47

49 6. Η ρξεκαηνδόηεζε: ζεκείν ζύγθιηζεο αιιά θαη απόθιηζεο 6.1. Οη ρξεκαηνδνηηθέο θαηεγνξίεο ησλ έξγσλ Δλ αληηζέζεη κε ηηο ζπκβαηηθέο πξνθεξχμεηο έξγσλ, φπνπ ν ηδηψηεο θαιείηαη λα θαηαζθεπάζεη έλα έξγν έλαληη ακνηβήο θαη είλαη ππεχζπλνο γη απηφ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θαηαζθεπήο, ζηηο πκπξάμεηο ε επζχλε γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε θαη ηελ θαιή ιεηηνπξγία ηνπ έξγνπ εθηείλεηαη ζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο πνιπεηνχο, θαηά ηεθκήξην, χκβαζεο. Όπσο πξναλαθέξζεθε ν ηδηψηεο απνπιεξψλεηαη ζηελ πνξεία ιεηηνπξγίαο ηνπ έξγνπ κε βάζε ηελ αξρηθή ζπκθσλία, κε απνηέιεζκα ηφζν ε αλαζέηνπζα αξρή φζν θαη ν αλάδνρνο λα γλσξίδνπλ εθ ησλ πξνηέξσλ ην ζπλνιηθφ θφζηνο ηνπ έξγνπ. Δπηπιένλ ην θφζηνο ηνπ έξγνπ δελ κπνξεί λα απμεζεί εάλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο χκβαζεο πξνθχςνπλ πξνβιήκαηα γηα ηνλ αλάδνρν, δηφηη απηφο αλαιακβάλεη ηνλ θαηαζθεπαζηηθφ θίλδπλν θαη ηνλ θίλδπλν δηαζεζηκφηεηαο, φπσο επίζεο εθ κέξνπο ηνπ αλαδφρνπ ην ρξεκαηννηθνλνκηθφ θίλδπλν αλαιακβάλνπλ νη δαλείζηξηεο Σξάπεδεο. Οη παξαπάλσ αξρέο είλαη θνηλέο γηα φιεο ηηο πκπξάμεηο, αλεμαξηήησο ηεο θχζεσο ηνπ έξγνπ, πέξα φκσο απφ ηα θνηλά ηνπο ζηνηρεία ππάξρνπλ θαη νξηζκέλεο νπζηψδεηο δηαθνξέο αλάινγα κε ην είδνο ηνπ εθάζηνηε έξγνπ ή ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ. πγθεθξηκέλα, ε κνξθή ησλ εθάζηνηε πκπξάμεσλ αληαπνθξίλεηαη ζε ηξεηο δηαθξηηέο θαηεγνξίεο έξγσλ αλαθνξηθά κε ηε ρξεκαηνδφηεζε ηνπο: ζηα κε αληαπνδνηηθά ηδησηηθά ρξεκαηνδνηνχκελα έξγα, ζηα κεξηθψο αληαπνδνηηθά έξγα κε πεξηνξηζκέλε ζπκβνιή ηνπ Γεκνζίνπ θαη ζηα πιήξσο αληαπνδνηηθά έξγα, ηα νπνία ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ηνπο ηειηθνχο ρξήζηεο. Κνηλφ ζεκείν θαη ζηηο ηξεηο πεξηπηψζεηο απνηειεί ε, απφ πιεπξάο αλαδφρνπ, ζχζηαζε κηαο Δηαηξείαο Δηδηθνχ θνπνχ ε νπνία αλαιακβάλεη ηε θαηαζθεπή θαη ζηε ζπλέρεηα ηε δηαρείξηζε ηνπ έξγνπ. Μέηνρνη ζηελ εηαηξεία κπνξνχλ λα είλαη θαηαζθεπαζηηθέο εηαηξείεο, εξγνιάβνη, θνξείο κε ζπκκεηνρή ζηελ ηερληθή ππνζηήξημε θαη ζπληήξεζε ηνπ έξγνπ αιιά θαη ρξεκαηνδφηεο, φπσο είλαη ζπλήζσο, νη δαλείζηξηεο Σξάπεδεο ή φκηινη. 48

50 Πίλαθαο 4: Οη ρξεκαηηθέο ξνέο ζηηο παξαδνζηαθέο δεκνπξαηήζεηο θαη ζηα έξγα ΓΗΣ. Πεγή: Δηδηθή Γξακκαηεία πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ Ηδησηηθνχ Σνκέα, Αζήλα, Σα πιήξσο αληαπνδνηηθά έξγα ηελ πεξίπησζε απηή ε εηαηξεία εηδηθνχ ζθνπνχ αλαιακβάλεη πέξα απφ ηε ρξεκαηνδφηεζε θαη ηελ θαηαζθεπή ηνπ έξγνπ θαη ηελ εθκεηάιιεπζε ή ηε ιεηηνπξγία απηνχ. Μέζσ ηεο εθκεηάιιεπζεο ηνπ έξγνπ ε εηαηξεία ρξεψλεη ηνπο 49

51 ηειηθνχο ρξήζηεο ησλ ππεξεζηψλ θαη θαη απηφλ ηνλ ηξφπν απνπιεξψλεηαη ην αξρηθφ ρξένο θαη πξνθχπηεη ην θέξδνο ηνπ αλαδφρνπ. Απηνχ ηνπ είδνπο ηα έξγα πξνυπνζέηνπλ ηελ άληιεζε ηζρπξψλ θεθαιαίσλ απφ ηε ζπλήζσο θχξηα δξαζηεξηφηεηα ηεο θαηαζθεπήο, κε απνηέιεζκα ην Γεκφζην λα κε ζπκκεηέρεη ζηελ απνπιεξσκή κε θαηαβνιέο πιεξσκψλ. Σα έξγα πνπ θαηαζθεπάδνληαη απφ ηδηψηεο κέζσ ησλ πκβάζεσλ Παξαρψξεζεο είλαη θαηά ηεθκήξην απηήο ηεο κνξθήο, αλ θαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο ην Γεκφζην ζπκκεηέρεη θαηά έλα κηθξφ πνζνζηφ ζηελ απνπιεξσκή, θαζηζηψληαο ηα έηζη ελ κέξεη αληαπνδνηηθά. Ζ αλάγθε ζπκκεηνρήο ηνπ Γεκνζίνπ ζηελ απνπιεξσκή ή ζηελ αξρηθή ρξεκαηνδφηεζε πξνθχπηεη ζπρλά εμαηηίαο ηνπ ππέξνγθνπ θφζηνπο θαηαζθεπήο ην νπνίν δελ κπνξεί λα απνπιεξσζεί απνθιεηζηηθά απφ ηνπο ηειηθνχο ρξήζηεο. ηελ ηειεπηαία απηή θαηεγνξία ζα κπνξνχζε ελδερνκέλσο λα εληαρζεί θαη ε δεχμε Ρίνπ-Αληηξξίνπ, φπνπ παξφηη ην Γεκφζην ζπκκεηείρε θαηά έλα κεγάιν πνζνζηφ ζηελ θαηαζθεπή ηνπ έξγνπ, ηα έζνδα πξνέξρνληαη απφ ηνπο ηειηθνχο ρξήζηεο. Πίλαθαο 5: Παξνπζίαζε ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ αληαπνδνηηθψλ έξγσλ ΓΗΣ. Πεγή: Δηδηθή Γξακκαηεία πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ Ηδησηηθνχ Σνκέα, Αζήλα,

52 Σα κεξηθώο αληαπνδνηηθά έξγα κε πεξηνξηζκέλε ζπκβνιή ηνπ Γεκνζίνπ Όπσο θαη ζηελ πξνεγνχκελε πεξίπησζε, ην θφζηνο θαηαζθεπήο ή παξνρήο ηεο ππεξεζίαο αλαιακβάλεηαη απφ ηνλ ηδηψηε κέζσ ηεο εηαηξείαο εηδηθνχ ζθνπνχ, ε νπνία ζπζηήλεηαη θαηά ηνλ ίδην ηξφπν. Σα έξγα πνπ ζπλήζσο θαηαζθεπάδνληαη κέζσ απηήο ηεο κεζφδνπ είλαη έξγα κε εκπνξηθή εθκεηάιιεπζε, ή κπνξνχλ αθφκα λα είλαη έξγα κε δεκφζην ραξαθηήξα κε κφλε ηε δηαθνξά φηη ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε απφ ηα έξγα απηά πξνθχπηνπλ θάπνηεο εκπνξηθέο ρξήζεηο. Οη ηξεηο παξάκεηξνη πξνζδηνξηζκνχ ησλ πιεξσκψλ απφ ην Γεκφζην, δειαδή, ε δηαζεζηκφηεηα, ε δήηεζε θαη ε πνηφηεηα κε ηνπο αληίζηνηρνπο θηλδχλνπο εθαξκφδνληαη θαη εδψ. Ο ηξφπνο απνπιεξσκήο ησλ έξγσλ ή ησλ ππεξεζηψλ απηψλ είλαη παξφκνηνο κε ηα πιήξσο αληαπνδνηηθά αιιά, απηήλ ηε θνξά, νη πιεξσκέο δηαζεζηκφηεηαο 64 είλαη κεησκέλεο αλαιφγσο κε ηα έζνδα πνπ αληινχληαη απφ ηελ θχξηα ή ηηο δεπηεξεχνπζεο ρξήζεηο ηνπ έξγνπ. ηελ θαηεγνξία απηή εληάζζνληαη ηα νδηθά έξγα, ηα θηίξηα ηεο ΔΛΑ θαη, ηνπιάρηζηνλ ζεσξεηηθά, νη ππξνζβεζηηθέο ππεξεζίεο. ηελ πεξίπησζε ησλ ππξνζβεζηηθψλ ππεξεζηψλ ε επηθχιαμε ζπλδέεηαη κε ηε κεγάιε δηαθνξά πνπ αλακέλεηαη λα έρνπλ ηα έζνδα ηνπ αλαδφρνπ απφ ηηο πιεξσκέο δηαζεζηκφηεηαο, έλαληη ησλ εζφδσλ απφ ηηο φπνηεο άιιεο δεπηεξεχνπζεο πεγέο εζφδσλ (π.ρ. απφ ηα θπιηθεία). 64 Βι. επφκελν θεθ

53 Πίλαθαο 6: Παξνπζίαζε ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ κε αληαπνδνηηθψλ θαη ελ κέξεη αληαπνδνηηθψλ έξγσλ ΓΗΣ. Πεγή: Δηδηθή Γξακκαηεία πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ Ηδησηηθνχ Σνκέα, Αζήλα, Σα κε αληαπνδνηηθά ηδησηηθά ρξεκαηνδνηνύκελα έξγα ζηηο ΓΙΣ ηνπ Ν.3389/05 ηα έξγα απηά ηε ρξεκαηνδφηεζε ηεο θαηαζθεπήο, ή ηελ παξνρή ηεο ππεξεζίαο, αλαιακβάλεη ν αλάδνρνο κέζσ ηεο εηαηξείαο εηδηθνχ ζθνπνχ κε ίδηα θαη δαλεηαθά θεθάιαηα. Μεηά ηελ απφδνζε ηνπ έξγνπ ή ηεο ππεξεζίαο πξνο ρξήζε, ην Γεκφζην θαηαβάιιεη αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα ηηο πιεξσκέο νη νπνίεο νλνκάδνληαη πιεξσκέο δηαζεζηκφηεηαο (availability payments). Οη πιεξσκέο απηέο έρνπλ σο ζθνπφ, θαη αξράο, ηελ απνπιεξσκή ηνπ έξγνπ αιιά, επηπξνζζέησο, νθείινπλ λα πεξηιακβάλνπλ θαη ην εχινγν θέξδνο ηεο εηαηξείαο εηδηθνχ ζθνπνχ. Οη ηειηθνί ρξήζηεο, δειαδή, δε ζπκκεηέρνπλ ζηελ θαηαβνιή ησλ πιεξσκψλ δηαζεζηκφηεηαο θαη σο εθ ηνχηνπ ηα έξγα απηήο ηεο θαηεγνξίαο είλαη έξγα κε θνηλσληθφ ραξαθηήξα ή δεκφζηα έξγα πνπ δελ απνθέξνπλ θέξδνο, φπσο λνζνθνκεία, θπιαθέο, ζρνιεία, θηι. Ο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν θαηαβάιινληαη νη πιεξσκέο δηαζεζηκφηεηαο, φπσο έρεη άιισζηε επηζεκαλζεί, είλαη ζπλδεδεκέλνο κε ηελ ηήξεζε ησλ ζπκβαηηθψλ ππνρξεψζεσλ απφ ηελ πιεπξά ηνπ αλαδφρνπ. Ζ πιεξσκέο 52

54 δηαζεζηκφηεηαο θαηαβάιινληαη θαη έηνο, απφ ηελ παξάδνζε ηνπ έξγνπ πξνο ρξήζε, θαη πξνζδηνξίδνληαη απφ ηξεηο ζπγθεθξηκέλεο παξακέηξνπο: Ζ πξψηε είλαη ε δηαζεζηκφηεηα, ε νπνία είλαη ζρεηηθή κε ηνλ θίλδπλν δηαζεζηκφηεηαο, θαη πξνβιέπεη ηε κείσζε ησλ πιεξσκψλ πξνο ηνλ αλάδνρν ζε πεξίπησζε πνπ ην έξγν δελ είλαη δηαζέζηκν γηα ρξήζε. Ζ δεχηεξε είλαη ε δήηεζε, ε νπνία ζρεηίδεηαη κε ηνλ θίλδπλν δήηεζεο, θαη παξφηη αλαιακβάλεηαη ζπλήζσο απφ ην Γεκφζην, ππάξρνπλ έξγα φπνπ ν αλάδνρνο αλαιακβάλεη έλα κέξνο ηνπ θηλδχλνπ απηνχ. απηέο ηηο πεξηπηψζεηο ην Γεκφζην εγγπάηαη πξνο ηελ εηαηξεία εηδηθνχ ζθνπνχ έλα ειάρηζην δεδνκέλν εηζφδεκα. Ζ ηξίηε παξάκεηξνο, πνπ πξνζδηνξίδεη θαη επεξεάδεη ηηο πιεξσκέο δηαζεζηκφηεηαο, είλαη ε πνηφηεηα ηεο παξερφκελεο ππεξεζίαο, ε νπνία ζα πξέπεη λα ζπλάδεη κε ηηο ζπκπεθσλεκέλεο απφ ηε χκβαζε πξνδηαγξαθέο Γηαδηθαζία ρξεκαηνδόηεζεο φιεο ηηο πξναλαθεξζείζεο θαηεγνξίεο ΓΗΣ ε ρξεκαηνδφηεζε ησλ έξγσλ ή ησλ ππεξεζηψλ βαζίδεηαη φρη ζηελ πηζηνιεπηηθή ηθαλφηεηα ηεο εηαηξείαο εηδηθνχ ζθνπνχ ή ησλ κεηφρσλ ηεο, αιιά ζηηο ηακεηαθέο ξνέο ηνπ έξγνπ. Οη εηαηξείεο εηδηθνχ ζθνπνχ έρνπλ, θαηά βάζε, κηθξή θεθαιαηαθή επάξθεηα θαη θαηά ζπλέπεηα δελ κπνξνχλ λα παξάζρνπλ ηηο απαξαίηεηεο ππνζήθεο γηα λα αληιήζνπλ ηα δαλεηαθά θεθάιαηα πνπ απαηηνχληαη γηα ηα έξγα. Σν γεγνλφο απηφ ζα απνηεινχζε ζνβαξή ηξνρνπέδε γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ ζεζκνχ ησλ πκπξάμεσλ θαζψο νη Σξάπεδεο θαη νη ππφινηπνη πηζαλνί δαλεηζηέο δε ζα πξνρσξνχζαλ ζηελ εθρψξεζε δαλείσλ δίρσο ηηο απαηηνχκελεο πξφζζεηεο ξήηξεο αζθαιείαο. Με ηελ εμαζθάιηζε ησλ δαλεηζηψλ φηη ζε πεξίπησζε πνπ ε εηαηξεία εηδηθνχ ζθνπνχ αδπλαηεί λα εθπιεξψζεη ηηο ππνρξεψζεηο ηεο ηφηε εθείλνη ζα έρνπλ πξνηεξαηφηεηα επί ησλ ηακεηαθψλ ξνψλ, απνκαθξχλεηαη πιένλ ην ελδερφκελν λα κε ζπλαηλέζνπλ ζηελ παξαρψξεζε ηνπ απαξαίηεηνπ δαλεηαθνχ θεθαιαίνπ. Οη Σξάπεδεο, πάλησο, πξηλ πξνρσξήζνπλ ζηελ έγθξηζε ηνπ δαλείνπ πξνβαίλνπλ ζε κηα αλάιπζε θαη αμηνιφγεζε ηνπ θχθινπ δσήο ηνπ έξγνπ (life-cycle analysis), γηα λα βεβαησζνχλ φηη ζ φια ηα πηζαλά θαη ξεαιηζηηθά ελδερφκελα ε εηαηξεία ζα είλαη ζε ζέζε λα απνπιεξψζεη ην αξρηθφ θεθάιαην κε ηνπο αλαινγνχληεο ηφθνπο. 53

55 Σν γεγνλφο, σζηφζν, πσο ζε πεξίπησζε φπνπ ν αλάδνρνο δελ εθπιεξψλεη πιήξσο ηηο ζπκβαηηθέο ππνρξεψζεηο ηνπ ην Γεκφζην κπνξεί λα πξνβεί ζε κείσζε ησλ πιεξσκψλ δηαζεζηκφηεηαο, απνηειεί γηα ηελ αλαζέηνπζα αξρή έλα πιενλέθηεκα ησλ κε αληαπνδνηηθψλ έξγσλ έλαληη ησλ αληαπνδνηηθψλ. ηα αληαπνδνηηθά έξγα νη ηακεηαθέο ξνέο πξνέξρνληαη απεπζείαο απφ ηνπο ηειηθνχο ρξήζηεο ησλ ππεξεζηψλ θαη εηζπξάηηνληαη άκεζα απφ ηελ εηαηξεία εηδηθνχ ζθνπνχ κε απνηέιεζκα ε αλαζέηνπζα αξρή λα κελ αζθεί άκεζν έιεγρν επ απηψλ. Ζ ρξήζε ησλ εζφδσλ σο κνρινχ πίεζεο γηα ηελ πιήξε ζπκκφξθσζε ηνπ αλαδφρνπ πξνο ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ είλαη έλα πνιχ απνηειεζκαηηθφ εξγαιείν γηα ην Γεκφζην, ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ νπνίνπ φκσο κεγηζηνπνηείηαη ζηα κε αληαπνδνηηθά, κεηψλεηαη ζηα ελ κέξεη αληαπνδνηηθά θαη εθκεδελίδεηαη ζηα πιήξσο αληαπνδνηηθά έξγα. Πίλαθαο 7: Ζ βαζηθή δνκή κηαο ΓΗΣ θαη ν ηξφπνο ρξεκαηνδφηεζεο ηεο. Πεγή: Δηδηθή Γξακκαηεία πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ Ηδησηηθνχ Σνκέα, Αζήλα, Σα έξγα ΓΗΣ πνπ εληάζζνληαη ζηηο δηαηάμεηο ηνπ Ν.3389/05 δελ θπξψλνληαη απφ ηε Βνπιή αιιά ηελ νξηζηηθή, άξα δεζκεπηηθή, έγθξηζε ηνπο αλαιακβάλεη ε αξκφδηα Γηππνπξγηθή Δπηηξνπή (ΓΔΓΗΣ). Ζ ΓΔΓΗΣ έρεη επίζεο ηε δπλαηφηεηα, χζηεξα απφ πξφηαζε ηνπ αξκφδηνπ θνξέα, λα εληάζζεη ηα έξγα ΓΗΣ πνπ πινπνηνχληαη βάζεη ηνπ ίδηνπ λφκνπ ζην ΠΓΔ ζε εηδηθή 54

56 θαηεγνξία πιινγηθψλ Απνθάζεσλ Έληαμεο (ΑΔ) αλά δεκφζην θνξέα. 65 Βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ έληαμε ησλ έξγσλ ΓΗΣ ζηηο ΑΔ είλαη ε ζπκκεηνρή ηνπ Γεκνζίνπ ζηελ απνπιεξσκή ηεο αξρηθήο ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ έξγνπ απφ ηνλ ηδηψηε, εκκέζσο απνθιείνληαο απφ ηε δπλαηφηεηα απηή ηα πιήξσο αληαπνδνηηθά έξγα. Ζ ρξεκαηνδνηηθή ελίζρπζε ησλ ελ ιφγσ ΑΔ ζα πξαγκαηνπνηείηαη θαηφπηλ ηεο ζχκθσλεο γλψκεο ηεο Δηδηθήο Γξακκαηείαο πκπξάμεσλ, ε νπνία ζηε ζπλέρεηα ζα θνηλνπνηεί ζηε Γηεχζπλζε Γεκνζίσλ Δπελδχζεσλ ην χςνο ηεο επηβάξπλζεο αιιά θαη ηε δηάξθεηα απηήο. Πίλαθαο 8. χγθξηζε αληαπνδνηηθψλ θαη κε αληαπνδνηηθψλ έξγσλ ΓΗΣ. Πεγή: Δηδηθή Γξακκαηεία πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ Ηδησηηθνχ Σνκέα, Αζήλα, Ν.3389/05, άξζξν 3, παξ. β. 55

57 6.3. Οηθνλνκηθή απνδνηηθόηεηα Ζ νηθνλνκηθή απνδνηηθφηεηα ελφο έξγνπ ΓΗΣ απνηειεί βαζηθή παξάκεηξν γηα ηελ νξηζηηθή έγθξηζε ηνπ απφ ην Γεκφζην. Χο νηθνλνκηθή απνδνηηθφηεηα (value for money) νξίδεηαη ην πξφζζεην φθεινο γηα ην Γεκφζην πνπ επηθέξεη έλα έξγν φηαλ απηφ εθηειείηαη κε ηε κνξθή ΓΗΣ, έλαληη ηεο παξαδνζηαθήο κνξθήο ηεο δεκφζηαο χκβαζεο. Δπηπιένλ ε νηθνλνκηθή απνδνηηθφηεηα, εθηφο απφ κέζνδνο ππνινγηζκνχ ηεο πξνζηηζέκελεο αμίαο, ρξεζηκεχεη θαη σο έλαο θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο γηα ηε δηαδηθαζία επηινγήο ηνπ αλαδφρνπ. Παξφηη ε νηθνλνκηθή απνδνηηθφηεηα δελ αλαθέξεηαη άκεζα ε ίδηα σο θξηηήξην αλάζεζεο ε πιένλ ζπκθέξνπζα απφ νηθνλνκηθή άπνςε πξνζθνξά, πνπ απνηειεί έλα απφ ηα θξηηήξηα αλάζεζεο ησλ έξγσλ κέζσ ΓΗΣ 66, ζπλππνινγίδεη ηελ νηθνλνκηθή απνδνηηθφηεηα γηα λα θαηαιήμεη ζηελ ηειηθή απφθαζε. Πξνθεηκέλνπ λα ππνινγηζηεί ε νηθνλνκηθή απνδνηηθφηεηα ηνπ έξγνπ, ζπγθξίλεηαη ην επηπιένλ θφζηνο ηεο ηδησηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο, ην νπνίν ζηελ πνξεία ζα απνπιεξσζεί απφ ην Γεκφζην, κε ην επηπιένλ φθεινο πνπ ην Γεκφζην ζα απνθνκίζεη κέζσ απηήο ηεο κεζφδνπ. Ο ππνινγηζκφο ηνπ επηπιένλ νθέινπο πνπ επηθέξεη ε ζπκβνιή ηνπ ηδηψηε, κε ηε ζεηξά ηνπ, πξνθχπηεη απφ ηελ πεξαηηέξσ ζχγθξηζε ηνπ κε έλα ππνζεηηθφ ελαιιαθηηθφ ζελάξην ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ έξγνπ, εμαξρήο, απφ ην Γεκφζην φπσο ζα αλαιπζεί παξαθάησ. Σα πξφζζεηα νθέιε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ θαηαζθεπή ελφο έξγνπ κέζσ ΓΗΣ βαζίδνληαη, θπξίσο αιιά φρη απνθιεηζηηθά, ζηελ αλάιεςε ησλ δηαθφξσλ θηλδχλσλ (π.ρ. θαηαζθεπαζηηθνχο, δηαζεζηκφηεηαο) απφ ηελ εηαηξεία εηδηθνχ ζθνπνχ αληί ηνπ Γεκνζίνπ. Βεβαίσο, νθέιε πξνθχπηνπλ θαη απφ ηελ απνδνηηθφηεξε δηαρείξηζε ηνπ έξγνπ απφ ηνλ ηδηψηε, φπσο επίζεο, θαη απφ ηε κείσζε ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ ειιείκκαηνο θαη ζπλαθφινπζα ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο. Οθέιε, πάλησο, δελ πξέπεη λα αλακέλνληαη απφ ην θφζηνο ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ έξγνπ απηφ θαζαπηφ, ζε πεξίπησζε πνπ ην έξγν εθηειεζηεί κέζσ ΓΗΣ. Ο ιφγνο είλαη φηη ην θφζηνο ρξεκαηνδφηεζεο ελφο νπνηνπδήπνηε έξγνπ γηα ην Γεκφζην είλαη πάληα ρακειφηεξν απ φ,ηη γηα ηνλ ηδηψηε θαη απηφ νθείιεηαη ζηελ πνιχ κεγαιχηεξε πηζηνιεπηηθή ηθαλφηεηα ηνπ 66 Άξζξν 10, παξ.2, Ν.3389/05. 56

58 Γεκνζίνπ. 67 Δίλαη πάλησο γεληθά παξαδεθηφ πσο ε κεηαβίβαζε θηλδχλσλ απφ ην Γεκφζην ζηνλ ηδηψηε έρεη έλα ζπγθεθξηκέλν φξην, πέξα απφ ην νπνίν ε πεξαηηέξσ κεηαβίβαζε θηλδχλσλ έρεη σο απνηέιεζκα ηε κείσζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ έξγσλ. 68 Ζ εμήγεζε γηα ην απνηέιεζκα απηφ βαζίδεηαη ζηε δπλαηφηεηα ηνπ Γεκνζίνπ λα δηαρεηξίδεηαη νξηζκέλεο θαηεγνξίεο θηλδχλσλ κε παξφκνηα ή θαη κεγαιχηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα απφ ηνπο ηδηψηεο. Ζ κεηαβίβαζε άιισζηε θηλδχλσλ, νη νπνίνη αληηκεησπίδνληαη εμίζνπ ή αθφκα θαη ειάρηζηα απνδνηηθφηεξα απφ ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα, έρεη σο ζπλέπεηα ηελ επηβάξπλζε ηνπ Γεκνζίνπ, αλ κε ηη άιιν, κε ηνπο επηπιένλ ηφθνπο. Ο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν κπνξεί λα δηαπηζησζεί ν βαζκφο απνδνηηθφηεηαο ελφο έξγνπ, ν νπνίνο αλαθέξζεθε αθξνζηγψο ζηελ πξνεγνχκελε παξάγξαθν, νλνκάδεηαη Γεκφζηα πγθξηηηθή Κνζηνιφγεζε (ΓΚ). Σν θφζηνο, δειαδή, ηνπ ππνζεηηθνχ ζελαξίνπ θαηαζθεπήο ηνπ έξγνπ ή παξνρήο ηεο ππεξεζίαο απφ ην ίδην ην Γεκφζην ζπγθξίλεηαη κε ην θφζηνο παξνρήο ηνπ ίδηνπ έξγνπ ή ππεξεζίαο κέζσ ΓΗΣ. Γηα λα είλαη, σζηφζν, έγθπξε ε ζχγθξηζε ηνπ θφζηνπο ησλ δπν απηψλ ελαιιαθηηθψλ ζελαξίσλ θαη θαηά ζπλέπεηα γηα λα είλαη αμηφπηζηε ε κέζνδνο ηεο ΓΚ, ζχκθσλα κε ηελ ΔΓΓΗΣ, είλαη απαξαίηεην: 69 α) λα δηαηππψλεηαη ζε θαζαξή ηξέρνπζα αμία β) λα ζηεξίδεηαη ζε πξφζθαηεο κεζφδνπο παξαγσγήο ηεο ζπγθεθξηκέλεο παξνρήο απφ ην δεκφζην ηνκέα γ) λα ζπλππνινγίδεη ηνπο επηρεηξεκαηηθνχο θηλδχλνπο πνπ ζα αληηκεησπίδνληαλ κε ηνλ παξαδνζηαθφ ηξφπν ησλ δεκνζίσλ πξνκεζεηψλ. 67 Έρεη ππνζηεξηρζεί ε άπνςε φηη: Οη ηδηψηεο δαλείδνληαη απφ ηηο Σξάπεδεο κε επηηφθηα έσο θαη 30% πςειφηεξα απ φ,ηη ην Γεκφζην. Δθεκεξίδα Κπξηαθάηηθε Διεπζεξνηππία, ζει. 56, 25/011/ Σελ άπνςε απηή αζπάδνληαη θαη νη Βξεηαλνί ηεο αξκφδηαο αξρήο γηα ηηο ΓΗΣ. Πξβι. PFI: strengthening long term partnerships, ζει. 8, HM Treasury, 03/ Δγρεηξίδην γηα ηελ πινπνίεζε έξγσλ θαη ππεξεζηψλ κέζσ ΓΗΣ, Δηδηθή Γξακκαηεία πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ Ηδησηηθνχ Σνκέα, ζει.36, Αζήλα, 06/

59 Πίλαθαο 9: Γεκφζηα πγθξηηηθή Κνζηνιφγεζε θαη Οηθνλνκηθή Απνδνηηθφηεηα. Πεγή: Δηδηθή Γξακκαηεία πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ Ηδησηηθνχ Σνκέα, Αζήλα, Ζ ίδηα ε ΔΓΓΗΣ αλαγλσξίδεη άιισζηε ηελ αλαγθαηφηεηα ε ΓΚ λα εθθξάδεη ην ζχλνιν ησλ δαπαλψλ ησλ δεκφζησλ πξνκεζεηψλ, πεξηιακβαλνκέλσλ ησλ δαπαλψλ ζπληήξεζεο εθ φξνπ δσήο ηεο ππνδνκήο πνπ δεκηνπξγείηαη, αιιά θαη λα αληηθαηνπηξίδεη ηνλ θίλδπλν φηη πηζαλφλ λα πξνθχςνπλ λέεο δαπάλεο θαηά ηε δηάξθεηα ιεηηνπξγίαο ηνπ έξγνπ Ibid. 58