Επιπλοκές Του Σακχαρώδη Διαβήτη Στα Κάτω Άκρα Νοσηλευτικές Παρεμβάσεις.

Transcript

1

2 "Σακχαρώδης Διαβήτης" Ένα σύγχρονο πρόβλημα υγείας. Επιπλοκές Του Σακχαρώδη Διαβήτη Στα Κάτω Άκρα Νοσηλευτικές Παρεμβάσεις. Πουμπουρίδου Μαρία, Νοσηλεύτρια Τ.Ε, MSc Σακχαρώδη Διαβήτη, Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Π.Γ.Ν.Θ ΑΧΕΠΑ

3 Ορισμός Σακχαρώδη Διαβήτη: Χρόνιο μεταβολικό νόσημα που οφείλεται σε σχετική ή απόλυτη έλλειψη της ινσουλίνης ( ορμόνης που παράγεται από τα β κύτταρα των νησιδίων του Langerhans του παγκρέατος ) και στην αδυναμία της υπάρχουσας ινσουλίνης να ασκήσει τις δράσεις της στους ιστούς στόχους, λόγω αντίστασης στην ινσουλίνη. ( ADA, 2013 )

4 Διάγνωση Σακχαρώδη Διαβήτη: Γλυκόζη νηστείας 126 mg/dl ή 2h μεταγευματική γλυκόζη 200 mg/dl (μετά από χορήγηση 75 gr άνυδρης γλυκόζης ) ή Τυχαίο stick σε ασθενή με συμπτώματα υπεργλυκαιμίας 200 mg/dl ή HbA1 6,5 % ( εξατομικευμένα ) ( ADA, 2013)

5 Επιδημιολογία Σακχαρώδη Διαβήτη: το εκ. ο αριθμός των νοσούντων ήταν το 2015 κατέληξαν από σακχαρώδη διαβήτη 5 εκ. ασθενείς το 2045 ο αριθμός των νοσούντων αναμένεται να φτάσει τα 629 εκ., εκ των οποίων το 46% αδιάγνωστος. ( IDF Diabetes Atlas 9 th Edition, 2017)

6

7 Νοσηρότητα Σακχαρώδη Διαβήτη: Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι : 1 η αιτία τύφλωσης στο Δυτικό κόσμο 1 η αιτία νεφρικής ανεπάρκειας που χρειάζεται αιμοδιύλυση και μεταμόσχευση νεφρού κυρία αιτία καρδιαγγειακής νόσου ( 2/3 των διαβητικών καταλήγουν από αυτήν ) 4 η αιτία θνητότητας 279 εκ. νοσούντες προέρχονται από αστικές περιοχές 146 εκ. νοσούντες προέρχονται από αγροτικές περιοχές ( IDF Diabetes Atlas 9 th Edition, 2017)

8 Τύποι Σακχαρώδη Διαβήτη: 1. Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου I: Ανοσολογικός Ιδιοπαθής 2. Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου II: Αντίσταση στην ινσουλίνη Ανεπάρκεια β κυττάρων 3. Σακχαρώδης Διαβήτης Κύησης (ADA, 2013 )

9 Τύποι Σακχαρώδη Διαβήτη: 4. Σακχαρώδης Διαβήτης άλλου τύπου: α) Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β- κυττάρων ( Mody 1,2,3,4,5,6 και άλλες μορφές Mody ) β) Γενετικές διαταραχές δράσης της ινσουλίνης (πχ: λιποατροφικός διαβήτης) γ) Λοιπά γενετικά σύνδρομα ( πχ: σύνδρομο Down, σύνδρομο Turner) δ) Νοσήματα παγκρέατος (πχ: παγκρεατίτιδα, Ca παγκρέατος ) ε) Ενδοκρινοπάθειες ( πχ: υπερθυρεοειδισμός, ακρομεγαλία) ζ) Φάρμακα (πχ: Vacor ) η) Λοιμώξεις (πχ: συγγενής ερυθρά, κυτταρομεγαλοϊός ) θ) Ασυνήθεις μορφές ανοσολογικού διαβήτη (πχ: σύνδρομο Stiff man, αντίσταση έναντι των υποδοχέων της ινσουλίνης) (ADA, 2013 )

10

11

12 Θεραπεία Σακχαρώδη Διαβήτη: Η θεραπεία του ΣΔ περιλαμβάνει: Αλλαγή τρόπου ζωής ( άσκηση, διακοπή καπνίσματος, αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ, κ.α). Αλλαγή διατροφικών συνηθειών ( υιοθέτηση υγιεινοδιαιτητικού μοντέλου διατροφής με βάση τη Μεσογειακή Διατροφή ). Χορήγηση δισκίων για ρύθμιση επιπέδων γλυκόζης. Έναρξη σχήματος με ενέσεις ινσουλίνης. (ADA, 2018 )

13

14

15 Ορισμός Διαβητικού Ποδιού: Κλινική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από φλεγμονή, εξέλκωση ή καταστροφή των εν τω βάθει ιστών του ποδιού και συνδυάζεται με νευροπάθεια και / περιφερική αγγειακή νόσο των κάτω άκρων στα άτομα με Σ.Δ. (International Consensuson the Diabetic foot Noordwijkerhout, the Netherlands.)

16 Διαβητικά έλκη: Κάθε έτος 2-3% των διαβητικών ασθενών θα εμφανίσει έλκος. ( BorssenB DiabeticMedicine 1990 KumarS DiabeticMedicine 1994) Περισσότερο από 15% των διαβητικών ασθενών θα εμφανίσουν χρόνιο έλκος κατά τη διάρκεια της ζωής τους. (Palumbo PJ ) Τα 2/3 κα επουλωθούν με μέσο χρόνο επούλωσης κοντά στους 6 μήνες. (Oyiboet al Diabetic Medicine2001) Πάνω από το 28% θα οδηγηθούν σε ακρωτηριασμό. (Armstrong et al J Foot Ankle Surgery 1998)

17 Επιδημιολογία Διαβητικών Ελκών: Κύρια αιτία νοσηλείας σε άτομα με διαβήτη 16% όλων των εισαγωγών στα Νοσοκομεία 23% των μερών νοσηλείας (ΗΠΑ, 2000 ) Στις Δυτικές Κοινωνίες τα έλκη είναι πιο συχνά στους άνδρες (Abbott CA, et al. Diabet Med 2002) Στον Ελληνικό χώρο πραγματοποιούνται περίπου ακρωτηριασμοί ετησίως (Δ.Καραγιάννη) Μέσο ετήσιο κόστος ΣΔ ασθενή 1300 Μέσο ετήσιο κόστος Διαβητικού Ποδιού 6143 Συνολικό κόστος Διαβητικού Ποδιού ( χωρίς ακρωτιριασμό ) 230 εκ. (Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, 2008 )

18 Επιβαρυντικοί Παράγοντες: Περιφερική αγγειακή νόσος Περιορισμός αρθρικής κινητικότητας Δομικές παραμορφώσεις στο πόδι Αλλοίωση μαλακών ιστών του πέλματος Αυτόνομη νευροπάθεια Τραύμα Αυτοτραυματισμός Στενά παπούτσια Κάπνισμα

19 Στάδια εμφάνισης έλκους: (Meggitt-Wagner) Βαθμός 1: Επιπολής Βλάβη που αφορά μόνο το δέρμα Βαθμός 2: Επέκταση του έλκους στους τένοντες ή τα οστά χωρίς απόστημα ή οστεομυελίτιδα Βαθμός 3: Το έλκος είναι βαθύ με απόστημα και οστεομυελίτιδα Βαθμός 4: Γάγγραινα που αφορά τα δάκτυλα ή τον πρόσθιο πόδα Βαθμός 5: Εκτεταμένη γάγγραινα

20 Χρωματικός Κώδικας Τραυμάτων & Ελκών: Μαύρο χρώμα (νεκρωτικός ιστός)

21 Χρωματικός Κώδικας Τραυμάτων & Ελκών: Κίτρινο χρώμα (τυλώδης ιστός)

22 Χρωματικός Κώδικας Τραυμάτων & Ελκών: Mελανόμαυρη απόχρωση κάτω από υγιές δέρμα ή λεπτού στρώματος τυλώδους ιστού (αιμάτωμα)

23 Χρωματικός Κώδικας Τραυμάτων & Ελκών: Κόκκινο και ρόζ χρώμα (κοκκιώδης επιθηλιακός ιστός)

24 Κλινική Εξέταση Διαβητικού Ποδιού: Έλεγχος όλων των επιφανειών των δακτύλων και των μεσοδακτύλιων πτυχών Στροφικές αλλοιώσεις Παραμορφώσεις Ανατομικές ανωμαλίες Εξέλκωση Ακρωτηριασμό Βλάβες ονύχων Ύπαρξη τυλώδους ιστού Χροιά Θερμοκρασία δέρματος Υφή επιδερμίδας

25 Κλινική Εξέταση Διαβητικού Ποδιού:

26 Κλινική Εξέταση Διαβητικού Ποδιού: Κινητικές Δοκιμασίες ( βάδιση στις πτέρνες, μυϊκή ισχύ, τενόντια αντανακλαστικά, κινητικότητα αρθρώσεων) Αισθητικές Δοκιμασίες ( πόνος, αφή πίεση, παλλαισθησία δονήσεις, ψυχρό θερμό )

27 Λοιμώξεις Διαβητικού Ποδιού: Κυτταρίτιδα Σηπτική Αρθρίτιδα Τενοντοελυτρίτιδα Απόστημα Έλκος Οστεομυελίτιδα Αρθροπάθεια Charcot

28 Περιποίηση Ελκών Με Άσηπτες Τεχνικές: Απαραίτητη η υγιεινή των χεριών Χρήση γαντιών Χρήση αποστειρωμένου πεδίου Τα υλικά θα πρέπει να βρίσκονται κοντά στον ασθενή, αποφεύγοντας έτσι την διασπορά των μικροβίων Αποστείρωση των εργαλείων που χρησιμοποιούνται (λαβίδες, κοχλιάρια, ψαλίδια, ειδικές πένσες για κοπή των νυχιών)

29 Απομάκρυνση Τυλώδους Ιστού Από Το Έλκος.

30 Αξιολόγηση Της Πραγματικής Διάστασης Του Έλκους

31 Η Αφαίρεση Του Τ.Ι. Δε Λειτουργεί Σαν Εμπόδιο Στην Ανάπτυξη Νέου Επιθηλίου

32 Επιταχύνεται Η Επιθηλιοποίηση

33 Μειώνονται Οι Πιέσεις Που Ασκούνται Στο Πέλμα

34 Ο Καθαρισμός Του Έλκους Γίνεται Με Φυσιολογικό Ορό

35 Η Χρήση Της Ιωδιούχου Ποβιδόνης Μόνο Σε Λοιμώξεις Κυρίως αποφεύγεται γιατί θεωρείται τοξική και καθυστερεί τους μηχανισμούς επούλωσης.

36 Ιδιότητες Σύγχρονων Επιθεμάτων: Προστασία του έλκους από επιμόλυνση Ρύθμιση της υγρασίας και θερμοκρασίας Επιτάχυνση της επούλωσης Εύκολα και ανώδυνα στην εφαρμογή τους Μηχανική προστασία από επανατραυματισμό Ελάττωση του πόνου Λογικό κόστος

37 Είδη Σύγχρονων Επιθεμάτων: Υδροκολλοειδή Αφρώδη Αλγηνικά Υδροτριχοειδικά Απλές μεμβράνες Απολεπιστικοί παράγοντες Αναλγητικά επιθέματα Αντιμικροβιακά επιθέματα Επιθέματα κολλαγόνου Υποκατάστατα δέρματος

38 Ενδείξεις & Βασικές Αρχές Ακρωτηριασμού: Ο ακρωτηριασμός του ποδιού μπορεί να ενδείκνυται όταν η νευροπάθεια, η αγγειακή νόσος, και η εξελκωτική παραμόρφωση έχουν οδηγήσει σε νέκρωση μαλακών ιστών, σε οστεομυελίτιδα, σε ανεξέλεγκτη λοίμωξη ή σε ανεξέλεγκτο πόνο

39 Αρχίζοντας Από Ένα Έλκος..

40 Μπορεί Να Καταλήξουμε Σε Έναν Ακρωτηριασμό!!!!

41 Συμβουλές Για Την Πρόληψη Βλαβών Στα Πόδια Διαβητικών Ασθενών: Δεν περπατάμε ποτέ ξυπόλυτοι ή μόνο με τις κάλτσες μας,ακόμα και μέσα στο σπίτι. Στην παραλία ή στη θάλασσα φοράμε παπούτσια θαλάσσης. Φοράμε άνετα παπούτσια με χοντρό πάτο.προτιμούμε να φοράμε αθλητικά παπούτσια, όχι παπούτσια με τακούνια. Προτιμούμε να αγοράζουμε καινούργια παπούτσια στο τέλος της ημέρας και όχι πρωινές ώρες.φοράμε τα καινούργια παπούτσια για 1-2 ώρες την ημέρα στην αρχή.

42 Συμβουλές Για Την Πρόληψη Βλαβών Στα Πόδια Διαβητικών Ασθενών: Ελέγχουμε κάθε βράδυ τα παπούτσια για τυχόν μικροαντικείμενα στο εσωτερικό τους (π.χ.πετραδάκια, κέρματα, καρφιά, κ.λ.π.) ή για χαλασμένες ραφές και πάτους. Δεν φοράμε σφιχτές κάλτσες. Προτιμούμε κάλτσες χωρίς εσωτερικές ραφές, μάλλινες ή ειδικές κάλτσες που μας προτείνει εξειδικευμένος γιατρός ή νοσηλεύτρια. Πλένουμε τα πόδια μας καθημερινά και τα στεγνώνουμε προσεχτικά. Προσέχουμε και στεγνώνουμε ιδιαίτερα τις περιοχές ανάμεσα στα δάχτυλα, προσπαθώντας να μην τα απομακρύνουμε πολύ μεταξύ τους.

43 Συμβουλές Για Την Πρόληψη Βλαβών Στα Πόδια Διαβητικών Ασθενών: Ελέγχουμε τα πόδια κάθε βράδυ για μικρά τραύματα ιδίως στα πέλματα ή στα διαστήματα ανάμεσα στα δάχτυλα. Ψάχνουμε για: αλλαγές του συνηθισμένου χρώματος στο δέρμα, ασυνήθιστο πρήξιμο, πληγές, κοψίματα, φουσκάλες, γρατζουνιές, φουσκάλες ή υγρό ή αίμα κάτω από κάλους. Αν ανακαλύψουμε οτιδήποτε που δεν είναι φυσιολογικό στο πόδι μας δεν προσπαθούμε να το θεραπεύσουμε μόνοι μας. Ενημερώνουμε το Διαβητολόγο μας ή το Διαβητολογικό Κέντρο που μας παρακολουθεί. Δεν αφαιρούμε τους κάλους με ξυραφάκι ή με αυτοκόλλητα του εμπορίου.μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ελαφρόπετρα.

44 Συμβουλές Για Την Πρόληψη Βλαβών Στα Πόδια Διαβητικών Ασθενών: Δεν χρησιμοποιούμε πολύ ζεστό νερό για το μπάνιο. Το χλιαρό νερό, θερμοκρασίας 37ο C, είναι το καταλληλότερο. Αποφεύγουμε να τοποθετούμε τα πόδια μας πολύ κοντά σε φωτιά και θερμάστρες και δεν τα αφήνουμε πολύ ώρα στον ήλιο (υπάρχει κίνδυνος σοβαρών εγκαυμάτων). Καταπολεμούμε τη ξηρότητα του δέρματος των ποδιών κυρίως με ειδικούς αφρούς ή ενυδατικές κρέμες Κόβουμε τα νύχια σε ευθεία γραμμή με το δέρμα. Είναι πιο ασφαλές να χρησιμοποιούμε λίμα και να λιμάρουμε τα νύχια μας, παρά να τα κόβουμε οι ίδιοι με νυχοκόπτη ή ψαλιδάκι. Δεν κόβουμε ποτέ νύχια που έχουν μεγαλώσει μέσα στο δέρμα.

45 Κάπνισμα Ισχαιμία Διαβητικό Πόδι: Περισσότερο από το 50% με διαβητικό πόδι διατέλεσε ενεργός καπνιστής 32% ενεργοί καπνιστές Το 75% των ισχαιμικών ελκών σχετίζονται με το κάπνισμα (Skoutas D., Papanas N. et al, 2009)

46 Διαβητική Νευροπάθεια. Ορισμός : Μια αποδείξιμη διαταραχή, κλινικά έκδηλη ή υποκλινικής, που εμφανίζεται στα άτομα με διαβήτη και που περιλαμβάνει εκδηλώσεις απ το περιφερικό σωματικό ή / και το αυτόνομο νευρικό σύστημα, μετά αποκλεισμό άλλων αιτίων νευροπάθειας. Η παρουσία συμπτωμάτων ή /και σημείων από το περιφερικό νευρικό σύστημα σε ασθενείς με ΣΔ αποκλείοντας τα άλλα αίτια πρόκλησης περιφερικής νευροπάθειας. Η διάγνωση δεν τίθεται ποτέ χωρίς κλινική εξέταση. (ΑDA, 2005)

47 Ταξινόμηση της διαβητικής νευροπάθειας: Γενικευμένες συμμετρικές πολυνευροπάθειες Οξεία αισθητική Χρόνια αισθητικοκινητική Νευροπάθεια του αυτονόμου (φυτικού) νευρικό συστήματος Εστιακής-πολυνευροπάθειας Κρανιακή Κορμική Άκρων Εγγύς κινητική (μυατροφία) Συνυπάρχουσα CIPD (ADA Statement, Diabetes Care 2005)

48 Παράγοντες Κινδύνου Διαβητικής Νευροπάθειας: Υπεργλυκαιμία Υπέρταση Λιπίδια Κάπνισμα Αμφιβληστροειδοπάθεια Μικρολευκοματινουρία Αλκοόλ Υψηλό ανάστημα Περιφερική Αγγειακή Νόσος Περίμετρος μέσης

49 Συμπτώματα Διαβητικής Νευροπάθειας: Παραισθησίες Δυσαισθησίες (θερμό ψυχρό, τρυπήματα, πόνος, πίεση) Υπεραλγησία Καυσαλγία Αλλοδυνία Ζάλη κατά την έγερση Γευστική εφίδρωση Αίσθηση γαστρικής πληρότητας Σεξουαλική ανικανότητα

50

51 Περιφερική Αγγειακή Νόσος Ορισμός : Μειωμένη παροχή αίματος στις μικρές αρτηρίες και αρτηριόλια αποτέλεσμα μειωμένης μεταφορά οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών διάμεσου του τοιχώματος των τριχοειδών στους ιστός. (ΑDA, 2005)

52 Παράγοντες Κινδύνου Περιφερικής Αγγειακής Νόσου: ΣΔ Κάπνισμα Άρρεν φύλο Ηλικία Υπέρταση Δυσλιπιδαιμία Υπερομοκυστεϊναιμία Περιφερική νευροπάθεια Γεωγραφική κατανομή

53 Συμπτώματα Περιφερικής Αγγειακής Νόσου: Διαλείπουσα χωλότητα: άλγος στα κάτω άκρα κατά τη βάδιση που ανακουφίζεται με την ανάπαυση. Άλγος ανάπαυσης :έντονο, συνεχές, δεν ανακουφίζεται με αναλγητικά κυρίως νυχτερινό, αφυπνίζει ασθενή. Έλκος, ισχαιμικές βλάβες, γάγγραινα. Ωχρότητα του άκρου που επιδεινώνετε με την ανύψωση. Ψυχρό, λείο, στιλπνό δέρμα. Απουσία τριχοφυΐας. Δυστροφία ονύχων.