ΕΚΘΕΣΗ Εζληθή κειέηε θαηάζηαζεο εκβνιηαζκνύ ησλ παηδηώλ ζηελ Ειιάδα, 2012

Transcript

1 ΕΚΘΕΣΗ Εζληθή κειέηε θαηάζηαζεο εκβνιηαζκνύ ησλ παηδηώλ ζηελ Ειιάδα, 2012 Σ. Παλαγησηόπνπινο 1, Γ. Παπακηραήι 1, Γ. ηαύξνπ 4, Γ. Λάγγαο 1, Μ. Γαβαλά 2, Α. αινληθηώηε 1, Β. Γθόγθνγινπ 1, Γ. Θενραξόπνπινο 1, Κ. Κνπηεληάθεο 1, Α. Μπέλνο 2,. Γηαλλαθόπνπινο 2, Θ. Γεσξγαθνπνύινπ 3, Κ. Γθνιθηλνπνύινπ 3, Μ. Γέηζεο 3, Μ. Κεξακάξνπ 1, Β. Λεηβαδίηε 1, Κ. Μέιινπ 3, Κ. Νηάλεο 1, Η. Παληειή 1, Γ. Πεξβαλίδνπ 3, Θ. ηδεξόγινπ 3, Μ. Σζάλα 1 * * * 1. Δζληθή ρνιή Γεκόζηαο Τγείαο, Σνκέαο Τγείαο ηνπ Παηδηνύ 2. Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο, Ηαηξηθή ρνιή, Δξγαζηήξην Τγηεηλήο 3. Κέληξν Διέγρνπ θαη Πξόιεςεο Ννζεκάησλ, Σκήκα Δπηδεκηνινγηθήο Δπηηήξεζεο θαη Παξέκβαζεο 4. Τπνπξγείν Τγείαο, Γ/λζε πληνληζκνύ θαη πλεξγαζίαο κε ΟΣΑ

2 Ζ Μειέηε έγηλε κε ρξεκαηνδόηεζε από ην Κέληξν Διέγρνπ θαη Πξόιεςεο Ννζεκάησλ Δζληθή ρνιή Γεκόζηαο Τγείαο Αζήλα,

3 Πεξηερόκελα ειίδα πληνκνγξαθίεο Καηάινγνο πηλάθσλ θαη γξαθεκάησλ ηνπ θεηκέλνπ Πεξίιεςε Δηζαγσγή ηόρνη Μέζνδνη Πιεζπζκόο-ζηόρνο θαη πιεζπζκόο δεηγκαηνιεςίαο Γεηγκαηνιεπηηθόο ζρεδηαζκόο θαη κέγεζνο δείγκαηνο Πιεξνθνξίεο πνπ ζπιιέρζεθαλ Οξγάλσζε ηεο κειέηεο ηαηηζηηθή αλάιπζε Εεηήκαηα δενληνινγίαο Απνηειέζκαηα Παηδηά Α Γεκνηηθνύ Αλαινγία απόθξηζεο θαη γεληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ δείγκαηνο Δκβνιηαζκόο γηα δηθζεξίηηδα, ηέηαλν, θνθθύηε, πνιηνκπειίηηδα Δκβνιηαζκόο γηα επαηίηηδα Β θαη αηκόθηιν ηλθινπέληζαο ηύπνπ b (Hib) Δκβνιηαζκόο γηα κεληγγηηηδόθνθθν, πλεπκνληόθνθθν, αλεκεπινγηά Δκβνιηαζκόο γηα ηιαξά, εξπζξά, παξσηίηηδα Δκβνιηαζκόο γηα αλεκεπινγηά θαη επαηίηηδα Α Δκβνιηαζκόο γηα γξίπε Φπκαηηληθή δνθηκαζία θαη αληηθπκαηηθό εκβόιην (BCG) ζηε γέλλεζε Φνξέαο εκβνιηαζκνύ Αληηιήςεηο γνλέσλ γηα παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηνλ εκβνιηαζκό Παηδηθόο πιεζπζκόο Διιήλσλ Σζηγγάλσλ πδήηεζε θαη ζπκπεξάζκαηα Πξνηάζεηο Δπραξηζηίεο Βηβιηνγξαθηθέο παξαπνκπέο Παξάξηεκα Πίλαθαο Π1. πρλόηεηα εκβνιηαζκνύ θαηά εκβόιην θαη δόζε γηα κείδνλεο γεσγξαθηθέο πεξηθέξεηεο θαη νκάδεο ηνπ πιεζπζκνύ Πίλαθαο Π2. πρλόηεηα εκβνιηαζκνύ θαηά θνξέα εκβνιηαζκνύ, εκβόιην θαη δόζε Πίλαθαο Π3. Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηνλ εκβνιηαζκό, ζύκθσλα κε ηηο απαληήζεηο ησλ γνλέσλ ζην εξσηεκαηνιόγην

4 πληνκνγξαθίεο 1. πληνκνγξαθίεο εκβνιίσλ BCG DTP DTaP DTwP HepA HepB Hib IPV MCVC MMR OPV PCV Var εκβόιην θπκαηίσζεο (bacille Calmette-Guérin) εκβόιην δηθζεξίηηδαο-ηεηάλνπ-θνθθύηε εκβόιην δηθζεξίηηδαο-ηεηάλνπ-θνθθύηε/αθπηηαξηθό εκβόιην δηθζεξίηηδαο-ηεηάλνπ-θνθθύηε/νινθπηηαξηθό εκβόιην επαηίηηδαο Α εκβόιην επαηίηηδαο Β εκβόιην αηκόθηινπ ηλθινπέληζαο ηύπνπ b εκβόιην πνιηνκπειίηηδαο, αδξαλνπνηεκέλν-εληζρπκέλν (ελέζηκν) εκβόιην κεληγγηηηδόθνθθνπ νξννκάδαο C, ζπδεπγκέλν εκβόιην ηιαξάο-εξπζξάο-παξσηίηηδαο εκβόιην πνιηνκπειίηηδαο, πόζηκν (δώληεο εμαζζελεκέλνη ηνί) εκβόιην πλεπκνληόθνθθνπ, ζπδεπγκέλν εκβόιην αλεκεπινγηάο 2. Άιιεο ζπληνκνγξαθίεο ΓΑ 95% ΔΠΔ ΔΟΠΤΤ ΔΤ ΜΚΟ ΟΣΑ ΠΟΤ NUTS δηάζηεκα αμηνπηζηίαο θαηά 95% (95% confidence interval) Δζληθό Πξόγξακκα Δκβνιηαζκώλ Δζληθόο Οξγαληζκόο Παξνρήο Τπεξεζηώλ Τγείαο Δζληθό ύζηεκα Τγείαο Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλώζεηο Οξγαληζκνί Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Παγθόζκηνο Οξγαληζκόο Τγείαο Nomenclature of territorial units for statistics 4

5 Καηάινγνο πηλάθσλ θαη γξαθεκάησλ ηνπ θεηκέλνπ Πίλαθεο Πίλαθαο 1. ύλνςε Δζληθνύ Πξνγξάκκαηνο Δκβνιηαζκώλ ζηελ Διιάδα (2011) γηα παηδηά 0 6 εηώλ ρσξίο εηδηθά πξνβιήκαηα πγείαο: εκβόιηα, έηνο έληαμεο ζην Δζληθό Πξόγξακκα Δκβνιηαζκώλ θαη αξηζκόο ζπληζηώκελσλ δόζεσλ θαηά ειηθηαθή πεξίνδν. Πίλαθαο 2. Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ δείγκαηνο ηεο Μειέηεο. Πίλαθαο 3. Αξηζκόο νηθηζκώλ Ρνκά ζην δείγκα θαηά Μείδνλα Πεξηθέξεηα θαη θαηά ηύπν νηθηζκνύ. Πίλαθαο 4. Δθηίκεζε εκβνιηαζηηθήο θάιπςεο ηνπ παηδηθνύ πιεζπζκνύ ησλ Διιήλσλ Σζηγγάλσλ θαηά εκβόιην θαη δόζε (αξρηθά ζηνηρεία εθηίκεζεο). Γξαθήκαηα Γξάθεκα 1. Δπηιεγκέλνη δείθηεο εκβνιηαζκνύ κε εκβόιην δηθζεξίηηδαο-ηεηάλνπ-θνθθύηε Γξάθεκα 2. Δπηιεγκέλνη δείθηεο εκβνιηαζκνύ κε εκβόιην πνιηνκπειίηηδαο Γξάθεκα 3. Δπηιεγκέλνη δείθηεο εκβνιηαζκνύ γηα επαηίηηδα Β (HepB) θαη αηκόθηιν ηλθινπέληζαο ηύπνπ b (Hib) Γξάθεκα 4. Δπηιεγκέλνη δείθηεο εκβνιηαζκνύ γηα κεληγγηηηδόθνθθν C (MCVC) θαη πλεπκνληόθνθθν (PCV) Γξάθεκα 5. Δπηιεγκέλνη δείθηεο εκβνιηαζκνύ κε εκβόιην ηιαξάο-εξπζξάο-παξσηίηηδαο (MMR) Γξάθεκα 6. Δπηιεγκέλνη δείθηεο εκβνιηαζκνύ γηα αλεκεπινγηά (Var) θαη επαηίηηδα Α (HepA) Γξάθεκα 7. Φνξέαο εκβνιηαζκνύ γηα επηιεγκέλεο δόζεηο εκβνιίσλ DTP, MMR, Hib, HepB. Γξάθεκα 8. Φνξέαο εκβνιηαζκνύ γηα επηιεγκέλεο δόζεηο εκβνιίσλ MCVC, PCV, Var, HepA, BCG. 5

6 Πεξίιεςε ηόρνο ηεο Μειέηεο ήηαλ ε εθηίκεζε ηεο θαηάζηαζεο εκβνιηαζκνύ ζηελ Διιάδα, αθελόο ζηνλ γεληθό πιεζπζκό (παηδηά Α Γεκνηηθνύ) θαη αθεηέξνπ ζηα παηδηά Ρνκά 2 6,5 εηώλ. Γηα ην πξώην ζθέινο ηεο Μειέηεο ειήθζε αληηπξνζσπεπηηθό δείγκα καζεηώλ ηεο ρώξαο κε ηπραία δεηγκαηνιεςία ζρνιηθώλ ηκεκάησλ. Μεηείραλ 1046 καζεηέο (αλαινγία απόθξηζεο 84%) θαη 13% αλήθαλ ζε νηθνγέλεηεο κεηαλαζηώλ. ην δεύηεξν ζθέινο ηεο Μειέηεο ειήθζε δείγκα νηθηζκώλ Ρνκά από όιε ηε ρώξα θαη κεηείραλ 212 παηδηά. πιιέρζεθαλ πιεξνθνξίεο από ην Βηβιηάξην Τγείαο, θάξηα εκβνιίσλ ή άιιεο θαηαγξαθέο θαη από ζπλέληεπμε κε γνλείο. ε γεληθέο γξακκέο, ε εκβνιηαζηηθή θάιπςε ησλ παηδηώλ ζηελ Διιάδα είλαη πνιύ πςειή (ηνπιάρηζηνλ έσο ην 2011, πεξίνδν πνπ δηεξεπλά ε Μειέηε). Ζ εηθόλα βξέζεθε βειηησκέλε ζε ζρέζε κε παξόκνηα Μειέηε ηνπ Χζηόζν, ππάξρνπλ εηδηθά πξνβιήκαηα ζηελ θάιπςε ηνπ γεληθνύ πιεζπζκνύ κε ζπγθεθξηκέλα εκβόιηα θαη δόζεηο (π.ρ. 2ε δόζε εκβνιίνπ MMR). Δπηπιένλ, ππάξρνπλ πξνβιήκαηα ζηελ θάιπςε εηδηθώλ νκάδσλ ηνπ πιεζπζκνύ: ε θάιπςε παηδηώλ πνπ αλήθνπλ ζε νηθνγέλεηεο κεηαλαζηώλ είλαη γεληθά θαιή ή κέηξηα, ελώ απηή ησλ παηδηώλ από νηθνγέλεηεο Διιήλσλ Σζηγγάλσλ είλαη γεληθά κέηξηα ή ρακειή. Ζ θάιπςε κε δύν δόζεηο εκβνιίνπ MMR (γηα ηιαξά-εξπζξά-παξσηίηηδα) είλαη αλεπαξθήο (83% ζην ζύλνιν ησλ παηδηώλ Α Γεκνηηθνύ θαη ρακειόηεξε ζε εηδηθέο νκάδεο, ελώ ν ζρεηηθόο ζηόρνο ηνπ ΠΟΤ είλαη 95%). Απηό εγθπκνλεί ηνλ θίλδπλν ηεο εκθάληζεο επηδεκηώλ. Δπίζεο, παξά ηηο ζρεηηθέο ζπζηάζεηο, θαλέλα παηδί από νηθνγέλεηα πςεινύ θηλδύλνπ γηα θπκαηίσζε πνπ γελλήζεθε ζηελ Διιάδα (κεηαλάζηεο από ελδεκηθέο ρώξεο, Ρνκά) δελ είρε εκβνιηαζηεί ζηε γέλλεζε κε εκβόιην BCG (γηα θπκαηίσζε). Πεξίπνπ 65 70% ησλ παηδηθώλ εκβνιηαζκώλ γίλνληαη ζηνλ ηδησηηθό ηνκέα (όπσο είρε δηαπηζησζεί θαη ζηε Μειέηε ηνπ 2006). Σν εύξεκα απηό ππνδειώλεη όηη ην ζύζηεκα ησλ δεκόζησλ ηαηξείσλ εκβνιηαζκνύ ζηε ρώξα καο ιεηηνπξγεί παγησκέλα πιένλ κε ππνδνκέο θαη δπλακηθό πνπ θαιύπηνπλ ηηο αλάγθεο πεξίπνπ ηνπ ελόο ηξίηνπ ηνπ παηδηθνύ πιεζπζκνύ. Από ηα επξήκαηα ηεο Μειέηεο πξνθύπηνπλ νη εμήο πξνηάζεηο: Υξεηάδεηαη λα νξγαλσζεί ζπζηεκαηηθό ζρέδην αύμεζεο ησλ δεκόζησλ ηαηξείσλ εκβνιηαζκνύ. Ζ εθαξκνγή ελόο ηέηνηνπ ζρεδίνπ έρεη θνκβηθή ζεκαζία γηα ηελ απνηξνπή δπζκελώλ επηπηώζεσλ ζηνλ εκβνιηαζκό ησλ παηδηώλ από ηελ ηξέρνπζα νηθνλνκηθή θξίζε. Δίλαη αλάγθε λα εθαξκνζηεί ζπζηεκαηηθό ζρέδην γηα ηνλ ζπληνληζκέλν εκβνιηαζκό ηνπ παηδηθνύ πιεζπζκνύ ησλ Σζηγγάλσλ ζηελ Διιάδα κε έκθαζε ζηε ζηαζεξή ιεηηνπξγία ηαηξείσλ εκβνιηαζκνύ θνληά ή κέζα ζε θάζε νηθηζκό θαη ηε ζπλερή παξνρή εκβνιίσλ. Υξεηάδεηαη λα γίλεη επαλαπξνζδηνξηζκόο ηνπ Δζληθνύ Πξνγξάκκαηνο Δκβνιηαζκώλ κε βάζε ηηο αξρέο ηεο «ηαηξηθήο βάζεη ηεθκεξίσζεο» (evidence based medicine), ηα επηδεκηνινγηθά δεδνκέλα ηεο Διιάδαο θαη ηε ζηάζκηζε θόζηνπο-νθέινπο, κε ζηόρν ηελ θάιπςε >95% ησλ παηδηώλ ηεο ρώξαο κε ηα απαξαίηεηα εκβόιηα. Απαηηείηαη επεμεξγαζία θαη εθαξκνγή ζρεδίνπ πξναγσγήο ησλ εκβνιηαζκώλ ζε πιεζπζκηαθό επίπεδν. Πξέπεη λα ιεθζνύλ εηδηθά κέηξα γηα ηελ αύμεζε ηνπ εκβνιηαζκνύ κε ηε 2ε δόζε ηνπ εκβνιίνπ MMR (γηα ηιαξά-εξπζξά-παξσηίηηδα) θαη γηα ηελ επξεία εθαξκνγή ζηηο καηεπηηθέο θιηληθέο ηεο ρώξαο ηνπ εκβνιηαζκνύ γηα θπκαηίσζε (εκβόιην BCG) ησλ λενγέλλεησλ παηδηώλ πνπ αλήθνπλ ζε νκάδεο πςεινύ θηλδύλνπ γηα ηε λόζν απηή. 6

7 1. Δηζαγσγή Ο θαζνιηθόο εκβνιηαζκόο απνηειεί κηα από ηηο πην απνηειεζκαηηθέο πξνιεπηηθέο παξεκβάζεηο ηεο ηαηξηθήο [1]. Ζ ελεξγεηηθή αλνζνπνίεζε, ηελ νπνία επηθέξνπλ νη εκβνιηαζκνί, όρη κόλν νδεγεί ζηελ πξνζηαζία ησλ εκβνιηαδνκέλσλ αιιά θαη επηδξά ζηνλ πιεζπζκό σο ζύλνιν κέζσ ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ζπιινγηθήο αλνζίαο (herd immunity) [2]. Έηζη, ηόζν ζε δηεζλέο όζν θαη ζε εζληθό επίπεδν (ζε πνιιέο ρώξεο) εθαξκόδνληαη ζπλνιηθέο ζηξαηεγηθέο εκβνιηαζκνύ κε ηνλ θαζνξηζκό επηκέξνπο πνιηηηθώλ, ηε δηαηύπσζε κεηξήζηκσλ ζηόρσλ θαη ηε ιήςε ζπγθεθξηκέλσλ κέηξσλ. Δηδηθόηεξα, ν Παγθόζκηνο Οξγαληζκόο Τγείαο (ΠΟΤ) έρεη δηαηππώζεη ζηόρνπο πνπ αθνξνύλ αθελόο ηελ επηδησθόκελε επίπησζε λνζεκάησλ (π.ρ. εμάιεηςε πνιηνκπειίηηδαο, εμάιεηςε εγρώξηαο ηιαξάο, επίπησζε ζπλδξόκνπ ζπγγελνύο εξπζξάο <1 θξνύζκα αλά γελλήζεηο θιπ.) θαη αθεηέξνπ ηελ επηδησθόκελε εκβνιηαζηηθή θάιπςε κε δηάθνξα εκβόιηα (π.ρ. εκβνιηαζκόο >95% ησλ παηδηώλ κε ηξεηο δόζεηο εκβνιίνπ DTP έσο ηελ ειηθία ηνπ ελόο έηνπο, εκβνιηαζκόο >95% κε δύν δόζεηο εκβνιίνπ γηα ηιαξά θιπ.). Δπηπιένλ, νη ζηξαηεγηθέο απηέο πνπ έρεη επεμεξγαζηεί ν ΠΟΤ αθνξνύλ θαη άιιεο πιεπξέο ηνπ ζέκαηνο, όπσο ε ιήςε κέηξσλ ώζηε νη εκβνιηαζκνί λα γίλνπλ πξνζηηνί ζην ζύλνιν ηνπ παηδηθνύ πιεζπζκνύ κηαο ρώξαο (θαη εηδηθόηεξα ζε θνηλσληθέο νκάδεο πςεινύ θηλδύλνπ), ε εληζρπκέλε επηηήξεζε λνζεκάησλ πνπ πξνιακβάλνληαη κε εκβνιηαζκό, ε ζπζηεκαηηθή παξαθνινύζεζε ηεο εκβνιηαζηηθήο θάιπςεο θ.ά. [3-6]. ηηο πεξηζζόηεξεο αλεπηπγκέλεο ρώξεο, γίλεηαη ζπζηεκαηηθή παξαθνινύζεζε ηεο θαηάζηαζεο εκβνιηαζκνύ ηνπ παηδηθνύ πιεζπζκνύ κε κειέηεο πνπ δηεμάγνληαη ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα ζε εζληθό επίπεδν. θνπόο ησλ εθηηκήζεσλ απηώλ είλαη ε εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ γηα ηνλ θαζνξηζκό, ηελ παξαθνινύζεζε ηεο εθαξκνγήο θαη ηελ πεξηνδηθή αλαπξνζαξκνγή ησλ ζηξαηεγηθώλ εκβνιηαζκνύ θάζε ρώξαο [7-11]. ηελ Διιάδα έρνπλ γίλεη πνιπάξηζκεο ηνπηθέο κειέηεο εθηίκεζεο ηνπ επηπέδνπ εκβνιηαζκνύ, θαη ηξεηο κειέηεο ζε εζληθό επίπεδν, ην , ην 2001 θαη ην 2006 [12-17]. Ζ παξνύζα Μειέηε γίλεηαη κε ζθνπό λα επηθαηξνπνηεζεί ε εηθόλα πνπ έρνπκε γηα ηνλ εκβνιηαζκό ησλ παηδηώλ ηεο ρώξαο καο. ε ρώξεο πνπ βίσζαλ κεγάιε νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή θξίζε εκθαλίζηεθαλ σο επαθόινπζν ζνβαξέο επηδεκίεο από «μεραζκέλα» λνζήκαηα, όπσο ε δηθζεξίηηδα θαη ε πνιηνκπειίηηδα [18-19]. Παξάιιεια, άιια λνζήκαηα, όπσο ε ηιαξά, ζπλερίδνπλ λα πξνθαινύλ κεγάιεο ή κηθξέο επηδεκίεο ζηελ Δπξώπε [20-21]. Ζ εθηίκεζε ηνπ επηπέδνπ εκβνιηαζκνύ απνθηά εηδηθή ζεκαζία γηα ηνλ πξνζαλαηνιηζκό ησλ δξαζηεξηνηήησλ πξναγσγήο ηνπ εκβνιηαζκνύ ζηελ ζεκεξηλή ζπγθπξία ηεο ρώξαο. Ζ παξνύζα Μειέηε αθνινπζεί ηα βαζηθά ζηνηρεία ηεο κεζνδνινγίαο ηεο κειέηεο πνπ έγηλε ην 2006, ε νπνία έρεη πξνηαζεί σο πξόηππε κέζνδνο γηα ηελ εθηίκεζε ηεο εκβνιηαζηηθήο θάιπςεο ζηελ Διιάδα, ηόζν ζε εζληθό όζν θαη ζε ηνπηθό επίπεδν [16,22]. Ζ Μειέηε έγηλε ζε 7

8 παηδηά Α Γεκνηηθνύ (πεξίπνπ 6 εηώλ, έηνο γέλλεζεο θπξίσο ην 2005), θαζώο ν βαζηθόο εκβνιηαζκόο ησλ παηδηώλ νινθιεξώλεηαη ζηελ πξνζρνιηθή ειηθία. Πξέπεη λα ιεθζεί ππόςε όηη ηα πεξηζζόηεξα εκβόιηα ησλ παηδηώλ γίλνληαη έσο ηελ ειηθία ησλ 2 εηώλ, θαη έηζη πνιιά από ηα επξήκαηά καο (απηά πνπ αθνξνύλ ηα εκβόιηα θαη ηηο δόζεηο ηεο πξώηεο δηεηίαο ηεο δσήο) απνηππώλνπλ θπξίσο ηελ θαηάζηαζε πνπ ππήξρε 3-4 ρξόληα πξηλ ηε δηεμαγσγή ηεο Μειέηεο. Δηδηθόηεξα, ε εηθόλα θάιπςεο κε ηα εκβόιηα πνπ έγηλαλ θαηά ηελ πξώηε δηεηία ηεο δσήο αληαλαθιά ηελ επνρή πριν ηελ εκθάληζε ηεο ηξέρνπζαο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο θξίζεο (πεξίπνπ ην 2008). Παξάιιεια, ε Μειέηε παξέρεη πιεξνθνξίεο γηα ηνλ εκβνιηαζκό ησλ παηδηώλ μεηά ηελ εκθάληζε ηεο θξίζεο (πεξίπνπ έσο ην ηέινο ηνπ 2011). Απηό αθνξά ηηο δόζεηο εκβνιίσλ πνπ ζπληζηώληαη γηα ηελ ειηθία 4 6 εηώλ: 5 ε δόζε εκβνιίνπ γηα δηθζεξίηηδα-ηέηαλν-θνθθύηε (DTP), 4 ε δόζε εκβνιίνπ γηα πνιηνκπειίηηδα (IPV), 2 ε δόζε εκβνιίνπ γηα ηιαξά-εξπζξά-παξσηίηηδα (MMR). Όπσο έρεη ζπδεηεζεί αιινύ [16], ε επηινγή ηεο δηελέξγεηαο ηεο Μειέηεο ζηελ ειηθία ησλ 6 εηώλ (Α Γεκνηηθνύ) έρεη ππαγνξεπζεί από ηελ αλάγθε λα εμαζθαιίδεηαη αληηπξνζσπεπηηθό δείγκα ησλ παηδηώλ ηεο Διιάδαο (κέζσ ησλ ζρνιείσλ). εκεηώλεηαη όηη νη εθαξκνδόκελεο κέζνδνη κειέηεο ηεο εκβνιηαζηηθήο θάιπςεο ζε άιιεο αλεπηπγκέλεο ρώξεο βαζίδνληαη ζε προϋποθέζεις ποσ δεν σπάρτοσν ζηην Ελλάδα: είηε ζηελ ύπαξμε εζληθνύ ειεθηξνληθνύ κεηξώνπ κε ηνπο εκβνιηαζκνύο ησλ παηδηώλ (vaccination registry) [10-11] είηε ζηελ ύπαξμε ελεκεξσκέλσλ δεκνηηθώλ αξρείσλ ησλ θαηνίθσλ κε πιεξνθνξίεο γηα ηελ ειηθία ηνπο, ώζηε λα είλαη δπλαηή ε δεηγκαηνιεςία παηδηώλ θαζνξηζκέλεο ειηθίαο [23] είηε ζηε ζρεδόλ απνθιεηζηηθή δηελέξγεηα ησλ εκβνιίσλ ζε δίθηπν (δεκόζησλ) εκβνιηαζηηθώλ θέληξσλ, γεγνλόο πνπ θαζηζηά εθηθηή ηε ιήςε αληηπξνζσπεπηηθνύ δείγκαηνο παηδηώλ κέζσ ηεο δεηγκαηνιεςίαο εκβνιηαζηηθώλ θέληξσλ [24] είηε ζηελ ηήξεζε από ηνπο γηαηξνύο αξρείσλ κε πιήξεο ηζηνξηθό εκβνιηαζκνύ ησλ παηδηώλ πνπ παξαθνινπζνύλ, πξάγκα πνπ θαζηζηά δπλαηή ηελ ζπιινγή πιεξνθνξηώλ εκβνιηαζκνύ από ηνπο γηαηξνύο ησλ παηδηώλ κεηά από ηνλ εληνπηζκό ηπραίνπ δείγκαηνο παηδηώλ κέζσ ηειεθσληθώλ ζπλεληεύμεσλ [7-9]. Με ηελ πάξνδν ησλ εηώλ, ην Δζληθό Πξόγξακκα Δκβνιηαζκώλ πεξηιακβάλεη όιν θαη πεξηζζόηεξα εκβόιηα. Σόζν ν ρξόλνο έληαμεο θάζε εκβνιίνπ ζην Δζληθό Πξόγξακκα Δκβνιηαζκώλ όζν θαη ν αξηζκόο ησλ ζπληζηώκελσλ δόζεσλ θαη ε ειηθία πνπ ζπληζηάηαη λα γίλνληαη είλαη απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο γηα λα εξκελεπζνύλ ηα επξήκαηα ηεο Μειέηεο. ηνλ Πίλαθα 1 παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά ηα εκβόιηα πνπ πξνβιέπνληαη από ην Δζληθό Πξόγξακκα Δκβνιηαζκώλ (2011) [25] γηα ηα παηδηά 0 6 εηώλ ρσξίο εηδηθά πξνβιήκαηα πγείαο. 8

9 Πίλαθαο 1. ύλνςε Δζληθνύ Πξνγξάκκαηνο Δκβνιηαζκώλ ζηελ Διιάδα (2011) γηα παηδηά 0 6 εηώλ ρσξίο εηδηθά πξνβιήκαηα πγείαο [25]: εκβόιηα, έηνο έληαμεο ζην Δζληθό Πξόγξακκα Δκβνιηαζκώλ θαη αξηζκόο ζπληζηώκελσλ δόζεσλ θαηά ειηθηαθή πεξίνδν. Σύλνιν δόζεσλ 0-6 εηώλ 1ν εμάκελν δσήο 2ν εμάκελν δσήο 2ν έηνο δσήο Ηιηθία 2-3 εηώλ Έληαμε Εκβόιην 1 ζην ΕΠΕ 1 DTaP 1961/ IPV 1964/ HepB Hib MCVC PCV MMR 1989/ Var 2006/ HepA BCG [1 7 ] 1 Ηιηθία 4-6 εηώλ 1) DΣaP: εκβόιην δηθζεξίηηδαο-ηεηάλνπ-θνθθύηε/αθπηηαξηθό, IPV: εκβόιην πνιηνκπειίηηδαο/αδξαλνπνηεκέλν-εληζρπκέλν, HepB: εκβόιην επαηίηηδαο Β, Hib: εκβόιην αηκόθηινπ ηλθινπέληζαο ηύπνπ b, MCVC: εκβόιην κεληγγηηηδόθνθθνπ νξννκάδαο C/ζπδεπγκέλν, PCV: εκβόιην πλεπκνληόθνθθνπ/ζπδεπγκέλν, MMR: εκβόιην ηιαξάο-εξπζξάο-παξσηίηηδαο, Var: εκβόιην αλεκεπινγηάο, HepA: εκβόιην επαηίηηδαο Α, BCG: εκβόιην θπκαηίσζεο (Bacillus Calmette-Guérin). ΔΠΔ: Δζληθό Πξόγξακκα Δκβνιηαζκώλ. 2) Δκβόιην δηθζεξίηηδαο-ηεηάλνπ-θνθθύηε (DTP) εηζήρζε ζην ζρήκα εκβνιηαζκώλ ην 1961, ελώ εκβνιηαζκόο γηα δηθζεξίηηδα είρε θαζηεξσζεί ην Μεηά από δηάθνξεο αιιαγέο ζην ζρήκα (δόζεηο, ειηθίεο, ηύπνο εκβνιίνπ θιπ,), ην 2006 θαζηεξώζεθε ε δηελέξγεηα όισλ ησλ δόζεσλ κε ην εκβόιην DTaP. 3) Δκβνιηαζκόο γηα πνιηνκπειίηηδα θαζηεξώζεθε ζπζηεκαηηθά από ην 1964 κε ηε κνξθή ηνπ εκβνιίνπ Sabin (OPV), αθνύ θαηά ηελ δεθαεηία ηνπ 1950 δηελεξγείην γηα θάπνην δηάζηεκα ην εκβόιην Salk (IPV). Μεηά από δηαδνρηθέο αιιαγέο ζην ζρήκα εκβνιηαζκνύ (δόζεηο, ειηθίεο, ηύπνο εκβνιίνπ θιπ.), ηo 2006 θαζηεξώζεθε εκβνιηαζκόο κε ην ζύγρξνλν αδξαλνπνηεκέλν-εληζρπκέλν εκβόιην IPV ζε όιεο ηηο δόζεηο. 4) Δκβνιηαζκόο κε ζπδεπγκέλν εκβόιην πλεπκνληνθόθθνπ αλεμαξηήησο αξηζκνύ νξνηύπσλ πνπ πεξηιακβάλεη (7δύλακν, 10δύλακν ή 13δύλακν). 5) Δκβνιηαζκόο κε 1 δόζε εκβνιίνπ έλαληη ηεο ηιαξάο, ηεο εξπζξάο θαη ηεο παξσηίηηδαο εληάρζεθε ζην ΔΠΔ ην 1989 θαη κε 2 δόζεηο ην Δκβνιηαζκόο έλαληη ηεο ηιαξάο (1 δόζε) είρε πεξηιεθζεί ζην ζρήκα εκβνιηαζκνύ ην ) Δκβνιηαζκόο κε 1 δόζε εκβνιίνπ αλεκεπινγηάο εληάρζεθε ζην ΔΠΔ ην 2006 θαη κε 2 δόζεηο ην ) ηα παηδηά νηθνγελεηώλ ζε πςειό θίλδπλν γηα θπκαηίσζε ζπληζηάηαη λα γίλεηαη θαηά ηηο πξώηεο εκέξεο κεηά ηε γέλλεζε, ελώ ζηα παηδηά ηνπ γεληθνύ πιεζπζκνύ ζπληζηάηαη ζηελ ειηθία ησλ 6 εηώλ. 9

10 2. ηόρνη Οη ζηόρνη ηεο Μειέηεο ήηαλ: 1. Ζ εθηίκεζε ηνπ επηπέδνπ εκβνιηαζηηθήο θάιπςεο θαηά εκβόιην θαη δόζε ζηα παηδηά ειηθίαο 6 εηώλ ζην ζύλνιν ηεο Διιάδαο. 2. Ζ εθηίκεζε ηνπ επηπέδνπ εκβνιηαζηηθήο θάιπςεο θαηά εκβόιην θαη δόζε ζηα παηδηά ειηθίαο 6 εηώλ θαηά γεσγξαθηθή πεξηθέξεηα ηεο ρώξαο θαζώο θαη ζε παηδηά πνπ αλήθνπλ ζε νηθνγέλεηεο κεηαλαζηώλ. 3. Ζ ζύγθξηζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο παξνύζαο Μειέηεο ηνπ 2012 κε απηά ηεο αληίζηνηρεο Μειέηεο ηνπ Ζ εθηίκεζε ηεο εκβνιηαζηηθήο θάιπςεο ηνπ παηδηθνύ πιεζπζκνύ πξνζρνιηθήο ειηθίαο ησλ Διιήλσλ Σζηγγάλσλ. 3. Μέζνδνη 3.1. Πιεζπζκόο-ζηόρνο θαη πιεζπζκόο δεηγκαηνιεςίαο Ο πιεζπζκόο-ζηόρνο (target population) ήηαλ ηα παηδηά 6 εηώλ πνπ δνπλ ζηελ Διιάδα, θαζώο νη πεξηζζόηεξνη εκβνιηαζκνί ηεο παηδηθήο ειηθίαο νινθιεξώλνληαη κέρξη απηήλ ηελ ειηθία. Ο πιεζπζκόο δεηγκαηνιεςίαο (sampling population) ήηαλ παηδηά Α Γεκνηηθνύ, θαζώο ε κεγάιε πιεηνςεθία ησλ παηδηώλ ηεο Διιάδαο θνηηά ζε απηήλ ηελ ηάμε. ην ζθέινο ηεο Μειέηεο πνπ αθνξά ηνλ παηδηθό πιεζπζκό ησλ Διιήλσλ Σζηγγάλσλ, ν πιεζπζκόο-ζηόρνο ήηαλ ηα παηδηά ειηθίαο 2 6,5 εηώλ (αλεμαξηήησο ηεο θνίηεζεο ζην ζρνιείν) από νηθηζκνύο Ρνκά ηε ρώξαο Γεηγκαηνιεπηηθόο ζρεδηαζκόο θαη κέγεζνο δείγκαηνο ρεδηάζηεθε επηηόπηα δεηγκαηνιεπηηθή έξεπλα καζεηώλ Α Γεκνηηθνύ. Δθαξκόζηεθε δεηγκαηνιεςία κε δηαζηξσκάησζε θαη θαηά ζπζηάδεο. Χο ζηξώκαηα ειήθζεζαλ νη 4 Μείδνλεο Πεξηθέξεηεο ηεο ρώξαο, κε βάζε ηελ ηαμηλόκεζε NUTS-1 (Nomenclature of territorial units for statistics) ηεο Eurostat: Βόξεηα Διιάδα, Κεληξηθή Διιάδα, Αηηηθή, Κξήηε θαη Νεζηά Αηγαίνπ [26]. Χο αξρηθέο δεηγκαηνιεπηηθέο κνλάδεο (primary sampling units) ειήθζεζαλ ηα ζρνιηθά ηκήκαηα ησλ ζρνιείσλ ηεο ρώξαο, ηα νπνία ζπληζηνύλ ζπζηάδεο (clusters) από καζεηέο, πνπ απνηεινύζαλ ηηο ηειηθέο δεηγκαηνιεπηηθέο κνλάδεο (final sampling units). Τπνινγίζηεθε όηη ην απαηηνύκελν κέγεζνο δείγκαηνο ήηαλ πεξίπνπ 1000 καζεηέο (ώζηε εύξεκα ηεο ηάμεο ηνπ 50% λα έρεη δηάζηεκα αμηνπηζηίαο θαηά 95% ±4% θαη γηα εύξεκα ηεο ηάμεο ηνπ 80% ην δηάζηεκα απηό λα είλαη ±3%, κε ηελ παξαδνρή όηη ε επίδξαζε ηνπ δεηγκαηνιεπηηθνύ ζρεδηαζκνύ (design effect) ζα είλαη 1,5 θαη ε αλαινγία απόθξηζεο ζηε κειέηε ζα είλαη 85%). Γηα απηό ην κέγεζνο δείγκαηνο ππνινγίζηεθε όηη ζα πξέπεη λα πεξηιεθζνύλ ζηε Μειέηε 80 ζρνιηθά ηκήκαηα (κε βάζε ηελ εθηίκεζε όηη θαηά κέζνλ όξν ηα 10

11 ζρνιηθά ηκήκαηα Α Γεκνηηθνύ ηεο ρώξαο έρνπλ 15 καζεηέο [Παλειιήλην ρνιηθό Γίθηπν, πξνζσπηθή επηθνηλσλία]). Σν κέγεζνο ηνπ δείγκαηνο γηα θάζε ζηξώκα (Μείδσλ Πεξηθέξεηα) νξίζηεθε αλάινγν κε ην ζύλνιν ηνπ καζεηηθνύ πιεζπζκνύ Α Γεκνηηθνύ (proportional to size). Ζ επηινγή ησλ ζρνιηθώλ ηκεκάησλ ηνπ δείγκαηνο ζε θάζε ζηξώκα (Μείδσλ Πεξηθέξεηα) έγηλε κε απιή ηπραία δεηγκαηνιεςία από πιήξε θαηάινγν ησλ ζρνιηθώλ ηκεκάησλ ηεο Διιάδαο γηα ην ζρνιηθό έηνο , ν νπνίνο απνηέιεζε ην δεηγκαηνιεπηηθό πιαίζην (sampling frame) ηεο κειέηεο θαη ειήθζε από ην Παλειιήλην ρνιηθό Γίθηπν ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ, Πνιηηηζκνύ θαη Άζιεζεο (πξνζσπηθή επηθνηλσλία). ηε Μειέηε πεξηειήθζε ην ζύλνιν ησλ καζεηώλ ησλ ζρνιηθώλ ηκεκάησλ πνπ επηιέρζεθαλ. Γηα ην ζθέινο ηεο Μειέηεο πνπ αθνξά ηνλ παηδηθό πιεζπζκό ησλ Διιήλσλ Σζηγγάλσλ, εθαξκόζηεθε πξνζαξκνγή ηεο κεζνδνινγίαο «30 ζπζηάδεο επί 7 άηνκα» (ή 30x7) ησλ κειεηώλ εθηίκεζεο ηεο εκβνιηαζηηθήο θάιπςεο ηνπ ΠΟΤ, ε νπνία ηππηθά δίλεη δηάζηεκα αμηνπηζηίαο θαηά 95% ηεο ηάμεο ηνπ ±10% γηα εύξεκα 50%, δηάζηεκα ±9% γηα εύξεκα 30% ή 70%, δηάζηεκα ±6% γηα εύξεκα 10% ή 90% θαη δηάζηεκα ±4% γηα εύξεκα 5% ή 95% [27]. Διήθζε «δείγκα επθνιίαο» (convenience sampling) πνπ απνηεινύληαλ από 26 νηθηζκνύο Ρνκά, κε κέξηκλα γηα ηελ επξεία γεσγξαθηθή δηαζπνξά ηνπο ζε όιε ηελ Διιάδα θαζώο θαη γηα ηελ αληηπξνζώπεπζε δηαθνξεηηθώλ ηύπσλ νηθηζκώλ (νηθηζκόο κε ζπίηηα, νηθηζκόο κε παξάγθεο, κηθηόο νηθηζκόο κε ζπίηηα θαη παξάγθεο ηξνπνπνηεκέλε θαηεγνξηνπνίεζε από Μειέηεο ηεο «Γεκόζηαο Δπηρείξεζεο Πνιενδνκίαο θαη ηέγαζεο» (ΓΔΠΟ) θαη ηεο ΜΚΟ «Οηθνθνηλσλία») [28-29]. Από θάζε νηθηζκό ζρεδηάζηεθε λα πεξηιεθζνύλ ζην δείγκα 8 10 παηδηά. Σν ζθέινο απηό ηεο Μειέηεο δελ πεξηέιαβε παηδηά Ρνκά πνπ θαηνηθνύλ ζε νηθίεο ελζσκαησκέλεο ζηνλ αζηηθό νηθηζηηθό ηζηό Πιεξνθνξίεο πνπ ζπιιέρζεθαλ Οη πιεξνθνξίεο πνπ ζπιιέρζεθαλ είλαη : Βαζηθέο πιεξνθνξίεο από ην ζρνιείν (θαηάινγνο καζεηώλ ηνπ ή ησλ ηκεκάησλ πνπ είραλ επηιεγεί ζην δείγκα, θύιν, εκεξνκελία γέλλεζεο θαη θαηαγσγή παηδηώλ, ζηνηρεία επηθνηλσλίαο γηα ην εξσηεκαηνιόγην). ηνηρεία εκβνιηαζηηθήο θάιπςεο από ην «Βηβιηάξην Τγείαο ηνπ Παηδηνύ», ην νπνίν δεηήζεθε λα πξνζθνκηζηεί ζην ζρνιείν. Καηαγξάθεθαλ όια ηα εκβόιηα θαη δόζεηο πνπ είραλ γίλεη ζην παηδί κε ηελ εκεξνκελία δηελέξγεηάο ηνπο. Καηαγξάθεθε επίζεο ν θνξέαο εκβνιηαζκνύ γηα επηιεγκέλεο δόζεηο εκβνιίσλ. Βαζηθά θνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά θαη αληηιήςεηο γνλέσλ ζε ζρέζε κε ηνλ εκβνιηαζκό ησλ παηδηώλ θαη πηζαλά εκπόδηα ζηελ εθαξκνγή ηνπ, πνπ ειήθζεζαλ κε βάζε αλώλπκν εξσηεκαηνιόγην κε εξσηήζεηο «θιεηζηνύ ηύπνπ» πνπ εζηάιε γηα ζπκπιήξσζε ζηνπο γνλείο ησλ παηδηώλ. Γηα ην ζθέινο ηεο Μειέηεο πνπ αθνξά ηνλ παηδηθό πιεζπζκό ησλ Διιήλσλ Σζηγγάλσλ, ζπιιέρζεθαλ νη εμήο πιεξνθνξίεο: 11

12 ηνηρεία εκβνιηαζηηθήο θάιπςεο από ην «Βηβιηάξην Τγείαο ηνπ Παηδηνύ», εθόζνλ ππήξρε, ή ζε αληίζεηε πεξίπησζε αδξέο πιεξνθνξίεο (θαζόινπ εκβόιηα, ιίγα εκβόιηα, αξθεηά εκβόιηα) από ηε κεηέξα ή άιιν ελήιηθν ζπλνδό ηνπ παηδηνύ. Απόςεηο γηα ην γεληθό επίπεδν εκβνιηζκνύ ησλ παηδηώλ ηνπ νηθηζκνύ, πιεξνθνξίεο γηα ηνλ ζπλήζε θνξέα εκβνιηαζκνύ θαη εθηηκήζεηο ζρεηηθά κε ηε ρξήζε ηνπ Βηβιηαξίνπ Τγείαο από «άηνκα-θιεηδηά» ηνπ νηθηζκνύ (π.ρ. αξρεγόο, δηακεζνιαβεηήο θ.ά.) θαζώο θαη από επαγγεικαηίεο πγείαο ή άιισλ ππεξεζηώλ πνπ είραλ άκεζε ζρέζε κε ηνλ νηθηζκό (πξνζσπηθό Ηαηξνθνηλσληθώλ Κέληξσλ, Κέληξσλ Τγείαο θιπ.) Οξγάλσζε ηεο κειέηεο Ζ Μειέηε δηεμήρζε από εξεπλεηηθή νκάδα ζπλεξγαηώλ από δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο ρώξαο, κε ηε ζπκκεηνρή Γ/λζεσλ Τγείαο ησλ Πεξηθεξεηώλ, Ννζνθνκείσλ θαη Κέληξσλ Τγείαο. Οη ζπλεξγάηεο-εξεπλεηέο ήηαλ όινη επαγγεικαηίεο πγείαο (γηαηξνί, λνζειεπηέο/ηξηεο, επηζθέπηεο/ηξηεο πγείαο θ.ά.) νη νπνίνη έιαβαλ εηδηθή εθπαίδεπζε γηα ηελ έξεπλα. Οη ζπλεξγάηεο ηεο κειέηεο θαηά θαλόλα επηζθέθζεθαλ ηα ζρνιεία ηεο αξκνδηόηεηάο ηνπο ζπλνιηθά δύν θνξέο. Αξρηθά, δεηήζεθε ε ζπλεξγαζία ησλ ζρνιείσλ γηα ηε δηαβίβαζε επηζηνιώλ πξνο ηνπο γνλείο, ηελ παξαιαβή ησλ βηβιηαξίσλ πγείαο ησλ παηδηώλ θαη ησλ εξσηεκαηνινγίσλ από ηνπο γνλείο, ηελ παξάδνζή ηνπο ζηνπο ζπλεξγάηεο ηεο Μειέηεο θαη ηελ ελ γέλεη ππνζηήξημε ηεο έξεπλαο. Καηά ηελ πξώηε επίζθεςε, νη ζπλεξγάηεο ηεο έξεπλαο έδηλαλ ελεκεξσηηθή επηζηνιή ζρεηηθά κε ηε Μειέηε ζην δηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνύο, δεηώληαο ηε ζπλεξγαζία ηνπο. ηε ζπλέρεηα, θαηέγξαθαλ ηα βαζηθά δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά όισλ ησλ καζεηώλ ησλ ηκεκάησλ πνπ είραλ επηιεγεί ζην δείγκα θαη επέδηδαλ πιηθό γηα ηνπο γνλείο πνπ πεξηειάκβαλε: i) ελεκεξσηηθή επηζηνιή-έγγξαθε ζπγθαηάζεζε ζπκκεηνρήο πνπ ελεκέξσλε γηα ηε Μειέηε θαη δεηνύζε από ηνπο γνλείο λα πξνζθνκίζνπλ ζην ζρνιείν ην Βηβιηάξην Τγείαο ηνπ παηδηνύ ηνπο, ii) δνκεκέλν εξσηεκαηνιόγην γηα ηηο αληηιήςεηο ησλ γνλέσλ ζε ζρέζε κε ηνλ εκβνιηαζκό. Καηά ηε δεύηεξε επίζθεςε, νη ζπλεξγάηεο-εξεπλεηέο παξειάκβαλαλ ηελ έγγξαθε ζπγθαηάζεζε, ηα ζπκπιεξσκέλα εξσηεκαηνιόγηα ησλ γνλέσλ θαη ηα βηβιηάξηα πγείαο ηνπ παηδηνύ, ηκήκα ησλ νπνίσλ θσηνηππνύζαλ. ηε ζπλέρεηα, ζπκπιήξσλαλ ελεκεξσηηθό ζεκείσκα γηα ηνπο γνλείο γηα ηπρόλ ειιείςεηο πνπ δηαπηζηώλνληαλ ζηνπο εκβνιηαζκνύο ησλ παηδηώλ ηνπο. Όια ηα ζηνηρεία ηεο Μειέηεο, κεηά ην ηέινο ηεο ζπιινγήο ηνπο, απνζηέιινληαλ κε αζθαιή ηξόπν (π.ρ. ζπζηεκέλε αιιεινγξαθία) ζηνλ Σνκέα Τγείαο ηνπ Παηδηνύ ηεο ΔΓΤ. Σν ζθέινο ηεο Μειέηεο πνπ αθνξά ηνλ παηδηθό πιεζπζκό ησλ Διιήλσλ Σζηγγάλσλ, έγηλε κε επηηόπηεο επηζθέςεηο ζηνπο νηθηζκνύο πνπ είραλ επηιεγεί ζην δείγκα από πνιπεπηζηεκνληθή νκάδα ζπλεξγαηώλ, ζην πιαίζην επξύηεξεο παξέκβαζεο κε αληηθείκελν ηελ παηδηαηξηθή εμέηαζε θαη ηνλ εκβνιηαζκό ησλ παηδηώλ. Οη επηζθέςεηο-παξεκβάζεηο νξγαλώζεθαλ ζε 12

13 ζπλεξγαζία κε ην Πξόγξακκα «Δθπαίδεπζε ησλ παηδηώλ Ρνκά» , ην νπνίν πινπνηεί ην Κέληξν Γηαπνιηηηζκηθήο Αγσγήο (ΚΔΓΑ) ηνπ Σκήκαηνο Φηινζνθίαο, Παηδαγσγηθήο θαη Φπρνινγίαο ηεο Φηινζνθηθήο ρνιήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελώλ, ην Πξόγξακκα Μεηαπηπρηαθώλ πνπδώλ «Γηεζλήο Ηαηξηθή-Γηαρείξηζε Κξίζεσλ Τγείαο» ηεο Ηαηξηθήο ρνιήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελώλ θαη ηελ ΜΚΟ «Αληίξξνπνλ» ηαηηζηηθή αλάιπζε Ζ θαηαρώξεζε ησλ ζηνηρείσλ έγηλε ζε εηδηθά ζρεδηαζκέλε βάζε δεδνκέλσλ ζην ζηαηηζηηθό πξόγξακκα Epidata Entry (Epidata association, Danemark, version 3.1). Γηα ηελ επηβεβαίσζε ηεο εγθπξόηεηαο ησλ δεδνκέλσλ πξηλ από ηελ αλάιπζε, πξαγκαηνπνηήζεθαλ πνιιαπινί έιεγρνη κε ζθνπό ηελ αλεύξεζε θαη δηόξζσζε ηπρόλ ινγηθώλ αλαθνινπζηώλ (consistency and range checks). Ζ αλάιπζε έγηλε κε ην ζηαηηζηηθό παθέην STATA (Stata Corporation, Texas, USA, version 11). Γηα ηα απνηειέζκαηα ηεο Μειέηεο ησλ παηδηώλ Α Γεκνηηθνύ, ππνινγίζηεθαλ πνζνζηά θαη ηα αληίζηνηρα δηαζηήκαηα αμηνπηζηίαο θαηά 95% ιακβάλνληαο ππόςε ηνλ δεηγκαηνιεπηηθό ζρεδηαζκό (δηαζηξσκάησζε θαη θαηά ζπζηάδεο). Γηα ηε ζπζρέηηζε παξαγόλησλ ρξεζηκνπνηήζεθε ε δνθηκαζία ρ 2. Σα απνηειέζκαηα ηεο Μειέηεο γηα ηνλ παηδηθό πιεζπζκό Ρνκά πξνέθπςαλ κε ζηάζκηζε θαηά Μείδνλα Πεξηθέξεηα (NUTS-1) θαη ηύπν νηθηζκνύ, θαη ιακβάλνληαο ππόςε ηελ δεηγκαηνιεςία θαηά ζπζηάδεο Εεηήκαηα δενληνινγίαο Γηα ηε δηελέξγεηα ηεο Μειέηεο δόζεθε έγθξηζε από ην Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ, Πνιηηηζκνύ θαη Άζιεζεο (Σκήκα Β Αγσγήο Τγείαο θαη Πεξηβαιινληηθήο Αγσγήο, Αξ. Πξση /Γ7/ ). Οη πιεξνθνξίεο ζηα θύιια θαηαγξαθήο εκβνιίσλ θαη ζηα εξσηεκαηνιόγηα ειήθζεζαλ αλώλπκα, κε ηε ρξήζε θσδηθώλ αξηζκώλ ώζηε λα είλαη δπλαηή ε ζύλδεζε πιεξνθνξηώλ εκβνιηαζηηθήο θάιπςεο κε απηέο από ηα εξσηεκαηνιόγηα. Ζ αλσλπκία ησλ ζρνιείσλ εμαζθαιίζηεθε από ην γεγνλόο όηη ε αλάιπζε θαη δεκνζηνπνίεζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο Μειέηεο γίλεηαη κόλν γηα ην ζύλνιν ηεο ρώξαο θαη θαηά γεσγξαθηθή πεξηνρή θαη εηδηθή νκάδα ηνπ πιεζπζκνύ θαη όρη θαηά ζρνιείν. Ζ ζπκκεηνρή ζηε Μειέηε γηα ηα ζρνιεία, ηνπο καζεηέο θαη ηνπο γνλείο ήηαλ εζεινληηθή. Οη γνλείο ελεκεξώζεθαλ κε εηδηθό ζεκείσκα γηα ηπρόλ ειιείςεηο πνπ δηαπηζηώζεθαλ ζηνπο εκβνιηαζκνύο ηνπ παηδηνύ ηνπο. Οη ζπλεξγάηεο ηεο Μειέηεο ήηαλ όινη επαγγεικαηίεο πγείαο πνπ δεζκεύνληαη από «θαζήθνλ ερεκύζεηαο» θαη έιαβαλ όια ηα κέηξα ώζηε λα δηαζθαιηζηεί ην επαγγεικαηηθό-ηαηξηθό απόξξεην ησλ ζηνηρείσλ ηεο Μειέηεο, όπσο ε κε απνθάιπςε ζηνηρείσλ ζε ηξίηνπο, ε αζθαιήο θύιαμε θαη απνζηνιή ησλ δεδνκέλσλ. 13

14 4. Απνηειέζκαηα 4.1. Παιδιά Α Δημοτικού Αλαινγία απόθξηζεο θαη γεληθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ δείγκαηνο ην δείγκα πεξηειήθζεζαλ 80 ζρνιηθά ηκήκαηα κε καζεηέο, από ηα νπνία ζπκκεηείραλ ζηε Μειέηε 79 ηκήκαηα (γηα έλα ππήξμε άξλεζε από ηε δηεύζπλζε ηνπ ζρνιείνπ). Πίλαθαο 2. Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά παηδηώλ δείγκαηνο ηεο Μειέηεο. Σύλνιν Σπκκεηνρή ζηε Μειέηε Φύιν Ν % Ν % Αγόξηα , ,3 Κνξίηζηα , ,7 ΤΝΟΛΟ , ,0 Άγλσζην 13 2 ΓΔΝΗΚΟ ΤΝΟΛΟ Μείδνλεο Πεξηθέξεηεο (NUTS-1*) Ν % Ν % Βόξεηα Διιάδα , ,8 Κεληξηθή Διιάδα , ,7 Αηηηθή , ,3 Κξήηε θαη Νεζηά Αηγαίνπ , ,1 ΤΝΟΛΟ , ,0 Χώξα γέλλεζεο Ν % Ν % Διιάδα , ,1 Αιβαλία 31 2,6 28 2,7 Άιιε ρώξα 15 1,3 12 1,2 ΤΝΟΛΟ , ,0 Άγλσζην 25 8 ΓΔΝΗΚΟ ΤΝΟΛΟ Εηδηθή νκάδα πιεζπζκνύ Ν % Ν % Όρη ζε εηδηθή νκάδα , ,7 Μεηαλάζηεο , ,1 Έιιελεο Μνπζνπικάλνη 37 3,1 22 2,1 Έιιελεο Σζηγγάλνη 18 1,5 11 1,1 ΤΝΟΛΟ , ,0 Άγλσζην 12 2 ΓΔΝΗΚΟ ΤΝΟΛΟ * NUTS-1: Δπίπεδν 1 κε βάζε ηελ ηαμηλόκεζε Nomenclature for territorial units for statistics ηεο Eurostat [22]. Γηα 1221 καζεηέο (ησλ 79 ζρνιηθώλ ηκεκάησλ) ειήθζεζαλ γεληθέο πιεξνθνξίεο από ην ζρνιείν (π.ρ. εκεξνκελία γέλλεζεο, θύιν, εηδηθή νκάδα πιεζπζκνύ), ελώ γηα 1046 καζεηέο ζπιιέρζεθαλ πιεξνθνξίεο γηα ηελ εκβνιηαζηηθή ηνπο θαηάζηαζε από ην Βηβιηάξην Τγείαο ή θάξηα εκβνιίσλ (αλαινγία απόθξηζεο 83,7%). Πιεξνθνξίεο κέζσ Δξσηεκαηνινγίνπ από ηνπο γνλείο ζρεηηθά κε απόςεηο θαη πξνβιήκαηα σο πξνο ηνλ εκβνιηαζκό ησλ παηδηώλ ειήθζεζαλ γηα 1004 παηδηά (αλαινγία απόθξηζεο 80,4%). Πιεξνθνξίεο θαη από ηηο δύν πεγέο (Βηβιηάξην Τγείαο θαη Δξσηεκαηνιόγην) ζπγθεληξώζεθαλ γηα 973 παηδηά (αλαινγία απόθξηζεο 77,9%). 14

15 Ποσοστό (%) εμβολιαστικής κάλυψης Ποσοστό (%) εμβολιαστικής κάλυψης Σα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ δείγκαηνο ησλ παηδηώλ παξνπζηάδνληαη ζηνλ Πίλαθα 2. Ζ κέζε ειηθία ησλ παηδηώλ πνπ ζπκκεηείραλ ζηε Μειέηε ήηαλ 6,8 έηε, 84% αλήθαλ ζηνλ γεληθό πιεζπζκό (όρη ζε εηδηθή πιεζπζκηαθή νκάδα) θαη 13% αλήθαλ ζε νηθνγέλεηεο κεηαλαζηώλ. ηα παξαθάησ γξαθήκαηα παξνπζηάδνληαη ηα επξήκαηα ηεο παξνύζαο Μειέηεο θαη απηήο ηνπ 2006 [16], ελώ ζην Παξάξηεκα ηα απνηειέζκαηα παξνπζηάδνληαη πην αλαιπηηθά Δκβνιηαζκόο γηα δηθζεξίηηδα, ηέηαλν, θνθθύηε θαη πνιηνκπειίηηδα Σν πνζνζηό εκβνιηαζκνύ γηα δηθζεξίηηδα-ηέηαλν-θνθθύηε (κε ηα εκβόιηα DTwP ή DTaP), ήηαλ ηεο ηάμεο ηνπ 99% γηα ηηο 4 πξώηεο δόζεηο, θαη πεξίπνπ 90% γηα ηελ 5 ε δόζε. Σν ζύλνιν ζρεδόλ ησλ εκβνιηαζκώλ έγηλε κε αθπηηαξηθό εκβόιην θνθθύηε (DTaP): πεξίπνπ 97% ησλ εκβνιηαζκώλ έγηλε κε αθθπηαξηθό εκβόιην ζηηο 4 πξώηεο δόζεηο θαη 99% ζηελ 5 ε δόζε. Όζνλ αθνξά ηελ ειηθία εκβνιηαζκνύ, ην 94% ησλ παηδηώλ είραλ ιάβεη ηηο 3 πξνβιεπόκελεο δόζεηο κέρξη ηελ ειηθία ησλ 12 κελώλ, ελώ ην 83% είραλ εκβνιηαζζεί κε ηελ 4 ε δόζε κέρξη ηελ ειηθία ησλ 2 εηώλ. Γξάθεκα 1. Δπηιεγκέλνη δείθηεο εκβνιηαζκνύ κε εκβόιην δηθζεξίηηδαο-ηεηάλνπ-θνθθύηε η δόση 2η δόση 3η δόση 4η δόση 5η δόση 3 δόσεις ζως 1 ζτους 4 δόσεις 5 δόσεις ζως 2 ετών ζως 6 ετών Γξάθεκα 2. Δπηιεγκέλνη δείθηεο εκβνιηαζκνύ κε εκβόιην πνιηνκπειίηηδαο η δόση 2η δόση 3η δόση 4η δόση 3/2 δόσ. ζως 1 ζτους* 4/3 δόσ. ζως 2 ετών* 5/4 δόσ. ζως 6 ετών* * γηα ην 2006, ηξεηο δόζεηο έσο 1 έηνπο, ηέζζεξηο έσο 4 εηώλ θαη πέληε έσο 6 εηώλ γηα ην 2012, δύν δόζεηο έσο 1 έηνπο, ηξεηο έσο 2 εηώλ θαη ηέζζεξηο έσο 6 εηώλ (βάζεη ησλ ζπζηάζεσλ ηνπ Δζληθνύ Πξνγξάκκαηνο Δκβνιηαζκώλ γηα ηα αληίζηνηρα έηε) 15

16 Ποσοστό (%) εμβολιαστικής κάλυψης Παξόκνηα πςειά πνζνζηά εκβνιηαζηηθήο θάιπςεο βξέζεθαλ θαη γηα ηνλ εκβνιηαζκό γηα πνιηνκπειίηηδα. Με ην (ελέζηκν) αδξαλνπνηεκέλν εκβόιην πνιηνκπειίηηδαο (IPV) έγηλε ζρεδόλ ην ζύλνιν ησλ εκβνιηαζκώλ (πεξίπνπ 99% γηα όιεο ηηο δόζεηο). Ζ εκβνιηαζηηθή θάιπςε θαηά Μείδνλα Πεξηθέξεηα δελ εκθαλίδεη ζεκαληηθέο δηαθνξέο θάιπςεο. Δλδεηθηηθά, ην πνζνζηό εκβνιηαζκνύ κε ηελ 4 ε δόζε DTP (κέρξη ηελ ειηθία ησλ 2 εηώλ) θπκάλζεθε από 79% ζηελ Κξήηε & Νεζηά Αηγαίνπ έσο 85% ζηε Βόξεηα Διιάδα. Σόζν γηα δηθζεξίηηδα-ηέηαλν-θνθθύηε όζν θαη γηα πνιηνκπειίηηδα, ηα πνζνζηά εκβνιηαζκνύ ησλ παηδηώλ από νηθνγέλεηεο κεηαλαζηώλ ήηαλ πνιύ πςειά, παξόκνηα ή ζρεδόλ παξόκνηα κε απηά όζσλ δελ αλήθαλ ζε εηδηθή νκάδα ηνπ πιεζπζκνύ. Απόθιηζε από απηόλ ηνλ γεληθό θαλόλα απνηειεί ν εκβνιηαζκόο κε ηελ 5 ε δόζε ηνπ εκβνιίνπ DTP (πνπ γίλεηαη ζηελ ειηθία ησλ 4 6 εηώλ) γηα ηελ νπνία ηα παηδηά κεηαλαζηώλ ππνιείπνληαλ από ηα παηδηά πνπ δελ αλήθαλ ζε εηδηθή νκάδα θαηά 10 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο πεξίπνπ (83% θαη 92% αληηζηνίρσο) Δκβνιηαζκόο γηα επαηίηηδα Β θαη αηκόθηιν ηλθινπέληζαο ηύπνπ b Γηα επαηίηηδα Β θαη γηα αηκόθηιν ηλθινπέληζαο ηύπνπ b βξέζεθε όηη είρε εκβνιηαζηεί πνιύ πςειό πνζνζηό ησλ παηδηώλ. Με 3 δόζεηο εκβνιίνπ επαηίηηδαο Β είρε εκβνιηαζηεί 98% ησλ παηδηώλ. Χζηόζν, γηα έλα ζεκαληηθό κέξνο ησλ παηδηώλ ππήξμε θαζπζηέξεζε εκβνιηαζκνύ: 42% είραλ θαιπθζεί κε 2 δόζεηο έσο ηελ ειηθία ησλ 6 κελώλ θαη 36% κε 3 δόζεηο έσο ηελ ειηθία ησλ 12 κελώλ, ελώ ην Δζληθό Πξόγξακκα Δκβνιηαζκώλ ζπληζηά ηελ δηελέξγεηα ησλ 3 δόζεσλ θαηά ην πξώην εμάκελν ηεο δσήο. Γξάθεκα 3. Δπηιεγκέλνη δείθηεο εκβνιηαζκνύ γηα επαηίηηδα Β (HepB) θαη αηκόθηιν ηλθινπέληζαο ηύπνπ b (Hib) η δόση HepB 2η δόση HepB 3η δόση HepB 3 δόσεις HepB ζως 1 ζτους 1η δόση Hib 2η δόση Hib 3η δόση Hib 4η δόση Hib 3 δόσεις Hib ζως 1 ζτους Ζ ηειηθή θάιπςε ησλ παηδηώλ κε εκβόιην επαηίηηδαο Β βξέζεθε παξόκνηα ζε όιεο ηηο Μείδνλεο Πεξηθέξεηεο ηεο ρώξαο (ε θάιπςε κε 3 δόζεηο εκβνιίνπ θπκάλζεθε από 97% έσο 99%). Χζηόζν, ν έγθαηξνο εκβνιηαζκόο είρε ζεκαληηθέο δηαθνξνπνηήζεηο, κε ρακειόηεε θάιπςε ζηελ Αηηηθή: 3 δόζεηο εκβνιίνπ έσο ηελ ειηθία ησλ 12 κελώλ είραλ ιάβεη 30% ησλ παηδηώλ ζηε Αηηηθή θαη 28% ζηελ Κεληξηθή Διιάδα, ζε αληηδηαζηνιή κε 43% ζηε Βόξεηα Διιάδα θαη 45% ζηελ Κξήηε & Νεζηά Αηγαίνπ. 16

17 Ποσοστό (%) εμβολιαστικής κάλυψης Δίλαη αμηνζεκείσην όηη ε θάιπςε παηδηώλ από νηθνγέλεηεο κεηαλαζηώλ (πνπ ζπρλά επξίζθνληαη ζε πςειό θίλδπλν γηα ην λόζεκα απηό) είλαη πςειή γηα ηελ επαηίηηδα Β, ελώ ζπλνιηθά γίλεηαη πην έγθαηξα από ό,ηη ζηα παηδηά ηνπ γεληθνύ πιεζπζκνύ: 3 δόζεηο εκβνιίνπ επαηίηηδαο Β είραλ ιάβεη 95% ησλ παηδηώλ από νηθνγέλεηεο κεηαλαζηώλ, 2 δόζεηο έσο ηελ ειηθία ησλ 6 κελώλ είραλ ιάβεη 60% θαη 3 δόζεηο έσο ηελ ειηθία ησλ 12 κελώλ 48% έλαληη 98%, 40% θαη 34% αληηζηνίρσο γηα παηδηά πνπ δελ αλήθνπλ ζε εηδηθή νκάδα ηνπ πιεζπζκνύ. Με ηηο 3 πξώηεο δόζεηο ηνπ εκβνιίνπ γηα αηκόθηιν ηλθινπέληζαο ηύπνπ b (Hib) είρε εκβνιηαζηεί πνζνζηό ηεο ηάμεο ηνπ 95-98%, ελώ 3 δόζεηο έσο ηελ ειηθία ησλ 12 κελώλ είρε ιάβεη ην 77% ησλ παηδηώλ. Οπζηώδεο είλαη ε δηαθνξά πνπ βξέζεθε γηα ην εκβόιην απηό κεηαμύ παηδηώλ κεηαλαζηώλ θαη παηδηώλ πνπ δελ αλήθνπλ ζε εηδηθή πιεζπζκηαθή νκάδα: 3 δόζεηο είραλ ιάβεη 76% ησλ πξώησλ έλαληη 98% ησλ δεύηεξσλ, θαη κε 3 δόζεηο έσο ηελ ειηθία ησλ 12 κελώλ είραλ εκβνιηαζηεί 48% έλαληη 83%, αληηζηνίρσο Δκβνιηαζκόο γηα κεληγγηηηδόθνθθν θαη πλεπκνληόθνθθν Με κία δόζε ζπδεπγκέλνπ εκβνιίνπ έλαληη ηνπ κεληγγηηηδόθνθθνπ νξννκάδαο C (MCVC) θαη ηνπ πλεπκνληόθνθθνπ (PCV) πνπ εηζήρζεζαλ ζην Δζληθό Πξόγξακκα Δκβνιηαζκώλ ην 2006, δειαδή ηε ρξνληά κεηά ην έηνο (2005) πνπ θπξίσο γελλήζεθαλ ηα παηδηά ηεο Μειέηεο βξέζεθε όηη είρε εκβνιηαζηεί πνιύ πςειό πνζνζηό ησλ παηδηώλ (97% κε MCVC θαη 94% κε PCV). Κάιπςε κε ηνπιάρηζηνλ 1 δόζε MCVC πνπ έγηλε ζε ειηθία κεγαιύηεξε από 12 κελώλ είρε ην 86% ησλ παηδηώλ, θαη θάιπςε κε ηνπιάρηζηνλ 2 δόζεηο PCV πνπ έγηλαλ κεηά από ηελ ίδηα ειηθία είρε ην 62%. Γύν δόζεηο MCVC έσο ηελ ειηθία ησλ 12 κελώλ (ε ζπληζηώκελε θάιπςε) είραλ γίλεη ζε 18% ηνπ ζπλόινπ, θαη 3 δόζεηο PCV έσο ηελ ειηθία απηή (επίζεο ε ζπληζηώκελε θάιπςε) είραλ γίλεη ζε 6% ησλ παηδηώλ, αιιά πξέπεη λα ιεθζεί ππόςε ε ειηθία ησλ παηδηώλ όηαλ εηζήρζεζαλ ζην Δζληθό Πξόγξακκα Δκβνιηαζκώλ, όπσο πξναλαθέξζεθε. Γξάθεκα 4. Δπηιεγκέλνη δείθηεο εκβνιηαζκνύ γηα κεληγγηηηδόθνθθν C (MCVC) θαη πλεπκνληόθνθθν (PCV) η δόση MCVC 2 δόσεις MCVC ζως 1 ζτους 3 δόσεις MCVC ζως 2 ετών 1η δόση PCV 3 δόσεις PCV ζως 1 ζτους 4 δόσεις PCV ζως 2 ετών Παξόηη ν εκβνιηαζκόο ησλ παηδηώλ από νηθνγέλεηεο κεηαλαζηώλ ππνιεηπόηαλ ηνπ εκβνιηαζκνύ ησλ παηδηώλ πνπ δελ αλήθνπλ ζε εηδηθή νκάδα ηνπ πιεζπζκνύ, ε θάιπςή ηνπο κε κία δόζε ήηαλ αξθεηά πςειή γηα ηνλ κεληγγηηηδόθνθθν (90% έλαληη 99% αληηζηνίρσο) αιιά αηζζεηά ρακειόηεξε γηα ηνλ πλεπκνληόθνθθν (77% έλαληη 97% αληηζηνίρσο). Κάιπςε 17

18 Ποσοστό (%) εμβολιαστικής κάλυψης γηα ηελ πξνζρνιηθή ειηθία (ηνπιάρηζηνλ 1 δόζε ζε ειηθία κεγαιύηεξε από 12 κελώλ) κε MCVC είρε ην 86% ησλ παηδηώλ κεηαλαζηώλ (παξόκνην κε ην πνζνζηό ζηνλ γεληθό πιεζπζκό) θαη κε PCV ην 75% (ρακειόηεξν θαηά πεξίπνπ 20 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο ζε ζρέζε κε ηα παηδηά πνπ δελ αλήθαλ ζε εηδηθή νκάδα ηνπ πιεζπζκνύ) Δκβνιηαζκόο γηα ηιαξά, εξπζξά, παξσηίηηδα Ζ ζπρλόηεηα εκβνιηαζκνύ γηα ηιαξά, εξπζξά θαη παξσηίηηδα ήηαλ ηεο ηάμεο ηνπ 99% γηα ηελ 1ε δόζε, ελώ γηα ηε 2ε δόζε ε θάιπςε ήηαλ 83%. Σν 91% ησλ παηδηώλ είραλ ιάβεη ηελ 1ε δόζε εκβνιίνπ MMR κέρξη ηελ ειηθία ησλ 2 εηώλ. Σν πνζνζηό θάιπςεο ηόζν κε ηελ 1 ε όζν θαη κε ηελ 2 ε δόζε εκβνιίνπ MMR (γηα ηιαξάεξπζξά-παξσηίηηδα) δελ δηέθεξε ζε ζηαηηζηηθά ζεκαληηθό βαζκό αλάκεζα ζε Μείδνλεο Πεξηθέξεηεο. Χζηόζν, γηα ην εκβόιην MMR ππήξρε δηαθνξά αλάκεζα ζηα παηδηά κεηαλαζηώλ θαη ηα παηδηά πνπ δελ αλήθαλ ζε εηδηθή πιεζπζκηαθή νκάδα, κηθξή γηα ηελ 1 ε δόζε (96% έλαληη 99%, αληηζηνίρσο) θαη κεγαιύηεξε γηα ηελ 2 ε δόζε (75% έλαληη 86%, αληηζηνίρσο). Γξάθεκα 5. Δπηιεγκέλνη δείθηεο εκβνιηαζκνύ κε εκβόιην ηιαξάο-εξπζξάο-παξσηίηηδαο (MMR) η δόση 2η δόση 1 δόση ζως 2 ετών 2 δόσεις ζως 6 ετών Δκβνιηαζκόο γηα αλεκεπινγηά θαη επαηίηηδα Α Με κία δόζε εκβνιίνπ έλαληη ηεο αλεκεπινγηάο (κία δόζε εηζήρζε ζην Δζληθό Πξόγξακκα Δκβνιηαζκώλ ην 2006 θαη δύν ην 2008) είρε επίζεο εκβνιηαζηεί αξθεηά πςειό πνζνζηό παηδηώλ (89%), ελώ ρακειόηεξν πνζνζνηό είρε ιάβεη δύν δόζεηο (74%). Σα παηδηά από νηθνγέλεηεο κεηαλαζηώλ είραλ ρακειόηεξε εκβνιηαζηηθή θάιπςε ζε ζύγθξηζε κε ηα παηδηά πνπ δελ αλήθνπλ ζε εηδηθή νκάδα ηνπ πιεζπζκνύ: εκβνιηαζκέλα κε κία δόζε ήηαλ 81% θαη 92%, θαη κε δύν δόζεηο 68% θαη 76% αληηζηνίρσο. Παξνκνίσο, αξθεηά πςειό πνζνζηό παηδηώλ βξέζεθαλ εκβνιηαζκέλα κε εκβόιην επαηίηηδαο Α (πνπ εηζήρζε ζην Δζληθό Πξόγξακκα Δκβνιηαζκώλ ην 2008): 88% κε κία δόζε θαη 82% κε δύν δόζεηο. Ζ θάιπςε ησλ παηδηώλ κεηαλαζηώλ βξέζεθε θαη γηα ην εκβόιην απηό λα ππνιείπεηαη: κία δόζε είραλ ιάβεη 83% ησλ παηδηώλ κεηαλαζηώλ θαη 89% ησλ παηδηώλ κε εηδηθώλ νκάδσλ ηνπ πιεζπζκνύ, ελώ δύν δόζεηο είραλ ιάβεη 76% θαη 84% αληηζηνίρσο. 18

19 Ποσοστό (%) εμβολιασμών Ποσοστό (%) εμβολιαστικής κάλυψης Γξάθεκα 6. Δπηιεγκέλνη δείθηεο εκβνιηαζκνύ γηα αλεκεπινγηά (Var) θαη επαηίηηδα Α (HepA) η δόση Var 2η δόση Var 1η δόση HepA 2η δόση HepA Δκβνιηαζκόο γηα γξίπε Δκβνιηαζκόο γηα ηελ γξίπε ζπληζηάηαη ζε παηδηά (θαη άηνκα γεληθόηεξα) πνπ βξίζθνληαη ζε πςειό θίλδπλν εκθάληζεο επηπινθώλ από ηε λόζν απηή. Σνπιάρηζηνλ κία δόζε εκβνιίνπ γξίπεο είρε γίλεη ζε 30% ησλ παηδηώλ ηνπ δείγκαηνο (33% ζηα παηδηά πνπ δελ αλήθνπλ ζε εηδηθή νκάδα θαη 15% ζε παηδηά κεηαλαζηώλ). ρεδόλ θαλέλα παηδί ηνπ δείγκαηνο (κόλν 2 από 1046) δελ είρε εκβνιηαζηεί κε ην παλδεκηθό εκβόιην γξίπεο ηνπ Φπκαηηληθή δνθηκαζία θαη αληηθπκαηηθό εκβόιην (BCG) ζηε γέλλεζε ην 81% ησλ παηδηώλ πνπ ζπκκεηείραλ ζηε Μειέηε, είρε δηελεξγεζεί ηνπιάρηζηνλ κία θπκαηηληθή δνθηκαζία Mantoux. Σν 2,6% ησλ παηδηώλ είραλ εκβνιηαζζεί κε BCG θνληά ζηε γέλλεζε (έσο ειηθία 3 κελώλ). Σν ζύλνιν ησλ παηδηώλ απηώλ γελλήζεθαλ θαη εκβνιηάζηεθαλ εθηόο Διιάδαο. Καλέλα παηδί από νηθνγέλεηα κεηαλαζηώλ ην νπνίν γελλήζεθε ζηελ Διιάδα δελ είρε εκβνιηαζηεί ζην πξώην 3κελν ηεο δσήο Φνξέαο εκβνιηαζκνύ ηελ παξνύζα Μειέηε βξέζεθε όηη ε πιεηνλόηεηα ησλ εκβνιηαζκώλ έγηλαλ ζηνλ ηδησηηθό ηνκέα (Γξαθήκαηα 7 8). Γξάθεκα 7. Φνξέαο εκβνιηαζκνύ γηα επηιεγκέλεο δόζεηο εκβνιίσλ DTP, MMR, Hib, HepB Δημόσιο 60 Ιδιώτης Άλλος φορζας η δόση DTP 4 4 4η δόση DTP 1 5η δόση DTP 4 1η δόση MMR 1 1η δόση Hib 4 1η δόση HepB DTP: εκβόιην δηθζεξίηηδαο-ηεηάλνπ-θνθθύηε. MMR: εκβόιην ηιαξάο-εξπζξάο-παξσηίηηδαο. Hib: εκβόιην αηκόθηινπ ηλθινπέληζαο ηύπνπ b, HepB: εκβόιην επαηίηηδαο Β. 19

20 Ποσοστό (%) εμβολιασμών Γξάθεκα 8. Φνξέαο εκβνιηαζκνύ γηα επηιεγκέλεο δόζεηο εκβνιίσλ MCVC, PCV, Var, HepA, BCG Δημόσιο Ιδιώτης Άλλος φορζας η δόση MCVC η δόση PCV 1η δόση Var 1η δόση HepΑ 3 7 1η δόση BCG MCVC: εκβόιην κεληγγηηηδόθνθθνπ C. PCC: εκβόιην πλεπκνληόθνθθνπ. Var: εκβόιην αλεκεπινγηάο. HepA: εκβόιην επαηίηηδαο Α. BCG: εκβόιην θπκαηίσζεο (bacille Calmette-Guérin). Γηα όια ηα εκβόιηα ηνπ Δζληθνύ Πξνγξάκκαηνο Δκβνιηαζκώλ (πιελ ηνπ εκβνιίνπ θπκαηίσζεο, BCG) θαη γηα όιεο ηηο δόζεηο, πεξίπνπ ην 65 70% ησλ παηδηώλ βξέζεθε όηη εκβνιηάζζεθαλ από ηδηώηεο γηαηξνύο. Σν εκβόιην BCG, πνπ θαηά θαλόλα γίλεηαη από ηηο Γ/λζεηο Τγείαο ησλ Πεξηθεξεηώλ ζην ζρνιείν (Α Γεκνηηθνύ) βξέζεθε όηη θαηά 89% είρε γίλεη από δεκόζηνπο θνξείο. Αληίζεηα, ην εκβόιην ηεο γξίπεο (πνπ ζπληζηάηαη γηα παηδηά πςεινύ θηλδύλνπ) βξέζεθε όηη θαηά 87% έγηλε ζηνλ ηδησηηθό ηνκέα Αληηιήςεηο γνλέσλ γηα παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηνλ εκβνιηαζκό Με ην εξσηεκαηνιόγην πξνο γνλείο δηεξεπλήζεθαλ δηάθνξνη παξάγνληεο πνπ ελδερνκέλσο επλννύλ ή απνηεινύλ εκπόδην γηα ηνλ εκβνιηαζκό ησλ παηδηώλ (Πίλαθαο Π3). Βξέζεθε όηη 95% ησλ παηδηώλ είραλ αζθάιηζε πγείαο (83% ησλ παηδηώλ από νηθνγέλεηεο κεηαλαζηώλ). Πεξίπνπ 2 ζηνπο 3 γνλείο ζεσξνύλ όηη ην νηθνλνκηθό θόζηνο ησλ εκβνιίσλ θαη ηεο ηαηξηθήο επίζθεςεο απνηεινύλ πξόβιεκα γηα ηνλ εκβνιηαζκό ησλ παηδηώλ ηνπο, ελώ γηα ηνπο κεηαλάζηεο ην πνζνζηό απηό είλαη θάπσο κηθξόηεξν. Παξάγνληεο πνπ αθνξνύλ ηελ πξόζβαζε ζε ηαηξείν εκβνιηαζκνύ (καθξηλή απόζηαζε, ώξεο ιεηηνπξγίαο πνπ δελ εμππεξεηνύλ ηνπο γνλείο) απνηεινύλ πξόβιεκα πεξίπνπ γηα 1 ζηνπο 3 γνλείο, ελώ ην ζρεηηθό πνζνζηό γηα ηνπο κεηαλάζηεο είλαη πςειόηεξν. Πεξίπνπ νη κηζνί γνλείο ζεσξνύλ όηη έρνπλ αλεπαξθή ελεκέξσζε γηα ηνπο εκβνιηαζκνύο θαη 1 ζηνπ 3 δήισζαλ όηη ε ζηάζε ηνπο γηα ηα εκβόιηα έγηλε πην επηθπιαθηηθή κεηά ηε δεκόζηα ζπδήηεζε γηα ην εκβόιην ηεο παλδεκηθήο γξίπεο ηνπ Πεξίπνπ 1 ζηνπο 5 αλέθεξαλ όηη έρνπλ πξόβιεκα κε ηελ θαθή ζπκπεξηθνξά ηνπ πξνζσπηθνύ ηνπ ηαηξείνπ ζην νπνίν ζπλήζσο εκβνιηάδεηαη ην παηδί ηνπο. Οη κεηαλάζηεο αλέθεξαλ ην πξόβιεκα απηό πην ζπρλά (πεξίπνπ 1 ζηνπο 3 γνλείο). 20

21 4.2. Παιδικός πληθυσμός Ελλήνων Τσιγγάνων ηε Μειέηε ζπκκεηείραλ 218 παηδηά 2 6,5 εηώλ από ηνπο 26 νηθηζκνύο Ρνκά ηνπ δείγκαηνο. πλεληεύμεηο ειήθζεζαλ από 84 ελήιηθα «άηνκα-θιεηδηά» ησλ νηθηζκώλ απηώλ (46 Ρνκά, 36 επαγγεικαηίεο πγείαο ή πξνζσπηθό άιισλ ππεξεζηώλ). ηνλ Πίλαθα 3 θαίλεηαη ε θαηαλνκή ησλ νηθηζκώλ ηνπ δείγκαηνο θαηά Μείδνλα Πεξηθέξεηα θαη θαηά ηύπν νηθηζκνύ. Πίλαθαο 3. Αξηζκόο νηθηζκώλ Ρνκά ζην δείγκα θαηά Μείδνλα Πεξηθέξεηα θαη θαηά ηύπν νηθηζκνύ. Περιφέρεια Αριθμός οικιζμών Τύπος οικιζμού Αριθμός οικιζμών Βόξεηα Διιάδα 9 Κπξίσο ζπίηηα 9 Κεληξηθή Διιάδα 11 Μηθηόο νηθηζκόο 9 Αηηηθή 3 Κπξίσο παξάγθεο 8 Κξήηε θαη Νεζηά Αηγαίνπ 3 ΤΝΟΛΟ 26 ΤΝΟΛΟ 26 Ζ δηάκεζε ειηθία ησλ παηδηώλ ήηαλ 4,2 έηε (25ε θαη 75ε εθαηνζηηαία ζέζε: 3,0 θαη 5,3 έηε). Σν 52% ησλ παηδηώλ ήηαλ θνξίηζηα. Από ηα 218 παηδηά ηνπ δείγκαηνο, 188 είραλ Βηβιηάξην Τγείαο ή θάξηα εκβνιηζκνύ (ζηαζκηζκέλν πνζνζηό 87%). Από ηα 30 παηδηά πνπ δελ είραλ Βηβιηάξην Τγείαο ή θάξηα εκβνιηαζκνύ, γηα 23 (ζηαζκηζκέλν πνζνζηό 78%) αλαθέξζεθε όηη δελ είραλ θάλεη «θαζόινπ εκβόιηα», γηα 6 (19%) όηη είραλ θάλεη «ιίγα εκβόιηα» θαη γηα 1 παηδί (3%) «αξθεηά εκβόιηα». Ζ αλαθνξά έγηλε από ηε κεηέξα (18/30) ή άιιν ελήιηθν ζπλνδό (12/30) ησλ παηδηώλ. ηνλ Πίλαθα 4 παξνπζηάδνληαη ηα αξρηθά ζηνηρεία εθηίκεζεο ηεο εκβνιηαζηηθήο θάιπςεο ηνπ παηδηθνύ πιεζπζκνύ ησλ Διιήλσλ Σζηγγάλσλ πνπ πξνέθπςαλ από ηελ παξνύζα Μειέηε. Γηα 9/188 παηδηά (ζηαζκηζκέλν πνζνζηό 4,5%) πνπ δηέζεηαλ Βηβιηάξην Τγείαο δειώζεθε όηη είραλ γίλεη θαη άιια εκβόιηα πνπ δελ θαηαγξάθνληαη ζην Βηβιηάξην Τγείαο, ελώ γηα 7/188 παηδηά (7,3%) ν εξσηώκελνο ελήιηθαο ζπλνδόο ηνπ παηδηνύ απάληεζε ζηε ζρεηηθή εξώηεζε όηη δελ γλσξίδεη. Από ην εξσηεκαηνιόγην πξνο «άηνκα-θιεηδηά» ησλ νηθηζκώλ εθηηκήζεθε όηη 30% ησλ παηδηώλ εκβνιηάδνληαη ζπλήζσο ζε Ννζνθνκείν, 29% ζε Κέληξν Τγείαο ή Πεξηθεξηθό Ηαηξείν, 21% ζε Ηαηξνθνηλσληθό Κέληξν νηθηζκνύ Ρνκά, 13% ζε Παξάξηεκα ηνπ ΠΗΚΠΑ, 5% ζε Καηάζηεκα ηνπ ΗΚΑ, 1% ζε ηαηξείν ή κνλάδα Με Κπβεξλεηηθήο Οξγάλσζεο θαη 1% ζηε Γ/λζε Τγείαο Πεξηθεξεηαθήο Δλόηεηαο. Σα εξσηώκελα «άηνκα-θιεηδηά» ησλ νηθηζκώλ εθηίκεζαλ όηη πεξίπνπ 2 ζηνπο 3 γνλείο ζεσξνύλ ην Βηβιηάξην Τγείαο ηνπ Παηδηνύ «πνιύ ρξήζηκν» (ζηαζκηζκέλν πνζνζηό 68%) θαη πεξίπνπ 1 ζηνπο 3 «όρη θαη ηόζν ρξήζηκν» (31%). Δπίζεο, κε ηελ επίδεημε 5 δεηγκάησλ ελδερόκελεο κνξθήο βηβιηαξίνπ ή θάξηαο γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ εκβνιηαζκώλ, ππνδείρζεθε σο θαηαιιειόηεξν ην (παιαηνύ ηύπνπ) κηθξόηεξν βηβιηάξην πγείαο, κε δεύηεξε επηινγή ην (λένπ ηύπνπ) κεγαιύηεξν βηβιηάξην πγείαο, ελώ αθνινύζεζαλ ζηηο πξνηηκήζεηο ε επηινγή δίπηπρεο θάξηαο ή ζθιεξήο κηθξήο πιαζηηθήο θάξηαο (ηύπνπ πηζησηηθήο). 21

22 Πίλαθαο 4. Δθηίκεζε εκβνιηαζηηθήο θάιπςεο ηνπ παηδηθνύ πιεζπζκνύ ησλ Διιήλσλ Σζηγγάλσλ θαηά εκβόιην θαη δόζε (αξρηθά ζηνηρεία εθηίκεζεο). Αριθμός Εκηίμηζη εμβολιαζηικής κάλσυης* Εμβόλιο δόζεφν ταμηλή συηλή Ν=211 Ν=188 Καλέλα εκβόιην 18% 9% Φπκαηίσζεο (BCG) Γηθζεξίηηδαο-Σεηάλνπ-Κνθθύηε (DTP) 1 79% 89% 3 53% 59% 4 28% 31% Πνιηνκπειίηηδαο 1 80% 88% 2 64% 71% 3 52% 58% Ηιαξάο-εξπζξάο-Παξσηίηηδαο (MMR) 1 43% 48% 2 7% 8% Ζπαηίηηδαο Β 1 69% 77% 3 34% 39% Αηκόθηινπ ηλθινπέληζαο b 1 73% 81% 3 32% 35% Μεληγγηηηδόθνθθνπ C 1 42% 47% 3 6% 7% Πλεπκνληόθνθθνπ 1 45% 50% 4 5% 5% Αλεκεπινγηάο 1 25% 28% 2 6% 7% Ζπαηίηηδαο Α 1 23% 25% 2 12% 13% * Ζ πςειή εθηίκεζε εκβνιηαζκνύ πξνέθπςε ιακβάλνληαο ππόςε ηελ θάιπςε ησλ παηδηώλ πνπ είραλ Βηβιηάξην Τγείαο ή θάξηα εκβνιηαζκνύ, ελώ ε ρακειή εθηίκεζε πξνέθπςε ιακβάλνληαο επηπιένλ ππόςε θαη ηα παηδηά ρσξίο Βηβιηάξην Τγείαο γηα ηα νπνία δειώζεθε όηη δελ έρνπλ θάλεη θαλέλα εκβόιην (ζεσξήζεθαλ αλεκβνιίαζηα γηα όια ηα εκβόιηα θαη δόζεηο). Δθηίκεζε εκβνιηαζκνύ ηόζν κε βάζε αλαγξαθή ζην Βηβιηάξην Τγείαο ή άιιεο θαηαγξαθέο όζν θαη κε βάζε ηελ αλαδήηεζε ηεο ραξαθηεξηζηηθήο νπιήο πνπ δεκηνπξγεί ην BCG (ζε 204/211 παηδηά [181/188] δελ βξέζεθε νπιή θαη ζηα ππόινηπα 7 παηδηά δελ θαηαγξάθεθε ε ζρεηηθή παξαηήξεζε). 22

23 5. πδήηεζε θαη ζπκπεξάζκαηα Ζ παξνύζα Μειέηε έγηλε ζε εζληθό αληηπξνζσπεπηηθό δείγκα καζεηώλ Α Γεκνηηθνύ. Μεηείραλ ζε απηήλ 1046 καζεηέο, γηα ηνπ νπνίνπο ζπιιέρζεθαλ πιεξνθνξίεο εκβνιηαζκνύ από ην Βηβιηάξην Τγείαο ή θάξηα εκβνιίσλ (αλαινγία απόθξηζεο 83,7%). Σν 84% ησλ παηδηώλ ηνπ δείγκαηνο αλήθαλ ζηνλ γεληθό πιεζπζκό (όρη ζε εηδηθή πιεζπζκηαθή νκάδα) θαη 13% αλήθαλ ζε νηθνγέλεηεο κεηαλαζηώλ (3% ησλ παηδηώλ αλήθαλ ζε άιιεο εηδηθέο νκάδεο ηνπ πιεζπζκνύ). Ζ Μειέηε έγηλε ηελ Άλνημε ηνπ 2012 θαη ε κέζε ειηθία ησλ παηδηώλ πνπ ζπκκεηείραλ ζ απηήλ ήηαλ 6,8 έηε (έηνο γέλλεζεο θπξίσο ην 2005). Έηζη, νη δόζεηο εκβνιηαζκνύ πνπ πξνβιέπνληαη γηα ηελ ειηθία 4 6 εηώλ (π.ρ. 5ε δόζε εκβνιίνπ DTP, 2ε δόζε εκβνιίνπ MMR) αθνξνύλ εκβνιηαζκνύο πνπ έγηλαλ μεηά ηελ έλαξμε ηεο ηξέρνπζαο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο θξίζεο ζηελ Διιάδα. Αληηζέησο, νη πιεηνλόηεηα ησλ άιισλ εκβνιηαζκώλ, πνπ πξνβιέπνληαη θπξίσο γηα ηα δύν πξώηα έηε δσήο ησλ παηδηώλ αληαλαθινύλ ην επίπεδν εκβνιηαζκνύ πριν ηελ ηξέρνπζα θξίζε. Σν πςειό πνζνζηό ησλ παηδηώλ πνπ δειώζεθε όηη έρνπλ αζθάιηζε πγείαο (95%) ζηνλ πιεζπζκό πνπ κειεηήζεθε (παηδηά Α Γεκνηηθνύ ην ζε εζληθό επίπεδν) πξέπεη λα ιεθζεί ππόςε γηα ηελ εξκελεία ησλ επξεκάησλ ηεο Μειέηεο. ε γεληθέο γξακκέο, ε εκβνιηαζηηθή θάιπςε ησλ παηδηώλ ζηελ Διιάδα είλαη πνιύ πςειή (ηνπιάρηζηνλ έσο ην 2011, πεξίνδν πνπ δηεξεπλά ε Μειέηε), θαη ε εηθόλα βξέζεθε βειηησκέλε ζε ζρέζε κε ηε Μειέηε ηνπ ηνλ γεληθό πιεζπζκό, ππάξρνπλ πξνβιήκαηα ζηελ θάιπςε κε ζπγθεθξηκέλα εκβόιηα θαη ζπγθεθξηκέλεο δόζεηο (π.ρ. 2ε δόζε εκβνιίνπ MMR). Δπίζεο, πξνβιήκαηα ππάξρνπλ ζηελ θάιπςε εηδηθώλ νκάδσλ ηνπ πιεζπζκνύ: ε θάιπςε παηδηώλ πνπ αλήθνπλ ζε νηθνγέλεηεο κεηαλαζηώλ είλαη γεληθά θαιή ή κέηξηα, ελώ απηή ησλ παηδηώλ από νηθνγέλεηεο Διιήλσλ Σζηγγάλσλ είλαη γεληθά κέηξηα ή ρακειή. Ζ εκβνιηαζηηθή θάιπςε βξέζεθε παξόκνηα ζε όιεο ηηο Μείδνλεο Πεξηθέξεηεο ηεο ρώξαο ζρεδόλ γηα όια ηα εκβόιηα (εμαίξεζε απνηειεί ν έγθαηξνο εκβνιηαζκόο γηα επαηίηηδα Β θαη ν εκβνιηαζκόο γηα αλεκεπινγηά). Σν θαιό γεληθό επίπεδν εκβνιηαζκνύ ζπληζηά επλντθό ζεκείν αθεηεξίαο γηα ηελ αληηκεηώπηζε ησλ πξνβιεκάησλ ζηνλ εκβνιηαζκό ησλ παηδηώλ πνπ κπνξεί λα εκθαληζηνύλ κε ηελ αλακελόκελε αύμεζε ησλ αλαζθάιηζησλ θαη θησρώλ νηθνγελεηώλ θαηά ηελ ηξέρνπζα νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή θξίζε ηεο ρώξαο. Ζ Μειέηε έρεη νξηζκέλνπο πεξηνξηζκνύο πνπ πξέπεη λα ιεθζνύλ ππόςε ζηελ εξκελεία ησλ επξεκάησλ. Σα απνηειέζκαηα ηεο Μειέηεο γηα ηα εκβόιηα πνπ γίλνληαη έσο ηελ ειηθία ησλ 2 εηώλ απνηππώλνπλ ηελ θαηάζηαζε πνπ ππήξρε πεξίπνπ 4 ρξόληα πξηλ ηε δηεμαγσγή ηεο, θαζώο ε Μειέηε έγηλε ζε παηδηά Α Γεκνηηθνύ. Όπσο αλαθέξεηαη παξαπάλσ (ζει. 9), ε επηινγή απηήο ηεο ειηθίαο ππαγνξεύζεθε από ηελ αλάγθε λα εθαζθαιηζηεί αληηπξνζσπεπηηθό δείγκα παηδηώλ (κέζσ ησλ ζρνιείσλ). Δπίζεο, ην ζθέινο ηεο Μειέηεο πνπ αθνξά ηνλ παηδηθό πιεζπζκό ησλ Διιήλσλ Σζηγγάλσλ έγηλε κε «δεηγκαηνιεςία επθνιίαο» 23

24 (convenience sampling), θαζώο δελ είλαη δπλαηή άιιε πξνζέγγηζε ζηνλ πιεζπζκό απηό. Όκσο, απηό κπνξεί λα έρεη νδεγήζεη ζε ζπζηεκαηηθά ζθάικαηα (bias) ζηηο εθηηκήζεηο εκβνιηαζηηθήο θάιπςεο, παξόηη αθελόο ειήθζε κέξηκλα γηα ηελ επξεία γεσγξαθηθή δηαζπνξά ηνπ δείγκαηνο ζε όιε ηελ Διιάδα θαη ηελ αληηπξνζώπεπζε δηαθνξεηηθώλ ηύπσλ νηθηζκώλ (νηθηζκνί κε ζπίηηα, νηθηζκνί κε παξάγθεο, κηθηνί νηθηζκνί κε ζπίηηα θαη παξάγθεο) θαη αθεηέξνπ έγηλε ζηάζκηζε ησλ απνηειεζκάησλ γηα ηνπο παξάγνληεο απηνύο. Γηα ηα «θιαζηθά» εκβόιηα πνπ κε θάπνηα κνξθή εληάρζεθαλ ζην Δζληθό Πξόγξακκα Δκβνιηαζκώλ πξηλ ην 1990 (δηθζεξίηηδαο-ηέηαλνπ-θνθθύηε [DTP], πνιηνκπειίηηδαο [IPV], ηιαξάο-εξπζξάο-παξσηίηηδαο [MMR]), επηηπγράλεηαη ζρεδόλ θαζνιηθόο εκβνιηαζκόο κε ηηο δόζεηο πνπ πξνβιέπνληαη γηα ηα δύν πξώηα ρξόληα δσήο: έσο 4 δόζεηο DTP, έσο 3 δόζεηο IPV θαη 1 δόζε ΜΜR είρε ιάβεη πνζνζηό παηδηώλ ηεο ηάμεο ηνπ %. Παξά ηελ πνιύ πςειή ηειηθή θάιπςε, εκθαλίδεηαη θάπνηα θαζπζηέξεζε ζηελ επίηεπμή ηεο, π.ρ. έσο ηελ ειηθία ησλ 24 κελώλ είρε εκβνιηαζηεί 83% ησλ παηδηώλ κε 4 δόζεηο DTP θαη 91% κε κία δόζε MMR. Οη αλακλεζηηθέο δόζεηο πνπ πξνβιέπνληαη γηα ηελ ειηθία ησλ 4 6 εηώλ ππνιείπνληαη. Ζ θάιπςε κε DTP (5 δόζεηο) θαη IPV (νινθιήξσζε ηεο πξσηνγελνύο ζεηξάο θαη επηπιένλ πξαγκαηνπνίεζε αλακλεζηηθήο δόζεο κεηά ηελ ειηθία ησλ 2 εηώλ) ήηαλ ηεο ηάμεο ηνπ 88 90%. Αθόκε ρακειόηεξε βξέζεθε ε θάιπςε κε δύν δόζεηο εκβνιίνπ MMR (83% ζην ζύλνιν ηνπ πιεζπζκνύ). Ζ θάιπςε ησλ παηδηώλ από νηθνγέλεηεο κεηαλαζηώλ κε DTP, IPV θαη MMR είλαη παξαπιήζηα κε απηή ηνπ γεληθνύ πιεζπζκνύ γηα ηηο δόζεηο πνπ πξνβιέπεηαη λα γίλνληαη κέρξη ηελ ειηθία ησλ 2 εηώλ (γηα όιεο ηηο δόζεηο >95%). Χζηόζν, ε θάιπςε κε ηηο αλακλεζηηθέο δόζεηο (πνπ ζπληζηώληαη γηα ειηθία 4 6 εηώλ) βξέζεθε ρακειόηεξε θαηά πεξίπνπ 10 εθαηνζηηαίεο κνλάδεο. Πνιύ ζνβαξό δήηεκα είλαη ε αλεπαξθήο θάιπςε κε δύν δόζεηο εκβνιίνπ MMR (ζε ειηθία πεξίπνπ 6 εηώλ, 83% ζην ζύλνιν ηνπ πιεζπζκνύ, 86% ζηα παηδηά πνπ δελ αλήθνπλ ζε εηδηθή νκάδα θαη 75% ζηα παηδηά κεηαλαζηώλ, θαη ζε ειηθία 2 6,5 εηώλ 7 8% ζηα παηδηά Ρνκά). Πνιύ πεξηζζόηεξν πνπ ππήξμε κηθξή κόλν βειηίσζε κεηαμύ 2006 θαη 2012 (από 76% ζε 83% ζην ζύλνιν ηνπ πιεζπζκνύ) [16]. εκεηώλεηαη όηη ε δεύηεξε δόζε εκβνιίνπ MMR απνηειεί πξνηεξαηόηεηα: αθελόο δηαθεξπγκέλνο ζηόρνο ηνπ ΠΟΤ από πνιιά ρξόληα είλαη ε θάιπςε ηνπιάρηζηνλ ηνπ 95% ησλ παηδηώλ κε δύν δόζεηο MMR γηα ηελ επίηεπμε επαξθνύο πξνζηαζίαο από ηελ ηιαξά [5] θαη αθεηέξνπ ηα ηειεπηαία 4 5 ρξόληα γίλνληαη πνιιέο επηδεκίεο ηιαξάο ζε όιε ηελ Δπξώπε (θαη ζηελ Διιάδα ην 2010) [20-21,30]. Σν επίπεδν θάιπςεο κε 2 δόζεηο εκβνιίνπ MMR πνπ δηαπηζηώζεθε ζηελ παξνύζα Μειέηε βξίζθεηαη ζε κεγάιε αλαληηζηνηρία κε ηηο αλάγθεο πνπ δεκηνπξγνύλ ηα παξαπάλσ δεδνκέλα. Δίλαη απαξαίηεην λα ιεθζνύλ εηδηθά κέηξα γηα ηελ αύμεζε ηνπ εκβνιηαζκνύ κε ηε 2ε δόζε ηνπ εκβνιίνπ MMR: εηδηθό ζρέδην ελεξγεηώλ δεκόζηαο πγείαο, επξεία ελεκέξσζε ηαηξηθνύ θόζκνπ θαη θνηλνύ, θαηά πξνηεξαηόηεηα εκβνιηαζκό ησλ παηδηώλ κε ην εκβόιην 24