ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ- ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

Transcript

1 TEI ΚΑΒΑΛΑΣ Τμήμα Βιομηχανικής Πληροφορικής ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ- ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΘΕΟΦΑΝΙΔΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΑΕΜ : 682

2

3 Περίληψη Η πτυχιακή εργασία ασχολείται με την ανάπτυξη κατάλληλου λογισμικού για την μηχανοργάνωσης μιας τράπεζας σε σχέση με τα υποκαταστήματά της. Σε συνδυασμό με την κατάλληλη δικτύωση των υποκαταστημάτων το λογισμικό μπορεί να αποτελέσει ένα πλήρες σύστημα μέσω του οποίου γίνονται όλες οι συναλλαγές που υποστηρίζει η τράπεζα. Το λογισμικό απευθύνεται σε ενδοτραπεζική χρήση και πιθανοί του χρήστες είναι οι υπάλληλοι της τράπεζας. Επί πρόσθετα, υποστηρίζεται ένας διαχειριστής συστήματος ο οποίος είναι ο υπεύθυνος χρήστης για τα υποκαταστήματα και τους χρήστες του συστήματος. Το σύστημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οποιαδήποτε τράπεζα καθώς είναι πλήρως παραμετροποιήσιμο και επιπλέον υποστηρίζει όλες τις βασικές συναλλαγές της. Τέλος, βασίζεται στο μοντέλο πελάτη εξυπηρέτη (client-server) γεγονός του δίνει το δικαίωμα να εκμεταλλευτεί όλα τα πλεονεκτήματα αυτής της αρχιτεκτονικής («ελαφρύς» πελάτης, εύκολη εγκατάσταση στον πελάτη, ανεξαρτησία πλατφόρμας και συστήματος κλπ).

4

5 Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή Γενικά Σκοπός Δομή της Εργασίας Τεχνολογίες που Χρησιμοποιήθηκαν Επικρατούσες Τεχνολογίες Apache ΡΗΡ MySQL Τεχνικά Χαρακτηριστικά Μοντέλο Πελάτη - Εξυπηρέτη Ασφάλεια Υποδομή Δικτύου Τράπεζας Γραφικό Περιβάλλον Διαχωρισμός του Περιεχομένου από την Παρουσίαση Γενική Δομή Σελίδων Δομή Καταλόγων Τύποι Αρχείων Περιγραφή Καταλόγων Έλεγχοι Δεδομένων Έλεγχοι σε Επίπεδο Πελάτη Έλεγχοι σε Επίπεδο Εξυπηρέτη Σύνοδοι (sessions) Γενική Δομή ΡΗΡ Αρχείων Βάση Δεδομένων Απαιτήσεις Οντότητες και Συσχετίσεις Μοντέλο Οντοτήτων Συσχετίσεων Σχεσιακό Μοντέλο Τεστάρισμα και Συμβατότητα Συστήματος

6 4. Μελλοντική Δουλειά Παράρτημα Α. Εγχειρίδιο Εγκατάστασης Α1. Εισαγωγικά (προεργασία)...45 Α2. Βήμα A3. Βήμα 2 (Βάση Δεδομένων)...45 Α4. Βήμα Α5. Βήμα Α6. Βήμα 5 (εκτέλεση) Παράρτημα Β. Εγχειρίδιο Χρήστη...48 Β1. Εισαγωγή Β2. Λειτουργίες Διαχειριστή Β2.1 Δημιουργία Υποκαταστήματος...49 Β2.2 Εμφάνιση Υποκαταστήματος Β2.3 Διαγραφή Υποκαταστήματος Β2.4 Δημιουργία Υπαλλήλου...53 Β2.5 Εμφάνιση Υπαλλήλων...55 Β2.6 Διαγραφή Υπαλλήλου...55 Β2.7 Αλλαγή Κωδικού Β2.8 Έξοδος Β3. Υπάλληλος Β3.1 Διαχειριστικές Συναλλαγές...58 Β3.1.1 Εισαγωγή Πελάτη...58 Β3.1.2 Διαγραφή Πελάτη Β3.1.3 Δημιουργία Λογαριασμού Β3.1.4 Κλείσιμο Λογαριασμού...63 Β3.2 Εγχρήματες Συναλλαγές...63 Β3.2.1 Ανάληψη Χρημάτων...64 Β3.2.2 Κατάθεση Χρημάτων...65 Β3.2.2 Έκδοση Δανείου Β3.2.2 Πληρωμή Δανείου Β3.2.2 Έκδοση Κάρτας Α ΤΜ...70 Β3.3 Πληροφοριακές Συναλλαγές...70 Β3.3.2 Εύρεση Πελάτη

7 Β3.3.2 Εμφάνιση Υπολοίπου Λογαριασμού Βιβλιογραφία... 73

8 Κατάλογος Εικόνων Εικόνα 1 Δημοφιλέστεροι web servers...15 Εικόνα 2 Αρχική Σελίδα με CSS...22 Εικόνα 3 Αρχική Σελίδα χωρίς CSS...23 Εικόνα 4 Διαίρεση Σελίδας Εικόνα 5 Περιγραφή Μενού Διαχειριστή Εικόνα 6 Επίπεδα Βάθους στο Μενού Πλοήγησης των Υπαλλήλων...26 Εικόνα 7 Δομή Καταλόγων Εικόνα 8 Φόρμα προς Έλεγχο...31 Εικόνα 9 Λανθασμένα Συμπληρωμένη Φόρμα...32 Εικόνα 10 Λογικό Λάθος στην Φόρμα Εικόνα 11 Μήνυμα Λάθους από Λογικό Σφάλμα Δεδομένων Εικόνα 12 Μήνυμα Επιτυχίας, Απαλοιφή του Λογικού Λάθους Εικόνα 13 Μοντέλο Οντοτήτων Συσχετίσεων...40 Εικόνα 14 Φόρμα Δημιουργίας Υποκαταστήματος Εικόνα 15 Επιτυχής Δημιουργία Υποκαταστήματος Εικόνα 16 Λανθασμένα δεδομένα στην φόρμα...51 Εικόνα 17 Εμφάνιση Υποκαταστημάτων Εικόνα 18 Επιβεβαίωση διαγραφής υποκαταστήματος...53 Εικόνα 19 Μη πραγματοποίηση της διαγραφής...53 Εικόνα 20 Φόρμα δημιουργίας υπαλλήλυ Εικόνα 21 Εμφάνισης λίστας υπαλλήλων Εικόνα 22 Επιβεβαίωση διαγραφής υπαλλήλου...56 Εικόνα 23 Προσωπικές ρυθμίσεις υπαλλήλου...58 Εικόνα 24 Συμπληρωμένη φόρμα δημιουργίας υπαλλήλου...59 Εικόνα 25 Επιτυχής εισαγωγή υπαλλήλου Εικόνα 26 Λανθασμένα συμπληρωμένη φόρμα...60 Εικόνα 27 Επιβεβαίωση της διαγραφής πελάτη...61 Εικόνα 28 Φόρμα δημιουργία νέου λογαριασμού Εικόνα 29 Επιτυχής δημιουργία νέου λογαριασμού Εικόνα 30 Κλείσιμο λογαριασμού

9 Εικόνα 31 Φόρμα ανάληψης χρημάτων Εικόνα 32 Αδύνατη ανάληψη χρημάτων Εικόνα 33 Φόρμα κατάθεσης χρημάτων Εικόνα 34 Επιτυχής κατάθεση χρημάτων και προβολή στοιχείων του λογαριασμού Εικόνα 35 Έκδοση δανείου (υπολογισμός επιτοκίου από το σύστημα) Εικόνα 36 Επιτυχής έκδοση δανείου Εικόνα 37 Μη επιτρεπτή έκδοση δανείου Εικόνα 38 Στοιχεία δανείου μετά από πληρωμή δόσης...70 Εικόνα 39 Προβολή στοιχείων πελάτη Εικόνα 40 Προβολή στοιχείων λογαριασμού...72

10 Κατάλογος Πινάκων Πίνακας 1 Συσχετίσεις Μεταξύ των Οντοτήτων...39 Πίνακας 2 Παράμετροι σύνδεσης με την βάση δεδομένων...46 Πίνακας 3 Τύποι δανείων και επιτόκια... 67

11 1. Εισαγωγή Η έλευση των υπολογιστών στον σύγχρονο κόσμο έφερε την ελπίδα ότι μια μέρα θα έρθει το τέλος της γραφειοκρατίας. Δυστυχώς, αυτή η μέρα δεν έχει έρθει ακόμα, παρόλ αυτά έχει γίνει σημαντική πρόοδος στον τομέα αυτό. Τα δεδομένα σε αυτό το εγχείρημα άλλαξαν ουσιαστικά με την εμφάνιση του διαδικτύου. Ο τρόπος που σχεδιαζόντουσαν και λειτουργούσαν οι εφαρμογές άλλαξε και προωθήθηκαν νέα μοντέλα εφαρμογών όπως αυτό του πελάτη - εξυπηρέτη (client - server). Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε η παρούσα εργασία. 1.2 Σκοπός Η παρούσα εργασία έχει ως σκοπό την ανάπτυξη ενός συστήματος που θα μπορεί να εγκατασταθεί εύκολα σε μια αλυσίδα υποκαταστημάτων μιας τράπεζα και θα μηχανοργανώσει τις συναλλαγές που αυτή παρέχει. Στόχο του συστήματος αποτελεί η εγκατάσταση του σε έναν κεντρικό υπολογιστή και η δυνατότητα πρόσβασης σε αυτό μέσω ενός δικτύου. Καταλληλότερο δίκτυο μέσω του οποίου θα συνδέονται οι υπολογιστές των υποκαταστημάτων στο σύστημα είναι το διαδίκτυο λόγω της μεγάλης εξάπλωσης του και της εύκολης πρόσβασης σε αυτό. Έτσι επιλέχθηκε το διαδίκτυο και κατά συνέπεια το σύστημα που αναπτύχθηκε αποτελεί μια διαδικτυακή εφαρμογή (web application). Τέλος, στόχο του συστήματος αποτελεί η εκμετάλλευση των πιο σύγχρονων και καθιερωμένων τεχνολογιών που υπάρχουν στον τομέα ανάπτυξης διαδικτυακών εφαρμογών. Ί Ί

12 1.3 Δομή της Εργασίας Η εργασία χωρίζεται σε τέσσερα κεφάλαια. Το πρώτο ξεκινά με μια σύντομη εισαγωγή και στην συνέχεια παρουσιάζει σύντομα τους στόχους και τον σκοπό της εργασίας. Το δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζει τις τεχνολογίες πάνω στις οποίες αναπτύχθηκε το σύστημα και αιτιολογεί τις επιλογές που έγιναν. Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται μια τεχνική ανάλυση της εργασίας, αποτελώντας μια περιγραφή του τρόπου λειτουργίας και της αρχιτεκτονικής του συστήματος. Στο τέταρτο κεφάλαιο, γίνεται αναφορά και παρουσίαση παραδειγμάτων μελλοντικής δουλειάς πάνω στην εργασία. Επίσης, υπάρχουν δυο παραρτήματα. Στο πρώτο, βρίσκεται το εγχειρίδιο εγκατάστασης και στο δεύτερο το εγχειρίδιο χρήστη. Προτείνεται στους αναγνώστες που δεν είναι οικείοι με τις λειτουργίες του συστήματος να διαβάσουν πρώτα το εγχειρίδιο χρήστη στο οποίο γίνεται αναλυτική παρουσίαση των λειτουργιών του συστήματος.

13 2. Τεχνολογίες που Χρησιμοποιήθηκαν Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται οι επικρατούσες τεχνσλσγίες στην ανάπτυξη διαδικτυακών εφαρμογών με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που αυτές έχουν. Στην συνέχεια αιτιολογούνται οι επιλογές που έγιναν στην παρούσα εργασία και ακολούθως γίνεται μια εκτενέστερη παρουσίαση τους. 2.1 Επικρατούσες Τεχνολογίες Οι διαδικτυακές εςκιρμογές στηρίζονται πολύ από την βιομηχανία λογισμικού και ως εκ τούτου υπάρχουν πολλές πλατφόρμες και ολοκληρωμένες λύσεις για έναν μηχανικό λσγισμικσύ που θέλει να αναπτύξει εφαρμογές διαδικτύου. Οι επικρατούσες επιλογές είναι τρεις: Microsoft.NET framework JAVA Open source/free software solutions (Apache, PHP) To Microsoft.NET framework αποτελεί μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα ανάπτυξης εφαρμογών και εφαρμογών διαδικτύου. Το θετικό της πλατφόρμας είναι ότι παρέχει πολλά εργαλεία ανάπτυξης και ένα ολοκληρωμένο περιβάλλον που απλοποιεί την διαδικασία ανάπτυξης. Ως αρνητικό του μπορεί να χαρακτηριστεί τσ κόστος του, σε σχέση με τις άλλες επιλογές που είναι δωρεάν. Σημειώνεται ότι η Microsoft παρέχει δωρεάν τον IIS (Internet Information Services) που αποτελεί τον web server στον οποίο εγκαθιστώνται και εκτελούνται οι εφαρμογές που αναπτύσσονται με το NET. Γεγονός που μπορεί να χαρακτηριστεί ως αρνητικό καθώς δεν υπάρχει η δυνατότητα επιλογής web server. Η εταιρία Sun από την πλευρά της προσφέρει την γλώσσα προγραμματισμού java που έχει πολλά πακέτα για την ανάτπυξη εφαρμογών διαδικτύου. Η java είναι δωρεάν προς χρήση. Επίσης, γίνεται σημαντική Ί β

14 δουλειά γύρω από αυτήν παγκοσμίως και έτσι οι προγραμματιστές μπορούν να αντλούν πόρους από πολλές πηγές. Πολλοί εξυπηρέτες εφαρμογών (application servers) υποστηρίζουν εφαρμογές java, όπως ο bea weblogic και ο apache tomcat. To αρνητικό των εφαρμογών που στηρίζονται σε java τεχνολογίες είναι συχνά οι επιδόσεις. Η java σαν γλώσσα προγραμματισμού παρουσιάζει προβλήματα επιδόσεων τα οποία κληρονομούν και οι εφαρμογές που χτίζονται πάνω σε αυτήν. Η τρίτη από τις καθιερωμένες επιλογές είναι το δωρεάν λογισμικό ανοιχτού κώδικα. Ο πλέον καθιερωμένος διαδικτυακός εξυπηρέτης σε αυτόν τον τομέα είναι ο Apache που αποτελεί τον δημοφιλέστερο web server στο διαδίκτυο. Στην εικόνα 1 φαίνεται ένα συγκριτικό γράφημα για τους δημοφιλέστερους web servers από τον Αύγουστο του 1995 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2006 σύμφωνα με τον κατασκευαστή τους (πηγή: WWW. netcraft. com). Ο Apache από μόνος του δεν μπορεί να αποτελέσει ένα web server που θα φιλοξενήσει εφαρμογές γιατί δεν έχει ενσωματωμένη γλώσσα για προγραμματισμό στην πλευρά του server. Αυτό το κενό έρχεται να καλύψει η ΡΗΡ που είναι μια γλώσσα σεναρίων στον εξυπηρέτη (server side scripting language). Η ΡΗΡ μπορεί εύκολα να ενσωματωθεί στον Apache και σε συνδυασμό με ένα σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων μπορούν να αποτελέσουν ένα ολοκληρωμένο περιβάλλον ανάπτυξης διαδικτυακών εφαρμογών. Σαν, σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων συνήθως επιλέγεται η MySQL γιατί αποτελεί μια αξιόπιστη, ολοκληρωμένη και ταυτόχρονα «ελαφριά» λύση. Το θετικό για τις εφαρμογές που στηρίζονται σε Apache, ΡΗΡ και MySQL είναι η πλειάδα πόρων και συγγραμμάτων που υπάρχουν διαθέσιμα στο διαδίκτυο. Επίσης θετικό παράγοντα αποτελεί η απλότητα της ΡΗΡ σε θέματα προγραμματισμού. Αρνητικό χαρακτηριστικό του συνδυασμού των παραπάνω είναι ότι δεν ενδείκνυνται για ανάπτυξη συστημάτων μεγάλης κλίμακας γιατί ο κώδικας ΡΗΡ γίνεται εξαιρετικά μεγάλος και δυσνόητος. httd://

15 2.2 Apache Ο Apache web server λειτουργεί σε όλα τα γνωστά λειτουργικά συστήματα (Windows 2000 / ΧΡ, Netware, OS/2) και στις περισσότερες εκδόσεις τον Unix/Linux συστημάτων. Είναι open source με αποτέλεσμα να διαδίδετε ελεύθερα και να είναι νόμιμη η αντιγραφή του. Ο Apache χαρακτηρίζεται για την σταθερότητα του και τις υψηλές του επιδόσεις. Είναι ένας πολυνηματικός server γεγονός που του δίνει την δυνατότητα ταυτόχρονης εξυπηρέτησης πολλών αιτήσεων. Ο Apache έχει την δυνατότητα να δέχεται τα λεγόμενα Modules τα οποία είναι εφαρμογές ποο προστίθενται στον web server και μας προσφέρουν επιπλέον δυνατότητες. Ένα τέτοιο module είναι και η ΡΗΡ. 2.3 ΡΗΡ Η ΡΗΡ, όπου τα αρχικά σημαίνουν Hypertext Preprocessor, είναι μια γλώσσα συγγραφής σεναρίων (scripting language) πou ενσωματώνεται μέσα στον κώδικα της HTML και εκτελείται στην πλευρά του server (server-side scripting). 15

16 Στο πιο βασικό επίπεδο, η ΡΗΡ μπορεί να κάνει ο,τι και τα άλλα προγράμματα της τεχνολογίας CGI, όπως επεξεργασία των δεδομένων μιας φόρμας, δημιουργία δυναμικού περιεχομένου ιστοσελίδων ή αποστολή και λήψη cookies. Ίσως το δυνατότερο και πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της ΡΗΡ είναι η υποστήριξη που παρέχει σε μια ευρεία γκάμα από βάσεις δεδομένων. Η ΡΗΡ παρέχει επίσης υποστήριξη για συνομιλία μ άλλες υπηρεσίες, χρησιμοποιώντας πρωτόκολλα όπως τα ΙΜΑΡ, SNMP, ΝΝΤΡ, POP3 ή και το HTTP. Με την ΡΗΡ έχουμε την ελευθερία επιλογής ενός λειτουργικού συστήματος και ενός web server (αν και ο συνδυασμός ΡΗΡ και Apache αποτελεί τον πλέον καθιερωμένο). Επιπλέον, έχουμε την ελευθερία να χρησιμοποιήσουμε συναρτησιακό (procedural) ή αντικειμενοστρεφή (object oriented) προγραμματισμό, ή μια ανάμιξή τους. Η ΡΗΡ έχει εξαιρετικά χρήσιμα χαρακτηριστικά επεξεργασίας κειμένων, από την POSIX επέκταση ή τις Perl regular expressions μέχρι XML parsing αρχείων. Για τη μεταγλώττιση και την πρόσβαση αρχείων XML, υποστηρίζει τα πρότυπα SAX και DOM. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την XSLT επέκταση για να μετατρέπουμε τα XML αρχεία. 2.4 MySQL Η MySQL είναι ένα σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων. Ακολουθεί το σχεσιακό μοντέλο (relational) και είναι συμβατή με ANSI-SQL. Είναι το πιο δημοφιλές, σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων, ανοιχτού κώδικα, που αναπτύσσεται και παρέχεται από την MySQL ΑΒ. Η MySQL ΑΒ είναι μια εμπορική εταιρεία που παρέχει υπηρεσίες γύρω από τη βάση δεδομένων MySQL. Το MySQL Database λογισμικό είναι ένα client/server σύστημα που αποτελείται από έναν πολυνηματικό (multithreaded) SQL server που υποστηρίζει διαφορετικά backends, αρκετά διαφορετικά προγράμματα πελάτη

17 και βιβλιοθήκες, εργαλεία διαχειριστή (administrative tools), και ένα ευρύ φάσμα προγραμματιστικών διασυνδέσεων(αριε). Η έκδοση MySQL Server είναι κατάλληλη για τη διαχείριση μεγαλύτερων βάσεων δεδομένων και την παρουσίαση δεδομένων σε web site στο internet. Παρέχει υψηλή απόδοση και ασφάλεια. Σε αντίθεση με την Access, η MySQL μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ένα μεγάλο αριθμό λειτουργικών συστημάτων (Windows, Linux, ΑΙΧ, Solaris κα). Είναι γραμμένη σε C και C++ οπότε με τη χρήση των αντίστοιχων compiler γίνεται δυνατή η χρήση της σε οποιοδήποτε σύστημα. Ακολουθώντας το ίδιο μοντέλο χρήσης με το Linux, το GNU (General Public License), το σύστημα MySQL σιγά - σιγά καθιερώνεται στη συνείδηση των ειδικών πληροφορικής σαν ένα ποιοτικό προϊόν. Φυσικά δε μπορεί να συγκριθεί με τον MS SQL Server ή την Oracle, για πολύ μεγάλες εγκαταστάσεις και μεγάλες βάσεις. Συνοπτικά μπορεί κανείς να αναφέρει τα πλεονεκτήματα της MySQL; Είναι οικονομική (και μερικές φορές δωρεάν) Είναι πιο κατάλληλη για χρήση στο Internet Είναι ιδιαίτερα βελτιστοποιημένη για ταχύτητα στην ανάκτηση δεδομένων Παρέχει ευκολίες στο backup Είναι συμβατή και μεταφέρσιμη σε διάφορες πλατφόρμες και για διάφορα εργαλεία ανάπτυξης Θεοφανίδοϋ Βασιλική

18 3. Τεχνικά Χαρακτηριστικά Στο κεφάλαιο αυτό αναλύεται η παρούσα εργασία από τεχνική σκοπιά. Αρχικά γίνεται μια θεωρητική εισαγωγή στο μοντέλο πελάτη εξυπηρέτη και σε θέματα ασφαλείας. Ακλουθεί μια ανάλυση των τεχνικών απαιτήσεων του δικτύου της τράπεζας έτσι ώστε να υπσστηρίξει το σύστημα. Στην συνέχεια γίνεται ανάλυση τσυ πυρήνα του συστήματος ξεκινώντας από το γραφικό του περιβάλλον, ακολούθως γίνεται μια περιγραφή της δομής καταλόγων και της γενικής δομής όλων των php αρχείων. Επίσης, παρουσιάζεται η πολιτική που ακολουθείτε σε θέματα ελέγχου των δεδομένων σε επίπεδο πελάτη και εξυπηρέτη. Παράλληλα, παρουσιάζεται η σχεδίαση τσυ μοντέλου οντοτήτων συσχετίσεων της βάσης δεδομένων και η μετάβαση σε σχεσιακό σχήμα. Τέλος, δίνονται ορισμένα στοιχεία για την συμβατότητα του συστήματος και το τεστάρισμα που έγινε κατά την διάρκεια της ανάτπυξης. 3.1 Μοντέλο Πελάτη - Εξυπηρέτη Το μοντέλο πελάτη - εξυπηρέτη έχει επικρατήσει τα τελευταία χρόνια στο διαδίκτυο και σε όσες εφαρμογές βασίζονται σε αυτό. Έχει εξαπλωθεί και καθιερωθεί σε τέτοιο βαθμό που οι περισσότερες εφαρμογές στηρίζονται σε αυτή την αρχιτεκτσνική. Τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζει τσ μσντέλο, είναι αυτά που οδηγούν τους μηχανικούς λογισμικού να σχεδιάζουν εφαρμογές βασισμένες σε αυτό. Ορισμένα από τα βασικά πλεονεκτήματα είναι τα εξής; Ο πελάτης μπορεί να βρίσκεται οπουδήπστε και μέσω μιας σύνδεσης στο διαδίκτυο μπορεί να εκτελέσει την εφαρμογή. Το λογισμικό στην πλευρά του πελάτη είναι πολύ μικρό σε όγκο και λιγότερο απαιτητικό σε πόρους.

19 Το λογισμικό στην ττλευρά του ττελάτη (σε περιπτώσεις διαδικτυακών εφαρμογών) δεν χρειάζεται επιπλέον λογισμικό για να εκτελέσει την εφαρμογή. Αρκεί ένας περιηγητής διαδικτύου (web browser). * To λογισμικό στην πλευρά του πελάτη (σε περιτπώσεις διαδικτυακών εφαρμογών) είναι ανεξάρτητο πλατφόρμας και υλοποίησης. Το λογισμικό στην πλευρά του εξυπηρέτη μπορεί να αναβαθμίζεται ανεξάρτητα από το πελάτη και χωρίς να χρειάζεται ο πελάτης να προβεί σε αναβάθμιση. Το μοντέλο επιτρέπει τον διαχωρισμό της εφαρμογής σε πολλές στρώσεις (tiers) και κατ επέκταση την διανομή της εφαρμογής σε ομάδες υπολογιστών (clusters) για καλύτερες επιδόσεις. Επίσης, ο διαχωρισμός αυτός επιτρέπει καλύτερο καταμερισμό των εργασιών και δυνατότητα παράλληλης ανάπτυξης. Το μοντέλο πελάτη - εξυπηρέτη έχει και ορισμένα μειονεκτήματα τα οποία όμως τις περισσότερες φορές δεν είναι αποτρεπτικά για την επιλογή του ως αρχιτεκτονική του συστήματος: Το μοντέλο πελάτη - εξυπηρέτη πολλές φορές στηρίζεται στο πρωτόκολλο HTTP, το οποίο δεν είχε αρχικά σχεδιαστεί για την ανάπτυξη διαδικτυακών εφαρμογών και αυτό προκαλεί ορισμένα προβλήματα. Η μαζική πρόσβαση που έχουν εφαρμογές πελάτη - εξυπηρέτη στο διαδίκτυο δημιουργεί προβλήματα επιδόσεων. Το σύστημα που υλοποιήθηκε στα πλαίσια της παρούσας εργασίας στηρίζεται στο μοντέλο πελάτη - εξυπηρέτη. Ο λόγος που επιλέχθηκε αυτό το μοντέλο βρίσκεται στις ανάγκες που έχει ένα τραπεζικό σύστημα. Η τράπεζα έχει στα κεντρικά της καταστήματα μια βάση δεδομένων και έναν web server στον οποίο είναι εγκατεστημένο το σύστημα, επίσης οι υπολογιστές είναι συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο. Επιπλέον, όλα τα υποκαταστήματα είναι συνδεδεμένα στο διαδίκτυο. Τα υποκαταστήματα μπορούν να εκτελέσουν το σύστημα άπλα πληκτρολογώντας την IP διεύθυνση του web server. Έτσι το σύστημα διαχειρίζεται κεντρικά χωρίς να 19

20 υπάρχει παρέμβαση στους υπολογιστές πελάτες των υποκαταστημάτων. Με αυτό τον τρόπο το σύστημα εκμεταλλεύεται πλήρως τα πλεονεκτήματα του μοντέλου πελάτη - εξυπηρέτη. 3.2 Ασφάλεια Το θέμα της ασφαλής πρόσβασης των χρηστών σε μια διαδικτυακή εφαρμογή είναι κρίσιμο και πλέον όλες οι εφαρμογές χρησιμοποιούν πρωτόκολλα ασφαλούς επικοινωνίας όπως το https (που στηρίζεται στο SSL - secure socket layer). To σύστημα διαχείρισης τραπεζικών συναλλαγών έχει ένα πλεονέκτημα σε αυτόν τον τομέα γιατί γνωρίζει εκ των πρότερων ποιοι θέλει να έχουν πρόσβαση σε αυτό (τα υποκαταστήματα), συνεπώς μπορεί να εφαρμόσει μια αυστηρή πολιτική σε αυτό το θέμα και να επιτρέψει πρόσβαση μόνο σε πιστοποιημένες IP διευθύνσεις οι οποίες ανήκουν σε πελάτες από υποκαταστήματα. Ως συνέπεια των παραπάνω στην παρούσα εργασία δεν τέθηκε θέμα χρήσης πρωτοκόλλων ασφαλούς επικοινωνίας. 3.3 Υποδομή Δικτύου Τράπεζας Ένας από τους λόγους που επιλέχθηκε το μοντέλο πελάτη εξυπηρέτη για την υλοποίηση ενός τέτοιου συστήματος είναι η απλότητα στην υλικοτεχνική υποδομή που θα απαιτηθεί στην τράπεζα. Συγκεκριμένα, απαιτούνται τουλάχιστον δυο υπολογιστές που θα παίξουν τον ρόλο των servers. Στον έναν θα στηθεί ο Apache και θα αποτελέσει τον web server και στον άλλο θα στηθεί η MySQL και να αποτελέσει τον sever της βάσης δεδομένων. Τα δύο προαναφερθέντα προγράμματα δεν θα μπορούσαν να βρίσκονται στον ίδιο υπολογιστή, γιατί κάτι τέτοιο θα επιβαρύνει τις επιδόσεις και των δύο. Οι δύο υπολογιστές πρέπει να έχουν υλικό υψηλών απαιτήσεων έτσι ώστε να μπορούν να Θεοφσνίδου Βασιλική 20

21 αντεπεξέλθουν στον ρόλο τους και στις αιτήσεις πολλών πελατών χωρίς να παρατηρούνται ιδιαίτερες καθυστερήσεις. Σε περιτπώσεις που υπάρχουν πολλά υποκαταστήματα και πολλοί πελάτες θα ήταν προτιμότερο να χρησιμοποιηθούν περισσότεροι υπολογιστές για τον Apache και όλοι μαζί να σχηματίσουν μια ομάδα (cluster) το οποίο θα μοιράζεται τον φόρτο εργασίας του web server. ^ Όλοι οι υπολογιστές πρέπει να είναι συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο και παράλληλα να υπάρχει τοίχος προστασίας από υλικό (hardware firewall) για την ασφαλέστερη λειτουργία του συστήματος. Όσον αφορά τα υποκαταστήματα, χρειάζονται έναν υπολογιστή οποιουδήποτε τύπου (pc, mac, spare) για κάθε υπάλληλο ο οποίος θα έχει μια σύνδεση στο διαδίκτυο. Όπως επισημάνθηκε στην παράγραφο 3.2 οι διευθύνσεις IP των υποκαταστημάτων πρέπει να βρίσκονται στην λίστα με τις πιστοποιημένες διευθύνσεις IP που θα εξυπηρετεί ο server. 3.4 Γραφικό Περιβάλλον Διαχωρισμός του Περιεχομένου αττό την Παρουσίαση Ένας από τους στόχους των νέων τεχνολογιών στον τομέα της ανάπτυξης διαδικτυακών εφαρμογών (web applications) είναι ο διαχωρισμός του περιεχομένου από την παρουσίαση. Η έλευση της XHTML^ σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των CSS (Cascade Style Sheet)'^ δίνουν τα απαραίτητα εργαλεία για την επίτευξη αυτού του στόχου. Ένας από τους κανόνες που θέτει η XHTML είναι να υπάρχει μόνο περιεχόμενο σε αυτήν και όχι στοιχεία που θα καθορίζουν το πώς θα ^ http //WWW howtoforoe com/high availability loadbalanced apache cluster Ένα άρθρο στο οποίο δίνονται οδηγίες για την δημιουργία ciuster για τον Apache web server. ^ * 21

22 παρουσιάζεται αυτό. ΓΓ αυτό τον λόγο έχουν αφαιρεθεί και ετικέτες (tags) που καθορίζουν την παρουσίαση (όπως τα <b>, <ί> κλπ.). Τα CSS από την άλλη παρέχουν ένα τρόπο να οριστεί μια ενιαία παρουσίαση για τα στοιχεία της HTML. Μπορούν να αποθηκευτούν σε ένα ξεχωριστό αρχείο και έτσι να επιτευχθεί ο διαχωρισμός του περιεχομένου από την παρουσίαση. Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα της πλήρως ανεξάρτητης ανάπτυξης των CSS χωρίς την παρέμβαση στις ίδιες τις σελίδες. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε έργα μεγάλης κλίμακας γιατί επιτρέπει καλύτερο καταμερισμό των εργασιών και δυνατότητα παράλληλης ανάπτυξης. Στα πλαίσια της παρούσας εργασίας αναπτύχθηκε ένα αρχείο CSS που καθορίζει την εμφάνιση όλων των ιστοσελίδων μέσω του οποίου καθορίζεται ο χρωματισμός, οι γραμματοσειρές άλλα και η γενική δομή των σελίδων. Στην εικόνα 2 φαίνεται η κεντρική σελίδα με την χρήση του αρχείου CSS και στην εικόνα 3 φαίνεται η ίδια σελίδα έχοντας απενεργοποιήσει τα CSS. Αν και το περιεχόμενο μένει αναλλοίωτο αφού αποτελεί κομμάτι της XHTML σελίδας η παρουσίαση διαφέρει ουσιαστικά. Μέσα από αυτό το παράδειγμα φαίνεται ξεκάθαρα η συμβολή των CSS στην παρουσίαση της σελίδας αλλά και ο διαχωρισμός περιεχομένου από την παρουσίαση. Εικόνα 2 Αρχική Ιελίδα με CSS

23 Εικόνα 3 Αρχική Σελίδα χωρίς CSS Γενική Δομή Σελίδων Όλες οι σελίδες ακολουθούν μια όμοια δομή βασισμένη στο CSS αρχείο που αναπτύχθηκε. Η σελίδα (στην γενική της δομή) έχει χωριστεί σε πέντε κομμάτια. Η εικόνα 4 δείχνει τον σκελετό αυτής της δομής. Η κεφαλίδα (header) έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και εμφανίζεται όμοια σε όλες τις ιστοσελίδες. Το ίδιο συμβαίνει και με το υποσέλιδο (footer), με την μόνη διαφορά ότι εκεί υπάρχουν κάποιοι βασικοί σύνδεσμοι (για επιστροφή στην αρχική σελίδα και για επικοινωνία). Παρόμοια, το δεξί εσωτερικό κομμάτι αποτελεί τα στατικά δεξιά μενού τα οποία υπάρχουν σε όλες τις ιστοσελίδες και αποτελούν συνδέσμους γενικής σημασίας για την εργασία (MySQL, Apache, ΡΗΡ, phpmyadmin ) όπως και συνδέσμους ειδικής σημασίας για την εργασία (στατιστικά στοιχεία, πληροφορίες). Το phpmyadmin είναι μια διαδικτυακή εφαρμογή που παρέχει διασύνδεση με την MySQL μέσα από ένα φιλικό γραφικό περιβάλλον. χρησιμοποιήθηκε το phpmyadin. http //wvvw phpmvadmin net Στα πλαίσια της παρούσας εργασίας 23

24 Εικόνα 4 Διαίρεση Σελίδας Ουσιαστικά, δυναμικό περιεχόμενο που μεταβάλλεται ανάλογα με την ιστοσελίδα και τον χρήστη είναι το αριστερό μενού (μενού πλοήγησης) και το κεντρικό κομμάτι της δομής. Για παράδειγμα στην εικόνα 4, όπου φαίνεται η αρχική σελίδα, στο μενού πλοήγησης υπάρχει η φόρμα εισόδου στο σύστημα ενώ στο κεντρικό κομμάτι κάποιες γενικές πληροφορίες για το σύστημα. Με την είσοδο στο σύστημα ως διαχειριστής το μενού πλοήγησης αλλάζει και περιέχει τις λειτουργίες του διαχειριστή ενώ στο κεντρικό κομμάτι υπάρχουν επεξηγήσεις για τις λειτουργίες του διαχειριστή (εικόνα 5). Κάτω από το βασικό μενού πλοήγησης είναι το μενού επιλογών το οποίο παραμένει στατικό για κάθε χρήστη ενώ το μενού πλοήγησης αλλάζει. Ο λόγος που το μενού επιλογών παραμένει σταθερό είναι γιατί περιέχει λειτουργίες που είναι απαραίτητες σε οποιαδήποτε ιστοσελίδα και αν βρίσκεται ο χρήστης. Παράλληλα αυτές είναι γενικού χαρακτήρα και δεν συνδέονται με κάτι άλλο οπότε παραμένουν σταθερές. Αυτές είναι: Επαναφορά στην αρχική σελίδα Αλλαγή Κωδικού (για διαχειριστή) ή προσωπικών στοιχείων για υπάλληλο Έξοδος από το σύστημα 24

25 Οι λειτουργίες ττου προσφέρει το μενού πλοήγησης δεν μπαίνουν σε μεγαλύτερο βάθος, ως εκ τούτου όταν ο διαχειριστής επιλέξει μια από τις λειτουργίες τότε το κεντρικό μέρος της σελίδας θα ανανεωθεί ανάλογα με την λειτουργία που επιλέχθηκε ενώ το μενού πλοήγησης θα παραμείνει ως έχει. Αντιθέτως, στους υπαλλήλους υπάρχει ένα επίπεδο βάθούς όσον αφορά το μενού πλοήγησης. Αυτό προκύτπει από τον διαχωρισμό των λειτουργιών σε τρεις ομάδες (διαχειριστικές, εγχρήματες και πληροφοριακές). Έτσι αρχικά στο μενού πλοήγησης υπάρχουν τρεις επιλογές, μια για κάθε ομάδα, οι οποίες αν εκτελεστούν προκαλούν την ανανέωση του μενού πλοήγησης (εικόνα 6). Θεοφανίδον Βασιλική

26 Εικόνα 6 Επίπεδα Βάθους στο Μενού Πλοήγησης των Υπαλλήλων 3.5 Δομή Καταλόγων Η εργασία απαριθμεί 82 αρχεία, έτσι κρίνεται απαραίτητο να δημιουργηθεί μια δομή καταλόγων τέτοια ώστε να ομαδοποιήσει αρχεία με παρόμοιο σκοπό και λειτουργίες. Η εφαρμογή μιας τέτοιας δομής εξυπηρετεί σε περιτπώσεις αναζήτησης αρχείων γιατί δίνει στον προγραμματιστή την δυνατότητα άμεσου εντοπισμού του αρχείου. Η χρήση μιας δομής καταλόγων μπορεί να φανεί χρήσιμη και σε περίπτωση που το σύστημα επεκταθεί γιατί το κάθε νέο αρχείο θα τοποθετείται σε έναν από τους ήδη υπάρχοντες καταλόγους και έτσι δεν θα εμφανιστεί ο κίνδυνος του ενός καταλόγου με πάρα πολλά αρχεία που θα προκαλεί δυσλειτουργία στο σύστημα και 26

27 δυσκολίες στην ανάπτυξη. Συνεπώς, κατά την σχεδίαση της δομής πρέπει να ληφθεί υπόψη και η μελλοντική ανάπτυξη του συστήματος όπως και ο ρόλος του κάθε αρχείου. Στα πλαίσια της παρούσας εργασίας επιλέχθηκε να δημιουργηθεί η εξής δομή καταλόγων (όπως φαίνεται και στην εικόνα 7): Κατάλογος ρίζα - root directory (Μπορεί να έχει οποιοδήποτε όνομα) ο ciasses ο conf ο content ο ο ο ο ο ο ο CSS docs images include leftmenus js pages sql Εικόνα 7 Δομή Καταλόγων Η παραπάνω δομή μπορεί να τοποθετηθεί αυτούσια σε έναν δημόσιο κατάλογο του web server (δείτε το εγχειρίδιο εγκατάστασης για περισσότερες λεπτομέρειες). εοφανίδου Βασιλική

28 3.5.1 Τύποι Αρχείων Στο σύστημα χρησιμοποιούνται οι παρακάτω τύποι αρχείων: conf (αρχεία από τα οποία αντλεί πληροφορίες) CSS (αρχεία καθορισμού παρουσίασης των σελίδων) doc/pdf (αρχεία κειμένου όπως το εγχειρίδιο χρήστη) jpg/gif (αρχεία εικόνων) js (αρχεία javascript που περιέχουν συναρτήσεις ελέγχου) php/inc (τα php αρχεία είναι ολοκληρωμένες σελίδες με php σενάρια ενσωματωμένα, ενώ τα inc είναι αρχεία που περιέχουν σενάρια php άλλα δεν μπορούν να σταθούν αυτόνομα ως σελίδες και προορίζονται για να συμπεριληφθούν από κάποια php σελίδα) sql (σενάρια sql για την δημιουργία της βάσης δεδομένων του συστήματος) Περιγραφή Καταλόγων Στον κατάλογο classes τοποθετούνται αρχεία τύπου inc που περιέχουν κλάσεις μέσω τον οποίων μπορούν να δημιουργηθούν αντικείμενα μέσα σε ένα php σενάρια. Τσ σύστημα περιέχει ένα αρχείο, το tools.inc, στο οποίο υπάρχει η υλοποίηση μιας κλάσης, της tools. Η κλάση tools, περιέχει τις απαραίτητες συναρτήσεις για κάποιες βασικές λειτσυργίες που χρειάζεται να εκτελεί συχνά το σύστημα (ττχ εγγραφή/ανάγνωση αρχείου). Στον κατάλογο conf υπάρχουν αρχεία ρυθμίσεων του συστήματος. Συγκεκριμένα, υπάρχουν τρία αρχεία. Ένα αρχείο τύπου conf, με γενικές ρυθμίσεις και δυο αρχεία τύπου inc, το ένα αφορά ρυθμίσεις της βάσης δεδομένων και πρέπει να τροποποιηθεί κατά την εγκατάσταση του συστήματος (βλ. εγχειρίδιο εγκατάστασης) και το άλλο αφορά ρυθμίσεις σχετικά με τους αριθμούς λογαριασμών και τους κωδικούς των πελατών.

29 Στον κατάλογο content υπάρχουν αρχεία τύπου inc. Τα αρχεία αυτά περιέχουν το κείμενο που υπάρχει στο κεντρικό μέρος της σελίδας (εικόνα 4). Ο λόγος για την ύπαρξη ενός τέτοιου καταλόγου είναι η ευκολότερη ανανέωση του κειμένου των σελίδων χωρίς να χρειάζεται παρέμβαση σε αρχεία που περιέχουν κώδικα. Συνεπώς, επιτυγχάνεται ο διαχωρισμός περιεχομένου και της λογικής του προγράμματος. Στον κατάλογο css μπαίνουν όλα τα αρχεία τύπου css. Στον κατάλογο docs μπαίνουν όλα τα αρχεία κειμένου. Στον κατάλογο images μπαίνουν όλα τα αρχεία εικόνας. Στον κατάλογο include υπάρχουν αρχεία τύπου inc, τα οποία περιέχουν το στατικό κομμάτι των σελίδων που παραμένει σταθερό κατά την πλοήγηση στο σύστημα. Συγκεκριμένα, υπάρχει ένα αρχείο για την αναπαράσταση της κεφαλίδας των σελίδων, ένα για το κάτω μέρος και ένα για το μενού στα δεξιά. Επίσης, περιέχονται αρχεία γενικού σκοπού που μπορούν να συμπεριληφθούν σε ένα php σενάριο όπως το sessioncheck.inc που το συμπεριλαμβάνουν όλες οι σελίδες για τον έλεγχο της συνόδου (session) του χρήστη. Στον υποκατάλογο leftmenus που βρίσκεται κάτω από τον κατάλογο include υπάρχουν αρχεία τύπου inc που συμπεριλαμβάνονται κατάλληλα για την εμφάνιση του σωστού μενού πλοήγησης ανάλογα με τον χρήστη και την σελίδα που αυτός βρίσκεται. Στον κατάλογο js μπαίνουν αρχεία javascript που περιέχουν χρήσιμες για το σύστημα μεταβλητές και συναρτήσεις. Συγκεκριμένα, υπάρχει το αρχείο js.js που περιέχει συναρτήσεις ελέγχου για τον έλεγχο των φορμών (form validation). Στον κατάλογο pages υπάρχουν όλες οι ιστοσελίδες του συστήματος που μπορούν να εκτελεστούν. Ο κατάλογος περιέχει αρχεία τύπου php και αποτελεί τον πυρήνα του συστήματος. Το σύστημα απαριθμεί 44 αρχεία php μέσα σε αυτόν τον κατάλογο. Στον κατάλογο sql μπαίνουν αρχεία με σενάρια sql. Συγκεκριμένα υπάρχει το αρχείο createjables.sql που πρέπει να εκτελεστεί κατά την εγκατάσταση του συστήματος (βλ. εγχειρίδιο χρήστη) και είναι υπεύθυνο για την δημιουργία της βάσης δεδομένων του συστήματος.

30 3.6 Έλεγχοι Δεδομένων Σε πολλές περιπτώσεις στο σύστημα γίνονται έλεγχοι σχετικά με τα δεδομένα που εισήγαγε ο χρήστης (είτε είναι ο διαχειριστής, είτε είναι ο υπάλληλος). Οι έλεγχοι γίνονται σε επίπεδο server και σε επίπεδο client. Η πολιτική που ακολουθεί το σύστημα για το αν κάποιος έλεγχος θα γίνει σε επίπεδο server ή client είναι η εξής: Ο έλεγχος κάθε φόρμας σχετικά με την μορφή των δεδομένων (ττχ αν είναι αλφαριθμητικά, αν συμπληρώθηκαν όλα τα πεδία κλπ) θα γίνονται σε επίπεδο client (με χρήση javascript). Οι έλεγχοι για την λογική των δεδομένων (πχ έλεγχοι της μορφής αν υπάρχει ήδη ένας πελάτης με αυτόν τον αριθμό ταυτότητας κ.α.) θα γίνονται σε επίπεδο server (μέσα από τα ΡΗΡ scripts). Θα μπορούσαν όλοι οι έλεγχοι να γίνονται σε επίπεδο server αλλά είναι προτιμότερο οι φόρμες να ελέγχονται σε επίπεδο client. Ο λόγος είναι γιατί έτσι αποφεύγονται άσκοπες αιτήσεις στον server, γεγονός που σε αντίθετη περίπτωση θα μείωνε τις επιδόσεις της εφαρμογής. Υπάρχουν περιπτώσεις που η διαδικτυακή εφαρμογή πρέπει να κάνει όλους του ελέγχους σε επίπεδο server για την αποφυγή κακόβουλων φορμών. Μια εφαρμογή που διατίθεται σε όλους τους χρήστες του διαδικτύου μπορεί να δεχτεί αλλεπάλληλες φόρμες με λανθασμένα δεδομένα, προερχόμενες από κακόβουλους χρήστες. Το θετικό με το λογισμικό που αναπτύχθηκε στα πλαίσια της παρούσας εργασίας είναι ότι οι χρήστες του συστήματος είναι εκ των προτέρων γνωστοί (είναι οι υπάλληλοι) και «καλόβουλοι» με συνέπεια να μην υπάρχει κίνδυνος αν γίνονται έλεγχοι σε επίπεδο client.

31 3.6.1 Έλεγχοι σε Επίττεδο Πελάτη Οι έλεγχοι σε επίπεδο πελάτη γίνονται με την χρήση της γλώσσας σεναρίων javascript και διασφαλίζουν ότι οι φόρμες έχουν συμπληρωθεί σωστά πριν αποσταλούν στον server. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της εισαγωγής πελάτη που βρίσκεται στις διαχειριστικές συναλλαγές. Όλοι οι έλεγχοι αυτής της μορφής έχουν παρόμοια λειτουργία. Στην εικόνα 8 φαίνεται η φόρμα στην λειτουργία εισαγωγή. Η φόρμα δεν έχει συμπληρωθεί σωστά γιατί έχει μείνει κενό το πεδίο του τηλεφώνου και ο αριθμός της οδού κατοικίας δεν είναι θετικός ακέραιος. Στην εικόνα 9 φαίνεται η αντίδραση του συστήματος μετά το πάτημα του κουμπιού δημιουργία. Εικόνα 8 Φόρμα προς ΊΕΛεγχο Εσωτερικά στην σελίδα με το πάτημα του κουμπιού ενεργοποιήθηκαν οι συναρτήσεις ελέγχου javascript που ελέγχουν αν τα δεδομένα της φόρμας έχουν συμπληρωθεί σωστά. Μετά τον ένα προς ένα έλεγχο των πεδίων 31

32 διαπιστώθηκε ότι ο αριθμός και το τηλέφωνο δεν έχουν συμπληρωθεί σωστά. Ένα μήνυμα προειδοποίησης κατασκευάστηκε και εμφανίστηκε στην οθόνη (εικόνα 9) και η αποστολή της φόρμας στο server δεν έγινε. Ο χρήστης καλείται να συμπληρώσει σωστά την φόρμα και για την διευκόλυνση του τα πεδία που πρέπει να επανεξεταστούν χρωματίζονται με κόκκινο (εικόνα 9). Ο ο. Εικόνα 9 Λανθασμένα Συμπληρωμένη Φόρμα Έλεγχοι σε Επίπεδο Εξυπηρέτη Οι έλεγχοι σε επίπεδο εξυπηρέτη γίνονται μέσα από σενάρια php της επόμενης σελίδας από αυτήν που βρισκόταν η φόρμα. Ως επόμενη ορίζεται η σελίδα που καλεί η φόρμα όταν πατηθεί το κουμπί. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της εισαγωγής πελάτη που βρίσκεται στις διαχειριστικές συναλλαγές. Όλοι οι έλεγχοι αυτής της μορφής έχουν παρόμοια λειτουργία. Στην εικόνα 10 φαίνεται η φόρμα στην λειτουργία εισαγωγή. Η φόρμα έχει συμπληρωθεί σωστά όσον αφορά την μορφή των δεδομένων όχι όμως 32 I

33 όσον αφορά την λογική τους γιατί υπάρχει ήδη ένας πελάτης στο σύστημα με αριθμό ταυτότητας a Οι έλεγχοι javascript θα πετύχουν και η createcustomer.php θα κληθεί η οποία και θα εκτελέσει τους λογικούς ελέγχους των δεδομένων. Αρχικά θα κατασκευάσει μια επερώτηση (query) που θα βρίσκει τον πελάτη με αριθμό ταυτότητας a 12345, εάν υπάρχει τότε η εισαγωγή δεν πρέπει να γίνει. Όποτε κατασκευάζεται το κατάλληλο μήνυμα λάθους και καλείται ξανά το newcustomer.php, ενώ η εκτέλεση του createcustomer.php σταματά (εικόνα 11). Η φόρμα του newcustomer.php είναι ήδη συμπληρωμένη με τα στοιχεία που είχε δώσει ο υπάλληλος και στο επάνω μέρος του κεντρικού κομματιού προβάλλεται η περιγραφή του λογικού λάθους. Ο υπάλληλος μπορεί να διορθώσει το λάθος σύμφωνα με τις πληροφορίες που λαμβάνει από το σύστημα και να πατήσει δημιουργία. Αν όλα πάνε καλά η λειτουργία της createcustomer.php ολοκληρώνεται επιτυχώς και ένας νέος πελάτης εισάγεται στην βάση. Ο υπάλληλος λαμβάνει τα ανάλογα μηνύματα επιτυχίας της λειτουργίας (εικόνα 12). Εικόνα 10 Λογικό Λάθος στην Φόρμα Θεοφανίδοϋ Βασιλική

34 Εικόνα 11 Μήνυμα Λάθους από Λογικό Σφάλμα Δεδομένων Φ ' ψ i ώ Q r πιτυχής Εισσνωγή Νέου Πβ Εικόνα 12 Μήνυμα Επιτυχίας, Απαλοιφή του Λογικού Λάθους

35 3.7 Σύνοδοι (sessions) Το πρωτόκολλο HTTP μέσω του οποίου γίνεται η επικοινωνία πελάτη εξυπηρέτη έχει ορισμένες ιδιότητες που χρήζουν ιδιαίτερης διαχείρισης. Μια από αυτές είναι η ιδιότητα του stateless (δεν κρατάει την κατάσταση). Εξ αιτίας αυτού του χαρακτηριστικού το πρωτόκολλο δεν διακρίνει αν οι αιτήσεις γίνονται από κάποιον συγκεκριμένο χρήστη. Έτσι υπάρχει η ανάγκη για κάποιον μηχανισμό που θα το πετύχει αυτό. Συνήθως χρησιμοποιείται ένας εκ των τριών τρόπων για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο: Hidden fields (γράφονται οι τιμές που χρειάζονται να μένουν ανάμεσα στις σελίδες μέσα σε κρυφά πεδία. Υπάρχει ο κίνδυνος έμπειροι χρήστες να δούνε το περιεχόμενο τους.) Cookies (γράφονται οι τιμές που χρειάζονται να μένουν ανάμεσα στις σελίδες μέσα σε μικρά αρχεία στο σκληρό δίσκο του πελάτη). Sessions (δημιουργείται ένα αντικείμενο στην μνήμη του browser του χρήστη όπου εκεί αποθηκεύονται όλες οι πληροφορίες που χρειάζονται ανάμεσα στις σελίδες). Η ΡΗΡ έχει μηχανισμούς τόσο για cookies όσο και για sessions. Για το σύστημα που ανατπύχθηκε στα πλαίσια της παρούσας εργασίας επιλέχθηκε ο μηχανισμός των sessions γιατί πλεονεκτεί σε σχέση με τους άλλους στο ότι δεν γράφει, ούτε αντλεί πληροφορίες από τον σκληρό δίσκο του πελάτη ούτε είναι διαθέσιμες στον χρήστη οι πληροφορίες που περιέχει το session. Για την υλοποίηση του μηχανισμού δημιουργήθηκε το αρχείο sessioncheck.inc που βρίσκεται κάτω από τον κατάλογο include. Η κάθε php σελίδα εκκινεί το session και στην συνέχει συμπεριλαμβάνει το sessioncheck.inc που με την σειρά του ελέγχει αν υπάρχει ενεργό session. Αν δεν υπάρχει τότε κατευθύνει τον χρήστη στην αρχική σελίδα και επιβάλει στο σενάριο php που εκτελούνταν να σταματήσει. Έτσι πρόσβαση στις σελίδες του συστήματος έχουν μόνο χρήστες που έχουν κάνει login. 35

36 3.8 Γενική Δομή ΡΗΡ Αρχείων Όλα τα αρχεία php που βρίσκονται στον κατάλογο pages ακολουθούν μια συγκεκριμένη δομή. Ουσιαστικά, το αρχείο χωρίζεται σε δυο κομμάτια. Το πρώτο είναι ένα php σενάριο το οποίο προετοιμάζει την σελίδα. Αρχικά εκτελεί ένα έλεγχο για το session (βλ. 3.6) και στην συνέχεια λαμβάνει δεδομένα από την φόρμα της προηγούμενης σελίδας (αν δεν υπήρχε φόρμα στην προηγούμενη σελίδα, αυτό το βήμα παρακάμπτεται). Για την αποστολή των δεδομένων από σελίδα σε σελίδα το πρωτόκολλα HTTP παρέχει την POST και την GET μέθοδο. Η βασική τους διαφορά είναι στο ότι η GET στέλνει τα δεδομένα μαζί με το URL ενώ η POST τα ενσωματώνει την αίτηση στον server. Εξ αιτίας αυτού του γεγονότος η GET έχει τον περιορισμό των 255 χαρακτήρων κατά την αποστολή δεδομένων. Συνεπώς, όλες οι σελίδες χρησιμοποιούν την μέθοδο POST. Στην συνέχεια εκτελούνται οι απαραίτητοι έλεγχοι σε σχέση με τα δεδομένα της βάσης δεδομένων (βλ ) και ανάλογα με αυτά προετοιμάζεται η σελίδα. Σε περιπτώσεις που κάποιοι έλεγχοι αποτύχουν, το σενάριο ενσωματώνει κάποιο άλλο αρχείο php και σταματά την εκτέλεση του τρέχοντος. Αν όλοι οι έλεγχοι πετύχουν τότε προετοιμάζονται όλες οι μεταβλητές που θα χρησιμοποιηθούν κατά την προβολή της σελίδας και σταματά το σενάριο. Το δεύτερο κομμάτι περιλαμβάνει κυρίως κώδικα HTML και μόνο στα σημεία που χρειάζεται να προβληθούν συγκεκριμένα στοιχεία εκτελούνται σενάρια php για την προβολή των ήδη προετοιμασμένων μεταβλητών. Το HTML κομμάτι αλλάζει ανάλογα με την σελίδα στην οποία βρίσκεται ο χρήστης.

37 3.9 Βάση Δεδομένων Απαιτήσεις Με βάση την περιγραφή και τους στόχους που θέλουμε να έχει το σύστημα (παράγραφος 1.2) προκύπτει ότι η βάση δεδομένων μας θα υποστηρίζει υποκαταστήματα, υπαλλήλους, πελάτες, λογαριασμούς και σχέσεις μεταξύ αυτών. Σύμφωνα με τα παραπάνω προκύπτουν οι παρακάτω απαιτήσεις για την βάση δεδομένων; Κάθε υπάλληλος ανήκει σε ένα υποκατάστημα Κάθε υποκατάστημα έχει από 0 ως Ν υπαλλήλους Κάθε υπάλληλος μπορεί να δημιουργήσει πελάτες στο σύστημα Κάθε πελάτης έχει από 0 ως Ν λογαριασμούς στο σύστημα Κάθε λογαριασμός ανήκει σε έναν πελάτη Κάθε πελάτης μπορεί να πάρει ένα δάνειο Πελάτης που έχει ένα ανοιχτό δάνειο δεν μπορεί να πάρει και άλλο Μόλις αποπληρωθεί το δάνειο παύει να υπάρχει η εγγραφή στη βάση Οντότητες και Συσχετίσεις Βάση των απαιτήσεων και της περιγραφής του συστήματος προκύπτουν οι παρακάτω οντότητες με τα χαρακτηριστικά τους (σε κάθε οντότητα υπογραμμισμένο είναι το αναγνωριστικό της). Branch (Υποκατάστημα) ^ (branch id) Street Name (Οδός) Street No (Αριθμός) City (Πόλη)

38 Post Code (ΤΚ) Employee (Υπάλληλος) Username (ovoua χρήστη) Password (συνθηματικό) First Name (όνομα) Last Name (επώνυμο) Street Name (Οδός) Street No (Αριθμός) «City (πόλη) Personal Phone (τηλέφωνο) AFM (ΑΦΜ) Id (αριθμός ταυτότητας) Customer (Πελάτης) ^ (Serial Number) First Name (όνομα) Last Name (επώνυμο) Id (αριθμός ταυτότητας) AFM (ΑΦΜ) Phone (τηλέφωνο) Street Name (Οδός) Street No (Αριθμός) City (πόλη) Postal Code (TK) Loan (Δάνειο) Ud (loan id) Amount (ύψος δανείου) Balance (υπόλοιπο χρέος) Interest (τόκος) Number Of dosages (Αριθμός δόσεων) Load Type (Τύπος δανείου: Καταναλωτικό/Στεγαστικό/Προσωπικό) 38

39 Account (Λογαριασμός) (Αριθμός Λογαριασμού) Type (τύτγος λογαριασμού [ταμιευτηρίου ή όψεως]) Balance (υπόλοιπο) ΑΤΜ card (Δείκτης για το αν έχει αντιστοιχισθεί κάρτα στον λογαριασμό) Στον πίνακα 1 φαίνονται οι συσχετίσεις μεταξύ των οντοτήτων Πίνακας 1 Συσχετίσεις Μεταξύ των Οντοτήτων ' Οντότητα 1 Οντότητα 2 Συσχέτιση Τύπος Customer Account has Account Πολλά προς Ένα Customer Loan Took Ένα προς Ένα Customer Employee Created Ένα προς Πολλά Employee Branch Works Ένα προς Πολλά Μοντέλο Οντοτήτων Συσχετίσεων Με βάση τα παραπάνω προκύπτει το μοντέλο οντοτήτων συσχετίσεων της εικόνας 19.

40 Εικόνα 13 Μοντέλο Οντοτήτων Συσχετίσεων

41 3.9.4 Σχεσιακό Μοντέλο Για να μετατραττεί το μοντέλο της εικόνας 13 σε σχεσιακό μοντέλο μετατρέπουμε όλες τις οντότητες σε πίνακες, τα αναγνωριστικά τους σε πρωτεύοντα κλειδιά. Επίσης για τις 1 προς 1 σχέσεις ορίζουμε στον έναν από τους δυο πίνακες ένα ξένο κλειδί που είναι το πρωτεύον κλειδί του άλλου. Για τις 1 προς Ν σχέσεις ορίζουμε ένα ξένο κλειδί στην οντότητα που έχει συμμετοχή 1. Έτσι προκύτπει το παρακάτω σχεσιακό σχήμα. Τα ξένα κλειδιά σε κάθε πίνακα είναι με πλάγιους χαρακτήρες (italics). Branch I bid I StreetName StreetNo City PostalCode Employee I username password Fname Iname AFM [ phone StreetName StreetNo City id bid Customer sn fname Iname AFM id StreetName StreetNo City PostalCode Phone Username Account I no I type balance hasatmcard sj? Loan I Ud I interest I amount sn. To παραπάνω σχήμα είναι σε τρίτη κανονική μορφή γιατί δεν υπάρχουν πεδία που δεν συμμετέχουν στον σχηματισμό κλειδιού που να είναι τέτοια ώστε να προσδιορίζουν συναρτησιακά κάποιο από τα υπόλοιπα. Συνεπώς δεν χρειάζονται περαιτέρω διασπάσεις των πινάκων.

42 Παρατηρούμε ότι η συσχέτιση των Loan και Customer είναι μιας μορφής ισχυρής με αδύναμη οντότητα. Επίσης, ο κωδικός του δάνειου δεν έχει κάποια πρακτική χρησιμότητα στο σύστημα καθώς δεν εμφανίζεται πουθενά σε επίπεδο χρήστη. Έτσι μπορούμε να αφαιρέσουμε το πεδίο lid από τον πίνακα loan για να μειώσουμε τα δεδομένα που ο πίνακας θα έχει και ως πρωτεύον κλειδί του Loan θα είναι το sn που ταυτόχρονα θα είναι και ξένο κλειδί με αναφορά στον πίνακα customer. Έτσι ο νέος πίνακας Loan έχει ως εξής: Loan I interest balance amount sn ~ Κάτω από τον κατάλογο sql υπάρχει το αρχείο με το σενάριο για την δημιουργία των πινάκων σε MySQL Τεστάρισμα και Συμβατότητα Συστήματος Η ανάπτυξη και το τεστάρισμα του συστήματος έγινε σε Windows ΧΡ και Mozilla Firefox , όπως και σε Internet Explorer 6 SP1. To σύστημα λειτούργησε σωστά και πανομοιότυπα και στους δύο browsers. Η πλευρά πελάτη του συστήματος είναι συμβατή με όλα τα γνωστά λειτουργικά συστήματα (windows χρ/2000, Linux, Solaris) και browsers (Internet Explorer, Netscape, Firefox, Opera). O λόγος για την ευρεία γκάμα συμβατών προγραμμάτων είναι ότι η ανάτπυξη του συστήματος βασίσθηκε σε καθιερωμένες τεχνολογίες που είναι συμβατές με όλα τα παραπάνω, έτσι χτίστηκε ένα σύστημα το οποίο με την σειρά του είναι και αυτό συμβατό όλα αυτά. Το επιτυχημένο τεστάρισμα στον internet explorer και στον Firefox οδηγεί στην πεποίθηση ότι το σύστημα θα λειτουργεί σωστά και στους άλλους γνωστούς browsers. Το σύστημα από την πλευρά του εξυπηρέτη είναι συμβατό με όσα λειτουργικά είναι συμβατές οι εκδόσεις της MySQL και τσυ Apache. Κατά την 42

43 ανάπτυξη του το σύστημα τεσταρίστηκε σε εκδόσεις 4.x και 5 beta της MySQL και σε εκδόσεις 1.3 και 2.0 του Apache. Σε όλους τους συνδυασμούς των παραπάνω εκδόσεων το σύστημα λειτούργησε ικανοποιητικά και δεν παρουσίασε προβλήματα ασυμβατότητας παρά το γεγονός ότι οι διαφορετικές εκδόσεις της MySQL παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές (ή έκδοση 4.0 δεν υποστηρίζει sub queries ενώ η 4.x και 5.0 υποστηρίζουν). Θεοφανίδοα Βασιλική

44 4. Μελλοντική Δουλειά Παρά το γεγονός ότι το σύστημα μπορεί να χαρακτηριστεί ολοκληρωμένο βάση των λειτουργιών που αυτό προσφέρει υπάρχουν προσθήκες που θα μπορούσαν να γίνουν και θέματα που μπορεί να απασχολήσουν στο μέλλον. Συγκεκριμένα, το σύστημα στην παρούσα του μορφή προορίζεται για ενδο-τραπεζική χρήση. Θα μπορούσε μελλοντικά με την χρήση του ίδιου σχήματος της βάσης δεδομένων να υποστηριχθεί και μια νέα ομάδα χρηστών, οι πελάτες για τους οποίους θα αναπτυχθεί μια νέα διαδικτυακή εφαρμογή μέσω της οποίας θα μπορούν να εκτελούν τις λειτουργίες τους. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαν να αποφορτιστούν από κόσμο τα υποκαταστήματα. Στην περίτπωση που μια τέτοια λειτουργία υιοθετηθεί τότε αυτόματα τίθεται υπό επανεξέταση το θέμα της ασφάλειας καθώς θα δοθεί πρόσβαση σε κοινούς χρήστες στους κεντρικούς servers. Συνεπώς, θέμα μελλοντικής μελέτης χρήζει το θέμα της ασφάλειας. Σε περίπτωσης μεγάλης αύξησης των δεδομένων στην βάση μπορεί να τεθούν προς μελέτη θέματα caching. Μια τεχνική που θα μπορούσε να ακολουθηθεί είναι να υπάρχει μια phpcache σελίδα η οποία θα αποτελεί τον συνδετικό κρίκο της βάσης με τις υπόλοιπες σελίδες. Η σελίδα αυτή πρέπει να φροντίζει να υπάρχουν στην μνήμη του server οι τελευταίες εγγραφές που επέστρεψε η βάση και σε περίτπωση που ζητηθούν ξανά να ελέγχει με ένα γρήγορο ερώτημα αν τα δεδομένα άλλαξαν και σε περίτπωση που δεν άλλαξαν να επιστρέφει τα αποτελέσματα από την μνήμη και όχι την βάση. Τέλος, αφού το σύστημα τεθεί σε λειτουργία θα μπορούσαν να μπουν και νέες λειτουργίες βασισμένες στις απαιτήσεις των χρηστών. θεοφανίδου Βασιλική

45 Παράρτημα Α. Εγχειρίδιο Εγκατάστασης Α1. Εισαγωγικά (προεργασία) Για την εγκατάσταση της παρούσας εργασίας απαιτείται αρχικά η εγκατάσταση του Apache Web Server (προτείνομε έκδοση 2.x) μαζί με το ΡΗΡ module και το σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων MySQL (προτεινόμενη έκδοση 5.x). Στο εγχειρίδιο εγκατάστασης θεωρούμε ως προεγκατεστημένα τα προαναφερθέντα προγράμματα. Ένας από τους στόχους της εργασίας ήταν να υλοποιηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνεται εύκολη εγκατάσταση σε διαφορετικούς υπολογιστές. Η εγκατάσταση χωρίζεται σε 5 βήματα. Α2. Βήμα 1 Αντιγραφή ολόκληρης της δομής καταλόγων κάτω από έναν κατάλογο που θεωρεί δημόσιο ο Apache. Συνιστάτε όλη η δομή καταλόγων να μπει κάτω από έναν κατάλογο για λόγους καλύτερης κατανομής των φακέλων. Αυτόν τον κατάλογο θα τον αποκαλούμε ρίζα (root). A3. Βήμα 2 (Βάση Δεδομένων) Για να λειτουργήσει σωστά η εργασία πρέπει να συνδεθεί με το σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων (την MySQL στην προκειμένη περίπτωση). Πριν γίνει αυτό πρέπει στην MySQL να δημιουργηθεί μια νέα βάση δεδομένων, και σε αυτήν θα πρέπει να δημιουργηθεί το σχεσιακό σχήμα Θεοφανίδοϋ Βασιλική 4S

46 μας. Για την δημιουργία της νέας βάσης δεδομένων μττορεί να χρησιμοποιηθεί κάποιο πρόγραμμα όπως το phpmyadmin ή να γίνει χειροκίνητα μέσα από την γραμμή εντολών της MySQL. Το όνομα της βάσης δεδομένων που θα φιλοξενήσει τους πίνακες είναι ελεύθερο. Υποθέτουμε ότι επελέγη το mydatabase. Α4. Βήμα 3 Στην συνέχεια πρέπει να δημιουργηθούν οι πίνακες. Για να γίνει αυτό παρέχετε ένα αρχείο σεναρίου (script file) με εντολές SQL. Το αρχείο ονομάζεται create_tables.sql και βρίσκεται κάτω από τον root/sql/ κατάλογο. Αρκεί να εκτελεστεί το αρχείο αυτό από την γραμμή εντολών της MySQL ή μέσα από το phpmyadmin και οι πίνακες θα δημιουργηθούν στη βάση. Α5. Βήμα 4 Τέλος πρέπει να γίνει η σύνδεση της βάσης δεδομένων με την εργασία. Κάτω από τον κατάλογο root/conf υπάρχει το αρχείο dbconf.inc, στο οποίο θέτουμε τις απαραίτητες παραμέτρους για να γίνει η σύνδεση όπως φαίνονται στον πίνακα 2. Πίνακας 2 Παράμετροι σύνδεσης με την βάση δεδομένων Ιδιότητα Τιμή $db_name Θέτουμε το όνομα της βάσης δεδομένων. Πχ mydatabase" $db_user Θέτουμε ένα έγκυρο όνομα χρήστη για την MySQL, ο οποίος θα έχει όλα τα δικαιώματα στην βάση δεδομένων mydatabase.

47 $db_pass Ο κωδικός πρόσβασης του χρήστη αυτού. Το όνομα του υπολογιστή στον οποίο είναι στημένη η MySQL. Σε περιπτώσεις που η MySQL και ο Apache φιλοξενούνται στο ίδιο μηχάνημα. μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το localhost" ως τιμή γι αυτό το πεδίο. Α6. Βήμα 5 (εκτέλεση) Μετά την αποθήκευση έγκυρων τιμών στο αρχείο dbconf.inc η εγκατάσταση της εργασίας ολοκληρώνεται και μπορεί να «τρέξει» σε έναν browser (πχ internet explorer ή firefox) ζητώντας την παρακάτω διεύθυνση Όπου hostname είναι το όνομα του μηχανήματος που τρέχει ο Apache, port είναι η θύρα στην οποία είναι ρυθμισμένος να «ακούει» (συνήθως είναι 80, οπότε και παραλείπεται) και root είναι το όνομα του καταλόγου κάτω από τον οποίο έχουμε αντιγράψει την εργασία.

48 Παράρτημα Β. Εγχειρίδιο Χρήστη Β1. Εισαγωγή Το σύστημα θα υποστηρίζει δυο κατηγορίες χρηστών: Διαχειριστής (Administrator) Υπαλλήλους (Employees) Οι δυο κατηγορίες χρηστών έχουν την δυνατότητα ελεγχόμενης εισόδου στο σύστημα με την χρήση ονόματος χρήστη (username) και κωδικού πρόσβασης (password). Οι λειτουργίες που υποστηρίζονται για την κάθε κατηγορία χρηστών είναι οι εξής (και η κάθε μια αναλύεται παρακάτω): Διαχειριστής: 1. Δημιουργία Υποκαταστήματος 2. Εμφάνιση Υποκαταστημάτων 3. Διαγραφή Υποκαταστήματος 4. Δημιουργία Υπαλλήλου 5. Εμφάνιση Υπαλλήλων 6. Διαγραφή Υπαλλήλου Υττάλληλοι: 1. Διαχειριστικές Συναλλαγές a. Εισαγωγή Πελάτη b. Διαγραφή Πελάτη C. Δημιουργία Λογαριασμού d. Κλείσιμο Λογαριασμού

49 2. Εγχρήματες Συναλλαγές a. Ανάληψη Χρημάτων b. Κατάθεση Χρημάτων C. Έκδοση Δανείου d. Πληρωμή Δανείου e. Έκδοση Κάρτας ΑΤΜ 3. Πληροφοριακές Συναλλαγές a. Εύρεση Πελάτη b. Εμφάνιση Υπολοίπου Λογαριασμού S2. Λειτουργίες Διαχειριστή Παρακάτω αναλύονται οι λειτουργίες του διαχειριστή και περιγράφονται οι απαιτήσεις τους. Β2.1 Δημιουργία Υποκαταστήματος Ο διαχειριστής έχει την δυνατότητα να δημιουργήσει νέο υποκατάστημα με την ανάλογη επιλογή του μενού πλοήγησης. Για την δημιουργία του υποκαταστήματος πρέπει να συμπληρωθεί η φόρμα όπως φαίνεται στην εικόνα 14. Ο κωδικός του υποκαταστήματος τίθεται αυτόματα από το σύστημα και είναι ο αύξων αριθμός των υποκαταστημάτων. Τα στοιχεία διεύθυνση και Τ.Κ. πρέπει να είναι θετικοί ακέραιοι αριθμοί. Μετά την συμπλήρωση της φόρμας, απαιτείται το πάτημα του κουμπιού δημιουργία για τη δημιουργία του υποκατάστημα. Εάν όλα πάνε καλά ένα μήνυμα επιτυχίας θα εμφανιστεί και τα στοιχεία του νέου υποκαταστήματος (εικόνα 15). Σε αντίθετη περίπτωση ο χρήστης λαμβάνει ένα μήνυμα λάθους και θα κληθεί να συμπληρώσει σωστά τα πεδία που του υποδεικνύονται (αυτά τα πεδία χρωματίζονται με κόκκινο, εικόνα 16). Όλα τα πεδία πρέπει να συμπληρωθούν υποχρεωτικά. 49

50 Εικόνα 14 Φόρμα Δημιουργίας Υποκαταστήματος Εικόνα 15 Επιτυχής Δημιουργία Υποκαταστήματος

51 Εικόνα 16 Λανθασμένα δεδομένα στην φόρμα Β2.2 Εμφάνιση Υποκαταστήματος Ο διαχειριστής έχει την δυνατότητα να δει μια λίστα με τα πλήρη στοιχεία όλων των υποκαταστημάτων που είναι στο σύστημα με την ανάλογη επιλογή στο μενού πλοήγησης. Ένας πίνακας με τα υποκαταστήματα εμφανίζεται (εικόνα 17).