Βιολογικζσ Βάςεισ τησ Συμπεριφοράσ ΨΧ 27

Transcript

1 Βιολογικζσ Βάςεισ τησ Συμπεριφοράσ ΨΧ 27 Αλεξάνδρα Οικονόμου Αναπλθρϊτρια Κακθγιτρια

2 Τι είναι η νευροψυχολογία χζςθ εγκεφάλου και ςυμπεριφοράσ (νόθςθσ, ςυναιςκιματοσ )

3 Οι ςχετικοί κλάδοι Ψυχολόγοσ (Νευροψυχολόγοσ, χολικόσ Ψυχολόγοσ, Κλινικόσ Ψυχολόγοσ, ) Ψυχίατροσ Νευροεπιςτιμονασ (γνωςιακόσ νευροεπιςτιμονασ) Νευρολόγοσ

4 Η ςχζςη εγκεφάλου-ςυμπεριφοράσ-1 Η ερμθνεία τθσ ςυμπεριφοράσ, με ζμφαςθ τισ οργανικζσ βάςεισ τθσ. Ψυχολογία και Ιατρικι: κοινζσ ρίηεσ. Όμωσ ςτο παρελκόν οι δφο κλάδοι δεν είχαν ςχζςθ μεταξφ τουσ. Η ψυχολογία ςτράφθκε ςτθν ψυχι, τον νου, και θ ιατρικι ςτο ςϊμα.

5 Η ςχζςη εγκεφάλου-ςυμπεριφοράσ-2 20 οσ αιϊνασ: οι ανακαλφψεισ των βιολογικϊν αιτιϊν των αςκενειϊν (μικρόβια, ιοί) και των τρόπων αντιμετϊπιςθσ (εμβολιαςμοί, αντιςθπτικζσ αγωγζσ) οδιγθςαν ςτθ διαφοροποίθςθ τθσ ψυχισ από το ςϊμα, με ζμφαςθ τισ βιολογικζσ ρίηεσ των αςκενειϊν και τισ βιολογικζσ κεραπείεσ. Πριν τον 19 ο αιϊνα, όμωσ, οι εξθγιςεισ ιταν πιο πνευματικζσ και θ Ψυχολογία δεν είχε τα χαρακτθριςτικά τθσ επιςτιμθσ

6 Δυϊςμόσ-1 Rene Descartes ( ) Τλικό ςϊμα, άυλο πνεφμα. Σο ςϊμα ωσ μθχανι, διακριτι από το πνεφμα. Immanuel Kant ( ) Η επιςτιμθ βαςίηεται ςτθ μζτρθςθ. Οι άυλεσ ουςίεσ δεν δφνανται να μετρθκοφν.

7 Δυϊςμόσ-2 Rene Descartes ( ) Η ψυχι (το πνεφμα) ζχει διαφορετικι υπόςταςθ από το ςϊμα. Είναι ανεξάρτθτθ από αυτό. Η ψυχι δεν ζχει τθν δυνατότθτα να επθρεάηει τθν φλθ ι το ςϊμα. Όμωσ οι δφο ουςίεσ δφνανται να επικοινωνοφν: θ ψυχι λαμβάνει μθνφματα μζςω τθσ επίφυςησ (pineal gland), ενόσ μικροφ αδζνα ςτθν βάςθ του εγκεφάλου. Μζςω αυτισ μπορεί να τροποποιιςει τθν λειτουργία του εγκεφάλου.

8 Δυϊςμόσ-3

9 Δυϊςμόσ-4 Από τθ μία πλευρά, ζχω μια ξεκάκαρθ και διακριτι ιδζα του εαυτοφ μου, ςτο βακμό που είμαι ζνα ςκεπτόμενο, κακοριςμζνο πράγμα. Από τθν άλλθ πλευρά, ζχω μια διακριτι ιδζα του ςϊματόσ μου, ςτο βακμό που είναι απλϊσ ζνα κακοριςμζνο, μθ ςκεπτόμενο πράγμα. Συνεπϊσ, είναι ςίγουρο ότι είμαι πράγματι διακριτόσ από το ςϊμα μου και υπάρχω χωρίσ αυτό.

10 Μοντζρνοσ δυϊςμόσ-1 Οι αςκζνειεσ δφνανται να ζχουν είτε βιολογικι είτε ψυχολογικι αιτία. Η ψυχολογικι αιτία είναι ξεχωριςτή από τθν βιολογικι αιτία. Αντιλαμβανόμαςτε βιωματικά τθν λειτουργία του ςϊματοσ και του νου με δυϊςτικό τρόπο. Κενά ςτθν κατάταξθ των προβλθμάτων. Εάν θ αιτία μιασ αςκζνειασ κεωρείτο «νευρικισ φφςθσ», ο ιατρόσ ςταμάταγε εκεί. Η «νευρικι» κατάςταςθ διαχωριηόταν από τθν ςωματικι, διότι «νευρικι» ςιμαινε χωρίσ οργανικι βάςθ.

11 Μοντζρνοσ δυϊςμόσ-2 Δεν είναι όλοι οι ιατροί ι οι επιςτιμονεσ διατεκειμζνοι να δεχκοφν τθν ςθμαςία των ψυχολογικϊν παραγόντων ςτισ αςκζνειεσ. Πολλοί προςπακοφν να διαχωρίςουν το «οργανικό» από το «ψυχολογικό». Η αςκζνεια και θ ψυχοκοινωνικι ςυμπεριφορά κεωροφνται ανεξάρτθτα φαινόμενα.

12 Ερμηνευτικζσ δυςκολίεσ-1 Ψυχοςωματικζσ αςθζνειεσ Αποτζλεςμα ψυχολογικϊν διεργαςιϊν και όχι οργανικϊν αιτιϊν (;) Αποτζλεςμα εςωτερικϊν ςυγκροφςεων, ματαίωςθσ ςτόχων, ςυναιςκθματικϊν καταςτάςεων (;)

13 Ερμηνευτικζσ δυςκολίεσ-2 Ψυχοςωματικζσ αςθζνειεσ Αν και υπάρχουν οργανικζσ αλλαγζσ με αλθκινά ςυμπτϊματα, πολλοί άνκρωποι πιςτεφουν πωσ ζνα οργανικό ςφμπτωμα που το προξενοφν ψυχολογικοί παράγοντεσ δεν είναι πολφ ςοβαρό. Είναι κάπωσ «ψεφτικο», «ψυχολογικό». Οι ψυχολογικοί παράγοντεσ, ςυνεπϊσ, δεν είναι τόςο ςοβαροί. Σο άτομο πρζπει να επιςκεφτεί ψυχίατρο ι ψυχολόγο και όχι πακολόγο.

14 Άςκμα Τπζρταςθ Δερματίτιδεσ Ζλκοσ Ρευματοειδισ αρκρίτιδα Ελκϊδθσ κολίτιδα Παραδείγματα

15 Ερμηνευτικζσ δυςκολίεσ-3 Οργανικζσ αςθζνειεσ Αςκζνειεσ που τισ προξενοφν παράςιτα, τοξικζσ ουςίεσ, ιοί, κτλ. Όμωσ όλεσ οι αςκζνειεσ υπόκεινται ςε ψυχολογικζσ επιδράςεισ. Δεν κατανοοφμε πάντα τον τρόπο με τον οποίο διαφορετικοί παράγοντεσ επιδροφν για να δθμιουργθκεί μια αςκζνεια.

16 Άςκμα Καρδιακζσ πακιςεισ Τπζρταςθ Αρκριτικά Καρκίνοσ Παραδείγματα

17 Μονιςμόσ-1 Οι ψυχικζσ λειτουργίεσ δεν είναι ανεξάρτθτεσ από το ςϊμα. Τπάρχει ζνα είδοσ «ουςίασ» ςτο ςφμπαν και όχι δφο. Νοθτικά και εγκεφαλικά φαινόμενα είναι διαφορετικζσ εκδθλϊςεισ τθσ ανκρϊπινθσ φφςθσ. Ηράκλειτοσ: Τὰ πάντα ῥεῖ Ο λόγοσ: ο μόνοσ νόμοσ του ςφμπαντοσ, με ςφμβολο τθ φωτιά (πάντα αλλάηει, αλλά μζνει θ ίδια)

18 Μονιςμόσ-2 Υλιςμόσ: ο εγκζφαλοσ είναι ζνα είδοσ μθχανισ. φμφωνα με μια εκδοχι του υλιςμοφ, θ ψυχι και θ εγκεφαλικι λειτουργία είναι το ίδιο πράγμα. Όλα τα πνευματικά και υλικά φαινόμενα είναι χαρακτθριςτικά του υλικοφ εαυτοφ, του εγκεφάλου. Αναγωγιςμόσ (biological reductionism, eliminative materialism): τα φαινόμενα αυτά μποροφν να ερμθνευκοφν ςε ζνα πιο βαςικό, βιοχθμικό επίπεδο.

19 Η θεωρία τησ ανακφπτουςασ ιδιότητασ (emergence) Η ςυνείδθςθ εμφανίηεται όταν ο εγκζφαλοσ οργανϊνεται με ςυγκεκριμζνουσ τρόπουσ. Η κεωρία αυτι διαφζρει από μια απλι ςυνδιαλλακτικι τοποκζτθςθ. Σο αποτζλεςμα δεν είναι εμφανζσ ι προβλζψιμο από τισ ατομικζσ ειςόδουσ ςτο πρόβλθμα.

20 Το βιοψυχολογικό μοντζλο-1 Παράγοντεσ Βιολογικοί Ψυχολογικοί Κοινωνικοί Ηλικία Διάκεςθ Άγχοσ Φφλο Αυτοεκτίμθςθ Προςωπικζσ ςχζςεισ Γενετικοί παρ. Προςωπικότθτα Κοινωνικι ςτιριξθ Κοινωνικι τάξθ Όρια όχι πάντοτε ςαφι

21 Το βιοψυχολογικό μοντζλο-2 Οι περιςςότερεσ αςκζνειεσ είναι αποτζλεςμα πολλϊν παραγόντων (βιολογικϊν & ψυχολογικϊν). Ζνα ςφνκετο μοντζλο. Πρόβλεψθ. Συςχζτιςθ και όχι αιτιολογία. Π.χ. προςωπικότθτα και καρδιακζσ πακιςεισ. Πϊσ ορίηουμε τι είναι οργανικό και πωσ τι είναι ψυχολογικό / περιβαλλοντικό;

22 Το βιοψυχολογικό μοντζλο-3 Σο περιβαλλοντικό (ιδίωσ ςε νεαρι θλικία ι προγεννθτικά) μπορεί να ζχει οργανικζσ επιπτϊςεισ (π.χ. ςτθν οργάνωςθ εγκεφαλικϊν λειτουργιϊν), ι να επιδράςει ςτα γονίδια (επιγενετικι). Είναι πολφ δφςκολο να διαφοροποιθκοφν οι οργανικζσ αιτίεσ από τισ ψυχολογικζσ ςε πολλζσ αςκζνειεσ.

23 Επίπεδα ανάλυςησ-1 «Αςθενήσ» βιολογική θεωρία: ο εντοπιςμόσ των ςκζψεων, ςυναιςκθμάτων, κλπ. ςτον εγκζφαλο δεν προςκζτει κάτι ςτθν κατανόθςθ μιασ διαταραχισ. «Ιςχυρή» βιολογική θεωρία: μία βιολογικι εξιγθςθ τθσ ςυμπεριφοράσ. Είναι ςθμαντικό να διατθριςουμε τθν διάκριςθ μεταξφ αςκενοφσ και ιςχυρισ βιολογικισ εξιγθςθσ. Τα πάντα ζχουν αςκενι βιολογικι εξιγθςθ. Ζτςι, όλεσ οι ςυμπεριφορζσ ζχουν οργανικι εξιγθςθ. Μπορεί κανείσ ακόμα να βρει διαφορζσ μεταξφ τθσ ενεργοποίθςθσ του εγκεφάλου ατόμων που είναι χωριςμζνοι και ατόμων που ζχουν ευτυχιςμζνο γάμο. Μποροφμε ςυνεπϊσ να ςυμπεράνουμε ότι το διαηφγιο ζχει βιολογικι αιτία;

24 Επίπεδα ανάλυςησ-2 1. Μια γυναίκα με εγκεφαλικό επειςόδιο και αφαςία. «Βιολογικι» απϊλεια λόγου. 2. Ζνα κορίτςι με εκλεκτικι (επιλεκτικι) αλαλία. «Ψυχολογικι» απϊλεια λόγου. Και ςτισ δφο περιπτϊςεισ το φαινόμενο εντοπίηεται ςτον εγκζφαλο. Η διαφορά ευρίςκεται ςτο επίπεδο τθσ ανάλυςθσ. Ενδιάμεςα επίπεδα

25 Διαχωριςμόσ τησ γενετικήσ από την πολιτιςμική διαβίβαςη-1 Πολλά γονίδια ςυντελοφν ςε μια ςυγκεκριμζνθ ςυμπεριφορά, π.χ., κατάκλιψθ, αλκοολιςμόσ. Επίδραςθ τθσ γενετικισ μασ κλθρονομιάσ. Μεμονωμζνα γονίδια, ςε αλλθλεπίδραςθ με το περιβάλλον, με κάποιο τρόπο ςυντελοφν ςε ςφνκετα αποτελζςματα. Ποιο είναι το κατάλλθλο επίπεδο ανάλυςθσ?

26 Διαχωριςμόσ τησ γενετικήσ από την πολιτιςμική διαβίβαςη-2 Βιολογικοί παράγοντεσ που ωκοφν ςτθν εμφάνιςθ μιασ ςυμπεριφοράσ: ανακλαςτικά Βιολογικοί παράγοντεσ που επιτρζπουν τθν εμφάνιςθ μιασ ςυμπεριφοράσ: ορμονικζσ μεταβολζσ και ςεξουαλικι ςυμπεριφορά

27 Το «μεγάλο πρόβλημα» ςτισ νευροεπιςτήμεσ Πϊσ ο εγκζφαλοσ «δθμιουργεί» τθ ςυνείδθςθ; (Πϊσ και γιατί προκφπτει θ ςυνείδθςθ;) Δεν ζχει ακόμα απαντθκεί

28 (Για επιπλζον πλθροφορίεσ)