Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΣΔΟ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΩΝ. ο '' ^ - ΘΕΜΑ; ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ. ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙ Η ΠΕΡΙΠΤΟΣΗ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ.

Transcript

1 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΣΔΟ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΩΝ ο '' ^ - ΘΕΜΑ; ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ. ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙ Η ΠΕΡΙΠΤΟΣΗ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ. ΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ToV ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ; ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΚΗΠΟΥΡΟΣ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: ΓΕΩΡΓΑΚΗ ΒΑΡΒΑΡΑ ΚΑΒΑΛΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1902

2 ί - -.,, ^ ^. - 4?....., m

3

4 ί ΐ E F=* I e : X Ο m E rvi /3s ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΙΣΑΓ Ο Γ Η ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ιο AvaSc^oiiTi σ -CTiv e S e ^ L E T i του t o u p l o u q u To u p l p t l k t i κίντιστι n poe up-n t o u p l o u q u Mepg <t»l^o evelac K u k ^o c βρχρρίών EevoSoxCpc TouptPTLKti δαπάνη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2o Touptpuoc & neptoepiakti ΑνάπτυΕτι Διιμόα if.i. ene vsupe i o IS li ίκέο eneysupflc T o u PLPU.0 C και, απαοχο^τιρτι ΑνάπτυΕτι x o u p t P U o O καί π α ρ ά 2 2 η2 τι ι Είαρο'ΐ'ι αυνα22ά: τουρί ουού ΑΟΕΐ > ΐ του elposnuaxoc ίίέσω τ η<; ανάπτυετν; του τουρίρμού ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο T o u p L P U o c & n e p L S a ^ a o v ΠροΒ^Υιυατα καί ποοτάρβιο ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

5 Γ Ί Ρ Ό / Ν Ο Ι ~ Ο Σ Η Ρόδος αυτές Τίς -ημέρες «ίορτάζει τα 2400 xpbvua απο τ-ην Ιδρυσ-ή τ-ης είναι Ισως το μοναδικό νησίμε μια τόσο μακρά ιστορία. 02οι οι κάτοικοι των ^ύρω περιοχών είχαν στραμένα τα β2έματά τους απο αρχαιότατων χρόνων εως σ-ήμερα σε αυτό. Η θέσ-η τ-ης Ρόδου στο «εω«ραψικό χάρτ-η είναι τέτοια που ε ασ<>>α2ίζε ι ό2ες συγκυρίες «ια την ανάπτυξη πο22απ2ών δραστηριοτ-ήτων. Οι πρώτοι κάτοικοι της Ρόδου κατά τη μυθο2ο«ίαν -ήταν οι Τε2χ1τες. Αυτούς διαδέχθηκαν οι Η2ιάδες απόγονοι του θεού Η2ικου. Γύρω στο 1100 π.χ. εγκαταστάθηκαν σε αυτ-ήν οι Δωριείς και ίδρυσαν τις τρεις αρχαίες πό2εις ΛΙΝΔΟ-ΚΑΜΙΡΟ-ΙΑΛΥΣΟ. Η πό2η ΡΟΔΟΣ ιδρύθηκε το 408 π.χ. Ενα απο τα επτά θαύματα του κόσμου αφιερωμένο στον θεό Η2ιο ο Κολοσσός έρ^ο του Λινδιου «2ύπτη Χάρη ύψους 31 μέτρων που συνετρίθη απο με»ά2ο σεισμό το έτος 226 π.χ. είχε υψωθεί απο τους Ρόδιους όταν κέρδισαν τον πό2εμο κατά την πολιορκία απο τον Δημήτριο τον πολιορκητή. Το 5 μ.χ. ο Απόστολος Παύ2ος έκανε τη Ρόδο με«ά2ο Χριστιανικό Κέντρο. Οι ιππότες του τάγματος του Α»ίου Ιωάννου αγόρασαν το νησί το 1306 απο τους Γενοθέζους. Το 1522 οι ιππότες ε«κατέ2ειψαν την Ρόδο στους Τούρκους μέτά απο πολιορκία. Το 1912 οι Ιτα2οί κατακτούν την Ρόδο και παραμένουν εως το Τα επόμενα τρία χρόνια

6 παρέμεινε υπο ΔίοΙκηστ) ενσωματώθηκε στην Ε^ί^άδα.

7 ε :ι 2:α ι Q f - H Η Ρόδος το με«α3ϋτερο νησί Δωδεκανήσου βρίσκεται. στο νοτι,οανατο^ςκό Αιγαίο έκταση ΙώΟΟ τ.χ;ίμ. Το πευκόφυτο δάσος που απ^ώνετ σχεδόν σε ό3ο το κάστρο τον ^.ππoτώvκαl οι ά^^ιοί αξιό;ΐο«οί αρχαίο3ο«ίκοί x u p o l, το δροσερό κ;ίίμα K a u ηριοφάνει,α που επικρατεί σχεδόν τους περισσότερους μήνες, ot καθαρές ακτές (το 1992 πήρε αρκετές «α2άζίες σήμαίες απο διεθνείς ορ^ίσνίσμούς προστασίας περί. βό22οντος) βοήθησαν αρκετά στο να αποτε^έσει. ένα απο τα καλύτερα νησιά της Ε22άδας και συγχρόνως συνδιαζόμενσ ό2α αυτά με την άρτια ανάπτυξη του ξενοδοχειακού δυναμικού της σποτέ^εσαν την βάση «ια την ανάπτυξη του τουρισμού. Η τουριστική κίνησή της Ρόδου ξεκίνα το 1952 με συνοδικές αφίξεις απο τα οποία περισσότερα άτομα απο αυτά ήταν ήμεδαποί τουρίστες (12.258) (Πιν. 1). Ποσοστά αρκετά χαμή2α «ε«ονός που οφεί2εται στο ότι στην μεταπολεμική περίοδο το εισόδήμα δεν ήταν αρκετό έτσι ώστε να επιτρέψει τήν δημιουργία ά22ων δραστηριοτήτων εκτός απο εκείνες τις βασικές «ια τήν επιβίωσή. Επιπλέον δεν υπήρχε 2αικοποίήσή των μέσων μεταφοράς (χρειάζονταν υψη2ος ναύλος) και το ξενοδοχειακό δυναμικό ήταν μερικά αναπτυγμένο. Υπήρχαν μόνο 28 ξενοδοχειακές μονάδες (Πιν. 2). Στήν διάρκεια με τήν εξέλιξή των διεθνών συγκυριών (αύξήση

8 εισοδήματος t κοποί-ηστι των μέσων μεταψοράς είχαμε σταδιακά αύξηση της τουριστικής κίνησης ώσπου έψτασε το 1991 να έχουμε αψίξείς. Ο τουρισμός αποτέ;ΐεσε «ua την Ρόδο τον πιο δυναμικό παράγοντα που στηρίζει και προωθεί την Οικονομική και κοινωνική της ανάπτυξη. Παρακολουθώντας το πρώτο μέρος της εργασίας που ακο^ίουθεί το οποίο αναψέρεται στην τουριστική κίνηση, στην τουριστική δαπάνη, στα μέσα φι ΡΙοξενε ίας, στον κύκλιο εργασιών ξενοδοχείου βλέπουμε πως παρουσιάζεται ο τουρισμός την τε^ίευταία τετραετία Στην συνέχεια στο δεύτερο μέρος β^ιέπουμε ποιές είναι η συμβο;ίή του τουρισμού στην περιψεριακή ανάπτυξη, όπως αύξηση του εισοδήματος του «η«ενή π^ίηθυσμού, αύξηση της απασχό;ΐησης, δημιουρϊίία επενδύσεων που έχουν σαν αποτέλεσμα την ανάπτυξη αξιοποίησης του χώρους και τέ^ος αύξηση της εισροής συνα;ί;ία«ματος και στο τρίτο και τε;ίευταίο μέρος θα αναψερθούμε στις συνεπειες του τουρισμού στο περιβά^^ον. Για την διεκπεραίωση της εργασίας αυτής χρειάστηκαν διάφορα στατιστικά στοιχεία τα οποία έχουν παρθεί απο διάφορες πη«ές. Οπως: 1) Η Νομαρχία Ρόδου 2) Επιθεώρηση Εργασίας 3) Υπηρεσία Περιφερειακής Ανάπτυξης

9 4) Εμπορικό EntpeariTTipLO 5) EOT 6) Ενωση Ξβνοδόχων Ρόδου. Τα στοιχεία αναψερονται στην τε ία , περισσότερο «ια τα έτη «ια τ οία υπάρχουν ολοκληρωμένα στοιχεία και ;ΐι«ότερο «ιι έτη

10 m.nio/aha^ 1 ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΡΟΔΟΥ, 'Ετος Η μ ε δ α τ τ ο ί Α λ λ ο δ α π ο ί Σ ύ ν ο λ ο Aicwcoim; Α<ρώ>ς Δ*ινυ.Λι«; Α<ρ^Αΐς Δ«νυ«Λκχ; ΚΓττης Πμίρος Τιμ» 7τι«6 ουναλ,νιγνο * β7.3Τ J J , , Τ , Πη {^.' ^4ιλτ. λογί)^έτη: Ο Τουρισμός της Ρόδου Δελτίο ΕΒΕΔ. Μηνιαία Οικονομική Έκδοση, προβληματική του Ροδικού Τουρισμού, Τουριστικαί,Μελίτσι Περιοδικό Σύγγραμμα Τουριστικής Οικο\Ώμίι Η Οικονομία της Δωδεκανήσου κατά τα έτη Η Οικονομία της Δωδεκανήσου κατά τα έτη Η Οικονομία της Δωδεκάνησου κατά τα έτη ΕΕελίΕεις (ΟΙ προοτγτικες, 1989 Στατιστικά Δωδεκάνησου - Άδηλοι ποοοι και πληρωμές i Η Οικονομία της Δωδεκάνησου κατά τα έτη ΕΕέλιΕεις cai προοτττικές Παρατηρήσεις:

11 π ι ν α κ α ^ι H ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΩΝ ΡΟΔΟΥ 1950 >Ji Ονομο ΞίΥοδοχείου Κατηγορία Δβύθυνοη ΑρΛμός ΙδβκτησιΟ' κλοιών Εκμετύλλευοη 1 ΤΠΝ ΡΟΔΠΝ (1927) LUX Γ, Παπσνικολάου, Γ. Πριιπέκδικος 2 ΕΛΑΦΟΣ 11927) A' Προφήτης Η^ας 44 Γ. Πρωτέκδικος 3 ΕΛΑΦΙΝΑ (1927) A' Προφήτης Ηλιος 71 Γ. Πρωτέκδικος 4 ΘΕΡ.ΝΑΑΙ (1936) A' Δημοκρατίας Γ. Πρωτέκδικος 5 ΠΙΝΔΟΣ (1942) B' Εθ..Μακαρίου Παλμιέρι 6 MIRAMARE (1928) B' ΐΕιά 60 Νικ. Πολάιτς 7 ΛΙΝΔΟΣ (1932) r Εθ. Μακαρίου Λ Νστσέρα 8 ΙΑ/\ΥΣΟΣ (1924) r Εθ. Μακαρίου Στ. Σταυρακης 9 ΚΑΜΕΙΡΟΣ (1932) r Εθ..Μακαρίου Μεχμέτ Τούρκαλη 10 ΕΘΝΙΚΟΝ (19001 r 1. ΚαΰίΟλη 9 34 Αντ. Πατταντωνίου 11 ΦΛΟΙΣΒΟΣ (1947) r ΠΕπνου-Χάλκης 2 15 Εμμ. Σταμαπου 12 VILLA BlUOm (19461 r Αμερικής Ροβέρτος Βιβισνι 13 IDEAL (19471 Δ. θΐοδωράκη Ν. Βαρδ^ 14 ΑΠΟΛΛΩΝ (19201 X 1. Καϋούλη Ππτίνος 15 ΚΡΥΤΑ,\ (1945) X 28ης Οκτωβρίου Εμμ. Δημπτρακης 16 ΝΕΑ ΑΓΟΡΑ (1946) X Αβέρωφ 8 19 Βίκτωρ Σκεμπρής 17 ΧΑΡΑΥΓΗ (1938) X Κρεμαστή 18.Μιχαήλ Τοιιιετας' 18 ΝΥΜΦΗ (19381 X Σάλακος 10 Γκιρμελή Σοϊδ' 19 ΑΘΗΝΑΙΟΝ (1946) E 1. Καεούλη 7 19 Εμμ. Κάκνης 20 ΡΟΔΟΣ (1928) E' 'Οθωνος & Αμαλίας 18 Ζωή Γιακουμάκη' 21 ΠΑΝΟΡΜΠΉΣ (1946) E 1. ΚαΣοΟλη Ειρήνη Γιούτ.λου" 22 ΚΑΡΠΑΘΟΣ (1946) E Αμερικής Μαρία Κολιού 23 ΕΛΛΑΣ (1940) E Πάροδος Πυθαγόρα 15 Μαρία Πάοσαοι 24 ΑΤΤΑΛΕΙΑ 11946) E' Λάχητος Μιχαήλ Κολιός* 25 ΑΤΤΙΚΗ (1936) E' Χάρητος 2 15 Κ..Μσνωλακης* 26 ΚΛΝΛΙΘΙΕΣ (1948) E' Αγίου Φανουρίου 10 Γ. ΣωτοΛλης 27 ΝΕΑ Ε/\ΛΑΣ (19401 E.Μενεκλεους Μ. Διαμαντακη* 28 ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΣ (1948) E' Εργίου Θεοφάνης Κοιιητης* ΣΐΜ)λο κλινών 1038 Πηγη; Προοωπικη tocuvti (Μ..Νογοθίτηα

12 κ ε :<ι>λ.λ α ι ο 1 ο AvaSpouti στην e e:^>. Ti του τουριομού Ο τουρισμός σαν κοίνωνυκό ψαινόμενο που εκδτι^ώνεταί με τη μετακίνηση ατόμων απο έναν τόπο σ έναν είναι παναρχαίος όσο καί ο πολιτισμός του ανθρώπου. Η διαφορά απο τις πρώτες εκείνες μετακινήσεις σήμερα είναι ποσοτική μίας καί τα κίνήτρσ που ωθούν τους ανθρώπους να επίσκεψθούν ά;ΐ3ους τόπους εξακολουθούν να είναι τα ίδια. Είναι χαρακτηριστικό ότι μορφές του σύγχρονου τουρισμού ελκύουν την "κατα«ω«ή τους απο την αρχαιότητα. 0 συνεδρίακός τουρισμός είναι η εξέλιξη των αρχαίων ΑμΦίκτίονίών, ο θρησκευτικός τουρισμός, η προέκταση των ομαδικών ταξίδίών στους Α^ίίους Τόπους στη Μέκκα ή στο Βατικανό των προσκυνητών, ο θεραπευτίκς τουρισμός η συνέχιση των αρχαίων Ασκ^ίηπείών καί των υδροθεραπευτηρίών του Μεσαίωνα, ο εμπορικός τουρισμός, η εξέλιξη των ταξίδίών των αρχαίων Ε^^ήνων στις "αποικίες εκμετα;ΐ:ίεύσεως" ο μορφωτικός τουρισμός, η συνέχιση των μορφωτικών ταξίδίών της Α^^εξανδρ ί σνής περιόδου στα χνωστά πνευματικά κέντρα του Ε^ί^ηνίσμού (Αλεξάνδρεια, Πέργαμος, Ρόδος) κ.α. Πρίν φθάσουμε στον τουρισμό της εποχής μας πρέπει να σήμείώσουμε ένα μεταβατικό στάδιο που χρονικά τοποθετείται μεταξύ του πρώτου καί δεύτερου παγκοσμίου

13 πο^ίέμου. Ηταν τι εποχή του "Αριστοκρατικού Τουρισμού" του τουρισμού των ιπποδρομιών των καζίνων και "παρισινών" θεαμάτων που απολάμβαναν πο^ύ ^ί^οχ. άνθρωποι ταξιδεύοντας «ια να διασκεδάσουν την ανία τους και να καταχωρήσουν τα ονόματά τους οι κοσμικές στήλες «ια των εφημερίδων εποχής. Η μεταπολεμική εποχή έκανε τον τουρισμό πιο "δημοκρατικό" και τους ανθρώπους πιο πρακτικούς καθώς στον τουρισμό βρήκαν ένα μέσο ξεκούρασης και ανανέωσης των σωματικών και ψυχικών τους δυνάμεων. 0 τουρισμός σαν σύγχρονο πια φαινόμενο έχει ;ΐάβε ι χαρακτήρα μαζικό και διαφοροποιείται απο τις "πρωτο^ειες" μορφές του. Η μαζικοποίηση των ανθρώπινων μετακινήσεων συνδέεται αμεσα με των δημιουργιών μαζικών μέσων μεταφοράς. Το αυτοκίνητο σήμερα έ«ινε "ερ«α3είο" 8ΐα τις μετακινήσεις του εργαζόμενου ανθρώπου είτε αυτές είναι επα«κε:ίματικές είτε ψυχα«ω«ικές είτε ταξιδιωτικές τουριστικές και το αεροπλάνο σαν μεταφορικό μέσο "^αικοποιήθηκε" κάνοντας το προσιτό και στον "κοινο ταξιδιώτη". Βέβαια η ανάπτυξη μόνο των συγκοινωνιακών μέσων 5e θα προωθούσε τον τουρισμό αν παρά:ΐήη:ία δε σημειώνονταν και ορισμένες ευνοϊκές συνθήκες στον 10

14 οικονομικό και κοινωνικό χώρο όπως η αύξτιση του βισοδήματος και τι δικαιότβρτι κατανομή του ανάμβσα στις διαψορες κοινωνικές τάξεις, η βελτίωση των όρων εργασίας και αμοιβής των εργαζομένων, η εξασψα^ισπ κοινωνικών παροχών στις ευρύτερες εργαζόμενες τάξεις, η απ^οποίτιστ) των διατυπώσεων στις μετακινήσεις των ανθρώπων και η ανάπτυξη των τουριστικών επιχειρήσεων. Δύο είναι οι πιο εντυπωσιακές περιπτώσεις. Η "βιομηχανία φΐ :^οξενε ίας" και οι "οργανωτές ταξιδιών". Η επιχείρηση Φΐ^Ιοξενείας τουριστών είναι σήμερα οργανωμένη σε βιομηχανική βάση και έχει ό3α τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της αναπτυγμένης υπερεθνικής μορφής με τα «νωστά συγκροτήματα διεθνών αλυσίδων ξενοδοχείων Hilton, Intercontinental, Sheraton, Holiday Inc κ.τ.:ά. Η απ^ή περίπτωση τουριστικής επιχείρησης είναι οι οργανισμοί ταξιδιών που παίζουν το ρό:ίο του "χονδρεμπόρου" του διεθνή τουρισμού και παρεμβαίνουν σαν "μεσάζοντες ανάμεσα στους τουρίστες και τους "παρα^ω^ίούς" τουριστικών υπηρεσιών στους τόπους προορισμού. Οι διαστάσεις που πήρε το τουριστικό φαινόμενο κυρίως οί επιπτώσεις που προκα^ιεί στα οικονομικά και των αναπτυγμένων τουριστικά χωρών οδη«ησε τις χώρες αυτές στη ήήψη μέτρων υπέρ του κήάδου. Ακριβώς στη φάση

15 aut-ή της κρατικ-ής βπέμβασης άρχίσε να δι,αμορφώνεταί μια τουριστική πολιτική που κυρίως απέβ;ΐεψε στη θέσπιση μερικών βασικών κανόνων «ια την ανάπτυξη του τουρισμού μέσα σε εήε«χόμενα πήαΐσια, Η έντονη αυτή παρουσία του κράτους στην τουριστική ανάπτυξη είτε άμεσα είτε την ανά;ΐηψη πρωτοβου^ε ιών σε έρ^α υποδομής ή και αναδομής όπου διστάζει ο ιδιωτικός τομέάς είτε άμεσα μέσω του μηχανισμού των χρηματοδοτήσεων και των κινήτρων γενικότερα αποτελεί ένα ακόμα χαρακτηριστικό γνώρισμα του συγχρόνου τουρισμού. Η ανά^ύση που θα ακο^ίουθήσει αψορά την τελευταία τετραετία και αναφέρεται στην τουριστική κίνηση, τα μέσα ψι;(οξενείας την προέ:ίευση του τουρισμού τον κύκ:^ο ερχαισών των ξενοδοχείων και στην τουριστική δαπάνη. Με βάση αυτά τα στοιχεία θα αποκτήσουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα «ια τον τουρισμό της Ρόδου. Τουριστική κίνηση Η συνοδική τουριστική κίνηση της Ρόδου στην περίοδο (Πίνακας 3) ήτα αφίξεις αναλυτικά κατά το έτος το το και Οι διανυκτερεύσεις είναι αντίστοιχα , , το και

16 Οπως ψαΐνβτας απο τα παραπάνω axotxela η αύξηση του τουριστςκού ρεύματος στην Ρόδο ενώ στο χρονικό διάστημα ήταν της τάξης του 8,4% - 12% στο με:ίετούμενο χρονικό διάστημα ήταν απο 5,5% εως 6% και αυτό οφεί;ΐεται σε πο32ούς και διάφορους 2ό«ους. Ενας απο τους 3ό«ους ίσως ο σπουδαιότερος είναι τα «ε^ονότα που μεσολάβησαν κατά την διάρκεια του πολέμου στο περισκό κό2πο το 1991, ο οποίος είχε σαν συνέπεια την ακύρωση πο33ων κρατήσεων σε ξενοδοχεία. Εξίσου σημαντικός 2όίίος είναι η δημιουργία νένω τόπων προορισμού τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό όπως π.χ. την Τουρκία. Η Τουρκία κάθε χρονο προσελκύει πο22ούς επισκέπτες ήό«ω των χαμηλών τιμών της. Η τουριστική κίνηση της Ρόδου στηρίζεται αποκλειστικά στον α22οδαπό τουρισμό οποίος ο αντιπροσωπεύει το 87,4% του συνοδικού τουρισμού. Στον πίνακα 4 δίνουμε αναλυτικά στοιχεία των αφίξεων και διανυκτερεύσεως των ημεδαπών και α:ί2οδαπών τουριστών στην Ρόδο απο το έτος 1970 εως το έτος 1991 καθώς και υαξομειώσεις με ποσοστά μεταβολής τους. Στον πίνακα 2 αυτό φαίνεται καθαρά η πτωτική τάση των τουριστών της Ρόδου που ενώ σε απολύτους αριθμούς δείχνει μια συνεχή αύξηση το ποσοστό αύξησης είναι μικρότερο πάντα τουπροη8ουμενου έτους. Η κίνηση του τουριστικού ρεύματος όπως βλέπουμε

17 KOL στο πίνακα 5 σε κάθε περίοδο αρχίζει απο τον Απρί^Ιιο και διαρκεί μέχρκ; και τον μήνα Οκτώβριο. Σε αυτό το χρονικό διάστημα βρίσκεται ό3τι η τουριστική δραστηριόττιτα σε ό^ους τους τομείς. Οπως Φαίνεται το εργατικό δυναμικό, τα ξενοδοχεία και οτιδήποτε έχει σχέση με τον τουρισμό και «ενικά ό ^ ο το νησί έχει παρα«ω«ική ζωή μόνο το χρονικό αυτό διάστημα. Αυτό αποτε^ίεί ένα με«ά3ο μειονέκτημα «ιατί θα πρέπει μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα να καλυφθούν ανά«κες συντήρησης οικό«ενειών " ^ίειτουρχικών εξόδων", αποσβέσεις δανείων κ.τ.3. με ερ«ασία μόνο 6 μηνών. Εδώ βρίσκεται και το κόστος των τουριστικών υπηρεσιών. Οι πό;ίεις εισόδου του τουριστικού ρεύματος στη είναι 2 το 2ιμάνι και το αεροδρόμιο. Απο τα Ρόδο στοιχεία που συγκεντρώσαμε και που αναδύουμε στον πίνακα 7 Φαίνεται ότι το 1988 απο το σύνο2ο των τουριστών που επισκέφθηκαν την Ρόδο οι εισή2θαν απο την πύ2η ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ. Ενα ποσοστό που πλησιάζει το 100%. Το σύνο2ο των πτήσεων των αεροσκαφών αυτών (Charters) ανή2θαν σε με πρώτη χώρα αφίξης αεροσκαφών την Α««2ία με πτήσεις και δεύτερη την Γερμανία με Ο αριθμός αυτός είναι σταθερός «ια τα επόμενα τρία χρόνια α22βη παρατηρούμενη μικρή αύξηση Οφείλεται στη δυναμική παρουσία των πό2εων τής ΔΑΝΕ η οποία άρχισε να δημουρ«εί προϋποθέσεις «ια την ανάκαμψη

18 TTic πτωτίκ-ής τάσης του τουριστικού ρεύματος. Ο:ίοκ;ΐηρώνοντας την εικόνα κίνησης των τουριστών με π^οια παραθέτουμε πίνακα με την κίνηση του λιμένα Ρόδου όσο αφορά την κίνηση με κρουαζιερόπ^οία και τις επι μέρους «ραμμές ΜΑΡΜΑΙΣ - ΚΥΠΡΟΥ - ΙΣΡΑΗΛ K.^i.n. (Πιν. 8 ). Τελειώνοντας θα πρέπει να επισημάνουμε την με«ά3η συμβο^τ) των τουριστικών πρακτορείων στην ανάπτυξη της τουριστικής κίνησης του νησιού. Η Ρόδος σύμφωνα με τον πίνακα που παραθέτουμε διαθέτει 8ύρω στα 55 πρακτορεία τα οποία σήμερα συνεργάζονται σχεδόν με ό'άα τα πρακτορεία της Ευρώπης, της Αμερικής και τα τε:ίευταία δύο χρόνια υπάρχει με«ά3η συνεργασία και με πρακτορεία των Βα:ίκανικών χωρών, καθώς επίσης με πρακτορεία του εσωτερικού και την Κύπρο. Χωρίς την συμβολή των πρακτορείων αυτών, οί τουρίστεες που θα επισκέπτονται την Ρόδο θα ήσαν ορισμένοι μεμονομένοι χαμη:3ής εισοδηματικής στάθμης, οι οποίοι μά^^ον επικείμενοι θα ήσαν. (Πιν. 9).

19 = 3 Η ^ 1 1 j I i o = Β g

20 A'M. ia!: ΚΛΐ_Λΐί\ί ιγκ'η :Γΐ:γ Ί ΊΚίΥΙ Ι : ΡΟΑΠ>: Κ Λ!: ίοο ^ Ui^JL^AL If»;ο>;τίΛΐΛ r ;ΚΗ!: % ΜΓ7ΓΛΡΟΛ1Ι ΛΥΤΩΜ ΛίΙΟ TO 1970 ΚΓΜ i φ I : ; Ε J!: ΛΙΛΝΥΚΤΕΡΓ. ΥΕΕΙΚ "Π ο ϊϊΰ η ΰ ΙΜΕΔΛΓΙΟΙ ΛΛΛΟΛ/ΜΙΟΙ >:ΥΜϋΛ() ΠΟΓΟΠΌ Μ17 Λ1ϊ.)ΛΙΙ>: ΙΙΜΓΛΛΙΙΟΙ ΛΛΛΟΛΛίυΐ ΕΥΝΟΛΟ ΜΠΓΓΛΒΟΛΙΠ: ,39% ,0 % 35, ,40% ,45% "ii ,0 % % ,27% % ,8 % ,46% ,45% f 42,69% ,55% ,62% ,70% ,93% % ,65% % ,06% , % ,48% % ,18% ,10% ,71% ^ 11,81% ,20% ,05% ,92% ^ 0,70% ,66% ,31% ,01% ,73% ,86% ^ ,J Χ %

21 11 ClDLθuός TouptCTuiv (σε x l A l06c c ) 3 MAP ΑΠΡ MAI loyn ΙΟΪΛ ΑΪΓ ΣΕΠ OKI NOE ΔΞΚ I luyxolttxo δίάγρπίϋ,ια uhvlailou q o l &u ol'αα)ΰ εων &Λ^^ο63πών και ημεάπηών toudlctujv στο νησί της Ρόδου νουού Δωδεκάνησου για τα έτη 1991 και 1990 αντίστοιχα. Πηγή: Μηνιαία δελτία κινησεως ξενοδοχείων. Επεξεογασία στοιχείων: ΕσΤ/Διέυ&υνση Τουρισιιού Δωδεκανόοου. Δεν πεοιλαυβσνσνται όσοι όυειναν σε ενοικιαζσυενα δωυάτια.

22 I ΛΙΙΜΠΙΠ'ΛΊΊΛ ΙΛΛΙΙΝΙΚΟΓ ΟΓΓΛΜΙΓ.Μ AIFYeVNyil T()VriTM(iY II 1 II Λ Κ Λ Σ Vic> ί ΙΙΚΙΝ /ΙΛΥΛΟΙΙΓΝΟΙΙ ΜΙΙΙΣΙ,ΟΙΙ (αίλίαι 1(5) σ κ ι λ π ό λρ ο μ ιο ιιις ρολού ΛΙΙΟ ΤΟ 1908 IT' IV -- Τ 5 ~ W ~ \Γ' Ί0 7ϋ~~ 27 2 Τ ~ 7 T ' 7!Γ ΧΙίΡΛ ΙΙΙ ΟΕΛΓΥΣΙΙί 'ΛΓΓΛΓΛ T z m m i N ΙΟΥΙΙΛΙΛ f^noliria ΛΛΝΙΛ m n h m m ΟΛΛΛΝΛΙΛ ΈΓΛΓΙΟ ΛΟΥΕΓΙΙΙίϋΥΓΓΟ z m. m ΛΥΠΠΙΛ ΙΤΛΛΙΛ ΤΙΟΥΓΚΟΙΛΛΒΓΛ---- ΓΛΛΛΙΛ Τ0Υ Ρ Κί/Γ [ΙΠΛΚΛ ΓΟΓΛΛΝΙ/Γ ΚΥΠΙΌΣ 'ΛΙΓΥΠΤϋΣ i v m m i z "ΛΙβΛΝΟΙ ΤΥΡΙ Λ 1991 _ ΐ _ Ϊ ,9 3 2 _ 5 6 '.7 2 ί ί9.8 6 ϋ - _ ^ 4, j. n o 6.9^5 4 2.Μ ό _ δ ίόο _3ν 162 _2.59 Ζ _1.178 II 1 8 Λ 1 1 Σ Λ Ε Ρ 0 Σ Κ Λ Φ II _ 1909 _ ^ Q ,61.432, -_ _, ,.., ,. 24" Η. η ο ,., , an L, , ίο ί ,240 2Ϊ , _ J 3..3JL _ 1. ΐ , 1 Μ , _ Ϊ.Ϊ7 9 _ ^45.553^ , , , ΐ., ΐ ο ο ΐ , ΐ _ J.892 ; 1.09(1., ~ ] ,7 ~ 'ν. '... Gi I Ϊ.5 - ΐ - 1.,Γ Γ)ΐ / /1 ΥΙΙΛ Kr-MiKoi'i ΛΓρολιιιΖνπ PAf.r

23 Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α ΕΛΛΗΝΙΚΟΊ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ ίοσ? Ρ Ο Δ Ο Σ ΚΙΝΗΣΗ ΛΙΜΕΝΟΣ ΡΟΔΟΥ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 12ΜΗΝΟΥ ΕΤΟΥΣ ιοο-, ΚΑΙ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΕΤΩΝ :. ΚΡΟ ΥΑΙΙΕ^Ό ΓιΛ Ο ΙΑ ΕΤΗ ΑΦΙΞΕΙΣ ΠΛΟΙΩΝ ί ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ I ΐε Α40 ιε ΐ.Α Α ΡΑΜΜΗΣ ΡΟΔΟΥ-ΜΑΡΜΑΡί: ΑΠΟ ΜΑΡΜΑΡΙΣ ΣΤΗ ΡΟΔΟ : ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙΣ.ΑΠΟ ΡΟΔΟ ΕΙΣ VAPMAFi:, Γ"- : ΣΥΝΟΛΟΝ ΕΠΙ3ΑΏΝ I ΣΥΝΟΛΟΝ ΕΠΙ5Α"ΩΝ I Α.52Α! ? 98? I.QCC 98? I I -9Β8??.'?! 1ΕΡΙΣΙ0Ι ΕΚΔΡΟΜΕΙΣ. Με Τ ούρκικα ημερόπλοιο γ2. Με Ε λληνικό ημερόπλοιο 1 ; r- ΤΥΝΟΛΟΙ; ΕΠΙΕΑΤΟΝ i i T T h ^Γ Τ Υ Π ϋ Μ ΙΓ Γ Τ ^ : i ΚΙΝΗΣΗ ΓΡΑΜΜΗΣ ΡΟΔΟΥ-ΚΥΠΡΟΥ- 1Σ=ΑΚΛ 4, ΚΙΝΗΣΗ ΘΑΛΑΜΗΓΩΝ ΕΤΗ i ΣΥΝΟΛΟΝ ΕΠΙΒΑΤΩΝ I loqr i i Πηγή: Τμήμα ελέγχου διαβατηρίω ν λ ιμ έ ν α ς Ρόδου. 2 ο

24 Ε Λ Λ II Ν 1 Κ II Λ II Μ Ο Κ Ρ Λ I ΕΛΛΙΙΝΙΚυΐ ΟΡΓΛΝΙΣΜϋΙ TOYPIJMOY ΔΙΕΥΟΥΝ^ΙΙ lu Y P liw Y ΛΟΛΙΚΛΝΙΙΣΟΥ Ρ ϋ Λ υ > Λ Ψ ΙΞ Ιϋ ΚΛ1 Λ ΙΛ Ν Υ Κ Ιϋ Ί,Υ Κ ΙΣ ΚΛΙΛ LUNIKUTHTA ΚΛ1 ΚΛΪΛ ΗΙΙΝΛ ΙΊ Λ J 0 ΙΊΌΣ 1991 ΙΙΙΡΙΟΛΟ? : Λ ' I-ΛΜΙΙΝΟ EO NlKO IIIIti Λ φ 1 Ξ L 1 Σ δί λ Ν γ" Κ Τ*Ε Ρ C Ϋ Σ Ε I Σ ια ν π υ λ ρ : 0ΛΡΤ1ΟΣ ΔΠΕΙΛΙϋΣ ίιλιοσ ΊΟΥίΙΙΟΣ :ΐΜ 0Υ Δ Ρ , Ί\γ γ Α ο ι Τ Α υο ϊρ ια κ ο Ι Ζ L2. Β έλγο ι-λ ο υξεμβ ί.47 4 L i J l L ούρ γιό ί ΤδΧλοι Ϊ Τ?5Β _ Τ ερμ α νογ Γιουγκουλώβοι ? Δανοί ίλ β ε τ ο ί οόο Ιιαλο Γ 62. H Γ & Γ ΙοιιανοΓ Κύπριοι m Νορβηγοί ό 'Ί. δ ό - Ολλανδοί δ Σουηδοί Φ ινλανδοι J L L 3 Μ Αμερικανοί O S ff Καναδοί Γ Ισ ρα ηλίτες 1 23ΐ Ι ο : Ιδπωνες m ' ?ϋ3 6 δ Γ ΪΤ 524 Ιύ ρ ιο ι-λ 3 ' Γ ιβ α ν έ Τ ό ι - Τούρκοι Ν οτιοαιρρικάνοι Α ιγ ύ ιιτιο ι-σ ο υ δ α ν ο ί Αυστραλοί-Ν εοζηλανδοι Διά( >ορες ε θ ν ικ δ ιη τε ε ΣΥΝΟΛΟΝ ΑΛΛΟΔΑΠΟΝ Τ λ Λ η νες T. W Τ40Γ δτ ΓΕΝΙΚΟΝ ΣΥΝΟΛΟΝ , , Πιιγή :ΜιινιοΙ(ΐ δ ελ ιία κίνηοίμ; ξενοδόχειακίιν μονλδι.ιν, ΕιιεζηιγυυΙιι οιοιχεεωι : ΕΙ)Γ/Λεεύ0υνοΐ Ίουριοιιού Λι.Λεκονήοου.

25 Γ.1, V <1 Μ ο W Μ 9 II Μ I Ν II V V Ή Ε Λ Λ II Ν 1 Κ II Λ II Μ Ο Κ Ρ Λ Τ I Λ ΕΛΛΙΙΝΙΚίυ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΛΙΕΥΟΥΝΣΙΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΛΟΛΕΚΛΝΙΙΣΟΥ Ρ Ο Λ Ο Σ II I Μ Λ Κ Λ Σ ΑΦΙΞΕΙΣ ΚΛ1 ΛΙΛΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΕΟΝΙΚΟΠΙΙΑ ΚΑΙ ΚΑΓΑ ΗΙΙΝΛ I ΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1991 ΙΙΠΊΟΑΟΣ : ΙΓ Γ'ΑΜΙΙΜΟ ΙΙΙΙΣΙ : ΡΟΛΟΣ Λ 1 Ξ Ε 1 Σ Λ I Λ ri Υ Κ Γ Ε Ρ Ε Υ Σ Ε 7 Σ Ε0ΝΙΚ01ΙΙΤΕΣ ΤουλΙ ος~ Ί iq ljj lu, οκιοβγ. (ίοειίοπ, ά ε κ χ μ : ΙΟΥΛΙΟΣ ΛΥΓΟΥΓ. _ ΑϊΓθΪΣ U Σ υ ΐΙΐυ ΐΕ Ζ JMQ0C.. NULMQ11_ Μ β Ι Αγγλοι l\u o ip iu K o t Ζ 404 ' Ζ2 Β ίλγο ι-λ ο υ 'r.4 7 t; J ξεμ β ο Ο ρ γιο ι _ Τ δ λ λ ο ι ερμανοί , 2 T i Ο δ Γ 3θ5~ 1 ιουγκοολόβοι Τ β ~Ι3.Ίι 8 19^ _ Δανοί l Ε λβειδ ί χαλοΐ Γ5Β5Γ ' Ιο ηανο Ι ΐ ΚΟ ιιριοι , ϋορ(3ηγοι S - 3Γ ΟλΑανδοΙ Σουηδοί Θ _ ^ l. ΦινλανδοΙ ΒίΓ Α μ ερ ικ α νοί Ϊ C Καναδοί Ισ ρ α η λ ίτε ς ΤΤ? _ Ιόηω νες Σ ύ ρ ιο ι-λ ιβ α ν δ ζ ο ι I too pkoi Ν οιιοα ιρ ρ ικά νο ι Λ ιγ ύ ικ ιο ι-σ ο υ δ α ν ο Ι Α υοιρ α λο Ι-Η εο ζη λα νδο Γ ' Διάφορες ε θ ν ικ ό τ η τ ε ς ΣΥΝΟΛόΝ ΛΛΛΟΛΛΠΟΝ Ελληνες J J o. r n Ε 55.36: ΓΕΝΙΚΟΝ ΣΥΝΟΛΟΝ Γ ^ :Mi)Vi.(iI,ri O ra rlti :ΤΠΤ/Λι fitoiivmi Γγ νολοχτ i (mct.iv ic)vaai,iv :)ui i()n AM^i:Kiivi iit» i.

26 ΕΛΛ11ΝΙΚΙΙ,ΔΙΙΜΟΚΡΛΤΤ ε λλιινικο ς: ο γ γλ ν ις μ ις; τυγρι>:μΰυ ΛΙΕΥΘΥΝΕΙΙ 1ΌΥΓ1);Μ0Υ ΛΩΛΙΤ<ΛΝΙ1?Χ)Υ Ρ Ο Δ Ο Σ π I Ν Λ Κ Λ Σ ΛΦΙΒΕ1Σ ΚΛΙ ΔΙΛΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ Λ ' EHAJIffKJY ΡΟΔΟΥ ΕΊΌΥΣ 1992 ΚΛΙ lltohroymlimjn ETfl^ ΕΘΝΙΚΟΤΜΤΚΣ Λ Φ 1 Ξ Ε 1 Σ Δ I Λ Ν Υ Κ ϊ Ε Ρ Ε Υ Σ Ε I Σ γγλο ι _ J Α.5 3 Γ ^ Α υσ τριοη οι Β έλγοι-λουεεμρ ούργιο ι π 4λλοι Γ ερμ ανοί Γιουγ)«χΛ ίϋβοι J T iw Δ ανοί Ε λ β ε το ί δο Ιτ α λ ο ί Ισ π α νο ί κ ίχ τ ρ ιο ι Νορβηγοί ΟλλανΒοί Σουηδοί Φινλανδοί Η.Π.Α ,981 Καναδοί υ η ΙερΜ ίλιτες S3 Ιάπωνες W " Σίρ ΙΟ ι-α ιβανέίο ι 12ΐ Τ ούρκοι Νοτ locmp ιχάνο ι A ι γ ΐΛίτ ι ο ι-σουεανο ί ΑυστραλόC-Ν εοζηλανδοί Δ ιάφ ο ρ οι ΣΥΝΟΔΟΝ ΛΛΛΟΔΛΠΙ») Ελληνες milko ΣΥΝΟΛΟ nny^if+ivtaia Δελτία Κίνηετις Ξενοδοχ,εί,αν. ΕΜε^Εργασία στοίχε Ιαν :ΕΧ71 /Λιεύ8υν>στ) Τσυρτετυού Δ(ο5ε>ιανήεχ)υ.

27 ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΑΚΤΟΡΟ» ΡΟΔΟΥ I) ΑΪΟΙΙΛΗ TRAVEL ΑλεΣ,Διάκου,32 (Ηικ,Αναστάχος) ^ τη λ,28δδ3 2) IRAVELAHD Ηικ.Μονδηλορό,7Ι (Εμμ.Γερονικύλας) ) IHTEUHOPA " " 71 (Ζάκ Γερονικίλος) ' ^ -A ) BRAATHEBS'HELLAS " 71 (Ηλίος Κωτιάδης) 30IS3 5) OEOROIADIS LTD ηοπουΐμολάου,'ιβ (Παύλος Γεωργιάδης) ) COLOSSOS Νέο Αγορά, I (Φίλ, Γιαμαλής) (ΙΙαρΓ ΚοΣΑΧής) ) ERETl TOURS Ιαχίν.Καςούλη, I I (Τσαμπ.Καραγιάννης) " 2 ί 5 ϊ ΐ 9) KARATANIIIDES TRAVEL Ηρώων Πολυτεχνείου ( Τοαμπ.Ιατζημιχάλης ) lijo o J 10) PABORAUA TRAVEL Αλεζ.Διάκου,5Α (Ηοκρής Ανδρέας) V 20Ι 3Ι I I ) (JOSCHATOS TRAVEL Χοϊλέ Σελααιέ,Ι6 (Τσαμκ.Μοσχάτος) - " ) ΑΡΓΟ Ε.Π.Ε. Ηρώων Πολυτεχνε(ου30 (Μιχ,Ποπσβανάσης) V» ) Ε.Π.Ε. ΕΜΕΓΑ " "?8-30 ( " " ) " ΙΑ) ΑΙΓΑΙΟΒ Ε.Π.Ε. ΜανΔηλαρά, 50 (Αλέκος Σαλαχοΰρης) -.J ) IALTSOS TRAVEL ΑλεΚ.Διάκου,27 (Νικ.Σεβοστάκης) ' 3Ι 57Ι 16) TRITON Νικ. Πλαστηρα,25 (Σίμ Σέγκρεν,) 2, ) SPARTA TRAVEL Στοά Ροίκου (Δανιήλ Σπάρτολης) ) IHISCUS TOURS Ιερού Δύχου, I I (Νικ.Σουλούνιας) - '^7^13 E9) HELIOS TOURS Αριοτοτέλους,33 (Ηικ.Τσιμέττας) '» ) ROMS TOURS ΕΠΕ Αμμόχωστου,23 {Χατζηλιαμής-Φωστιέρης) " 2Ι0Ι 0 21) STEFANAKIS TRAVEL Αμοράντου,2Α (Ευγενία Στεφανάκη) ) PLOTIH Μεγ.Κων/νου,ορ.20 (Χρ. Στάνής) - " ) RHODES HOLIDAi Γ.ΕυσταΔέου,15-17 (Κολλιίκη Χιωτάκη) " A) BLUE BIRD Δημ. θέμε λη, 73 (Γ.Σ.Γιασιράνης Ο.Ε.), ) RIRGAS TRAVEL Βασ.Κων/νου, 15 (Σπύρος Ρίγγας) - " } RODOS EXPRESS Στοά Ροέκου (Γεώργ.Χατζάκης) " ) HOLIDAY PALLAS Χωρίο Αίνδος (Εμμ.Παλλάς) " ) MANOUSOS TRAVEL Ακτή Κονάρη " (Διαγόρας. Μανουσος) - 29} HELLEnIK TOURS Γρηγ.Δομπρβκη ^ Γεωργός Ζαχαράκης) Πλ ) TRAVELCO TOURS Ίωνος Δραγούμη, 5 (Ανδρ.Ανδρεάδης) ' J ) VISIIELLAS TOURIST Ακτή Κονάρη, 9 (Μιχ.Περράκης ) ' ) INTERNATIONAL TRAVEL Κένίεντυ,38 (Καλ.Γιαννακοπούλου) ' V ) HHODOS ORIOH TOURS ITD Εθελ. Δωδεκανησίων,29 (Πίλ'μος Ιρι)στος) Δ) RODINI TOURS Αλεζ.Διίκου (Πονογ. Γνοσιρ< νης) ) GOIiDE)l SUN HOIIDAIS Μιχ,ΠετρΕδη, 20 (Φωκ.Κοροβοχυρές) V2A592 36) KTDOH Εθελ. Λωδεκο νησίων,ια (Στέλ.Τυλλάκης) E-E US- Βλευθ,Β 38 )-EAHI-R83-TeURS- 39) riiatkor travel, Σύμη (Δημ.Κρυσοχύος) 7ΙΑ Ι3 AO) ΤΕΑλΠΙΙΚΑΧΗ!: TRXvEL Αεωφ.Ελευθερύσς,2 Κρεμαστή (Ι(ιχίν.Ισομπι.χ( χης) V 920ΑΙ 41) RHODIAN VILAOE HOLIDAYS Παπαλουκά, 49 (Ιωάν. Πολυταρίδης ", ) SYMI TOURS Σύμη (Νικ. Σύχαλλος ) " ) KOUROS TRAVEL Καρπάθου, 34 (Ιωάν. Κούρος ) " V ) CACTUS TRAVEL Ακτή Μιαούλη, 42 (Κώστας Κατσίβος) " / 323Θ4 45) GASTELLO TRAVEL Γεωργ.Παπανικολάου,9 (Μανώλης Χαρκιανάκης) " V ) ALBA TRAVEL Εθελ.Δωδ/νησίων, 3 (Ευγενία Μολανδρή) " 47) GREEK STAR Καθοπούλη, 21 (Αντών.πίκαδημητρίου " V ) Υψηλάντου, 20 (Αικατερίνη Καρατίιά) " ' 49) RODOS OLUUPOUS TRAVEL Ε9ν.Μακαρίου, 5 Λφάντου (Ηιχ.4 Λουκάς Αρχαγγελίτης ) ΑΝτηηιοΣ κιλχρλμας Χωρ.Κόσκινού (Αντων.Μαχραμάς) " ι ' 51) LOUCAS TRAVEL Λεωφ,Λίνδου,215 (Λουκάς Κυραμα ριός) " ) ΖΕΥΣ ΡΟΔΟΥ Ι.Μετα ίά,22 (Αιχοτ.Χοπίπη) " V2925I 53) ΔΑΝΕ Αμε ρικής,95 (Ηλίας Κωτιάδης " ) SYMIAH HOLIDAYS Σύμη (Γεώργιος Καλοδούκας) " V ) LYNDOS SUHTOURS Λίνδος (Δνοστ.Αναστασιάδης) ) SCARAHEE TRAVEL Γεωργ.Αέοντος,αρ.16 (Χρ.Γεροντίδης 4 Σια " V ) riuvll SPHVISEG LIiVDOS Χωρίο Αίνδος '31347 (Αλές.Εοββαίδης) 02ΔΔ "

28 npoeaeupti τουρίομου Η προέ^ευοη του τουρισμού της περιοχής εκφράζεται απο την εθνικότητα των τουριστών όπως αυτή καταγράφεται στα ξενοδοχεία κατα την άφιξη τους ή σύμφωνα με τα στοιχεία της διετίας που αναφέρεται στη Ρόδο οι Γερμανοί έρχονται πρώτοι με ποσοστό 26,5 ακολουθούν οι Α««2οι με ποσοστό 20,9, οι Σκανδιναβοί (Φιλανδοί, Σουηδοί, Νορβηγοί και Δανοί) με συνοδικό ποσοστό 21,8 οι 022ανδοί με 6,9 οι Αυστριακοί με 5,5 και οι Ιταλοί, Βέ2«οι, Λουξεμβουρ«ιανοί και Ελβετοί με συνοδικό ποσοστό 9,3. Οι εθνικότητες αυτές καλύπτουν το 90,8* της συνοδικής κίνησης της Ρόδου. Οι ά22ες εθνικότητες συμμετέχουν με μικρά ποσοστά (κάτω τις μονάδος) ωστόσο παρουσιάζουν ενδιαφέρον «ιατί είναι δυναμικές αγορές (Αμερική, Καναδάς, Ιαπωνία, Ισπανία, Κύπρος) που δεν έχουν ακόμα αξιοποιηθεί παρά το «ε«ονός ότι κάποιες προσπάθειες έπιναν προς αυτές τις απορές. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η κίνηση του οργανωμένου τουρισμού που προωθείται στην Ρόδο με αεροπλάνο ναυλωμένων πτήσεων (Charter flights). Ετσι προηπούνται οι Αππ2οι 2όπω παράδοσης στα ορπσνωμένα ταξίδίά και έπονται οι Γερμσνοί ακολουθούμενοι αποτις ά22ες εθνικότητες που αναφέραμε παραπάνω.

29 Πέυα»ί^ο 6ν6ίρ<: Τα μέσα ft^losevecac που avttnpoauneciouv τόσο τα ξενοδοχεία όσο και τα ^louna κατα^ίϋματα αποτελούν 3ασίκό παράγοντα στην τουριστική ανάπτυξη της πειοχής. Τα ευνοϊκά αναπτυξιακά κίνητρα σε συνδιασμό και με την ανυπαρξία επενδυτικών ευκαιριών σε άλλους τομείς έστρεψαντο επενδυτικό ενδιαφέρον προς τον τουρισμό και ιδιαίτερα προς την ξενοδοχεία με αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια η προσθήκη νένων υλικών στο ξενοδοχειακό δυναμικό της περιοχής να μην συνοδεύεται με ανάλογη αύξηση της τουριστικής ζήτησης. Η κατάσταση αυτή προβληματίζει τους τουριστικούς παρά><οντες οι οποίοι βλέπουν ότι σε μια περίοδο τουριστικής ύφεσης συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό η ανέγερση νέων ξενοδοχείων και μάλιστα σε περιοχές που θεωρούνται κορεσμένες. Βέβαια οι νέες αυτές μονάδες αναφέρονται σε παλιές εγκρίσεις και όχι σε πρόσφατες που φαίνεται να έχουν ανασταλεί εξαιτίας των γενικότερων οικονομικών συγκυριών (περιορισμούς χρηματοδοτήσεως, αύξηση επιτοκίων). Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχει ένας μεγάλος αριθός επιπλωμένων δωματίων που ο συνεχώς αυξημένος αριθμός κλινών σε συνδιασμό με την ύπαρξη μιας άλλης κατηγορίας καταλυμάτων που λειτουργούν χωρίς άδεια και αποτελούν την λε«όμενη "παραξενοδοχεία" δημιουργούν πρόσθετα 26

30 προβ^ιήματα στη σημβρι.νή τουριστική συγκυρία που διαταράσουν την ομα^ίή ;^6ΐτουρ«ία της τοπικής αΐίοράς. 0 πίνακας 10 δείχνει ποιο είναι το ξενοδοχειακό δυναμικό της Ρόδου κατά τα έτη Ετσι Βλέπουμε ότι στην Ρόδο το 1988 υπήρχαν 320 ξενοδοχειακές μονάδες οι οποίες περιλαμβάνουν κ2ίνες το , το , το και το που περιλαμβάνουν αντίστοιχα , , και κ2ίνες. Σε ότι αφορά τα ξενοδοχεία της Ρόδου με τα δεδομένα του 1990 το 36* του δυναμικού της ( κ2ίνες) βρίσκονται στα όρια του Δήμου Ρόδου, το 26,1* ( κ2ίνες) στην Κοινότητα Ιαήυσού (Ιξιά) το 20* (9.014 κ2ίνες) στην Κοινότητα Καλυβιών (Φα2ηράκι) το 7,1* (3.252 κήίνες) στην Κοινότητα Κόσκινου (Ρένη) και το 3,8* (1734 κ2ίνες) στην Κοινότητα Αψάνιου (Κο2ύμπια). Οσο αφορά τα δεδομένα του έτους 1992, βρίσκονται εντός των ορίων Δήμου στην κ2ίνες Δυτική π2ευρά της Ρόδου με σπουδαιότερη την Κοινότητα Ια2υσού που περιλαμβάνει κ2ίνες και κ21νες στην Δυτική π2ευρά του νησιού. Οι περισσότερες σπο αυτές βρίσκονται στις Κοινότητες Καήυθιών , Κόσκινου και Αφάντου κήίνες Πινσκάς 11. Οπως βλέπουμε 4 Κοινότητες Ια2υσός, Αφαντου, 27

31 Κόσκινού και Κα:ίυθι.ές αποτε:ίούν τις 5 τουριστικές ζώνες του νησιού. Ως προς την κατανομή των επιπ;ΐωμένων δωματίων στο νησί της Ρόδου με βάση τα δεδομένα του 1989 ( κ2ίνες) η κατανομή μεταζύ του Δήμου Ρόδου και των Κοινοτήτων του νησιού παρουσιάζει μια διαφορετική εικόνα. Η περιοχή του Δήμου Ρόδου συγκεντρώνει κ2ίνες (20,03%) η περιοχή του Φα2ηρακίου κ2ίνες (18,47%) η περιοχή της Λίνδου κ2ίνες (20,66%) η περιοχή Αφάνιου κ2ίνες (9,89%) και η περιοχή της Ια2υσού κ2ίνες (8,17%). Οι υπόλοιπες κ2ίνες κατανέμονται σε 17 ά22ες Κοινότητες του νησιού. Πρέπει να σημειώσουμε ότι τα μέσα αυτά εξυπηρετούν τις ανάγκες ψι2οξενείας σε ακρότατες περιοχές της Ρόδου που δεν διαθέτουν ξενοδοχεία και επομένως συμβά2ουν στην ανάπτυξη του αϊίροτουρι σμού.

32 niwakas. i o 1. ΕΞΕΛΙΞΗ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΡΟΔΟΥ ΚΑΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ, V Κστηγορίσς Β' Κσπιγορί»; Γ' ΚχπηγορΙας Δ' Κατηγορίας Ε' Κατηγορίας Μσνόώς lojvti; J W

33 8.23. ΚΝΟΙΚΙΛΖΟΜΕΝΛ Κ Π ΙΠ ΛίίΜ ΕΝ Α A iim A T IA MEPIOXHL ΡΟΔΟΥ ΚΑΤΑ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ, 1989*" Πίριοιή Κοινότητα Μονάδες Δωμάτια Ρόδος - πόλη Φαληράκι (Καλυθιές) Λίνδος ] Πεύκοι I Βληχά ) Αφόντου ] Κολύμπια I Ιαλυσός Αρχάγγελος Κρεμαστή Κόσκινού Λάρδος Θεολόγος Γεννάδι Χαράκι (Μαλώνα) Κιοτάρι (Ασκληπειός) ΠαστΙδα Κάλαθος Παραδείσι Κατταβιά Φάννες Τορωνή Καλαβάρδα ΑρχΙπολη Λαχανιά 20,03 18,47 15,13 0,40 0,36 0,30 Πηγή: EOT / Διεύθυνση Τουρισμού Δωδεκανήσου. (I) Περιλαμβάνονται μόνο τα δωμάτια που λειτουργούν με άδειες ττ

34 Κ υ κ ^ ίο ο ε ρ χ α ο ί evo5oxtac Με βάση τα στοιχεία των ισο;ίο«ισμών των ΑΕ των που εκμετα2εύονται Εενοδοχεια της Ρόδου ετών κάτω απο ομοιόμορφες κατά το δυνατό συνθήκες (αποκ;^ε Ισθηκαν ακραίες περιπτώσεις) καταρτίσθηκαν 2 πίνακες που περιλαμβάνουν κατά κατη^^ορία τον συνοδικό κύκ2ο εργασιών. Ετσι 2οιπόν υπο2ο«ίσθηκε ο συνοδικός κύκρος εργασιών των ξενοδοχείων Ρόδου κατά το 1988 σε 27.Α δρχ. το οποίο αναδύεται σε «ια τα ξενοδοχεία πο2υτε2είας σε «ια τα ξενοδοχεία Α κατηγορίας, σε «ια τα Β, σε «ια τα Γ και «ια τα Ε Το 1989 το ποσό ανήήθε σε το 1990 σε και το 1991 σε Η προσέ««ιση του κύκ2ου εργασιών των ξενοδοχείων της Ρόδου «ίνεται με την μέθοδο της ημερήσιας δαπάνης που οι τουρίστες πραγματοποιούν εντός του ξενοδοχείου. Ετσι με βάση τις τιμές των ετών (Πιν. 13) που περιλαμβάνονται στα επίσημα συμβόλαια των ξενοδοχείων της Ρόδου με τους οργανωτές ταξιδιών καταρτίσθηκε ένας πίνακας με τιμές κατά κατηγορία ξενοδοχείου περίοδο και μέση τιμή. Τις τιμές αυτές που κυμαίνονται «ια το 1988 απο «ια το 1989 απο δρχ. και «ια το 1990 και 1991 απο τις 31

35 πο3:3απ3αο tοζουι.ιε με τον αριθμό διανυκτβρεύσεων βριοκουμε την υνο;ίικ,ή δαπάνη. Στον υπορο«ιομό ξενοδόχειακών περί ;ΐαμθάνοντα ι ισπράξεων με την μέθοδο αυτή οι έκτος "πακέτου" δαπάνες τουριστών εντός

36 ΠΙΝΑΚΑΝ 14 * η ε ν ο λ ο χ ε, λ t h e ρ ο λ ο τ κ λ τ λ (Σε χιλιάδες) Κατηγορία καταλύματος Ημερήοια Συνολική δ/ρεοοεις Ημερήσιο δακάνη ά/ροχ δακάνη ^νοδοχείο ΑΑ' Ξενοδοχείο Α' Ξενοδοχείο Β Ξενοδοχείο r Ξενοδοχείο Δ' Ξενοδοχείο Ε Πηγή: Ένωση Ξενοδόχων Ρόδου. (1) Οι δαπάνες στο ξενοδοχεία ΑΑ, A Γ τον ύπνο παι ηρωίνά και στο Δ. Τουριστικά Γραφεία Ρόδου, fai Β ηεριλαμβάνουν τον ύπνο, tc U icivodothq Ί>οΰ κήΐμ roe ΙΛ Δ/ PCv? Γηττο/ηνιτ ΛήΙδΜΗ c. / Pfv.? Mfiept4iiA Χί ντολ'km ΑΛήΛνΜ.. G 0(S5-5 ς ΐ5 lo<i "IIS.JOO G065 1 '104^ θδο 4 325S8^ /8,4 S0.52) 4i i65 ^20 4('2&5 Π TGG.'ioS'^ho ^ 1 ^041,5^0, -5..^8δ..ι^.ο ) 30,? 31G5 _ ^ -1 4^<ί.ΐΑ M <G5 2 8^1.88' -O'....U8<83... IGoo....iD55-8o8 'Goo t 23S , iss M55 V o U 5 o.3s<^ M55 5e.S5 8.ο85Τ ^ 3 ^G>&gs<i/a \

37 A c - m A ' u A t a -a ^ m a t a. T T e, t^aka^ i 3 Ί'η^ Y W ~f'nt 4 A J t m ^ ^ A c u i - A. J 6 4 X SL I L a L - l ^ S a O -,.^J7i?.. 4. lu 7 o L ' - - A J j2 A A m u ^ m ^ O i A Ί,ύ ^^.. A ^ a o J ) - -. m. _ ij2i?.4. S ~V 4 M^ -. i M - Λ 4 0 Α ^. Λ -? β - α -.. ^ Λ 4 ο ΰ ^. - M C o o.. _ ^ 4 λ ο ο. SJM- ΜΛ^Ο-,.- A^SoiL -..ϋρ.α.-_- ^.5 '3 Ρ -. ' / ^ C L -isad- Lkio_ 4 Ά - Μ ΐ. ψ ^, ί. C m " V i k l A ^ 't ^ A 'A T C A C, % (X1 49.W - ί % 0 ΰ MMC - (. i d O - i l O A ^ ---- ii---- Λ. - - Λ Μ _ 2 ^ < S 2 2 _ - kί(^ίί\λ^'. r - d X t. J i. m.. Λ.Μ. -L ^ ^ - -f.ifea ^J/C lu i j O P S ( l /, 5 i i h i \ ^ X ( / j - l i A \ ^ A c O -. f \. )-/ Ti':/^-,j1 :?, & - hmc J-, J<2i. ι,.ίχ Q S4oil ix 'io M i i i 4 4 i 4.Φ ΰ ΐ V fi?,7 [ A J '^,'/!. i i i t. /. yc>?

38 Τουριστίκτί Sanavn 0 uno;io«l σμός; τη«ς συνολικής; τουριστικής δαπάνης των τουριστών της Ρόδου ήταν ένα πρόβλημα που μέχρι σήμςρα δβν μπόρεσε κανείς να το προσε««ίσει επειδή δεν υπήρχαν πρωτογενή στοιχεία απο τις τουριστικές επιχειρήσεις ούτε αποτελέσματα δε ι ίίματοληπτ ι κών ερευνών «ια την σύνθεση της τουριστικής δαπάνης των τουριστών. Υστερα όμως απο τον υπολογισμό που έ«ινε ^ίΐα την δαπάνη εντός του ξενοδοχείου και των αποτελεσμάτων μιας έρευνας της Πανελλήνας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων «ια την ποσοστιαία σύνθεση της τουριστικής δαπάνης έ^{ΐνε μια προσπάθεια να προσδιορισθεί η τουριστική δαπάνη κάθε κατηγορίας τουρίστα χωριστά (με βάση την κατηγορία του ξενοδοχείου του) και κάθε κατηγορία δαπάνης (διαμονή διατροφή - ποτά - εκδρομές μετακινήσεις - ψυχα^ω^ίί διασκέδαση - α«ορές - διάφορα) που υπολογίσθηκαν ύστερα απο προσωπική έρευνα που έ«ινε απο τον Πιλ. Λογοθέτη προσδιορίσθηκε η μέση κατά ξένο επισπέπτη δαπάνη που πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο το 1988 (Πιν. 8.29) (Πιν. 15). Στις υποσημειώσεις του σχετικού πίνακα περι«ράφεται η μεθοδολοκία που ακολουθήθηκε «ια τον προσδιορισμό της δαπάνης των αλλοδαπών επισκεπτών της Ρόδου που κυμαίνεται απο δρχ. «ια πελάτη ξενοδοχείου πολυτελείας μέχρι δρχ. «ια πελάτη 35

39 κατα;ΐύματος της κατηγορίας των ενοικιαζόμενων δωματίων. Με βάοη τα δεδομένα της κατά κ3άση ξενοδοχείου δαπάνης του ξένου επισκέπτη και «νωρίζοντες τον αριθμό των τουριστών προσδιορίστηκε η συνοδική δαπάνη κατά είδος και κατη^ίορία καταλύματος «ια τους α;ΐ3οδαπούς τουρίστες της Ρόδου πο^ΐυήμερης παραμονής στο ποσό των 74,3 δισ. δρχ. «ια το 1988, Πίν. 16 και 17. Εαν στο ποσό αυτό προσθέσουμε «ια τη δαπάνη των ημεδαπών που εκτιμήθηκε σε 5 δισεκ. δραχμές, τότε μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η συνοδική δαπάνη των αή^ΐοδαπών και ημεδαπών τουριστών της Ρόδου κατά το 1988 φθάνει τα 80 δισεκ. δρχ. περίπου.

40 ΛΑΠΑΝΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΡΟΔΟΥ ΠΟΛΥΗΜΕΡΗΣ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ ΚΑΤΑ ΕΙΔΟ Σ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΟΣ ΔΙΑΜΟΝΗΣ, 1988"' Είδος δαπάνης/ Κατηγορία Καταλύματος ΑΑ % Α' Ξενοδοχεία Β' Γ h Λ 9. Ε 9 δωμάτια ΜΟ 9 συνόλο 1. Διαμονή'^ " 40, " 39.3 ΙΟ.δΟΟί '* 32, , ,5 36,9 2. Διατροφή Ποτά" , , , , , ,8 26,8 3. Εκδρομές Μετακινήσεις'* , , , , ' " 9,4 8,9 4. 'Ρυχαγιογία - Διασκέδαση'* , *, , Αγορές (Ψώνια)" , Π , , ,8 6. Διάφορα"» , , , ,3 Σύνολο , , , , , ,0 100,0 Πηγή: Ειδική έρευνα (1) Δεν κεριλαμβάνονται οι δαπάνες των επισκευτών μιας ημέρας (κρουαζιέρες) και των περιηγητών με θαλαμηγούς. α) Η μέση διαμονή στο καταλύματα της Ρόδου κατά το 1988 ήταν: ΑΑ 8.10 ημέρες, A 10,59, Β' 8,25, Γ 9.40, Δ' 8,49, Ε' 7,90 ενοικιαζόμενο δωμάτιο 8,20 ημέρες. Με τα δεδομένα αυτά και με τις τιμές κατά ζενοδοιειο υπολογίσθηκε η δαπάνη διαμονής. Γιο τις λοιπές δαπάνες λήφθηκαν υπόψη και τα αποτελέσματα έρευνας της ΠΟΞ (Παννελήνιας Ομοσπονδίας Ηενοδόχων). (3) Περιλαμβάνεται και η δαπάνη του πρωινού και ενός γεύματος. (4) Περιλαμβάνεται και η δαπάνη του πρωινού. (5) Περιλαμβάνεται η δαπάνη για το δεύτερο γεύμα των πελατών ξενοδοχείων ΑΑ' - Β'. για τα γεύματα και το πρωινό (εκτός Γ") των πελατών των άλλων καταλυμάτων και για τα EXTRA και ποτά όλων των κατηγοριών πελατών εντός και εκτός ξενοδοχείου (εστιατόριο. SNACK - (6) Περιλαμβάνεται η δαπάνη γιο τις εκδρομές εντός της Ρόδου και εκτός (Εύμη), οι δαπάνες για μετακινήσεις με τα αστικά και υπεραστικά συγκοινωνιακά μέσα τα κόμιστρα για χρήση ταξί και η δαπάνη ενοικιασης αυτοκινήτων. (7) Από έρευνα προέκυψε ως ελάχιστη μέση δαπάνη για την κατηγορία αυτή. (8) Περιλαμβάνονται οι δαπάνες για νυκτερινά κέντρα, δισκοθήκες, για αθλητικές δραστηριότητες στη θάλασσα, για τέννις, γκόλψ κτλ. (9) Περιλαμβάνονται και οι επι πιστώσει πωλήσεις ειδών μεγάλης αξίας (γούνες κτλ). (10) Περιλαμβάνονται όλες οι άλλες δαπάνες που δεν ανήκουν σε καμιά άλλη κατηγορία (τηλειρωνικά τέλη, ταχυδρομικά κάρτ - ποστάλ. εφημερίδες κτλ.).

41 vv IQ> tyno.mkh ΔΑΠΑΝΗ ΑΛΛΟΔΑΠΗΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΡΟΔΟΥ ΠΟΛΥΗΜΕΡΗΣ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ ΚΑΤΑ ΕΙΔΟΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΚΑΙ Κ.ΔΤΗΙΌΡΙΑ ΚΑΤΑΑΥΜΑΤΟΣ, 198«(Σε χιλιάδες) Είδος δοϊάνης ΠοΧυτελείος A Κατηγ. Β' Κατηγ. Γ Καππ- Δ Καττ(γ. Ε' Κοππ- Ενοικ. δ Ευνόλο 1. Διαμονή 2. Διατροφή - Ποτά 3. Εκδρομές - Μετακινήσεις 4. ΊΔιχαγοτγία - Διασκέδαση 5. Αγορές (Ψώνια) 6. Διάφορα , % , ,9 3% , , , , ,0 Πηγή; Ειδική έρευνα

42 LYNOAIKH ΛΛΠA^H ΑΑΑΟΔΑΠΩΝ ΤΟΥΡΙΓΓΩΙΝ ΡΟΔΟΥ ΠΟΔΥΜΜΕΡΜί; Π ΑΡΑΜ ΟΝΗ! ΚΑΤΑ ΚΑΤΗΙΟΡΙΑ ΚΑΤΑΑΥΜ ΑΤΟ! ΔΙΑ Μ Ο Ν Η!, 1988'" Λφίξπς Δοιιάνη Ιύνολο γορ(ο αλλοδαπών κοι' άτομο δοίάνης (οε χιλιά&εο Πολυτελείας Α Κατηγορίας Β' Κατηγορίας Γ Κατηγορίας Δ' Κατηγορίας Ε' Κατηγορίας Ενοικιαζόμενα δωμάτια Ιύνολο/ΜΟ 49, , , , , , , ,0 Πηγή: Ειδική έρευνα. (I) Η δακάνη των ημεδακών τουριστών υπολογίζεται σε 5 δισ. δραχμές περίπου και την επισκεπτών μιας ημέρας (κρουαζιερίοτες),τοοεκοτομ.

43

44 κ ε : ο > I ο Τ o u p L σ jj ο r & Π Ρ ίφ Ε Ρ ία κ ή Α ν α π τ υ τ ι Η ου^κέντρωσ Ρόδο των φυσικών δομικών και πολιτιστικών OaeQ της τοιρρ στοιχ χειων τα οποία αποτε^ίούν τις πρώτες ής Βιομηχανίας κατέστησε τον τουρισμό αυτόχρημα περιφεριακη δραστηριότητα τόσο σε ό:^ο τ χώρο του νησιού όσο και στο ευρύτερο του Νομού κ Κράτους γενικότερα. Κανένας ά^^ίος κ^ιάδος της δευτερογενής κ τριτο«ενής παρα«ω«ής δεν είναι τόσο οργανικά δεμενος την περιφεριακη όσο ο Τουρισμός και αυτό κιατί Τουρισμός είναι μια δραστηριότητα που στηρίζεται στην αξιοποίηση ό;ίων των πόρων των οποίων το τελικό ι διαμορφώνεται σε Τουριστικό προϊόν και καταναήιι εκεί που παρά«εται. 0 τουρισμός θεωρείται έν τους σημαντικούς κλάδους του τριτο^ενή τομέα «ιατι 1) Με τις διάφορες επενδύσεις που γίνονται (ιδιωτικές και δημόσιες) «ια χάρη της ανάπτυξης τουρισμού έχουμε ταυτόχρονα ανάπτυξη και αξιοποίηση του τόπου. Η συγκέντρωση ήοίπόν ό3ων των πρώτων υ^ών της Τουριστικής Βιομηχανίας στην Ρόδο αποτέήεσε την έήξη του Τουριστικού ρεύματος. Για την αξιοποίηση του ρεύματος αυτού σε πρωταρχικό παρα«οντα της οικονομίας

45 1988 OL πληρωμές ανή^θαν σε 78,7% των δςαθέοίμων πιστώσεων δη^ , το 1989 σε 86,9% δ η , το 1990 σε 92,3% δη και το 1991 σε 98,9% δη (Πιν. 18). Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι η απορροφητικότητα των πιστώσεων που αφορούν νομαρχιακά προγράμματα φθάνει το 100% ενώ εκείνη που αφορά προγράμματα κεντρικών φορέων είναι πο2ύ κάτω 2ο«ω των ίίνωστών γραφειοκρατικών 2ό«ων. Πέρα σπο τους απόλυτους αριθμούς τις δημόσιες επενδύσεις χαρακτηρίζεται και ο τομέας που τις δέχεται και η περιοχή στην οποία κατευθύνονται. Ος προς τον τομέα απο της τετραετίας «ίνεται φανερό ότι τό με«α2ύτερο μέρος αποροφούν οι συγκοινωνίες (λιμενικά έρ)ία, αεροδρόμια, οδοποιία) το 25% των νομαρχιακών προ^ραμμάτών και το 66% των Γ10Π και ακολουθούν η εκπαίδευση με ποσοστό 23%, ύδρευση απόχέτευση με ποσσστό 21% και με μικρά πσσοστά από 1,1%-5,9% σ οικισμός (σχέδια πό2ης) η «εωρ«ία, τα δάση, η αλιεία, η υϊίεία, ό τουρισμός, τα μνημέια του πολιτισμού. Ορισμένα έρ«σ έχουν χρηματοδοτηθεί κατά τα έτη Είναι η δημιουργία 2ημνοδεξαμενής στο Γενάδι 90-91, Ρόδου προϋπολογισμού 500 εκατ. δρχ. η κατασκευή αδρευτικού δικτύου του φράκμστος της Κοινότητας Λιπο2ακκίας προϋπολογισμού 1 δισ. χρηματοδοτουμένα απο τα ΜΟΠ Αιγαίου. Στον τομέα των συγκοινωνιών