ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Transcript

1 ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΨΕΩΝ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ Ε.Π.Δ.Ο. ΓΙΑ ΤΙΣ ΦΟΙΤΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ. ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΦΟΙΤΗΤΕΣ: ΚΕΧΑΓΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ (Α.Μ. 332) ΚΑΛΥΚΑΚΗ ΑΝΝΑ (Α.Μ. 575) 1

2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σκοπός της εργασίας είναι η έρευνα και η ανάδειξη της γνώμης των φοιτητών της σχολής μας, Εφαρμογές Πληροφορικής στην Διοίκηση και στην Οικονομία, για τις ανάγκες τους προς το σύνολο των σπουδών τους. Η έρευνα περιέχει μια ευρεία γκάμα ερωτήσεων μέσω ενός ερωτηματολογίου που έχουμε δημιουργήσει και θα το αναλύσουμε στην συνέχεια. Οι ερωτήσεις είναι γενικής φύσεως και έχουν σχέση κυρίως με την σχολή, τους καθηγητές, τα μαθήματα, τα κτήρια και τις αίθουσες, την γραμματεία, την ζωή τους στην Λευκάδα, τα σπίτια τους και τις μετακινήσεις τους. Τα ερωτηματολόγια δημιουργήθηκαν και μοιράστηκαν στους ίδιους του φοιτητές που βρίσκονται στον τρίτο χρόνο και μετά των σπουδών τους. Χρησιμοποιήθηκαν φοιτητές οι οποίοι βρίσκονται μετά το τρίτο έτος των σπουδών τους διότι θα είχαν μια περισσότερο εμπεριστατωμένη άποψη για το σύνολο των σπουδών τους. Για την επεξεργασία και ανάλυση του ερωτηματολογίου χρησιμοποιήσαμε το Στατιστικό πρόγραμμα SPSS 18(Predictive Analytics SoftWare (PASW) Statistics 18 (formerly SPSS Statistics)). Είναι ένα πολύ καλό σημαντικό εργαλείο για την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων. Μέσω της εργασίας μας θέλαμε να αναδείξουμε τυχόν προβλήματα και παραλείψεις της σχολής προς τους φοιτητές. Για να μπορέσουμε να διορθώσουμε κάποια πράγματα και να γίνει ακόμα καλύτερη η ποιότητα σπουδών των φοιτητών. Πιστεύουμε ότι μέσω της εργασίας θα τονιστούν και θα διορθωθούν τυχόν λάθη και παραλείψεις. 2

3 Α. Γενική προσέγγιση ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.0 Επιστήμη και Έρευνα σελ Έρευνα στην Ελλάδα- Στατιστικά στοιχεία σελ Επιστημονική Έρευνα σελ Τεχνικές συλλογής δεδομένων στην ποιοτική έρευνα σελ Συνέντευξη-Είδη Συνέντευξης σελ Η συνέντευξη ως εργαλείο συλλογής δεδομένων σελ Ερευνητικές Τεχνικές σελ Εφαρμογές της ποιοτικής έρευνας σελ Διαδικασία συνέντευξης σελ. 21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο 2.0 Γενικές έννοιες για την στατιστική έρευνα σελ Εντοπισμός πηγών στατιστικών δεδομένων σελ Η επάρκεια του Ελληνικού συστήματος και το σύστημα πληροφόρησης της ΕΕ σελ Οι εξελίξεις της τεχνολογίας και η στατιστική έρευνα σελ. 25 3

4 2.4 Οι φάσεις στάδια της ποσοτικής έρευνας σελ Εργασίες οργάνωσης και προετοιμασίας της στατιστικής έρευνας σελ Κατάρτιση χρονοδιαγράμματος σελ Κατάρτιση ερωτηματολογίου σελ Κατάρτιση οδηγιών για την διενέργεια έρευνας και την συμπλήρωση του ερωτηματολογίου-σχεδίου δειγματοληψίας σελ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο 3.0 Μέτρηση του βαθμού ανταπόκρισης των μονάδων του δείγματος σελ Προσδιορισμός μεγέθους του δείγματος σελ Απλή ή απεριόριστη δειγματοληψία σελ Επιφανειακή δειγματοληψία σελ Εκτίμηση σφαλμάτων στην απλή τυχαία δειγματοληψία σελ Κατάρτιση σχεδίων πινάκων σελ Μέθοδοι συλλογής στατιστικών δεδομένων σελ Συλλογή στατιστικών δεδομένων από δευτερογενείς πηγές Σελ. 36 4

5 Β. Ερευνητικός σχεδιασμός και μεθοδολογία 1 Σκοπός της έρευνας 1.1 Κύριος σκοπός σελ Χρησιμότητα της έρευνας σελ Μεθοδολογία της έρευνας 2.1 Ερευνητική περιοχή σελ Επιλογή δείγματος σελ Σχεδιασμός του ερευνητικού εργαλείου σελ Διεξαγωγή της έρευνας σελ Περιορισμοί της έρευνας σελ. 43 Γ. Αποτελέσματα και συζήτηση 1 Αποτελέσματα-Συζήτηση σελ Αποτελέσματα περιγραφικής στατιστικής σελ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ σελ. 90 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σελ. 91 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ σελ. 91 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ σελ

6 Α. ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Κεφάλαιο 1 ο 1.0 Επιστήμη και Έρευνα Ο όρος επιστήμη παράγεται από το ρήμα επίσταμαι που σημαίνει «γνωρίζω καλά». Τον όρο «επιστήμη» καθιέρωσε ο Πλάτων ο οποίος υποστήριξε πως η επιστήμη είναι η ασφαλής και η αναμφίβολη γνώση. Οι αρχαίοι Έλληνες σοφοί όμως δεν περιορίζονταν στη γνώση ενός γεγονότος αλλά αναζητούσαν και την αιτιολογία του.αυτό ακριβώς αποτελεί το σημαντικότερο βήμα που ανύψωσε την απλή εμπειρία σε επιστήμη. Άλλωστε ο Αριστοτέλης θεωρούσε ότι η επιστήμη είναι ένα συνεπές σώμα από αποδεικτικούς συλλογισμούς, άποψη που επικρατεί στην περίοδο του Μεσαίωνα. Η επιστήμη δεν υποθέτει πως γνωρίζει εκ των προτέρων την αλήθεια για τον εμπειρικό κόσμο. Υποθέτει πως πρέπει να ανακαλύψει την αλήθεια. Αυτοί που ισχυρίζονται ότι γνωρίζουν εκ των προτέρων την εμπειρική αλήθεια «επιστημονικοί δημιουργιστές» δεν μπορούν να κάνουν λόγο για επιστήμη. Η επιστήμη προϋποθέτει μια κανονική τάξη στη φύση και υποθέτει πως υπάρχουν υποκειμενικές αρχές σύμφωνα με τις οποίες ενεργούν τα φυσικά φαινόμενα. Υποθέτει πως αυτές οι αρχές ή οι νόμοι είναι σχετικά σταθεροί. Αλλά δεν υποθέτει πως έχει τη δυνατότητα να γνωρίζει εκ των προτέρων ούτε ποιες είναι αυτές οι αρχές, ούτε το ποιά είναι η πραγματική δομή-τάξη των εμπειρικών φαινομένων. Με την ντετερμινιστική θεώρηση των πραγμάτων και την εμπειρική μεθοδολογία η επιστήμη βασίζεται στο πείραμα και την παρατήρηση. Με την εις άτοπον απαγωγή και τον απαγωγικό 6

7 ή επαγωγικό συλλογισμό παράγει ερμηνευτικά μοντέλα με πρακτικό αντίκρισμα. ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ «ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ» ΕΙΚΟΝΑ 1 «Ο τελικός σκοπός της επιστήμης είναι η αλήθεια» (BALZAK) «Η επιστήμη είναι η αλήθεια με βάση τη λογική» (V. HUGO) «Επιστήμη σημαίνει γνώση.σύμφωνα με την καθιερωμένη έννοια είναι γνώση ορισμένου είδους,του είδους δηλαδή που ζητά γενικούς νόμους αναφερόμενους σε σειρά ειδικών περιπτώσεων. (B.RYSSELL) Η έρευνα αποτελεί ένα από τα κυριότερα εργαλεία ανάπτυξης και προόδου μιας κοινωνίας. Η έρευνα χωρίζεται σε βασική και εφαρμοσμένη. Βασική έρευνα γίνεται κυρίως από πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα ενώ εφαρμοσμένη γίνεται και από επιχειρήσεις. Το υψηλό επίπεδο έρευνας σε μια χώρα συσχετίζεται στατιστικά με υψηλό εισόδημα. Η Βασική Έρευνα γίνεται για την προώθηση της ανθρώπινης γνώσης χωρίς προσδοκίες για άμεσα απτά οφέλη. Παρ' όλα αυτά, τα αποτελέσματα της βασικής έρευνάς είναι το θεμέλιο για την εφαρμοσμένη και πολλά 7

8 ερευνητικά έργα που στην αρχή φαινόντουσαν άνευ πρακτικής σημασίας κατέληξαν σε πραγματικές τεχνολογικές επαναστάσεις (όπως το λέιζερ πχ). Η Εφαρμοσμένη Έρευνα έχει σαν προορισμό την επίλυση πρακτικών προβλημάτων του σύγχρονου κόσμου και όχι την παραγωγή επιστημονικής γνώσης αυτής καθ αυτής. Χρησιμοποιεί ως βάση την βασική. 1.1 Έρευνα στην Ελλάδα- Στατιστικά στοιχεία Δυστυχώς στην Ελλάδα οι δαπάνες στην Έρευνα είναι πενιχρές, βρισκόμαστε στην 23η θέση από τις 25 ενώ στις πρώτες θέσεις είναι η Γερμανία, Σουηδία, Φινλανδία και Δανία. Στην Ελλάδα οι δαπάνες για την έρευνα και τεχνολογία αντιστοιχούν μόλις στο 0,6% του ΑΕΠ την στιγμή που οι δαπάνες της ΕΕ στην έρευνα και ανάπτυξη ανήλθαν στο 1,98 % του ΑΕΠ το Στις ΗΠΑ οι δαπάνες για την Έρευνα βρίσκονται στο 2.6% με στόχο την περαιτέρω αύξηση τους σύμφωνα με δηλώσεις του Αμερικανού Προέδρου Τζόρτζ Μπούς το Στην καινοτομία (μια έννοια ευρύτερη της έρευνας) η Ελλάδα είναι στις χειρότερες θέσεις της ΕΕ 25η. Σε ένα σχετικό άρθρο της Καθημερινής διαβάζουμε: από τις 203 περιοχές της Ευρώπης των 25 [ ], στην τελευταία θέση (203η θέση) αναφορικά με την καινοτομικότητα βρίσκεται το Νότιο Αιγαίο, ενώ το Βόρειο Αιγαίο, η Δυτική Μακεδονία, η Θεσσαλία, η Πελοπόννησο, και η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη καταλαμβάνουν αντίστοιχα την 202η θέση, την 201η, την 200η, την 199η και την 197η. [πηγή:ευρωστάτ] Που οφείλεται αυτή η κακή θέση της χώρας; Όπως ήδη σημειώσαμε, η Ελλάδα επενδύει ένα πολύ χαμηλό ποσοστό του ΑΕΠ της στην έρευνα. Χώρες όπως η Τουρκία ή η Πορτογαλία είναι αρκετά μπροστά μας, ενώ 8

9 κάποιες σκανδιναβικές χώρες και οι ΗΠΑ έχουν έως και 5 φορές μεγαλύτερο ποσοστό. Μάλιστα στο γράφημα βλέπουμε ότι το οι δαπάνες μας έπεσαν ως ποσοστό του ΑΕΠ, ενώ στις περισσότερες χώρες (ειδικά στις πρωτοπόρες) ανέβηκε! ΕΙΚΟΝΑ Επιστημονική Έρευνα Η επιστημονική έρευνα όχι μόνο επαληθεύει, απορρίπτει βελτιώνει ή τροποποιεί μια θεωρία, αλλά παράγει και νέες θεωρίες για την εξέλιξη των φυσικών και κοινωνικών φαινομένων με σκοπό την πρόβλεψη προσεχών σταδίων αυτής της εξέλιξης( βλ. Καραγιώργος Δ.) 9

10 Επιστημονική έρευνα θεωρούμε το σύνολο των πειραματικών και θεωρητικών ενεργειών που τείνουν να διερευνήσουν τους νόμους οι οποίοι ρυθμίζουν τα φυσικά και κοινωνικά φαινόμενα. Στην αρχαιότητα κέντρα επιστημονικής έρευνας ήταν η Πυθαγόρεια σχολή, η Πλατωνική Ακαδημία, το Αριστοτελικό Λύκειο και το Μουσείο της Αλεξάνδρειας. Τα κέντρα όμως αυτά διαφέρουν από τα κέντρα της σύγχρονης εποχής γιατί οι έρευνές τους ήταν ατομικές ενώ στο πλαίσιο της σύγχρονης πραγματικότητας διεξάγονται από ομάδες επιστημόνων. Συνεπώς η επιστήμη σήμερα δεν είναι ένα σύνολο αληθειών αλλά ένα σύνολο τεχνικών μεθόδων, έρευνας και προβλημάτων,αβεβαιοτήτων που αποτελούν αντικείμενο έρευνας. Το αντικειμενικό κύρος της επιστήμης οφείλεται στο γεγονός ότι δεν ταξινομεί τις ίδιες της τις γνώσεις σε κανένα σταθερό και προνομιούχο σχήμα,ότι είναι πάντα διατεθειμένη να αλλάζει σχήμα αναφοράς. Στην εποχή μας η επιστήμη χαίρει υψηλής εκτίμησης. Είναι ευρύτατα διαδεδομένη η πεποίθηση ότι υπάρχει κάτι το εξαιρετικό σε σχέση με την επιστήμη και τις μεθόδους της αναγνωρίζοντας της μία αξιοπιστία ειδικού τύπου. Συνακόλουθα η επιστήμη διέπεται από ορισμένα χαρακτηριστικά τα οποία αποτελούν ταυτόχρονα και αναγκαία εννοιολογικά-συγκροτησιακά της στοιχεία : 1) H Επιστήμη αποτελεί μια συστηματική,μεθοδολογικά οργανωμένη πνευματική δραστηριότητα που διέπεται από λογική συνοχή και αποβλέπει στην κατανόηση,στην εξήγηση και στην πρόβλεψη φαινομένων. 2) Νομιμοποιεί την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων της μέσα από τον ανοικτό κριτικό έλεγχο και τη διυποκειμενική ισχύ των πορισμάτων της. 3) Συνδέεται άρρηκτα με την ουσία της γνώσης, με την αναζήτηση της νέας επιστημονικής γνώσης. 4) Συνδέεται με ένα σύνολο διαδικασιών,συνήθως πειραματικών που σκοπεύουν στη διερεύνηση των μυστικών της φύσης και στην επιβεβαίωση ή διάψευση των θεωριών σχετικά με τη συμπεριφορά της. Συνεπώς ένας 10

11 ισχυρισμός είναι επιστημονικός αν και μόνο αν έχει πειραματική θεμελίωση. Έτσι,δικαίως ο Bertrand Russell υποστήριξε ότι «δεν είναι το τι πιστεύει ο άνθρωπος της επιστήμης αυτό που τον χαρακτηρίζει, αλλά το πώς και το γιατί το πιστεύει. Οι πεποιθήσεις του βρίσκονται συνεχώς υπό έλεγχο και δεν είναι δογματικές. Βασίζονται σε στοιχεία και όχι στην αυθεντία ή την ενόραση». Σύμφωνα με αυτήν την άποψη η επιστήμη είναι ένας προνομιούχος τρόπος γνώσης και θεμελίωσης αυτής της γνώσης. 1.3 Τεχνικές συλλογής δεδομένων στην ποιοτική έρευνα Μία συνήθης ταξινόμηση που βασίζεται στο είδος των δεδομένων που συγκεντρώνουν οι επιστημονικές έρευνες διακρίνει τις έρευνες σε ποιοτικές(qualitative) και ποσοτικές (quantitative). Η συλλογή δεδομένων χρησιμοποιώντας ποιοτικές μεθόδους είναι μια πολύπλευρη διαδικασία με τέσσερα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: (α) Ο σκοπός είναι μια όσο το δυνατόν πλουσιότερη περιγραφή του πραγματικού πλαισίου της έρευνας (β) Δεν είναι εκ των προτέρων καθορισμένο επακριβώς το τι δεδομένα θα συλλεχθούν (γ) Χρησιμοποιούνται πολλαπλές μέθοδοι συλλογής δεδομένων (δ) Τα δεδομένα δεν είναι αντικειμενικά. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονιστεί ότι οι μέθοδοι που περιγράφονται παρακάτω δεν είναι ανεξάρτητες από τον ερευνητή. Ο ερευνητής είναι αυτός που διαρκώς διαμορφώνει τον τρόπο χρήσης αυτών 11

12 των μεθόδων και η διαδικασία όσο και το αποτέλεσμα εξαρτώνται από τη στάση που παίρνει και το πώς χειρίζεται την έρευνα. Έτσι, υποστηρίζεται ότι ο ίδιος ο ερευνητής είναι το ερευνητικό εργαλείο (Ball, 1990). Η ποιοτική έρευνα στηρίζεται στην κατηγοριοποίηση και την ερμηνευτική των προσωπικών βιωμάτων και εμπειριών. Είναι φανερή η διαφορά με τις ποσοτικές μεθόδους έρευνας όπου θεωρητικά αν διαφορετικοί ερευνητές μελετήσουν το ίδιο φαινόμενο χρησιμοποιώντας την ίδια μέθοδο και διαδικασία θα πρέπει να καταλήξουν στα ίδια συμπεράσματα. Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένες τεχνικές συλλογής δεδομένων που χρησιμοποιούνται σε έρευνες ποιοτικής μεθοδολογίας. 1.4 Συνέντευξη-Είδη Συνέντευξης Οι συνηθέστερες τεχνικές της έρευνας είναι συστηματικές.τα μέσα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε στην ποσοτική έρευνα είτε στην ποιοτική. Η συνέντευξη είναι η διαδικασία ανεύρεσης της αλήθειας βασιζόμενη στην εμπειρία, σε γνωστικά κείμενα. Είναι η πιο διαδεδομένη μέθοδος συλλογής δεδομένων στις ποιοτικές έρευνες και για αυτό το λόγο δίνονται επιπλέον βασικά στοιχεία. Η συνέντευξη είναι εκείνη η διαδικασία όπου ένα άτομο κάνει ερωτήσεις κι ένα άλλο απαντάει. Η συνέντευξη έχει μια ποικιλία από χρήσεις και είδη. 12

13 Χρησιμοποιείται κυρίως: (α) Για συλλογή - καταγραφή εμπειριών ή συμπεριφορών: π.χ. «αν ήμουν μαζί σου τότε ή σήμερα τι θα σε έβλεπα να κάνεις;», (β) Για συλλογή απόψεων - γνώμης: Οι ερωτήσεις ζητάνε να κατανοήσουν το πώς αντιλαμβάνεται ή ερμηνεύει π.χ. «τι πιστεύεις;» ή «τι σκέφτεσαι;» ή «τι θα ήθελες;» ή «ποια η γνώμη σου;». (γ) Για καταγραφή συναισθημάτων: Οι ερωτήσεις στοχεύουν στην καταγραφή συναισθηματικών αντιδράσεων π.χ. «Τι συναισθήματα σου προκάλεσε.;» (δ) Για καταγραφή γνώσεων: π.χ. «τι γνωρίζεις για τις υπηρεσίες που παρέχονται από» (ε) Για συλλογή δημογραφικών στοιχείων ή ιστορικού υλικού: οι ερωτήσεις στοχεύουν στην άντληση πληροφοριών όπως ηλικία, εκπαίδευση, επάγγελμα κ.ά., ή πληροφορίες για την καταγραφή ιστορικού για κάποιο θέμα. Όλες οι παραπάνω χρήσεις των ερωτήσεων μπορεί να αναφέρονται στο παρελθόν, το παρόν ή και το μέλλον. Επίσης, πολύ συχνά χρειάζεται ο ερευνητής να ζητήσει επιπλέον πληροφορίες από τους συμμετέχοντες για την απάντηση που έδωσαν αμέσως πριν. Αυτό γίνεται με ένα είδος ερωτήσεων που λέγονται «διευκρινιστικές ερωτήσεις» και είναι αυτές οι ερωτήσεις που ρωτούν το γιατί σε μια απάντηση που δόθηκε. Χρησιμοποιούνται ερωτήσεις της μορφής πώς, πού, τί, γιατί, πότε, για ποιό λόγο, κ.λπ.. Τα είδη της συνέντευξης είναι οι τυποποιημένες συνεντεύξεις και οι μη τυποποιημένες συνεντεύξεις. Στις τυποποιημένες συνεντεύξεις περιλαμβάνονται: (α) Η δομημένη συνέντευξη: Είναι πολύ σχετική με το ερωτηματολόγιο, απλά συλλέγει κάποιες περισσότερες λεπτομέρειες. Ο ερευνητής ρωτάει μια σειρά από αυστηρά προκαθορισμένες ερωτήσεις και οι απαντήσεις που ζητάει είναι επίσης πάνω σε πολύ συγκεκριμένα θέματα. 13

14 Αυτό σημαίνει ότι σε όλους τους συμμετέχοντες γίνονται ακριβώς οι ίδιες ερωτήσεις, με τα ίδια ακριβώς λόγια, με την ίδια σειρά από έναν ερευνητή που έχει εκπαιδευθεί να συμπεριφέρεται σε κάθε συμμετέχοντα με τον ίδιο τρόπο (συνήθως ουδέτερο). (β) Η ημιδομημένη συνέντευξη: Είναι πιο ευέλικτη μορφή συνέντευξης. Επιτρέπει να εμβαθύνει κανείς περισσότερο. Μπορεί να αλλάξουν οι διευκρινιστικές ερωτήσεις ή και η σειρά των ερωτήσεων. Χρησιμοποιείται πολύ συχνά στις πιλοτικές έρευνες (γ) Η ομαδική συνέντευξη (δομημένη ή ημιδομημένη ): Χρησιμοποιείται όταν ενδιαφέρει τον ερευνητή να συλλέξει πληροφορίες για την αλληλεπίδραση και πως αυτή επηρεάζει τον τρόπο που διαμορφώνονται ή αλλάζουν οι απόψεις των συμμετεχόντων. Βοηθάει πολύ όταν διερευνώνται ευαίσθητα θέματα, όπως αντικοινωνικές συμπεριφορές (βία, ναρκωτικά κλπ). Οι μη τυποποιημένες συνεντεύξεις έχουν σκοπό να συλλέξουν όσο γίνεται περισσότερες πληροφορίες από το συμμετέχοντα. Πάντα υπάρχει μια αρχική δομή, απλά είναι περισσότερο ευέλικτη. Η αλληλεπίδραση των δύο ή περισσοτέρων ατόμων είναι αυτή που καθορίζει την πορεία της συνέντευξης. Δίνει την αίσθηση στο συμμετέχοντα ότι απλά γίνεται μια συζήτηση. Ο ερευνητής, όμως, έχει συγκεκριμένα πράγματα που θέλει να μάθει ή να ελέγξει. Οι μη τυποποιημένες συνεντεύξεις περιλαμβάνουν: Την ομαδική (μη δομημένη) Εθνογραφική (χωρίς δομή) Ιστορίες ζωής Άτυπη συνέντευξη Συζήτηση ή «ωτακουστική». 14

15 1.5 Η συνέντευξη ως εργαλείο συλλογής δεδομένων Παρόλο που η συνέντευξη ως εργαλείο συλλογής δεδομένων έχει χρησιμοποιηθεί και σε έρευνες με «ποσοτική» λογική, η χρησιμοποίησής της από ερευνητές που χρησιμοποιούν ποιοτική μεθοδολογία έχει εντελώς διαφορετικούς σκοπούς. Σε αυτή την περίπτωση ο στόχος είναι να παροτρυνθούν οι συμμετέχοντες στην έρευνα να εκφράσουν και να περιγράψουν τη δική τους άποψη σχετικά με το αντικείμενο της έρευνας. Αυτό όσο και αν φαίνεται απλό είναι στην πραγματικότητα περίπλοκο γιατί πρέπει να περιλαμβάνει περιγραφή των: (α) Πώς ο ερωτώμενος δομεί και κατανοεί τον κοινωνικό του περίγυρο στις διάφορες του μορφές (π.χ. τάξη, σχολείο, πόλη, σύλλογος διδασκόντων κλπ.) (β) Πώς αντιλαμβάνεται το ρόλο του σε αυτό τον περίγυρο. (γ) Πώς αντιλαμβάνεται ότι επηρεάζεται η δράση του από διάφορα φαινόμενα σε αυτούς τους χώρους. Για παράδειγμα, αν θέλουμε να εξετάσουμε το εάν και το πώς καινούρια αναλυτικά προγράμματα έχουν επηρεάσει την εργασία των καθηγητών φυσικής αγωγής στο σχολείο, χρησιμοποιώντας συνεντεύξεις, θα πρέπει να αποσπάσουμε απαντήσεις για το πως ήταν η δουλειά τους πριν τα καινούρια αναλυτικά προγράμματα, ποιος ήταν ο ρόλος τους στο σχολείο τόσο στην τάξη όσο και στις σχέσεις τους με τους άλλους καθηγητές, ποια η αντιμετώπιση τους από τους διευθυντές, κατά πόσο ασπάστηκαν τα νέα προγράμματα, κατά πόσο προωθήθηκαν τα προγράμματα κατά τόπους από τις διευθύνσεις Φ.Α. κ.λπ. Ανάλυση μιας περίπτωσης (Case study). Ο ερευνητής επικεντρώνεται σε μία μόνο περίπτωση και προσπαθεί να την κατανοήσει και να την περιγράψει όσο το δυνατόν καλύτερα. Η περίπτωση αυτή μπορεί να είναι ένας συμμετέχων στην έρευνα όπως πχ. ένας καθηγητής ή μία καθηγήτρια ΦΑ, ή 15

16 ένα σύνολο ατόμων όπως μια τάξη ΦΑ, ή ένας οργανισμός όπως ένα σχολείο, ή μια διεύθυνση φυσικής αγωγής. Σε αυτή την περίπτωση ο ερευνητής δεν ενδιαφέρεται και δε μπορεί να κάνει συγκρίσεις ούτε να βγάλει συμπεράσματα μελετώντας πολλαπλές περιπτώσεις. Αντίθετα το επίκεντρο βρίσκεται στην όσο το δυνατό λεπτομερέστερη περιγραφή και κατανόηση της μίας περίπτωσης. Είναι προφανές ότι η μέθοδος αυτή περικλείει αλλά και βασίζεται σε πολλές από τις υπόλοιπες μεθόδους. Για παράδειγμα, κάποιος που θέλει να μελετήσει την εργασία ενός συγκεκριμένου καθηγητή ΦΑ, μπορεί να χρησιμοποιήσει συνεντεύξεις με τον ίδιο όσο και με άτομα του περιβάλλοντός του, μπορεί να τον παρατηρήσει στην εργασία του, και μπορεί να συμβουλευτεί σχετικά αρχεία. Παρατήρηση. Ο παρατηρητής που προσεγγίζει το φαινόμενο υπό μελέτη χρησιμοποιώντας την παρατήρηση, προσπαθεί να καταγράψει το φαινόμενο όπως αυτός το αντιλαμβάνεται ως εξωτερικός παρατηρητής αλλά και ταυτόχρονα προσπαθεί να μην επηρεάσει την εξέλιξη του. Για το σκοπό αυτό προσπαθεί η παρουσία του να είναι όσο το δυνατόν πιο διακριτική. Σε αυτή την περίπτωση, ο ερευνητής κρατάει εκτεταμένες σημειώσεις πριν την παρατήρηση (τι σκοπεύω να παρατηρήσω), κατά τη διάρκεια (τι συμβαίνει), και μετά (ποια ήταν τα κύρια σημεία της παρατήρησής μου) του γεγονότος υπό παρατήρηση. Οι σημειώσεις αυτές συνήθως δεν είναι καθόλου δομημένες, αλλά μέσα από αυτές δίνεται η γενική εικόνα αυτού που εξετάζεται. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ποσοτική παρατήρηση, όπου εκ των προτέρων καθορίζονται οι συμπεριφορές οι οποίες θα καταγραφούν και οι οποίες στην συνέχεια καταμετρούνται ως προς τη συχνότητα εμφάνισης. Μέθοδοι παρατήρησης έχουν χρησιμοποιηθεί από τη Griffin (1984a, 1984b) η οποία στις εργασίες της εξέτασε τη διαφορετική συμμετοχή αγοριών και κοριτσιών κατά τη διάρκεια του μαθήματος της ΦΑ. o Συμμετοχική παρατήρηση ( Participant observation ). Η μέθοδος αυτή συνίσταται στη συμμετοχή του ερευνητή ή της ερευνήτριας στα φαινόμενα τα οποία θέλει να παρατηρήσει. Με τον τρόπο αυτό 16

17 αποκτάει καλύτερη αίσθηση του γίγνεσθαι, η οποία πλησιάζει αυτή των συμμετεχόντων στην έρευνα. Ταυτόχρονα, με τον τρόπο αυτό, η ερευνήτρια γίνεται περισσότερο αποδεκτή από τους συμμετέχοντες και η παρατήρηση δεν διαταράσσει την εξέλιξη των φαινομένων. Ένα παράδειγμα έρευνας με συμμετοχική παρατήρηση παρουσιάζει ο Sparkes (1988). Σε αυτή την περίπτωση ο στόχος του ερευνητή ήταν να μελετήσει τη διαδικασία αλλαγής της κατεύθυνσης της ΦΑ σε ένα σχολείο. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, ο ερευνητής συμμετείχε στα μαθήματα ΦΑ βοηθώντας τους καθηγητές και ταυτόχρονα παρατηρώντας το μάθημα, παρευρισκόταν στις συνελεύσεις των καθηγητών που είχαν σχέση με το αντικείμενο, συνομιλούσε μαζί τους στον ελεύθερο χρόνο, όπως π.χ. στα διαλείμματα και γενικά προσπάθησε να συμμετέχει όσο το δυνατόν περισσότερο στην όλη διαδικασία. o Ανάλυση Αρχείων. Κείμενα που έχουν σχέση με το θέμα της έρευνας αναλύονται για να αναγνωριστούν και να εξακριβωθούν τάσεις που υπάρχουν ή υπήρξαν σε διάφορα κοινωνικά φαινόμενα. Ένα παράδειγμα τέτοιας έρευνας περιγράφεται από τον Kirk (1990, 1992), ο οποίος εξέτασε την επίδραση της πολιτικής ιδεολογίας που επικράτησε στην μεταπολεμική Αγγλία στην κατεύθυνση της ΦΑ, αναλύοντας προγράμματα ΦΑ καθώς και σχετικά άρθρα σε περιοδικά κι εφημερίδες, βιβλία, προγράμματα σχολείων, πρακτικά συνεδριάσεων ή δημοσιευμένες συνεντεύξεις, και λόγους πολιτικών και άλλων ατόμων που εμπλέκονταν στη διαμόρφωση της ΦΑ. o Ιστορίες ζωής (Life history). Σε αυτή την περίπτωση, το θέμα της έρευνας εξετάζεται στο πλαίσιο της ζωής ενός ή περισσότερων ατόμων. Κεντρική ιδέα αυτής της μεθόδου είναι ότι τα θέματα προς διερεύνηση δε μπορούν να αποσπαστούν από τα κοινωνικά βιώματα του ατόμου, του οποίου αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι. Επίσης, 17

18 υποστηρίζεται ότι η στάση και οι ενέργειες του ατόμου στο θέμα που εξετάζεται, γίνονται καλύτερα κατανοητές αν ληφθούν υπόψη οι καταβολές του και η γενικότερή του δράση. Όπως υποστηρίζουν οι Sparkes και Templin (1992) πρέπει να κατανοήσουμε ότι κάθε άτομο έχει παρελθόν, παρόν και φιλοδοξίες για το μέλλον. Για να μπορέσουμε λοιπόν, να κατανοήσουμε την πρακτική των δασκάλων και ειδικότερα των καθηγητών φυσικής αγωγής, χρειάζεται να σκύψουμε πάνω από τα γεγονότα που διαμόρφωσαν την εμπειρία τους, καθώς και να εξετάσουμε την προσωπικότητα τους και τα πιστεύω τους γενικότερα, μέσα και έξω από το σχολείο γιατί όλα αυτά καθορίζουν τη στάση τους στη δουλειά τους (Ball & Goodson, 1985). 1.6 Ερευνητικές τεχνικές Ομάδες εστίασης (Focus Groups): Τεχνική που συνίσταται στη διεξαγωγή ομαδικής συζήτησης με τη συμμετοχή μικρού αριθμού επιλεγμένων ατόμων (συνήθως 8-12). Οι συζητήσεις είναι εστιασμένες με διττό τρόπο. Κάθε συζήτηση στοχεύει στη διερεύνηση συγκεκριμένης υπό-ομάδας του δείγματος προϋποθέτοντας την ομοιογένεια των συμμετεχόντων ως προς τα χαρακτηριστικά που ενδιαφέρουν. Οι συζητήσεις εστιάζουν σε συγκεκριμένη και προκαθορισμένη θεματολογία. Οι ομάδες εστίασης συντονίζονται από εξειδικευμένους ψυχολόγους/ κοινωνικούς επιστήμονες (moderators) οι οποίοι καθοδηγούν με έντεχνους τρόπους τη συζήτηση διατηρώντας τη δυναμική της ομάδας σε ισορροπία, εξασφαλίζουν την κάλυψη της θεματολογίας που ενδιαφέρει, προτρέπουν τους συμμετέχοντες να εκφράσουν ελεύθερα τη γνώμη τους και να αναπτύξουν διάλογο μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα άνετο και χαλαρό κλίμα που προσιδιάζει σε μια φυσιολογική συζήτηση. Ιδιαίτερο πλεονέκτημα των ομάδων εστίασης αποτελεί η αλληλεπίδραση που αναπτύσσεται μεταξύ των συμμετεχόντων γεγονός που επιτρέπει να 18

19 διερευνήσουμε τις αντιλήψεις και τις στάσεις των συμμετεχόντων εντός ενός κοινωνικού πλαισίου, να αντιληφθούμε π.χ. το πως η κάθε άποψη ή στάση συγκροτείται σε αντιδιαστολή με μια αντίθετη θέση. Όπου αυτό είναι αναγκαίο, καθίσταται εφικτή η ανάλυση ενδο-ομαδικών λειτουργιών (δομή των κανόνων - norms της ομάδας και βαθμός προσήλωσης σε αυτούς, επιρροές της ομάδας στο άτομο, αποδοτικότητα της ομάδας, κ.λπ.). Οι τεχνικές αυτές ενδείκνυνται για τη μελέτη σύνθετων μεταβλητών, καθώς και για έρευνες ειδικών κοινωνικό-πολιτισμικών ομάδων. Ατομικές συνεντεύξεις σε βάθος (In Depth Interviews): Τεχνική ατομικής συνέντευξης με χρήση μη δομημένου ερωτηματολογίου που στοχεύει στην διερεύνηση σε βάθος των αντιλήψεων, των κινήτρων και των συναισθημάτων του ερωτώμενου. Ιδιαίτερα κατάλληλη για την προσέγγιση ειδικών κοινών, επαγγελματιών, αλλά και «ευαίσθητων» θεμάτων. Εθνογραφία (Ethnography): Η εθνογραφία αποτελεί μέθοδο που προέρχεται από την Ανθρωπολογία και συνίσταται στην παρατήρηση μιας συμπεριφοράς (η ενός φαινομένου) εντός του περιβάλλοντος στο οποίο εκδηλώνεται. Σε αυτή την περίπτωση τα υποκείμενα της έρευνας δεν ερωτώνται σε σχέση με τη συμπεριφορά τους, αλλά καλούνται να την εκτελέσουν ενώ παρατηρούνται από τον ερευνητή. Η εθνογραφική παρατήρηση κυρίως ενδείκνυται για να διερευνηθούν στοιχεία που μπορεί να μην αξιολογούνται ως σημαντικά από τους ερευνώμενους και συνεπώς να μην αναφέρονται στη διαδικασία της συνέντευξης. 19

20 1.7 Εφαρμογές της ποιοτικής έρευνας Κοινωνική Έρευνα o Κοινωνικές στάσεις και αντιλήψεις o Κοινωνικές πρακτικές o Κοινωνικές ταυτότητες o Ειδικές ομάδες πληθυσμών/ Υποκουλτούρες o Θέματα κοινωνικής πολιτικής (Εκπαίδευση Μετανάστευση Εξαρτήσεις κ.α.) Πολιτική Έρευνα o Αντιλήψεις για την πολιτική και την κοινωνική κατάσταση o Αντιλήψεις και στάσεις για το πολιτικό σύστημα και τους πολιτικούς θεσμούς o Εικόνα πολιτικών προσώπων και κομμάτων o Εκλογική συμπεριφορά o Εγγύτητα και απόσταση από την πολιτική (πολιτική αποξένωση) o Κομματική ταύτιση (Πιστότητα/ αλλαγή) o Πολιτικές ταυτότητες o Νέες μορφές πολιτικοποίησης o Προσδοκίες από τη Πολιτική και τους Πολιτικούς Έρευνα Αγοράς o Καταναλωτικές συνήθειες o Καταναλωτική κουλτούρα o Διαδικασία λήψης αγοραστικών αποφάσεων o Αγοραστικά κριτήρια o Εικόνα προϊόντων/ εταιρειών o Πιστότητα/ αλλαγή o Αξιολόγηση διαφημιστικής καμπάνιας o Νέα προϊόντα o Τμηματοποίηση κοινού 20

21 o Χαρτογράφηση αγοράς 1.8 Διαδικασία συνέντευξης Ο ερωτώμενος είναι καλό να γνωρίζει πώς θα χρησιμοποιηθούν οι πληροφορίες που θα δώσει και ότι τα προσωπικά του δεδομένα δεν θα διοχετευτούν σε τρίτα μέρη επώνυμος. Τα δεδομένα όποιας μορφής και να είναι δεν μπορούν να δώσουν μόνα τους ερμηνείες και το σημαντικότερο έργο του ερευνητή είναι να αναλύσει τα δεδομένα και να προβεί στην κωδικοποίηση και καταχώρηση τους. Βασική δεξιότητα για την διεξαγωγή μιας επιτυχημένης συνέντευξης είναι η οπτική επαφή, η στάση του σώματος, οι αλλαγές στο ρυθμό της αφήγησης,η ένταση της φωνής,ο δισταγμός, η αντανάκλαση συναισθήματος. 21

22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο 2.0 Γενικές έννοιες για την στατιστική έρευνα Άλλες τεχνικές ποιοτικής έρευνας είναι η πειραματική μέθοδος που χρησιμοποιείται για να διευκρινίσει αιτιακές σχέσεις μεταξύ μεταβλητών και διακρίνονται στα πραγματικά πειράματα, στην ημι-πειραματική μέθοδο,στις μη-πειραματικές,στα πειράματα πεδίου και στα πειράματα σε φυσικό πλαίσιο. Υπάρχουν αντίστοιχα και οι μορφές πειραματικών μοντέλων. Όπως το μοντέλο πολλαπλών μετρήσεων, το μοντέλο ανεξαρτήτων δειγμάτων,το μοντέλο διαδικασιών αντιστοιχιών, το μοντέλο ατομικής περίπτωσης και τις ομάδες placebo.με τον όρο <<στατιστική έρευνα>> προκύπτει ότι δεν αναφέρεται στη χρήση μεθόδων και τεχνικών για την παραγωγή της πληροφορίας που είναι απαραίτητη για την ανθρώπινη δράση. Τα στατιστικά δεδομένα αποτελούν σύμφωνα με την έννοια αυτή, την πρώτη ύλη η οποία με κατάλληλη επεξεργασία και μετασχηματισμούς δίνει τις πληροφορίες που είναι απαραίτητες για το κάθε φορά διερευνώμενο θέμα (Δρακάτος Κ.,1983). Για να οριοθετήσουμε την έννοια της στατιστικής έρευνας πρέπει να αναφερθεί ακόμη ότι το αντικείμενο της δεν είναι όπως αυτό της φυσικής,της χημείας, των οικονομικών ή της κοινωνιολογίας. Σε ένα αρχικό στάδιο μιας μελέτης ο ερευνητής προσδιορίζει συνολικά της απαιτήσεις για το είδος και την έκταση των στατιστικών πληροφοριών που θα παραχθούν.πριν τη λήψη των τελικών αποφάσεων προηγείται η ανάλυση κόστους οφειλών αν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις.με βάση το τελικό αποτέλεσμα καταρτίζεται και το οριστικό πρόγραμμα παραγωγής της κατάλληλης στατιστικής πληροφόρησης. Μετά την κατάρτιση του ανωτέρου προγράμματος προσδιορίζονται οι διαδικασίες και οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν για την υλοποίηση του. 22

23 2.1 Εντοπισμός πηγών στατιστικών δεδομένων Η επιλογή των πηγών από τις οποίες θα συλλέγουν τα στατιστικά στοιχεία και ο σχεδιασμός της διενέργειας τους αποτελεί μακρόχρονη και επίμονη εργασία στην οποία πρέπει να προβλεφθούν με μεγάλη ακρίβεια οι διαδικασίες που θα ακολουθήσουν (Φράγκος Δ.,1983). Το Ελληνικό Στατιστικό Σύστημα παράγει πληθώρα στατιστικών δεδομένων για τον πληθυσμό, τους κλάδους της οικονομίας, την απασχόληση και την ανεργία, την κοινωνική ασφάλιση, τα δημόσια οικονομικά, την υγεία, την εκπαίδευση, τις δαπάνες των νοικοκυριών κλπ. Αναλυτική παρουσίαση του ελληνικού στατιστικού συστήματος είναι διαθέσιμη στην ελληνική βιβλιογραφία (Ρόντος Κ.,1993). Η πληροφόρηση για τα θέματα αυτά θα ληφθεί από ειδικές έρευνες (Applied Research). Για τη διαχείριση της πληροφορίας για την υποστήριξη της κοινωνικής έρευνας και πολιτικής θα πρέπει να συγκροτείται ένα ενιαίο σύστημα, το οποίο θα μπορούσε να ονομαστεί <<πληροφοριακό σύστημα για την υποστήριξη της επιστημονικής έρευνας και πολιτικής >>. Μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά που πρέπει να διέπουν ένα πληροφοριακό σύστημα είναι: 1) Ο βαθμός ολοκλήρωσης των πληροφοριακών συστημάτων 2) Ο βαθμός ενσωμάτωσης του πληροφοριακού συστήματος στο σύστημα λήψης αποφάσεων και ανάπτυξης της έρευνας 3) Γεωγραφικό επίπεδο αναφοράς της στατιστικής πληροφόρησης 23

24 2.2 Η επάρκεια του Ελληνικού συστήματος και το σύστημα πληροφόρησης της ΕΕ Το πληροφοριακό σύστημα στην Ελλάδα λειτουργεί ανεξάρτητα από το σύστημα λήψης αποφάσεων, χωρίς να προσαρμόζεται στις σύγχρονες ανάγκες του προγραμματισμού και της έρευνας. Εκτός της έλλειψης στατιστικής πληροφόρησης σε βασικούς κοινωνικό-οικονομικούς τομείς για τους οποίους παράγονται πληροφορίες. Η ανεπάρκεια αυτή αναφέρεται τόσο στο επίπεδο κλαδικής ανάλυσης των στατιστικών σειρών όσο και στο γεωγραφικό επίπεδο κλαδικής ανάλυσης στατιστικών σειρών όσο και στο γεωγραφικό επίπεδο διάθεσης της στατιστικής πληροφόρησης. Είναι φανερό ότι το πληροφοριακό σύστημα στην Ελλάδα είναι προσαρμοσμένο στις αρχικές ανάγκες του εθνικού προγραμματισμού και της εθνικής πολιτικής, αγνοώντας σε μεγάλο βαθμό τις ανάγκες που έχουν εν τω μεταξύ αναπτυχθεί για την άσκηση περιφερειακής πολιτικής για την άρση των κοινωνικών και οικονομικών περιφερειακών ανισοτήτων. Η ΕΕ διαθέτει ιδιαίτερο στατιστικό σύστημα βασισμένο στα επιμέρους στατιστικά συστήματα των χωρών-μελών, για την υποστήριξη της κοινοτικής πολιτικής. Ο σχεδιασμός των ερευνών κοινοτικού ενδιαφέροντος συντονίζεται σε κεντρικό επίπεδο μέσω ιδιαιτέρου φορέα της ΕΕ της λεγόμενης EUROSTAT. Η EUROSTAT είναι επίσης υπεύθυνη για την ανάπτυξη του στατιστικού συστήματος της ΕΕ, ως φορέας δε της Commission προκηρύσσει ερευνητικά προγράμματα προς την κατεύθυνση αυτή. Επίσης χρηματοδοτεί την προσαρμογή των εθνικών συστημάτων πληροφόρησης στο λεγόμενο κοινοτικό κεκτημένο, δράση που αφορά σε μεγάλο βαθμό, τις χώρες που είναι στο στάδιο προ της ένταξης τους στη ΕΕ. ΕΙΚΟΝΑ 3 24

25 2.3 Οι εξελίξεις της τεχνολογίας και η στατιστική έρευνα Μέχρι πριν μερικά χρόνια οι εργασίες εισαγωγής δεδομένων γίνονταν μέσω κεντρικών μονάδων (Mainframes), εγκατεστημένων μέσα σε ειδικά μηχανογραφικά κέντρα και με τη χρήση ειδικών προγραμμάτων (Software), που έπρεπε να κατασκευαστούν από προγραμματιστές αναλυτές συστημάτων για κάθε εφαρμογή. Σήμερα όμως δύο βασικές εξελίξεις της τεχνολογίας όπως οι προσωπικοί υπολογιστές και τα φιλικά σε μη ειδικούς στη πληροφορική έτοιμα προγράμματα τα οποία απαιτούν πολύ απλούς χειρισμούς για εργασίες όπως οι στατιστικές έρευνες. Ο τεράστιος όγκος δεδομένων είναι πλέον διαθέσιμος σε βάσεις δεδομένων και σ αυτά υπάρχει πρόσβαση μέσω του internet.η εξόρυξη της πληροφορίας γίνεται με διαδικασίες που δεν ελέγχονται από το χρήστη. Στην πράξη ο χρήστης διατυπώνει το πρόβλημα για το οποίο ζητάει πληροφορίες και να παίρνει την απάντηση, χωρίς ενδιάμεση επέμβαση στη διαδικασία. 2.4 Οι φάσεις στάδια της ποσοτικής έρευνας Για να πετύχει μία στατιστική έρευνα απαιτείται λεπτομερής σχεδιασμός του τρόπου διενέργειας στις επιμέρους φάσεις αυτής, πλήρης οργάνωση των εργασιών και παρακολούθηση αυτών, ώστε να περιλαμβάνονται και εκτελεστικές στατιστικές εργασίες που επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα των αποτελεσμάτων της έρευνας. Έτσι λοιπόν, οι σχετικές εργασίες πρέπει να γίνονται με την παραμικρή λεπτομέρεια. Το σύνολο των επιλογών που πρέπει να γίνουν για κάθε στάδιο της στατιστικής έρευνας μεταξύ εναλλακτικών μεθόδων της στατιστικής επιστήμης και στη συνέχεια η εφαρμογή των επιλογών αυτών. Η επιτυχής συλλογή στατιστικών δεδομένων, έχει καθιερωθεί να εκφράζεται με τον όρο <<Field Work>> και εξαρτάται από το βαθμό στον οποίο ο σχεδιασμός της στατιστικής έρευνας είναι ρεαλιστικός και 25

26 ανταποκρίνεται στις πραγματικές συνθήκες. Στην Περιγραφική Στατιστική, επιτυγχάνεται η περιγραφή των βασικών χαρακτηριστικών ενός πληθυσμού για τον οποίο διαθέτουμε μετρήσεις και στις μεθόδους της Επαγωγικής Στατιστικής, με τις οποίες οι μετρήσεις ενός δείγματος γενικεύονται και ισχύουν για ολόκληρο τον πληθυσμό. 2.5 Εργασίες οργάνωσης και προετοιμασίας της στατιστικής έρευνας Ο ακριβής προσδιορισμός του επιδιωκόμενου, με την στατιστική έρευνα του στρατηγικού στόχου πρέπει να προηγηθεί οποιασδήποτε άλλης ενέργειας για την οργάνωση και προετοιμασία της στατιστικής έρευνας. Δεύτερη βασική επιλογή μετά τον προσδιορισμό και την εξειδίκευση του στόχου της έρευνας είναι η ακριβής οριοθέτηση. Πολλές φορές η οριοθέτηση γίνεται με την υιοθέτηση τομών, που δεν ορίζονται ακριβώς αλλά προσεγγιστικός σύμφωνα με τις ανάγκες της έρευνας. Η πρόβλεψη όλων των δαπανών που θα απαιτηθούν για τις πολυάριθμες εργασίες σχεδιασμού και εκτέλεσης της έρευνας ως και επεξεργασίας και ανάλυσης των αποτελεσμάτων αυτής πρέπει να γίνει με λεπτομερή τρόπο, δηλαδή με την κατάρτιση πλήρους προϋπολογισμού από οικονομικής πλευράς. Οι στατιστικές έρευνες απαιτούν συνήθως σημαντικό κόστος γιατί προϋποθέτουν απασχόληση αρκετών ατόμων τόσο για τις εργασίες υπαίθρου, όσο και για τις εργασίες διοίκησης. Επίσης κρίνεται σκόπιμο να καταγραφούν τα βασικότερα κονδύλια που για πρακτικούς λόγους κατά τεκμήριο θα πρέπει να περιλαμβάνονται σε κάθε στάδιο μίας δειγματοληπτικής στατιστικής έρευνας : 1) Σχεδιασμός 2) Οργάνωση, Διενέργεια, Επεξεργασία 3) Ανάλυση 4) Ερμηνεία Αποτελεσμάτων. 26

27 Για την παρακολούθηση της έγκαιρης εκτέλεσης των εργασιών είναι απαραίτητη η κατάρτιση πλήρους χρονοδιαγράμματος. 2.6 Κατάρτιση χρονοδιαγράμματος Το χρονοδιάγραμμα θα πρέπει να καταρτίζεται με ρεαλισμό προκειμένου να προβλέπονται όλες οι εργασίες και να δίνεται ο κατάλληλος χρόνος για την εκτέλεση αυτών. Η επιλογή του χρόνου που θα διενεργηθεί η έρευνα κατέχει επίσης σημαντικό ρόλο στην επιτυχία αυτής. Με σαφήνεια πρέπει επίσης να ορίζεται η περίοδος αναφοράς της έρευνας, δηλαδή η χρονική στιγμή ή περίοδος στην οποία αναφέρονται ισχύουν τα συλλεγόμενα στοιχεία. Ο σαφής ορισμός της περιόδου αναφοράς είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την συγκρισιμότητα των στοιχείων που συλλέγονται. Η επιλογή και ιδίως η εκπαίδευση των ερευνητών που θα συλλέξουν τα στοιχεία της έρευνας αποτελούν ιδιαίτερα σημαντικές οργανωτικές εργασίες. Η πλήρης ενημέρωση των ερευνητών για τους σκοπούς, την μέθοδο και τον τρόπο οργάνωσης της έρευνας είναι απαραίτητη προκειμένου αυτός να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις του. Ο τρόπος δημοσιότητας μιας στατιστικής έρευνας εξαρτάται κυρίως από την έκταση και το μέγεθος, όσο και από τον χαρακτήρα αυτής. Μεγάλες ή δημόσιου χαρακτήρα έρευνες είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν τόσο από τα ραδιοτηλεοπτικά όσο και τα έντυπα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Σκοπός της δημοσιότητας της έρευνας, με όποιο τρόπο και αν γίνει είναι η ενημέρωση του κοινού σε τρόπο ώστε να περιοριστούν οι αρνήσεις κατά τη συλλογή των στοιχείων και γενικότερα να αυξηθεί ο βαθμός ανταπόκρισης του κοινού. Η ανάγκη αυτή θα είναι η μεγαλύτερη στο μέλλον καθώς εκτιμάται ότι ο βαθμός ανταποκρίσεως του κοινού θα μειωθεί (Herriot R., 1989) 27

28 2.7 Κατάρτιση ερωτηματολογίου Το ερωτηματολόγιο αποτελεί ένα τυποποιημένο σχέδιο για τη συλλογή και καταγραφή εξειδικευμένης και συναφούς με ένα θέμα πληροφόρησης με σχετική ακρίβεια και πληρότητα. Με άλλα λόγια καθοδηγεί τη διαδικασία συλλογής των πληροφοριών και προωθεί την καταγραφή τους με συστηματικό τρόπο (Luck D. & Rubin R.,1987). Το ερωτηματολόγιο αποτελεί το μέσον επικοινωνίας (interface) μεταξύ του ερευνητή και των ερωτημένων, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, ανάλογα με τη μέθοδο συλλογής των δεδομένων. Ένα επιτυχημένο ερωτηματολόγιο αποτελείται από κάποια χαρακτηριστικά. Αυτά είναι: 1) Η πληρότητα και η σαφήνεια 2) Η συνοχή 3) Η κατάλληλη δομή 4) Να περιλαμβάνει ερωτήματα ελέγχου 5) Να είναι κατά το δυνατόν σύντομο 6) Να έχει τελειότητα παρουσίασης από τεχνικής πλευράς 7) Να περιλαμβάνει βασικές οδηγίες συμπλήρωσης και εννοιολογικές εξηγήσεις 8) Να επιδέχεται κωδικογράφηση και μηχανογραφική επεξεργασία. Η επιλογή του τύπου των ερωτήσεων/απαντήσεων που θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί σε μία έρευνα, είναι θέμα αρκετά ευρύ. Γενικά υπάρχουν δύο τύποι ερωτήσεων/απαντήσεων. Οι κλειστές ερωτήσεις στις οποίες δίνονται εκ των προτέρων και οι δυνατές απαντήσεις, και οι ανοιχτές ερωτήσεις στις οποίες δεν δίνονται απαντήσεις. Στη διατύπωση των ερωτήσεων θα πρέπει να χρησιμοποιούνται απλή γλώσσα, γνωστό λεξιλόγιο, ξεκάθαρες ερωτήσεις. Μία ερώτηση ανεξάρτητα αν είναι ανοιχτού ή κλειστού τύπου απαιτεί απαντήσεις που υπαγορεύονται από τον στόχο της έρευνας και σε πολλές 28

29 περιπτώσεις είναι αποτέλεσμα συστηματικής ταξινόμησης της μετρούμενης μεταβλητής. Βασική συστηματική κωδικοποίηση των απαντήσεων σε μία μεταβλητή, αποτελεί ο κώδικας ταξινόμησης των Κλάδων Οικονομικής Δραστηριότητας (ΣΤΑΚΟΔ). 2.8 Κατάρτιση οδηγιών για την διενέργεια έρευνας και την συμπλήρωση του ερωτηματολογίου-σχεδίου δειγματοληψίας Το ερωτηματολόγιο θα πρέπει να συνοδεύουν έγγραφες οδηγίες για τον τρόπο συμπλήρωσης αυτού και γενικότερα για τον τρόπο που θα διενεργηθεί η έρευνα. Το Σχέδιο δειγματοληψίας μιας στατιστικής έρευνας περιλαμβάνει, σε γενικές γραμμές, τα ακόλουθα στάδια: Εξασφάλιση δειγματοληπτικού πλαισίου Επιλογή μεθόδους δείγματος Επιλογή κατάλληλης μεθόδου δειγματοληψίας και εφαρμογής αυτής Μία βασική επιλογή του ερευνητή είναι να αποφασίσει για την έκταση των μονάδων πληθυσμού που θα ερευνήσει. Ουσιαστικά έχει δύο επιλογές. Την απογραφική ή τη δειγματοληπτική έρευνα. Η απογραφή απαιτεί την καταγραφή των χαρακτηριστικών ιδιοτήτων όλων των μονάδων του εκάστοτε ερευνώμενου πληθυσμού. Αντίθετα, οι δειγματοληπτικές έρευνες αποτελούν στατιστικές εργασίες, στις οποίες η συλλογή των δεδομένων περιορίζεται σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα του ερευνώμενου πληθυσμού, Στην πράξη η επιλογή ενός δείγματος απαιτεί μια σειρά εργασιών, το σύνολο των οποίων αναφέρεται συχνά ως <<Σχέδιο Δειγματοληψίας>>. 29

30 Τα σφάλματα στη στατιστική διακρίνονται σε δύο γενικές κατηγορίες : Το δειγματοληπτικό σφάλμα προκύπτει στην περίπτωση που δεν ερευνάται ολόκληρος ο πληθυσμός, αλλά ένα δείγμα αυτού. Τα μη δειγματοληπτικά σφάλματα περιορίζουν την ποιότητα των συλλεγόμενων στοιχείων και επομένως την αξία των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από αυτά. 30

31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο 3.0 Μέτρηση του βαθμού ανταπόκρισης των μονάδων του δείγματος Πρόσφατα καταβάλλονται προσπάθειες να καθιερωθούν πάγιες μέθοδοι υπολογισμού του βαθμού ανταπόκρισης (response rate). Στις διάφορες προτάσεις (Luck D. & Rubin R.,1987) ως ανταπόκριση ορίζεται οποιαδήποτε επαφή με τις μονάδες του δείγματος, οπότε στον ορισμό περιλαμβάνονται και οι τυχόν αρνήσεις, η αδυναμία επικοινωνίας λόγω γλώσσας κλπ. Το πλαίσιο δειγματοληψίας ενός καταλόγου που περιέχει όλες τις μονάδες που αναφέρονται στη χαρακτηριστική ιδιότητα που θέλουμε να μελετήσουμε, από το οποίο, με την εφαρμογή διαφόρων μεθόδων θα επιλέξουμε το δείγμα. Η εξασφάλιση ενός κατάλληλου καταλόγου πλαισίου είναι το πρώτο βήμα στη διαδικασία επιλογής δείγματος. Αυτό σημαίνει ότι αν δεν υπάρχει κατάλληλο πλαίσιο, θα πρέπει να κατασκευαστεί με τρόπο ώστε να ικανοποιεί τις ανάγκες τις έρευνας. 3.1 Προσδιορισμός μεγέθους του δείγματος Ο προσδιορισμός του μεγέθους του δείγματος είναι η δεύτερη εργασία που πρέπει να γίνει στα πλαίσια της δειγματοληψίας, μετά την εξασφάλιση του καταλόγου πλαισίου το μέγεθος του δειγματοληπτικού σφάλματος μειώνεται με την αύξηση του δείγματος. Η επιθυμητή ακρίβεια της κάθε έρευνας είναι δύσκολο να προσδιοριστεί από τους ερευνητές (Hoinville G. Et al., 1983) ή είναι ανέφικτο να επιτευχτεί λόγω οικονομικών περιορισμών (Χαρίσης Κ. 1992). Ακόμη, ο βαθμός ομοιογένειας είναι δύσκολο να επιτελέσει κάποιο κριτήριο προσδιορισμού του μεγέθους του δείγματος όταν 31

32 διερευνώνται πολλά χαρακτηριστικά, στα οποία ο πληθυσμός παρουσιάζει διαφορετικό βαθμό διακύμανσης. Στην πράξη οι βασικοί παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη είναι ο απαιτούμενος βαθμός ανάλυσης των δεδομένων και οι οικονομικοί και χρονικοί περιορισμοί. Η επιλογή της κατάλληλης μεθόδου δειγματοληψίας είναι μία κρίσιμη απόφαση για τη μεγιστοποίηση της ακρίβειας αυτής ή την ελαχιστοποίηση του κόστους Απλή ή απεριόριστη δειγματοληψία Στην απλή ή απεριόριστη τυχαία δειγματοληψία το δείγμα λαμβάνεται από έναν ενιαίο κατάλογο-πλαίσιο σε τρόπο ώστε μέχρι τέλους των διαδοχικών επιλογών, κάθε μη εκλεγείσα μονάδα να έχει ίση πιθανότητα με τις άλλες να εκλέγει την επόμενη επιλογή. Οι τρόποι λήψης του δείγματος είναι δύο : 1) Η μέθοδος των λαχνών 2) Η μέθοδος των τυχαίων αριθμών Στη συστηματική δειγματοληψία επιλέγουμε με τυχαίο τρόπο έναν αριθμό και οι ομάδες του δείγματος προκύπτουν με βάση αυτόν και το διάστημα της δειγματοληψίας, που είναι ο λόγος του μεγέθους του πληθυσμού Ν προς το μέγεθος του δείγματος n (κ = Ν/n). Η κατά στρώματα δειγματοληψία χρησιμοποιείται όταν ο πληθυσμός είναι ανομοιογενής ως προς την εξεταζόμενη ιδιότητα ή χαρακτηριστικό αυτού. Η κατά στρώματα δειγματοληψία παρέχει τη δυνατότητα λήψης πληροφοριών για κάθε στρώμα, είναι όμως περισσότερο δαπανηρή από τις προηγούμενες διότι απαιτεί ξεχωριστά πλαίσια για κάθε ένα από αυτά και επανάληψη της δειγματοληψίας τόσες φορές όσες είναι τα στρώματα. 32

33 3.1.2 Επιφανειακή δειγματοληψία Η τελευταία μορφή τυχαίας δειγματοληψίας είναι η επιφανειακή, με την οποία επιλέγουμε δείγμα από μία επιφάνεια και χρησιμοποιείται όταν δεν υπάρχουνε κατάλληλοι κατάλογοι-πλαίσια, αλλά είναι διαθέσιμοι χάρτες ενημερωμένοι. Όπως αναφέρθηκε ένα δείγμα πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού από το οποίο προέρχεται. Αυτό όμως ακόμη και αν η δειγματοληψία γίνεται με όλους τους κανόνες, δεν επιτυγχάνεται απόλυτα. Υπάρχει όπως λέγεται σφάλμα το οποίο οφείλεται στις κυμάνσεις της τυχαίας δειγματοληψίας. Για το λόγο αυτό μία μέτρηση που προέκυψε από ένα δείγμα, δεν ισχύει στον πληθυσμό. Ότι μπορούμε να πούμε για τον πληθυσμό είναι το μέγεθος που μετράμε να βρίσκεται σε ένα διάστημα τιμών το οποίο καλείται διάστημα εμπιστοσύνης (confidence interval). Τυπικό σφάλμα και σφάλμα εκτίμηση του μέσου αριθμητικού α. Με τη χρήση κανονικής κατανομής β. Με τη χρήση κατανομής <<t>> Τυπικό σφάλμα και σφάλμα εκτίμησης ποσοστού 3.2 Εκτίμηση σφαλμάτων στην απλή τυχαία δειγματοληψία Εκτίμηση σφαλμάτων στην ανάλογο του πληθυσμού στρωματοποιημένη δειγματοληψία. Η παρουσίαση των αποτελεσμάτων αναδεικνύει την όλη εργασία που έχει γίνει στην έρευνα και απαιτεί μεγάλη εμπειρία και πλήρη κατανόηση του εξεταζόμενου θέματος, καθώς προσδιορίζει την πληροφόρηση που είναι αναγκαία να παραχθεί. Το σχέδιο παρουσίασης των αποτελεσμάτων της έρευνας αποτελείται από την 33

34 κατάρτιση των σχεδίων πινάκων ως και από τον προσδιορισμό των άλλων τρόπων που είναι οι πλέον πρόσφοροι για παρουσίαση μιας συγκεκριμένης μεταβλητής ή συνδυασμού αυτών. Η μορφή των πινάκων πρέπει, επίσης, να σχεδιαστεί προς την ίδια κατεύθυνση. 3.3 Κατάρτιση σχεδίων πινάκων Ο αριθμός των πινάκων και το περιεχόμενο αυτών θα πρέπει να καθοριστεί με βάση στους στόχους της έρευνας, ώστε να μην παραβλεφθεί καμία πληροφορία που είναι απαραίτητη για τη μελέτη των φαινομένων που καλείται να φωτίσει η έρευνα. Τα διαγράμματα αποτελούν εναλλακτικό τρόπο παρουσίασης στατιστικών δεδομένων αρκετά διαδεδομένα και οικεία πλέον στους ερευνητές. Ο τρόπος κατασκευής τους είναι πλέον πολύ ευχερής με τη χρήση τόσο των γενικών πακέτων όπως το excel όσο και των ειδικών στατιστικών πακέτων. Η έρευνα πιλότος είναι μια δοκιμή του ερωτηματολογίου σε μικρό αριθμό ερευνώμενων με σκοπό την εξακρίβωση του βαθμού πληρότητας και του ορθού σχεδιασμού του ερωτηματολογίου ή ακόμη και των άλλων πλευρών της μεθοδολογίας της έρευνας. Επίσης η έρευνα πιλότος μπορεί να δώσει χρήσιμες πληροφορίες για την έκταση του ερωτηματολογίου, για τη δομή του, για τα ερωτήματα που δυσκόλεψαν τον ερευνητή να πάρει απαντήσεις κλπ. Οι πληροφορίες αυτές θα ληφθούν κατόπιν συνέντευξης που θα δώσουν οι ερευνητές στον υπεύθυνο για το σχεδιασμό της έρευνας. 34

35 3.4 Μέθοδοι συλλογής στατιστικών δεδομένων Η πρωτογενής στατιστική έρευνα αναφέρεται στη συλλογή των στατιστικών δεδομένων απευθείας από τις μονάδες που διαθέτουν τα ερευνώμενα χαρακτηριστικά,δηλαδή τα νοικοκυριά,οι επιχειρήσεις κ.λπ. Το στάδιο της συλλογής στατιστικών δεδομένων πρωτογενώς καλείται διεθνώς <<field work>> που ερμηνεύεται ορθότερα ως <<εργασίες υπαίθρου>> αντί του <<έρευνα πεδίου>> που έχει ανεπιτυχώς καθιερωθεί στην Ελλάδα. Η επιλογή της μεθόδου, με την οποία θα συλλέγουν πρωτογενώς δεδομένα της έρευνας θα γίνει αφού συνεκτιμηθούν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα καθεμίας. Βασική παράμετρος είναι το είδος και οι επιμέρους στόχοι αυτής, όπως και σε όλες τις μεθοδολογικές επιλογές της έρευνας,είναι το είδος και οι επιμέρους στόχοι αυτής, όπως και το κόστος, το διαθέσιμο προσωπικό και ο χρόνος. Με τη μέθοδο της προσωπικής συνέντευξης τα στατιστικά δεδομένα συλλέγονται από ερευνητή, ο οποίος συμπληρώνει ειδικό ερωτηματολόγιο κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παίρνει από κατάλληλο πρόσωπο των ερευνώμενων μονάδων. Η μέθοδος αυτή περιλαμβάνει έναν ελεύθερο διάλογο παρά απαντήσεις σε δομημένο ερωτηματολόγιο. Επίσης, ομαδικές συνεντεύξεις της μορφής αυτής χρησιμοποιούνται σε ένα αρχικό στάδιο του σχεδιασμού μιας έρευνας προκειμένου να προκύψουν χρήσιμα συμπεράσματα για τη δομή και το περιεχόμενο του ερωτηματολογίου που θα καταρτίσει (Hoinville G.et al.,1983).στη μέθοδο της συμπλήρωσης των ερωτηματολογίων από τους ερευνώμενους ο ερευνητής επισκέπτεται τις προς έρευνα μονάδες μόνο για να του παραδώσει τα ερωτηματολόγια,τα οποία συμπληρώνονται από τους ίδιους τους ερευνώμενους κατά την ημέρα αναφοράς της έρευνας. Συνήθως μαζί με τα ερωτηματολόγια δίνεται και το σχετικό ενημερωτικό υλικό με βάση το οποίο θα ενεργήσει ο ερευνώμενος. Ακολουθεί νέα επίσκεψη του ερευνητή για τη συγκέντρωση των συμπληρωθέντων ερωτηματολογίων, αφού προηγουμένως ελέγξει την 35

36 πληρότητα αυτών και την ορθότητα των στοιχείων που έχουν δοθεί. Στις ταχυδρομικές έρευνες, τα ερωτηματολόγια στέλνονται ταχυδρομικά στους ερευνώμενους, οι οποίοι, αφού τα συμπληρώσουν, τα επιστρέφουν και πάλι ταχυδρομικώς. Στην τηλεφωνική έρευνα που τα τελευταία 20 χρόνια έχει αναδειχθεί σε δημοφιλή,ιδιαίτερα στις έρευνες αγοράς και διερεύνησης της κοινής γνώμης, η επαφή μεταξύ του ερευνητή και του ερευνώμενου είναι φωνητική. Με μια άλλη επίσης τεχνική που καλείται Computer-Assisted Telephone Interviewing (CATI), πέραν της επιλογής του δείγματος, το σύστημα παρέχει τη δυνατότητα εισαγωγής των απαντήσεων απευθείας από τον υπολογιστή, αποφεύγοντας έτσι τις διαδικασίες εγγραφής,διόρθωσης, κωδικογράφησης και των ερωτηματολογίων και εισαγωγής των απαντήσεων στον υπολογιστή (Luck D. and Rubin R.,1987). 3.5 Συλλογή στατιστικών δεδομένων από δευτερογενείς πηγές Στη δευτερογενή στατιστική έρευνα τα δεδομένα συλλέγονται από υπάρχοντα στοιχεία που τηρούν διάφοροι δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς στα διοικητικά αρχεία τους (administrative records). Η συλλογή τέτοιας μορφής στατιστικών δεδομένων είναι επίμονη και απαιτεί πλήρη συνεργασία του φορέα που κατέχει ή μέσω του οποίου δύναται να συλλέγει η πληροφορία για το κοινό. Η μέθοδος των μητρώων αφορά κυρίως στη συλλογή στατιστικών δεδομένων των επίσημων φορέων στατιστικής πληροφόρησης (official statistics).επιπλέον, ο ιδιώτης ερευνητής είναι δυνατόν να εξασφαλίζει κατά περίπτωση δεδομένα, αρκετά αναλυτικά, που προέρχονται από την οργάνωση και τη λειτουργία των μητρώων. 36

37 Β. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 37

38 1.ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 1.1 Κύριος σκοπός Κύριος σκοπός της ερευνητικής μελέτης ήταν: η ανάδειξη της γνώμης των φοιτητών του ΕΠΔΟ Λευκάδος για το σύνολο των σπουδών τους. Για την επίτευξη του παραπάνω κύριου σκοπού μελετήθηκαν ορισμένες παράμετροι, όπως: α) Ποιές είναι οι γνώμες των φοιτητών για: Το σύνολο των σπουδών τους. Τα προβλήματα της σχολής τους. Τις εγκαταστάσεις της σχολής. Τις παροχές της σχολής Την πόλη που φοιτούν (Λευκάδα) β) ποιες είναι οι αντιλήψεις των μαθητών για: Αντιμετώπιση που τυγχάνουν από τους ντόπιους Τις συνθήκες μάθησης 1.2 Χρησιμότητα της έρευνας Η ανάδειξη των προβλημάτων των φοιτητών της σχολής μας θα έχει ως άμεσο επακόλουθο την διόρθωση τυχόν προβλημάτων των οποίων επείγει η λύση τους. 38

39 2. Μεθοδολογία της έρευνας Στη συνέχεια ακολουθεί μια περιγραφή της ερευνητικής περιοχής καθώς και του δείγματος που επιλέχθηκε για την εκπόνηση της παραπάνω ερευνητικής μελέτης. Έπειτα, περιγράφεται το ερευνητικό εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε για τη συλλογή των δεδομένων καθώς και η διαδικασία διεξαγωγής της έρευνας. 2.1 Ερευνητική περιοχή Ως ερευνητική περιοχή επιλέχθηκε η πόλη της Λευκάδος και αυτό έγινε για δύο βασικούς λόγους. Αρχικά στην Λευκάδα βρίσκεται η σχολή και κατά δεύτερον στην πόλη ζούνε οι φοιτητές. Η Λευκάδα συνιστά την πρωτεύουσα του νομού με πληθυσμό που ξεπερνά τις κατοίκους. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού ασχολείται με το τουριστικό προϊόν. Οι βασικές μορφές οικονομίας στο νησί είναι ο τουρισμός, ο οποίος τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει κατακόρυφη άνοδο, καθιστώντας τη Λευκάδα ένα απ' τα πιο πολυσύχναστα καλοκαιρινά θέρετρα στη μεσόγειο, ενώ η συχνή ενασχόληση των κατοίκων με τη γεωργία, την αμπελουργία, την ελαιουργία και την αλιεία απ' τα παλιά χρόνια μέχρι και σήμερα έχει παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του τόπου. Πληροφορίες ζητήθηκαν από την Στατιστική Υπηρεσία Λευκάδος καθώς και από την Ομοσπονδία Συλλόγων Επιχειρηματιών Ενοικιαζόμενων Δωματίων και Διαμερισμάτων Νομού Λευκάδας. Όμως δεν υπήρχαν στοιχεία στις βάσεις δεδομένων και δεν είχαμε κανένα αποτέλεσμα στην έρευνά μας εκεί. 39

40 2.2 Επιλογή δείγματος Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν φοιτητές οι οποίοι βρίσκονται στο 3 ο έτος των σπουδών τους και μετά. Επιλέχθηκε τυχαίο δείγμα 100 φοιτητών. Η συγκεκριμένη ηλικιακή κατηγορία (3 ο έτος και μετά) επιλέχθηκε διότι έχει μια περισσότερο ολοκληρωμένη γνώση των προβλημάτων της σχολής. Η ηλικία αυτή είναι σε θέση να παρέχει ποιοτικές πληροφορίες καθώς οι φοιτητές βρίσκονται ήδη στο 3 ο έτος και μετά των σπουδών τους. 2.3 Σχεδιασμός του ερευνητικού εργαλείου Για τη συλλογή των πληροφοριών, επιλέχθηκε ως καταλληλότερο εργαλείο ένα ερωτηματολόγιο. Τα ερωτηματολόγια συνιστούν ένα αποτελεσματικό εργαλείο, με τη χρήση του οποίου μπορούν να συλλεχθούν εύκολα πληροφορίες από ένα σχετικά μεγάλο αριθμό ατόμων σε σύντομο χρονικό διάστημα και με χαμηλό οικονομικό κόστος. Επίσης, τα ερωτηματολόγια επιτρέπουν την ανωνυμία η οποία μπορεί να αυξήσει σημαντικά τον βαθμό ανταπόκρισης και προθυμίας για συμμετοχή. Το ερωτηματολόγιο σχεδιάσθηκε με σκοπό να καλύψει μια πληθώρα θεμάτων που σχετίζονται με τα προβλήματα των φοιτητών της ΕΠΔΟ. Ωστόσο, ήταν σημαντικό να διαμορφωθεί το εργαλείο με τέτοιο τρόπο, ώστε να απαιτηθεί ο ελάχιστος δυνατός χρόνος για τη συμπλήρωσή του από τους φοιτητές, δεδομένου του ότι η διαδικασία της χορήγησης πραγματοποιήθηκε στην σχολή και σε ώρα μαθήματος. Έτσι, ο σχεδιασμός του στόχευσε σε περίπου 8 λεπτά απαιτούμενου χρόνου συμπλήρωσης. Το παραπάνω κριτήριο συνέβαλε στη διαμόρφωση των κατηγοριών και του είδους των ερωτήσεων, καθώς και στη σελιδοποίηση του μέσου. 40

41 Το μεγάλο ερευνητικό πεδίο και η πληθώρα των θεμάτων που έπρεπε να καλυφθούν σε συνάρτηση με τη χρονική πίεση, έκαναν την διαδικασία του σχεδιασμού των ερωτήσεων άκρως προκλητική. Ωστόσο, η αναγκαιότητα για συλλογή δεδομένων από ένα ευρύ φάσμα θεματολογίας σχετικής με τα προβλήματα των φοιτητών με τις σπουδές τους, μετέτρεψε τον αποδοτικό σχεδιασμό σε μονόδρομο. Οι ερωτήσεις που δημιουργήθηκαν, ήταν σε ποσοστό 80% προεπιλεγμένων απαντήσεων (κλειστού τύπου), ενώ ένας μικρός αριθμός ανοικτών ερωτήσεων κρίθηκε αναγκαίο να συμπεριληφθεί στο ερωτηματολόγιο, καθώς ορισμένοι ερευνητικοί στόχοι αποσκοπούσαν σε διερεύνηση αντιλήψεων, γνώμεων ή κρίσεων των φοιτητών για τα προβλήματα της σχολής. Έτσι, χωρίς τη χρήση ανοικτών ερωτήσεων τα αποτελέσματα πιθανόν δεν θα ήταν αντιπροσωπευτικά. Ωστόσο, αν και οι ανοικτές ερωτήσεις μπορούν να οδηγήσουν σε ένα μεγαλύτερο επίπεδο ανακάλυψης, ο αριθμός και το είδος τους περιορίστηκε, δικαιολογώντας το κόστος τους. Οι ερωτήσεις κλειστού τύπου περιλάμβαναν ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, σωστού-λάθους ενώ οι ερωτήσεις ανοικτού τύπου ήταν σύντομης απάντησης Τέλος, για τον περιορισμό του μεγέθους του εργαλείου χωρίς να θυσιαστεί η εμφάνιση, οι ερωτήσεις διατυπώθηκαν με όσο το δυνατόν συνοπτικό και περιεκτικό τρόπο. Εξάλλου, εξαιτίας της σημαντικότητας της παρουσίασης του ερωτηματολογίου, δόθηκε μεγάλη σημασία στην αισθητικά ελκυστική εμφάνισή του. Μελετώντας και λαμβάνοντας υπόψη όλα τα προαναφερθέντα δεδομένα, οδηγηθήκαμε στο τελικό προϊόν, ένα ερωτηματολόγιο 49 ερωτήσεων και 8 σελίδων (εκτυπωμένων μπρος-πίσω σε 4 φύλλα). Το εργαλείο αποτελείται από δύο κύρια μέρη, τα Ατομικά Στοιχεία (A) και τις Κύριες Ερωτήσεις (B-Δ). Στη συνέχεια, οι κύριες ερωτήσεις χωρίζονται σε 12 κατηγορίες, μελετώντας αντίστοιχα 12 διαφορετικά πεδία. Στον Πίνακα 1 που ακολουθεί παρουσιάζονται ονομαστικά οι κατηγορίες. 41

42 ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Α/Α ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 1 Α ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 2 Β ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 3 Γ ΧΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ 4 Δ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ 5 Ε ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ 6 ΣΤ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ 7 Ζ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΣΧΟΛΗ 8 Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 9 Θ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ ΖΩΗ 10 Ι ΠΤΥΧΙΑΚΕΣ 11 ΙΆ ΚΤΗΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 12 Ι Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ 2.4 Διεξαγωγή της έρευνας Αμέσως μετά το σχεδιασμό του ερωτηματολογίου ακολούθησε η πιλοτική χορήγησή του σε φοιτητές ώστε να υπολογιστεί ο χρόνος που απαιτείτο για τη συμπλήρωσή του καθώς και να διερευνηθεί εάν ήταν απολύτως κατανοητές οι ερωτήσεις. Οι προβληματικές περιοχές αναγνωρίσθηκαν, και σχετίζονταν κυρίως με την απουσία διευκρινήσεων για τον αριθμό των απαντήσεων (μία ή περισσότερες επιλογές απάντησης). Οι 42

43 απαραίτητες βελτιώσεις πραγματοποιήθηκαν και ο χρόνος συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου τελικώς καθορίστηκε στα 8 λεπτά Η δυνατότητα της χορήγησης των ερωτηματολογίων χωρίς την παρουσία του ερευνητή κατά τη διάρκεια συμπλήρωσής αποκλείστηκε ως ενδεχόμενο. Αυτό διότι κρίθηκε απαραίτητη η παρουσία του ερευνητή, με σκοπό τη χορήγηση διευκρινήσεων σε τυχόν λανθασμένη κατανόηση ή απορίες των φοιτητών και τη διατήρηση της ησυχίας και σταθερότητας του κλίματος, καθ όλη τη διάρκεια της συμπλήρωσης. 2.5 Περιορισμοί της έρευνας Το μέγεθος του δείγματος στην παρούσα ερευνητική εργασία κάλυψε 100 άτομα. Αν και ο αριθμός των 100 μαθητών δεν είναι αμελητέος, είναι γνωστό πω όσο μεγαλύτερο είναι το μέγεθος του δείγματος, τόσο πιο αντιπροσωπευτικά είναι τα αποτελέσματα. Ωστόσο πρακτικοί και οικονομικοί λόγοι δεν επέτρεψαν τη μελέτη μεγαλύτερου δείγματος, κάτι που θα οδηγούσε σε καλύτερη αντιπροσώπευση του φοιτητικού πληθυσμού. Όσον αφορά στην επιλογή του ερευνητικού εργαλείου, η χρήση του ερωτηματολογίου για τη συγκέντρωση ποσοτικών δεδομένων κρίθηκε απαραίτητη καθώς, όπως έχει ήδη αναφερθεί, τα πλεονεκτήματα της μεθόδου αυτής είναι πολλά. Ωστόσο, εφόσον η μελέτη δεν περιορίζεται σε θέματα γνώσεων αλλά περιλαμβάνει και αντιλήψεις, σκέψεις, ιδέες των φοιτητών, θα ήταν ενδεχομένως πιο αποδοτική η χρήση και της ποιοτικής μεθόδου (για παράδειγμα συνέντευξη) σε συνδυασμό με την ποσοτική, καθώς θα μπορούσαν να κατανοηθούν καλύτερα οι αντιλήψεις των φοιτητών, μέσα από μία συζήτηση όπου θα μπορούν να εκφραστούν χωρίς περιορισμό. Η χρήση των ερωτήσεων ανοικτού τύπου στην κατηγορία των αντιλήψεων στοχεύει εν 43

44 μέρει να μετριάσει τις απώλειες, που δεν θα υπήρχαν με την παράλληλη εφαρμογή μιας σύντομης συνέντευξης. Όσον αφορά στο περιεχόμενο του ερευνητικού εργαλείου, αν και το ερωτηματολόγιο εξετάζει μια μεγάλη ποικιλία θεμάτων και παραμέτρων, δεν παύουν πάντα να υπάρχουν παράγοντες οι οποίοι δεν λαμβάνονται υπόψιν στα τελικά αποτελέσματα. Ωστόσο, το μέγεθος του εργαλείου καθίσταται απαγορευτικό, εάν συμπεριληφθούν περισσότερες μεταβλητές (ερωτήσεις), καθώς είναι γνωστό πως ο χρόνος που δίδεται για τη συμπλήρωση μέσα στις ώρες εργαστηρίων είναι περιορισμένος. 44

45 Γ.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ 1.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Το κεφάλαιο των αποτελεσμάτων περιλαμβάνει την περιγραφική στατιστική καθώς και τη στατιστική ανάλυση των δεδομένων. Για την ευκολότερη και πιο ξεκούραστη ανάγνωση και κατανόηση των αποτελεσμάτων της έρευνας, έχουν δημιουργηθεί πίνακες και διαγράμματα όπου απεικονίζονται τα αποτελέσματα κάθε ερώτησης. Η παράλληλη ανάγνωση του ερωτηματολογίου των φοιτητών (διαθέσιμο στο Παράρτημα Β) κρίνεται ιδιαιτέρως χρήσιμη για την πλήρη κατανόηση των ερωτήσεων και των αντίστοιχων απαντήσεων των φοιτητών. Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε από τους ίδιους τους ερευνητές χρησιμοποιώντας στατιστικά και ερευνητικά εργαλεία που θα συζητηθούν στη συνέχεια. Σημειώνεται πως η στατιστική ανάλυση ακολουθεί τους αρχικούς ερευνητικούς στόχους της μελέτης, προσπαθώντας να διερευνήσει και να επιβεβαιώσει ή να απορρίψει τις ερευνητικές υποθέσεις που προκρίνονται από τους παραπάνω στόχους. Επιπλέον, στόχος μας είναι να συζητηθούν τα αποτελέσματα της έρευνας, να γίνει μια προσπάθεια ερμηνείας των αποτελεσμάτων και παράλληλα μια αναζήτηση των πιθανών παραγόντων που συνέβαλαν στη διαμόρφωσή τους Για την στατιστική ανάλυση του ερωτηματολογίου χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS

46 Η πλήρης εικόνα του προγράμματος με όλη την βάση δεδομένων είχε αυτή την ακόλουθη μορφή. ΠΙΝΑΚΑΣ 2 46

47 1.1 Αποτελέσματα περιγραφικής στατιστικής Η παρουσίαση των αποτελεσμάτων ξεκινά με μια πλήρη εικόνα των ατομικών στοιχείων των φοιτητών, ώστε να γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά του δείγματος προχωρώντας στα αποτελέσματα κάθε κατηγορίας. ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Το δείγμα αποτέλεσαν 100 φοιτητές κατά την περίοδο του Ιουνίου 2011, οι οποίοι βρίσκονταν στο 3 ο έτος και μετά των σπουδών τους. Παρατηρούμε ότι οι γυναίκες είναι 51 έναντι 49 αντρών στο σύνολο του ερωτηματολογίου (Διάγραμμα 1). ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1: Ερώτηση Α -1 (Ποιο είναι το φύλο σου;) 47

48 Παρατηρούμε παρακάτω ότι το 52% των φοιτητών είναι από Αστική περιοχή, το 32% από Αγροτική και το 16% από Ημιαστική. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2: Ερώτηση Α-4 (Η περιοχή μόνιμης κατοικίας σας (πριν τις σπουδές) ήταν;) 48

49 Το μεγαλύτερο ποσοστό των φοιτητών της έρευνας βρίσκεται στον 3 ο (44%) και 4 ο (40%) χρόνο σπουδών τους. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3: Ερώτηση Α-2 (Σε ποιο έτος σπουδών βρίσκεσαι; ) 49

50 Το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτώμενων προέρχεται από Ενιαίο Λύκειο (64%) ενώ το (33%) από Τεχνικά Λύκεια. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4:Ερώτηση Α-3 (Από ποιο σχολείο αποφοιτήσατε; ) 50

51 ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Το 84% των φοιτητών είχε την σχολή Ε.Π.Δ.Ο. στις πρώτες επιλογές του ως σχολή φοίτησης. Ενώ μόλις το 16% το είχε σε θέσεις από 52 η και μετά. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 5 :Ερώτηση Α-5 (Ποια θέση είχε στο μηχανογραφικό σας το τμήμα Ε.Π.Δ.Ο. του ΤΕΙ Λευκάδας; ) 51

52 Παρατηρούμε ότι από το 40% των φοιτητών που επέλεξαν την σχολή για το επίπεδο σπουδών, το 24% έχουν εισόδημα από τους γονείς τους, ενώ το 16% έχουν μεικτό. 15% διάλεξε την σχολή γιατί έχει δωρεάν φοίτηση εκ των οποίων το 11% έχει εισόδημα από τους γονείς. Το 56% σπουδάζει και έχει ως κύρια πηγή εισοδήματος τους γονείς του. Το 13% διάλεξαν την σχολή λόγο της τοποθεσίας, το 8% διότι είναι κοντά στην οικογένειά του και το 24% για το επίπεδο σπουδών της. Count Λόγος επιλογής σχολής * Προέλευση χρημάτων Crosstabulation Προέλευση χρημάτων Απο εργασία Από τους γονείς Μεικτό Άλλο εισόδημα Tota l Λόγος επιλογής σχολής Επίπεδο σπουδών Δωρεάν φοίτηση Κοντά στην οικογένεια Τοποθεσία Πιθανή μόνιμη εγκατάσταση Total ΠΙΝΑΚΑΣ 2: Ερωτήσεις Α-5 και Β-3 (Τα χρήματα για τις σπουδές σας προέρχονται από: ) και (Γιατί έχετε επιλέξει το ΤΕΙ Λευκάδας για να φοιτήσετε; ) 52

53 ΕΝΟΤΗΤΑ ΧΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ(H/Y) Παρατηρούμε ότι σχεδόν το σύνολο των φοιτητών έχει υπολογιστή στο σπίτι 97% και πρόσβαση στο διαδίκτυο στο σπίτι έχει το 84%. Πρόσβαση H/Y σπίτι * Πρόσβαση διαδικτύου σπίτι Crosstabulation Count Πρόσβαση διαδικτύου σπίτι Οχι Ναι Total Πρόσβαση H/Y σπίτι Όχι Ναι Total ΠΙΝΑΚΑΣ 3:Ερώτηση Γ-(1.1) και Γ-(1.2) (Έχετε πρόσβαση σε H/Y στο σπίτι σας; ) και (Έχετε πρόσβαση στο διαδίκτυο στο σπίτι σας; ) 53

54 Εν αντιθέσει όμως με τον παραπάνω πίνακα έρχεται ο ακόλουθος πίνακας ο οποίος μας δείχνει ότι ενώ η σχολή μας έχει άμεση σχέση με τους υπολογιστές, η πρόσβαση σε υπολογιστές από τους φοιτητές είναι μόλις 57%. Ακόμα χειρότερη είναι η πρόσβαση στο διαδίκτυο μέσω της σχολής, σε ποσοστό μόλις 5%. Πρόσβαση H/Y σχολή * Πρόσβαση διαδικτύου σχολή Crosstabulation Count Πρόσβαση διαδικτύου σχολή Όχι Ναι Total Πρόσβαση H/Y σχολή Όχι Ναι Total ΠΙΝΑΚΑΣ 4: Ερωτήσεις Γ-(1.3) και Γ-(1.4) (Είναι εύκολη η πρόσβαση σε H/Y στο ΤΕΙ; ) και (Έχετε πρόσβαση στο διαδίκτυο στο ΤΕΙ; ) 54

55 Στην ερώτηση «Πόσο ενημερωμένοι είστε για το σύνολο των σπουδών σας του τμήματος Ε.Π.Δ.Ο. του ΤΕΙ Λευκάδος;». Οι φοιτητές απάντησαν ότι είναι ενημερωμένοι «Λίγο» σε ποσοστό 53%, «Πολύ» σε ποσοστό 53%, μόλις 4% «Καθόλου» και «Πάρα πολύ» 3%. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 6: Ερώτηση Γ-(2.1) (Πόσο ενημερωμένοι είστε για το σύνολο των σπουδών σας του τμήματος Ε.Π.Δ.Ο. του ΤΕΙ Λευκάδας; ) 55

56 Στην επόμενη ερώτηση: Πόσο ενημερωμένοι είστε για τις ευκαιρίες επαγγελματικής αποκατάστασης, με πτυχίο του τμήματος Ε.Π.Δ.Ο. του ΤΕΙ Λευκάδος; Παρατηρούμε ότι «Λίγο» είναι το 54% των ερωτηθέντων και «Πολύ» το 30%. Ενώ «Καθόλου» είναι ένα ποσοστό 15%. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 7: Ερώτηση Γ- (2.2) (Πόσο ενημερωμένοι είστε για τις ευκαιρίες επαγγελματικής αποκατάστασης με πτυχίο του τμήματος Ε.Π.Δ.Ο. του ΤΕΙ Λευκάδας; ) 56

57 ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ Πρώτη ερώτηση και πολύ σημαντική είναι: Τι ποσοστό % των καθηγητών επιτυγχάνει να διεγείρει το ενδιαφέρον για το αντικείμενο του μαθήματος; Παρατηρούμε ότι οι περισσότεροι φοιτητές απάντησαν ότι το μέγιστο ποσοστό καθηγητών που τους βοηθάει στο να παρακολουθούν το μάθημα 40%-60% δηλαδή Αρκετά είναι 52%. Ενώ αντίθετα ένα ποσοστό 38% δήλωσε ότι οι καθηγητές τους βοηθούν Λίγο. Υπάρχει και ένα ποσοστό 10% που δήλωσε ότι οι καθηγητές δεν τους βοηθούν στο να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για το μάθημα. Ποσοστό καθηγητών που διεγείρει ενδιαφέρον Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid 0%-20% 10 10,0 10,0 10,0 20%-40% 38 38,0 38,0 48,0 40%-60% 52 52,0 52,0 100,0 Total ,0 100,0 ΠΙΝΑΚΑΣ 5:Ερώτηση Δ-1 (Τι ποσοστό % των καθηγητών επιτυγχάνει να διεγείρει το ενδιαφέρον για το αντικείμενο του μαθήματος; ) 57

58 Ενθάρρυνση καθηγητή διατύπωσης ερωτήσεων Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Πολύ 38 38,0 38,0 38,0 Λίγο 59 59,0 59,0 97,0 Καθόλου 3 3,0 3,0 100,0 Total ,0 100,0 ΠΙΝΑΚΑΣ 6: Ερώτηση Δ-2 (Ενθαρρύνουν στην πλειοψηφία τους οι καθηγητές τους φοιτητές να διατυπώνουν απορίες ή ερωτήσεις, έτσι ώστε να αναπτύξουν την κρίση τους; ) Με βάση τον παραπάνω πίνακα παρατηρούμε ότι οι περισσότεροι καθηγητές καταφέρνουν να ενθαρρύνουν τους φοιτητές να διατυπώνουν ερωτήσεις για τα μαθήματα σε ποσοστό 59%(Λίγο) και σε ποσοστό 38%(Πολύ). Αυτό μας δείχνει ότι σχεδόν το 97% του συνόλου δέχεται θετικά μηνύματα από τους καθηγητές. 58

59 Παρατηρούμε στο παρακάτω διάγραμμα ότι οι καθηγητές είναι πολύ συνεπείς απέναντι προς τους φοιτητές ως προς τις υποχρεώσεις τους όπως (παρουσία στα μαθήματα, έγκαιρη διόρθωση εργασιών ή εργαστηριακών αναφορών, ώρες συνεργασίας με τους φοιτητές). Βλέπουμε ότι το 36% των φοιτητών είναι Πολύ ευχαριστημένο από την συνέπεια των καθηγητών, το 58% Λίγο και μόλις το 6% Καθόλου. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 8:Ερώτηση Δ-3 (Είναι στην πλειοψηφία τους, συνεπείς στις υποχρεώσεις τους (παρουσία στα μαθήματα, έγκαιρη διόρθωση εργασιών ή εργαστηριακών αναφορών, ώρες συνεργασίας με τους φοιτητές. )) 59

60 Στην επόμενη ερώτηση παρατηρούμε ότι οι καθηγητές είναι σε ποσοστό 63% Λίγο προσιτοί προς τους φοιτητές, 35% Πολύ προσιτοί και μόλις 2% Καθόλου. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 9:Ερώτηση Δ-4 (Είναι γενικά προσιτοί προς τους φοιτητές; ) 60

61 ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Σε αυτήν την ενότητα θα μελετήσουμε την γραμματεία της σχολής απέναντι προς τους φοιτητές. Στην πρώτη ερώτηση οι απαντήσεις όπως θα δούμε στο παρακάτω διάγραμμα μας πληροφορούν ότι το 53% των ερωτηθέντων είναι Λίγο, το 28% Καθόλου και το 17% Πολύ ευχαριστημένο. Μόλις το 2% είναι Πάρα Πολύ ευχαριστημένο. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 10:Ερώτηση Ε-1 (Το προσωπικό της γραμματείας είναι επαρκές; Σας εξυπηρετεί στις ανάγκες σας; ) 61

62 Στην επόμενη ερώτηση θα παρατηρήσουμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των φοιτητών δεν είναι ευχαριστημένο από το προσωπικό τη γραμματείας, διότι δεν επαρκούν και δεν βολεύουν οι ώρες εξυπηρέτησης τους. Το 31% απάντησε ότι δεν είναι Καθόλου ευχαριστημένο, το 56% Λίγο, το 11% Πολύ και μόλις το 2% Πάρα Πολύ. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 11:Ερώτηση Ε-2 (Οι ώρες εξυπηρέτησης της γραμματείας είναι λειτουργικές ως προς τις ανάγκες σας;) 62

63 Στην επόμενη ερώτηση τα αποτελέσματα μάλλον δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά. Οι περισσότεροι απάντησαν ότι η γραμματειακή υποστήριξη εξ αποστάσεως είναι Αδιάφορη (50%), οι υπόλοιποι ότι δεν Υπάρχει (32%) και μόλις (18%) απάντησε ότι είναι Ικανοποιημένοι. 63

64 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 12:Ερώτηση Ε-3 (Πως θα βαθμολογούσατε την γραμματειακή υποστήριξη εξ αποστάσεως; ) Στην επόμενη ερώτηση παρατηρούμε ότι οι περισσότεροι απάντησαν ότι δεν έχουν λύσει όλες τις απορίες τους. Το 28% αναφέρει ότι δεν έχουν λυθεί Καθόλου οι απορίες του, το 55% Λίγο, το 15% Πολύ και μόλις το 2% Πλήρως. Αυτό φαίνεται αναλυτικότερα στο παρακάτω διάγραμμα. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 13:Ερώτηση Ε-4 64

65 (Μετά την προσέλευσή σας στην γραμματεία θεωρείται ότι έχουν απαντηθεί πλήρως οι απορίες σας; ) ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ Σε αυτήν την ενότητα θα μελετήσουμε παροχή των συγγραμμάτων της σχολής προς τους φοιτητές. Στην πρώτη ερώτηση φαίνεται ότι το 71% των φοιτητών πιστεύει ότι δεν παρέχονται έγκαιρα στους φοιτητές τα συγγράμματα, με μόλις το 29% να δηλώνει ότι διατίθενται έγκαιρα. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 14:Ερώτηση ΣΤ-1 65

66 (Τα εκπαιδευτικά βοηθήματα (συγγράμματα, σημειώσεις, πρόσθετη αλληλογραφία ) διατίθενται εγκαίρως; ) Η επόμενη ερώτηση προσπαθεί να εξακριβώσει αν κατά την κρίση των φοιτητών τα μαθήματα (βάση όγκου ύλης) είναι χρονικά εφικτά να υλοποιηθούν. Όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα, οι περισσότερες απαντήσεις είναι θετικές με το 59% να δηλώνει ότι είναι Λίγο δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο να βγάλουν την ύλη μέσα στα χρονικά περιθώρια του εξαμήνου. Το 33% δήλωσε ότι είναι Πολύ εφικτό και μόλις το 8% θεωρεί ότι Δεν είναι εφικτό. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 15:Ερώτηση ΣΤ-2 66

67 (Τα μαθήματα, κατά την κρίση σας, είναι εφικτά ως προς τον όγκο τους, με βάση τα χρονικά περιθώρια; ) Στο ακόλουθο διάγραμμα παρατηρούμε ότι η βοήθεια των καθηγητών προς το «Συμμάζεμα» των συγγραμμάτων είναι αρκετά σημαντική και αποτελεσματική. Οι φοιτητές δηλώνουν σε ποσοστό 37% ότι η βοήθεια των καθηγητών είναι Λίγο χρήσιμη, το 56% Πολύ χρήσιμη, το 6% Πάρα Πολύ και μόλις 1% Καθόλου. 67

68 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 16:Ερώτηση ΣΤ-3 (Οι καθηγητές βοηθούν ως προς το <συμμάζεμα> του όγκου των πληροφοριών των βιβλίων; ) Η τελευταία ερώτηση της ενότητας αναφέρεται στο ποσοστό των συγγραμμάτων το οποίο πραγματικά είναι κατάλληλο για τα μαθήματα. Οι απαντήσεις μάλλον είναι αρκετά κατατοπιστικές, όπως παρατηρούμε στο παρακάτω διάγραμμα με το μεγαλύτερο ποσοστό (69%) να συμφωνεί ότι μόλις το 40%-60% των συγγραμμάτων είναι κατάλληλο. Το (19%) των ερωτηθέντων απάντησε ότι μόλις το 20%-40% είναι κατάλληλο, καθώς και το (10%) δήλωσε ότι μόλις το 0%-20% είναι κατάλληλο για το αντικείμενο του μαθήματος. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 17:Ερώτηση ΣΤ-4 68

69 (Τι ποσοστό % των συγγραμμάτων είναι κατάλληλο για το αντικείμενο του μαθήματος; ) ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΣΧΟΛΗ Στην ενότητα αυτή θα αναλύσουμε τις γνώμες των φοιτητών για την προσβασιμότητα τους στα δύο διαφορετικά κτήρια της σχολής μας (εργαστήρια, θεωρίες). Στην πρώτη ερώτηση (Ζ-1) διαπιστώνουμε ότι το 55% λέει ότι δεν είναι εύκολη η πρόσβαση τους στην σχολή. Μόνο το 45% λέει ότι είναι εύκολη η πρόσβαση στην σχολή. 69

70 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 18:Ερώτηση Ζ-1 (Η πρόσβαση στην σχολή είναι εύκολη; ) Στην δεύτερη ερώτηση (Ζ- 2) τα αποτελέσματα είναι ακόμα περισσότερο δυσοίωνα. Η μεταφορά μεταξύ των δύο κτηρίων είναι δύσκολη για το 72% των φοιτητών. Όπως παρατηρούμε στο παρακάτω διάγραμμα μόλις το 28% θεωρεί εύκολη την πρόσβαση. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 19:Ερώτηση Ζ-2 70

71 (Είναι εύκολη η πρόσβαση σας στα εργαστήρια και στις θεωρίες; ) Στην τελευταία ερώτηση το συντριπτικό ποσοστό των φοιτητών 91% απαντά πως δεν υπάρχει μεταφορικό μέσο για την μεταφορά τους από το ένα κτήριο στο άλλο. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 20:Ερώτηση Ζ-3 (Υπάρχει μεταφορικό μέσο για την έλευση στα μάθημα; ) 71

72 ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Σε αυτήν την ενότητα θα ερευνήσουμε αν η βιβλιοθήκη είναι λειτουργική απέναντι προς τους φοιτητές. Στην πρώτη ερώτηση βλέπουμε ότι το 57% αναφέρει ότι η βιβλιοθήκη είναι Λίγο επαρκής. Το 40% Πολύ και μόλις το 1% Καθόλου. Οπότε συμπεραίνουμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό είναι ικανοποιημένο από την επάρκεια βιβλίων και συγγραμμάτων της βιβλιοθήκης. 72

73 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 21:Ερώτηση Η-1 (Η βιβλιοθήκη είναι επαρκής από βιβλία και συγγράμματα; ) Στο παρακάτω διάγραμμα βλέπουμε ότι το 14% των φοιτητών είναι Πάρα πολύ ευχαριστημένο από την ευκολία προσβασιμότητας στην βιβλιοθήκη, το 43% Πολύ ευχαριστημένο, το 33% Λίγο και το 10% Καθόλου. 73

74 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 22:Ερώτηση Η-2 (Είναι εύκολη η πρόσβαση στην βιβλιοθήκη; ) Η λειτουργικότητα της βιβλιοθήκης είναι ίσως ένα θέμα που θέλει λίγο παραπάνω μελέτη σύμφωνα με τους φοιτητές, ερώτηση (Η-3). Στο παρακάτω διάγραμμα παρατηρούμε ότι το 59% είναι Λίγο ευχαριστημένο, το 24% είναι Πολύ και το 4% Πάρα Πολύ αντίστοιχα. Υπάρχει και ένα 13% όμως που δεν είναι Καθόλου ευχαριστημένο. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 23:Ερώτηση Η-3 74

75 (Είναι λειτουργική ως προς τις ανάγκες των φοιτητών (ώρες λειτουργίας, βοήθεια προς την αναζήτηση σωστού υλικού; )) ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ ΖΩΗ Σε αυτήν την ενότητα θα παρατηρήσουμε το πώς περνούν οι φοιτητές στην Λευκάδα. Μέσα από γενικές ερωτήσεις θα προσπαθήσουμε να μάθουμε για το σύνολο της ζωής τους και εκτός σχολής. Στην πρώτη ερώτηση (Θ-2) ρωτάμε τους φοιτητές αν η αγορά της Λευκάδος ανταποκρίνεται στην καθημερινότητά τους. Παρατηρούμε στο παρακάτω διάγραμμα ότι το 31% απαντά Πολύ και το 9% Πάρα Πολύ. Όμως ένα μεγάλο ποσοστό απαντά πως είναι Λίγο 36% ευχαριστημένο και επίσης το 24% δεν είναι Καθόλου ευχαριστημένο. 75

76 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 24:Ερώτηση Θ-2 (Ανταποκρίνεται η Λευκάδα ως προς την καθημερινότητα σας (μαγαζιά, βόλτες; )) Οι υποδομές ως προς την μεταφορά των φοιτητών από και προς το νησί (ερώτηση «Θ-3») παρατηρούμε παρακάτω ότι είναι πολύ καλές καθώς, το 61% δηλώνει ότι είναι Πολύ ευχαριστημένο, το 26% Πάρα Πολύ και μόλις το 11% Λίγο. 76

77 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 25:Ερώτηση Θ-3 (Η προσβασιμότητα από και προς το νησί είναι εύκολη; ) Σημαντική παρατήρηση είναι αυτή στο ακόλουθο διάγραμμα όπου βλέπουμε ότι η φιλοξενία των κατοίκων της Λευκάδος προς τους φοιτητές δεν είναι η αρμόζουσα (ερώτηση «Θ-4»). Το 26% απάντησε ότι η φιλοξενία είναι Καθόλου καλή και το 37% Λίγο καλή. Το 30% δέχεται ότι η φιλοξενία είναι Πολύ καλή και μόλις το 7% Πάρα πολύ. 77

78 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 26:Ερώτηση Θ-4 (Ο κόσμος του νησιού είναι φιλόξενος προς τους φοιτητές; ) Στην τελευταία ερώτηση παρατηρούμε στο ακόλουθο διάγραμμα ότι το 17% δηλώνει ότι δεν είναι Καθόλου ακριβή η ζωή και το 54% Λίγο, δηλώνοντας ευχαριστημένο. Μόλις το 20% δηλώνει Πολύ και το 9% Πάρα πολύ. 78

79 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 27:Ερώτηση Θ-5 (Η ζωή είναι ακριβή; ) ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΤΥΧΙΑΚΕΣ 79

80 Η ενότητα αυτή θεωρούμε ότι χρειάζεται ιδιαίτερης επισήμανσης επειδή όπως θα δούμε παρακάτω συγκεντρώνει τις περισσότερες επισημάνσεις σχεδόν του συνόλου των φοιτητών. Η πρώτη ερώτηση (Ι-1) η οποία αναφέρεται στην ευκολία αναζήτησης πτυχιακής εργασίας. Στο ακόλουθο διάγραμμα παρατηρούμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των φοιτητών 86% μας πληροφορεί ότι υπάρχει μεγάλο πρόβλημα στην αναζήτηση πτυχιακών εργασιών. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 28:Ερώτηση Ι-1 (Είναι εύκολη η αναζήτηση πτυχιακής εργασίας; ) Σημαντικής αναφοράς χρίζει και το γεγονός που πληροφορούμαστε από την δεύτερη ερώτηση (Ι-2) όπου πάλι το 90% του συνόλου αναφέρει ότι δεν υπάρχει καθόλου ενημέρωση για τις πτυχιακές. Μόλις το 10% αναφέρει ότι υπάρχει ενημέρωση προς τους φοιτητές. 80

81 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 29:Ερώτηση Ι-2 (Υπάρχει επαρκής ενημέρωση ως προς τις πτυχιακές; ) Η επόμενη ερώτηση θίγει το αν υπάρχουν αρκετά θέματα για πτυχιακές εργασίες. Όπως θα δούμε παρακάτω το 68% απαντά πως Δεν υπάρχουν πολλά θέματα. Όμως υπάρχει και ένα ποσοστό 32% που μας απαντά ότι υπάρχουν αρκετά θέματα. 81

82 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 30:Ερώτηση Ι-3 (Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα πτυχιακών θεμάτων; ) Στην τελευταία ερώτηση (Ι-4) παρατηρούμε ότι η ευκολία της προσέγγισης των ενδιαφερόμενων φοιτητών με τους καθηγητές για τις πτυχιακές αγγίζει το 46% των θετικών ανταποκρίσεων και το υπόλοιπο 54% της δυσκολίας ανταπόκρισης των καθηγητών. 82

83 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 31:Ερώτηση Ι-4 (Η επικοινωνία με τους καθηγητές για την ανάληψη των πτυχιακών εργασιών είναι εύκολη; ) ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΤΗΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 83

84 Σε αυτήν την ενότητα θα μελετήσουμε τις κτηριακές εγκαταστάσεις της σχολής μας. Θα δούμε ότι οι φοιτητές δεν είναι καθόλου ευχαριστημένοι με τις κτηριακές εγκαταστάσεις. Στην πρώτη ερώτηση (ΙΑ-1) παρατηρούμε ότι σχεδόν το σύνολο των φοιτητών λέει Όχι (98%). Είναι σαφής η απάντηση των φοιτητών για την έλλειψη χώρων μάθησης. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 32:Ερώτηση ΙΆ-1 (Υπάρχουν επαρκείς χώροι για τα μαθήματά σας; ) Στην επόμενη ερώτηση (ΙΑ-2) για το αν είναι σωστά κατανεμημένοι οι κτηριακοί χώροι ως προς την χρήση τους, το σύνολο των φοιτητών απαντά 84

85 συντριπτικά Όχι (100%). Συμφωνούν όλοι οι φοιτητές ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με τι κτηριακές εγκαταστάσεις. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 33:Ερώτηση ΙΆ-2 (Οι χώροι των κτηριακών εγκαταστάσεων είναι σωστά κατανεμημένοι; ) Στο ακόλουθο διάγραμμα θα δούμε ότι και πάλι το σύνολο των φοιτητών θα συμφωνήσει στο σύνολο του δυστυχώς πάλι αρνητικά. Όπως 85

86 παρατηρούμε, όλοι οι φοιτητές συμφωνούν ότι δεν επαρκούν οι εργαστηριακές αίθουσες. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 34:Ερώτηση ΙΆ-3 (Οι εργαστηριακές αίθουσες είναι αρκετές; ) 86