Μέθοδοι διδασκαλίας αθλοπαιδιών

Transcript

1 12 Μέθοδοι διδασκαλίας αθλοπαιδιών Σχ. 1: Συνεχές των μεθόδων διδασκαλίας αθλοπαιδιών Μέθοδοι διδασκαλίας αθλοπαιδιών Ένας τρόπος κατηγοριοποίησης των μεθόδων διδασκαλίας των αθλοπαιδιών είναι να τοποθετηθεί στο ένα άκρο η «μέθοδος των ασκήσεων» (ή των δεξιοτήτων) και στο άλλο άκρο η μέθοδος του «ελεύθερου παιχνιδιού» (Σχ. 1). Στη «μέθοδο των ασκήσεων», η αθλοπαιδιά τεμαχίζεται στα σημαντικότερα συστατικά που το απαρτίζουν (διάφορες τεχνικές και τακτικές συμπεριφορές) και οι μαθητές τα μαθαίνουν εκτελώντας τις ανάλογες ασκήσεις. Η μέθοδος των ασκήσεων χρησιμοποιείται συχνά στους αντίστοιχους συλλόγους και αποτελεί την παραδοσιακή μέθοδο διδασκαλίας των αθλοπαιδιών στο σχολείο. Επίσης, επειδή το χαρακτηριστικό της είναι ο τεμαχισμός της αθλοπαιδιάς σε επιμέρους στοιχεία, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι ανήκει στις μερικές μεθόδους διδασκαλίας (Σχ. 1). Αντίθετα, στη «μέθοδο του ελεύθερου παιχνιδιού», οι μαθητές μαθαίνουν μια αθλοπαιδιά παίζοντας μόνοι στον ελεύθερό τους χρόνο (π.χ. στο διάλειμμα). Στη μέθοδο του ελεύθερου παιχνιδιού, οι μαθητές καθορίζουν οι ίδιοι πώς θα παίξουν το παιχνίδι. Για παράδειγμα, «μαζεύονται» 3 άτομα σε ένα πάρκο και παίζουν «μονό» στο ποδόσφαιρο με έναν τερματοφύλακα (Εικ. 1). Είναι η μέθοδος

2 338 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ με την οποία οι περισσότεροι από τους παλιότερους έχουνε μάθει να παίζουν ποδόσφαιρο. Για παράδειγμα, ο Δομάζος, ο Κούδας, ο Παπαϊωάννου και άλλοι μεγάλοι παίκτες έμαθαν ποδόσφαιρο παίζοντας στις αλάνες (τότε υπήρχαν ελεύθεροι χώροι), χωρίς τις οδηγίες κάποιου προπονητή. Επειδή στη μέθοδο αυτή οι ίδιοι οι μαθητές καθορίζουν το πώς θα παίξουν, κατατάσσω τη μέθοδο αυτή στις μαθητοκεντρικές. Επίσης, επειδή οι μαθητές στη μέθοδο του ελεύθερου παιχνιδιού, μαθαίνουν την αθλοπαιδιά στο σύνολό της «παίζοντας», η μέθοδος αυτή κατατάσσεται και στην κατηγορία των «ολικών» μεθόδων διδασκαλίας. Η μέθοδος του ελεύθερου παιχνιδιού είναι συνδυασμός μαθητοκεντρικής και ολικής μεθόδου διδασκαλίας (Σχ. 1). Εικ. 1: Ελεύθερο παιχνίδι στην αυλή: 1Χ1 με έναν τερματοφύλακα Στη σχολική πράξη, οι συνηθέστερες μέθοδοι διδασκαλίας των αθλοπαιδιών είναι: 1. Η μέθοδος των δεξιοτήτων. Η μέθοδος αυτή είναι διαδεδομένη στην αγγλόφωνη βιβλιογραφία με τον όρο «skill approach» (Rink, 2006). Στη μέθοδο αυτή, πρώτα διδάσκονται με ασκήσεις οι δεξιότητες που εφαρμόζονται στην αθλοπαιδιά και μετά η τακτική συμπεριφορά. Η μέθοδος των δεξιοτήτων είναι γνωστή και ως «μέθοδος των ασκήσεων», επειδή το βασικό χαρακτηριστικό της είναι οι ασκήσεις. Στη γερμανόφωνη βιβλιογραφία συναντάται με τον όρο «Übungsreihe Konzept» (Dietrich, Dürrwächter, & Schaller, 1994). 2. Η μέθοδος των διδακτικών παιχνιδιών. Η μέθοδος αυτή είναι διαδεδομένη στην αγγλόφωνη βιβλιογραφία με τον όρο «Teaching Games for Understanding approach» (Holt, Strean, & Bengoechea, 2002), αλλά και με τον όρο «tactic approach» ή/ και «games approach» (Chatzopoulos, Drakou, Kotzamanidou, & Tsormbatzoudis, 2006). Στη μέθοδο των διδακτικών παιχνιδιών, πρώτα διδάσκεται η τακτική συμπεριφορά μέσω τροποποιημένων παιχνιδιών και μετά οι δεξιότητες με ασκήσεις. 3. Η μέθοδος των παιχνιδιών. Η μέθοδος αυτή δε συναντάται στην αγγλόφωνη βιβλιογραφία. Προέρχεται από τη γερμανική βιβλιογραφία και αναφέρεται με τον όρο «Spielgemäße Konzept» (Dietrich, Dürrwächter, & Schaller, 1994) Στη μέθοδο αυτή, ο εκπαιδευτικός διδάσκει τις δεξιότητες και την τακτική συμπεριφορά μέσω ειδικά τροποποιημένων παιχνιδιών. Στην περίπτωση που κάποιος μαθητής νιώθει ότι δεν κατέχει τις απαιτούμενες δεξιότητες (π.χ. σουτ), τότε σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό καθορίζουν την κατάλληλη άσκηση. Οι διαφορές στις αναφερόμενες μεθόδους διδασκαλίας εντοπίζονται: Στον τρόπο με τον οποίο διδάσκονται οι δεξιότητες και η τακτική συμπεριφορά. Δηλ. με ασκήσεις, με παιχνίδια ή και με τα δυο.

3 ΚΕΦ. 12 / ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΘΛΟΠΑΙΔΙΩΝ 339 Στη σειρά διαδοχής της διδασκαλίας των δεξιοτήτων και της τακτικής συμπεριφοράς (ποιο θα διδαχθεί πρώτα και ποιο αργότερα). Ανάλογα με το συνδυασμό που θα κάνει κάποιος σε σχέση με τα παραπάνω κριτήρια, μπορεί να διαμορφώσει και διαφορετικές μεθόδους διδασκαλίας των αθλοπαιδιών. Παρακάτω παρουσιάζονται οι τρεις επικρατέστερες μέθοδοι διδασκαλίας των αθλοπαιδιών. Διδασκαλία αθλοπαιδιών με τη μέθοδο των δεξιοτήτων Η μέθοδος των δεξιοτήτων που περιγράφεται παρακάτω στηρίζεται στην εργασία της Rink (2006). Στη μέθοδο αυτή οι μαθητές μαθαίνουν τις αθλοπαιδιές περνώντας από τέσσερα επίπεδα διδασκαλίας (Πιν. 1). Πίν. 1: Επίπεδα διδασκαλίας αθλοπαιδιών με τη μέθοδο των δεξιοτήτων Επίπεδο 1. Διδασκαλία μεμονωμένων δεξιοτήτων Ο μαθητής εξασκείται ατομικά ή με συμμαθητή ως βοηθό και μαθαίνει μεμονωμένες δεξιότητες. Ο συμμαθητής συνήθως βοηθά στη ρίψη ή την υποδοχή της μπάλας. Επίπεδο 2. Διδασκαλία συνδυασμού δεξιοτήτων Ατομικά, σε ζευγάρια ή σε μικρές ομάδες εξασκούν οι μαθητές συνδυασμούς δεξιοτήτων, έτσι όπως εμφανίζονται στο παιχνίδι. Επίπεδο 3. Διδασκαλία βασικών τακτικών συμπεριφορών Σε μικρές ομάδες εξασκούν τις δεξιότητες εφαρμόζοντας βασικές τακτικές συμπεριφορές. Σε σχέση με το κανονικό παιχνίδι, οι συνθήκες είναι απλουστευμένες, Οι ομάδες είναι μικρές (2-4 ατόμων) και διδάσκονται απλές αμυντικές και επιθετικές τακτικές συμπεριφορές. Οι ασκήσεις είναι έτσι διαμορφωμένες, ώστε να δίνεται η δυνατότητα πολλών επαναλήψεων για την επίλυση συγκεκριμένων τακτικών προβλημάτων. Επίπεδο 4. Κανονικό παιχνίδι Οι μαθητές παίζουν κανονικό παιχνίδι με εξειδικευμένες θέσεις (αμυντικός, επιθετικός δεξί μπακ κτλ.). Σε σχέση με το επίπεδο 3, στο κανονικό παιχνίδι συμμετέχουν περισσότεροι παίχτες. Επίσης, εφαρμόζονται σύνθετες τακτικές συμπεριφορές και ισχύει σχεδόν τα σύνολο των κανόνων της αθλοπαιδιάς. Επίπεδο 1: διδασκαλία μεμονωμένων δεξιοτήτων-έλεγχος μπάλας Στο επίπεδο αυτό, ο εκπαιδευτικός διδάσκει τις δυνατότητες ελέγχου της μπάλας. Αυτές περιλαμβάνουν: (1) δραστηριότητες απομάκρυνσης μπάλας, (2) δραστηριότητες υποδοχής μπάλας και (3) δραστηριότητες μεταφοράς μπάλας. 1. Δραστηριότητες απομάκρυνσης της μπάλας: λάκτισμα, ρίψη. Κατευθύνω την μπάλα προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, με την κατάλληλη δύναμη και στο κατάλληλο ύψος. Στην αρχή, η ρίψη γίνεται σε στατικό στόχο και μετά σε κινούμενο. Παράδειγμα: Πάσα-δάχτυλα σε συμπαίκτη μπροστά. Πάσα-δάχτυλα σε συμπαίκτη στο πλάι.

4 340 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ 2. Δραστηριότητες υποδοχής μπάλας: πιάσιμο μπάλας με τα χέρια, κοντρόλ με τα πόδια κτλ. Ο μαθητής μαθαίνει να υποδέχεται μια μπάλα η οποία έρχεται από διάφορες κατευθύνσεις, σε διαφορετικό ύψος και με διαφορετικές ταχύτητες. Στην αρχή βρίσκεται σε στάση και μετά σε κίνηση. Παράδειγμα: Κοντρόλ της μπάλας που έρχεται ακριβώς μπροστά του με τα πόδια. Κοντρόλ μιας μπάλας που του έρχεται στα δεξιά του. 3. Δραστηριότητες μεταφοράς μπάλας (π.χ ντρίπλα) Ο μαθητής μαθαίνει να διατηρεί τον έλεγχο της μπάλας ενώ κινείται με διάφορους τρόπους και διαφορετικές ταχύτητες. Παράδειγμα: Ντρίπλα με το χέρι προς τα μπρος Ντρίπλα με το χέρι προς τα πλάγια Αύξηση του βαθμού δυσκολίας των ασκήσεων στο επίπεδο 1 Ορισμένοι από τους τρόπους αύξησης του βαθμού δυσκολίας της άσκησης που μπορεί να εφαρμόσει ο εκπαιδευτικός είναι οι εξής: Διαφοροποίηση του ύψους υποδοχής/μεταβίβασης της μπάλας (υψηλό, μεσαίο, χαμηλό). Αλλαγές της διεύθυνσης από όπου έρχεται/απομακρύνεται η μπάλα (πλάι, διαγώνια κτλ.). Αύξηση της δύναμης με την οποία έρχεται/απομακρύνεται η μπάλα. Αύξηση της απόστασης. Έλεγχος αντικειμένου σε στάση και σε κίνηση κτλ. Στο παρακάτω παράδειγμα παρουσιάζεται μια σειρά ασκήσεων με αυξανόμενο βαθμό δυσκολίας, με τις οποίες ο μαθητής αποκτά εμπειρίες σχετικά με την υποδοχή της μπάλας: Ρίξιμο της μπάλας στον αέρα σε χαμηλό ύψος και πιάσιμο Αύξηση του ύψους Ρίψη στον αέρα, παλαμάκι και υποδοχή (διαφοροποίηση της ταχύτητας εκτέλεσης της δεξιότητας) Υποδοχή από συμπαίκτη Διαφοροποίηση της απόστασης Διαφοροποίηση της διεύθυνσης (στο πλάι, δεξιά, αριστερά) Διαφοροποίηση του ύψους (υποδοχή στο στήθος, χαμηλά, ψηλά, με άλμα στον αέρα) Διαφοροποίηση της δύναμης με την οποία έρχεται η μπάλα Υποδοχή μπάλας σε στάση και σε κίνηση Πάσα σε κινούμενο συμπαίκτη Παράδειγμα ασκήσεων αυξανόμενου βαθμού δυσκολίας για την ντρίμπλα με το χέρι: Αλλαγή ύψους ντρίμπλας Ντρίμπλα γύρω από το σώμα Ντρίμπλα μπροστά πίσω, πλάγια βήματα Ντρίμπλα σε μεγάλες αποστάσεις Με αλλαγές ταχυτήτων Με αλλαγές κατεύθυνσης (στην αρχή αργά, γρήγορα μετά) Στο παραπάνω παράδειγμα, ο μαθητής αποκτά εμπειρίες σχετικά με δεξιότητες που θα πρέπει να εφαρμόσει μέσα στο παιχνίδι. Οδηγό για την οργάνωση των ασκήσεων αποτελεί το ίδιο το παιχνίδι. Βασική αρχή είναι: διδάσκω αυτό που θέλω να κάνει ο μαθητής μέσα στο παιχνίδι! Επίπεδο 2: συνδυασμός δεξιοτήτων (π.χ. ντρίμπλα και πάσα) Στο δεύτερο επίπεδο ο μαθητής μαθαίνει να εκτελεί συνδυασμούς δεξιοτήτων, για

5 ΚΕΦ. 12 / ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΘΛΟΠΑΙΔΙΩΝ 341 παράδειγμα τρέξιμο και υποδοχή μπάλας. Οι εκπαιδευτικοί συνήθως παραμελούν αυτό το στάδιο και δεν του δίνουν ιδιαίτερη σημασία. Ωστόσο, το ότι κάποιος για παράδειγμα, έμαθε να ντριπλάρει και να σουτάρει στο μπάσκετ δε σημαίνει απαραίτητα ότι μπορεί να συνδυάσει και τις δυο δεξιότητες στο παιχνίδι. Ίσως γι αυτό, πολλοί μαθητές κάνουν βήματα στο μπάσκετ, όταν προσπαθούν να τα εφαρμόσουν. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει πρόβλημα σύνδεσης των δυο δεξιοτήτων και θα πρέπει να διδαχτεί. Στο επίπεδο αυτό, ο εκπαιδευτικός διδάσκει τις δυνατότητες με τις οποίες συνδέονται μεταξύ τους οι δεξιότητες (π.χ ντρίμπλα και πάσα). Ορισμένες από τις κατηγορίες συνδυασμού δεξιοτήτων που μπορεί να διδάξει ο εκπαιδευτικός είναι οι εξής: 1. Μετακίνηση και έλεγχος της μπάλας Π.χ. τρέξιμο και πιάσιμο (ή ρίψη, κλότσημα κτλ.) 2. Υποδοχή αντικειμένου και μεταβίβαση σε κάποιο συμπαίκτη. Για παράδειγμα: Πιάσιμο μπάλας και πάσα σε κάποιο στόχο. Πιάσιμο μπάλας και σουτ. Πιάσιμο μπάλας και μεταβίβαση σε κινούμενο συμπαίκτη. Τρίπλα και απότομη αλλαγή κατεύθυνσης. 3. Συνδυασμός τριών και παραπάνω δεξιοτήτων: Πιάσιμο μπάλας, ντρίμπλα και μετά πάσα ή σουτ. Στο ποδόσφαιρο υποδοχή μπάλας με το στήθος, τσιλικάκια (έλεγχος της μπάλας με διάφορα σημεία του σώματος χωρίς αυτή να πέσει κάτω) και μεταβίβαση σε συμπαίκτη. Επίπεδο 3. Διδασκαλία τακτικής συμπεριφοράς σε απλουστευμένες καταστάσεις/ παιχνίδια Στο επίπεδο αυτό δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στη διδασκαλία της τακτικής συμπεριφοράς. Από το κανονικό παιχνίδι απομονώνονται συγκεκριμένα τακτικά προβλήματα και εξασκείται η επίλυσή τους. Βασικές τακτικές συμπεριφορές που διδάσκονται στο στάδιο αυτό είναι: Πώς διατηρούμε την κατοχή μπάλας σε 1:1 Πως διεκδικούμε τη μπάλα σε 1:1 Διατήρηση μπάλας σε 2:1 Άμυνα σε 2:1 Διατήρηση κατοχής μπάλας σε 2:2 κτλ. Συγκεκριμένα για το ποδόσφαιρο, υπάρχουν παραδείγματα στην εργασία των Chatzopoulos, Drakou, Kotzamanidou και Tsormbatzoudis (2006) και Griffin, Mitchell και Oslin (1997). Επίπεδο 4. Κανονικό παιχνίδι Στο επίπεδο αυτό τα παιδιά παίζουν κανονικά το παιχνίδι με μικρές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τους ενήλικες (μικρότερο γήπεδο, εστίες, χωρίς οφσάιντ κτλ.). Οι μαθητές στο παιχνίδι έχουν συγκεκριμένες θέσεις, εφαρμόζονται οι κανόνες για φάουλ, κόρνερ κτλ. και διδάσκονται πολύπλοκες τακτικές συμπεριφορές. Το σημαντικό στο στάδιο αυτό είναι να παίζουν τα παιδιά χωρίς διακοπές. Εάν ο εκπαιδευτικός διαπιστώσει ότι κάποιος κανόνας δημιουργεί πρόβλημα στη ροή του παιχνιδιού, θα πρέπει να τον προσαρμόσει ανάλογα. Για παράδειγμα, εάν διαπιστώσει ότι οι παίκτες είναι πολλοί για το παιχνίδι και κάποια παιδιά δεν ακουμπάνε την μπάλα, θα πρέπει να μειώσει τον αριθμό των παικτών. Γενικά, σε μικρές

6 342 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ηλικίες και χαμηλό επίπεδο ικανοτήτων, είναι σημαντικό ο αριθμός των παικτών των ομάδων να είναι μικρός. Στο επίπεδο αυτό ο εκπαιδευτικός διδάσκει στα παιδιά να παίζουν σωστά το παιχνίδι και να το απολαμβάνουν. Μερικές σκέψεις για την εφαρμογή της μεθόδου των δεξιοτήτων Όπως συμβαίνει με όλα τα θεωρητικά μοντέλα διδασκαλίας, αυτά θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως κατευθυντήριες γραμμές και όχι ως απαράβατοι κανόνες. Συγκεκριμένα: Για να περάσουμε από το ένα επίπεδο στο άλλο, δε σημαίνει ότι οι μαθητές θα πρέπει πρώτα να έχουν μάθει τέλεια να εκτελούν τις δεξιότητες μεμονωμένα (επίπεδο 1) και μετά να γίνεται ο συνδυασμός τους (επίπεδο 2). Ακόμη και επαγγελματίες παίκτες έχουν προβλήματα στην τεχνική τους. Αυτό σημαίνει ότι, όταν ο εκπαιδευτικός αντιληφθεί ότι το επίπεδο εκμάθησης είναι ικανοποιητικό και οι μαθητές μπορούν να προχωρήσουν στο επόμενο στάδιο, τότε θα πρέπει να το κάνει. Δε χρειάζεται να περιμένει, να τα μάθουν τέλεια. Στη συνέχεια, μπορεί να επανέλθει κάνοντας επαναλήψεις. Επειδή τα επίπεδα 2 (συνδυασμός δεξιοτήτων) και 3 (τακτική συμπεριφορά) συνήθως παραμελούνται στη διδασκαλία αθλοπαιδιών, προτείνω στους εκπαιδευτικούς να δώσουν ιδιαίτερη βαρύτητα σε αυτά τα δυο επίπεδα. Η σειρά διαδοχής των τεσσάρων επιπέδων δε σημαίνει ότι θα περιμένουμε πρώτα να μάθουν οι μαθητές τα 3 πρώτα επίπεδα και μετά θα τους αφήσουμε να παίξουν. Βέβαια, όταν κάποιος δεν ξέρει τις δεξιότητες, δύσκολα μπορεί να συμμετέχει στο παιχνίδι. Όμως, ο καλός εκπαιδευτικός διαμορφώνει έτσι το παιχνίδι, ώστε τα παιδιά να μπορούν να παίξουν με τις υπάρχουσες δυνατότητες τους. Η μέθοδος των δεξιοτήτων μπορεί να συνδυαστεί με δασκαλοκεντρικές ή/και μαθητοκεντρικές μεθόδους διδασκαλίας, όπως επίσης και με την ολική και τη μερική μέθοδο διδασκαλίας. Ποιοι συνδυασμοί θα επιλεγούν εξαρτάται από τους στόχους που θέτει ο κάθε εκπαιδευτικός στο μάθημα. Διδασκαλία αθλοπαιδιών με τη μέθοδο των διδακτικών παιχνιδιών Η διδασκαλία των αθλοπαιδιών στο σχολείο γίνεται παραδοσιακά με μια παραλλαγή της «μεθόδου των δεξιοτήτων». Στη συγκεκριμένη παραλλαγή της μεθόδου των δεξιοτήτων, το σύνολο του μαθήματος της Φ.Α. αφιερώνεται σε ασκήσεις για τη διδασκαλία των δεξιοτήτων και, όταν υπάρχει χρόνος, δίνεται η δυνατότητα στα παιδιά να παίξουν 5-10 λεπτά την αντίστοιχη αθλοπαιδιά στο τέλος της διδακτικής ώρας. Η φιλοσοφία της συγκεκριμένης μεθόδου των δεξιοτήτων στηρίζεται στην άποψη ότι, για να παίξει κάποιος μια αθλοπαιδιά, θα πρέπει πρώτα να μάθει να εκτελεί καλά τις δεξιότητες της αθλοπαιδιάς. Όταν κάποιος γνωρίζει τις δεξιότητες μιας αθλοπαιδιάς, θεωρείται ότι μπορεί να παίξει και το παιχνίδι. Ωστόσο, στην πράξη παρατηρήθηκε ότι πολλά παιδιά, ενώ είναι σε θέση να εκτελέσουν τις δεξιότητες, δε συμμετέχουν αποτελεσματικά στο παιχνίδι γιατί:

7 ΚΕΦ. 12 / ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΘΛΟΠΑΙΔΙΩΝ 343 δε γνωρίζουν πότε και ποια δεξιότητα πρέπει να εφαρμόσουν στη διάρκεια του παιχνιδιού και δε γνωρίζουν τι να κάνουν, όταν δεν έχουν στην κατοχή τους την μπάλα (Turner & Martinek, 1999). Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις στις οποίες οι μαθητές διαμαρτύρονται, γιατί π.χ. δε δέχονται ποτέ πάσα, και στο τέλος απομακρύνονται απογοητευμένοι από το παιχνίδι. Ένα άλλο πρόβλημα που εμφανίζεται συχνά κατά την εφαρμογή της μεθόδου των δεξιοτήτων είναι ότι ορισμένοι εκπαιδευτικοί αφιερώνουν το σύνολο της διδακτικής ώρας σε ασκήσεις για την εκμάθηση της τεχνικής. Οι ασκήσεις συχνά είναι βαρετές για τα παιδιά, ιδιαίτερα όταν δεν ακολουθούνται οι οδηγίες που αναφέρονται στο κεφάλαιο για την αποτελεσματική διδασκαλία. Τα παιδιά δεν καταλαβαίνουν τη σκοπιμότητα των πολλών επαναλήψεων, δυσανασχετούν και διαμαρτύρονται για να παίξουν («κύριε, πότε θα παίξουμε;»). Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της συγκεκριμένης μεθόδου των δεξιοτήτων, μια λύση θα μπορούσε να αποτελέσει η εφαρμογή της μεθόδου των διδακτικών παιχνιδιών. Η φιλοσοφία της μεθόδου των παιχνιδιών είναι ότι πρώτα διδάσκουμε το πώς παίζεται ένα παιχνίδι (δηλ. τακτική συμπεριφορά) και μετά διδάσκουμε τις δεξιότητες. Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, το μάθημα ξεκινά με ένα τροποποιημένο παιχνίδι, το οποίο εμπεριέχει την κεντρική ιδέα της αθλοπαιδιάς. Οι δεξιότητες που εφαρμόζονται είναι προσαρμοσμένες στο επίπεδο των μαθητών (μικρότερα όρια, λιγότεροι παίκτες κτλ.). Το παιχνίδι αυτό είναι έτσι τροποποιημένο, ώστε να αναγκάζονται οι μαθητές να εκτελούν συχνά την τακτική συμπεριφορά που θέλουμε να διδάξουμε (βλ. παρακάτω «πλάνο με τη μέθοδο των διδακτικών παιχνιδιών»). Αυτό σημαίνει ότι το παιχνίδι χρησιμοποιείται ως μέσο διδασκαλίας μιας συγκεκριμένης τακτικής συμπεριφοράς και όχι για να διδάξουμε δεξιότητες. Οπότε, ο εκπαιδευτικός κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού δίνει ανατροφοδότηση μόνο σε σχέση με την τακτική συμπεριφορά. Όταν ο εκπαιδευτικός διαπιστώσει ότι οι μαθητές έμαθαν τη διδασκόμενη τακτική συμπεριφορά (π.χ. το «ένα-δυο» στο ποδόσφαιρο), τότε διδάσκει με ασκήσεις τις δεξιότητες που απαιτούνται για την εφαρμογή της τακτικής συμπεριφοράς. Οι ασκήσεις για τη διδασκαλία των δεξιοτήτων είναι παρόμοιες με τις ασκήσεις που χρησιμοποιούνται και στη μέθοδο των δεξιοτήτων. Τα πλεονεκτήματα της μεθόδου των παιχνιδιών σε σχέση με τη μέθοδο των δεξιοτήτων είναι τα εξής: Τα παιδιά ικανοποιούν από την αρχή την ανάγκη τους για παιχνίδι. Κατά τη διάρκεια του τροποποιημένου παιχνιδιού, οι μαθητές διαπιστώνουν ότι δεν μπορούν να εκτελέσουν σωστά τις δεξιότητες, οπότε είναι ευκολότερο για τον εκπαιδευτικό να τους πείσει να ασχοληθούν στη συνέχεια με τις ασκήσεις. Για παράδειγμα, «την ώρα που παίζατε διαπίστωσα ότι δε δίνατε πάσες ακριβείας, ελάτε λοιπόν τώρα να εξασκηθείτε σε αυτό». Τα παιδιά μαθαίνουν την τακτική συμπεριφορά και τις δεξιότητες παίζοντας (Χατζόπουλος, Βαρσάμης & Κοφτερού, 2003). Άλλωστε, η καλύτερη μέθοδος για να μάθει κανείς ένα παιχνίδι, είναι να παίξει το παιχνίδι (Kuhlmann, 1998).

8 344 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Για την αποτελεσματική εφαρμογή της μεθόδου των διδακτικών παιχνιδιών, απαιτείται η κατηγοριοποίηση των προβλημάτων τακτικής της αθλοπαιδιάς. Για παράδειγμα, στο ποδόσφαιρο είναι δυνατό να γίνει διάκριση σε προβλήματα τακτικής, όπως αναφέρονται παρακάτω. Βασικές τακτικές συμπεριφορές στο ποδόσφαιρο: Διατήρηση κατοχής μπάλας Δημιουργία χώρου στην επίθεση Επίθεση στην εστία Άμυνα χώρου-ζώνης Άμυνα στην εστία και Επανεκκίνηση παιχνιδιού (κόρνερ, αράουτ κτλ.) Για τη διδασκαλία κάθε μιας από τις τακτικές συμπεριφορές χρησιμοποιείται και το ανάλογο τροποποιημένο παιχνίδι. Για τρόπους κατηγοριοποίησης των προβλημάτων τακτικής των αθλοπαιδιών, αλλά και για παρουσιάσεις ολόκληρης σειράς μαθημάτων με τη μέθοδο των παιχνιδιών προτείνεται η εργασία των Griffin, Mitschell και Oslin (1997). 1 ο παράδειγμα διδασκαλίας στο βόλεϊ με τη μέθοδο των διδακτικών παιχνιδιών Παρακάτω ακολουθεί ένα παράδειγμα διδασκαλίας με τη μέθοδο των διδακτικών παιχνιδιών. Σε μια τάξη Γ Δημοτικού, ο εκπαιδευτικός θέλει να διδάξει στους μαθητές του να διατηρούν ίσες αποστάσεις από το συμπαίκτη και την πλάγια γραμμή (τακτική συμπεριφορά). Οι μαθητές ωστόσο, δε γνωρίζουν πώς να εκτελούν πάσα ή μανσέτα. Άλλωστε, αυτά δεν τα έχουν διδαχτεί. Γι αυτό, ο εκπαιδευτικός ξεκινά το μάθημα με το παιχνίδι «μπάλα πάνω από το δίχτυ». Στο παιχνίδι αυτό, επιτρέπεται στα παιδιά να πιάνουν την μπάλα και να τη ρίχνουν (Σχ. 2). Σχ. 2: Μπάλα πάνω από το δίχτυ

9 ΚΕΦ. 12 / ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΘΛΟΠΑΙΔΙΩΝ 345 Κατά τη διάρκεια του διδακτικού παιχνιδιού δίνουμε ανατροφοδότηση σε σχέση με την τακτική συμπεριφορά (π.χ. διατηρούμε ίδια απόσταση από τον συμπαίχτη και την πλάγια γραμμή). Αυτό σημαίνει ότι μέσω του τροποποιημένου παιχνιδιού διδάσκω τακτική συμπεριφορά και όχι δεξιότητες! Όταν τα παιδιά μάθουν την τακτική συμπεριφορά, στη συνέχεια διδάσκονται με τις ανάλογες ασκήσεις την πάσα με τα δάχτυλα. Στο τέλος της διδακτικής ώρας τα παιδιά παίζουν πάλι ένα παιχνίδι βόλεϊ. 2 ο παράδειγμα ενός ημερήσιου πλάνου διδασκαλίας ποδοσφαίρου με τη μέθοδο των διδακτικών παιχνιδιών Παρακάτω παρουσιάζεται ένα παράδειγμα ενός ημερήσιου πλάνου διδασκαλίας ποδοσφαίρου, με τη μέθοδο των διδακτικών παιχνιδιών σε συνδυασμό με τη μέθοδο της καθοδηγούμενης εφευρετικότητας. Πλάνο διδασκαλίας ποδοσφαίρου με τη μέθοδο των διδακτικών παιχνιδιών Θέμα: σε σχέση με την τακτική συμπεριφορά, οι μαθητές θα μάθουν να κινούνται στον κενό χώρο για να δεχτούν μια πάσα. Συγκεκριμένα, θα μάθουν να τοποθετούνται πίσω και ανάμεσα από δυο αντιπάλους. Επίσης, θα μάθουν τη συρτή πάσα (8μ απόσταση). Θα δοθεί βαρύτητα στα ποιοτικά κριτήρια εκτέλεσης της πάσας με το εσωτερικό του ποδιού για δεξιοπόδαρους: (α) αριστερό πόδι λυγισμένο δίπλα από την μπάλα, (β) κορμός ελαφρά λυγισμένος και (γ) χτυπάμε την μπάλα στο κέντρο της με το εσωτερικό του ποδιού. Στην αρχή του μαθήματος γίνεται έλεγχος απουσιών, περιβολής, καταγράφονται τυχόν προβλήματα υγείας και ο εκπαιδευτικός αναφέρει αυτά που θέλει να διδάξει. 1. Διδασκαλία τακτικής με τη μέθοδο της καθοδηγούμενης εφευρετικότητας Εκπαιδευτικός (Ε): «τι πρέπει να κάνουμε, για να δεχτούμε πάσα όταν ένας συμπαίκτης μας έχει την μπάλα;» Μαθητής: «να δώσουμε στήριγμα, για να μας δώσει πάσα». Ε: «πού είναι καλή θέση για να τον στηρίξεις;» Μ: «πίσω και ανάμεσα από δυο αντιπάλους». Ε: «Πολύ ωραία, ας το εφαρμόσουμε στο παιχνίδι 3:3». 2. Τροποποιημένο παιχνίδι 3:3 για την «κίνηση στον κενό χώρο» (τακτική) Σε περιορισμένο χώρο παίζουν 3:3 (Σχ. 3). Η κάθε ομάδα προσπαθεί να εκτελέσει 3 συνεχόμενες πάσες, χωρίς να ακουμπήσει αντίπαλος την μπάλα. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, ο εκπαιδευτικός δίνει ανατροφοδότηση για το πού πρέπει να σταθούν οι μαθητές, για να δεχτούν πάσα (τακτική). Σχ. 3: Τροποποιημένο παιχνίδι 3:3 3. Διδασκαλία συρτής πάσας (Σχ. 4) Οι μαθητές εκτελούν 6 προσπάθειες και μετράνε τους πόντους (2 πόντοι το κε-

10 346 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ντρικό τετράγωνο, 1 τα πλαϊνά). Ο εκπαιδευτικός δίνει ανατροφοδότηση σε σχέση με τα ποιοτικά κριτήρια εκτέλεσης της πάσας. Προτεινόμενη άσκηση: συρτό σουτ ανάμεσα από κώνους (Σχ. 6). Σχ. 4: Άσκηση για συρτή πάσα στο ποδόσφαιρο 4. Εξατομίκευση. Οι μαθητές που πέτυχαν 8 πόντους και πάνω εκτελούν 6 πάσες από τα 10 μ. Οι υπόλοιποι εκτελούν πάλι 6 πάσες από τα 8μ. 5. Παιχνίδι 4:4 με τερματοφύλακες Στο παιχνίδι αυτό οι μαθητές προσπαθούν να εφαρμόσουν την κίνηση στον κενό χώρο. Παραδείγματα παιχνιδιών για τη διδασκαλία τακτικής συμπεριφοράς στο ποδόσφαιρο Τα παραδείγματα των παιχνιδιών που αναφέρονται παρακάτω προέρχονται από την εργασία των Griffin, Mitschell και Oslin (1997). Τακτικό πρόβλημα: επίθεση στην εστία με συρτό σουτ Προτεινόμενο παιχνίδι: 6Χ6 σε μικρό χώρο (30 Χ 30μ) και μεγάλες εστίες (7μ). Οδηγίες: κάθε φορά που έχετε ελεύθερο χώρο κάντε σουτ στην εστία. Σχ. 6: Σουτ ανάμεσα από κώνους Τακτική συμπεριφορά: επίθεση στην εστία Παίζουν 6Χ6 σε γήπεδο περίπου 50Χ40μ με κανονικές εστίες περίπου 7μ. Σε κάθε ομάδα αντιστοιχεί ένας παίκτης-στόχος (Σ). σουτ στην εστία επιτρέπεται μόνο μετά από πάσα του παίκτηστόχου. Επεξηγήσεις σχήματος Πορεία μπάλας: Πορεία παίκτη: Προτεινόμενη άσκηση: σουτ στην εστία μετά από πάσα Σχ. 5: Παιχνίδι 6Χ6 Επεξηγήσεις σχήματος Πορεία μπάλας: Πορεία παίκτη:

11 ΚΕΦ. 12 / ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΘΛΟΠΑΙΔΙΩΝ 347 Τακτική συμπεριφορά: επαναφορά μπάλας από τα πλάγια (αράουτ) Παιχνίδι: 6Χ6 σε στενό γήπεδο (60Χ30μ), ώστε να βγαίνει η μπάλα συχνά έξω και να εκτελούν πολλά αράουτ. Οδηγίες: Μετά το αράουτ ο παίκτης που δέχεται την πάσα την κοντρολάρει και αμέσως δίνει πάσα σε ελεύθερο συμπαίκτη. Πάσα δίνει όπου βλέπει (συνήθως στον παίκτη που έκανε το αράουτ). φέρεται με τον όρο «Spielgemäße Konzept» (Dietrich, Dürrwächter, & Schaller, 1994). Στη μέθοδο αυτή ο εκπαιδευτικός διδάσκει τις δεξιότητες και την τακτική συμπεριφορά μέσω ειδικά τροποποιημένων παιχνιδιών. Για παράδειγμα, στο βόλεϊ οι μαθητές παίζουν 1Χ1, για να μάθουν την πάσα (Εικ. 2). Προτεινόμενη άσκηση: εξάσκηση κοντρόλ μετά από αράουτ Σε ζευγάρια, ο ένας εκτελεί αράουτ και ο άλλος μετά από ένα κοντρόλ επιστρέφει την μπάλα σε αυτόν που εκτέλεσε το αράουτ. Τακτικό πρόβλημα: εκμετάλλευση χώρου στην επίθεση Παιχνίδι: 4 επιθετικοί εναντίων 2 αμυντικών σε μια εστία. Γήπεδο 20 Χ 40μ. Εικ. 2: 1Χ1 στο βόλεϊ Ωστόσο, εάν υπάρχουν μαθητές που έχουν χαμηλό επίπεδο και δεν μπορούν να εξασκήσουν τις δεξιότητες μέσα στο παιχνίδι, τότε σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό διαμορφώνονται οι ανάλογες ασκήσεις (Chatzopoulos, 2004). Για παράδειγμα, αν οι μαθητές δεν μπορούν να εκτελέσουν την πάσα-δάχτυλα, τότε επιτρέπεται να πιάσουν την μπάλα και να τη ρίξουν με τα χέρια (Εικ. 3). Η μέθοδος των παιχνιδιών Η μέθοδος των παιχνιδιών προέρχεται από τη γερμανική βιβλιογραφία και ανα- Εικ. 3: Παιχνίδι βόλεϊ με ρίψη και υποδοχή μπάλας

12 348 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Παρακάτω περιγράφεται η φιλοσοφία της μεθόδου των παιχνιδιών με παράδειγμα το ποδόσφαιρο από την εργασία των Dietrich, Dürrwächter και Schaller, (1994). Στο ίδιο βιβλίο παρουσιάζεται η σειρά των παιχνιδιών για το μπάσκετ, το χάντμπολ και το βόλεϊ. Βέβαια, το πρόβλημα είναι ότι το βιβλίο είναι γραμμένο στη γερμανική γλώσσα. Η μέθοδος των παιχνιδιών με εφαρμογή το ποδόσφαιρο Στην μέθοδο των παιχνιδιών τα παιχνίδια που εφαρμόζονται κατατάσσονται με βάση τις τρεις βασικές καταστάσεις του ποδοσφαίρου: Επίθεση Άμυνα 1 Σουτ στην εστία Απόκρουση του σουτ 2 Δημιουργία συνθηκών για σουτ στην εστία 3 Οργάνωση επιθέσεων Αποφυγή καταστάσεων για σουτ στην εστία Αναχαίτιση επιθέσεων Για να βρουν τα κατάλληλα παιχνίδια για κάθε κατάσταση, οι συγγραφείς ανατρέξανε στα παιχνίδια των παιδιών στις γειτονιές. Τα ίδια παιχνίδια ποδοσφαίρου που παίζουνε στην Ελλάδα τα παιδιά τα ίδια παίζουνε και τα παιδιά στη Γερμανία. Σε όλα αυτά τα παιχνίδια, υπάρχει η κεντρική ιδέα να βάλεις γκολ (π.χ. σουτ στην εστία) και να αποκρούσεις το γκολ (άμυνα εστίας). Οι αλλαγές που εμφανίζονται σε αυτά τα παιχνίδια σε σχέση με το κανονικό παιχνίδι ποδοσφαίρου αφορούν: Τον αριθμό των παικτών. Υπάρχουν παιχνίδια ποδοσφαίρου που παίζονται μόνο με δυο παίκτες (βλ. παραδείγματα παρακάτω). Τον αριθμό των εστιών. Ένα από τα αγαπημένα παιχνίδια των παιδιών είναι το «μονό» που παίζεται σε μια εστία. Ωστόσο, υπάρχουν και παιχνίδια με περισσότερες από 2 εστίες. Το μέγεθος του γηπέδου και της εστίας. Τα γήπεδα είναι πολύ πιο μικρά στα παιχνίδια της γειτονιάς. Το ίδιο και το μέγεθος της εστίας. Ωστόσο, σε ορισμένα παιχνίδια, το μέγεθος της εστίας μπορεί να είναι και μεγαλύτερο από το κανονικό. Ανάλογες διαφορές υπάρχουν και στις διαστάσεις των γηπέδων. Το μέγεθος και υλικό της μπάλας. Τα μικρά παιδιά παίζουν συνήθως με την μπάλα νούμερο 5. Ωστόσο, δεν είναι λίγες οι φορές που παίζουν και με πλαστικές μπάλες. Ιδιαίτερα όταν πρόκειται για παιχνίδι με «κεφαλιές». Διαφορετικούς κανονισμούς. Στα παιχνίδια της γειτονιάς, συνήθως δεν υπάρχει οφσάϊντ ή κόρνερ, ενώ, πολλές φορές το αράουτ γίνεται με τα πόδια αντί με τα χέρια (επαναφορά της μπάλας από τα πλάγια). Επίσης, σε πολλά παιχνίδια απαγορεύεται το τάκλιν για την αποφυγή τραυματισμών. Παρακάτω περιγράφονται ορισμένα παιχνίδια από το βιβλίο των Dietrich, Dürrwächter και Schaller, (1994). Αυτό βέβαια, δε σημαίνει ότι αυτοί εφεύραν αυτά τα παιχνίδια. Τα παιχνίδια αυτά είναι γνωστά σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Η περιγραφή της σειράς των παιχνιδιών ακολουθεί τις βασικές καταστάσεις του ποδοσφαίρου: Παιχνίδια με σουτ στην εστία. Παιχνίδια σε μια εστία («μονό»). Παιχνίδια σε δυο εστίες («διπλό»).

13 ΚΕΦ. 12 / ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΘΛΟΠΑΙΔΙΩΝ 349 Παιχνίδια με σουτ στην εστία Η επίτευξη τέρματος και η απόκρουση θεωρείται ότι είναι ο πυρήνας του ποδοσφαίρου. Η γερμανική σχολή διακρίνεται για την αποτελεσματικότητά της στο γκολ. Αντίθετα, οι λατινικές χώρες (π.χ Βραζιλία) δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην ντρίπλα. Παρακάτω, περιγράφονται ορισμένα παιχνίδια με σουτ στην εστία. 1. Σουτ-γκολ Αποτελεί ένα από τα πιο αγαπημένα παιχνίδια των παιδιών. Ιδιαίτερα σε μικρές ηλικίες. Δοκιμάστε το ακόμη και με παιδιά 3 ετών. Ο ένας αναλαμβάνει το ρόλο του τερματοφύλακα και ο άλλος το ρόλο του σουτέρ. Σε αυτό το παιχνίδι δεν παίζουν ρόλο οι πόντοι. Πρόκειται για την ικανοποίηση που προσφέρει ένα σουτ και η χαρά της απόκρουσης. Μετά από μερικές προσπάθειες οι μαθητές αλλάζουν ρόλους. Σχ. 7: Παιχνίδι σουτ-γκολ Σε περίπτωση που δεν υπάρχουν εστίες ή σημαιάκια (κοντάρια), μπορούν να χρησιμοποιηθούν κώνοι. 2. Πεναλτάκια Δυο (2) ομάδες των 3-5 ατόμων (Σχ. 7). Κάθε ομάδα έχει έναν τερματοφύλακα. Νικήτρια είναι η ομάδα που θα βάλει τα περισσότερα γκολ. Σε περίπτωση που δεν υπάρχουν 2 τερματοφύλακες, βάζουμε έναν ουδέτερο τερματοφύλακα στο τέρμα. 3. Ο βασιλιάς των τερματοφυλάκων 3-5 άτομα χτυπάνε πέναλτι (Σχ. 7). Αυτός που βάζει γκολ μπαίνει τερματοφύλακας. Ο τερματοφύλακας που θα κάνει 5 αποκρούσεις είναι ο νικητής. 4. Ο βασιλιάς των πέναλτι 3-5 άτομα χτυπάνε πέναλτι (Σχ. 7). Ο καθένας ξεκινά με 10 πόντους. Αυτός που χάνει πέναλτι μπαίνει τερματοφύλακας. Ο τερματοφύλακας που «τρώει» γκολ: (α) χάνει έναν πόντο και (β) μένει στο τέρμα, μέχρι να κάνει μια απόκρουση. Αυτός που θα χάσει όλους τους πόντους αποκλείεται από το παιχνίδι. Παραλλαγή: νικητής είναι αυτός που στο τέλος έχει τους περισσότερους πόντους. 5. Κεφαλιές Ο τερματοφύλακας ρίχνει με τα χέρια την μπάλα στο κεφάλι του παιδιού που περιμένει σε απόσταση 4-6μ από την εστία (Σχ. 8). Η απόσταση εξαρτάται από την ηλικία και το επίπεδο των μαθητών. Το μήκος της εστίας είναι 4-6μ. Κανονισμοί: Όποιος βάζει γκολ κάθεται τερματοφύλακας.

14 350 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Σχ. 8: Κεφαλιές Ο τερματοφύλακας που θα κάνει για παράδειγμα 5 αποκρούσεις είναι ο νικητής. Συνήθως, ο νικητής είναι αυτός που θα αποκρούσει τις κεφαλιές όλων των παιδιών που συμμετέχουν στο παιχνίδι. Παραλλαγές: ισχύουν οι ίδιες παραλλαγές με τα πέναλτι που αναφέρουν πιο πάνω. Στις μικρές τάξεις προτείνεται: Η χρήση πλαστικής μπάλας. Να ρίχνουν την μπάλα με «κουτάλα» (με τα δυο χέρια από κάτω προς τα πάνω). 6. Μονοκοπανιές Πρόκειται για ένα από τα πιο αγαπημένα παιχνίδια των μαθητών μαζί με τα πέναλτι. Σε απόσταση 10-20μ υπάρχουν δυο εστίες (Σχ. 9). Χτυπάνε την μπάλα με τη μία. Το χτύπημα της μπάλας (και η απόκρουση) επιτρέπεται με όλα τα μέλη του σώματος, εκτός από τα χέρια. Από τη στιγμή που ο παίκτης ακουμπά μια φορά την μπάλα, δεν έχει το δικαίωμα να την ξαναχτυπήσει. Για παράδειγμα, σε μια ασθενή απόκρουση με το κεφάλι, μπορεί να τρέξει ο αντίπαλος και να σουτάρει κτλ. Νικητής είναι αυτός που θα βάλει τα περισσότερα γκολ. Σχ. 9: Μονοκοπανιές

15 ΚΕΦ. 12 / ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΑΘΛΟΠΑΙΔΙΩΝ 357 Ορισμένες σκέψεις σχετικά με τη μέθοδο των παιχνιδιών Στα ελληνικά σχολεία συνήθως η διδασκαλία των αθλοπαιδιών γίνεται με ασκήσεις. Επίσης, στο τέλος της ώρας έχει επικρατήσει η συνήθεια να παίζουν όλα τα παιδιά μιας τάξης το παιχνίδι (Χατζόπουλος, Μιχαηλίδης & Μουρατίδου, 2006). Το αποτέλεσμα είναι ότι, αν μια τάξη έχει για παράδειγμα 20 παιδιά, τότε παίζουν 10Χ10. Είναι προφανές ότι με αυτό τον τρόπο τα παιδιά δεν ευχαριστιούνται το παιχνίδι. Επιπλέον, σε ένα σχολείο είχα την εξής εμπειρία: Μετά τη διδασκαλία της συρτής πάσας σε μια Β Δημοτικού, παρατήρησα ότι ο εκπαιδευτικός δεν άφησε τα παιδιά να παίξουν ποδόσφαιρο. Όταν ρώτησα: «γιατί δεν τους αφήνεις να παίξουν;», μου απάντησε: «μα, πέφτουν όλα επάνω στην μπάλα και γίνεται χαμός». Προφανώς, ο εκπαιδευτικός αυτός είχε στο μυαλό του μόνο το παιχνίδι που παίζεται σε δυο εστίες, όπως αυτό που γνωρίζουμε από τους κανονικούς αγώνες. Η προσωπική μου πείρα είναι ότι πολλά από τα πρώτα παιχνίδια που περιγράφτηκαν μπορούν να τα παίξουν οι μαθητές από την Α δημοτικού ή/και το νηπιαγωγείο. Για παράδειγμα, πεναλτάκια, 1Χ1 σε μια εστία κτλ. Ο λόγος για τον οποίο περιέγραψα αυτά τα παιχνίδια ήταν για να δείξω ότι οι μαθητές στον ελεύθερό τους χρόνο παίζουν πολλά παιχνίδια ποδοσφαίρου, προσαρμοσμένα στις ικανότητές τους και το χώρο που διαθέτουν. Το μόνο που έχει να κάνει ο εκπαιδευτικός είναι μια βόλτα εκεί όπου υπάρχουν ακόμη «γειτονιές» και θα ανακαλύψει πολλά ενδιαφέροντα παιχνίδια. Ελπίζω οι περιγραφές των παιχνιδιών να αποτελέσουν ερεθίσματα για τους εκπαιδευτικούς, ώστε να ξεφύγουν από τις μονότονες ασκήσεις. Αυτές, ίσως είναι κατάλληλες για ενήλικες που παίζουν μπάλα σε ομάδες ποδοσφαίρου, για την προπόνησή τους. Η διδασκαλία των αθλοπαιδιών σε παιδιά είναι πολύ ενδιαφέρουσα, όταν γίνεται με παιχνίδια. Το σχολείο της μπάλας Το «σχολείο της μπάλας» προέρχεται από τη γερμανική βιβλιογραφία (Kröger & Roth, 1999). Είναι μια προσπάθεια προετοιμασίας των παιδιών, για όλα τα παιχνίδια που έχουν σχέση με την μπάλα. Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, τα παιδιά ανεξάρτητα από την αθλοπαιδιά που θα ακολουθήσουν, είναι σημαντικό να αποκτήσουν μια ευρεία βάση κινητικών εμπειριών με την μπάλα. Το «σχολείο της μπάλας» είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στη Γερμανία και ήδη υπάρχουν πολλοί σύλλογοι που προετοιμάζουν τους αθλητές τους με βάση αυτό το μοντέλο. Ο λόγος για τον οποίο το συμπεριέλαβα στο κεφάλαιο της διδασκαλίας των αθλοπαιδιών είναι, γιατί μπορεί να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα στο νηπιαγωγείο, τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού σχολείου και τους διαφόρους συλλόγους των αθλοπαιδιών. Το «σχολείο της μπάλας» παρέχει στους μαθητές τα απαραίτητα εφόδια, για να μπορούν να συμμετέχουν στο σύνολο των παιχνιδιών με μπάλα. Συγκεκριμένα, οι δεξιότητες που εξασκούνται σε αυτό το μοντέλο είναι οι εξής (Σχ. 20): 1. Έλεγχος της μπάλας (ισορροπία της μπάλας) με διάφορα σημεία του σώματος: τα χέρια, τα πόδια, το κεφάλι, τα δάχτυλα, το μηρό κτλ.