Κύηση και φυσιολογικός τοκετός: Πόσο επηρεάζουν το προσδόκιμο ζωής της μητέρας;

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Κύηση και φυσιολογικός τοκετός: Πόσο επηρεάζουν το προσδόκιμο ζωής της μητέρας;"

ÍΑἰνείας Καζαντζής
4 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Κύηση και φυσιολογικός τοκετός: Πόσο επηρεάζουν το προσδόκιμο ζωής της μητέρας; Ε. Ε. Σαλαμαλέκης Ομότιμος Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας

2 The UNDP Human Development Report, 2009

3 Επιβίωση μέχρι τα 90 (Α) και τα 100 (Β) έτη ζωής ανδρών και γυναικών στις ΗΠΑ Newman AB, Murabito JM. Epidemiol Rev, 2013

4 84 έτη

5 Οι γυναίκες πλεονεκτούν ως προς τη μακροβιότητα, και αυτό είναι γνωστό ήδη από το τέλος του 19 ου αιώνα. Το πλεονέκτημα αυτό ξεκινά ήδη από τη σύλληψη και υπάρχει σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Οι λόγοι για αυτό δεν είναι πλήρως κατανοητοί. Οι γυναίκες φαίνεται ότι έχουν καλύτερη επιβίωση και αυτό είναι πιο ισχυρό από το γεγονός ότι γερνούν πιο γρήγορα. Αυτή τη στιγμή το φαινόμενο είναι παγκόσμιο, με εξαίρεση κάποιες χώρες της Νότιας Ασίας και της υπο-σαχάριας Αφρικής, όπου πολιτισμικοί παράγοντες (χαμηλό κοινωνικό επίπεδο της γυναίκας και προτίμηση σε άρρενες απογόνους) ή οι πανδημικές διαστάσεις κυρίως της λοίμωξης από HIV, ευνοούν την επιβίωση των ανδρών. Austad SN. Gend Med, 2006 Newman AB, Brach JS. Epidemiol Rev, 2001

6 Οι διαφορές του φύλου στη μακροζωία μπορεί να παρέχουν γνώσεις σχετικά με νέους μηχανισμούς γήρανσης, αλλά έχουν λίγο μελετηθεί. Οι διαφορές αυτές είναι περισσότερο γνωστές στα άγρια ζώα και κυρίως στα θηλαστικά. Εξελικτικές υποθέσεις που εξηγούν τα πρότυπα της μακροζωίας σε φυσικούς πληθυσμούς περιλαμβάνουν: διαφορετική ευπάθεια σε περιβαλλοντικούς κινδύνους διαφορετική ένταση σεξουαλικής συμπεριφοράς διαφορετικά πρότυπα γονικής φροντίδας Πιθανοί μηχανισμοί εστιάζουν: στην επίδραση των ορμονών στην ασύμμετρη κληρονομικότητα φυλετικών χρωμοσωμάτων στα μιτοχόνδρια (Tower, 2006) Austad SN, Fischer KE. Cell Metab, 2016

7 Σχετικά αναφέρεται ότι το εξελικτικό πλεονέκτημα των γυναικών μπορεί να αποδοθεί και στην ύπαρξη δύο Χ χρωμοσωμάτων. Έχοντας δύο Χ χρωμοσώματα, οι γυναίκες κρατούν διπλά αντίγραφα κάθε γονιδίου, που σημαίνει ότι έχουν ένα «εφεδρικό» αν κάποιο είναι ελαττωματικό. Austad SN, Fischer KE. Cell Metab, 2016

8 Ο άνθρωπος φαίνεται ότι είναι ένα από τα είδη στα οποία το φύλο αποτελεί πλεονέκτημα επιβίωσης. Παραδόξως, αν και οι γυναίκες ζουν περισσότερο, έχουν μεγαλύτερη νοσηρότητα ιδιαίτερα αργά στη ζωή. Αυτό το παράδοξο θνησιμότητας-νοσηρότητας μπορεί να είναι συνέπεια της δυσμενέστερης επίδρασης των ορμονών του φύλου πάνω στον συνδετικό ιστό των γυναικών. Η μεγαλύτερη μακροζωΐα στις γυναίκες μπορεί να αποδοθεί στην επίδραση των ορμονών στις ανοσολογικές και φλεγμονώδεις διεργασίες ή στην μεγαλύτερη αντίσταση στο οξειδωτικό stress, αλλά οι υποθέσεις αυτές δεν έχουν ακόμα τεκμηριωθεί. Austad SN, Fischer KE. Cell Metab, 2016

9 Women s Health Initiative Προοπτική μελέτη ( ) που περιλάμβανε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Εξετάστηκε η επιβίωση μετά τα 90 έτη. Μελετήθηκε η συσχέτιση της επιβίωσης με την ηλικία εμμηναρχής και εμμηνόπαυσης (φυσικής ή ιατρογενούς). Φαίνεται ότι μεγαλύτερο διάστημα εμμήνου ρύσεως συσχετίζεται με μεγαλύτερη επιβίωση σε μεγάλες ηλικίες: Η πιθανότητα μακροζωΐας είναι 13% μεγαλύτερη σε γυναίκες με περισσότερα από 40 έτη παρουσίας εμμήνου ρύσεως, σε σχέση με εκείνες με λιγότερα από 33 έτη. Menopause, 2016

10 Long Life Family Study (LLFS) New England Centenarian Study (NECS) Μελέτες παρατήρησης που συσχέτισαν την μακροζωΐα με την ηλικία τεκνοποίησης έδειξαν ότι: Γυναίκες που έκαναν το τελευταίο τους παιδί μετά τα 40, έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να ζήσουν περισσότερο. Οι μελέτες αυτές δείχνουν συσχέτιση της μακροζωΐας με την ηλικία τεκνοποίησης, χωρίς όμως να τεκμηριώνουν αιτιολογική συσχέτιση. J Perinat Med, 2016 Ann Epidemiol, 2015 J Gerontol A Biol Sci Med Sci, 2002

11 Το τελομερές είναι μια μακριά αλληλουχία νουκλεοτιδίων, που βρίσκεται στην άκρη των χρωματοσωμάτων. Διατηρεί την σταθερότητα του γονιδιώματος και προάγει τον σωστό πολλαπλασιασμό του κυττάρου. Το μειωμένο μήκος των τελομερών στα υγιή κύτταρα έχει σχετιστεί με ασθένειες όπως ο καρκίνος, τα καρδιακά νοσήματα, ο διαβήτης, η αρτηριοσκλήρυνση, η πνευμονική ίνωση, η παχυσαρκία. Ήδη από το 1962, διατυπώθηκε η θεωρία «Hayflick limit» που τοποθετεί το προσδόκιμο των ανθρώπων στα 120 έτη, ανάλογα με τη δραστηριότητα των τελομερών.

12 Παράγοντες που φαίνεται ότι επηρεάζουν τη δραστηριότητα των τελομερών και συνεπώς την μακροζωΐα είναι: Η διατροφή (παχυσαρκία) Η αντίσταση στην ινσουλίνη Το οξειδωτικό stress Το ψυχολογικό stress Η έλλειψη άσκησης Το κάπνισμα Η ηλικία της μητέρας στην τελευταία κύηση

13 Πολυκεντρική μελέτη. Περιελάμβανε γυναίκες από τη μελέτη LLFS (ν=387). Αιμοληψία και PCR για τον προσδιορισμού του μήκους των τελομερών. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Οι φαινότυποι της μακροζωΐας και η παρατεταμένη ικανότητα τεκνοποίησης, φαίνεται ότι σχετίζονται με μακρύτερα τελομερή στα χρωμοσώματα, υποδηλώνοντας ότι η προχωρημένη ηλικία στην τελευταία κύηση μπορεί να αποτελεί γενετικό παράγοντα υγιούς γήρανσης και μακροζωΐας. Menopause, 2017

14 Συσχέτιση του ΒΜΙ της μητέρας (προ κύησης) με το μήκος του τελομερούς στα νεογνά. Περιελάμβανε 768 ζεύγη μητέρων-νεογνών (μονήρεις κυήσεις). Αιμοληψία από τον ομφάλιο και τον πλακούντα και PCR για τον προσδιορισμό του μήκους των τελομερών. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Μεγαλύτερο ΒΜΙ της μητέρας πριν την κύηση, σχετίζεται με βραχύτερα τελομερή στα νεογνά. Αυτά τα ευρήματα ενισχύουν τα οφέλη ενός υγιούς βάρους της μητέρας για την προαγωγή της μοριακής μακροζωΐας από νωρίς στη ζωή ενός ατόμου. BMC Medicine, 2016

16 Το γήρας μεταξύ των άλλων, χαρακτηρίζεται από την απώλεια της αναγεννητικής ικανότητας του οργανισμού. Η κύηση φαίνεται από πολλές μελέτες ότι αντιστρέφει αυτό το φαινόμενο. Η κύηση αποτελεί μοντέλο «ετερόχρονης παραβίωσης» δύο οργανισμοί διαφορετικών ηλικιών συνδέονται αιμοδυναμικά. Φαίνεται ότι σε αυτό το μοντέλο αλληλεπίδρασης, αναζωογονείται ο μεγαλύτερος οργανισμός, από ουσίες που κυκλοφορούν στο αίμα του νεώτερου. Ένας από τους «αναζωογονητικούς» παράγοντες που έχουν εκτενώς μελετηθεί είναι ο GDF11, ένας αυξητικός παράγων διαφοροποίησης. Biochemistry (Moscow), 2016

17 Ένα ευεργετικό αποτέλεσμα της κύησης και του τοκετού στον μητρικό οργανισμό είναι η προστασία του κεντρικού νευρικού συστήματος. Κλινικές μελέτες για την σκλήρυνση κατά πλάκας έδειξαν μείωση του ρυθμού υποτροπής κατά τη διάρκεια της κύησης, ιδιαίτερα στο 3 ο τρίμηνο. Vukusic S, Confavreux C. Neurosurg, 2006 Παρατηρήθηκε μείωση του αριθμού και της έκτασης των περιοχών βλάβης της λευκής ουσίας του εγκεφάλου. Van Walderveen MA, et al. Neurology, 1994 Φαίνεται ότι γυναίκες που έχουν γεννήσει έχουν μικρότερο κίνδυνο ανάπτυξης ΣΚΠ, και οι πολλαπλές κυήσεις έχουν αθροιστικό όφελος. Runmarker B, Andersen O. Brain, 1995 Biochemistry (Moscow), 2016

18 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΟ ΕΜΒΡΥΟ

19 ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΟ ΕΜΒΡΥΟ Η αναγεννητική επίδραση της κύησης μπορεί να εξηγηθεί με την παρουσία εμβρυϊκών κυττάρων με δυναμικό διαφοροποίησης (βλαστικά κύτταρα). Μερικά από αυτά εισέρχονται στη μητρική κυκλοφορία και στους ιστούς ΜΙΚΡΟΧΙΜΑΙΡΙΣΜΟΣ Ενδέχεται να βρίσκονται στο αίμα και στους ιστούς ακόμα και δεκαετίες μετά τον τοκετό. Δύο πιθανοί μηχανισμοί περιγράφονται: Ρυθμιστικές αλληλεπιδράσεις. Άμεση διαφοροποίηση των μικροχιμερικών κυττάρων σε κύτταρα που χρειάζεται ο ιστός της μητέρας για να αναγεννηθεί. Liu S, et al. Int J Mol Sci, 2016

20 ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤHN ΜΗΤΕΡΑ Η κύηση ενεργοποιεί την παραγωγή οιστραδιόλης, που έχει προστατευτική επίδραση, η οποία χάνεται μετά την εμμηνόπαυση. Η προλακτίνη φαίνεται ότι ενεργοποιεί τον πολλαπλασιασμό των ολιγοδενδροκυττάρων και προάγει την αναγέννηση κατεστραμμένων θηκών μυελίνης στην σκλήρυνση κατά πλάκας. Η κύηση φαίνεται ότι σηματοδοτεί την έναρξη ενός καταρράκτη πολύπλοκων μεταβολικών διεργασιών, που έχουν σαν αποτέλεσμα την προστασία των οργάνων της εγκύου από ισχαιμικές βλάβες και την αναγέννηση των ιστών. Liu S, et al. Int J Mol Sci, 2016

21 Στρατηγική r Υψηλή γονιμότητα Χαμηλή πιθανότητα επιβίωσης απογόνων Βραχύβια κύηση Ταχεία αντικατάσταση των γενεών Κύριοι εκπρόσωποι: Τρωκτικά Στρατηγική Κ Μειωμένος αριθμός απογόνων Αυξημένη γονική συμμετοχή Βραδεία ωριμότητα Χαμηλή θνησιμότητα Μακροζωΐα Βραδεία αντικατάσταση των γενεών Κύριοι εκπρόσωποι: Μεγάλα θηλαστικά και ο άνθρωπος Το προσδόκιμο ζωής στα ζώα με τη στρατηγική r είναι αντικείμενο αρνητικής εξελικτικής πίεσης που έχει ως στόχο να διευκολύνει τον ανταγωνισμό μεταξύ των γονέων και των απογόνων τους. Αυτή η πίεση δεν υπάρχει για τα ζώα στρατηγικής Κ: ο χαμηλός αριθμός ατόμων, η γονιμότητα και η μακρά περίοδος ωρίμανσης απαλλάσσουν τον ανταγωνισμό μεταξύ των γενεών και τους επιτρέπουν να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής ή ακόμη και να ζουν πέρα από την αναπαραγωγική τους ικανότητα (όπως σε ζώα με εμμηνόπαυση). Sarkar, S., and Plutynski, A. (eds.) (2008) A Companion to the Philosophy of Biology, Wiley, London.

εμφάνισης οστεοπόρωσης Μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου Συμβολή στην απώλεια βάρους Μείωση του κινδύνου

22 Έμμεση επίδραση του θηλασμού στην μακροζωΐα της γυναίκας: Μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού Μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του ωοθηκών Μείωση της αναιμίας λόγω αμηνόρροιας Μείωση του κινδύνου εμφάνισης οστεοπόρωσης Μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου Συμβολή στην απώλεια βάρους Μείωση του κινδύνου εμφάνισης ΣΔ τύπου 2 Μείωση του κινδύνου εμφάνισης ρευματοειδούς αρθρίτιδας Αύξηση της συναισθηματικής και ψυχολογικής ευεξίας

23 Στο βάθος του χρόνου, οι γυναίκες έχουν καλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης από τους άνδρες. Η εγκυμοσύνη φαίνεται ότι αποτελεί παράγοντα συνεχούς αναγέννησης του γυναικείου οργανισμού και κατά συνέπεια μακροζωΐας. Οι μηχανισμοί που ευθύνονται για αυτό το φαινόμενο, βασίζονται σε μια αλληλεπίδραση μεταξύ μητέρας και εμβρύου. Πολύπλοκες κυτταρικές και μεταβολικές διεργασίες εξηγούν την αναγεννητική ικανότητα της κύησης στον γυναικείο οργανισμό. Παρόλα αυτά, απαιτούνται κι άλλες μελέτες, προκειμένου να μας δοθεί η δυνατότητα να παρεμβαίνουμε εκούσια στη ρύθμιση της αναζωογόνησης του ανθρώπινου οργανισμού και κατ επέκτασιν της πολυπόθητης μακροζωΐας.

24 ΓΟΝΙΔΙΑ Περιβαλλοντικοί παράγοντες ΜΑΚΡΟΖΩΪΑ Διατροφή Διακοπή καπνίσματος Μείωση stress Άσκηση ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 2008

Σχετικά έγγραφα

ΣΤΕΦΟΣ Θ.

ΣΤΕΦΟΣ Θ. Επηρεάζει την αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης Επηρεάζει τη μακροχρόνια διατήρηση των προσληφθέντων κιλών κατά τη διάρκεια της κύησης (5-9μήνες) Επηρεάζει την εμφάνιση παχυσαρκίας σε γυναίκες