ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΙΜΗΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΚΑΙ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΙΜΗΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΚΑΙ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ"

Transcript

1 ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΙΜΗΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΚΑΙ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΤΟΛΜΑΪ ΗΣ ΣΑΒΒΑΣ Α.Μ. 48/11 ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Επιβλέπων Καθηγητής: κ. Παναγιωτίδης Θεόδωρος Υποβλήθηκε ως απαιτούµενο για την απόκτηση του µεταπτυχιακού διπλώµατος ειδίκευσης στη ιοίκηση Επιχειρήσεων (Γενικό ΜΒΑ) ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2012

2 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα να εκφράσω τις βαθύτατες µου ευχαριστίες προς τον επιβλέποντα καθηγητή της διπλωµατικής µου εργασίας, επίκουρο καθηγητή κ. Παναγιωτίδη Θεόδωρο του τµήµατος Οικονοµικών Επιστηµών του Πανεπιστηµίου Μακεδονίας για την συνεχή υποστήριξη του καθώς και την πολύτιµη καθοδήγηση που µου προσέφερε. Επίσης ειλικρινά ευχαριστώ την οικογένεια µου για την αδιάκοπη συµπαράστασή τους στην διάρκεια των δύο αυτών υπέροχων χρόνων για την προσπάθεια απόκτησης του συγκεκριµένου µεταπτυχιακού διπλώµατος. ii

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι σηµαντικές ενεργειακές πηγές. Οι τιµές τους είναι ασταθείς και η ονοµαστική τους σταθερότητα δεν παίζει έναν σηµαντικό ρόλο. Αρκετές πρόσφατες µελέτες αποδεικνύουν ότι οι τιµές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου είναι συνολοκληρωµένες. Παρόλα αυτά, αρκετές φορές στο παρελθόν, και κυρίως την τελευταία δεκαετία έχει σηµειωθεί ότι οι δύο χρονοσειρές φαίνεται να έχουν αποσυνδεθεί. Με την παρούσα µελέτη ερευνούµε την σχετική ισορροπία των δύο αυτών απόψεων. Ενώ η οικονοµική θεωρία αναφέρει ότι οι αγορές αερίου και πετρελαίου είναι συνδεδεµένες διεθνώς µέσω µιας αµφίδροµης τυπικής σχέσης, εµπειρική έρευνα απέδειξε ότι η αγορά του πετρελαίου επηρεάζει την αγορά του αερίου, αλλά όχι το αντίστροφο. Το συνολικό θέµα της συγκεκριµένης διπλωµατικής εργασίας είναι η σχέση µεταξύ των δύο τιµών αυτών των ενεργειακών πόρων, οι παράγοντες που πιθανόν προκαλούν βραχυχρόνιες αναχωρήσεις από την µακροχρόνια κατάσταση ισορροπίας καθώς και η κατάσταση που επικρατεί στην χώρα µας. Θα αναφερθεί η εικόνα που επικρατεί στην παγκόσµια ενεργειακή αγορά, και τέλος στο εµπειρικό κοµµάτι θα γίνει η προσπάθεια δηµιουργίας ενός οικονοµετρικού µοντέλου (Ιανουάριος 2004 Σεπτέµβριος 2012) για την Ελλάδα. Το µοντέλο θα προσπαθήσει να περιγράψει αναλυτικά την σχέση ισορροπίας που επικρατεί στην µακροχρόνια αλλά και την βραχυχρόνια περίοδο ανάµεσα στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. iii

4 ABSTRACT The crude oil and natural gas are important energy sources. Their prices are unstable and their nominal stability does not play any significant roll. A number of recent academic studies have established that natural gas and crude oil prices are cointegrated. However, sometimes in the past and very strongly the last decade, recent data suggest a decoupling of the two time series. In this research we investigate the equilibrium of these energy products. Although economic theory suggests the existence of two-way causality between oil and gas markets, empirical research has concluded that causality runs only in one direction: the oil market affects the gas market but not vice versa. The main topic of this specific thesis is the relation between the prices of crude oil and natural gas, the factors that probably cause short run departures from the long run equilibrium and finally the recent situation in our country. We are going to investigate the world energy market and finally in the empirical part of our thesis we will try to create an econometric model for our country (January 2004 September 2012). In this econometric model we are going to describe the equilibrium of long term and short term relationship between crude oil and natural gas. iv

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Εισαγωγή...01 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ Κατηγορίες πετρελαίου Περιοχές παραγωγής πετρελαίου Παγκόσµια αγορά του πετρελαίου Νέα γεωπολιτική τάξη Ολοκληρωµένη η αγορά του πετρελαίου Ενεργειακή ασφάλεια Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αγοράς του πετρελαίου ιαµόρφωση Κατανόηση των τιµών του πετρελαίου...13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ Τι είναι το φυσικό αέριο Που χρησιµοποιείται Περιοχές παραγωγής αερίου Παγκόσµια αγορά του αερίου Ολοκληρωµένη η αγορά του αερίου Συµβόλαια πώλησης αερίου ιαµόρφωση τιµών αερίου...22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Γενικά για την σχέση τιµής φυσικού αερίου και πετρελαίου Οικονοµικοί παράγοντες που συνδέουν τις τιµές φυσικού αερίου και πετρελαίου Βιβλιογραφική αναφορά ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Περιγραφή και παρουσίαση των µεταβλητών Μεταβλητές της έρευνας Τιµές εισαγωγής Crude Oil και αερίου στην Ελλάδα Στασιµότητα των µεταβλητών Έλεγχος στασιµότητας για το πετρέλαιο Μέθοδος µοναδιαίας ρίζας Έλεγχος στασιµότητας για το αέριο Μέθοδος µοναδιαίας ρίζας Συµπεράσµατα στασιµότητας των δύο χρονοσειρών Έλεγχος συνολοκλήρωσης των µεταβλητών µε µακροχρόνια σχέση Υπολογισµός του βέλτιστου αριθµού υστερήσεων (lags) Έλεγχος Johansen Υπόδειγµα διόρθωσης σφάλµατος, βραχυχρόνια σχέση των µεταβλητών Έλεγχος αιτιότητας κατά Granger των µεταβλητών...56 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Προτάσεις για περαιτέρω έρευνα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ...59 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α- ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ...64 v

6 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Πίνακας 2.1 Αποθέµατα πετρελαίου: Βόρεια Αµερική...06 Πίνακας 2.2 Αποθέµατα πετρελαίου: Νότια-Κεντρική Αµερική...06 Πίνακας 2.3 Αποθέµατα πετρελαίου: Ευρώπη και Ευρασία...06 Πίνακας 2.4 Αποθέµατα πετρελαίου: Μέση Ανατολή Πίνακας 2.5 Αποθέµατα πετρελαίου: Αφρική Πίνακας 2.6 Αποθέµατα πετρελαίου υτικά του Ειρηνικού Ωκεανού ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Πίνακας 4.1 Συγκεντρωτική παρουσίαση αποτελεσµάτων βιβλιογραφικής επισκόπησης...41 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Πίνακας 5.1 Έλεγχος Unit Root µε την µέθοδο Augmented Dickey- Fuller στα επίπεδα και τις πρώτες διαφορές στις τιµές του πετρελαίου...49 Πίνακας 5.2 Έλεγχος Unit Root µε την µέθοδο Augmented Dickey- Fuller στα επίπεδα και τις πρώτες διαφορές στις τιµές του αερίου...50 Πίνακας 5.3 Υπολογισµός του Lag Πίνακας 5.4 Johansen Cointegration Test Πίνακας 5.5 Βραχυχρόνιες σχέσεις των µεταβλητών Πίνακας 5.6 Vector Error Correction Model (VECM) Πίνακας 5.7 Έλεγχος αιτιότητας κατά Granger vi

7 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Γράφηµα 2.1 Παγκόσµια αποθέµατα πετρελαίου Γράφηµα 2.2 Παγκόσµια αγορά πετρελαίου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Γράφηµα 3.1 Παγκόσµια αποθέµατα αερίου (20 καλύτερες χώρες 2008)...17 Γράφηµα 3.2 Παγκόσµια κατανοµή αγοράς αερίου Γράφηµα 3.3 Παγκόσµια αποθέµατα αερίου 1991, 2001, Γράφηµα 3.4 Σύγκριση παγκόσµιας παραγωγής αερίου κατανάλωσης αερίου...20 Γράφηµα 3.5 Παγκόσµια αγορά αερίου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Γράφηµα 5.1 είκτης Τιµής Εισαγωγής πετρελαίου στην Ελλάδα Γράφηµα 5.2 είκτης Τιµής Εισαγωγής φυσικού αερίου στην Ελλάδα...45 Γράφηµα 5.3 είκτης Τιµής Εισαγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ελλάδα Γράφηµα 5.4 Ιστόγραµµα είκτη Τιµής Εισαγωγής πετρελαίου στην Ελλάδα...46 Γράφηµα 5.5 Ιστόγραµµα είκτη Τιµής Εισαγωγής αερίου στην Ελλάδα...47 vii

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η οικονοµική θεωρία ισχυρίζεται ότι οι τιµές φυσικού αερίου και πετρελαίου πρέπει να συσχετίζονται, διότι φυσικό αέριο και πετρέλαιο είναι υποκατάστατα στην κατανάλωση και εποµένως συµπληρωµατικά, όσο φυσικά και ανταγωνιστικά στην παραγωγή. Γενικώς, το παρατηρούµενο µοτίβο τιµών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου τείνει να υποστηρίζει αυτήν την θεωρία. Παρόλα αυτά υπάρχουν περίοδοι όπου οι τιµές του φυσικού αερίου και του πετρελαίου εµφανίζονται να κινούνται ανεξάρτητα η µία από την άλλη. Ιδιαίτερα, κατά την πενταετία , υπάρχουν περίοδοι όπου οι τιµές του αερίου εµφανίζονται να αποσυνδέονται από τις τιµές του πετρελαίου µε αυξανόµενη συχνότητα, µε τις τιµές του αερίου να ανεβαίνουν παραπάνω από την ιστορική τους σχέση µε τις τιµές του πετρελαίου το 2001, 2003, και ξανά το Αυτό έχει οδηγήσει πολλούς ερευνητές να µελετήσουν εάν οι τιµές αυτές έχουν συσχετισθεί. Οικονοµικοί παράγοντες ενώνουν τις τιµές πετρελαίου και αερίου µαζί, µέσω της προσφοράς και της ζήτησης. Η συµπεριφορά της αγοράς αποδεικνύει ότι αλλαγές στο παρελθόν των τιµών του πετρελαίου φέρνουν αλλαγές στις τιµές του αερίου, αλλά το αντίστροφο δεν φαίνεται να συµβαίνει. Ένας λόγος της ασύµµετρης αυτής σχέσης είναι το σχετικό µέγεθος της κάθε αγοράς Η αγορά του πετρελαίου είναι µεγαλύτερη από την αγορά του αερίου και εποµένως η τιµή του πετρελαίου προσδιορίζεται σε όλη την παγκόσµια αγορά από την προσφορά και ζήτηση, ενώ οι αγορές των αερίων τείνουν να διαχωρίζονται τοπικά. Εποµένως, η τοπική αγορά αερίου είναι πολύ µικρότερη από την παγκόσµια αγορά πετρελαίου, και γεγονότα ή συνθήκες π.χ. στην Αµερικάνικη αγορά αερίου φαίνονται απίθανο να είναι ικανά να επηρεάσουν την παγκόσµια τιµή πετρελαίου (Villar και Joutz, 2006). Αναλύοντας λίγο πιο διεξοδικά την αµφίδροµη αυτή σχέση των τιµών που υπάρχει σε σχέση µε την προσφορά και την ζήτηση εµφανίζονται και διάφοροι εξωγενείς παράγοντες, καθώς επίσης παρατηρούνται και διάφορες αντικρουόµενες απόψεις. Από άποψη ζήτησης πετρέλαιο και αέριο, όπως έχει αναφερθεί, είναι υποκατάστατα διότι µερίδιο από την παραγωγή ενέργειας καθώς και κοµµάτι από το βιοµηχανικό τµήµα έχει την ικανότητα να αλλάζει τα δύο αυτά καύσιµα. Γι αυτό µια αύξηση στην τιµή του πετρελαίου θα έχει ως αποτέλεσµα αύξηση στην τιµή του αερίου καθώς οι επιχειρήσεις αλλάζουν από το ένα καύσιµο στο άλλο. 1

9 Η κατάσταση είναι λίγο πιο περίπλοκη από άποψη της προσφοράς. Αύξηση στην τιµή του πετρελαίου θα ασκήσει αυτόµατα θετικές αλλά και αρνητικές πιέσεις στην τιµή του αερίου. Αέριο και πετρέλαιο συνήθως παράγονται ενωµένα από τα ίδια υπόγεια αποθέµατα. Αύξηση της τιµής του πετρελαίου εν δυνάµει αυξάνει την παραγωγή του αερίου µε νέες εξορύξεις πετρελαίου και πιέζει την τιµή του αερίου χαµηλότερα. Την ίδια στιγµή, παρόλα αυτά, αύξηση της τιµής του πετρελαίου µπορεί να εντείνει τον ανταγωνισµό για αποθέµατα, όπως εξορύξεις προκαλώντας µια αύξηση στην τιµή του αερίου. Παρόλα αυτά εµπειρική έρευνα έβγαλε το συµπέρασµα ότι η αιτιότητα υπάρχει µόνο στην µία κατεύθυνση: η αγορά του πετρελαίου επηρεάζει την αγορά του αερίου και όχι το αντίστροφο. ύο εξηγήσεις συνήθως αναφέρονται κατά τους Villar και Joutz (2006). Πρώτον η αγορά πετρελαίου είναι µεγαλύτερη από την αγορά του αερίου. εύτερον η αγορά του πετρελαίου είναι παγκόσµια µε τις τιµές να καθορίζονται από την παγκόσµια προσφορά και ζήτηση όπου η αγορά αερίου είναι τοπική µε τις τιµές να καθορίζονται από την τοπική προσφορά και ζήτηση. Η πρώτη εξήγηση δεν φαίνεται να είναι ικανοποιητική διότι η κατανάλωση του αερίου είναι σηµαντική σχετικά µε την κατανάλωση του πετρελαίου. Η δεύτερη εξήγηση δεν φαίνεται να στέκεται διότι οι νέες τεχνολογίες, όπως η LNG τεχνολογία, που διευκολύνουν την µεταφορά σε όλο τον κόσµο, κάνουν τις τοπικές αγορές αερίου πιο συνδεδεµένες (Halova, 2012). Οι συγκεκριµένες αυτές αντιφάσεις συνηγορούν στην πολυπλοκότητα της καταστάσεως. Η συνολοκλήρωση των τιµών µέχρι το 2009 αποδεικνύεται και από πλήθος ακαδηµαϊκών µελετών. Ο όρος συνολοκλήρωση αναφέρεται σε συγκεκριµένη σχέση µεταξύ των δύο χρονοσειρών οι οποίες δεν είναι στάσιµες. Η σχέση µεταξύ των δύο µπορεί να αντιπροσωπευθεί ως γραµµή ή ως γραµµικός συνδυασµός. Γενικώς η συνολοκλήρωση είναι µια διαδικασία δύο σηµείων: πρώτα τοποθετείται µιας µακράς διάρκειας σχέση ισορροπίας µεταξύ των τιµών και έπειτα εκτιµάται ένα δυναµικό µοντέλο συσχέτισης των αποδόσεων τους. Αυτά τα αποτελέσµατα έχουν επίδραση στους αναλυτές, καθώς και στην διεθνή και επιχειρηµατική κοινότητα. Για παράδειγµα στην πρόσφατη πρόβλεψη για την Παγκόσµια Ενέργεια 2009, που εκδόθηκε από την ιεθνή Επιτροπή Ενέργειας, παρουσιάσθηκε ένας πίνακας ο οποίος έδειχνε ότι η αύξηση στην τιµή του 2

10 πετρελαίου καθρεφτίζεται στους επόµενους δώδεκα µήνες µε µια ίδια αύξηση στην τιµή του φυσικού αερίου. Σε µία ολοκληρωµένη αγορά η τιµή καθώς και η συνολική ποσότητα προσδιορίζεται από το σύνολο των απαιτήσεων και από το σύνολο των προµηθειών. Ο όρος αποσύνδεση των τιµών που εµφανίζεται µετά το 2009 σηµαίνει ότι: i) Οι τιµές προσωρινά ξεκόβουν από την συνήθη σχέση τους στην οποία αργότερα επιστρέφουν ii) Οι τιµές µόνιµα αποσυνδέονται από την παλιά σχέση τους και µετακινούνται σε νέα σχέση iii) Οι δύο τιµές µε τον ένα ή τον άλλο τρόπο δεν κρατούν καµία σχέση (Ramberg και Parsons, 2010). Ανακεφαλαιώνοντας σε αυτήν την µελέτη θα προσπαθήσουµε να επισκεφθούµε όλες τις αναλύσεις από διάφορους ερευνητές την τελευταία δεκαπενταετία. Γενικά συµπεράσµατα τα οποία αποκοµίζουµε είναι τα ακόλουθα: α) Μεγάλη ανεξήγητη αστάθεια στις τιµές του αερίου (περίπου διπλάσια είναι η αστάθεια τους σε σχέση µε τις τιµές του πετρελαίου). β) Η σχέση συνολοκλήρωσης δεν φαίνεται να είναι σταθερή µέσα στον χρόνο. Οι τιµές του αερίου µπορεί να είναι συνδεδεµένες µε τις τιµές του πετρελαίου, αλλά η σχέση µπορεί να αλλάζει δραµατικά στην διάρκεια του χρόνου. Και γι αυτό ενώ οι δύο χρονοσειρές έχουν συνολοκληρωθεί, τα διαλείµµατα εµπιστοσύνης για την βραχυχρόνια αλλά και την µακροχρόνια περίοδο είναι µεγάλα (Ramberg και Parsons, 2010). 3

11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 2.1 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ Το πετρέλαιο είναι ένας από τους πιο σηµαντικούς παραγωγικούς συντελεστές σε µία οικονοµία. Όχι τυχαία, µια εξελισσόµενη θεωρητική και εµπειρική βιβλιογραφία έχει αφιερωθεί στην µελέτη του πετρελαίου και στην επίδραση του στην οικονοµία. Αύξηση των τιµών του πετρελαίου οδηγεί σε υψηλότερα κόστη παραγωγής, τα οποία επηρεάζουν τον πληθωρισµό, την εµπιστοσύνη του καταναλωτή και εποµένως και την οικονοµική ανάπτυξη. Για παράδειγµα, ο Hamilton (1983) καθώς και οι Gisser και Goodwin (1986) παρουσίασαν ότι η αύξηση των τιµών του πετρελαίου είναι υπεύθυνες για υφέσεις. Rotemberg και Woodford (1996) εκτιµούν ότι 10% αύξηση στην τιµή του πετρελαίου οδηγεί σε µία µέση µείωση του ΑΕΠ µιας χώρας 2,5% µε καθυστέρηση πέντε ή έξι τριµήνων (Minh Vo, 2011). Η αγορά του πετρελαίου χαρακτηρίζεται από µερικές εκατοντάδες από διαφορετικά είδη πετρελαίου τα οποία εξορύσσονται από διαφορετικές τοποθεσίες στον πλανήτη, αλλά οι τιµές αυτών των ειδών χτίζονται σε σχέση κάποιες θεµελιώδεις µεταβλητές. Τα διαφορετικά είδη κατηγοριοποιούνται σε τµήµατα βασιζόµενα: στο ειδικό βάρος όπως µετριέται από το Αµερικάνικο Ινστιτούτο Πετρελαίου (API) και το περιεχόµενο του θείου. Το API κατηγοριοποιεί το πετρέλαιο σε τρεις κύριες κατηγορίες: Ελαφρύ: ειδικό βάρος < 0,839 Μεσαίο: ειδικό βάρος: 0,839 0,865 Βαρύ: ειδικό βάρος > 0,865 Με βάση το περιεχόµενο του θείου το αργό πετρέλαιο κατηγοριοποιείται ως εξής: Χαµηλού θείου (γλυκό): < 0,5% κ. βάρος Μέσου θείου: περίπου 2% κ. βάρος Υψηλού θείου (ξινό): > 2% κ. βάρος Πετρέλαιο µε χαµηλότερο ποσοστό θείου και υψηλότερη πυκνότητα αποτελούν µία ανώτερη ποιότητα, η οποία δεν είναι επιθυµητή. Επίσης µπορούµε να κατατάξουµε τα πετρέλαια σε σχέση µε την χηµική τους σύσταση σε παραφινικής βάσεως και ναφθενικής βάσεως. 4

12 Το πετρέλαιο δεν είναι ένα τυποποιηµένο εµπόρευµα, και η τιµή αγοράς του εξαρτάται βασικά από την πυκνότητά του και το περιεχόµενο του θείου που περιέχει. Τα πετρέλαια αναφοράς είναι: α) WTI (West Texas Intermediate) στην Βόρεια Αµερική (sweet-light τύπος). β) Brent (Παράγεται στην Βόρεια Θάλασσα) (sweet-light τύπος) και συναντιέται στην Ευρώπη και την Ασία. Παραγωγικά έχει πτωτική πορεία και µέσα σε µια πενταετία αναµένεται πτώση περίπου 45%. Περίπου τα 2/3 της παγκόσµιας αγοράς είναι αυτού του τύπου. γ) Dubai-Oman (παράγεται στην Μέση Ανατολή) (µεσαίος-ξινός τύπος). Εµπορεύεται στο Dubai Mercantile Exchange (DME) και στο London s International Commodity Exchange (ICE). Το WTI και Brent είναι πιο εµπορεύσιµα πετρέλαια από το Dubai-Oman. Επίσης υπάρχει και ένα πετρέλαιο τύπου βαρύ-ξινό το οποίο πουλιέται µε σηµαντική έκπτωση από το WTI και Brent και ονοµάζεται Μexican Maya, το οποίο βέβαια δεν είναι ενεργά εµπορεύσιµο ( Bhar et al, 2008). 2.2 ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ Οι βασικές περιοχές παραγωγής του πετρελαίου χωρίζονται σε: Μέση Ανατολή, Αφρική, Πρώην Σοβιετική Ένωση, Βόρεια Θάλασσα, Νότια και Βόρεια Αµερική, υτικά του Ειρηνικού Ωκεανού (Asia Pacific). Θα αναφερθούµε στις συγκεκριµένες αυτές περιοχές κάνοντας µια απογραφή των αποθεµάτων που υπάρχουν, όπου αυτά γεωλογικά και µηχανολογικά, µε µεγάλη σιγουριά, µπορεί να εξορυχτούν κάτω από υπάρχουσες οικονοµικές και λειτουργικές συνθήκες. Α) Βόρεια Αµερική Ο Καναδάς έχει µεγάλη δυναµική για αύξηση της παραγωγικότητάς του, ενώ η ΗΠΑ εµφανίζει µείωση στην παραγωγική της δυνατότητα, και αύξηση στην κατανάλωση της. Η παραγωγή υψηλής ποιότητας πετρελαίου στις ΗΠΑ µειώνεται και αντικαθίσταται από χαµηλής ποιότητας µέσω του Καναδά. Εποµένως σε αυτήν την περιοχή η ποιότητα του πετρελαίου θα µειώνεται σε βάθος χρόνου. 5

13 Πίνακας 2.1 Αποθέµατα πετρελαίου: Βόρεια Αµερική Υπαρκτά Τέλος του 1991 Τέλος του 2001 αποθέµατα πετρελαίου (χιλιάδες εκατοµµύρια βαρέλια) (χιλιάδες εκατοµµύρια βαρέλια) Τέλος του 2011 (χιλιάδες εκατοµ- µύρια βαρέλια) Βόρεια Αµερική 123,2 230,1 217,5 Β) Νότια Κεντρική Αµερική Χαµηλής ποιότητας αποθέµατα βρίσκονται στην συγκεκριµένη περιοχή. Πίνακας 2.2 Αποθέµατα πετρελαίου: Νότια-Κεντρική Αµερική Υπαρκτά Τέλος του 1991 Τέλος του 2001 Τέλος του 2011 αποθέµατα πετρελαίου (χιλιάδες εκατοµµύρια βαρέλια) (χιλιάδες εκατοµµύρια βαρέλια) (χιλιάδες εκατοµ- µύρια βαρέλια) Νότια-Κεντρική Αµερική 74,6 98,8 325,4 Γ) Ευρώπη και Ευρασία Πίνακας 2.3 Αποθέµατα πετρελαίου: Ευρώπη και Ευρασία Υπαρκτά Τέλος του 1991 Τέλος του 2001 Τέλος του 2011 αποθέµατα πετρελαίου (χιλιάδες εκατοµµύρια βαρέλια) (χιλιάδες εκατοµµύρια βαρέλια) (χιλιάδες εκατοµ- µύρια βαρέλια) Ευρώπη και 76,8 102,4 141,1 Ευρασία ) Μέση Ανατολή Η ποιότητα της Μέσης Ανατολής κατά µέσο όρο είναι ελαφρύ και ξινό. Πίνακας 2.4 Αποθέµατα πετρελαίου: Μέση Ανατολή Υπαρκτά Τέλος του 1991 Τέλος του 2001 Τέλος του 2011 αποθέµατα πετρελαίου (χιλιάδες εκατοµµύρια βαρέλια) (χιλιάδες εκατοµµύρια βαρέλια) (χιλιάδες εκατοµ- µύρια βαρέλια) Μέση Ανατολή 660,8 698,

14 Ε) Αφρική Κατά µέσο όρο το πετρέλαιο είναι ελαφρύ και γλυκό. Πίνακας 2.5 Αποθέµατα πετρελαίου: Αφρική Υπαρκτά Τέλος του 1991 Τέλος του 2001 Τέλος του 2011 αποθέµατα πετρελαίου (χιλιάδες εκατοµµύρια βαρέλια) (χιλιάδες εκατοµµύρια βαρέλια) (χιλιάδες εκατοµ- µύρια βαρέλια) Αφρική 60,4 96,8 132,4 Ζ) υτικά του Ειρηνικού Ωκεανού Κατά µέσο όρο το πετρέλαιο είναι ελαφρύ και γλυκό. Πίνακας 2.6 Αποθέµατα πετρελαίου υτικά του Ειρηνικού Ωκεανού Υπαρκτά Τέλος του 1991 Τέλος του 2001 Τέλος του 2011 αποθέµατα πετρελαίου (χιλιάδες εκατοµµύρια βαρέλια) (χιλιάδες εκατοµµύρια βαρέλια) (χιλιάδες εκατοµ- µύρια βαρέλια) υτικά του 37,0 40,5 41,3 Ειρηνικού Ωκεανού Κατά µέσο όρο είναι καλής ποιότητας. Έχει υψηλό ποσοστό θείου και ΑPI πάνω από το µέσο (BP, 2012). Σύµφωνα µε τις υπάρχοντες δυνατότητες παραγωγής υπάρχουν οι λεγόµενοι <Peak Oil> υποστηρικτές οι οποίοι πιστεύουν ότι ο κόσµος είναι στην µέγιστη ικανότητα να παράγει πετρέλαιο. Άλλοι βέβαια ισχυρίζονται ότι ο µηχανισµός της αγοράς θα παρέχει τα ανάλογα κεφάλαια για να ανακαλύψει τις διάφορες πηγές πετρελαίου. Γενικώς οι τιµές του πετρελαίου είναι υψηλές και ασταθείς, αντιδρώντας µε αυξηµένη ευαισθησία σε ότι γεγονός αναταράσσει την υπάρχουσα ισορροπία µεταξύ προσφοράς και ζήτησης ( Pieferse και Correlje, 2008). 7

15 Γράφηµα 2.1 Παγκόσµια αποθέµατα πετρελαίου (BP, 2012). 2.3 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΓΟΡΑ ΤΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΝΕΑ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΑΞΗ Γενικώς η ενέργεια καταναλώνεται σε τρεις γενικούς τοµείς χρήσης: κατοικία και εµπορικά καταστήµατα, βιοµηχανία, και µεταφορά. Οι δύο πρώτοι τοµείς έχουν δείξει κάποια ικανότητα να αντικαταστούν µε άλλες πηγές ενέργειας το πετρέλαιο τα προηγούµενα χρόνια, η µεταφορά όµως δεν το έχει καταφέρει. Οι τρεις µεγαλύτεροι παίκτες ενέργειας στην αγορά του πετρελαίου είναι η Αµερική, η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία. Η Αµερική είναι πάρα πολύ εξαρτηµένη από µία πηγή ενέργειας που είναι το πετρέλαιο και από τόσο λίγες περιοχές, ιδιαίτερα την Μέση Ανατολή η οποία της το παρέχει. Είναι ο µεγαλύτερος καταναλωτής πετρελαίου, ξοδεύοντας περίπου το 25% της παγκόσµιας ζήτησης. Η εκτίµηση είναι ότι από το 2000 έως το 2020 η ετήσια αύξηση σε κατανάλωση ενέργειας θα είναι περίπου 1,5% ετησίως. Το µερίδιο του πετρελαίου στο ενεργειακό µίγµα από το 2000 έως το 2020 θα αυξηθεί στην Αµερική από το 39,4% στο 39,7% το Η αυξανόµενη ζήτηση για πετρέλαιο στις ΗΠΑ είναι παράλληλη µε µία επίµονη µείωση στην παραγωγή. Τις επόµενες δύο δεκαετίες αναµένεται η παραγωγή στην Αµερική να εµφανίσει µία µέση ετήσια µείωση του 0,2%. Αυτό το διογκούµενο κενό ανάµεσα σε τοπική ζήτηση και παραγωγή γεµίζει και συνεχίζει να γεµίζει από 8

16 εισαγόµενο πετρέλαιο. Η υψηλή εξάρτησή του έχει σηµαντικές οικονοµικές και στρατηγικές διακλαδώσεις. Η ανασφάλεια που υπήρχε στις ΗΠΑ ήρθε να επιµηκυνθεί µετά την 11 Σεπτεµβρίου µια και ο κύριος όγκος των τροµοκρατών ήταν από την Σαουδική Αραβία, και µε την υποψία ότι αραβικά κεφάλαια είχανε οργανώσει το τροµοκρατικό αυτό χτύπηµα τίθεται τεράστιο ζήτηµα ενεργειακής ασφάλειας. Γι αυτό προτάθηκε στην Αµερικάνικη κυβέρνηση να διαφοροποιήσει τις ενεργειακές της πηγές αναζητώντας και άλλους προµηθευτές εκτός από την Μέση Ανατολή. Έγινε η επιλογή της Ρωσίας για δύο λόγους: α) Η Ρωσία στα τέλη του 1990 είχε ικανή παραγωγή για να προµηθεύσει την Αµερική και β) Η Ρώσικη κυβέρνηση ως στρατηγική επιλογή ήθελε να ενωθεί µε τις ΗΠΑ και την Ευρώπη µε αντάλλαγµα οικονοµικά οφέλη. Τελικά όµως αποδείχτηκε ότι η Ρωσία δεν µπορούσε να αντικαταστήσει την Μέση Ανατολή ως αξιόπιστη πηγή για την Αµερική για δύο λόγους: α) Παρόλο της αυξανόµενης παραγωγής στο Ρώσικο πετρέλαιο η βιοµηχανία της Ρωσίας περιοριζότανε από θεµελιώδεις δοµικούς περιορισµούς και σε αντίθεση µε την Σαουδική Αραβία το µέλλον της Ρωσίας στηρίζεται στο φυσικό αέριο (31% των παγκόσµιων αποθεµάτων) β) Η αντικατάσταση ενός βασικού προµηθευτή από άλλον είναι λανθασµένη. Η Ρωσία είναι ένας βασικός παίχτης της αγοράς πετρελαίου µια και είναι ο δεύτερος µεγαλύτερος παραγωγός και εξαγωγέας. υστυχώς, ενώ υπήρχε έντονος ενθουσιασµός για συνεργασία µεταξύ Μόσχας και Ουάσινγκτον, όπως εξηγήθηκε παραπάνω η σχέση αυτή δεν ευοδώθηκε. Η Σαουδική Αραβία είναι ο ηγέτης στην παραγωγή πετρελαίου (κατέχει το 25% των παγκόσµιων αποθεµάτων) και στις εξαγωγές. Κατέχει δύο από τα µεγαλύτερα κοιτάσµατα: το Ghawar και το Safaniya. Επίσης το πετρέλαιο αυτό έχει και άλλα σηµαντικά πλεονεκτήµατα. Το κόστος παραγωγής είναι ένα από τα χαµηλότερα στον κόσµο: 1,5$/βαρέλι συγκρινόµενο µε τον παγκόσµιο µέσο όρο που είναι περίπου 5,0$/βαρέλι και σε κάποια µέρη και ακόµα πιο πολύ. Κοστίζει λιγότερο από 0,1$/βαρέλι η ανακάλυψη νέων κοιτασµάτων, όπου σε άλλες περιοχές του κόσµου είναι περίπου 4,0$/βαρέλι. Τα κόστη παραγωγής και ανάπτυξης του είναι ίσως τα χαµηλότερα στον κόσµο. εύτερον, η τοπική κατανάλωση είναι πολύ µικρή. 9

17 Τρίτον, η βιοµηχανία πετρελαίου είναι διεθνοποιηµένη µε πλήρη έλεγχο του κράτους. Τέταρτον, η υποδοµή της είναι άψογα σχεδιασµένη µε πρόσβαση στην θάλασσα. Πέµπτον, η µεγαλύτερη επιπλέον παραγωγική δυνατότητα βρίσκεται εκεί καλύπτοντας οποιοδήποτε κενό στον κόσµο (Bahgat, 2003).. Γράφηµα 2.2 Παγκόσµια αγορά πετρελαίου 2011 (BP, 2012) 2.4 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ Η ΑΓΟΡΑ ΤΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ Σε µία ολοκληρωµένη αγορά η τιµή καθώς και η συνολική ποσότητα προσδιορίζεται από το σύνολο των απαιτήσεων και από το σύνολο των προµηθειών. Οι τιµές των πετρελαίων είναι για τυποποιηµένα φορτία τα οποία φορτώνονται σε µεγάλα τάνκερ από το βασικό σηµείο φόρτωσης για ένα συγκεκριµένο crude oil (και γι αυτό είναι FOB). Αυτές οι τιµές διαφέρουν από τις τιµές του πετρελαίου στην εξόρυξη. Σε µια ολοκληρωµένη αγορά, µπορούµε να φανταστούµε την αγορά πετρελαίου σαν µια γιγαντιαία µπανιέρα. Η µπανιέρα είναι η παγκόσµια αποθήκη πετρελαίου το οποίο εξάγεται και είναι διαθέσιµο για αγορά. 10

18 Ας εντοπίσουµε γιατί το πετρέλαιο είναι µια ολοκληρωµένη αγορά. Ο λόγος είναι ότι τα κόστη µεταφοράς είναι µικρά, πετρέλαια από διάφορες γεωγραφικές περιοχές (και τα προϊόντα τους) είναι ευρέως ανταλλάξιµα, και σε οποιαδήποτε περίπτωση αυτά τα διαφορετικά πετρέλαια µπορούν να αναµιχθούν και οτιδήποτε ελλείψεις σε µια περιοχή καλύπτονται άµεσα. Ο κλασικός έλεγχος για ολοκληρωµένη αγορά είναι <ο νόµος της µιας τιµής>. Είναι µια οικονοµική υπόθεση η οποία αναφέρει ότι η τρέχουσα τιµή ενός τυποποιηµένου αγαθού πρέπει να είναι η ίδια σε διαφορετικές αγορές. Για ένα οµοιογενές προϊόν µε αµελητέα κόστη µεταφοράς και κόστη συναλλαγών, η τιµή αυτού του προϊόντος θα είναι η ίδια σε όλες τις αγορές. Στην περίπτωση του πετρελαίου, δεν περιµένουµε οι τιµές να είναι οι ίδιες σε διαφορετικές αγορές. Για µια ολοκληρωµένη αγορά, διαφορές στις τιµές πρέπει να είναι µικρές σε σχέση µε τα κόστη του πετρελαίου. Όσο πιο ολοκληρωµένη αγορά, τόσο πιο πολύ οι τιµές κινούνται η µία δίπλα στην άλλη (Nordhaus, 2009). 2.5 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ Ι ΙΑΙΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΤΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ Με τον όρο ενεργειακή ασφάλεια εννοείται η ικανή, διαθέσιµη και αξιόπιστη προµήθεια ενέργειας, η οποία δεν προσφέρει ικανή καθοδήγηση. Η ενεργειακή ασφάλεια µπορεί να χωρισθεί σε ασφάλεια προσφοράς και ζήτησης. Ασφάλεια προσφοράς είναι το πρόβληµα ασφάλειας από έναν ενεργειακό καταναλωτή εάν η προσφορά ενέργειας διακόπτεται. Ασφάλεια ζήτησης από την άλλη είναι το πρόβληµα ασφάλειας για έναν προµηθευτή ενέργειας ως η αβεβαιότητα της µελλοντικής ενεργειακής ζήτησης η οποία µπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική επένδυση. Στην χωρητικότητα προσφοράς υπάρχει πρόβληµα ασφάλειας µε την κατανάλωση του πετρελαίου η οποία είναι συνδυασµός δύο παραγόντων: α) το πετρέλαιο είναι πολύτιµο και σηµαντικό προϊόν το οποίο δύσκολα αντικαθίστανται στην βραχυχρόνια περίοδο και η περισσότερη ποσότητά του εξορύσσεται σε πολιτικά ασταθής περιοχές β) διακοπές στην παραγωγή πετρελαίου είναι πολύ κοστοβόρες. Η προµήθεια του πετρελαίου έχει διάφορα χαρακτηριστικά: Πρώτον η αγορά του πετρελαίου δεν είναι µια ανταγωνιστική αγορά. Μόνο ο ΟΠΕΚ προµηθεύει περίπου το 41% του παγκόσµιου πετρελαίου και κατέχει περισσότερο 11

19 από το 75% των υπαρχόντων αποθεµάτων (BP, 2005). Η τιµή του πετρελαίου σε µια ανταγωνιστική αγορά εκτιµάται ότι θα ήταν 7-15 $/βαρέλι (Greene και Leiby, 2006). Όταν η τιµή του πετρελαίου είναι υψηλότερη από το ανταγωνιστικό επίπεδο (όπως ) σηµαίνει ότι υπάρχει ένα βάρος για την παγκόσµια οικονοµία και ο πλούτος µεταφέρεται από τους εισαγωγείς πετρελαίου στους εξαγωγείς πετρελαίου. εύτερον, το πετρέλαιο εµπορεύεται σε µια παγκόσµια ολοκληρωµένη αγορά, αυτό σηµαίνει ότι πρακτικά υπάρχει µία ενιαία τιµή πετρελαίου σε όλο τον κόσµο. Το 90% µιας ραγδαίας αλλαγής στην τιµή διαχέεται ακαριαία σε όλο τον κόσµο: το υπόλοιπο 10% στην διαφορά της τιµής αποσυντίθεται σε 6-28 ηµέρες (Bachmeier και Griffin, 2006). Η καλά οργανωµένη αγορά πετρελαίου σηµαίνει ότι η τιµή στον καταναλωτή είναι ανεξάρτητα από το που εισάγεται και πόσο εισάγεται. Τρίτον η τιµή του πετρελαίου επηρεάζει άλλες τιµές ενέργειας. Η τιµή του πετρελαίου συσχετίζεται µε τις Ευρωπαϊκές τιµές αερίου, µε µία χρονική καθυστέρηση περίπου 6 µηνών.(maisonnier, 2006), (Villar and Joutz 2006). Στην Ευρωπαϊκή αγορά, µακροχρόνια συµβόλαια κυριαρχούν στην αγορά αερίου. Συνήθως αυτά τα συµβόλαια ενώνουν την τιµή του αερίου και την τιµή του πετρελαίου ή άλλων προϊόντων πετρελαίου. (Μaisonnier 2006). Γι αυτό, υπάρχει ένας ισχυρός δεσµός ανάµεσα στις τιµές του αερίου και του πετρελαίου. Η τιµή του πετρελαίου επηρεάζει την τιµή του αερίου, αλλά όχι το ανάποδο (τουλάχιστον όχι στην βραχυχρόνια ή µέση περίοδο). Στην Αµερική η αγορά αερίου είναι απορυθµισµένη. Ακόµα, υπάρχει µια ισχυρή σχέση µεταξύ των τιµών του αερίου και των καθυστερηµένων τιµών πετρελαίου (Villar και Joutz 2006). Ο κύριος λόγος για αυτό το δέσιµο της τιµής είναι ότι υπάρχουν µικρής διάρκειας δυνατότητες αντικατάστασης ανάµεσα στο αέριο και στο πετρέλαιο στην βιοµηχανία και στον τοµέα ενέργειας. Η τιµή του αερίου δεν επηρεάζει την τιµή του πετρελαίου, διότι κάθε τοπική αγορά αερίου είναι µικρή σε σχέση µε την αγορά του πετρελαίου (Villar και Joutz, 2006). Αυτό µπορεί να αλλάξει και η αγορά αερίου µπορεί να είναι παγκόσµια ολοκληρωµένη λόγω της εξάπλωσης της αγοράς LNG. Τέταρτον υπάρχουν διάφορες διακοπές προµήθειας στην αγορά πετρελαίου. Αυτό έχει αυξήσει την τιµή του πετρελαίου και προκάλεσε απώλειες για την παγκόσµια οικονοµία. Οι πιο σηµαντικές διακοπές στο παρελθόν έχουν συµβεί στην Μέση Ανατολή, οι οποίες προκαλούν αύξηση στην τιµή του πετρελαίου. Ιστορικά οµοίου τύπου διακοπές προκαλούν διαφορετικές αλλαγές στις τιµές. Τα τελευταία πέντε χρόνια ενώ υπάρχει µια σηµαντική αύξηση στην τιµή του πετρελαίου η 12

20 παγκόσµια οικονοµική ανάπτυξη παραµένει υψηλή. Ένας λόγος είναι ότι η οικονοµία σήµερα είναι λιγότερο εξαρτηµένη από το πετρέλαιο από ότι το 1970 και για αυτό λιγότερο επηρεάζεται από αλλαγές στις τιµές. Πέµπτον µετά την πετρελαϊκή κρίση του 1970, το πετρέλαιο επιβαρύνεται αισθητά µε φορολογία στην Ευρώπη. Αυτό είναι λόγω πολιτικής φροντίδας για ενεργειακή ασφάλεια και για άλλους λόγους όπως η ρύπανση, η κατασκευή και η συντήρηση δρόµων. Αυτοί οι φόροι παρακωλύουν την ανάπτυξη του πετρελαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ισχυρά εξαρτώµενη από το φυσικό αέριο της Ρωσίας. Το 1/3 της Ευρωπαϊκής συνολικής κατανάλωσης φυσικού αερίου χρησιµοποιείται για παραγωγή ενέργειας (ΙΕΑ 2008). Η εναποµένουσα ζήτηση χαρακτηρίζεται από εποχιακή χρήση π.χ. θέρµανση και ψύξη. Αποθήκευση η οποία είναι δίπλα ή γειτονικά µε ηλεκτρισµό εκτελεί και ισορροπεί παροχές παρέχοντας την βέλτιστη ελαστικότητα στις εποχιακές εκτοξεύσεις της ζήτησης (Hedenus et al, 2009). 2.6 ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΤΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ Μια γενική θεώρηση των τιµών του πετρελαίου αναφέρει ότι υψηλές τιµές του πετρελαίου αντικατοπτρίζουν υψηλή και αναπτυσσόµενη ζήτηση για πετρέλαιο καθώς και περιορισµένες και αβέβαιες προµήθειες. Από την πλευρά της ζήτησης, η κατανάλωση του πετρελαίου παρουσιάζει ανοδικές τάσεις. Από την πλευρά της προσφοράς, η παραγωγή του πετρελαίου περιορίζεται από συγκεκριµένη δυναµικότητα, καιρικές συνθήκες και γεωπολιτικές εξελίξεις. Στην µακριά περίοδο µπορούµε ασφαλώς να υποθέσουµε ότι η παγκόσµια οικονοµική ανάπτυξη, µαζί µε τους υψηλούς ρυθµούς βιοµηχανοποίησης στην Κίνα, Ινδία και άλλες αναπτυσσόµενες οικονοµίες, θα δηµιουργήσουν αυξανόµενη ζήτηση για πετρέλαιο και άλλες µορφές ενέργειας (Energy and the Economy, 2009). Σύµφωνα µε την οικονοµική θεωρία αναφέρονται τρεις διαφορετικοί περιορισµοί στο µονοπάτι των τιµών µέσα στον χρόνο που κρατιούνται σε µία µορφή ισορροπίας. 13

Το παρόν αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης εργασίας, η οποία εξελίσσεται σε έξι μέρη που δημοσιεύονται σε αντίστοιχα τεύχη. Τεύχος 1, 2013.

Το παρόν αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης εργασίας, η οποία εξελίσσεται σε έξι μέρη που δημοσιεύονται σε αντίστοιχα τεύχη. Τεύχος 1, 2013. Είναι Πράγματι οι Γερμανοί Φτωχότεροι από τους Έλληνες, in DEEP ANALYSIS Ενέργεια Παγκόσμιες Ενεργειακές Ανάγκες της Περιόδου 2010-2040 του Ιωάννη Γατσίδα και της Θεοδώρας Νικολετοπούλου in DEEP ANALYSIS

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ Μέρος πρώτο: Η πορεία προς μία κοινή ενεργειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ανάγκη για

Διαβάστε περισσότερα

Οι περιβαλλοντικές προκλήσεις καθορίζουν το μέλλον του αυτοκινήτου

Οι περιβαλλοντικές προκλήσεις καθορίζουν το μέλλον του αυτοκινήτου Οι περιβαλλοντικές προκλήσεις καθορίζουν το μέλλον του αυτοκινήτου Η θέση της Toyota Μιλτιάδης Τσοσκούνογλου Διευθυντής Τομέα Προστασίας Περιβάλλοντος & Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας Toyota Ελλάς Νοέμβριος

Διαβάστε περισσότερα

Τα θεμελιώδη της τιμής του πετρελαίου

Τα θεμελιώδη της τιμής του πετρελαίου Τα θεμελιώδη της τιμής του πετρελαίου Νικόλαος Κοντινάκης Σύμβουλος ενεργειακής πολιτικής και αγορών VRS Investment Research & Analysis Journal 1 ο Trading Show, Αθήνα Τα θεμελιώδη της τιμής του πετρελαίου

Διαβάστε περισσότερα

The Economist Events The 17th Roundtable with the Government of Greece

The Economist Events The 17th Roundtable with the Government of Greece Χ. ΣΑΧΙΝΗΣ: Ευχαριστώ και ευχαριστώ που με προσκαλέσατε. Συγγνώμη για τα Αγγλικά μου, αλλά έρχομαι από μερικές εβδομάδες που μιλούσα στους ξένους επενδυτές και γι αυτό ίσως έρχονται τα Αγγλικά πιο εύκολα.

Διαβάστε περισσότερα

Μπακαλάκος Ευάγγελος

Μπακαλάκος Ευάγγελος Μπακαλάκος Ευάγγελος Σχεση πραγματικής και χρηματιστηριακής οικονομίας 2003-2012 Δυο περιόδοι προ και κατά διάρκεια της κρίσης 4 μεταβλητές 5 στατιστικά υποδείγματα Χρηματοπιστωτικής-τραπεζικής κρίσης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι δύο μίγματα υδρογονανθράκων που χρησιμοποιούνται σε διάφορους τομείς από τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσμια οικονομία. Διεθνές περιβάλλον 1

Παγκόσμια οικονομία. Διεθνές περιβάλλον 1 Παγκόσμια οικονομία Διεθνές περιβάλλον 1 Επιλεγμένοι δείκτες ασιατικών χωρών Διεθνές περιβάλλον 2 Αλλαγές στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον Πρωτεύον ρόλος της κίνησης στην κίνηση των κεφαλαίων σε σχέση

Διαβάστε περισσότερα

Ανατολικη Μεσογειος Επιπτώσεις παγκόσμιων αγορών και τιμων φυσικού αερίου

Ανατολικη Μεσογειος Επιπτώσεις παγκόσμιων αγορών και τιμων φυσικού αερίου Ανατολικη Μεσογειος Επιπτώσεις παγκόσμιων αγορών και τιμων φυσικού αερίου FMW/IENE 6ο Ενεργειακο Συμποσιο, Λευκωσια, 4 Δεκεμβριου 2018 Dr. CHARLES ELLINAS Atlantic Council / CEO e-cnhc 1 Περιεχομενο Επισκοπηση

Διαβάστε περισσότερα

Βραχυχρόνιες προβλέψεις του πραγματικού ΑΕΠ χρησιμοποιώντας δυναμικά υποδείγματα παραγόντων

Βραχυχρόνιες προβλέψεις του πραγματικού ΑΕΠ χρησιμοποιώντας δυναμικά υποδείγματα παραγόντων Βραχυχρόνιες προβλέψεις του πραγματικού ΑΕΠ χρησιμοποιώντας δυναμικά υποδείγματα παραγόντων 1. Εισαγωγή Αθανάσιος Καζάνας και Ευθύμιος Τσιώνας Τα υποδείγματα παραγόντων χρησιμοποιούνται ευρέως στη διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

Α) ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Α) ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ Μελέτη του ΔΝΤ για 17 χώρες του ΟΑΣΑ επισημαίνει ότι για κάθε ποσοστιαία μονάδα αύξησης του πρωτογενούς πλεονάσματος, το ΑΕΠ μειώνεται κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες και

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΤΡΙΤΗ, 8 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΚΤΗΡΙΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΣΥΓΚΛΗΤΟΥ Φίλε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. geeconomy@yahoo.com. Γ Ι Ω Ρ Γ Ο Σ Κ Α Μ Α Ρ Ι Ν Ο Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ο Σ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2012

ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. geeconomy@yahoo.com. Γ Ι Ω Ρ Γ Ο Σ Κ Α Μ Α Ρ Ι Ν Ο Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ο Σ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2012 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2012 1 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2012 ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Στο παρόν είναι συγκεντρωµένες όλες σχεδόν οι ερωτήσεις κλειστού τύπου που

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Μακροχρόνια οικονομική μεγέθυνση Οι χώρες εμφανίζουν μεγέθυνση με πολύ

Διαβάστε περισσότερα

Τα Αίτια και οι Επιπτώσεις της Διεθνούς Μετανάστευσης. Πραγματικοί Μισθοί, Παγκόσμια Παραγωγή, Ωφελημένοι και Ζημιωμένοι

Τα Αίτια και οι Επιπτώσεις της Διεθνούς Μετανάστευσης. Πραγματικοί Μισθοί, Παγκόσμια Παραγωγή, Ωφελημένοι και Ζημιωμένοι Τα Αίτια και οι Επιπτώσεις της Διεθνούς Μετανάστευσης Πραγματικοί Μισθοί, Παγκόσμια Παραγωγή, Ωφελημένοι και Ζημιωμένοι Η Παγκόσµια Μετανάστευση Το 2010, 214 εκατομμύρια άνθρωποι ήταν μετανάστες, κατοικούσαν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Μακροοικονομική Θεωρία Διαφορές μεταξύ βραχυχρόνιας και μακροχρόνιας

Διαβάστε περισσότερα

Τα Αίτια και οι Επιπτώσεις της Διεθνούς Μετανάστευσης. Πραγματικοί Μισθοί, Παγκόσμια Παραγωγή, Ωφελημένοι και Ζημιωμένοι

Τα Αίτια και οι Επιπτώσεις της Διεθνούς Μετανάστευσης. Πραγματικοί Μισθοί, Παγκόσμια Παραγωγή, Ωφελημένοι και Ζημιωμένοι Τα Αίτια και οι Επιπτώσεις της Διεθνούς Μετανάστευσης Πραγματικοί Μισθοί, Παγκόσμια Παραγωγή, Ωφελημένοι και Ζημιωμένοι Καθ. Γ. Αλογοσκούφης, Διεθνής Οικονομική και Παγκόσμια Οικονομία, 2014 Η Παγκόσµια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ ΔΙΑΦ. 2 Θα εξετάσουμε τρεις περιπτώσεις ελαστικότητας ζήτησης. α) την ελαστικότητα τιμής β) την εισοδηματική ελαστικότητα της

Διαβάστε περισσότερα

Σχετικά Επίπεδα Τιμών και Συναλλαγματικές Ισοτιμίες. Μακροχρόνιοι Προσδιοριστικοί Παράγοντες των Συναλλαγματικών Ισοτιμιών

Σχετικά Επίπεδα Τιμών και Συναλλαγματικές Ισοτιμίες. Μακροχρόνιοι Προσδιοριστικοί Παράγοντες των Συναλλαγματικών Ισοτιμιών Σχετικά Επίπεδα Τιμών και Συναλλαγματικές Ισοτιμίες Μακροχρόνιοι Προσδιοριστικοί Παράγοντες των Συναλλαγματικών Ισοτιμιών 1 Ισοτιµία Δολαρίου Στερλίνας, 1870-2011 $6.00$$ $5.00$$ $4.00$$ $3.00$$ $2.00$$

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ (Μακροοικονομική) Mankiw Gregory N., Taylor Mark P. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΖΙΟΛΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 30 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ (Μακροοικονομική) Mankiw Gregory N., Taylor Mark P. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΖΙΟΛΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 30 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ (Μακροοικονομική) Mankiw Gregory N., Taylor Mark P. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΖΙΟΛΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 30 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Η συνολική οικονομική δραστηριότητα είναι ένας σημαντικός παράγοντας που

Διαβάστε περισσότερα

1. ΑΝΟΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ

1. ΑΝΟΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ 1. ΑΝΟΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ Το διάγραμμα κυκλικής ροής της οικονομίας (κεφ. 3, σελ. 100 Mankiw) Εισόδημα Υ Ιδιωτική αποταμίευση S Αγορά συντελεστών Αγορά χρήματος Πληρωμές συντελεστών

Διαβάστε περισσότερα

Πώς επηρεάζουν οι διακυμάνσεις της τιμής του πετρελαίου τη διεθνή αγορά συναλλάγματος; Αναφερθείτε συγκεκριμένα στην ισοτιμία ευρώδολαρίου

Πώς επηρεάζουν οι διακυμάνσεις της τιμής του πετρελαίου τη διεθνή αγορά συναλλάγματος; Αναφερθείτε συγκεκριμένα στην ισοτιμία ευρώδολαρίου Θέμα: Πώς επηρεάζουν οι διακυμάνσεις της τιμής του πετρελαίου τη διεθνή αγορά συναλλάγματος; Αναφερθείτε συγκεκριμένα στην ισοτιμία ευρώδολαρίου ΗΠΑ. Μάθημα: ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Καθηγητές: Γ.

Διαβάστε περισσότερα

Το Πρότυπο Υπόδειγμα του Διεθνούς Εμπορίου 5-1

Το Πρότυπο Υπόδειγμα του Διεθνούς Εμπορίου 5-1 Το Πρότυπο Υπόδειγμα του Διεθνούς Εμπορίου 5-1 Επισκόπηση Μετρώντας την αξία της παραγωγής και της κατανάλωσης Ευημερία και όροι εμπορίου Επιδράσεις της οικονομικής ανάπτυξης Επιδράσεις διεθνών μεταβιβάσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εµπειρογνώµονες του Ευρωσυστήµατος κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, µε βάση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΤΙΜΗ & ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΜΑPTΙΟΣ 2007 ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΛΥΣΕΩΣ ΑΓΟΡΩΝ ΥΠΟΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΕΩΣ ΟΜΙΛΟΥ

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΤΙΜΗ & ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΜΑPTΙΟΣ 2007 ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΛΥΣΕΩΣ ΑΓΟΡΩΝ ΥΠΟΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΕΩΣ ΟΜΙΛΟΥ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΛΥΣΕΩΣ ΑΓΟΡΩΝ ΥΠΟΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΕΩΣ ΟΜΙΛΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΤΙΜΗ & ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΜΑPTΙΟΣ 2007 TMHMA ΑΝΑΛΥΣΕΩΣ ΑΓΟΡΩΝ 210-326 2070 marketanalysis@alpha.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ) Η μελέτη έχει ως στόχο να εκτιμήσει το

Διαβάστε περισσότερα

1.1 Εισαγωγή. 1.2 Ορισμός συναλλαγματικής ισοτιμίας

1.1 Εισαγωγή. 1.2 Ορισμός συναλλαγματικής ισοτιμίας Κεφάλαιο 1: Αγορά Συναλλάγματος 1.1 Εισαγωγή Η αγορά συναλλάγματος (foreign exchange market) είναι ο τόπος ανταλλαγής νομισμάτων και στα πλαίσια αυτής συμμετέχουν εμπορικές τράπεζες, ιδιώτες, επιχειρήσεις,

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «OIKONOMIKH»

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «OIKONOMIKH» ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «OIKONOMIKH»

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές ΥΦΑ μικρής κλίμακας Προοπτικές για την Δυτική Ελλάδα

Εφαρμογές ΥΦΑ μικρής κλίμακας Προοπτικές για την Δυτική Ελλάδα 6 ο Φόρουμ Ενέργειας Πάτρα, 03-04 Φεβρουαρίου 2017 Εφαρμογές ΥΦΑ μικρής κλίμακας Προοπτικές για την Δυτική Ελλάδα Γεώργιος Πολυχρονίου Συντονιστής Διευθυντής Δραστηριοτήτων Στρατηγικής, Ανάπτυξης, Διοικητικών

Διαβάστε περισσότερα

Οι Συνθήκες Προσφοράς και Ζήτησης Πετρελαίου

Οι Συνθήκες Προσφοράς και Ζήτησης Πετρελαίου Οι Συνθήκες Προσφοράς και Ζήτησης Πετρελαίου Στ. Παναγιώτου (panagiotou.s@gmail.com) Επισκέπτης Καθηγητής Ναυτιλιακής Οικονοµικής & ιεθνούς Εµπορίου στο Τµήµα Ναυτιλίας, Μεταφορών & Logistics του BCA London

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ

ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ Κεφάλαιο 4 Επιχειρήσεων Ε. Σαρτζετάκης 1 Πλεόνασµα Καταναλωτή! Η καµπύλη ζήτησης δείχνει τις ανώτερες τιµές που ο καταναλωτής είναι πρόθυµος να πληρώσει για διαφορετικές

Διαβάστε περισσότερα

Οι οικονομολόγοι μελετούν...

Οι οικονομολόγοι μελετούν... Οι οικονομολόγοι μελετούν... Πώς αποφασίζουν οι άνθρωποι. Πώς αλληλεπιδρούν μεταξύ τους οι άνθρωποι. Ποιες δυνάμεις επηρεάζουν την οικονομία συνολικά. Ποιο είναι το αντικείμενο της μακροοικονομικής; Μακροοικονομική:

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ O Υπουργός Οικονομικών ανακοίνωσε στην

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ 1. Σε ένα κανονικό αγαθό, όταν αυξάνεται το εισόδηµα των καταναλωτών, τότε αυξάνεται και η συνολική δαπάνη των καταναλωτών 2.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ 1. Σε ένα κανονικό αγαθό, όταν αυξάνεται το εισόδηµα των καταναλωτών, τότε αυξάνεται και η συνολική δαπάνη των καταναλωτών 2. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ 1. Σε ένα κανονικό αγαθό, όταν αυξάνεται το εισόδηµα των καταναλωτών, τότε αυξάνεται και η συνολική δαπάνη των καταναλωτών 2. Το µαγνητόφωνο ενός παιδιού είναι καταναλωτό αγαθό

Διαβάστε περισσότερα

Ο χρυσός παλεύει και το Brent κινείται χαμηλότερα

Ο χρυσός παλεύει και το Brent κινείται χαμηλότερα Ο χρυσός παλεύει και το Brent κινείται χαμηλότερα του Ole Hansen, Head of Commodity Strategy, Saxo Bank Ενώ οι επενδυτές παγκοσμίως προσπαθούσαν να αποκτήσουν μετοχές του Twitter μετά και την ομολογουμένως

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΠΟ ΟΛΑ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΠΟ ΟΛΑ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΠΟ ΟΛΑ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (Πρόκειται, κυρίως, για θέματα κλειστού τύπου από τις εξετάσεις των προηγούμενων ετών). Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΣ 1. Σε ένα κανονικό αγαθό, όταν αυξάνεται το

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΣΤ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ (TEL)

ΤΕΣΤ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ (TEL) ΤΕΣΤ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ (TEL) 1. Κατά τους οικονομολόγους ποιο από τα παρακάτω είναι ένας παραγωγικός συντελεστής; I. Μια κοινή μετοχή μιας εταιρείας υπολογιστών. II. Ένα εταιρικό ομόλογο μιας πετρελαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

4. Τιμές και συναλλαγματική ισοτιμία μακροχρόνια

4. Τιμές και συναλλαγματική ισοτιμία μακροχρόνια 4. Τιμές και συναλλαγματική ισοτιμία μακροχρόνια 1. Ο νόμος της μιας τιμής και η ισοδυναμία των αγοραστικών δυνάμεων (ΙΑΔ) 2. Η νομισματική προσέγγιση της συναλλαγματικής ισοτιμίας 3. Ερμηνεύοντας τα εμπειρικά

Διαβάστε περισσότερα

1 Αγορά συναλλάγµατος 1.1 Εισαγωγή

1 Αγορά συναλλάγµατος 1.1 Εισαγωγή 1 Αγορά συναλλάγµατος 1.1 Εισαγωγή Στη διεθνή οικονοµία γίνεται ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών. Κάθε χώρα έχει το δικό της νόµισµα, στο οποίο εκφράζονται οι τιµές των αγαθών και υπηρεσιών. Η διεξαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ιευθύνων Σύµβουλος της ΑΝΟΣ ιεθνείς Σύµβουλοι & Εκτιµητές Ακινήτων

ιευθύνων Σύµβουλος της ΑΝΟΣ ιεθνείς Σύµβουλοι & Εκτιµητές Ακινήτων ιευθύνων Σύµβουλος της ΑΝΟΣ ιεθνείς Σύµβουλοι & Εκτιµητές Ακινήτων Υπερπροσφορά ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ «υπερπροσφορά» (Investopedia) Η υπερβολική ποσότητα ενός αγαθού ή µιας υπηρεσίας. Η Υπερπροσφορά προκύπτει,

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΕΤΑΡΤΗ, 21 ΜΑΡΤΙΟΥ 2018 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ FREDERICK,

Διαβάστε περισσότερα

Operations Management Διοίκηση Λειτουργιών

Operations Management Διοίκηση Λειτουργιών Operations Management Διοίκηση Λειτουργιών Διδάσκων: Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου xgr@otenet.gr 3 η εβδομάδα μαθημάτων 1 Το περιεχόμενο της σημερινής ημέρας Συστήµατα προγραµµατισµού, ελέγχου και διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΕΣΒΕΙΑ THΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Γραφείο Ο.Ε.Υ. Μαδρίτη 7.05.2010. Εξωτερικό εμπόριο Ισπανίας για το 2009. Γενικά χαρακτηριστικά

ΠΡΕΣΒΕΙΑ THΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Γραφείο Ο.Ε.Υ. Μαδρίτη 7.05.2010. Εξωτερικό εμπόριο Ισπανίας για το 2009. Γενικά χαρακτηριστικά ΠΡΕΣΒΕΙΑ THΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Γραφείο Ο.Ε.Υ. Μαδρίτη 7.05.2010 Εξωτερικό εμπόριο Ισπανίας για το 2009 Γενικά χαρακτηριστικά Η διεθνής οικονομική κρίση, που άρχισε να πλήττει σοβαρά την παγκόσμια οικονομία από το

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5. Tο πρότυπο υπόδειγμα του διεθνούς εμπορίου

Κεφάλαιο 5. Tο πρότυπο υπόδειγμα του διεθνούς εμπορίου Κεφάλαιο 5 Tο πρότυπο υπόδειγμα του διεθνούς εμπορίου Περίγραμμα Μετρώντας τις αξίες της παραγωγής και της κατανάλωσης Ευημερία και όροι εμπορίου Αποτελέσματα της οικονομικής μεγέθυνσης Αποτελέσματα των

Διαβάστε περισσότερα

Εξειδικευμένοι Συντελεστές Παραγωγής και Διανομή του Εισοδήματος. Το Υπόδειγμα των Jones και Samuelson

Εξειδικευμένοι Συντελεστές Παραγωγής και Διανομή του Εισοδήματος. Το Υπόδειγμα των Jones και Samuelson Εξειδικευμένοι Συντελεστές Παραγωγής και Διανομή του Εισοδήματος Το Υπόδειγμα των Jones και Samuelson Διεθνές Εμπόριο και Διανομή του Εισοδήματος Υπάρχουν δύο βασικοί λόγοι για τους οποίους το διεθνές

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομικά για Νομικούς Μέρος 1ο Οι δυνάμεις της προσφοράς και της ζήτησης

Οικονομικά για Νομικούς Μέρος 1ο Οι δυνάμεις της προσφοράς και της ζήτησης Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Τμήμα Τραπεζικής και Χρηματοοικονομικής Διοικητικής Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Χρηματοοικονομική Ανάλυση για Στελέχη» Οικονομικά για Νομικούς Μέρος 1ο Οι δυνάμεις της προσφοράς και

Διαβάστε περισσότερα

Αριθμός Εργαζόμενων ΕΛΛΑΔΑ & Δ. ΕΥΡΩΠΗ 3 7 1.162 Η.Π.Α. 2 4 1.715 ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ 5 6 1.629 ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ 3 8 1.031 ΣΥΝΟΛΟ 13 24 5.

Αριθμός Εργαζόμενων ΕΛΛΑΔΑ & Δ. ΕΥΡΩΠΗ 3 7 1.162 Η.Π.Α. 2 4 1.715 ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ 5 6 1.629 ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ 3 8 1.031 ΣΥΝΟΛΟ 13 24 5. ΤΙΤΑΝ Α.Ε. ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΟΜΙΛΟ Η ΤΙΤΑΝ Α.Ε. είναι ένας Όμιλος εταιριών με μακρόχρονη πορεία στη βιομηχανία τσιμέντου. Ιδρύθηκε το 1902 και η έδρα του βρίσκεται στα Άνω Πατήσια. Ο Όμιλος

Διαβάστε περισσότερα

The Economist Events The 17th Roundtable with the Government of Greece

The Economist Events The 17th Roundtable with the Government of Greece Π. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ: Κυρίες και κύριοι χαίρετε. Στα επόμενα λεπτά της παρουσίασής μου πρόκειται να εστιάσω κυρίως στο εμπορικό κομμάτι, στην εμπορική διάσταση που έχουν οι εξελίξεις στην περιοχή μας όσον

Διαβάστε περισσότερα

ABB drives για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας. ABB Group April 1, 2013 Slide 1

ABB drives για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας. ABB Group April 1, 2013 Slide 1 ABB drives για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας April 1, 2013 Slide 1 Η ενεργειακή πρόκληση σήμερα Αυξανόμενη ζήτηση Ευρώπη και Β. Αμερική 5.4% 26% Κίνα 94% 177% Πρόβλεψη IEA 2007-30 Αύξηση στη

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ & ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ & ΔΙΜΕΡΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΩΝ (ΔΟΔΟΣ)

ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ & ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ & ΔΙΜΕΡΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΩΝ (ΔΟΔΟΣ) ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ & ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ & ΔΙΜΕΡΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΩΝ (ΔΟΔΟΣ) ΔΕΛΤΙΟ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 218 Χορηγός: 18 Απριλίου 218 1 Το ΙΟΒΕ διεξάγει κάθε µήνα από το 1981 Έρευνες Οικονοµικής

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ. Εργασία των μαθητριών: Μπουδαλάκη Κλεοπάτρα, Λιολιοσίδου Χριστίνα, Υψηλοπούλου Δέσποινα.

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ. Εργασία των μαθητριών: Μπουδαλάκη Κλεοπάτρα, Λιολιοσίδου Χριστίνα, Υψηλοπούλου Δέσποινα. ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ Εργασία των μαθητριών: Μπουδαλάκη Κλεοπάτρα, Λιολιοσίδου Χριστίνα, Υψηλοπούλου Δέσποινα. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ Το φυσικό αέριο είναι: Το φυσικό αέριο είναι ένα φυσικό προϊόν που βρίσκεται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΩΣ ΤΟ 2050 (WETO-H2)

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΩΣ ΤΟ 2050 (WETO-H2) ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΩΣ ΤΟ 2050 (WETO-H2) ΒΑΣΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ Στο πλαίσιο της µελέτης WETO-H2 εκπονήθηκε σενάριο προβλέψεων και προβολών αναφοράς για το παγκόσµιο σύστηµα ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΣΤΟΧΑΣΙΣ ΑΕ: «ΚΛΑΔΙΚΕΣ ΣΤΟΧΕΥΣΕΙΣ» ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΣΤΟΧΑΣΙΣ ΑΕ: «ΚΛΑΔΙΚΕΣ ΣΤΟΧΕΥΣΕΙΣ» ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΣΤΟΧΑΣΙΣ ΑΕ: «ΚΛΑΔΙΚΕΣ ΣΤΟΧΕΥΣΕΙΣ» ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Έντονο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (Η/Ε). Σύμφωνα με μελέτη που εκπόνησε η ΣΤΟΧΑΣΙΣ Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ 4 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ. 1 η Ομάδα: Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής

ΕΡΓΑΣΙΕΣ 4 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ. 1 η Ομάδα: Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής ΕΡΓΑΣΙΕΣ 4 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 1 η Ομάδα: Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Σύμφωνα με το νόμο της προσφοράς: α) Η προσφερόμενη ποσότητα ενός αγαθού αυξάνεται όταν μειώνεται η τιμή του στην αγορά β) Η προσφερόμενη

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνές εµπόριο-1 P 1 P 2

Διεθνές εµπόριο-1 P 1 P 2 Διεθνές εµπόριο-1 Το διεθνές εµπόριο συµβάλλει στην καλύτερη αξιοποίηση των παραγωγικών πόρων της ανθρωπότητας γιατί ελαχιστοποιεί το κόστος παραγωγής της συνολικής προσφοράς αγαθών και υπηρεσιών που διακινείται

Διαβάστε περισσότερα

Mακροοικονομική Κεφάλαιο 7 Αγορά περιουσιακών στοιχείων, χρήμα και τιμές

Mακροοικονομική Κεφάλαιο 7 Αγορά περιουσιακών στοιχείων, χρήμα και τιμές 7.1 Τι είναι το χρήμα; Mακροοικονομική Κεφάλαιο 7 Αγορά περιουσιακών στοιχείων, χρήμα και τιμές 1) Ένα μειονέκτημα του συστήματος του αντιπραγματισμού είναι ότι Α) δεν υπάρχει εμπόριο. Β) οι άνθρωποι πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

PAUL R. KRUGMAN MAURICE OBSTFELD, MARC J. MELITZ. Διεθνής οικονομική. Θεωρία και πολιτική. 4 η έκδοση

PAUL R. KRUGMAN MAURICE OBSTFELD, MARC J. MELITZ. Διεθνής οικονομική. Θεωρία και πολιτική. 4 η έκδοση PAUL R. KRUGMAN MAURICE OBSTFELD, MARC J. MELITZ Διεθνής οικονομική Θεωρία και πολιτική 4 η έκδοση Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή Περίγραμμα Τι πραγματεύεται η διεθνής οικονομική; Θέματα διεθνούς εμπορίου: Τα οφέλη

Διαβάστε περισσότερα

«καθορισμός μακροχρόνιων στόχων και σκοπών μιας επιχείρησης και ο. «διαμόρφωση αποστολής, στόχων, σκοπών και πολιτικών»

«καθορισμός μακροχρόνιων στόχων και σκοπών μιας επιχείρησης και ο. «διαμόρφωση αποστολής, στόχων, σκοπών και πολιτικών» ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ Ε.ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ - 1 ΤΟΜΟΣ A ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΝΑΤΖΜΕΝΤ Τι είναι η στρατηγική; «καθορισμός μακροχρόνιων στόχων και σκοπών μιας επιχείρησης και ο προσδιορισμός των μέσων για την επίτευξη τους»

Διαβάστε περισσότερα

από την ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας προς την ποσοστιαία Σχέση ελαστικότητας ζήτησης και κλίση της καμπύλης ζήτησης.

από την ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας προς την ποσοστιαία Σχέση ελαστικότητας ζήτησης και κλίση της καμπύλης ζήτησης. ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ Ορισμός: Η ελαστικότητα ζήτησης, ενός αγαθού ως προς την τιμή του δίνεται από την ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας προς την ποσοστιαία μεταβολή της τιμής του. Δηλαδή %

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ 4 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ. 1 η Ομάδα: Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής

ΕΡΓΑΣΙΕΣ 4 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ. 1 η Ομάδα: Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής ΕΡΓΑΣΙΕΣ 4 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 1 η Ομάδα: Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Σύμφωνα με το νόμο της προσφοράς: α) Η προσφερόμενη ποσότητα ενός αγαθού αυξάνεται όταν μειώνεται η τιμή του στην αγορά β) Η προσφερόμενη

Διαβάστε περισσότερα

Αλληλεπίδραση Ε.Ε. και Ρωσίας σε θέµατα Αγορών Φυσικού Αερίου και Κλιµατικής Αλλαγής

Αλληλεπίδραση Ε.Ε. και Ρωσίας σε θέµατα Αγορών Φυσικού Αερίου και Κλιµατικής Αλλαγής Europe at Schools through Art and Simulation (EuropeStARTS) 11/05/2014, Παν. Πειραιώς Αλληλεπίδραση Ε.Ε. και Ρωσίας σε θέµατα Αγορών Φυσικού Αερίου και Κλιµατικής Αλλαγής Δρ. Αθανάσιος Δαγούµας Λέκτορας

Διαβάστε περισσότερα

1. Το μοντέλο των πέντε δυνάμεων του Porter αναλύει το μάκρο-περιβάλλον. α. Λάθος. β. Σωστό. Απάντηση: α. Λάθος.

1. Το μοντέλο των πέντε δυνάμεων του Porter αναλύει το μάκρο-περιβάλλον. α. Λάθος. β. Σωστό. Απάντηση: α. Λάθος. 1. Το μοντέλο των πέντε δυνάμεων του Porter αναλύει το μάκρο-περιβάλλον. α. Λάθος. β. Σωστό. Απάντηση: α. Λάθος. 2. Ποια από τις παρακάτω επιλογές δεν περιλαμβάνεται στην ανάλυση του μάκρο-περιβάλλοντος;

Διαβάστε περισσότερα

Α.Ο.Θ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Α.Ο.Θ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α.Ο.Θ ΕΡΩΣΗΕΙ ΚΛΕΙΣΟΤ ΣΤΠΟΤ ΑΝΑ ΚΕΥΑΛΑΙΟ Γ τάξης Γενικοφ Λυκείου ΝΙΚΟ ΠΕΡΟΤΛΑΚΗ Οικονομολόγος, ΙΕΡΑΠΕΣΡΑ Σηλ. 6977246129 ΑΟΘ ΝΙΚΟ ΠΕΡΟΥΛΑΚΗ Οικονομολόγος ελίδα 1 Γ τάξης Γενικοφ Λυκείου ΕΡΩΣΗΕΙ ΚΛΕΙΣΟΤ

Διαβάστε περισσότερα

«Από την έρευνα στη διδασκαλία» Δημοτική Βιβλιοθήκη Μεταμόρφωσης Σάββατο 20 Φεβρουαρίου 2016

«Από την έρευνα στη διδασκαλία» Δημοτική Βιβλιοθήκη Μεταμόρφωσης Σάββατο 20 Φεβρουαρίου 2016 Βιογραφικό σημείωμα Η Ζιζή Σαλίμπα γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε οικονομικά στη Νομική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών (DEA) και διδακτορικό δίπλωμα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩΤΑΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΧΟΛΗ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ: ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΧΟΛΗ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ: ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΩΤΑΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΧΟΛΗ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ: ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ Επιβλέπων: ΠΕΤΡΟΣ Γ. ΒΕΡΝΑΔΟΣ, Καθηγητής ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ 1 ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2018 Χορηγός: 8 Οκτωβρίου 2018 2 Το ΙΟΒΕ διεξάγει κάθε μήνα από το 1981 Έρευνες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΠΟΣΙΟ «Οι ενεργειακοί πόροι της Κύπρου και τα νέα δεδοµένα στην Ανατολική Μεσόγειο»

ΣΥΜΠΟΣΙΟ «Οι ενεργειακοί πόροι της Κύπρου και τα νέα δεδοµένα στην Ανατολική Μεσόγειο» ΣΥΜΠΟΣΙΟ «Οι ενεργειακοί πόροι της Κύπρου και τα νέα δεδοµένα στην Ανατολική Μεσόγειο» 26 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2012 ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ κ. ΗΜΗΤΡΗ ΣΥΛΛΟΥΡΗ 1 Αγαπητή κυρία Υπουργέ Αγαπητοί φίλοι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ Σάββατο Proslipsis.gr ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ 18 ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΛΟΙΠΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΕΙ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ Σάββατο Proslipsis.gr ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ 18 ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΛΟΙΠΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΕΙ ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ 2002 ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ 18 ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΛΟΙΠΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΕΙ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΕΣ: ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ, ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ---------------------------------------------------------- 3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ---------------------------------------------------------- 3 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΘΝΙΚΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Ο ΗΓΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΈΡΓΟ ΕΠΕ 3.4.9. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2003 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ----------------------------------------------------------

Διαβάστε περισσότερα

Εαρινές προβλέψεις : H ευρωπαϊκή ανάκαµψη διατηρεί τη δυναµική της, αν και υπάρχουν νέοι κίνδυνοι

Εαρινές προβλέψεις : H ευρωπαϊκή ανάκαµψη διατηρεί τη δυναµική της, αν και υπάρχουν νέοι κίνδυνοι IP/11/565 Βρυξέλλες, 13 Μαΐου 2011 Εαρινές προβλέψεις 2011-12: H ευρωπαϊκή ανάκαµψη διατηρεί τη δυναµική της, αν και υπάρχουν νέοι κίνδυνοι Η οικονοµία της ΕΕ αναµένεται ότι θα εδραιώσει περαιτέρω τη σταδιακή

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εµπειρογνώµονες του Ευρωσυστήµατος κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, µε βάση

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομος πίνακας περιεχομένων

Σύντομος πίνακας περιεχομένων Σύντομος πίνακας περιεχομένων Πρόλογος 19 Οδηγός περιήγησης 25 Πλαίσια 28 Ευχαριστίες της ενδέκατης αγγλικής έκδοσης 35 Βιογραφικά συγγραφέων 36 ΜΕΡΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 37 1 Η οικονομική επιστήμη και η οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

Βραχυπρόθεσμες οικονομικές διακυμάνσεις

Βραχυπρόθεσμες οικονομικές διακυμάνσεις Βραχυπρόθεσμες οικονομικές διακυμάνσεις Συναθροιστική ζήτηση και συναθροιστική προσφορά Βραχυπρόθεσμες οικονομικές διακυμάνσεις Η οικονομική δραστηριότητα μεταβάλλεται από χρόνο σε χρόνο. Τις περισσότερες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ 1 ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 218 Χορηγός: 8 Νοεμβρίου 218 2 Το ΙΟΒΕ διεξάγει κάθε μήνα από το 1981 Έρευνες

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες Ενεργειακής Έντασης

Δείκτες Ενεργειακής Έντασης ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΑΠΕ) Σειρά Πληροφοριακού και Εκπαιδευτικού Υλικού Δείκτες Ενεργειακής Έντασης ΠΑΤΡΑ, 2016 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΗΛΙΟΣ ΗΛΙΟΣ - Τοπικό σχέδιο για την απασχόληση ανέργων στην κατασκευή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. geeconomy@yahoo.com. Γ Ι Ω Ρ Γ Ο Σ Κ Α Μ Α Ρ Ι Ν Ο Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ο Σ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2015

ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. geeconomy@yahoo.com. Γ Ι Ω Ρ Γ Ο Σ Κ Α Μ Α Ρ Ι Ν Ο Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ο Σ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2015 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2015 1 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2015 ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Στο παρόν είναι συγκεντρωµένες όλες σχεδόν οι ερωτήσεις κλειστού τύπου που

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 21: Αντιμετωπίζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Ερωτήσεις

Κεφάλαιο 21: Αντιμετωπίζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Ερωτήσεις Κοκολιού Έλλη Α.Μ. 1207 Μ 093 Διεθνής Πολιτική Οικονομία Μάθημα: Γεωπολιτική των Κεφαλαιαγορών Κεφάλαιο 21: Αντιμετωπίζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Α) Η αγορά συναλλάγματος

Διαβάστε περισσότερα

ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς

ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς Το Πρωτόκολλο του Κιότο Μια πρόκληση για την ανάπτυξη και την απασχόληση «Από το Ρίο στο Γιοχάνεσµπουργκ και πέρα από το Κιότο. Ποιο µέλλον για τον Πλανήτη;» ρ Μιχαήλ Μοδινός

Διαβάστε περισσότερα

«Η αγορά Εργασίας σε Κρίση»

«Η αγορά Εργασίας σε Κρίση» «Η αγορά Εργασίας σε Κρίση» Θέμα: «Εξελίξεις και προοπτικές στην Ανταγωνιστικότητα» Παναγιώτης Πετράκης Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών, ΕΚΠΑ 9 Ιουλίου 2012 1 Περιεχόμενα Διάλεξης 1. Η εξέλιξη

Διαβάστε περισσότερα

Τιμές στην Παγκόσμια Αγορά Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου

Τιμές στην Παγκόσμια Αγορά Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου Είναι Πράγματι οι Γερμανοί Φτωχότεροι από τους Έλληνες, Tιμές στην Παγκόσμια Αγορά Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου τους Ισπανούς και τους Ιταλούς; in DEEP ANALYSIS Ενέργεια Τιμές στην Παγκόσμια Αγορά Πετρελαίου

Διαβάστε περισσότερα

Η Νέα Κλασσική Θεώρηση των Οικονομικών Διακυμάνσεων

Η Νέα Κλασσική Θεώρηση των Οικονομικών Διακυμάνσεων Η Νέα Κλασσική Θεώρηση των Οικονομικών Διακυμάνσεων Οικονομικές Διακυμάνσεις Οι οικονομίες ανέκαθεν υπόκειντο σε κυκλικές διακυμάνσεις. Σε ορισμένες περιόδους η παραγωγή και η απασχόληση αυξάνονται με

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίο Τύπου. Αθήνα, 21 Ιανουαρίου 2010

Δελτίο Τύπου. Αθήνα, 21 Ιανουαρίου 2010 Αθήνα, 21 Ιανουαρίου 2010 Δελτίο Τύπου Παρουσιάστηκε, σήμερα στις 21 Ιανουαρίου 2010 στο ξενοδοχείο St.George Lycabettus, το τρίτο τεύχος της Εξαμηνιαίας Έκθεσης Ανάλυσης των Τουριστικών Τάσεων με τις

Διαβάστε περισσότερα

Ο δευτερογενής τομέας παραγωγής, η βιομηχανία, παράγει την ηλεκτρική ενέργεια και τα καύσιμα που χρησιμοποιούμε. Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ διακρίνεται σε

Ο δευτερογενής τομέας παραγωγής, η βιομηχανία, παράγει την ηλεκτρική ενέργεια και τα καύσιμα που χρησιμοποιούμε. Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ διακρίνεται σε στον κόσμο Οι κινήσεις της Ευρώπης για «πράσινη» ενέργεια Χρειαζόμαστε ενέργεια για όλους τους τομείς παραγωγής, για να μαγειρέψουμε το φαγητό μας, να φωταγωγήσουμε τα σπίτια, τις επιχειρήσεις και τα σχολεία,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Αξιολόγηση των µακροοικονοµικών επιπτώσεων του ΚΠΣ III

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Αξιολόγηση των µακροοικονοµικών επιπτώσεων του ΚΠΣ III ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 152 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 Αξιολόγηση των µακροοικονοµικών επιπτώσεων του ΚΠΣ III Η εκ των προτέρων αξιολόγηση των µακροοικονοµικών επιπτώσεων του 3 ου ΚΠΣ µπορεί να πραγµατοποιηθεί µε τρόπους οι οποίοι

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑΛΙΜΠΑ ΖΙΖΗ. Δρ. Οικονομολόγος της Εργασίας Εμπειρογνώμων. Οικονομικές διακυμάνσεις - Πληθωρισμός Ανεργία

ΣΑΛΙΜΠΑ ΖΙΖΗ. Δρ. Οικονομολόγος της Εργασίας Εμπειρογνώμων. Οικονομικές διακυμάνσεις - Πληθωρισμός Ανεργία Βιογραφικό σημείωμα Η Ζιζή Σαλίμπα γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε οικονομικά στη Νομική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών (DEA) και διδακτορικό δίπλωμα

Διαβάστε περισσότερα

Οι ενεργειακές δυνατότητες της Ελλάδας ως αναπτυξιακός παράγοντας

Οι ενεργειακές δυνατότητες της Ελλάδας ως αναπτυξιακός παράγοντας ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH Τ. Καρατάσου 11, 117 42 Αθήνα, Tηλ.: 21 92 11 2-1, Fax: 21 92 33 977, www.iobe.gr 11 T. Karatassou Str., 117 42 Athens,

Διαβάστε περισσότερα

Οικονοµία. Βασικές έννοιες και ορισµοί. Η οικονοµική επιστήµη εξετάζει τη συµπεριφορά

Οικονοµία. Βασικές έννοιες και ορισµοί. Η οικονοµική επιστήµη εξετάζει τη συµπεριφορά Οικονοµία Βασικές έννοιες και ορισµοί Οικονοµική Η οικονοµική επιστήµη εξετάζει τη συµπεριφορά των ανθρώπινων όντων αναφορικά µε την παραγωγή, κατανοµή και κατανάλωση υλικών αγαθών και υπηρεσιών σε έναν

Διαβάστε περισσότερα

Μακροοικονομική. Η ζήτηση χρήματος

Μακροοικονομική. Η ζήτηση χρήματος Μακροοικονομική Η ζήτηση χρήματος Θα εξετάσουμε τη ζήτηση χρήματος (ρευστού) μέσα στην οικονομία και τους παράγοντες που την επηρεάζουν. Βασικοί παράγοντες για τη διακράτηση ρευστών είναι για συναλλαγές,

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Πατρών Πολυτεχνική σχολή Τμήμα Χημικών Μηχανικών Ακαδημαϊκό Έτος 2007-20082008 Μάθημα: Οικονομία Περιβάλλοντος για Οικονομολόγους Διδάσκων:Σκούρας Δημήτριος ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (Στοιχεία εισαγωγών και κατανάλωσης)

Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (Στοιχεία εισαγωγών και κατανάλωσης) Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (Στοιχεία εισαγωγών και κατανάλωσης) Το Ηνωμένο Βασίλειο κατατάσσεται στην έβδομη θέση του παγκόσμιου πίνακα εισαγωγέων ελαιολάδου του FAO βάση των εισαγομένων ποσοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Η Μεγάλη Μεγάλη Ύφεση Ύφεση

Η Μεγάλη Μεγάλη Ύφεση Ύφεση Η Μεγάλη Ύφεση παρακίνησε πολλούς οικονοµολόγους να να αναρωτηθούν σχετικά µε µε την την εγκυρότητα της της Κλασικής Οικονοµικής Θεωρίας. Τότε Τότε δηµιουργήθηκε η πεποίθηση ότι ότι ένα ένα καινούριο υπόδειγµα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Λευκωσία, 29-03-2010 ΘΕΜΑ: «Το Εξωτερικό Εμπόριο της Κύπρου» Το εξωτερικό εμπόριο της Κύπρου χαρακτηρίζεται από τις δυσανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

Επεξεργασία Μεταποίηση. ΝτουµήΠ. Α.

Επεξεργασία Μεταποίηση. ΝτουµήΠ. Α. Επεξεργασία Μεταποίηση ΝτουµήΠ. Α. 1 Επεξεργασία Μεταποίηση Ως επεξεργασία ή µεταποίηση ενός πρωτογενούς γεωργικού προϊόντος χαρακτηρίζεται το σύνολο των χειρισµών και επεµβάσεων µετά τη συγκοµιδή του,

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 9 η ( ) Αξία Μέσω της Τιμολόγησης

Διάλεξη 9 η ( ) Αξία Μέσω της Τιμολόγησης Διάλεξη 9 η (2018 19) Αξία Μέσω της Τιμολόγησης 1 Τιμολογιακή Πολιτική Στόχοι και Πολιτικές Ευελιξία τιμών Επίπεδα τιμών στον κύκλο ζωής του προϊόντος Βασικές Τιμολογιακές Πολιτικές Μεταφορικά κόστη Ποιός

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνής Οικονομική. Paul Krugman Maurice Obsfeld

Διεθνής Οικονομική. Paul Krugman Maurice Obsfeld Paul Krugman Maurice Obsfeld Διεθνής Οικονομική Κεφάλαιο 21 Η Διεθνής Αγορά Κεφαλαίου και τα κέρδη από το Εμπόριο Διεθνής Τραπεζική Λειτουργία και Διεθνής Κεφαλαιαγορά Φιλίππου Ευαγγελία Α.Μ. 1207 Μ069

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ Πρόλογος Ευχαριστίες Βιογραφικά συγγραφέων ΜΕΡΟΣ 1 Εισαγωγή 1 Η οικονομική επιστήμη και η οικονομία 1.1 Πώς αντιμετωπίζουν οι οικονομολόγοι τις επιλογές 1.2 Τα οικονομικά ζητήματα 1.3 Σπανιότητα και ανταγωνιστική

Διαβάστε περισσότερα

Αποτίμηση Επιχειρήσεων

Αποτίμηση Επιχειρήσεων Αποτίμηση Επιχειρήσεων 08.04.2019 Μέθοδος Προεξόφλησης Ταμειακών Ροών Παραδοχές Πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όχι μόνο τα πάγια περιουσιακά στοιχεία αλλά και οι παραγωγικοί συντελεστές Η επιχείρηση αξίζει

Διαβάστε περισσότερα

Ο Mitchell Wesley, και ο Arthur Burns στο βιβλίο τους Measuring business Cycles, δίδουν το εξής ορισμό για τους οικονομικούς κύκλους:

Ο Mitchell Wesley, και ο Arthur Burns στο βιβλίο τους Measuring business Cycles, δίδουν το εξής ορισμό για τους οικονομικούς κύκλους: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Το National Bureau of Economic Research, είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός οικονομολόγων, και ο στόχος του ήταν και είναι να μελετά τις οικονομικές διακυμάνσεις στις ΗΠΑ και διεθνώς,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ. Οκτώβριος 2012

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ. Οκτώβριος 2012 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ Οκτώβριος 212 Οι Έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας στοχεύουν στην αποτύπωση των αντιλήψεων των επιχειρηματιών και καταναλωτών για την τρέχουσα οικονομική κατάσταση

Διαβάστε περισσότερα