KΕΝΣΡΟ ΡΩΙΑ, ΕΤΡΑΙΑ και ΝΟΣΙΟ-ΑΝΑΣΟΛΙΚΗ ΕΤΡΩΠΗ

Transcript

1 KΕΝΣΡΟ ΡΩΙΑ, ΕΤΡΑΙΑ και ΝΟΣΙΟ-ΑΝΑΣΟΛΙΚΗ ΕΤΡΩΠΗ ΜΖΝΗΑΗΟ ΓΔΛΣΗΟ Ιανοσαρίοσ 2010 Οκάδα Οηθνλνκίαο, Δλέξγεηαο & Πεξηβάιινληνο 1

2 ΜΖΝΗΑΗΟ ΓΔΛΣΗΟ ΟΜΑΓΑ ΔΡΔΤΝΑ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ, ΔΝΔΡΓΔΗΑ & ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΟ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ Σν δόγκα θιηκαηηθήο αιιαγήο ηεο Ρσζίαο (Κνύθε Αλαζηαζία).3 Δμαγσγηθέο πξνθιήζεηο θαη πξννπηηθέο ησλ παξαθάζπησλ ρσξώλ ζηηο αγνξέο ηεο Ν.Α Αζίαο (Κσλζηαληαθόπνπινο Γηάλλεο) 6 Οη πξννπηηθέο ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε (Μπνπηέιεο Κσλζηαληίλνο)...10 Δλεξγεηαθή πκθσλία ππέγξαςαλ ΔΔ θαη Ηξάθ (Σαγθαιάθε Δηξήλε)...15 Μαηηέο ζηελ Δπηθαηξόηεηα (Επγά Ησάλλα)..17 Επιστημονική εποπτεία και επιμέλεια: Dr Κωνσταντίνος Φίλης Copyright Κέληξν Έξεπλαο Ρσζίαο, Δπξαζίαο θαη Ννηηναλαηνιηθήο Δπξώπεο

3 Σν δόγκα θιηκαηηθήο αιιαγήο ηεο Ρσζίαο Η ζρέζε κεηαμχ ηεο θξαηηθήο δξάζεο θαη ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο θαηαπνιέκεζεο ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο, έρεη απνθηήζεη κηα λέα πην δπλακηθή ζρέζε ζηε Ρσζία ηηο ηειεπηαίεο δχν δεθαεηίεο ζε ζρέζε κε ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ησλ ζνβηεηηθψλ ρξφλσλ, πνπ ραξαθηεξίδεηαη σο «ecocide». Η Ρσζία, ηεο νπνίαο εγείηαη ην δίδπκν Putin/Medvedev, έρεη εθδειψζεη ηελ πξφζεζε φρη κφλν κεηξηαζκνχ ησλ αξλεηηθψλ επηπηψζεσλ πνπ ζπλεπάγεηαη ε αλζξψπηλε δξάζε ζηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο αιιά θαη ηελ αλάιεςε δξάζεο γηα ηελ απνηξνπή ηεο πεξαηηέξσ ππνβάζκηζεο ηεο πνηφηεηαο ηνπ ξσζηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ηδηαίηεξα γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δαζψλ ηεο. Τπφ ην πξίζκα απηφ, ην 1998 εγθξίζεθε ν «Οκνζπνλδηαθφο Νφκνο γηα ηελ Πξνζηαζία ηνπ Αηκνζθαηξηθνχ Αέξα» θαη ην 2002 ςεθίζηεθαλ ν «Οκνζπνλδηαθφο Νφκνο γηα ηελ Πξνζηαζία ηνπ Πεξηβάιινληνο» θαη ην «Πεξηβαιινληηθφ Γφγκα ηεο Ρσζηθήο Οκνζπνλδίαο». Έλα ξεαιηζηηθφ θαη απνδνηηθφ δφγκα ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ιήςε ζπγθεθξηκέλσλ θξαηηθψλ κέηξσλ ζε νκνζπνλδηαθφ, δηνηθεηηθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν ήηαλ απαξαίηεην ζηε Ρσζία, ζηα πιαίζηα ησλ πξνζπαζεηψλ ηεο λα αλαδεηρζεί ζε ζεκαληηθφ πεξηθεξεηαθφ θαη δηεζλή ζπλνκηιεηή ζηνλ δηαθπβεξλεηηθφ αγψλα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο. Πξάγκαηη, ε δεκηνπξγία ελφο θιηκαηηθνχ δφγκαηνο ήηαλ απαξαίηεηε, θαζψο ε Ρσζία έπξεπε λα δηακνξθψζεη κηα ζπλεπή πξνζέγγηζε, ηελ νπνία ζα ππνζηήξηδε θαηά ηηο παγθφζκηεο δηαπξαγκαηεχζεηο ζηα πιαίζηα ηνπ ΟΗΔ γηα ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο ζηελ Κνπεγράγε πνπ έιαβαλ ρψξα ζηα κέζα Γεθεκβξίνπ ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο. Ήδε απφ ην 2008 ν πξσζππνπξγφο Putin απνθάζηζε λα θαιχςεη απηφ ην λνκνζεηηθφ θελφ αλαζέηνληαο ζηελ αξκφδηα Οκνζπνλδηαθή Τπεξεζία Τδξνκεηεσξνινγίαο θαη Πεξηβαιινληηθήο Δπηηήξεζεο ηελ εθπφλεζε ελφο εηδηθνχ 3

4 εγγξάθνπ γηα ηε δεκηνπξγία ελφο θιηκαηηθνχ δφγκαηνο γηα ηε ρψξα 1. ηηο 23 Απξηιίνπ 2009 ην πξνζρέδην ηνπ δφγκαηνο θιίκαηνο ζπδεηήζεθε απφ ην Τπνπξγηθφ πκβνχιην, θαη θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ ζρεηηθψλ ζπδεηήζεσλ ν Τπνπξγφο Φπζηθψλ Πφξσλ ηεο ρψξαο, Yuri Trutnev, ππνζηήξημε ηελ αλάγθε ππεξςήθηζήο ηνπ, ππνγξακκίδνληαο παξάιιεια φηη νη πξνβιέςεηο ηνπ πξνζρεδίνπ κφλν επλντθέο ζα κπνξνχζαλ λα είλαη γηα ηε ξσζηθή νηθνλνκία, δεδνκέλνπ φηη ζην θνληηλφ κέιινλ ε ρψξα ζα αλαγθαζηεί λα δαπαλήζεη ηνπιάρηζηνλ 60 δηζεθαηνκκχξηα ξνχβιηα (πεξίπνπ 1.4 δηζεθαηνκκχξηα επξψ) απφ ηνλ νκνζπνλδηαθφ πξνυπνινγηζκφ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ νθείινληαη ζηελ θιηκαηηθή αιιαγή (π.ρ δεκηέο απφ αθξαία θαηξηθά θαηλφκελα, απνθαηάζηαζε ππνδνκψλ, κείσζε γεσξγηθήο παξαγσγήο, θιπ), δαπάλεο νη νπνίεο δχλαληαη λα κεηαθξαζηνχλ ζε ζπξξίθλσζε ηνπ ξσζηθνχ ΑΔΠ θαηά 2-5% εηεζίσο κέρξη ην Σν πξνζρέδην βαζίζηεθε θαηά κεγάιν κέξνο ζηελ επηζηεκνληθή έθζεζε ηεο Roshydromet, πνπ δεκνζηεχηεθε ην Φεβξνπάξην ηνπ Δλ ηέιεη, ην επίζεκν, ηειηθφ θείκελν ηνπ δφγκαηνο ππέγξαςε ν Πξφεδξνο Medvedev ζηηο 17 Γεθεκβξίνπ 2009, ηελ πξνηειεπηαία εκέξα ηεο δηάζθεςεο ησλ Η.Δ ζηελ Κνπεγράγε 3, φπνπ ε δηεζλήο θνηλφηεηα θιήζεθε λα απνθαζίζεη γηα ηε κεηα-κηφην επνρή. Γπζηπρψο, ην θείκελν ηνπ ξσζηθνχ θιηκαηηθνχ δφγκαηνο δελ θάλεη αλαθνξά ζε πνζνηηθνπνηεκέλνπο ζηφρνπο ζρεηηθά κε ηηο κεηψζεηο ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Σα 44 ζεκεία ηνπ δφγκαηνο, ηα νπνία νκαδνπνηνχληαη ζε 6 νληφηεηεο (γεληθέο δηαηάμεηο, ζηφρνο θαη αξρή ηεο πνιηηηθήο θιίκαηνο, θιηκαηηθή πνιηηηθή, δηαθνξνπνηεηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο Ρσζηθήο Οκνζπνλδίαο πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε ζηελ εμέηαζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο, εθαξκνγή θαη εθηειεζηέο ηεο θιηκαηηθήο πνιηηηθήο), ραξαθηεξίδνληαη απφ αζάθεηα, ζπλερείο επαλαιήςεηο θαη γεληθφινγεο εθθξάζεηο. ην θείκελν ππνγξακκίδεηαη ην γεγνλφο φηη 1 Katsov, V. 2009, Comment: Russian Climate expert Vladimir Katsov comments on why Russia s climate doctrine is collecting dust, media release, 12 October 2009, Bellona, viewed 19 January 2010, < 2 Korppoo, A. 2009, The Russian Debate on Climate Doctrine: emerging issues on the road to Copenhagen, briefing paper 33, The Finnish Institute of International Affairs, viewed 19 January 2010, < 3 RIA Novosti, 2009, Russian president signs climate doctrine aide, 17 December 2009, viewed 19 January 2010, < 4

5 ε θιηκαηηθή αιιαγή απνηειεί κία απφ ηηο θξηζηκφηεξεο απεηιέο γηα ηελ αλζξσπφηεηα θαη πηνζεηνχληαη ζρεδφλ φιεο νη πεξηβαιινληηθέο αξρέο (αξρή βηψζηκεο αλάπηπμεο, αξρή πξφιεςεο θ.ιπ.), θαη παξφιν πνπ αλαγλσξίδεηαη ε αλάγθε αλάιεςεο δξάζεο θαη ελ κέξεη αλαθέξνληαη νη άμνλεο απηήο ηεο δξάζεο, δελ ππάξρεη πξφβιεςε αλαθνξηθά κε ηνπο ηξφπνπο, ηα κέζα, ηα εξγαιεία θαη ηα φξγαλα γηα ηελ πινπνίεζε ηεο. ην θείκελν αλαγλσξίδεηαη, επίζεο, ν αλζξσπνγελήο αληίθηππνο ζηε ρεηξνηέξεπζε ηεο θιηκαηηθήο ηζνξξνπίαο θαη ηνλίδεηαη ε αλάγθε ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ θξάηνπο (νκνζπνλδηαθέο αξρέο, νκνζπνλδηαθνί θαη ηνπηθνί θξαηηθνί νξγαληζκνί) θαη ησλ κε-θξαηηθψλ δξψλησλ (λνηθνθπξηά, νξγαλψζεηο, θιπ) γηα ηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο απηνχ. Δληνχηνηο απφ κφλεο ηνπο απηέο νη δηαπηζηψζεηο δελ επαξθνχλ γηα ηε ιχζε ηνπ θιηκαηηθνχ δεηήκαηνο. Απαηηείηαη πεξαηηέξσ εηδίθεπζε θαη ζπλδπαζκφο ησλ ζθνπψλ κε ηα κέζα. Ωζηφζν, ζα πξέπεη λα αλαγλσξηζηεί φηη ην δφγκα πξνζπαζεί λα εγθνιπψζεη, φζνλ αθνξά ζηελ αληηκεηψπηζε ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο, φια ηα επίπεδα ηεο ξσζηθήο θνηλσλίαο: ηνπο θξαηηθνχο θνξείο, ηνλ επηζηεκνληθφ θαη αθαδεκατθφ θφζκν, ηνλ επηρεηξεκαηηθφ θφζκν, ηηο ΜΚΟ αιιά θαη θάζε πνιίηε μερσξηζηά. Δπηπξφζζεηα, έκθαζε δίλεηαη ζηνλ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο θαη ζηε ρξήζε θαζαξφηεξσλ ηερλνινγηψλ, θαζψο θαη ζηελ εηζαγσγή ελφο θαιχηεξνπ θνξνινγηθνχ ζπζηήκαηνο πξνθεηκέλνπ λα κεησζνχλ νη εθπνκπέο αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ θαη λα κεγηζηνπνηεζεί ε ελεξγεηαθή απνδνηηθφηεηα, παξάιιεια κε ηελ πξνψζεζε ησλ ΑΠΔ. Δπηπξφζζεηα, ην δφγκα εκπεξηέρεη εηδηθή δηάηαμε ζρεηηθή κε ηε ζπζρέηηζε κεηαμχ ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο θαη ηεο εζληθήο αζθάιεηαο θαη θαιεί γηα ηελ εθαξκνγή πνιηηηθψλ ζε εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ θαη δηεζλέο επίπεδν, ψζηε λα κεηξηαζηνχλ θαη εη δπλαηφλ λα εμαιεηθζνχλ νη πξνθχπηνπζεο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ζηελ εζληθή νηθνλνκία, ζηελ πγεία ηνπ ξσζηθνχ ιανχ θαη ζηελ νηθνινγηθή ηζνξξνπία ηεο ρψξαο. ίγνπξα φια ηα παξαπάλσ απνηεινχλ ζεηηθέο εμειίμεηο, σζηφζν απαηηείηαη πεξαηηέξσ πξνζδηνξηζκφο. εκεηψλεηαη φηη ζπνπδαία πξφνδνο ζην ζπγθεθξηκέλν ηνκέα επεηεχρζε κε ηε δεκηνπξγία ηεο ζέζεο ηνπ πξνεδξηθνχ ζπκβνχινπ γηα ην θιίκα, ζηελ νπνία, κάιηζηα, δηνξίζηεθε ν πξψελ επηθεθαιήο ηεο Roshydromet, Alexander Bedritsky, ν νπνίνο κεηαμχ άιισλ είλαη αξκφδηνο γηα ηε δηαηχπσζε θαη πξνψζεζε ηεο ξσζηθήο δηαπξαγκαηεπηηθήο αηδέληαο ζε δηεζλή fora, φπσο νη χλνδνη ησλ G8 θαη 5

6 G20 4. Η ζπγθεθξηκέλε εμέιημε είλαη ελδεηθηηθή ηνπ φηη ε ρψξα δελ επαλαπαχεηαη ζηηο δηαηάμεηο ηνπ δφγκαηνο αιιά επηδηψθεη ηελ πινπνίεζή ηνπο. ε θάζε πεξίπησζε, ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ξσζηθνχ θιηκαηηθνχ δφγκαηνο, φπσο θαη ε ελ γέλεη θιηκαηηθή πνιηηηθή ηεο ρψξαο, ζα είλαη γξάκκα θελφ αλ δελ ζπλνδεπηεί απφ ηελ αληίζηνηρε πξάμε. Πξνο ηνχην, ε αμία ηνπ δφγκαηνο ελαπφθεηηαη λα δηαπηζησζεί ζην κέιινλ, θαζψο ηα πεξηβαιινληηθά ζέκαηα θαη εηδηθά ην πξφβιεκα ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο δελ ιχλνληαη κφλν κε πξνζέζεηο, φζν θαιέο θαη λα είλαη απηέο, αιιά νχηε θαη κε ιφγηα, αλεμάξηεηα αλ απηά δηαηίζεληαη κε ηε κνξθή ελφο θξαηηθνχ δφγκαηνο. Δμαγσγηθέο πξνθιήζεηο θαη πξννπηηθέο ησλ παξαθάζπησλ ρσξώλ ζηηο αγνξέο ηεο Ν.Α Αζίαο. Η Καζπία έρεη πινχζην ηζηνξηθφ παξειζφλ εμφξπμεο θαη παξαγσγήο πεηξειαίνπ θαη θπζηθνχ αεξίνπ. ήκεξα ζεσξείηαη βέβαην φηη ζην ππέδαθφο ηεο ππάξρνπλ αθφκε κεγαιχηεξα ελεξγεηαθά θνηηάζκαηα πνπ ζα κπνξνχζαλ λα θαιχςνπλ κηα αθφκε κεγαιχηεξε παξαγσγή, ελψ ήδε νη ρψξεο ηεο Καζπίαο απνηεινχλ έλαλ ζεκαληηθφ πξνκεζεπηή πεηξειαίνπ. χκθσλα κε αλαθνξέο ηφζν ηεο BP, ηεο Τπεξεζίαο Πιεξνθνξηψλ γηα ηελ Δλέξγεηα (Energy Information Agency-EIA) θαη ηνπ Σκήκαηνο Δλέξγεηαο ησλ ΗΠΑ, ζηελ Καζπία παξάγνληαη πεξί ηα 1,9 κε 2,1 εθαηνκκχξηα βαξέιηα ηε κέξα, πνζφηεηα πνπ αληηζηνηρεί ζην 2% ηεο παγθφζκηαο παξαγσγήο. χκθσλα κε ηελ BP, ε παξαγσγή πεηξειαίνπ πξνθχπηεη απφ έλα ζπλνιηθφ απνδεδεηγκέλν απφζεκα ηεο ηάμεο ησλ δηζεθαηνκκπξίσλ βαξειηψλ, ήηνη ην 4% ηνπ ζπλφινπ ησλ παγθφζκησλ απνζεκάησλ πεηξειαίνπ, αξηζκφο πνπ μεπεξλά ηα εγρψξηα απνζέκαηα ησλ ΗΠΑ πνπ αλέξρνληαη ζε 29 δηο βαξέιηα. Η παξαγσγή θπζηθνχ αεξίνπ ζηελ πεξηνρή είλαη αθφκα κεγαιχηεξε. Αλαιπηηθά, ππνινγίδεηαη φηη ζηελ Καζπία παξάγνληαη πεξί ηα 3 ηξηο θπβηθά πφδηα θπζηθνχ αεξίνπ εηεζίσο, αξηζκφο πνπ ηζνδπλακεί κε ην 3% ηεο παγθφζκηαο παξαγσγήο, ελψ ηα ζπλνιηθά απνδεδεηγκέλα απνζέκαηα ηεο πεξηνρήο ππνινγίδνληαη ζηα 257 ηξηο 4 RIA Novosti, 2009, RIA Novosti's choice: ten key events in environment and science of 2009, 29 December 2009, viewed 19 January 2010, < >. 6

7 θπβηθά πφδηα, πνζφηεηα πνπ αληηζηνηρεί ζην 4% ησλ παγθφζκησλ απνζεκάησλ. Γεδνκέλνπ, ινηπφλ, ηνπ πινχηνπ ησλ θπζηθψλ ηεο πφξσλ, ε ζεκαζία ηεο Καζπίαο θαζίζηαηαη εκθαλήο. Οη παξαθάζπηεο ρψξεο απνηεινχλ ή ζα κπνξνχζαλ λα απνηειέζνπλ κείδνλνο ζεκαζίαο εμαγσγείο θπζηθνχ αεξίνπ θαη πεηξειαίνπ ζηηο παγθφζκηεο αγνξέο. Οη αγνξέο απηέο πεξηιακβάλνπλ κηα κεγάιε νκάδα θξαηψλ, ηα νπνία είηε ζηνρεχνπλ ζηε δηαζθάιηζε ησλ απαξαίηεησλ πνζνηήησλ πδξνγνλαλζξάθσλ γηα ηελ θάιπςε ησλ ελεξγεηαθψλ ηνπο αλαγθψλ, είηε επηδηψθνπλ ηελ ελίζρπζε ηεο ελεξγεηαθήο ηνπο αζθάιεηαο, κεηψλνληαο ελ παξαιιήισ ηελ εμάξηεζή ηνπο απφ ηηο ρψξεο ηνπ Πεξζηθνχ Κφιπνπ θαη ηε Ρσζία, είηε, ηέινο, επηζπκνχλ λα απνηειέζνπλ κέξνο ηεο θεξδνθφξαο αιπζίδαο δηακεηαθφκηζεο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ θαη ηνπ πεηξειαίνπ κε ζηφρν λα απνθνκίζνπλ νηθνλνκηθά νθέιε. Αληηθαηνπηξίδνληαο ηηο πξνζηαγέο αιιά θαη ηηο ππνδνκέο ηεο ζνβηεηηθήο πεξηφδνπ, ε πιεηνλφηεηα ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ ηεο Καζπίαο θαηεπζχλεηαη είηε δπηηθά, πξνο ηηο επξσπατθέο ρψξεο, είηε βφξεηα πξνο ηε Ρσζία. Σν πεηξέιαην κεηαθέξεηαη ζηελ Δπξψπε είηε κέζσ ελφο πνιπδαίδαινπ δηθηχνπ ξσζηθψλ αγσγψλ, είηε κε ηάλθεξ απφ ηα ζηελά ηνπ Βνζπφξνπ θαη ηε Μεζφγεην Θάιαζζα. Παξφκνην είλαη ην ζθεληθφ αλαθνξηθά κε ην δίθηπν κεηαθνξάο θπζηθνχ αεξίνπ, θαζψο ε Ρσζία απνιακβάλεη θαη εδψ ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα. Η Μφζρα εθκεηαιιεχεηαη πιήξσο ην κνλνπψιην κεηαθνξάο πνπ δηαζέηεη ζηηο παξαθάζπηεο ρψξεο, αμηψλεη ηελ θαηαβνιή πςειψλ δηακεηαθνκηζηηθψλ θφξσλ θαη παξάιιεια ειέγρεη ηε ξνή ηνπ αεξίνπ ζηηο δπηηθέο αγνξέο. Πξνθαλψο, νη πξψελ ζνβηεηηθέο δεκνθξαηίεο ηεο Καζπίαο έρνπλ θάζε ιφγν λα αλαδεηήζνπλ λέεο ελαιιαθηηθέο ιχζεηο κεηαθνξάο ησλ ελεξγεηαθψλ ηνπο πφξσλ ζηηο δπηηθέο αγνξέο, γηα ηηο νπνίεο ε πξνζέιθπζε επξσπατθψλ θαη ακεξηθαληθψλ επελδχζεσλ θξίλεηαη αλαγθαία, αιιά θαη λα δηελεξγήζνπλ λέα εκπνξηθά αλνίγκαηα ζηηο πνιιά ππνζρφκελεο αγνξέο ηεο Κίλαο θαη ηεο Ν.Α. Αζίαο. Η δεχηεξε επηινγή, δειαδή ε αλαδήηεζε αγνξαζηψλ ζηε Ν.Α Αζία ζα απνηειέζεη ίζσο ηε κεγαιχηεξε θίλεζε νηθνλνκηθήο θαη εμαγσγηθήο απεμάξηεζεο ησλ ρσξψλ απηψλ. Δλδεηθηηθή ησλ κειινληηθψλ εμειίμεσλ ζηελ εμαγσγηθή θίλεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ ηεο Καζπίαο είλαη ε θαηαζθεπή ηνπ πεηξειατθνχ αγσγνχ Αtyrau 7

8 Alashankou, ν νπνίνο απνηέιεζε ην πξψην άλνηγκα ησλ παξαθάζπησλ ρσξψλ ζηελ πεξηνρή ηεο Ν.Α Αζίαο. Παξαθάκπηνληαο θξάηε φπσο ην Ιξάλ, ην Αθγαληζηάλ ή ην Παθηζηάλ, πνπ απνηεινχλ ή δχλαληαη λα απνηειέζνπλ εζηία ζχγθξνπζεο, ν ελ ιφγσ αγσγφο κήθνπο 620 κηιίσλ έρεη δπλαηφηεηα κεηαθνξάο βαξειηψλ πεηξειαίνπ εκεξεζίσο απφ ηελ πεξηνρή Atyrau ηνπ θεληξηθνχ Καδαθζηάλ ζηελ Alanshkou, πεξηνρή πνπ ζπλνξεχεη κε ηελ θηλεδηθή επαξρία Xinjiang. Ο αγσγφο, ν νπνίνο ηέζεθε ζε ιεηηνπξγία ην 2006, αληιεί πεηξέιαην θπξίσο απφ ην θνίηαζκα Kumkol θαη ηα θνηηάζκαηα ηεο πεξηνρήο Aktob, ελψ κειινληηθά αλακέλεηαη λα ζπλδεζεί κέζσ επέθηαζεο κε ην θνίηαζκα Kashagan ηεο Καζπίαο 5. Μεηά ηελ επηηπρία ηνπ ζρεδίνπ Αtyrau Alashankou, δχν αθφκα αγσγνί ζρεδηάζζεθαλ γηα λα κεηαθέξνπλ πεξί ηα 60 bcm γθξίδνπ ρξπζνχ πξνο ηηο αγνξέο ηεο Ν.Α Αζίαο. Γηα κέζνπ, ινηπφλ, ησλ δχν θάησζη αγσγψλ νη πξψελ ζνβηεηηθέο ρψξεο ηεο Καζπίαο ζα επηρεηξήζνπλ λα εμάγνπλ ηα πινχζηα ελεξγεηαθά ηνπο απνζέκαηα ζηηο ρψξεο ηεο Ν.Α Αζίαο: Central Asia-China Gas Pipeline: ν ζπγθεθξηκέλνο αγσγφο ζα κεηαθέξεη θπζηθφ αέξην απφ ην Σνπξθκεληζηάλ, ην Οπδκπεθηζηάλ θαη ην Καδαθζηάλ ζηελ Κίλα, ζηελ επαξρία Xinjiang 6. H θαηαζθεπή ηνπ ελ ιφγσ αγσγνχ ζπδεηείηαη ήδε απφ ηηο αξρέο ηνπ 2000 ζηνλ απφερν ηεο θαηαζθεπήο ηνπ ήδε ππάξρνληα αγσγνχ πεηξειαίνπ πνπ ζπλδέεη ην Καδαθζηάλ κε ηελ Κίλα. Σν 2005 ν πξφεδξνο ηεο Κίλαο, Hu Jintao, επηζθέθζεθε ηελ Αζηάλα, φπνπ θαη ζπλνκνιφγεζε ζπκθσλίεο πξνψζεζεο ηνπ έξγνπ 7, θαη ην 2007 ην Σνπξθκεληζηάλ αλαθνίλσζε ηελ πξφζεζή ηνπ λα ζπκκεηάζρεη ζηνλ αγσγφ. ηηο 8 Ννεκβξίνπ 2007 αλαθνηλψζεθε ε ζπκθσλία ηεο θαδάθηθεο εηαηξείαο KazMunayGas, κε ηελ θηλεδηθή Δζληθή Δπηρείξεζε Πεηξειαίνπ ηεο Κίλαο (CNPC), αλαθνξηθά κε ηηο γεληθέο αξρέο θαηαζθεπήο ηνπ αγσγνχ 8. Σν κήθνο ηνπ 5 Sukhanov, A. 2005, Caspian oil exports heading east, Asian Times, viewed on 12 January 2009, < 6 Yenikeyeff, S. 2008, Kazakhstan's Gas: Export Markets and Export Routes, Oxford Institute for Energy Studies, viewed on 10 January 2010, < 7 China Daily, China, Kazakhstan Discuss Cross-border Gas Pipeline, viewed 15 January 2010, < 8 Golovnina, Μ. 2007, Kazakhstan, China agree to press ahead with pipeline, Reuters, < 8

9 Central Asia-China Gas Pipeline ζα θηάλεη ηα ρηιηφκεηξα, ελψ ε κέγηζηε εηήζηα δπλαηφηεηα κεηαθνξάο ηνπ ζα ηζνχηαη κε 30 bcm θπζηθνχ αεξίνπ, πξνεξρφκελα θπξίσο απφ ηα θνηηάζκαηα Karachaganak, Tengiz θαη Kashagan ηνπ Καδαθζηάλ, θαζψο θαη απφ θνηηάζκαηα ηνπ Σνπξθκεληζηάλ θαη ηνπ Οπδκπεθηζηάλ 9. Σν θφζηνο πινπνίεζεο ηνπ αγσγνχ εθηηκάηαη ζηα 7,3 δηο δνιάξηα, ελψ ζηελ θαηαζθεπή ζπκκεηέρνπλ ήδε νη εηαηξείεο, KazMunayGas, θαη Uzbekneftegas, θαζψο θαη ε Stroytransgaz, ζπγαηξηθή εηαηξεία ηεο Gazprom 10. Σέινο ζεκεηψλεηαη φηη ζεκαληηθφ κέξνο ηνπ θφζηνπο θαηαζθεπήο ηνπ αγσγνχ αλακέλεηαη λα θαηαβάιεη ε θηλεδηθή CNPC. Trans-Afghanistan Pipeline (TAP) : Ο δεχηεξνο αγσγφο ν νπνίνο έρεη ζρεδηαζηεί λα κεηαθέξεη θπζηθφ αέξην απφ ηελ πεξηνρή ηεο Καζπίαο ζηε Ν.Α. Αζία, ζα μεθηλά απφ ην Σνπξθκεληζηάλ, ζα δηαζρίδεη ην Αθγαληζηάλ θαη ζα θαηαιήγεη ηειηθψο ζην Παθηζηάλ θαη ηελ Ιλδία. Οη πξψηεο ζπδεηήζεηο επί ηνπ ζρεδίνπ μεθίλεζαλ ην 1995 κε ηελ ππνγξαθή ελφο κλεκνλίνπ κεηαμχ ηνπ Σνπξθκεληζηάλ θαη ηνπ Παθηζηάλ. Σνλ Αχγνπζην ηνπ ίδηνπ έηνπο ζρεκαηίζηεθε ε θνηλνπξαμία γηα ηνλ Αγσγφ Φπζηθνχ Αεξίνπ Κεληξηθήο Αζίαο, απνζηνιή ηεο νπνίαο είλαη ε θαηαζθεπή ηνπ αγσγνχ. εκαίλνληα ξφιν ζην ζρέδην δηαδξακάηηζε ε ακεξηθαληθή εηαηξεία Unocal θαη ε ξσζηθή Gazprom, ε νπνία, σζηφζν, ηνλ Ινχλην ηνπ 1998 ξεπζηνπνίεζε ηηο κεηνρέο ηεο θαη απνρψξεζε απφ ην ζρέδην, θίλεζε ζηελ νπνία πξνέβε θαη ε Unocal ηνλ Γεθέκβξην ηνπ ίδηνπ έηνπο. Σν ελ ιφγσ ζρέδην αλαβιήζεθε κεηά ηνλ πφιεκν ηνπ Αθγαληζηάλ θαη ηελ αλαηξνπή ησλ Σαιηκπάλ, σζηφζν ην 2008 ε ππνγξαθή ελφο πξνζρεδίνπ ζπκθσλίαο κεηαμχ ηνπ Παθηζηάλ, ηεο Ιλδίαο θαη ηνπ Αθγαληζηάλ, αλαθνξηθά κε ηελ εηζαγσγή ηνπξθκέληθνπ θπζηθνχ αεξίνπ 11 ηνπ έδσζε λέα ψζεζε. Ο TAP ζα έρεη κήθνο ρηιηφκεηξα θαη αξρηθή εηήζηα δπλαηφηεηα κεηαθνξάο 27 bcm. Tν έξγν, ην θφζηνο ηνπ νπνίνπ ππνινγίδεηαη φηη ζα αλέιζεη ζηα 9 China Post, China National Petroleum subsidiaries to pay billions for Central Asia gas pipeline, viewed 13 January 2010, < 10 Gurt, Μ. 2008, Russian company wins Turkmen China pipeline tender, Reuters, 11 Upstream Online, 2008, Trio sign up for Turkmen gas, viewed on 15 January 2009, < 9

10 7,6 δηο δνιάξηα, ζα ρξεκαηνδνηεζεί απφ ηελ Αλαπηπμηαθή Σξάπεδα ηεο Αζίαο (Asian Development Bank). Γηαβιέπνληαο ηηο κειινληηθέο ηάζεηο ηεο παγθφζκηαο ελεξγεηαθήο αγνξάο θαη ππφ ην πξίζκα ησλ ησξηλψλ θαη κειινληηθψλ παξαγσγηθψλ δπλαηνηήησλ ηνπο, ε ελίζρπζε ηεο ζπλεξγαζίαο ησλ παξαθάζπησλ ρσξψλ θαη θαη επέθηαζε ηεο εμαγσγηθήο δξαζηεξηφηεηάο ηνπο κε ηηο ηαρέσο αλαπηπζζφκελεο αγνξέο ηεο Ν. Α Αζίαο είλαη αλακελφκελε. Δηδάιισο, νπνηαδήπνηε δηαηψληζε ησλ εμαγσγηθψλ αγθπιψζεσλ ηεο ζνβηεηηθήο επνρήο ζα ζήκαηλε κηα πξψηνπ κεγέζνπο πνιηηηθννηθνλνκηθή «απηνρεηξία». Οη πξννπηηθέο ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε Σν αηχρεκα ηνπ Σζέξλνκπηι είρε πξνθαιέζεη ζηαζηκφηεηα ζηελ αλάπηπμε ηεο ρξήζεο ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο. Δίθνζη ρξφληα κεηά, ε αλάγθε γηα παξαγσγή ελέξγεηαο κε ηνπο ιηγφηεξν δπλαηνχο ξχπνπο θαη ε πξνζπάζεηα γηα αληηκεηψπηζε ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ επαλέθεξε δπλακηθά ζην πξνζθήλην ηε ιχζε ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο. Η ζπδήηεζε ζηελ Δπξψπε, εηδηθφηεξα, πεξηιακβάλεη κηα αθφκα βαζηθή παξάκεηξν: ηε κείσζε ηεο εμάξηεζεο απφ αλαδεηθλπφκελα κνλνπψιηα ρσξψλπαξαγσγψλ θαη απφ πξνβιεκαηηθά δηακεηαθνκηζηηθά θέληξα. Βάζεη ζηνηρείσλ ηνπ 2005, ππνινγίδεηαη φηη 32% ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ θαηαλάισζε ε Δπξσπατθή Έλσζε πξνήιζε απφ ππξεληθνχο ζηαζκνχο παξαγσγήο 12. Μηα ζπλνπηηθή θαηαγξαθή ησλ ππξεληθψλ εγθαηαζηάζεσλ ζηηο επξσπατθέο ρψξεο δίλεη ηα εμήο ζηνηρεία: ΒΔΛΓΙΟ: κε λφκν πνπ ςεθίζηεθε ην 2003 νη 7 ζηαζκνί ηεο ρψξαο ζα ζηακαηήζνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπο, παξά ηελ ζπκκεηνρή ηνπο ζε πνζνζηφ 54% ζην ελεξγεηαθφ κίγκα ηεο ρψξαο. Δπηπξφζζεηα, απαγνξεχηεθε ε δεκηνπξγία λέσλ ζηαζκψλ. ΒΟΤΛΓΑΡΙΑ : κε ηελ είζνδν ηεο ζηελ ΔΔ ε Βνπιγαξία αλαγθάζηεθε λα 12 Fells, I 2005, The future of nuclear power in Europe, Bluth New and Renewable Energy Centre, viewed on 10 January 2009, < 10

11 θιείζεη 4 απφ ηνπο 6 ζηαζκνχο πνπ δηέζεηε, γεγνλφο ην νπνίν ζπλεηέιεζε ζηε κείσζε ηνπ πνζνζηνχ ζπλεηζθνξάο ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο ζηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζην 32%. ήκεξα νη αξρέο πξνρσξνχλ ζηε δεκηνπξγία δχν λέσλ ζηαζκψλ. ΓΑΛΛΙΑ: ε ππξεληθή ελέξγεηα θπξηαξρεί ζην ελεξγεηαθφ κίγκα ηεο Γαιιίαο, θαηαιακβάλνληαο πνζνζηφ ηεο ηάμεο ηνπ 77%. Η ππξεληθή επηινγή ζηελ παξαγσγή ελέξγεηαο θξίζεθε απαξαίηεηε γηα ηελ ελεξγεηαθή αζθάιεηα ηεο ρψξαο κεηά απφ ηελ πεηξειατθή θξίζε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70. ήκεξα ζηε ρψξα ππάξρνπλ 59 ζηαζκνί ζε ιεηηνπξγία, ελψ ε Γαιιία εμάγεη ηερλνγλσζία θαη πιηθφ ζε ηξίηεο ρψξεο. ΓΔΡΜΑΝΙΑ: ην 23% ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηε ρψξα πξνέξρεηαη απφ ηνπο 17 ππξεληθνχο ζηαζκνχο πνπ δηαζέηεη. Ωζηφζν, ε γεξκαληθή θπβέξλεζε σζνχκελε απφ ηελ απαίηεζε ηεο θνηλήο γλψκεο απνθάζηζε ηε ζηαδηαθή απεκπινθή απφ ηελ ππξεληθή ελέξγεηα θαη ην θιείζηκν φισλ ησλ ζηαζκψλ. Σε ζρεηηθή απφθαζε έιαβε ε θπβέξλεζε ζπλαζπηζκνχ ην 2000 φηαλ θαη αλαθνίλσζε σο θαηαιεθηηθφ έηνο γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ ην ΗΝΩΜΔΝΟ ΒΑΙΛΔΙΟ: αλ θαη ήηαλ ε πξψηε ρψξα ηεο Έλσζεο πνπ ρξεζηκνπνίεζε ηελ ππξεληθή ελέξγεηα γηα παξαγσγή ειεθηξηζκνχ (ην 1956), ζήκεξα κφιηο ην 13% ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πξνέξρεηαη απφ ηνπο 19 ζηαζκνχο παξαγσγήο. Η βξεηαληθή θπβέξλεζε πξνσζεί έλα ζρέδην γηα ηελ θαηαζθεπή λέαο γεληάο ππξεληθψλ ζηαζκψλ πνπ αλακέλεηαη λα ηεζνχλ ζε ιεηηνπξγία ην ΙΠΑΝΙΑ: νη 8 ζηαζκνί πνπ δηαζέηεη ε ρψξα θαη απνδίδνπλ ην 18% ηεο ζπλνιηθήο δήηεζεο γηα ειεθηξηθή ελέξγεηα πξνγξακκαηίδεηαη λα ηεζνχλ εθηφο ιεηηνπξγίαο κέρξη ην ΙΣΑΛΙΑ : ε ρψξα δηέζεηε 4 ζηαζκνχο, ε ιεηηνπξγία ησλ νπνίσλ δηεθφπε ην 1990 χζηεξα απφ θαηαζηξνθή ζην Σζέξλνκπηι. Σν 2009 ν Ιηαιφο πξσζππνπξγφο Berlusconi ππέγξαςε ζπκθσλία κε ην Γάιιν πξφεδξν Sarkozy γηα πινπνίεζε πξνγξάκκαηνο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ππξεληθνχο ζηαζκνχο. ΟΛΛΑΝΓΙΑ: ε ππξεληθή ελέξγεηα θαηέρεη πνζνζηφ 4% ζηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ ηεο ρψξαο. Ο κνλαδηθφο ζηαζκφο ηεο Οιιαλδίαο έρεη άδεηα ιεηηνπξγίαο κέρξη ην ΟΤΓΓΑΡΙΑ: δηαζέηεη 4 ζηαζκνχο πνπ παξάγνπλ ην 37% ηεο ζπλνιηθήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ θαηαλαιψλεη ε ρψξα. Οη θπβεξλήζεηο ηεο ρψξαο ππνζηεξίδνπλ έλζεξκα ηε δεκηνπξγία λέσλ ζηαζκψλ, θαζψο θαη ηελ επέθηαζε ησλ ήδε ππαξρφλησλ. ΡΟΤΜΑΝΙΑ : νη 2 ζηαζκνί ηεο ζπλεηζθέξνπλ ζην έλα πέκπην ζρεδφλ ηεο 11

12 παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Δπί ηνπ παξφληνο, ζρεδηάδεηαη ε θαηαζθεπή άιισλ δχν ζηαζκψλ ζηελ ρψξα. ΛΟΒΑΚΙΑ : πάλσ απφ ηε κηζή ειεθηξηθή ελέξγεηα ηεο ρψξαο πξνέξρεηαη απφ ηνπο 5 ζηαζκνχο ηεο ρψξαο, αξηζκφο πνπ αλακέλεηαη λα απμεζεί, δεδνκέλνπ ηνπ πξνζαλαηνιηζκνχ ηεο θπβέξλεζεο ηεο ρψξαο ζηελ αλάπηπμε ηνπ ππξεληθνχ ηνκέα. ΛΟΒΔΝΙΑ : έρεη κφλν 1 ζηαζκφ εμ εκηζείαο κε ηελ Κξναηία, ν νπνίνο παξάγεη ην 42% ηεο ζπλνιηθήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Οη ινβέλνη θαηαζθεπάδνπλ ήδε άιινλ έλα ζηαζκφ. ΟΤΗΓΙΑ: έρνληαο 10 ζηαζκνχο παξαγσγήο θαιχπηεη ην 47% ησλ αλαγθψλ ηεο ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Βάζεη δεκνςεθίζκαηνο, ην νπνίν δηεμήρζε ην 1980, απαγνξεχηεθε ε δεκηνπξγία λέσλ αληηδξαζηήξσλ, ελψ ε ρψξα ηέζεθε ζην θέληξν ηνπ αληη-ππξεληθνχ θηλήκαηνο. Σν Φεβξνπάξην ηνπ 2009, φκσο, ε θπβέξλεζε κε ζηφρν ηελ αληηκεηψπηζε ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ, ηελ επίηεπμε ελεξγεηαθήο επάξθεηαο ηεο ρψξαο θαη ηε κείσζε ησλ ξχπσλ αλαθνίλσζε ηελ θαηαζθεπή λέσλ ζηαζκψλ πξνο αληηθαηάζηαζε ησλ ήδε ππαξρφλησλ. ΣΔΥΙΑ : ε ππξεληθή ελέξγεηα είλαη κηα ζηαζεξή επηινγή ηεο Σζερίαο. Οη 6 ελ ιεηηνπξγία ζηαζκνί παξάγνπλ ην 32% ηεο ζπλνιηθήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Δπίζεο, παξά ηηο αληηδξάζεηο ηεο γείηνλνο Απζηξίαο, ε θπβέξλεζε πξνρσξάεη ζηε κειέηε γηα ηελ θαηαζθεπή θαη άιισλ ζηαζκψλ. ΦΙΝΛΑΝΓΙΑ: είλαη απφ ηνπο έλζεξκνπο ππνζηεξηθηέο ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο. Οη 4 ζηαζκνί πνπ δηαζέηεη ζήκεξα απνδίδνπλ ην 29% ηνπ ειεθηξηζκνχ πνπ θαηαλαιψλεη ε ρψξα ελψ πξνγξακκαηίδεηαη θαη ε θαηαζθεπή ελφο επηπιένλ ζηαζκνχ. Δθ ησλ παξαπάλσ ζπλάγεηαη φηη ην κέιινλ ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο ζηελ Δπξψπε δελ είλαη εχθνια πξνβιέςηκν, δεδνκέλνπ φηη δελ δηαθαίλεηαη κηα μεθάζαξα θνηλή ζέζε, απνδεθηή απφ ηα θξάηε κέιε. Η ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ «λέσλ» κειψλ έρεη εμνηθεησζεί κε ηε ρξήζε ππξεληθήο ελέξγεηαο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ ζε βαζκφ πνπ ε ηειεπηαία λα ζεσξείηαη αλαπφζπαζην ηκήκα ηνπ ελεξγεηαθνχ ηνπο κίγκαηνο. Αληίζεηα, ζε ρψξεο ηεο Γπηηθήο Δπξψπεο, νη αληηδξάζεηο ησλ πνιηηψλ δελ αθήλνπλ αλάινγα πεξηζψξηα θηλήζεσλ ζηηο θπβεξλήζεηο ηνπο 13. ην δηάινγν πνπ εμειίζζεηαη γχξσ απφ ηε ρξήζε ηεο θαη νη δχν πιεπξέο πξνβάιινπλ 13 Ford, P. 2006, Europe warms to nuclear power, The CS Monitor, viewed on 11 January 2010, < 12

13 ηζρπξά επηρεηξήκαηα. Η Δπξσπατθή Έλσζε έρνληαο ππφςε ηεο ηελ πξνβιεκαηηθή πνπ αλαπηχζζεηαη γηα ην ζέκα ίδξπζε ην 2007 ην Δπξσπατθφ Φφξνπκ Δλέξγεηαο, σο κηα πιαηθφξκα γηα ηελ ζπδήηεζε ζεκάησλ ζρεηηθψλ κε ηελ ππξεληθή ελέξγεηα. Η ππξεληθή ελέξγεηα ζεσξείηαη απφ πνιινχο σο ν πην άκεζνο ηξφπνο γηα λα επηηεπρζεί ε ελεξγεηαθή αλεμαξηεζία ηεο Δπξψπεο. ε έλα θφζκν πνπ ε κάρε γηα ηελ πξφζβαζε ζε ελεξγεηαθνχο πφξνπο (πεηξέιαην, θπζηθφ αέξην θαη άλζξαθαο) γίλεηαη ζπλερψο πην έληνλε θαη ν αξηζκφο ησλ δηεθδηθεηψλ βαίλεη απμαλφκελνο, ε ππξεληθή ελέξγεηα δχλαηαη λα δψζεη ζηελ Δπξψπε ηελ επθαηξία λα απεκπιαθεί απφ ηέηνηνπο αληαγσληζκνχο. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα είλαη ε Κίλα πνπ αλαθνίλσζε ηελ εηζαγσγή κεγάισλ πνζνηήησλ πεηξειαίνπ θαη θπζηθνχ αεξίνπ απφ ηε ζάιαζζα ηεο Καζπίαο γηα ηα επφκελα 8 ρξφληα, ζεκαηνδνηψληαο ηελ επηηπρή δηείζδπζε ηεο ζηελ παξαγσγή ελεξγεηαθψλ πφξσλ ηεο Κεληξηθήο Αζίαο. Η Καζπία θαηέρεη θεθαιαηψδε ζεκαζία γηα ηε δηαθνξνπνίεζε ησλ πεγψλ πξνκήζεηαο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ε παξαπάλσ εμέιημε θαηαδεηθλχεη ηνλ παξακεξηζκφ ηεο Έλσζεο σο «παίθηε» ζην ελεξγεηαθφ παηρλίδη ηεο πεξηνρήο. Δπηπξφζζεηα, ε ππξεληθή ελέξγεηα απνηειεί ρακεινχ θφζηνπο ελεξγεηαθή ιχζε δεδνκέλεο ηεο ηεξάζηηαο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο ηεο θαχζηκεο χιεο ηεο. Δλ νιίγνηο, κηα κηθξή πνζφηεηα θαχζηκνπ πιηθνχ (ελ πξνθεηκέλσ ην ζράζηκν πιηθφ) είλαη ζε ζέζε λα πξνζθέξεη κεγάια πνζά ελέξγεηαο. Οη ππνζηεξηθηέο ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο, επίζεο, ζεσξνχλ φηη νη ζηφρνη γηα κείσζε ησλ ξχπσλ πνπ ηέζεθαλ απφ ηελ ΔΔ βάζεη ηεο ζπκθσλίαο είλαη αδχλαην λα επηηεπρζνχλ ρσξίο ρξήζε ππξεληθήο ελέξγεηαο 14. Η αληίζεηε άπνςε πξνβάιιεη ηνπο ζνβαξνχο πεξηβαιινληηθνχο θηλδχλνπο πνπ ελέρεη κηα επξείαο θιίκαθαο ζηξνθή πξνο ηελ ππξεληθή ελέξγεηα. Η δηαρείξηζε ησλ ξαδηελεξγψλ απνβιήησλ πνπ ζα απνηεινχλ εζηία ξαδηελεξγνχο κφιπλζεο γηα αηψλεο, φπσο θαη ησλ ζηαζκψλ παξαγσγήο κεηά ηελ παχζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο, παξακέλνπλ δεηήκαηα νπζηαζηηθά άιπηα. Η θαηαζθεπή θαη ελ ζπλερεία ζπληήξεζε ησλ ζηαζκψλ θαη ε δηαρείξηζε ησλ απνβιήησλ είλαη νηθνλνκηθά απαηηεηηθέο εξγαζίεο πνπ 14 Chase, J. 2008, Europeans split over nuclear power and energy strategy, Deutsche Welle, viewed on 11 January 2009, < 13

14 αληηζηαζκίδνπλ, αλ δελ αθπξψλνπλ, ην πιενλέθηεκα ηνπ θζελνχ θαχζηκνπ πιηθνχ 15. Δπηπιένλ, ν θίλδπλνο αηπρήκαηνο πνπ κπνξεί λα πξνθιεζεί είηε απφ δπζρεξείο θαηξηθέο ζπλζήθεο -ε Γαιιία ην 2003 αλαγθάζηεθε λα παχζεη ηε ιεηηνπξγία δχν αληηδξαζηήξσλ ιφγσ δεκηψλ πνπ πξνθιήζεθαλ απφ πιεκκχξεο- είηε απφ θάπνην αλζξψπηλν ζθάικα ζην ρεηξηζκφ ηνπ εμνπιηζκνχ, είηε αθφκα θαη απφ ηξνκνθξαηηθή επίζεζε, είλαη δήηεκα πνπ απαζρνιεί ηελ επξσπατθή θαη φρη κφλν θνηλή γλψκε. ε έξεπλα ηνπ επξσβαξνκέηξνπ πνπ δεκνζηεχηεθε ηνλ Ινχλην ηνπ 2008 γηα ηελ ππξεληθή ελέξγεηα, ηα πνξίζκαηα απφ ηηο απαληήζεηο ησλ πνιηηψλ ησλ 27 κειψλ, δελ απνθξπζηαιιψλνπλ κηα θνηλή άπνςε γηα ην ζέκα. πλνιηθά ην 45% ησλ πνιηηψλ ηεο Έλσζεο είλαη θαηά ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο θαη 44% ππέξ απηήο. ηνπο ζθνδξφηεξνπο πνιέκηνπο ηεο ρξήζεο ηεο ζπγθαηαιέγνληαη ε Απζηξία (83%), ε Κχπξνο (80%) θαη ε Διιάδα (79%), ελψ νη πην ζεξκνί ππνζηεξηθηέο ηεο είλαη ε Σζερία (64%), ε Ληζνπαλία (64%), ε Οπγγαξία (63%), ε Βνπιγαξία (63%) θαη ε νπεδία (62%). Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη νη ρψξεο κε ηα κεγαιχηεξα αξλεηηθά πνζνζηά είλαη ρψξεο πνπ δελ δηαζέηνπλ ππξεληθνχο ζηαζκνχο. Αλαθνξηθά κε ηα ππφινηπα εξσηήκαηα ηεο έξεπλαο, νη Δπξσπαίνη ζε πνζνζηφ 64% ζεσξνχλ φηη ε ππξεληθή ελέξγεηα κπνξεί λα βνεζήζεη ζηελ απνηειεζκαηηθή απεμάξηεζε ηεο Δπξψπεο απφ ηηο ελεξγεηαθέο εηζαγσγέο θαη δε απφ ην πεηξέιαην, ελψ ν κεγαιχηεξνο θφβνο ηνπο είλαη νη επηπηψζεηο ζηελ πγεία θαη ζην πεξηβάιινλ. Ωο ζπκπέξαζκα, πξνθχπηεη φηη ε θνηλή γλψκε ησλ Δπξσπαίσλ γηα ηελ ππξεληθή ελέξγεηα είλαη δηραζκέλε θαη ελψ ηε ζεσξνχλ σο ιχζε γηα ηελ θάιπςε ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ, δελ πξνζπκνπνηνχληαη λα αλαιάβνπλ ην ξίζθν κηα ηέηνηαο απφθαζεο. Απηή ε αληίζεζε πνπ θπξηαξρεί ζηελ θνηλή γλψκε ηεο Έλσζεο θαίλεηαη φηη επηθξαηεί θαη ζε επίπεδν πνιηηηθψλ εγεζηψλ. Μπνξεί αξθεηέο απφ ηηο ρψξεο ηεο Έλσζεο λα ρξεζηκνπνηνχλ επξέσο ηελ ππξεληθή ελέξγεηα, σζηφζν ε ηάζε πνπ επηθξαηνχζε ηνπιάρηζηνλ ηελ ηειεπηαία εηθνζαεηία κεηά ην αηχρεκα ηνπ Σζέξλνκπηι- είλαη ε απνππξεληθνπνίεζε. Μηα ηάζε πνπ δελ έρεη απνιέζεη εληειψο ηε δπλακηθή ηεο, θαζψο ε κεγαιχηεξε νηθνλνκία ηεο ΔΔ, ε Γεξκαλία, είλαη ζε ζηάδην 15 Γεξάληνο, Θ. 2008, Τα σπέρ και ηα καηά ηης πσρηνικής ενέργειας, Σν ΒΗΜΑ on line, viewed on 11 January 2010, < 14

15 δηαθνπήο ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ ππξεληθψλ ζηαζκψλ ηεο. Αληίζεηα, ε άιιε κεγάιε δχλακε ηεο Έλσζεο, ε Γαιιία είλαη απίζαλν λα αθνινπζήζεη απηή ηελ θαηεχζπλζε θαη λα παξαηηεζεί απφ ηε ρξήζε ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο, θαζφηη απηή ζπκβάιιεη ζηελ ελεξγεηαθή ηεο αλεμαξηεζία θαη απνηειεί δήηεκα εζληθήο αζθάιεηαο γηα ηνπο Γάιινπο 16, ελψ, φπσο ήδε αλαθέξζεθε, ε ππξεληθή ηερλνγλσζία είλαη πνιχηηκν εμαγσγηθφ πξντφλ ηεο ρψξαο. Η Δπξσπατθή Έλσζε δχζθνια ζα κπνξέζεη λα επηηχρεη ηελ απνππξεληθνπνίεζε πνπ θάπνηα θξάηε επηζπκνχλ, θπξίσο γηαηί ε Γαιιία ζα εκκέλεη ζηαζεξά ζηε δηάδνζε ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο. Η πξφζθαηε ζπκθσλία κε ηελ Ιηαιία δείρλεη φηη ε ηάζε γηα ρξήζε ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο θεξδίδεη έδαθνο ρσξίο, σζηφζν, λα επηθξαηεί. Η επηθξάηεζή ηεο ζα επλνείηαη απφ ελεξγεηαθέο θξίζεηο ζαλ ηελ πξφζθαηε κεηαμχ Ρσζίαο θαη Οπθξαλίαο γηα ην θπζηθφ αέξην πνπ ζα ππελζπκίδνπλ ην πφζν επάισηε είλαη ε ελεξγεηαθή αζθάιεηα ηεο Δπξψπεο θαη ζα εμαξηεζεί απφ ην πφζν νη ππνζηεξηθηέο ηεο ζα πείζνπλ ηνπο πνιίηεο λα μεπεξάζνπλ ηνπο ηζρπξνχο θφβνπο ηνπο. Δλεξγεηαθή πκθσλία ππέγξαςαλ ΔΔ θαη Ηξάθ Σε Γεπηέξα 18 Ιαλνπαξίνπ ε Δπξσπατθή Έλσζε θαη ην Ιξάθ ππέγξαςαλ πξσηφθνιιν «ζηξαηεγηθήο ζχκπξαμεο» ζηνλ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο. Σν κλεκφλην ππεγξάθε ζηε Βαγδάηε απφ ηνπο Andris Piebalgs, επίηξνπν ηεο ΔΔ γηα ηελ Δλέξγεηα, θαη ηνλ Ιξαθηλφ ππνπξγφ Πεηξειαίνπ, Hussain Al-Shahristani, ελψ εθθξεκεί ε ππνγξαθή ηεο αληηπξνέδξνπ ηεο Δπηηξνπήο θαη πςεινχ αληηπξφζσπνπ ηεο ΔΔ γηα ζέκαηα Δμσηεξηθήο Πνιηηηθήο θαη Αζθάιεηαο, Catherine Margaret Ashton. H ζπκθσλία αθνξά ηε ζπλεξγαζία ζηνπο ηνκείο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, ηεο ελεξγεηαθήο αζθάιεηαο θαη ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ. Σν πξσηφθνιιν πεξηγξάθεη ηηο πξνηεξαηφηεηεο γηα ηε κειινληηθή ζπλεξγαζία, δεδνκέλνπ ηνπ πηζαλνχ ξφινπ πνπ δχλαηαη λα δηαδξακαηίζεη ην Ιξάθ σο πξνκεζεπηήο θπζηθνχ αεξίνπ γηα ην Νφηην Γηάδξνκν (South Stream) Ήθαηζηνο, Π. 2000, Διπλωμαηία και ζηραηηγική ηων μεγάλων εσρωπαϊκών δσνάμεων, Πνηφηεηα, Αζήλα. 17 EC 2010, EU and Iraq sign a Strategic energy Partnership Memorandum of Understanding, Press Release IP/10/29, Brussels: European Commission, viewed on 19 January 2010, 15

16 Αλαιπηηθά, νη πξνβιεπφκελνη ηνκείο ζπλεξγαζίαο είλαη νη θάησζη: αλάπηπμε κηαο ζπλνιηθήο θαη νινθιεξσκέλεο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο γηα ην Ιξάθ. δεκηνπξγία ελφο ελεξγεηαθνχ πξνγξάκκαηνο δξάζεο γηα ηελ ΔΔ θαη ην Ιξάθ γηα ηελ πεξίνδν εθζπγρξνληζκφο ηνπ πξνγξάκκαηνο αλάπηπμεο ηνπ ηνκέα θπζηθνχ αεξίνπ ζην Ιξάθ. εληνπηζκφο ησλ πεγψλ θαη ησλ νδψλ πξνκήζεηαο θπζηθνχ αεξίνπ απφ ην Ιξάθ πξνο ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. εμαζθάιηζε ηεο βησζηκφηεηαο ηεο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο ζην Ιξάθ θαη εγθαζίδξπζε ηνπ απαξαίηεηνπ λνκνζεηηθνχ, θαλνληζηηθνχ θαη ζεζκηθνχ πιαηζίνπ. πξνεηνηκαζία ζρεδίνπ δξάζεο γηα ηελ αλάπηπμε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ζην Ιξάθ. Μεηά ηηο θξίζεηο γηα ην θπζηθφ αέξην κεηαμχ Ρσζίαο θαη Οπθξαλίαο θαη ηηο δπζκελείο ζπλέπεηέο ηνπο γηα κηα πιεηάδα επξσπατθψλ θξαηψλ-κειψλ, ε δηαθνξνπνίεζε ησλ πεγψλ ελέξγεηαο, ησλ νδψλ δηακεηαθφκηζήο ηνπο θαη ησλ ελεξγεηαθψλ πξνκεζεπηψλ απνηεινχλ επηηαθηηθέο αλάγθεο γηα ηελ ΔΔ. Σν Ιξάθ, φληαο κηα ελεξγεηαθή γέθπξα κεηαμχ Μέζεο Αλαηνιήο, Μεζνγείνπ θαη ΔΔ, πξνηίζεηαη λα απνηειέζεη ηε «δηέμνδν» ηεο Έλσζεο απφ ηελ άιινηε ξσζν-νπθξαληθή «νκεξία». Όπσο ραξαθηεξηζηηθά δήισζε ν αξκφδηνο Δπίηξνπνο ηεο ΔΔ γηα ηελ Δλέξγεηα, ην Ιξάθ απνηειεί έλα πξψηεο ηάμεσο ζηνηρείν αζθάιεηαο γηα ηηο ελεξγεηαθέο πξνκήζεηεο ηεο Δ.Δ., ελψ ε ηειεπηαία κπνξεί λα βνεζήζεη ην Ιξάθ λα αλαπηχμεη ην ειεθηξνδνηηθφ ηνπ ζχζηεκα θαη λα εθκεηαιιεπζεί ηηο κεγάιεο δπλαηφηεηεο αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο πνπ δηαζέηεη 18. Απφ κέξνπο ηνπ ν Ιζπαλφο εθπξφζσπνο ηνπ επηηξφπνπ Δλέξγεηαο, Ferran Tarradellas Espuny,ππνγξάκκηζε φηη ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή είλαη αηζηφδνμε φηη ζα είλαη ζε ζέζε ζε πξψην ζηάδην λα εηζάγεη θπζηθφ αέξην ζε κεγάιεο πνζφηεηεο ηεο < ge=en&guilanguage=en> 18 Καζεκεξηλή, 2010, Ενεργειακή Σσμθωνία σπέγραψαν Ιράκ και Ε.Ε., Καζεκεξηλή [Online], viewed on 19 January 2010,< 16

17 ηάμεο ησλ δηο θπβηθψλ κέηξσλ απφ ην Αδεξκπατηδάλ θαη 5-10 δηο θπβηθψλ κέηξσλ απφ ην βφξεην Ιξάθ. Η θχξηα πεγή θπζηθνχ αεξίνπ γηα ηελ ΔΔ ζα είλαη ην Αδεξκπατηδάλ θαη πην ζπγθεθξηκέλα ην θνίηαζκα ηνπ Shah Deniz ΙΙ, ελψ ην Ιξάθ ζα απνηειέζεη ηε δεχηεξε ζεκαληηθφηεξε πεγή γηα ηελ ΔΔ. Ο Espuny ηφληζε, επίζεο, φηη ν αγσγφο Nabucco ζα πινπνηεζεί αθφκα θαη ρσξίο ην θπζηθφ αέξην ηνπ Ιξάθ. Σέινο, εμήγεζε φηη ην πξσηφθνιιν πνπ ππεγξάθε απφ ηηο δχν ρψξεο είλαη ζηε θχζε ηνπ γεληθφ θαη παξφκνην κε ην αληίζηνηρν ηνπ Σνπξθκεληζηάλ θαη άιισλ ρσξψλ αλαθνξηθά κε ελεξγεηαθά δεηήκαηα 19. Οη ζρέζεηο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο κε ηε Γεκνθξαηία ηνπ Ιξάθ ηα ηειεπηαία ρξφληα γλσξίδνπλ ξαγδαία άλζεζε. Οη δηαπξαγκαηεχζεηο γηα ηε πκθσλία χκπξαμεο θαη πλεξγαζίαο (PCA) μεθίλεζαλ ην Ννέκβξην ηνπ 2006 θαη, ζχκθσλα κε ην δειηίν ηχπνπ ηεο χπαηεο εθπξνζψπνπ ηεο ΔΔ γηα ζέκαηα Δμσηεξηθήο Πνιηηηθήο θαη Πνιηηηθήο Αζθάιεηαο, ζχληνκα ζα ππνγξαθεί ζρεηηθφ κλεκφλην κε ην πκβνχιην, ελψ αλακέλεηαη ε ελίζρπζε ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ησλ Αληηπξνζψπσλ ηνπ Ιξάθ 20. εκεηψλεηαη φηη ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή ππνζηεξίδεη νηθνλνκηθά ην Ιξάθ. Μάιηζηα, απφ ην έηνο 2003 κέρξη ζήκεξα ε Δπηηξνπή έρεη δαπαλήζεη πεξηζζφηεξα απφ 900 εθ. γηα ηελ αλνηθνδφκεζε ηεο ρψξαο θαη εληφο ησλ πιαηζίσλ ηεο αλζξσπηζηηθήο βνήζεηαο πνπ ηνπ παξέρεη. Δλ θαηαθιείδη, ε ζρέζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ηνπ Ιξάθ, αθνξά θπξίσο ην δηκεξέο εκπφξην θαη ηελ παξνρή νηθνλνκηθήο βνήζεηαο απφ κέξνπο ηεο πξψηεο. Η πξφζθαηε ππνγξαθή ηνπ πξσηφθνιινπ γηα ηελ «ζηξαηεγηθή ζχκπξαμε ζηνλ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο» απφ ηηο δχν πιεπξέο θξίλεηαη εμαηξεηηθήο γεσπνιηηηθήο ζεκαζίαο, θαζψο ην ζπγθεθξηκέλν πξσηφθνιιν ζεκαηνδνηεί ηελ πξφζβαζε θαη αμηνπνίεζε απφ κέξνπο ηεο ΔΔ θαη άιισλ πεγψλ ελέξγεηαο, γεγνλφο ην νπνίν αλακέλεηαη λα 19 Geropoulos, K., 2010, EU, Iraqi ink energy memorandum with an eye to Nabucco, New Europe, viewed on 20 January 2010, < 20 EC 2010, Catherine Ashton High representative/ Vice President Statement on Iraq, European Parliament Strasbourg, Press Release SPEECH/10/, European Commission, viewed on 20 January 2010, < 0&language=EN&guiLanguage=en> 17

18 ζπκβάιιεη ζηελ ελίζρπζε ηεο ελεξγεηαθήο αζθάιεηαο ηεο ΔΔ. Μαηηέο ζηελ Δπηθαηξόηεηα Δλέξγεηα Σν Αδεξκπατηδάλ επηζθέθηεθε ν εηδηθόο απεζηαικέλνο ησλ ΖΠΑ γηα ζέκαηα ελέξγεηαο, Richard Morningstar, γηα λα πξαγκαηνπνηήζεη ζπλνκηιίεο κε ηνλ πξόεδξν ηεο ρώξαο Aliev θαη άιινπο αμησκαηνύρνπο. ηφρνο ηεο επίζθεςεο ήηαλ ε πξνψζεζε ηνπ αγσγνχ Nabucco. Τπελζπκίδεηαη φηη πξφζθαηα ην Αδεξκπατηδάλ ππέγξαςε ζπκθσλία πψιεζεο 1 δηο m 3 θπζηθνχ αεξίνπ ζηε Ρσζία, γεγνλφο πνπ ζνξχβεζε ηνπο ππνζηεξηθηέο ηνπ ζρεδηαδφκελνπ απηνχ αγσγνχ. Ηδηαίηεξα παξαγσγηθέο ήηαλ νη ζπλνκηιίεο ηνπ Ρώζνπ πξσζππνπξγνύ Putin θαη ηνπ Σνύξθνπ νκνιόγνπ ηνπ Erdogan, θαζώο νη δύν πιεπξέο ππέγξαςαλ δήισζε ζπλεξγαζίαο γηα ηελ θαηαζθεπή ππξεληθνύ ζηαζκνύ παξαγσγήο ελέξγεηαο ζηελ Σνπξθία, ελώ ε Ρσζία δηαβεβαίσζε ηελ Σνπξθία όηη ζα ζπκκεηάζρεη ελεξγά ζηνλ αγσγό πεηξειαίνπ Samsun- Ceyhan. εκεηψλεηαη φηη εληφο ηνπ ηξέρνληνο έηνπο αλακέλεηαη ε νξηζηηθνπνίεζε ηεο ζπκκεηνρήο ηεο Σνπξθίαο ζηνλ αγσγφ θπζηθνχ αεξίνπ South Stream. Σελ πξνζήισζή ηεο λα δηαηεξήζεη ην θξαηηθό κνλνπώιην επί ηεο δηακεηαθόκηζεο ηνπ θπζηθνύ αεξίνπ εμέθξαζε ε πξσζππνπξγόο ηεο Οπθξαλίαο, Yulia Tymoshenko. Σν δίθηπν αγσγψλ θπζηθνχ αεξίνπ ηεο Οπθξαλίαο είλαη ην δεχηεξν κεγαιχηεξν επί επξσπατθνχ εδάθνπο θαη ε θχξηα νδφο δηακεηαθφκηζεο ηνπ ξσζηθνχ θπζηθνχ αεξίνπ πξνο ηελ ΔΔ. Λφγσ ηεο παιαηφηεηαο ηνπ δηθηχνπ, εηαηξείεο, θπξίσο ξσζηθήο αιιά θαη επξσπατθήο πξνέιεπζεο, έρνπλ επηδηψμεη θαηά θαηξνχο ηε δεκηνπξγία θνηλνπξαμίαο γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ δηθηχνπ κε πξφζρεκα ηελ νηθνλνκηθή ελίζρπζε ηεο δηαδηθαζίαο εθκνληεξληζκνχ ησλ αγσγψλ. Αύμεζε ηεο ξσζηθήο παξαγσγήο πεηξειαίνπ θαηά 1,2 % ζεκεηώζεθε ην 18

19 2009. Η παξαγσγή άγγημε ηα 3,63 δηο βαξέιηα, αξηζκφο ξεθφξ γηα ηε κεηαζνβηεηηθή Ρσζία. Σν ξσζηθφ ππνπξγείν αλάπηπμεο πξνβιέπεη φηη κεηαμχ ε ξσζηθή παξαγσγή ζα θπκαλζεί ζηνπο 493 εθαη. κεηξηθνχο ηφλνπο, ελψ νη εμαγσγέο ζα αγγίμνπλ θαηά κέζσ φξν ηνπο 244 κε 247. ηηο 7 Ηαλνπαξίνπ επηβεβαίσζε ε ξσζηθή Gazprom ηελ πιεξσκή ηεο νπθξαληθήο Naftogaz γηα ηα απνζέκαηα αεξίνπ. Σν πνζφ ησλ 892 εθ. δνιαξίσλ θαιείην λα πιεξψζεη ε Οπθξαλία ζηε Ρσζία γηα ην κήλα Γεθέκβξε. Δλ ηέιεη, αλ θαη ε πξνζεζκία κεηαθέξζεθε απφ ηηο 7 Ιαλνπαξίνπ ζηηο 11 ηνπ ίδηνπ κήλα, ην Κίεβν θαηέζεζε ην ρξεκαηηθφ πνζφ ζηηο 6 Ιαλνπαξίνπ. Σελ αλάπηπμε ηνπ θνηηάζκαηνο πεηξειαίνπ Δζθαληηάξ ζρεδηάδεη ην Ηξάλ, βαζηζκέλν ζε θεθάιαηα από ην Καηάξ. Σε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ έξγνπ αλαιακβάλεη εμ νινθιήξνπ ε Δζληθή Σξάπεδα ηνπ Καηάξ πνπ αλακέλεηαη λα επελδχζεη 30 δηο $ εηεζίσο βάζεη 5εηνχο πξνγξάκκαηνο. Οηθνλνκία ηε δεύηεξε ζέζε ηεο ιίζηαο ησλ παγθόζκησλ εμαγσγέσλ βξέζεθε ε Γεξκαλία, θαζώο ζηελ θνξπθή αλαξξηρήζεθε ε Κίλα κεηά ηε ζεκαληηθή αύμεζε ηεο ηάμεο ηνπ 17,7% πνπ ζεκείσζαλ νη εμαγσγέο ηεο ηνλ Γεθέκβξην ηνπ χκθσλα κε ηα κέζα ελεκέξσζεο ηεο ρψξαο, νη ζπλνιηθέο εμαγσγέο ηεο Κίλαο ην 2009 άγγημαλ ην 1,2 ηξηο $ θαη αθνινπζνχλ νη γεξκαληθέο εμαγσγέο πνπ βάζεη πξνβιέςεσλ ηζνχληαη κε 1,17 ηξηο $. Σνλ Ηνύλην ηνπ ηξέρνληνο έηνο αλακέλεηαη λα ζεκεησζνύλ ηα πξώηα ζεκάδηα εμόδνπ ηεο βνπιγαξηθήο νηθνλνκίαο από ηε δηεζλή νηθνλνκηθή θξίζε, βάζεη ππνινγηζκώλ ηεο θπβέξλεζεο ηεο ρώξαο. Μάιηζηα, ν Βνχιγαξνο ππνπξγφο Οηθνλνκηθψλ θαη αλαπιεξσηήο πξσζππνπξγφο, Simeon Djankov, αλέιαβε πξνζσπηθά ηελ επζχλε γηα ηελ πνξεία ηνπ νηθνλνκηθνχ πξνγξάκκαηνο πνπ ζα αθνινπζήζεη ε ρψξα γηα ηελ έμνδφ ηεο απφ ηελ θξίζε, ππνγξακκίδνληαο, παξάιιεια, φηη ζηελ αληίζεηε πεξίπησζε ζα ππνβάιιεη ηελ παξαίηεζή ηνπ. 19

20 ύκθσλα κε ηνλ Bill O Neil, Portfolio Strategist ζηελ Merill Lynch, ην ξνύβιη είλαη ππνηηκεκέλν ζήκεξα θαη ππάξρνπλ πεξηζώξηα αλαηίκεζεο κέρξη θαη 20% εληόο ηνπ ηξέρνληνο έηνπο. χκθσλα κε ηνλ O Neil, ε πνξεία ηνπ λνκίζκαηνο ζα εμαξηεζεί απφ ηελ πνιηηηθή πνπ ζα αθνινπζήζνπλ νη αζηαηηθέο Κεληξηθέο Σξάπεδεο, νη νπνίεο αλακέλεηαη λα δηεπθνιχλνπλ ηελ αλαηίκεζε ησλ λνκηζκάησλ ηνπο, γεγνλφο ην νπνίν ζα «μεθιεηδψζεη» ηε δήηεζε γηα ηα λνκίζκαηα ησλ αλαδπφκελσλ νηθνλνκηψλ, κεηαμχ ησλ νπνίσλ ζπκπεξηιακβάλεηαη θαη ην ξνχβιη. ε «ζηαζεξή» από «αξλεηηθή» αλαβάζκηζε ηελ πηζηνιεπηηθή ηθαλόηεηα ηεο Ρσζίαο ν δηεζλήο νίθνο πηζηνιεπηηθήο αμηνιόγεζεο Fitch, αλαθέξνληαο όηη νη νηθνλνκνιόγνη ηνπ είλαη πεξηζζόηεξν ζίγνπξνη γηα ηελ πνξεία ησλ ξσζηθώλ νηθνλνκηθώλ θαη ρξεκαηννηθνλνκηθώλ κεγεζώλ. Θεηηθά ζρφιηα έθαλε ν νίθνο Fitch θαη γηα ηα βειηησκέλα δεκνζηνλνκηθά ηεο ρψξαο, θαζψο ην δεκφζην έιιεηκκα δηαηεξήζεθε ζην 5,9% ηνπ ΑΔΠ, αληί γηα 7,7% πνπ πξνβιεπφηαλ ην Ννέκβξην. Ζ αληηκεηώπηζε ηνπ δεκνζίνπ ειιείκκαηνο, ε ζηήξημε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο ηνπ δελαξίνπ αιιά θαη ε ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθόηεηαο ησλ ζεξβηθώλ εμαγσγώλ απνηεινύλ ηνπο ηξεηο βαζηθνύο ζηόρνπο ηεο ζεξβηθήο θπβέξλεζεο πξνο ηελ θαηεύζπλζε ηεο εμόδνπ από ηελ νηθνλνκηθή θξίζε. Ωζηφζν, ηα ζεηηθά ζεκάδηα εμφδνπ απφ ηελ θξίζε ζα γίλνπλ αηζζεηά ζηνπο πνιίηεο ην 2011, ζχκθσλα κε δειψζεηο ηνπ δηνηθεηή ηεο Δζληθήο εξβηθήο Σξάπεδαο, Radovan Jelašić. Δπηπιένλ, ζχκθσλα κε αλαθνίλσζε ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο ηελ πεξαζκέλε εβδνκάδα, ηνλίζηεθε φηη ην πξφγξακκα ηεο Σξάπεδαο, γηα ηε δηάζεζε δαλείνπ 200 εθαη. δνιαξίσλ ζηε ζεξβηθή νηθνλνκία ην 2010, ζα πινπνηεζεί θαλνληθά, ελψ ηα ρξήκαηα απηά ζα αμηνπνηεζνχλ γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο ξεπζηφηεηαο ηνπ θεληξηθνχ πξνυπνινγηζκνχ. Γάλεην ύςνπο 100 εθαηνκκπξίσλ δνιαξίσλ δήηεζε ε Αξκελία από ηε Ρσζία, πξνθεηκέλνπ λα δώζεη λέα πλνή ζηε βηνκεραλία δηακαληηώλ ηεο Τπεξθαπθαζίαο, ε νπνία ππήξμε ε θηλεηήξηνο δύλακε ηεο νηθνλνκίαο ηεο 20