J ICI rv/vaamai Ai ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΰ* «ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ TEI ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ. Σχολή Διοίκησης & Οικονομίας. Τμήμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Transcript

1 J ICI rv/vaamai Ai ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΰ* «ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ TEI ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Σχολή Διοίκησης & Οικονομίας Τμήμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης Πτυχιακή εργασία «Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΠΕΛΛΑΣ Γιαννακοπούλου Αλεξάνδρα - Α.Μ Καλαμάτα 2010 ΣΔΟ(ΔΜΤΑ) Π.1030

2 T E I Κ Α Λ Α Μ Α Τ Α Σ ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ 4 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΜΕ ΠΟΛΥ ΑΓΑΠΗ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΟΥ ΜΠΑΚΟΠΟΥΛΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΜΠΑΚΟΠΟ YAO Y ΓΑΡΥΦΑΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥΣ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΤΟΥΣ - 2 -

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 1. ΝΟΜΟΣ ΠΕΛΛΑΣ - ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΛΛΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΛΛΑΣ Η ΠΕΛΛΑ ΣΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ Η ΠΕΛΛΑ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ( π.χ.) Η ΠΕΛΛΑ ΣΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ( π.χ.) Η ΠΕΛΛΑ ΣΤΟΥΣ ΡΩΜΑΪΚΟΥΣ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ (168 π.χ ) Η ΠΕΛΛΑ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΤΕΡΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ (1453-ΣΗΜΕΡΑ) Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΠΕΛΛΑΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΟΙ ΔΗΜΟΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΕΛΛΑΣ Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΚΑΤΑ ΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΠΕΛΛΑΣ ΟΔΙΚΩΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΚΤΟΠΛΟΪΚΟΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑ ΦΟΡΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΠΕΛΛΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Δ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ (ΕΔΡΑ ΕΔΕΣΣΑ) ΑΓΡΟΤΙΚΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ

4 ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ - ΤΟΠΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΤΟΠΙΚΑ ΦΑΓΗΤΑ ΤΟΠΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΜΟΥΣΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΛΛΑΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΛΛΑΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΕΛΛΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 2. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ - ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΑΕΠ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟ ΛΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ...53 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΠΕΛΛΑΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΥ ΚΑΛΟΥΣ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ ΕΔΕΣΣΑΣ ΟΡΟΣ ΒΟΡΑΣ ή ΚΑΊΜΑΚΑΤΣΑΛΑΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΟΥΤΡΩΝ (ΛΟΥΤΡΑΚΙ) ΛΙΜΝΗ ΒΕΓΟΡΙΤΙΔΑΣ ΟΡΗ ΒΕΡΜΙΟ-ΠΑΪΚΟ-ΤΖΕΝΑ ΠΟΤΑΜΙΑ ΝΟΜΟΥ ΠΕΛΛΑΣ ΜΕΙΚΤΟ ΔΑΣΟΣ ΠΡΟΜΑΧΩΝ - ΛΥΚΟΣΤΟΜΟΥ (ΜΑΥΡΟ ΔΑΣΟΣ)

5 3.2. ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ - ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΑΡΧΑΙΑ ΠΕΛΛΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΙ ΤΑΦΟΙ ΡΑΧΩΝΑ ΠΕΛΛΑΣ ΣΠΗΛΑΙΑ - ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΙΛΑΡΙΩΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 4. ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ MARKETING ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΟΤΑ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΤΟΜΕΑ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ - ΤΑΞΙΔΙΩΤΗ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ TOY ON-LINE ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ - ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΜΕΣΩ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ Κ ΤΟ ΔΙΑΔΙΧΤΥΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΧΤΥΟΥ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 5. S.W.O.T. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟ ΠΕΛΛΑΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ S.W.O.T. ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 6. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΑΑ...81 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 7. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΠΕΛΛΑΣ HIKING - ΠΕΖΟΠΟΡΙΑ MOUNTAIN BIKE - ΠΟΔΗΛΑΣΙΑ ΙΠΠΑΣΙΑ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑ ΟΙΚΟΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΚΑΙ ΒΑΡΚΑΔΑ ΑΝΑΡΡΙΧΗΣΗ - ΚΑΤΑΡΡΙΧΗΣΗ ΡARAPENTE - ΑΝΕΜΟΠΟΡΙΑ RAFTING-ΚΑΤΑΒΑΣΗ ΠΟΤΑΜΟΥ ΜΕ ΦΟΥΣΚΩΤΟ (KAYAK) SKI - SNOWBOARD - SNOWMOBILE MOTOCROSS KAI 4x ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...92 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (ΠΗΓΕΣ ΑΝΤΛΗΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ)

7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σε αυτή την εργασία περιγράφεται το τουριστικό προϊόν της Πέλλας. Νομός που στηρίζεται περισσότερο στην ανάπτυξη του γεωργικού τομέα και όντας περίκλειστος. Παρόλα αυτά οι φυσικές ομορφιές καθώς και η επιμονή του τοπικού πληθυσμού να διατηρήσει αναρίθμητα έθιμα και παραδόσεις έχουν δημιουργήσει ένα αρκετά ελκυστικό προϊόν. Αναλυτικά θα δούμε πολλές από αυτές τις εκδηλώσεις και φυσικά τους σημαντικότερους πόλους έλξης του νομού. Γίνεται επίσης αναφορά στη σημασία του τουρισμού για την οικονομία της Ελλάδος. Μετά από εκτενή αναφορά στα τουριστικά θέρετρα παρατίθεται μια ανάλυση SWOT όπου και βρίσκουμε τα βασικά προτερήματα και ελλείψεις του τουριστικού προϊόντος της Πέλλας. Επίσης παρατίθενται ιδέες και προτάσεις για ανάπτυξη του τουρισμού τόσο στην Πέλλα όσο και στον ευρύτερο Ελλαδικό χώρο

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΝΟΜΟΣ ΠΕΛΛΑΣ - ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - 8 -

9 1. ΝΟΜΟΣ ΠΕΛΛΑΣ - ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η Πέλλα είναι νομός της Ελλάδας που βρίσκεται στη Μακεδονία και ανήκει στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Συνορεύει στα βόρεια με την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, στα ανατολικά με το νομό Κιλκίς, στα νότια ανατολικά με το νομό Θεσσαλονίκης, στα νότια με τους νομούς Ημαθίας και Κοζάνης και στα δυτικά με το νομό Φλώρινας. Έχει έκταση 2506 τετραγωνικά χιλιόμετρα και ο πληθυσμός του νομού σύμφωνα με την απογράφη του 2001 είναι Έκταση: τ.χλμ. Πληθυσμός (2001) : Κατανομή πληθυσμού: Αγροτικός: Αστικός : Δήμοι : 11 (Σύμφωνα με Καποδίστρια) Δήμοι : 4 (Σύμφωνα με Καλλικράτη) Πρωτεύουσα: Έδεσσα Βουνά: Βόρας (Καϊμακτσαλάν) Πάικο, Βέρμιο, Τζένα Ποτάμια: Εδεσσαίος, Αλμωπαίος Πίνακας 1: Γενικά Στοιχεία για το Ν.Πέλλας Χάρτης 1 : Η Θέση της Πέλλας Πρωτεύουσα του νομού είναι η Έδεσσα (ή Αιγές, αρχαία πρωτεύουσα και Ιερή πόλη της Μακεδονίας) με πληθυσμό κατοίκους κατά την απογράφη του 2001, ενώ η μεγαλύτερη πόλη είναι τα Γιαννιτσά με κατοίκους. Άλλα σημαντικά κέντρα είναι οι κωμοπόλεις Κρύα Βρύση με κατοίκους, Αριδαία με κατοίκους, και Σκόδρα με κατοίκους ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΛΛΑΣ2 Ο περίκλειστος Νομός της Πέλλας καταλαμβάνει έκταση 2.505,8 Km το μεγαλύτερο ποσοστό της οποίας καλύπτεται από καλλιεργήσιμη γη, δάση και βοσκότοπους. Οι ορεινοί όγκοι που περιβάλλουν το Νομό είναι το όρος Βόρας (2.524 μ.), το όρος Βέρμιο (2.027 μ.), το όρος Πάικο (1.458 μ.), το όρος Τζένα (2.182 μ.) και το όρος Πίνοβο (2.154 μ.). Οι κύριες πεδινές εκτάσεις του Νομού είναι η πεδιάδα της Αριδαίας στο βόρειο τμήμα του Νομού, καθώς και η πεδιάδα της Έδεσσας και των Γιαννιτσών στο νότιο και ανατολικό τμήμα του Νομού. 1Wikipedia, 2 Η Ελλάδα Στο Internet (

10 Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το φυσικό περιβάλλον και τα οικοσυστήματα του Νομού (ορεινοί όγκοι του Βόρρα, Πίνοβου, Τζένας, Βερμίου και Πάικου, λίμνες Βεγορίτιδα και Αγρα, ποταμοί Εδεσσαίος (Βόδας), Μογλένιτσα, Αλιάκμονας, Λουδίας). Ο Νομός είναι εξαιρετικά πλούσιος σε επιφανειακό και υπόγειο υδάτινο δυναμικό (Εδεσσαίος, Μογλένιτσας, Αλιάκμονας, Λουδίας) ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΑΛΑΣ Ο νομός Πέλλας αναφέρεται στην ιστορία από τον 5αι αιώνα πχ και έχει αποκτήσει ιδιαίτερη αίγλη στο πέρασμα των χρόνων έως και σήμερα. Παρακάτω έχουμε χωρίσει την Πέλλας στο διάβα της ιστορίας σε πέντε διαφορετικές περιόδους Η ΠΕΛΑΑ ΣΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ Η πρώτη αναφορά του ονόματος Πέλλα γίνεται από τον ιστορικό Ηρόδοτο τον 5οαι. πχ και την τοποθετεί στη Αρχαία Βοττιαία κοντά στον Αξιό ποταμό στο μυχό του Θερμαϊκού κόλπου σύμφωνα με την γεωμορφολογία της περιοχής κατά την αρχαιότητα. Με το πέρασμα των χρόνων οι προσχώσεις των ποταμών Αξιού και Λουδία περιόρισαν τη θάλασσα ώστε σήμερα η Πέλλα από παραλιακή πόλη που ήταν στην αρχαιότητα απέχει 3 Οχ. μ από τη θάλασσα. Η Πέλλα δεν υπήρξε πρωτεύουσα του Μακεδονικού κράτους από την αρχή της ίδρυσής του. Ο γενάρχης της βασιλικής δυναστείας Πέρδικας ίδρυσε στα μέσα του 7ουαι π.χ την πρώτη πρωτεύουσα τις Αιγές κοντά στα Πιερία όρη. Εικόνα 1 : Άποψη από ερείπια κατοικίας στην Αρχαία Πέλλα

11 Η ΠΕΛΛΑ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ( π.χ) Όταν ύστερα από μετρικούς αιώνες, η Μακεδονία άρχισε να βγαίνει από την απομόνωση και να εισέρχεται στο ιστορικό προσκήνιο, λόγοι στρατηγικής επέβαλαν την αλλαγή της θέσης της πρωτεύουσας. Ο Αρχέλαος μεγάλος νεωτεριστής, φρόντισε για την αναδιοργάνωση της διοίκησης, καθώς και την οργάνωση του στρατού και του στόλου. Με το βίαιο θάνατο του Αρχέλαου η ανάπτυξη του κράτους ανακόπτεται. Το μεγάλο του έργο συνεχίζεται, μετά από μερικές δεκαετίες από το Φίλιππο Β '( π.Χ ) Η μεγαλύτερη προσφορά του Φιλίππου, όχι μόνο στη Μακεδονία αλλά και στην ανθρωπότητα ολόκληρη, υπήρξε το ότι κάλεσε ως παιδαγωγό και δάσκαλο του Αλέξανδρου το μεγάλο φιλόσοφο Αριστοτέλη. Στα χρόνια αυτά η Πέλλα φθάνει σε πλήρη ακμή. Η ακτινοβολία της εξαπλώνεται σε ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο με τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η καταπληκτικότερη μορφή που επηρέασε πιο πολύ από κάθε άλλη προσωπικότητα την πορεία του κόσμου. Εικόνα 2 : Προτομή Μ. Αλεξάνδρου που βρέθηκε στην Αρχαία Πέλλα Η ΠΕΛΛΑ ΣΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ ( π.χ.) Μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλέξανδρου η εποχή αυτή μέχρι τη Ρωμαιοκρατία 146 ή 31 π.χ ονομάζεται Ελληνιστική ή Αλεξανδρινή εποχή. Σε όλη την Ελληνιστική εποχή η Μακεδονία υπήρξε ο ρυθμιστής των πολιτικών πραγμάτων στην Ελλάδα και η πρωτεύουσά της που γνώρισε τη δόξα μιας κοσμοκρατορίας ένα πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο, με πλούσια παραγωγική και εμπορική δραστηριότητα, μέχρι την κατάκτηση της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους το 168π.Χμετά την ήττα στη μάχη της Πύδνας του τελευταίου βασιλιά ΓΙερσέα

12 Η ΠΕΛΛΑ ΣΤΟΥΣ ΡΩΜΑΪΚΟΥΣ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ (168 Π.Χ ) Η κατάκτηση της Πέλλας από τους Ρωμαίους το 168 π.χ, οι οποίοι την έπληξαν απογυμνώνοντας την από τον πλούτο της, δε σταμάτησε τη ζωής της, ούτε και μετά το 148π.Χ όταν πρωτεύουσα της Μακεδονίας ορίστηκε πλέον η Θεσσαλονίκη. Στο τέλος όμως της δεύτερης δεκαετίας του Ιουαι,π.Χ. δεν υπάρχει οργανωμένη πόλη. Αιτίες είναι ένας μεγάλος σεισμός και οι επιδρομές των βόρειων γειτόνων. Το 30π.Χ ιδρύεται η Ρωμαϊκή Πέλλα από τον πρώτο Ρωμαίο αυτοκράτορα τον Οκταβιανό Αύγουστο ανατολικά της σημερινής Νέας Πέλλας γύρω από μια πλούσια πηγή νερού που ακόμα και σήμερα η παράδοση αποκαλεί "Λουτρά του Μεγάλου Αλεξάνδρου". Τη Ρωμαϊκή Πέλλα διέσχιζε η αρχαία Εγνατία οδός που ένωνε την Ανατολή και τη Δύση με 800χλμ διαδρομή. Η θέση της ρωμαϊκής αποικίας επιλέχτηκε για τους ίδιους λόγους που η Πέλλα έγινε στις αρχές του 4ουαι. π.χ πρωτεύουσα του Μακεδονικού κράτους, λόγω της στρατηγικής της θέσης. Η Colonia Pellensis ή Pella αν και έκοβε δικό της νόμισμα και απέκτησε πολιτικό και οικονομικό χαρακτήρα, δεν απέκτησε την ακτινοβολία της Αρχαίας Πρωτεύουσας. Εικόνα 3: Εύρημα από τους Βυζαντινούς Χρόνους στην περιοχή της Πέλλας

13 Η ΠΕΛΛΑ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΤΕΡΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ ( ΣΗΜΕΡΑ) Κατά την περίοδο της αιχμαλωσίας βόρεια της αρχαίας Πέλλας όπου βρίσκεται σήμερα το Δημοτικό διαμέρισμα της Πέλλας αναπτύσσεται οικισμός που φέρει το όνομα γιοι Απόστολοι. Κατά την περίοδο του μεσοπολέμου το 1922 η περιοχή διαμόρφωσε τη σημερινή της φυσιογνωμία μέσα από τις μετακινήσεις των πληθυσμών. Πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, τον Πόντο τη Μ. Ασία και την Αν. Ρωμυλία εγκαταστάθηκαν δημιουργώντας ένα πολυπολιτισμικό σύνολο ανθρώπων που μέχρι σήμερα συνυπάρχει και δημιουργεί. Το 1936 αποκαθίσταται το ιστορικό όνομα της Πέλλας και το 1989 καταγράφεται ως Δήμος. Από το 1999 με το σχέδιο Καποδίστρια συνενώθηκε με τις κοινότητες: Νέα Πέλλα, Δυτικό, Ραχώνα - Λειβαδίτσα, Αγροσυκιά και θυρα σε ενιαίο Δήμο με το όνομα Πέλλα. 1.3 Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΠΕΛΛΑΣ Στο κεφάλαιο αυτό θα παρουσιάσουμε την οικονομική δραστηριότητα της Πέλλας σύμφωνα με το Εμπορικό Επιμελητήριο του Νομού ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Ο νομός Πέλλας είναι ένας από τους δυναμικότερους νομούς της χώρας στον τομέα των αγροτικών δραστηριοτήτων. Σήμερα το 49% του ενεργού πληθυσμού απασχολείται στον πρωτογενή τομέα (αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες) που είναι και η κύρια πηγή εσόδων. Η καλλιεργούμενη γη στο νομό ανέρχεται σε στρ. και κατανέμεται ως εξής: > Πεδινές εκτάσεις στρ. (79%) > Ημιορεινές εκτάσεις στρ. (11,8%) > Ορεινές εκτάσεις στρ. (9%) Τα Αγροτικά προϊόντα που παράγονται σήμερα στο Νομό είναι: > Βαμβάκι, ροδάκινα, μήλα, κεράσια, σπαράγγια, καπνά Berley & Virginia, ακτινίδια, αχλάδια, σιτάρι, καλαμπόκι, ζαχαρότευτλα, σόγια, τομάτα και αγγούρι θερμοκηπίου, φασόλια, πιπεριά για κόκκινο πιπέρι, αμπέλια, ελιές, ξηροί καρποί. > Οι βασικές κατηγορίες ζώων παραγωγής στο Ν. Πέλλας είναι τα βοοειδή, τα αιγοπρόβατα, οι χοίροι και τα πουλερικά. 3 3 Διαδικτυακάς τόπος Επιμελητηρίου Πέλλας

14 Πίνακας 1 : Η Ζωική παραγωγή σε τόνους στην Πέλλα το 1997 Ζωική Παραγωγή 1997 Είδος Αριθμός ζώων Παραγωγή (τόνοι) Κρέας βόειο Κρέας πρόβειο Κρέας αίγειο Κρέας χοιρινό Κρέας πουλερικών Γ άλα αγελαδινό Γάλα πρόβειο Γ άλα αίγιο Πίνακας 2 : Η Ζωική παραγωγή σε τόνους στην Πέλλα το 1997 Φυτική Παραγωγή 1997 Προϊόν Εκταση (στρ.) Παραγωγή (τόνοι) Βαμβάκι Ροδάκινα συμπύρηνα Ροδάκινα επιτραπέζια Μήλα Κεράσια Νεκταρίνια Σπαράγγια Καπνά Î2.350 Ακτινίδια Αχλάδια Σιτάρι Καλαμπόκι Μηδική Βερίκοκα Δαμάσκηνα Τεύτλα Πατάτες θέρους Ελιές Σταφύλια Καρύδια Βιομηχανική τομάτα Ρύζι Καλλιέργειες θερμοκηπίων Λοιπά λαχανικά

15 ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Ο νομός Πέλλας χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη επιχειρήσεων ελαφριάς βιομηχανίας. Οι κλάδοι που παρουσιάζουν σήμερα εξειδίκευση στο Νομό είναι διαφορετικοί από αυτούς της βιομηχανικής παράδοσης (δηλ. Κλωστοϋφαντουργία). Οι δραστηριότητες αυτές αφορούν την παρασκευή ειδών διατροφής και την κατασκευή ειδών ένδυσης. Ο νομός αποτελεί το μεγαλύτερο κέντρο μεταποίησης και εξαγωγής μεταποιημένων φρούτων της χώρας και ένα από τα βασικά εξαγωγικά κέντρα νωπών φρούτων και λαχανικών. Οι κλάδοι αυτοί στηρίζονται στις εξαγωγές, πράγμα που σημαίνει ότι αποφέρουν σημαντικά συναλλαγματικά οφέλη στη χώρα. Πίνακας 3 : Η Βιομηχανική Παραγωγή του Ν. Πέλλας το 1997 Είδος Βιομηχανικής Αριθμός Καταστημάτων Ποσοστό επί του συνόλου Επιχείρησης των καταστημάτων [Βιοτεχνίες ινών ,33 υφασμάτων - ρούχων - υποδημάτων [Βιοτεχνίες τροφίμων και ,20 ποτών Βιοτεχνίες κατασκευής 196 6,39 επίπλων & συναφών ειδών Βιοτεχνίες ξύλινων 151 4,92 κατασκευών - χάρτου Βιοτεχνίες μεταλλικών 112 3,65 κατασκευών Βιοτεχνίες κατασκευής 25 0,81 μηχανημάτων Βιομηχανίες 11 0,36 Στο Νομό υπάρχουν 11 μονάδες κονσερβοποίησης φρούτων και λαχανικών. Η Ελλάδα είναι η 1η εξαγωγική δύναμη στο κόσμο σε κονσέρβα φρούτων κατέχοντας σχεδόν το 60% των εξαγωγών παγκοσμίως, και η 2η χώρα σε παραγωγή κονσέρβας (ροδάκινο, βερίκοκο, φρουτοσαλάτα) μετά την Καλιφορνίας. Στο σύνολό της η Ελλάδα εξάγει κονσερβοποιημένα φρούτα με όγκο συναλλαγών της τάξης των 500 εκατομμυρίων μάρκων. (80 δισ. Δρχ. ετησίως) Σημαντική είναι η παρουσία των τριών μοναδικών στην Ελλάδα μονάδων μεταποίησης σαλιγκαριού, οι οποίες διακινούν το 40% της παγκόσμιας παραγωγής μεταποιημένου σαλιγκαριού. Την τελευταία επταετία εξελίσσεται δυναμικά ο κλάδος των κατεψυγμένων (BLOCK & I.Q.F.) φρούτων και λαχανικών (κεράσι, φράουλα, ροδάκινο, βατόμουρο, το ματάκι, πιπεριά, κουνουπίδι). Στο Νομό έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα η παραγωγή ενδυμάτων με το σύστημα παραγγελιών φασών. Επίσης, παράγεται από πλήρως καθετοποιημένη μονάδα μοναδική στην Ελλάδα το ύφασμα indigo denim

16 ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Το μερίδιο απασχόλησης στον τριτογενη τομέα παρουσιάζει μείωση την πρώτη δεκαετία Κατά την περίοδο όμως αυξάνεται συνεχώς και παραμένει πάνα υπό διπλάσιο της χώρας. ΕΜΠΟΡΙΟ Το Λιανικό Εμπόριο παρουσιάζει διαχρονική άνθηση. Κυριότερα εμπορικά κέντρα είναι η Έδεσσα, τα Γιαννιτσά, η Σκόδρα, η Αριδαία και η Κρύα Βρύση. Το εξαγωγικό Εμπόριο παρουσιάζει μεγάλη άνθηση στο Νομό μας και πραγματοποιείται από 189 εξαγωγικές επιχειρήσεις του νομού με εξαιρετικά θετική τη παρουσία του τελωνείου Σκόδρας. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι εξαγωγικές επιχειρήσεις ανήκουν στον κλάδο των τροφίμων. Τα κυριότερα εξαγώγιμα προϊόντα είναι: > Νωπά γεωργικά προϊόντα: σπαράγγια, κεράσια, εσπεριδοειδή, ροδάκινα, ακτινίδια, μήλα, σταφύλια, νεκταρίνια. > Κονσερβοποιημένα : ροδάκινα, βερίκοκα, αχλάδια και φρουτοσαλάτα. > Βαμβάκι Βαμβακέλαιο > Μαρμελάδες > Τουρσιά > Σαλιγκάρια > Έτοιμα Ενδύματα > Νήματα > Αλλαντικά, κρέατα, κατεψυγμένα > Υποδήματα Εικόνα 4 : Κυριότερα γεωργικά προϊόντα του Νομού Πέλλας Οι εξαγωγές γίνονται προς : > Όλες τις χώρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης (κυρίως Γερμανία, Ολλανδία, Γαλλία, Αυστρία.) > Πρώην Ανατολικές χώρες (ΠΓΔΜ, Ρωσία, Βουλγαρία, Αλβανία, Σερβία) > Ιαπωνία > Αυστραλία, Μεξικό, Σαουδική Αραβία > Βραζιλία - 16-

17 Πίνακας 4 : Οι Εξαγωγές από το Ν. Πέλλας κατά το 1997 ΕΞΑΓΩΓΕΣ α/α ΕΙΔΟΣ ΑΞΙΑ α/α ΕΙΑΟΣ ΑΞΙΑ 1. Ψάρια και Ενδύματα Πλεκτά μαλακόστρακα 2. Αλλά προϊόντα Ενδύματα Ζωικής προέλευσης που δεν κατονομάζονται 13. Λαχανικά Φυτά Υφαντουργικά είδη k Καρποί και 12. Μηχανήματα φρούτα Βρώσιμα F Παρασκευάσματα κρεάτων οστρακοειδών Ηλεκτρικά Μηχανήματα ψ Παρασκευάσματα καρπών φρούτων και λαχανικών ΣΥΝΟΛΟ ΝΟΜΟΥ U V- Πλαστικές Ύλες, l8. Γουνοδέρματα και Γ ουναρικά Πίνακας 5: Κατανομή Εξαγωγικών Επιχειρήσεων κατά κλάδο Γ [Τρόφιμα - Ποτά Μάρμαρα 4 3 (Μηχανήματα (6 4 (Λοιπά 33 5 μ ουναρικά - Δέρματα 3 I H l Μεταλλικές κατασκευές 3 \ι (Ενδύματα (6 8 Κλωστοϋφαντουργία 9 (Υποδήματα 1 ΣΥΝΟΛΟ

18 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Ο Νομός Πέλλας χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη αξιόλογων τουριστικών πόρων, τόσο από πλευράς φυσικών καλλονών (Καταρράκτες, τοπία ιδιαίτερου κάλους, λίμνες, ποτάμια, οικοσυστήματα, δάση, ορεινές περιοχές κ.α), όσο και από ιστορικοπολιτιστικής πλευράς με την ύπαρξη ιστορικών μνημείων και συνόλων που ξεκινούν από τους προϊστορικούς χώρους (υπολείμματα προϊστορικού οικισμού Ραχώνας), αρχαιολογικών χώρων (Πέλλας, Λόγγος κ.α) και παραδοσιακών οικισμών (Βαρόσι, Αρχάγγελος κ.λ.π.). Στο Νομό επίσης απαντώνται πόροι με ιδιαίτερες δυνατότητες τουριστικής αξιοποίησης όπως Ιαματικές πηγές (Λουτράκι κ.α), κέντρα χειμερινού τουρισμού (Ορος Βορράς Καϊμάκτσαλαν), καθώς και κέντρα ειδικών αθλητικών ενδιαφερόντων (Παναγίτσα Ανεμοδρόμιο). Πίνακας 6 : Συνοπτικά τα κυριότερα σημεία ενδιαφέροντος του Ν. Πέλλας Φυσικές Περιοχές ιδιαίτερου Κάλλους Περιοχές Αρχαιολογικού - Ιστορικού Πολιτισμικού ενδιαφέροντος > Καταρράκτες Έδεσσας > Όρος Βόρρας (Καϊμάκτσαλαν) > Αρχαία Πέλλα > Μακεδονικοί τάφοι περιοχής > Περιοχή Λουτρών Λουτρακιού Γιαννιτσών - Πέλλας (Πόζαρ) > Ραχώνα ( Προϊστορ. Ευρήματα) > Λίμνες Βεγορίτιδα Άγρα > Όρη Βέρμιο - Πάϊκο - Τζένα > Λουτράκι (Σπηλαιολογικό πάρκο) > Μονή Αγ. Ιλαρίωνα > Ποτάμια Ν. Πέλλας > Μαύρο Δάσος Χώροι ειδικών ενδιαφερόντων : τουριστικών - αθλητικών δραστηριοτήτων και ειδικών Στο Νομό Πέλλας βρίσκεται σε εξέλιξη ένα από τα μεγαλύτερα αναπτυξιακά προγράμματα αξιοποίησης του συμπλέγματος. Περιλαμβάνει το Χιονοδρομικό Κέντρο Βόρρας (όρος Βόρρας - Υψηλότερη κορφή 2524μ.), τη Λίμνη Βεγορίτιδα, το Αεραθλητικό κέντρο Παναγίτσας, τα Ιαματικά Λουτρά Λουτρακιού Αλμωπίας και τον Υγροβιότοπο Άγρα - Νησιού - Βρυτών. Το έργο είναι μοναδικό ως προς τον χαρακτήρα του για τα Ελληνικά δεδομένα και ίσως ένα από τα ελάχιστα σε Ευρωπαϊκή κλίμακα αφού σε μια περιοχή ακτίνας 20 χιλιομέτρων αναπτύσσεται σημαντικός αριθμός συμπληρωματικών δραστηριοτήτων όπως χιονοδρομία, ορειβασία, αεραθλητισμός, ναυταθλητισμός, θερμαλιστικός τουρισμός, mountain bike, αγροτουρισμός, κ.α. οι οποίες χαρακτηρίζονται εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Σαν αγροτουρισμό μπορούμε να χαρακτηρίσουμε κάθε δραστηριότητα, παροχή υπηρεσιών και αγαθών που αναπτύσσονται στον αγροτικό χώρο. Παρακάτω στο Κεφάλαιο 3 ακολουθεί λεπτομερής ανάλυση των κυριότερων σημείων ενδιαφέροντος του Νομού Πέλλας

19 1.4. ΟΙ ΔΗΜΟΙ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΠΕΛΛΑΣ Ο νομός Πέλλας από το έτος 1997 και με την εφαρμογή του «Προγράμματος I. Καποδίστριας» χωρίζεται διοικητικά σε 11 δήμους4: Πίνακας 7: Δήμοι Νομού Πέλλας σύμφωνα με το Πρόγραμμα «Καποδίστριας» Δήμος Έδρα Τ.Κ. Δήμ. Αρ.Τηλ,Προθ. Δήμος Αριδαίας Αριδαία Δήμος Βεγορίτιδας Άρνισσα Δήμος Γ ιαννιτσών Γιαννιτσά Β ΒΗΗΗΗΗΗΗΒΗμΚ Δήμος Έδεσσας Έδεσσα Δήμος Εξαπλατάνου Εξαπλάτανος : ιιιίτμ ιμ Ι Ι μ U H B Δήμος Κρύας Βρύσης Κρύα Βρύση Δήμος Κύρρου Μυλότοπος Λò * Ό5 Β Β Ι^Β Β Δήμος Μ. Αλεξάνδρου Γ αλατάδες Δήμος Μενηίδος Κοιλτι Δήμος Πέλλας Πέλλα Δήμος Σκύδρας Σκύδρα * Ο νομός Πέλλας κατά το παρελθόν και μέχρι το έτος 1997 και την εφαρμογή του «Προγράμματος Ι.Καποδίστριας», χωρίζονταν σε 3 επαρχίες: Αλμωπία, Γιαννιτσά και Έδεσσα. 4 Wikipedia

20 Σύμφωνα με το Νόμο «Καλλικράτη» (Ν. 3852/2010) ο Νομός Πέλλας διαμορφώνεται ως εξής : Α. Συνιστώνται οι κατωτέρω δήμοι: 1. Δήμος Έδεσσας με έδρα την Έδεσσα αποτελούμενος από τους δήμους α. Βεγορίτιδας και β. Έδεσσας, οι οποίοι καταργούνται. 2. Δήμος Αλμωπίας με έδρα την Αριδαία αποτελούμενος από τους δήμους α. Αριδαίας και β. Εξαπλατάνου, οι οποίοι καταργούνται. 3. Δήμος Σκύδρας με έδρα τη Σκόδρα αποτελούμενος από τους δήμους α. Μενηίδος και β. Σκύδρας, οι οποίοι καταργούνται. 4. Δήμος Πέλλας με έδρα τα Γιαννιτσά και ιστορική έδρα την Πέλλα αποτελούμενος από τους δήμους α. Γιαννιτσών β. Κύρρου γ. Πέλλας δ. Κρύας Βρύσης και ε. Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι οποίοι καταργούνται. Χάρτης 2 : Ο Νομός Πέλλας με τους Νέους Δήμους του Καλλικράτη 5 5 Εφημερίς της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τεύχος πρώτο, αρ. φύλλου 87, 7 Ιουνίου νόμος υπ αριθ

21 1.4.1 Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΚΑΤΑ ΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ6 Ο Νομός Πέλλας με σύνολο 145,797 κατοίκους αποτελεί τον 19 νομό σε πληθυσμό. Το σύνολο του πληθυσμού συγκεντρώνεται σε 11 διαφορετικούς δήμους με το 40% περίπου να κατοικεί στους δήμους Γιαννιτσών και Έδεσσας. Το 50,26% επί του συνολικού πληθυσμού του νομού αποτελεί αστικό πληθυσμό ενώ το υπόλοιπο 49,74% αγροτικό πληθυσμό. 6 Πίνακας8 : Σύνολο και Ποσοστά του Συνολικού Πληθυσμού του Ν. Πέλλας ; ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΔΗΜΟΥ È - " ΣΥΝΟΛΟ ΑΣΤΙΚΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ % ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ % ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ Δ. ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ ,39 6,61 ' 1 Δ. ΕΔΕΣΣΑΣ ,51 26,49 Δ. ΚΡΥΑΣ ΒΡΥΣΗΣ ,54 40,46 Δ. ΚΥΡΡΟΥ ,26 6 5,7 4 Δ. ΠΕΛΛΑΣ ,58 66,42 Δ. ΣΚ ΥΔΡΑΣ ,46 67,54 Δ. ΑΡΙΔΑΙΑΣ ,99 70,01 φ T-''- -. ; f 11 J 1... Δ. ΜΕΓΑΛΟΥ ,27 Δ. ΒΕΓΟΡΓΠΔΑΣ ,00 100,00 Δ, E a ΑΠΛΑΤ ΑΝΟΥ ,00 100,00 Δ. ΜΕΝΗΙΔΟΣ ,00 100,00 ΣΥΝΟΛΑ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΠΟΣΟΣΤΟ 50,26% 49,74% 6 Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τ.Ε.Ι. Πειραιά (

22 1.5 ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΠΕΛΛΑΣ7 Το σιδηροδρομικό δίκτυο αλλά και η πρόσβαση μέσω οδικού δικτύου (οδικώς) είναι οι κύριοι τρόποι πρόσβασης στο νομό Πέλλας. Ακτοπλοϊκώς και αεροπορικώς, ο νομός εξυπηρετείται από το αεροδρόμιο «Μακεδονία» και από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης ΟΔΙΚΩΣ Η πρόσβαση στο νομό μπορεί να γίνει με τη χρήση αυτοκινήτου μέσω του υπάρχοντος οδικού δικτύου. Ο καλύτερος τρόπος να εξερευνήσετε την Πέλλα είναι να διαθέτετε δικό σας μεταφορικό μέσο, μια και είναι αρκετά μεγάλη με πολλές φυσικές ομορφιές, αξιόλογα μνημεία και αξίζει τον κόπο να επισκεφθείτε μέρη που δεν φθάνουν οι τοπικές συγκοινωνίες και οι οργανωμένες εκδρομές. Οδική Συγκοινωνία Θεσσαλονίκη-Έδεσσα > Η σύνδεση Θεσσαλονίκης - Έδεσσας, γίνεται οδικά ακολουθώντας τον αυτοκινητόδρομο Ε 86 (Θεσσαλονίκης-Έδεσσας), χιλιομετρικής απόστασης 89 km και διάρκειας περίπου μίας (1) ώρας και εικοσιεννέα (29) λεπτά. 4 Εικόνα 5: Κομμάτι του αυτοκινητόδρομου Ε86 Αθήνα - Έδεσσα > Η σύνδεση Αθήνα - Έδεσσα γίνεται οδικά ακολουθώντας τον αυτοκινητόδρομο Ε 75 ( Νέα Εθνική οδός Αθηνών - Θεσσαλονίκης ), προσοχή Δρόμος με ελεγχόμενα Διόδια, πάρτε την έξοδο στο Α2/Ε 90/ Εγνατία οδός προς Κοζάνη/Βέροια, στην συνέχεια πάρτε την έξοδο 14 προς Βεργίνα/Βέροια, στρίψτε δεξιά στην οδό Διαδρομή 4 και συνεχίστε στην οδό Περιφερειακής Βέροιας, τέλος ακολουθείστε την οδό Βέροιας-Έδεσσας και στη συνέχεια Έδεσσας-Νάουσας. Χιλιομετρική απόσταση 553 km και διάρκεια περίπου έξι (6) ώρες και οκτώ (8) λεπτά

23 Αλεξανδρούπολη - Έδεσσα > Η σύνδεση Αλεξανδρούπολης - Έδεσσας γίνεται οδικά ακολουθώντας την οδό Εγνατίας Οδού-Αλεξανδρούπολης, στη συνέχεια πάρτε τη βοηθητική οδό προς Ε 90, πάρτε την έξοδο προς Ξάνθη Δυτικά/Καβάλα/2, μπείτε στον αυτοκινητόδρομο Ε 90/Κόμβος Ξάνθης Δυτικός και συνεχίστε για να ακολουθήσετε τον Ε 90, στρίψτε αριστερά στην οδό Διαδρομή 2/Ε90/Καβάλας-Ξάνθης, πάρτε την έξοδο στο Α2/Ε90/Εγνατία Οδός προς Αθήνα, πάρτε την έξοδο 22 προς Θεσσαλονίκη, συνεχίστε στην οδό Ε 89/Θεσσαλονίκης-Έδεσσας. Χιλιομετρική απόσταση 391 km και διάρκεια περίπου τέσσερις (4) ώρες και πενήντα (50) λεπτά. Επίσης, υπάρχει σιδηροδρομική σύνδεση μέσω Σκύδρας - Βέροιας - Νάουσας με καθημερινές και πολύ συχνές συνδέσεις. Το δίκτυο είναι πλέον νέο και αξίζει τον κόπο να δείτε τη φύση εάν κάνετε τουριστική περιήγηση. Χρόνος Μετάβασης περίπου 1 ώρα και 15 λεπτά ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑ Θεσσαλονίκη - Έδεσσα > Η σύνδεση Θεσσαλονίκη - Έδεσσα γίνεται με αμαξοστοιχία που περνά από τις πόλεις Βέροια, Νάουσα, Σκόδρα. Το σιδηροδρομικό δίκτυο είναι νέο και σε περίπτωση που το επιλέξετε θα απολαύσετε μια διαδρομή μέσα από την φύση, διάρκειας μίας (1) ώρας και δεκαπέντε (15) λεπτών. Εικόνα 6: Σημείο Σιδηροδρομικού Δικτύου στο Ν. Πέλλας Αθήνα - Έδεσσα > Η σύνδεση Αθήνα - Έδεσσα δεν γίνεται απευθείας, αλλά με άμεση ανταπόκριση στο Πλατύ Ημαθίας. Οι αμαξοστοιχίες είναι σύγχρονες και μπορείτε να ταξιδέψετε νύχτα επιλέγοντας μία δίκλινη ή τετράκλινη κουκέτα και να φτάσετε στον προορισμό σας νωρίς το πρωί, αφού η διαδρομή διαρκεί περίπου επτά (7) ώρες και τριάντα (30) λεπτά

24 Αλεξανδρούπολη - Έδεσσα > Η σύνδεση Αλεξανδρούπολη - Έδεσσα δεν γίνεται απευθείας, αλλά η αμαξοστοιχία φτάνει μέχρι την Θεσσαλονίκη, όπου η διαδρομή διαρκεί πέντε (5) ώρες εάν επιλέξετε την γρήγορη αμαξοστοιχία και έξι (6) ώρες με την αργή, στην συνέχεια επιβιβάζεστε σε άλλη αμαξοστοιχία από τον σιδηροδρομικό σταθμό της Θεσσαλονίκης με τελικό προορισμό την Έδεσσα. Από εκεί η διαδρομή διαρκεί μία (1) ώρα και δεκαπέντε (15) λεπτά ΑΚΤΟΠΛΟΪΚΗΣ Η λιμενική σύνδεση της Πέλλας γίνεται μέσω του Λιμένα "Μακεδονία" της Θεσσαλονίκης. Οι μετακινήσεις από το λιμένα με κατευθύνσεις τον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό του ΟΣΕ και τον κεντρικό σταθμό λεωφορείων γίνονται κυρίως με χρήση ΤΑΞΙ. Εικόνα 7: Άποψη Λιμένα Θεσσαλονίκης ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑ Η αεροπορική σύνδεση της πόλης γίνεται μέσα από το αεροδρόμιο "Μακεδονία". Μετακινήσεις από το αεροδρόμιο γίνονται με ΤΑΞΙ ή αστικά λεωφορεία με κατευθύνσεις τον κεντρικό σταθμό του ΟΣΕ και τον κεντρικό σταθμό λεωφορείων. Εικόνα 8: Άποψη αεροδρομίου «Μακεδονία» στη Θεσσαλονίκη

25 1.6. ΦΟΡΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ Μεγάλο ρόλο στην τουριστική, εμπορική και κατά συνέπεια οικονομική κατάσταση του νομού Πέλλας παίζουν κάποιοι συγκεκριμένοι φορείς ανάπτυξης όπως το Επιμελητήριο Πέλλας που φροντίζει να προωθεί τα τοπικά προϊόντα του νομού, το Πανεπιστήμιο Δ. Μακεδονίας με έδρα την Έδεσσα, οι Αγροτικοί Συνεταιρισμοί και η Ομοσπονδία Εμπορικών Συλλόγων Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΠΕΛΛΑΣ ο Το Επιμελητήριο Πέλλας ιδρύθηκε το 1981 με το Προεδρικό Διάταγμα 153/ Έχει έδρα την Έδεσσα, 25ης Μαρτίου 13. Βάσει του Νόμου διοικείται από αιρετό 21 μελές Διοικητικό Συμβούλιο και 5 μελή Διοικητική Επιτροπή. Σήμερα αριθμεί Ενεργές επιχειρήσεις μέλη του Επιμελητηρίου Πέλλας. ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΠΕΛΛΑΣ CHAMBER OF PELLA Εικόνα 9:Το σήμα του Επιμελητηρίου Πέλλας Το Επιμελητήριο Πέλλας λειτουργεί ως ο κύριος αντιπρόσωπος των τοπικών παραγωγών σε διεθνή φόρα και εκθέσεις. Διοργανώνει κάθε χρόνο σεμινάρια συμβουλευτικού χαρακτήρα για τους επιχειρηματίες της περιοχής και φροντίζει να προωθεί τα τοπικά προϊόντα σε διάφορες αγορές του εσωτερικού και εξωτερικού. Οι συχνές επιχειρηματικές αποστολές που διοργανώνονται καθιστούν γνωστά τα γεωργικά προϊόντα σε διάφορες γωνιές της υφηλίου και καθιστούν τη γεωργική βιομηχανία της Πέλλας ανταγωνιστικότερη. Μόνο την τελευταία χρονιά έχουν διοργανώσει και συμμετάσχει σε πάνω από 10 εκθέσεις και έχουν οργανώσει-συμμετάσχει σε επιχειρηματικές αποστολές σε Αίγυπτο, Κροατία, Λίβανο, Ρωσία, Ινδία καθώς και με Σαουδική Αραβία (στην Αθήνα) και Τυνησία (στη Θεσσαλονίκη). 8 8 Διαδικτυακάς τόπος Επιμελητηρίου Πέλλας

26 Σημαντικό επίσης είναι το έργο του Επιμελητηρίου Πέλλας όσον αφορά την ενημέρωση των τοπικών επιχειρηματιών για Προκυρήξεις-Διαγωνισμούς, Χρηματοδοτήσεις- Επιδοτήσεις και σχετικά με το Νομικό-Φορολογικό Πλαίσιο που πρέπει να ακολουθήσουν οι επιτηδευματίες του νομού ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Δ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ9 (ΕΔΡΑ: ΈΔΕΣΣΑ) Εικόνα 10,11 : Εξωτερικές Απόψεις του τμήματος Μάρκετινγκ του Πανεπιστημίου Δ" Μακεδονίας Ιστορία του Τμήματος Το Τμήμα Μάρκετινγκ και Διοίκησης Λειτουργιών είναι ένα από τα δύο νεότερα Τμήματα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Ιδρύθηκε το καλοκαίρι του 2004 (ΦΕΚ 138/ Δυνατότητες Απασχόλησης Πτυχιούχων του Τμήματος Οι απόφοιτοι του Τμήματος αναμένεται να απορροφηθούν σχετικά εύκολα από τις επιχειρήσεις και τους Οργανισμούς, αφού θα πλεονεκτούν σε σχέση με αποφοίτους άλλων οικονομικών τμημάτων στους παρακάτω τομείς: Μάρκετινγκ Έρευνα Αγοράς Εταιρική Επικοινωνία Διαφήμιση Δημόσιες Σχέσεις Πωλήσεις Εξαγωγές Δίκτυα Διανομής Διοίκηση Παραγωγής 9 9 Διαδικτυακάς τόπος Πανεπιστημίου Δ. Μακεδονίας

27 Διοίκηση Εφοδιαστικής Αλυσίδας (Logistics) Διοίκηση της Ποιότητας Προγραμματισμό Παραγωγής Διαχείριση Αποθεμάτων Οι απόφοιτοι του Τμήματος θα μπορούν να απασχοληθούν επίσης, ως σύμβουλοι επιχειρήσεων - ελεύθεροι επαγγελματίες ή ακόμα να ξεκινήσουν τη δική τους επιχείρηση. Τέλος θα έχουν τη δυνατότητα συνέχισης σπουδών σε μεταπτυχιακό επίπεδο εξειδίκευσης σε επιμέρους γνωστικά αντικείμενα του Τμήματος τους. Σύμφωνα με το υπ'αριθμόν 527/ έγγραφο του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, οι πτυχιούχοι του Τμήματος Μάρκετινγκ και Διοίκησης Λειτουργιών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, γίνονται μέλη στο Οικονομικό Επιμελητήριο ΑΓΡΟΤΙΚΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Άρνισσας «Καϊμακτσαλάν10» ΟΠ ΕΓΑ, είναι πρωτοβάθμια Συνεταιριστική οργάνωση και συστάθηκε από παραγωγούς μέλη του πρωτοβάθμιου Συνεταιρισμού Άρνισσας Συν. Π.Ε., ο οποίος ιδρύθηκε το 1927 με την επωνυμία Γ.Π.Σ. Άρνισσας. Δραστηριοποιείται στον κλάδο των οπωροκηπευτικών στην περιοχή μεταξύ της λίμνης Βεγορίτιδας και του όρους Βόρας για περισσότερα από 25 χρόνια δίνοντας όραμα και προοπτική στους τοπικούς παραγωγούς για συνέχεια και ανοδική εξέλιξη, πρόοδο και ευημερία των παραγωγών της τοπικής κοινωνίας. Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Αρνισσας είναι μέλος της διακρατικής Κοινοπραξίας Ομάδας Παραγωγών «SOCRATES» η οποία έχει έδρα το CROTONE της Νοτίου Ιταλίας. Οι παραγωγοί μέλη ασχολούνται με την καλλιέργεια φρούτων όπως, μήλα, ροδάκινα (συμπύρηνα και επιτραπέζια), νεκταρίνια, αχλάδια, κεράσια, σταφύλια αλλά και κηπευτικών (πατάτα, σπαράγγια, ντομάτα, λάχανα κλπ). Οι δραστηριότητες που ασκεί σήμερα ο συνεταιρισμός Άρνισσας είναι η παραγωγή και εμπορία Πιστοποιημένων και Συμβατικών οπωροκηπευτικών προϊόντων, η εφαρμογή πιστοποιημένου συστήματος Ολοκληρωμένης διαχείρισης Παραγωγής Κερασιών και Β. Ροδάκινων, εγκατάσταση και εφαρμογή συστημάτων ISO 9001:2000 & H.A.C.C.P., έχει οργανωμένο Γεωτεχνικό τμήμα Τεχνικής Υποστήριξης Παραγωγών,πραγματοποιεί εκπαιδευτικές και επιστημονικές ημερίδες, διεξάγει έρευνες σε συνεργασία με αναγνωρισμένου κύρους Ερευνητικά Ιδρύματα, ασχολείται με την αποξήρανση φρούτων και κηπευτικών, ενώ από το 1979 έχει διοργανώσει 10 γιορτές μήλου με

28 πλούσιο πολιτιστικό πρόγραμμα, είναι μέλος του Τοπικού Συμφώνου Αειφορίας Πέλλας, φροντίζει για την προμήθεια φυτοφαρμάκων - λιπασμάτων και αγροτικών εργαλείων για τις ανάγκες των μελών από το 1980, είναι μέλος στο Δίκτυο Τουρισμού & Πολιτισμού STEPFOR+ Ν.Πέλλας. Εικόνες 12, 13 : Εργοστάσια Μεταποίησης στην Άρνισσα ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΔΥΤΙΚΗΣ & ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ11 Η Ομοσπονδία Εμπορικών Συλλόγων Δυτικής & Κεντρικής Μακεδονίας Ιδρύθηκε το 1975 και αναγνωρίσθηκε νόμιμα με την υπ αριθ. 462/1976 απόφαση του πολυμελούς πρωτοδικείου Κοζάνης. Αρχική έδρα της Ομοσπονδίας ήταν η πόλη της Πτολεμαΐδας μέχρι το 1979, από το 1979 έως το 1984 η πόλη της Καστοριάς, από το 1984 έως το 1988 η πόλη της Βέροιας, από το 1988 έως το 1993 η πόλη της Έδεσσας, από το 1993 έως το 1996 η πόλη της Κατερίνης, από το 1996 έως το 2000 η πόλη της Πτολεμαΐδας και από 15 Οκτωβρίου 2000 η πόλη της Βέροιας. Σύλλογοι νομού Πέλλας, της Ομοσπονδίας: 1. Εμπορικός Σύλλογος Δήμου Πέλλας 2. Εμπορικός-Επαγγελματικός- Βιοτεχνικός Σύλλογος Αριδαίας 3. Εμπορικός Σύλλογος Γιαννιτσών 4. Εμπορικός Σύλλογος Έδεσσας 5. Σύλλογος Εμπόρων - Επαγγελματιών & Βιοτεχνών Κρύας Βρύσης & Περιχώρων " Η ΕΝΩΣΗ " 6. Εμπορικός Σύλλογος Δήμου Πέλλας 7. Εμπορικός Σύλλογος Σκύδρας 11 (Ομοσπονδία Εμπορικών Συλλόγων Δυτικής & Κεντρικής Μακεδονίας)

29 1.7. ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ - ΤΟΠΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ Ο Νομός Πέλλας είναι πλούσιος τόσο σε τοπικά προϊόντα όσο και σε τοπικές γιορτές και έθιμα. Έτσι η περιφέρεια της Πέλλας αποτελεί μοναδικό πολιτιστικό σημείο σε όλη την Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου διοργανώνονται γιορτές σε όλη την επικράτεια της Πέλλας σε αντιστοιχία με τις αγροτικές εργασίες του πληθυσμού. Πολλές από αυτές τις γιορτές αποτελούν συνέχεια αρχαίων παραδόσεων ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ - ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΤΟΠΙΚΑ ΦΑΓΗΤΑ Εικόνα 14: Άποψη από τα τοπικά προϊόντα του Ν. Πέλλας Η ζωή των κατοίκων του νομού Πέλλας έχει άμεση σχέση με την παραγωγή των τοπικών προϊόντων και κατ επέκταση με την τοπική γαστρονομία. Ξακουστές οι κόκκινες πιπεριές Αριδαίας «τσούσκες ή πιπεριές Μπαχόβου», φημίζονται για τη γεύση, το άρωμα και τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Αυτούσιες ή επεξεργασμένες - σε μορφή πλούσιου πολτού ή μυρωδάτης πάπρικας- χρησιμοποιούνται σε αφθονία στα τοπικά πιάτα. Πασίγνωστα είναι τα τραγανά κεράσια Εδέσσης «Βοδενών». Τόσο αυτά, όσο τα ροδάκινα και τα υπόλοιπα φρούτα που παράγονται στον νομό, κυκλοφορούν ως γλυκά του κουταλιού, χρησιμοποιώντας παλιές συνταγές, των γιαγιάδων, προσαρμοσμένες όμως στα σημερινά δεδομένα. Στα ορεινά, οι κτηνοτρόφοι παράγουν νόστιμα κρέατα, εξαιρετικά τυριά, όπως ο αλμυρός μπάτσος, το κασέρι και υπέροχο πρόβειο γιαούρτι. Ιδιαίτερα γευστικά και τα χωριάτικα λουκάνικα με πράσο και αρωματικά φυτά. Οι κυνηγοί δεν παραπονιούνται για έλλειψη θηραμάτων

30 Στα νότια πεδινά καλλιεργούνται τα δημητριακά από τα οποία φτιάχνονται χειροποίητα ζυμαρικά όπως κουσκούς, τραχανάς, πέτουρα κ.α. Κορυφαία και με ιδιαίτερη θρεπτική αξία τα τρυφερά σπαράγγια Αλμωπίας, ενώ άγρια χόρτα, σπανάκια, πράσα, κρεμμυδάκια, άνηθος, αγκινάρες, γλιστρίδες... φτάνουν στο τραπέζι (ανάλογα με την εποχή) φρέσκα ή μέσα σε υπέροχες πίτες. Το γλυκοφάγωτο κοκκάρι, ψιλό ή χοντρό «στιφάδο», οι πατάτες και τα μικρόκοκκα φασόλια «παπούδα» συμμετέχουν σε πολλά τοπικά πιάτα. Στα υψώματα γύρω από τα Γιαννιτσά, στην Πελλαία Γη της αρχαιότητας παράγονται οι Τοπικοί Οίνοι Πέλλας. Ένα ελαφρύ, φρουτώδες λευκό, ένα ροζέ με γεύση φρεσκάδας κι ένα πλούσιο σε χρώμα και σώμα, ερυθρό. Ονομαστό είναι και το Μακεδονικό τσίπουρο που από τον Οκτώβρη μέχρι και τα Χριστούγεννα, παράγεται στα καζάνια της περιοχής... τρυπώντας με το έντονο άρωμά του τα ρουθούνια των κατοίκων και των επισκεπτών. Η περιοχή των Γιαννιτσών είναι ενταγμένη στο οινοπαραγωγικό και αγροτοτουριστικό δίκτυο των «Δρόμων του Κρασιού της Βορείου Ελλάδος» ΤΟΠΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ Στο Νομό Πέλλας διοργανώνεται πλήθος, μοναδικών στην Ελλάδα, εκδηλώσεων κατά τη διάρκεια όλου του έτους. Έτσι ο τουρίστας όποιο χρονικό διάστημα και όποια πόλη του νομού να επισκεφθεί, θα μπορέσει να απολαύσει κάποιον από τους δεκάδες παραδοσιακούς εορτασμούς. Στον παρακάτω πίνακα παραθέτουμε τις κυριότερες τοπικές εορτές καθώς και τους τόπους διοργάνωσής τους

31 'Ονομα Δήμος 1. Ανθοέκθεση-ΑνθοΕδεσσα Έδεσσα 2. Αποκριές Έδεσσα 3. Γιορτή Κερασιού Άγρας 4. Γιορτή Μήλου Άρνισσα 5. Γιορτή Τσίπουρου Μεσημέρι 6. Γιορτή Τσίπουρου Πιπεριά 7. Έθιμα του Δήμου Μενηίδος Γ ιαννιτσά 8. Εικαστικές Τέχνες Έδεσσα 9. Εκδηλώσεις στο Δήμο Αριδαίας Αριδαία 10. Εκδηλώσεις στο Δήμο Εξαπλατάνου Εξαπλάτανος 11. Εκδηλώσεις στο Δήμο Κρύας Βρύσης Γιαννιτσά 12. Η Σούρβα, Η Σίρνιτσα, Η Γιορτή Κάστανου Όρμα 13. Ιούλιος - Αύγουστος Έδεσσα 14. Μικρασιατική Βραδιά Περαία 15. Οι "φωτιές" των Χριστουγέννων Παλιός Άγιος Αθανάσιος 16. Πανηγύρι Αγίου Τρύφωνα Φλαμουριά 17. Πανηγύρι Προφήτη Ηλία Άψαλος 18. Παραδοσιακές Εκδηλώσεις Έδεσσα 19. Πολιτιστικό Καλοκαίρι Έδεσσα Πίνακας 9: Οι κυριότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις του Ν. Πέλλας

32 Ακολουθεί αναλυτικότερη παράθεση των τοπικών εορτών του Νομού Πέλλας Η Ανθοκομική Έκθεση Έδεσσας είναι μια περιβαλλοντική εκδήλωση, ένας τόπος εκπαίδευσης και αγάπης για το πράσινο αλλά και γνώσης για τα παιδιά και τους μεγάλους που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις αρχές Μαϊου. Εικόνα 15: Άποψη από Ανθοκομική Έκθεση στην Έδεσσα Η ανθο-έκθεση λαμβάνει χώρα στο πάρκο Καταρρακτών και αποτελεί το πανηγύρι των λουλουδιών για την πόλη της Έδεσσας. Είναι μια Έκθεση που με τα χρόνια παρουσίασε σημαντική εξέλιξη ως προς τις δραστηριότητές της αλλά και στη συμβολή της ανάπτυξης της αγάπης για τα λουλούδια και το περιβάλλον των πολιτών. Στο πάρκο Καταρρακτών στήνονται περίπτερα πώλησης από συμμετέχοντες φυτωριούχους από όλη τη Βόρεια Ελλάδα ενώ κατά τη διάρκεια της ανθοέκθεσης πραγματοποιούνται μουσικές εκδηλώσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και αναφορές στην παράδοση (Ανθεστήρια, έκθεση σκιάχτρων κλπ). 2. Αποκριές: Εικόνα 16: Καρναβάλι στην Έδεσσα

33 Καθ όλη τη διάρκεια του έτους, στο νομό Πέλλας, με την πλούσια πολιτιστική και λαογραφική κληρονομιά, πραγματοποιούνται τοπικές εκδηλώσεις που σκοπό έχουν αφενός να διατηρήσουν και να διαδώσουν τις τοπικές λαϊκές παραδόσεις στις νεότερες γενιές και αφετέρου να διασκεδάσουν ντόπιους και ξένους με την πλούσια μουσική και χορευτική παράδοση της περιοχής. Παράλληλα με τις παραδοσιακές εκδηλώσεις, και άλλα πολιτιστικά γεγονότα λαμβάνουν χώρα στο νομό, προσφέροντας στους κατοίκους και τους επισκέπτες της περιοχής μοναδικές στιγμές. Κάθε χρόνο, τις μέρες της Αποκριάς, οργανώνονται εκδηλώσεις με παραδοσιακό καρναβάλι στην Έδεσσα, στη Σκύδρα και την Κρύα Βρύση. Οι γιορτές της Αποκριάς ήταν ανέκαθεν μέρος της ζωής των κατοίκων της περιοχής, με πλούσια λαογραφικά στοιχεία που έχουν αφήσει μέχρι τις μέρες μας έντονα σημάδια. Την Κυριακή της Τυρινής, πριν την Καθαρά Δευτέρα, μπορείτε να παρακολουθήσετε, στο τελευταίο αποκριάτικο γλέντι στην Έδεσσα, το παραδοσιακό έθιμο «Λάμκες» και το κάψιμο του βασιλιά Καρνάβαλου στο κέντρο της πόλης. Η αυλαία πέφτει με τη Γιορτή του Χαρταετού, την Καθαρά Δευτέρα, στο Λόφο 606, στη Γαβαλιώτισσα, στα Χίλια Πεύκα και με τον Σύλλογο «Φίλοι του βουνού» στο κέντρο της πόλης, καθώς και στο Αεραθλητικό Κέντρο της Παναγίτσας. Χορός, τοπική μουσική και φασολάδα συνοδεύουν τη λήξη της Αποκριάς. 3. Γιορτή Κερασιού Το Ελληνικό Φεστιβάλ Κερασιού, όπως έχει μετονομασθεί η "Γιορτή Κερασιού", είναι μια πετυχημένη γιορτή που πραγματοποιείται τα τελευταία είκοσι χρόνια στον Άγρα, με σκοπό να προβάλλει το εξαιρετικό κεράσι της περιοχής. Στο δήμο Έδεσσας παράγεται περίπου το 60% των κερασιών του νομού Πέλλας. Δικαιολογημένα, λοιπόν, η πόλη γιορτάζει και τιμά το γλυκό αυτό φρούτο! Για πολλούς, θεωρείται η πιο γλυκιά γιορτή του χρόνου και πραγματοποιείται το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Ιουνίου. Η περιοχή και οι κάτοικοί της υποδέχονται τη νέα σοδειά με μια φιλόξενη και παραδοσιακή γιορτή, γεμάτη κέφι, με παραδοσιακούς ρυθμούς και πολλά πολιτιστικά δρώμενα. Με τη συμμετοχή όλων των επίσημων φορέων, με λαϊκά και έντεχνα ακούσματα, με παραδοσιακή μουσική και χορούς αλλά και με πολλές ακόμα δραστηριότητες, στήνεται ένα πανηγύρι που παρασύρει ολόκληρη την πόλη στους χαρούμενους ρυθμούς του

34 Εικόνα 17: Γιορτή Κερασιού στον Άγρα Στη Γιορτή Κερασιού επισκέπτες από όλη την Ελλάδα δοκιμάζουν διάφορες ποικιλίες κερασιού αλλά και πολλές συνταγές των κατοίκων που τα σερβίρουν και τα απολαμβάνουν με το δικό τους μοναδικό τρόπο! Γεύονται το υπέροχο γλυκό του κουταλιού, τις κομπόστες και τα παραδοσιακά λικέρ που φτιάχνουν οι ντόπιοι, ενημερώνονται για την παραγωγή του υπέροχου αυτού φρούτου και γνωρίζουν από κοντά τον παραδοσιακό τρόπο ζωής των κατοίκων. Στη Γιορτή Κερασιού, με τις εκθέσεις προϊόντων θα εμπλουτίσεται ακόμα περισσότερο τις εμπειρίες σας ενώ, παράλληλα, θα βρείτε ενημερωτικά περίπτερα και κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιού. Εικόνα 18: Γιορτή Κερασιού Οι οικισμοί που ασχολούνται κυρίως με την παραγωγή κερασιών είναι οι εξής: Άγρας, Αγία Φωτεινή, Βρυττά, Καρυδιά, Κερασιά, Κλησοχώρι, Καισαριανά, Άύκοι, Μαργαρίτα, Μεσημέρι, Νησί, Πλατάνη, Προάστιο, Ριζάρι, Σάμαρι, Σωτήρα, και Φλαμουριά. 4. Η Γιορτή Μήλου είναι μια πετυχημένη γιορτή που πραγματοποιείται τα τελευταία δέκα χρόνια στην Άρνισσα, στα τέλη Σεπτέμβρη, με σκοπό να προβάλλει τα εξαιρετικής ποιότητας μήλα της περιοχής. Στην Άρνισσα η μηλιά καλλιεργείται για περισσότερα από 50 χρόνια. Τα μήλα διατηρούνται πολύ εύκολα και εκτός του ότι τρώγονται σαν φρέσκα φρούτα,

35 χρησιμοποιούνται και για την κατασκευή μαρμελάδων και άλλων αποξηραμένων γλυκισμάτων. Ο χυμός τους μπορεί να προσφερθεί σαν ποτό, ενώ όταν συμπυκνωθεί και είναι πολύ γλυκός μπορούμε να πάρουμε από αυτόν ένα υδατάνθρακα που χρησιμοποιείται για τις καραμέλες. Η περιοχή και οι κάτοικοι της Άρνισσας υποδέχονται τη νέα σοδειά με μια φιλόξενη και παραδοσιακή γιορτή, γεμάτη κέφι, με παραδοσιακούς ρυθμούς και πολλά πολιτιστικά δρώμενα. Τη διοργάνωση αναλαμβάνει ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Άρνισσσας με την συμμετοχή πολλών πολιτιστικών συλλόγων της περιοχής, με λαϊκά και έντεχνα ακούσματα, με παραδοσιακή μουσική και χορούς. Στη Γιορτή Μήλου μπορείτε να δοκιμάσετε διάφορες ποικιλίες μήλου αλλά και πολλές παραδοσιακές συνταγές εδεσμάτων που φροντίζουν να φτιάξουν οι κάτοικοι της Άρνισσας την ημέρα αυτή για τους επισκέπτες. Γευτείτε όλες τις ποικιλίες μήλων, τις κομπόστες και χυμούς που φτιάχνουν οι ντόπιοι, ενημερωθείτε για την παραγωγή του υπέροχου αυτού φρούτου και γνωρίστε από κοντά τον παραδοσιακό τρόπο ζωής των κατοίκων. Στη Γιορτή Μήλου, με τις εκθέσεις προϊόντων θα εμπλουτίσεται ακόμα περισσότερο τις εμπειρίες σας ενώ, παράλληλα, θα βρείτε ενημερωτικά περίπτερα και κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιού. Οι οικισμοί που ασχολούνται κυρίως με την παραγωγή μήλων είναι οι εξής: Άρνισσα, Κερασιά, Περαία, Ζέρβη, Άγιος Αθανάσιος, Πλατάνη, και Παναγίτσα. 5. Γιορτή Τσίπουρου (Μεσημέρι) Οι δύο τελευταίοι μήνες του χρόνου είναι αφιερωμένοι στην παραγωγή του τσίπουρου. Ολόκληρη η Έδεσσα γιορτάζει στο γλυκό αναβρασμό, καθώς το "φρέσκο ύδωρ" βράζει μέσα στα παραδοσιακά καζάνια και οι κάτοικοι πρώτοι παίρνουν μυρωδιά από τις εκπλήξεις και τις υποσχέσεις της νέας παραγωγής! Εδώ οι γιορτές δεν μετριούνται με τη μέρα αλλά... με το μήνα! Έτσι, το Νοέμβριο στο Μεσηιιέρι οργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις με παραδοσιακά γλέντια, μουσική και χορούς, με παραδοσιακές φορεσιές και συνταγές και φυσικά πολύ... τσίπουρο! 6. Γιορτή Τσίπουρου (Πιπεριά) Κάθε Οκτώβριο και στην Πιπεριά διοργανώνεται η γνωστή «Γιορτή Τσίπουρου», όπου είναι και η περίοδος παραγωγής του. Η γιορτή συνοδεύευεται από γλέντι, παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια και φυσικά πολύ τσίπουρο!!

36 7. Έθιμα του Δήμου Μενηίδος Κόλτε Μπάμπω Το Κόλτε Μπάμπω είναι έθιμο που γιορτάζεται στις 23 Δεκεμβρίου, δύο μέρες πριν τα Χριστούγεννα. Έθιμο καθαρά Μακεδονικό, παλαιότερα γιορταζόταν μόνο από τους εντόπιους της Καλής, με το πέρασμα των χρόνων καθιερώθηκε σε όλο το χωριό. Μικροί και μεγάλοι συμμετέχουν στο άναμμα της φωτιάς και με αρκετό κρασί και φασολάδα στήνουν το χορό γύρω από τη φωτιά. Έπειτα χορεύοντας γυρίζουν στο χωριό φωνάζοντας «ω,ω, κόλτε μπάμπω». Τα μεσάνυχτα όλοι βγάζουν από τις αυλές τους τις γεωργικές καρότσες, (παλιότερα τα κάρα) και τις συγκεντρώνουν γύρω από τη φωτιά. Το κόλτε τελειώνει το ξημέρωμα, όταν τα παιδιά φεύγουν, για να ψάλουν τα κάλαντα. Το ίδιο έθιμο τηρούν και στον οικισμό Προφήτη Ηλία. Το κόλτε μπάμπω ξεκινά από την αρχή της νηστείας των Χριστουγέννων, την 15η Νοεμβρίου μέχρι την παραμονή των Χριστουγέννων. Κάθε βράδυ τα μικρά παιδιά έβγαιναν στο μπαλκόνι και φώναζαν «κόλτε μπάμπω», που σημαίνει στα ντόπια «σφάζουν γιαγιά». Με αυτόν τον τρόπο ειδοποιούσαν ότι ο Ηρώδης σφάζει τα μικρά παιδιά, για να σκοτώσει το Μικρό Χριστό, γιατί φοβόταν μήπως του πάρει τη βασιλεία. Ενώ η φωτιά που άναβαν την παραμονή Χριστουγέννων είχε σκοπό να ζεστάνει το Θείο Βρέφος που θα γεννιόταν σε λίγες ώρες. Σούρβα «Σούρβα» ονομάζεται το έθιμο της Πρωτοχρονιάς που είναι παρόμοιο με το «κόλτε μπάμπω» των Χριστουγέννων. Η διαδικασία είναι πάλι η ίδια, ανάβουν φωτιές και γλεντούν, μόνο που τα εδέσματα τώρα δεν είναι νηστίσιμα. Με το τέλος της βραδιάς τα παιδιά πηγαίνουν να ψάλουν τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς. Κουρμπάνι Το «κουρμπάνι» είναι ένα έθιμο των ντόπιων κατοίκων της Καλής, γιορτάζεται δεκατρείς ημέρες μετά τη γιορτή του Αγίου Αθανασίου, δηλαδή σύμφωνα με το παλιό ημερολόγιο. Είναι ένα είδος προσφοράς στον Άγιο Αθανάσιο και ικεσίας για υγεία και καλή σοδειά. Το κουρμπάνι τελείται στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου, της πρώτης εκκλησίας του χωριού. Εκεί μαζεύονται οι κάτοικοι και σφάζουν, θυσιάζουν ένα (μαύρο) κριάρι ή και περισσότερα στον Άγιο. Τις περισσότερες φορές τα ζώα που θα σφαγιαστούν τάζονται εκ των προτέρων από κάποιους κατοίκους. Κατόπιν το κρέας τεμαχίζεται και μοιράζεται από σπίτι σε σπίτι, ενώ οι κάτοικοι δίνουν ό,τι έχουν ευχαρίστηση ο καθένας για το καλό του σπιτικού του. Το κρέας αυτό πρέπει να μαγειρευτεί και να φαγωθεί στην κάθε οικογένεια το ίδιο βράδυ. Πολλά χρόνια πριν ο τότε ιερέας και κάποιοι κάτοικοι του χωριού θέλησαν να καταργήσουν το έθιμο θεωρώντας το ειδωλολατρικό. Τότε στο χωριό έπεσαν πολλά δεινά και άρχισαν σύμφωνα με μια παράδοση να πεθαίνουν νέα ζευγάρια. Κάποιος

37 χωρικός πάντα κατά την παράδοση ονειρεύτηκε τον Άγιο Αθανάσιο που του είπε ότι, για να σταματήσει το κακό, πρέπει να συνεχίσουν το έθιμο οργώνοντας το χωριό γύρω - γύρω τρεις φορές με δίδυμα ζευγάρια μοσχάρια. Οι κάτοικοι μετανόησαν και ξεκίνησαν ξανά το έθιμο το οποίο εφαρμόζουν μέχρι τις ημέρες μας. Το έθιμο προς τιμή του Αγίου Αθανασίου γιορταζόταν και από τους κατοίκους του Προφήτη Ηλία, όχι μόνο την ημέρα της γιορτής του, αλλά και τις 2 Μαΐου που γιορτάζεται η ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου. Κλύδωνας Έθιμο που γιορτάζεται, με μικρές παραλλαγές, τόσο στην Καλή όσο και στον Προφήτη Ηλία στις 24 Ιουνίου, την ημέρα που γιορτάζεται το Γενέθλιο Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Την πρώτη μέρα άναβαν φωτιά όπου καίγανε και τα λουλούδια της Πρωτομαγιάς. Νέοι και νέες πηδούσανε πάνω από τις φωτιές και βάζανε σκόρδο πάνω στα νύχια τους για το καλό. Το ίδιο βράδυ τα κορίτσια της γειτονιάς μαζεύονταν και έριχναν μέσα σε ένα μπακιρένιο κατσαρολάκι με χερούλι, που το έλεγαν μπακράκ, λουλούδια, ποιηματάκια και ένα δακτυλίδι. Το σκέπαζαν έπειτα με ένα κόκκινο μαντήλι και το κρεμούσαν σε μια αχλαδιά (στην Καλή) ή σε κληματαριά (στον Προφήτη Ηλία). Την επόμενη μέρα συγκεντρώνονταν ξανά και έβαζαν στο νου τους το νέο που αγαπούσαν. Αυτή που γεννήθηκε πρώτη εκείνη τη χρονιά καλυπτόταν με κόκκινο πανί και άνοιγε το μπακράκ. Έπαιρνε στην τύχη ένα από τα ποιηματάκια και το διάβαζε. Όποια το είχε γράψει ήταν τυχερή, γιατί θα πραγματοποιούνταν η ευχή της. Έπειτα τραγουδούσαν τα στιχάκια. Αυτό το έθιμο οι κάτοικοι του Προφήτη Ηλία μας το παραδίδουν με το όνομα «κληματαριά» και δεν είναι άλλο απ" αυτό που ονομάζουν στην Καλή έθιμο του «κλύδωνα». Αποκριές Κατά την περίοδο της Αποκριάς οι νέες κοπέλες έπαιρναν πορτοκάλια στην ποδιά τους και τα πρωινά γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι και μοίραζαν τα πορτοκάλια στους ηλικιωμένους. Με την πράξη αυτή έπαιρναν συγχώρεση από τους ηλικιωμένους για κάθε αμαρτία. Το μεσημέρι όλη η οικογένεια μαζευόταν γύρω από το γιορτινό τραπέζι για το φαγητό. Μετά το γεύμα έβραζαν ένα αυγό και το έκαναν «χάσκα», δηλαδή το κρεμούσαν από κάπου και προσπαθούσαν να το πάρουν με το στόμα, χωρίς να το πιάσουν με τα χέρια όποιος το κατάφερνε και το έτρωγε αυτός θα ήταν ο πιο υγιής. Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς καρναβάλια γυρνούσαν στο χωριό. Περνούσαν από κάθε σπίτι και οι οικοδεσπότες τους πρόσφεραν αυγά. Η πεθερά που είχε αρραβωνιασμένο γιο μαζί με τα δώρα που έπαιρνε για τη νύφη της πήγαινε και ένα μαστιχένιο χαλβά με πολύχρωμες καραμέλες, τον κρεμούσαν με μια στριμμένη κλωστή από το ταβάνι και όταν τον άφηναν, ο χαλβάς άρχιζε να κάνει σβούρες. Όποιος ελεύθερος μπορούσε να τον δαγκώσει, έλεγαν ότι πρόκειται να αρραβωνιαστεί. Στις πλατείες γινόταν μεγάλο γλέντι με όργανα

38 8. Μήνας Μάιος - Εικαστικές Τέχνες Κάθε χρόνο στις 15 Μαϊου και για 30 ημέρες, τρεις καλλιτέχνες από την Έδεσσα, τα Βαλκάνια και την Ευρώπη εκθέτουν τα έργα τους. Οι εκθέσεις πραγματοποιούνται στο χώρο του Παρθεναγωγείου, στη συνοικία Βαρόσι και στην Πινακοθήκη του Δημοτικού Κινηματογράφου "Μέγας Αλέξανδρος". Εικόνα 19: Πινακοθήκη στο Βαρόσι 9. Εκδηλώσεις στο Δήμο Αριδαίας Εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στο Δήμο Αριδαίας κατά τη διάρκεια του χρόνου: * ΚΑΡATΖΟΒΙΤΙΚΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ (Παρέλαση αρμάτων και Καρναβαλιστών στο κέντρο της Αριδαίας το Σάββατο, παραμονή της Κυριακής της Αποκριάς) * ΚΟΥΛΟΥΜΑ ΣΕ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ * ΓΙΟΡΤΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΚΟΥΖΙΝΑΣ (3ο ΙΟήμερο Μαΐου) * Στα πλαίσια των πολιτιστικών εκδηλώσεων στο Δ.Δ Προμάχων γίνεται κάθε χρόνο "Το πολιτιστικό αντάμωμα", στις Ιουνίου με την ευκαιρία της εορτής της Ιερής μονής των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, στην οποία συμμετέχουν φορείς από όλη την Ελλάδα. * Δ.Ε.Κ.Ο.Π.Α. ΔΗΜΟΥ ΑΡΙΔΑΙΑΣ - GREEN FESTIVAL Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να ενημερωθεί από οικολογικές ομάδες και να γνωρίσει τις βιοκαλλιεργητικές δράσεις της περιοχής. * ΓΙΟΡΤΗ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ ( Ιουλίου στην Άψαλο) * ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΤΡΙΗΜΕΡΟ (2ο 15νθήμερο Αυγούστου) * ΠΟΖΑΡΙΤΙΚΑ γίνονται κάθε χρόνο στα πλαίσια των πολιτιστικών εκδηλώσεων (τελευταία εβδομάδα Αυγούστου)