PLAY THE BEST MUSIC...BETTER

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ : ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ : ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ : «ΤΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΩΣ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ - ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΑΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΠΙΚΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ ΑΚΡΟΑΜΑ 97,5 F.M. STEREO» PLAY THE BEST MUSIC...BETTER ΕΠΙΒΛΡ.ΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ ΜΑΡΙΑ Ε1ΣΗΓΗΤΡΙΑ : ΓΚΙΟΚΑ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΒΑΛΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ '98

2 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ : ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ : ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ : «ΤΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΩΣ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ - ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΑΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΠΙΚΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ ΑΚΡΟΑΜΑ 97,5 F.M. STEREO» PLAY THE BEST MUSIC... BETTER ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡ1Α : ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ ΜΑΡΙΑ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ : ΓΚΙΟΚΑ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΒΑΛΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ '98

3 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΤΟΥΝΤΙΟ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΣΤΟΥΝΤΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

4 To Ραδιόςκονο ojc Ιδωττική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 974 F.M.» - / r " ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ημί;. «Τα μέσα ετηκοινωνίας, δεν είναι γέφυρες του ανθρώπου με τη φύση. Είναι η φύση», λέει ο Μάρσαλ Μακλουάν. Το μέσο είναι το μήνυμα στις μέρες μας, ενώ το μήνυμα αυτό καθ αυτό χάνει τη σημασία του κατά ένα μεγάλο μέρος. Σ' αυτήν την εργασία θα γνωρίζουμε το τπο ρομαντικό μέσο μαζικής επικοινωνίας, το Ραδιόφωνο. Αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της δικής μου ζωής, ένα δημόσιο μυστικό και ένα δύσκολο επάγγελμα. Ως κειμενογράφος και ραδιοφωνική παραγωγός θέλησα να διεισδύσω στις αθέατες πλευρές της ραδιοφωνίας, στα προβλήματα που αντιμετωττίζει ο κλάδος, στην κατανόησή της ως επιχείρηση και συγκεκριμένα ως ιδιωτική επιχείρηση. ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης είναι προϊόν της τελευταίας δεκαετίας και ως νέα αντίληψη αντιμετωπίζει «δυσκολίες προσαρμογής». Ελπίζω μέσα από την εργασία αυτή να ωφεληθούν όχι μόνο τα άτομα με θεωρητικό ενδιαφέρον, αλλά και όσα άτομα σκοπεύουν να ασχοληθούν με μία τέτοιου είδους επιχείρηση, την τηο ρομαντική όλων. A esa O A i. - 1 ί-.-.κη,ί., e,.λ IJN 'τ ^ ς ί 2α ιο(<?& J Η

5 To Ραδιόφωνο ως Ιδιιοηκή Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Σ αυτό το σημείο θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους αυτούς που βοήθησαν στην ολοκλήρωση αυτής της μελέτης, άμεσα ή έμμεσα. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στη επιβλέπουσα καθηγήτριά μου, κα. Παλαιολόγου Μαρία, που μου έδωσε τη δυνατότητα να ασχοληθώ με αυτό το θέμα. Ευχαριστώ τον κο Ανρεαδάκη Σταμάτη, που διέθεσε χώρους, στοιχεία και χρόνο για τη διεκπεραίωση της μελέτης αυτής. Επίσης ευχαριστώ τη Μαρία Συγγενίδου που στάθηκε πραγματική φίλη, το Μεγκα Σάββα που βοήθησε στην φωτογράφηση και όχι μόνο. Πάνω απ όλα βεβαίως τους γονείς μου, που με στήριξαν με κάθε τρόπο.

6 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1... ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 11 Επικοινωνία Η λειτουργία της επικοινωνίας Τα μέσα επικοινωνίας Λιαδικασία επικοινωνίας Προϋποθέσεις επικοινωνίας Είδη επικοινωνίας Κατηγορίες Επικοινωνίας Η ενημέρωση Είδη Ενημέρωσης Σημασία Μέσα επικοινωνίας - Ενημέρωσης Ιροπαγάνδα Είδη Προπαγάνδας Σημασία Προπαγάνδας Μέσα επικοινωνίας προπαγάνδας Διαφήμιση Είδη Διαφήμισης Σημασία Διαφήμισης Μέσα επικοινωνίας Διαφήμισης Μάρκετινγκ Σημασία Μάρκετινγκ Μέσα μαζικής επικοινωνίας ,1. Οπτικά μέσα ετακοινωνίας Ακουστικά μέσα επικοινωνίας Οπτικοακουστικά μέσα επικοινωνίας...13

7 To Ραόιόφωνο ως Ιδιωτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 91 F.M.» ΠΙ-ΝΑΚΧ::; ΠΕΡ1ΕΧΟΜΕ.Νη.Ν ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2... ΤΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ 2.1. Γενικά Στοιχεία Χαρακτηριστικά γνωρίσματα Ραδιόφωνου Ήχος - Μουσική - Λέξεις Ειδοποιεί Στοιχεία Βασικά προγράμματα ραδιόφωνου Η εξελικτική πορεία του ραδιοφώνου Η διαφορετικότητα του ραδιοφώνου από τα άλλα μέσα επικοινωνίας Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Το ραδιόφωνο ως διαμορφωτής κοινής γνώμης...28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 "... ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ Κ.ΑΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ 3.1. Ραδιόφωνο - Μία μουσική διαφημιστική εταιρεία Σχήμα 4: Οργανόγραμμα διαφημιστικού τμήματος Ο εμπορικός ρόλος της διαφήμισης Ο οικονομικός ρόλος της διαφήμισης Οι επαγγελματικοί φορείς της Διαφήμισης Μορφές Διαφήμισης Βασικά χαρακτηριστικά μίας καλής διαφήμισης Δεοντολογία Ο Ελληνικός Κώδικας Διαφήμισής Κυρώσεις Αρχές Λειτουργίας Διαφημίσεων Αρχές Λειτουργίας Εκπομπών...43 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 "... ΤΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΩΣ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 4.1. Νομική Κατάσταση του κλάδου Ραδιοφωνίας στην Ελλάδα Δυσλειτουργίες Μεταβατικού Σταδίου IV

8 To Ραδιόφωνο ως Ιδιωτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΠΙΝΑΚΑί; ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝαΝ 4.3. Διαδικασία Χορήγησης Αδειών Τοτηκών Ραδιοσταθμών Γενικά Λειτουργικό Στοιχεία Τοτιικών Ρ/Σ Οργανωτική και λειτουργική δομή ραδιοφωνικού σταθμού Οργανωτική Δομή Τοπικών Ρ/Σ Διάγραμμα ροής εργασιών Επιχειρησιακός Προγραμματισμός Κατάσταση κλάδου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5... ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΑΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΠΙΚΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ Ν. ΚΑΒΑΑΑΣ«ΑΚΡΟΑΜΑ 97,5 F.M. STEREO» 5.1. Γ ενικά στοιχεία Εσωτερική και Εξωτερική Ανάλυση Μακροπρόθεσμοι Σκοποί και Στόχοι Μακροπρόθεσμοι Σκοποί και Στόχοι ΑΚΡΟΑΜΑ F.M Στρατηγική Αξιολόγη ση Στρατηγικών Εναλλακτικές Στρατηγικές Οργανωτική Δομή Οργανόγραμμα Επιχείρησης Περιγραφή Θέσεων Βασικών Στελεχών «ΑΚΡΟΑΜΑ F.M.» Λίστα Στελεχών «ΑΚΡΟΑΜΑ F.M.» Χρηματοοικονομική Ανάλυση και Διοίκηση του «ΑΚΡΟΑΜΑ F.M.» Πελάτες Επιχείρησης Ανεκμετάλλευτες πηγές επιχείρησης Μάρκετινγκ: Μάρκετινγκ «ΑΚΡΟΑΜΑ» Παραγωγή Προσωπικό Τομέας συντελεστών παραγωγής Τεχνολογία...88

9 To Ραόιόφωνο (ος Ιόιωτική Επιχείρηση «AiCPOAMA 97^ F.M. πίνακα:; IIEPIEXOMENtlN Κεφάλαιο Τομέας Αγορών , Ετιενδύσεις Οικονομικός Τομέας Πολιτικός Τομέας Κοινωνικός Τομέας Παράθεση Ερωτηματολογίου Μάρκετινγκ / Sales Παραγωγή Δομή - Προσωπικό Μακροπρόθεσμοι σκοποί και στόχοι «ΑΚΡΟΑΜ Α» Πίνακας καταμερισμού πλεονεκτημάτων Συμπεράσματα Εσωτερική και Εξωτερική Ανάλυσης ΚΕΦΑΑΑΙΟ 6... ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ «ΑΚΡΟΑΜΑ F Μ.» 6 1 Γ ενικά Το Ο ραμα Στόχος Ποιότητα στον ήχο Ποιότητα στην παραγωγή διαφημιστικών μηνυμάτων Ποιότητα στην παραγωγή μουσικών εκπομπών Επιδιώξεις Αύξηση Πελατών ,2. Αναθεώρηση Οικονομικής Πολιτικής Τιμολογιακή Πολίτικη Πιστωτική Πολιτική Brand Loyalty Σημερινή Κατάσταση ,5.1. Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα VI

10 To Ραδιόφωνο ως Ιόιωηκή Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ Ρ.Μ.» ΠΙΝΑΚΑί; ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝαΝ 6.6. Η Πορεία μέχρι ε δ ώ Οικονομικά στοιχεία Στόχοι και Αποτελέσματα Κυριότερες κατηγορίες εξόδων Συμπέρασμα Διαθέσιμες Επιλογές Κάθετη Διαφοροποίηση Αγορά Δισκοπωλείου Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Ανάλυση Κόστους Οριζόντια Διαφοροποίηση Αγορά Ραδιοφωνικού Σταθμού Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Ανάλυση Κόστους Δημιουργία Creative Hot - Shop Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Ανάλυση Κόστους Επικρατούσα Στρατηγική Επίλογος ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I

11 To Ραόιόςκονο ως Ιδιωτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.* nnsakai ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ Γράφημα 1: Γ ράφημα 2: Γράφημα 3: Γράφημα 4: Γράφημα 5: Γράφημα 6: Γράφημα 7: Γράφημα 8: Γ ράφημα 9: Γράφημα 10 Γ ράφημα η Γράφημα 12 Στόχοι Λειτουργιών Ε^κοινωνίας... 3 Διαδικασία Ετηκοινωνία... 5 Είδη Επικοινωνίας... 6 Οργανόγραμμα Διαφημιστικού Τμήματος Διάγραμμα Ροής Εργασιών Οργανόγραμμα Επιχείρηση Ποσοστό ανά είδος Συμβολαίου Η φιλοσοφία του Μάρκετινγκ Πορεία Καθαρών Κερδών Αγορές παγίων Πορεία Εσόδων - Εξόδων Ακροαματικότητα στον Ν. Καβάλα ΚΑΤΑ.ΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1 Πίνακας 2 Πίνακας 3 Πίνακας 4 Πίνακας 5 Πίνακας 6 Πίνακας 7 Μουσικά Singles... Hot 20 Singles... Περιγραφή Θέσεων... Πελατολόγιο... Χρονοχρέωση Διαφημιστικών Spots... Χρονοχρέωση τύπου Time Gong... Τιμοκατάλογος Διαφημίσεων...

12 To Ραδιόφωνο ως Ιδιωτική Επιχείρηοη «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝαν ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ Studio Παραγοτγής Studio Εκπομπών Διεύθυνση Γ ραφεία ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ Autostart: Jingle : LOOP (PEL) Phase Lock Loop: Promo Samplers: R.D.S (Radio Data System): Singles: Spot: Time Gong: Αυτόματη Εκκίνηση Διαφημιστική Σφήνα Βρόγχος κλειδωμένης φάσης Προωθητικά cd s, με συλλογές από τραγούδια που θα κυκλοφορήσουν στο μέλλον, και που διανέμονται αποκλειστικά σε ραδιόφωνα Σύστημα Ψηφιακών Ραδιοφωνικών Δεδομένων Μεμονωμένα τραγούδια Ραδιοφωνικό μήνυμα διαφήμισης Διαφημιστικό Μήνυμα που μεταδίδεται μαζί με την αναγγελία της ώρας / ανά ώρα

13 To Ραόιόφωνο ως Γόιωτική Ετιχείρηοη «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σε αχττή την εργασία γνωρίζουμε πολλές σημαντικές και διαφορετικές πτυχές της Ραδιοφωνίας. Στο πρώτο μέρος και συγκεκριμένα στο πρώτο κεφάλαιο γνωρίζουμε έννοιες και όρους συναφείς με τα μέσα επικοινωνίας και τη λειτουργία αυτής, όπως την Ενημέρωση, την Προπαγάνδα, το Μάρκετινγκ, τη Διαφήμιση και αναλύονται τα βασικά χαρακτηριστικά τους. Έπειτα στο δεύτερο κεφάλαιο γνωρίζουμε το ραδιοφωνικό μέσο μέσα από την πορεία του χρόνου και των ριζοσπαστικών αλλαγών που επήλθαν, όπως την ελεύθερη Ραδιοφωνία. Αναλύονται τα βασικά προγράμματα του ραδιοφώνου, η διαφορετικότητα του απ τα άλλα μέσα, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του και τέλος οι κοινωνικές συνέπειες ως διαμορφωτής κοινής γνώμης. Στο τρίτο κεφάλαιο αναλύουμε την δυαδικότητα του μέσου ως διαφημιστική εταιρεία, αφού συχνά εκτός απο την συγχώνευση ενός δημιουργικού τμήματος λειτουργεί το ραδιόφωνο και ως παραγοιγικό τμήμα διαφημίσεων. Αναλύονται τα χαρακτηριστικά των διαφημίσεων, οι μορφές τους, ο κώδικας που διέπει τη λειτουργία της διαφήμισης. Στο δεύτερο μέρος πραγματοποιείται μία περιπτωσιακή μελέτη με μία ιδιωτική επιχείρηση τοπικής εμβέλειας στο νομό Καβάλας, του ραδιοφωνικού σταθμού «ΑΚΡΟΑΜΑ». Σχεδόν όλα τα στοιχεία που παρατίθενται προέκυψαν από συνεντεύξεις τόσο του ιδιοκτήτη της επιχείρησης όσο και των στελεχών που την απαρτίζουν, καθώς και από προσωπική έρευνα. Στο τέταρτο κεφάλαιο γνωρίζουμε τις νομοθετικές διατάξεις που ίσχυαν μέχρι το 1987, τους νέους νόμους περί ελεύθερης ραδιοφωνίας, τα προβλήματα χορήγησης αδειών που αποτελούν και τη Δαμόκλειο Σπάθη των επιχειρήσεων του κλάδου και τέλος την οργανωτική και λειτουργική δομή αυτών. Στο πέμπτο κεφάλαιο αναλύουμε το εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον της ετηχείρησης, ενώ στο έκτο και τελευταίο κεφάλαιο προτείνουμε λύσεις και στρατηγικές που ίσως ωφελήσουν την επιχείρηση, ύστερα από την έρευνα που έλαβε χώρα.

14 To Ραόιόςκονο ως Ιόιωτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1" ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 1.1. Επικοινωνία Στον τομέα της ετηκοινωνίας η εποχή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, σύμφωνα με τον Α. Whitehead, σαν «εποχή αναστάτωσης, ευνοϊκή για τη δημιουργία» Πραγματικά, η ανάπτυξη της επικοινωνίας και η σημασία της στη σύγχρονη ζωή των ανθρώπων έφτασε σε τέτοιο σημείο, ώστε να μη θεωρείται υπερβολή το ότι σήμερα έχουμε γίνει όλοι «επικοινωνιολόγου> (communicators). Ο ρόλος της επικοινωνίας στην κοινωνική διάρθρωση και δράση είναι τεράστιος. Αρχικά διευκολύνει τη σχέση των ατόμων ή των ομάδων, των οργανισμών, επιχειρήσεων με το κοινό, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλει στην αλληλοκατανόηση και επιτρέπει την αποκατάσταση κοινότητας ιδεών και αξιών σύμμετρα προς τα συμφέροντα όλων των ετηκοινωνούντων και σε συνάρτηση προς τις κατευθύνσεις τους. Η επικοινωνία έχει την ικανότητα να ανακαλύπτει νέους τρόπους μεταβίβασης των πληροφοριών τις οποίες δέχεται, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ένα συνδετικό κρίκο μεταξύ των ανθρώπων.' Η λειτουργία me επικοινωνίας Με τον όρο επικοινωνία εννοούμε την ανταλλαγή μηνυμάτων μεταξύ των ατόμων. Υπάρχουν διάφορες λειτουργίες παρεμφερείς με αυτήν της επικοινωνίας. Αυτές είναι (βλέπε Γράφημα 1): α) η ενημέρωση β) η προπαγάνδα γ) η διαφήμιση δ) το marketing Κώστας Γ. Μαχνησάλης: «Δημόσιες Σχέσεις», εκδόσεις Interbooks, Αθήνα σελ. 141

15 To Ραόιόφωνο ως Ιόιωτική Επιχείρη<τη «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ε) οι δημόσιες σχέσεις Γράφηαα 1: Στόχοι Λειτουργιών Επικοινωνίας Πηγή: Κώστας Γ. Μαγνησάλης: «Δημόσιες Σχέσεις», εκδόσεις Inteibooks. Αθήνα 1992, σελ. 141 Οι λειτουργίες αυτές, όπως άλλωστε και η λειτουργία της ετηκοινωνίας, απευθύνονται στο κοινό και επιδιώκουν ένα σκοπό που για την καθεμία από αυτές είναι διαφορετικός. Ανάλογα με το σκοπό που επιδιώκουν, οι λειτουργίες αυτές χρησιμοποιούν εκείνα τα μέσα επικοινωνίας που είναι πιο αποτελεσματικά για αυτές.

16 To Ραόιόφωνο ως Ιδιωτική Ετηχείρηση «ΑίΟ>ΟΑΜΑ 97^ F.M.» EniKOEVaNU Τα μέσα επικoιvωvίαc Τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας μπορούν να καταταγούν σε τρεις βασικές κατηγορίες, ανάλογα με το αισθητήριο όργανο που επηρεάζει κάθε άτομο Αυτές είναι οι εξής: 1) Οππκά μέσα επικοινωνίας 2) Ακουστικά μέσα επικοινωνίας 3) Οπτικοακουστικά μέσα επικοινωνίας Μία άλλη διάκριση των μέσων επικοινωνίας, μπορεί να γίνει με το κριτήριο του τρόπου μετάδοσης τους. Έτσι, ανάλογα με την περίπτωση, έχουμε; 1) μέσα μονομερούς επικοινωνίας (όπου επιτρέπουν μία επικοινωνία με ένα μόνο άτομο ή με περιορισμένο αριθμό ατόμων, όπως λ.χ. ένα γράμμα, ένα φέιγ βολάν, κλπ) 2) μέσα μαζικής επικοινωνίας (mass media) όπου επιτρέπουν μία επικοινωνία με πολλά άτομα ή με ένα σύνολο ατόμων, όπως λ.χ. η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, κλπ Διαδικασία επικοινωνίας Η πραγματοποίηση της επικοινωνίας γίνεται με μια ορισμένη διαδικασία που απαιτεί: Α) έναν πομπό Β) ένα μήνυμα Γ) ένα μέσο Δ) ένα δέκτη

17 To Ραδιόφωνο ως Ιδιωτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ Ε.Μ.» ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Είδπ επικοινωνία Διάφορα είναι τα κριτήρια προσδιορισμού των ειδών της ετπκοινωνίας. Μεταξύ αυτών αναφέρονται τα εξής: 1) χαρακτήρα (ιδιωτική - δημόσια) 2) τρόπου (μονομερής - διμερής - πολυμερής) 3) ιεραρχικής εξάρτησης (κάθετη - πλάγια) 4) στόχου (δημοσιότητα - πολιτική - εμπορική - κοινωνική) : φ Γράφιιαα 3: Είδη Επικοινωνίας

18 To Ραόιόςκονο ως Ιοιωηκή Ετιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 1.2. Κατηγορίες Επικοινωνίας Η ενηπέρωση Μία λειτουργία παρεμφερή προς αιπή της ετηκοινωνίας είναι η ενημέρωση (information). Έχουν διατυπωθεί διάφοροι ορισμοί για να αποδώσουν την έννοια της ενημέρωσης, ο πιο ουσιώδης ορισμός ακολουθεί: Η ενημέρωση είναι μία λειτουργία της επικοινωνίας μεταξύ ενός ατόμου ή ομάδας και του κοινού, που αποβλέπει στη γενική γνωστοποίηση ενός θέματος (πληροφόρηση) ή στην ειδική σε βάθος και πλάτος γνωστοποίηση (ενημέρωση) με ειλικρινή και υπεύθυνο τρόπο. Η ενημέρωση, ως λειτουργία παροχής πληροφοριών, δεν είναι νέα. Εκείνο, όμως, που σήμερα είναι νέο είναι η ανότττυξη της ενημέρωσης, που με τα μαζικά μέσα ετηκοινωνίας (τύπο, ραδιόφωνο, τηλεόραση, κινηματογράφο) διαδόθηκε σε μαζικά ακροατήρια, σε κλίμακα τέτοια που ποτέ δεν είχε επιτευχθεί Είδΐΐ Ενηπέοωσιις Διάφορα είναι τα κριτήρια προσδιορισμού των ειδών της ενημέρωσης. Μεταξύ αυτών αναφέρονται τα εξής: 1) Περιεχομένου (γενική - ειδική) Γενική ενημέρωση είναι η ενημέρωση πάνω σε θέματα γενικού ενδιαφέροντος, όπως λ.χ. η κήρυξη ενός πολέμου, κλπ. Ειδική ενημέρωση είναι η ενημέρωση σε θέματα ειδικού ενδιαφέροντος, όπως λ.χ. στους διάφορους κλάδους της επιστήμης, της πολιτικής, της οικονομίας, της τεχνικής, κλπ. 2) Χρόνου (τακτική - έκτακτη) Τακτική ενημέρωση είναι εκείνη που πραγματοποιείται κατά ορισμένα χρονικά διαστήματα

19 To Ροόιόφωνο ως Ιδιωτική Ετηχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ Ε.Μ.» ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Έκτακτη ενημέρωση είναι εκείνη που πραγματοποιείται σε χρονικά διαστήματα μη προσδιορισμένα από πριν. 1) Χώρου πραγματοποίησης (τοπική - περιφερειακή - εθνική - διεθνής) Τοπική ενημέρωση είναι εκείνη που πραγματοποιείται ταυτόχρονα σε όλα τα επαρχιακά ή αστικά κέντρα μίας χώρας Εθνική ενημέρωση είναι εκείνη που πραγματοποιείται στα όρια του εθνικού χώρου, και διεθνής ενημέρωση είναι εκείνη που πραγματοποιείται σε διεθνές πλαίσιο. 2) Αξιολόγησης (ποσοτική - ποιοτική) Η ποσοτική ενημέρωση χαρακτηρίζεται από τον όγκο των παρεχόμενων πληροφοριών Η ποιοτική ενημέρωση είναι εκείνη που πραγματοποιείται μετά από ποιοτική ετπλογή των τηο χρήσιμων για το κοινό πληροφοριών 3) Ελευθερίας (απόλυτη - σχετική) Απόλυτη ενημέρωση είναι εκείνη που πραγματοποιείται χωρίς παρεμβάσεις, περιορισμούς και επιρροές Σχετική ενημέρωση είναι εκείνη που πραγματοποιείται με παρεμβάσεις, περιορισμούς και επιρροές Σημασία «Η δύναμη ενός πολιτισμού είναι και το μέτρο της πνευματικότητάς του - αναφέρει ο L. Armand - είναι συνάρτηση του μεγέθους της γνώσης και της ενημέρωσης που διαθέτουν τα άτομα που τον απαρτίζουν.» Έτσι, η ενημέρωση έχει μεγάλη σημασία για τη διαμόρφωση της σύγχρονης κοινωνίας. Η ευθύνη για αυτούς που τη χρησιμοποιούν είναι σημανπκή, γιατί πρέπει να τη χρησιμοποιήσουν για να «ενημερώσουν» και όχι για να «υττνωτίσουν», για να περιορίσουν την άγνοια και όχι να τη διαιωνίσουν, για να διαλευκάνουν τα γεγονότα και όχι να δημιουργήσουν σύγχυση.

20 To Ραδιόφωνο ως Ιόκοτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ Ε.Μ.» ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Μέσα επικοινωνίας - EvϊlIiεoω<τπc Για να πραγματοποιήσει τους σκοπούς της η ενημέρωση χρησιμοποιεί τα μέσα μαζικής ετακοινωνίας (τύπο, ραδιόφωνο, τηλεόραση κλπ) Προπαγάνδα Εκτός από την ενημέρωση, μία άλλη λειτουργία, παρεμφερής με την επικοινωνία, είναι η προπαγάνδα (propaganda). Προκειμένου να καθοριστεί εννοιολογικά το φαινόμενο της προπαγάνδας, παρατίθεται ο εξής ορισμός: Προπαγάνδα είναι η λειτουργία της επικοινωνίας μεταξύ ενός ατόμου ή ομάδας και του κοινού, που αποβλέπει με θεμιτά ή αθέμιτα μέσα να πετύχει την επιβολή μιας αρχής, ενός συστήματος, μιας ιδέας, ενός ιδανικού, μιας πίστης, ή ενός μύθου Είδπ Προπαγάνδας Διάφορα είναι τα κριτήρια προσδιορισμού των ειδών της προπαγάνδας. Μεταξύ αυτών αναφέρονται: 1) οι μέθοδοι 2) τα μέσα επικοινωνίας 3) τομείς δράσης Στην πρώτη περίπτωση είναι δύσκολο να προσδιοριστούν όλα τα είδη της προπαγάνδας με βάση τις μεθόδους, καθώς οι μέθοδοι είναι διάφορες όπως λ.χ. η μέθοδος των συνθημάτων, των συμβόλων, των προκηρύξεων, της διάδοσης φήμης, της τρομοκράτησης, της κολακείας του ακροατηρίου, και άλλες. Στη δεύτερη περίπτωση δεν υπάρχουν τόσες δυσκολίες, γιατί τα είδη της προπαγάνδας είναι δυνατό να προσδιοριστούν από τα μέσα επικοινωνίας που χρησιμοποιεί, λ.χ. προπαγάνδα τύπου, ραδιοφώνου, τηλεόρασης, κινηματογράφου, κλπ.

21 To Ραδιόφωνο ως Ιδιωτική Επιχείρηση «ΑΙίΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Στην τρίτη περίπτωση δεν υπάρχουν τόσες δυσκολίες, γιατί τα είδη της προπαγάνδας δεν είναι δυνατό να προσδιοριστούν από τους τομείς δράσης της, λ.χ. πολιτική προπαγάνδα, εμπορική προπαγάνδα, θρησκευτική προπαγάνδα, κλπ Σηπασία Προπαγάνδας Η σημασία της προπαγάνδας είναι σχετική. Κι αυτό γιατί όπως υποστηρίζεται, πρέπει να συντρέχουν ορισμένες κοινωνικές προϋποθέσεις για να τιετύχει Το όριο της απόδοσής της πρέπει να συνδέεται με το χρόνο. Για να έχει η προπαγάνδα αποτέλεσμα, πρέπει η ψυχολογική της επίδραση να είναι συνεχής Μέσα επικοινωνίας προπαγάνδας Η προπαγάνδα για να πετύχει τους στόχους της χρησιμοποιεί τα διάφορα μέσα επικοινωνίας, των οποίων ο ρόλος στην άσκησή της είναι σημαντικός. Μάλιστα ο J Ellul το θεωρεί αυτό σαν αντικειμενική προϋπόθεση για την άσκησή της. Η προπαγάνδα χρησιμοποιεί κυρίως τα μέσα επικοινωνίας (τύπο, ραδιόφωνο, τηλεόραση) Aiacpiiuton Μια άλλη λειτουργία της επικοινωνίας είναι η Διαφήμιση (advertising). Διάφοροι και ποικίλοι είναι οι ορισμοί για την Διαφήμιση. Μπορούμε να τους διακρίνουμε σε δύο βασικές κατηγορίες 1) σε γενικούς, που προσδιορίζουν γενικά την έννοια (διαφήμιση είναι μία παγκόσμια δραστηριότητα με στόχο τη μαζική επικοινωνία για εμπορικούς σκοπούς) 2) σε ειδικούς, που προσδιορίζουν την έννοια «διαφήμιση» από άποψη ειδική, (διαφήμιση είναι η έξαρση των ιδιοτήτων ορισμένων εμπορευμάτων, με σκοπό την προσέλκυση του καταναλωτή) Σε γενικές γραμμές, η διαφήμιση είναι η λειτουργία επικοινωνίας μεταξύ ενός ατόμου ή ομάδας και του κοινού που αποβλέπει στην προβολή πραγμάτων.

22 To Ραδιόφωνο ως Ιόααηκή Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΐίττηρεστών, κ.ά. με σκοπό την προώθηση των πωλήσεών τους, ή δημιουργία και τόνωση της φήμης τους, ή την αύξηση της αξίας τους (ηθικής ή υλικής) Είδπ Διαφήμισης Μεταξύ των κριτηρίων προσδιορισμού των ειδών της διαφήμισης αναφέρονται τα εξής; 1) τρόπου επικοινωνίας (άμεση - έμμεση) 2) χρόνου (τακτική - έκτακτη) 3) μέσου επικοινωνίας (τύπου, ραδιοφώνου, τηλεόρασης, κλπ) 4) χώρου χρησιμοποίησής της (τοπική - περιφερειακή - εθνική - διεθνής) 5) στόχου (πληροφοριακή - πειστική - υπομνηστική) Σηπασία Aiaionmonc Η σημασία της διαφήμισης έχει υπογραμμισθεί από διάφορους πολιτικούς, ετηστήμονες, συγγραφείς, κ.ά. Κατά την άποψη του Γουίνστον Τσώρτσιλ η διαφήμιση τρέφει την καταναλωτική δύναμη των ανθρώπων. Δημιουργεί απαιτήσεις για μια καλύτερη διαβίωση. Υπάρχει και η άλλη πλευρά, βέβαια, σύμφωνα με την οποία η διαφήμιση είναι κατακρίνεται για τις παραβάσεις της και τις υπερβολές της, ή καταδικάζεται όπως ενεργείται στο σύγχρονο εμπόριο. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, παρά τις τυχόν παραβάσεις ή και καταχρήσεις, η διαφήμιση έχει σπουδαίο ρόλο στη σύγχρονη κοινωνία για τη γρήγορη και οικονομική εξεύρεση κέντρων κατανάλωσης σε επιχειρήσεις που κινούνται στο πλαίσιο της μαζικής παραγωγής, τις επεκτάσεις της τεχνικής προόδου και τις νέες διαστάσεις που δημιούργησε σε διεθνή κλίμακα.

23 To Ραόιόφωνο ως Ιδιωτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ , Μέσα επικοινωνίας AiaipfimgTic Η διαφήμιση, προκειμένου να τιετύχει τους στόχους της, χρησιμοποιεί τα διάφορα μέσα επικοινωνίας. Και στην περίπτωση της διαφήμισης κύρια μέσα είναι ο τύπος, η τηλεόραση και το ραδιόφωνο Μάρκετινγκ Αλλη λειτουργία σχετική με την έννοια της επικοινωνίας είναι το Μάρκετινγκ (marketing) Λέγοντας Μάρκετινγκ ή Αγοραλογία εννοούμε τη λειτουργία της επικοινωνίας για την έρευνα και τη μελέτη της αγοράς (ανάγκες, δυνατότητες, προοπτικές) ως προς ένα προϊόν, μία υττηρεσία, κλπ. και στη συνέχεια ο προγραμματισμός για την κατάκτησή της Σηπασία Μάρκετινγκ Η σημασία του μάρκετινγκ στη σύγχρονη οικονομική διάρθρωση είναι σημαντική. Αυτό έγκειται στο γεγονός ότι το μάρκετινγκ βρίσκεται στην καρδιά του επιχειρηματικού οργανισμού Μέσα nacikiic επικοινωνίας Μετά από την ανάλυση του όρου επικοινωνία και το συσχετισμό της με τις παρεμφερείς λειτουργίες της, αναφέρονται τα μέσα (κανάλια) μέσα από τα οποία πραγματοποιείται. Τα Μ.Μ.Ε. διακρίνονται σε οτττικά, ακουστικά και οττηκοακουστικά^. Κώστας Γ. Μαγνησάλης. όπ.π σελ. 81

24 To Ραόιόφωνο ως Ιδιωτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ Ε.Μ.» ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Οπτικά πέσα επικοινωνίας Τα οπτικά μέσα επικοινωνίας είναι τα μέσα που χρησιμοποιούνται για να γίνει αντιλητττό στον άνθρωπο ένα μήνυμα με το αισθητήριο της όρασης. Τα κυριότερα οπτικά μέσα είναι: 1) ο τύπος 2) τα βιβλία 3) τα έντυπα (έντυπα ετπχειρήσεων, περιοδικά, επιστημονικά άρθρα, κλπ) 4) οι εκθέσεις 5) τα υπαίθρια μέσα (αφίσα, βιτρίνα, πανό, φωτογραφίες).' Ακουστικά αέσα επικοινωνίας Τα ακουστικά μέσα επικοινωνίας είναι τα μέσα που χρησιμοποιούνται για να γίνει ένα μήνυμα αντιλητττό στον άνθρωπο με το κριτήριο της ακοής. Τα κυριότερα ακουστικά μέσα είναι: 1) ο προφορικός λόγος 2) το ραδιόφωνο 3) το τηλέφωνο 4) τα διάφορα άλλα μέσα, όπως οι δίσκοι, οι μαγνητοταινίες, και κάθε είδους ακροάματα. ' ΟτΓΓίκοακουστικά αέσα επικοινωνίας Τα οπτικοακουστικά μέσα επικοινωνίας είναι τα μέσα που χρησιμοποιούνται για να γίνει αντιληπτό στον άνθρωπο ταυτόχρονα με τα αισθητήρια της όρασης και της ακοής. Η ταυτόχρονη διπλή επιρροή του οπτικού και ακουστικού παράγοντα έχει ^ Κώστας Γ. Μοτγνησάλης: «Δημόσιες Σχέσειφι, εκδόσεις Interbooks. Α9ήνα 1992Κεφάλαιο 8, σελ. 145 Κώστας Γ. Μαγνησάλης όπ.π.. Κεςκίλαιο 9, σελ 169

25 To Ραδιόφωνο ως Ιδιωτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F. Μ.» ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ μεγάλη σπουδαιότητα γιατί είναι δυνατό να δημιουργεί ιδιαίτερα έντονες και διαρκείς εντυπώσεις και εικόνες στα άτομα. Τα κυριότερα οττηκοακουστικά μέσα είναι: 1) ο κινηματογράφος 2) η τηλεόραση 3) οι διαφάνειες (slides) 4) οι τελέσεις

26 To Ροόιόφωνο ως Ιδιωτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2^ ΤΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ 2.1. Γενικά Στοίγεία Ένα από τα σημανπκότερα και πλέον διαδεδομένα μέσα ετηκοινωνίας είναι το ραδιόφωνο. Η ιστορία του ραδιοφώνου είναι πρόσφατη. Ως εφεύρεση παρουσιάζεται το Η οργανωμένη τεχνική του εφαρμογή αρχίζει από το 1912, ενώ ως θεσμός επικοινωνίας αρχίζει να παρουσιάζεται μετά το Μετά από μία δεκαετία το ραδιόφωνο αρχίζει να επεκτείνεται στον εθνικό και διεθνή χώρο, για να φτάσει στο απόγειό του την εποχή του Β παγκοσμίου πολέμου. Χαρακτηριστική είναι η άποψη του Λένιν, που θεωρούσε το ραδιόφωνο σαν μία εφημερίδα χωρίς χαρτί και σύνορα. Η σημασία του ραδιοφώνου έγκειται στο ότι έφερε την ψυχαγωγία, την ενημέρωση και τον εκπολιτισμό των μαζών στον τόπο της θέλησης του ακροατή (σττίτι, αυτοκίνητο, εργοστάσιο, κλπ). Η εισβολή των τρανζίστορ αύξησε τη «ραδιοφωνική κυριαρχία», έφερε θεμελιώδεις αλλαγές στην τεχνική σύνθεση των ραδιοφωνικών προγραμμάτων, αλλά και του τρόπου παρακολούθησης του ραδιοφωνικού ακροάματος Χαρακτηριστικά γνωρίσματα Ραδιο(ΐκόνου Το ραδιόφωνο (radio) είναι ένα μέσο μαζικής επικοινωνίας με το οποίο επηρεάζουμε από απόσταση των ακουστικό παράγοντα ενός ατόμου. Αυτό που τόσο εκφωνητές, όσο και ακροατές, θεωρούν σαν το σημανηκότερο χαρακτηριστικό του ραδιοφώνου είναι ότι πρόκειται για ένα «τυφλό» μέσο επικοινωνίας. Ακριβώς από αυτόν το μοναδικό παράγοντα τυφλότητας απορρέουν όλα τα άλλα διακριτικά γνωρίσματά του, όπως η φύση της γλώσσας του, ο τρόπος με τον οποίο τη χρησιμοποιεί ο ακροατής. Επειδή λοιπόν οι κώδικες του ραδιοφώνου είναι ακουστικοί και μόνο, αποτελούνται από ομιλία, μουσική και σιοιπές και εφόσον : Κώστας Γ. Μαγνησάλης. όπ.π.. Κεφάλαιο 9. σελ. 177

27 To Ραδιόφωνο ως Ιδιωτική Ετηχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ το αυτί δεν είναι το ευφυέστερο αισθητήριο όργανο, η ανάτττυξη των κωδικών αυτών είναι σχετικά ατιλή. Ένας τρόπος για να γίνει φανερό το νοηματικό πλαίσιο στη ραδιοφωνία είναι οι λεγόμενες «προαναγγελίεφ» Ακόμη τα διαφορετικά είδη ήχων που χρησιμοποιούιααι ως σήματα εκφώνησης ή αποφώνησης λύνουν το πρόβλημα του νοηματικού πλαισίου, προσδιορίζοντας τη ροή και τη δομή του προγράμματος. Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά του ραδιοφώνου είναι οι φωνές, οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τα μηνύματα που μεταδίδονται. Οποιοσδήποτε δεν έχει δει το συγκεκριμένο εκφωνητή ενός προγράμματος μπορεί να τον φανταστεί εντελώς διαφορετικό απ' ότι είναι, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δε θα κατανοήσει και όλα τα μηνύματα του. Υπάρχουν δηλαδή τόσες εικόνες όσοι και ακροατές. Προκύπτει λοιπόν πως το ραδιόφωνο είναι ένας τρόπος επικοινωνίας μεγάλης εμβέλειας και συγχρόνως ένα εσωτερικό οικείο μέσο. Αυτή η ιδιομορφία εμφανίζεται με τη μορφή ενός «είδους διαλόγου» ο οποίος, από το ένα μέρος συμβάλλει στη δημιουργία της μάζας, ενώ από το άλλο όμως διασπά την ενότητά της, δίνοντας έτσι την εντύπωση ότι υπάρχει επικοινωνία ανάμεσα στον πομπό και το δέκτη. Στο σημείο αυτό έγκειται η δύναμη του ραδιοφώνου γιατί δεν επιβάλλει μέσο εικόνας τα μηνύματά του, αλλά, υποβάλλοντάς τα έντεχνα, με τους ήχους, δίνει την εντύπωση στον κάθε δέκτη ότι το μήνυμα προορίζεται αποκλειστικά για αυτόν, άσχετα αν την ίδια στιγμή απευθύνεται και σε άλλους δέκτες.^ Ήχος - Μουσική - Λέςεις Στο ραδιόφωνο όλα τα στοιχεία είναι ακουστικά, χρησιμοποιώντας το χρόνο, και όχι το χώρο, ως το μείζονα δομικό τους παράγοντα και φορέα. Τα ραδιοφωνικά ηχητικά σημεία μπορούν να διακριθούν σε λέξεις, ήχους, και μουσική. Ο συμβολισμός των λέξεων είναι η βάση της ραδιοφωνικής προσφυγής στη φαντασία, διότι το λεκτικό σημείο δεν αλλάζει με το ανπκείμενο. Δεδομένου ότι οι λέξεις του ραδιοφώνου πάντοτε και αναπόφευκτα εκφέρονται προφορικά, συνιστούν Κρισέλ Αηριου: «Η γλώσσα του ραδιοφώνου». Εκδόσεις Επικοινωνία και Κουλτούρα Αθήνα 1991, σελ 12

28 To Ραδιόφωνο ως Ιδιωτική Ετηχείρηιτη «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ μαζί με τη χροιά της φωνής, την προφορά και την ένταση, όχι μόνο ένδειξη της προσωπικότητας του εκφωνητή, αλλά και ολόκληρου του ραδιοφωνικού σταθμού. Αυτό και μόνο αποτελεί παράδειγμα διευρυμένης σημασιοδότησης που μόνο το ραδιοφωνικό μέσο προσφέρει. Η δε μουσυςή είναι η αντιλέξη. Επιτελεί μία βοηθητική λειτουργία σημασιοδοτώντας έννοιες και εκτός αυτής. Απευθύνεται σε όλους και εκλαμβάνεται ως μήνυμα από τον καθένα ξεχωριστά. Η μουσική είναι ελεύθερη από κάθε σημασιοδότηση, ενώ συγχρόνως αποτελεί ένδειξη κουλτούρας ολόκληρου του ραδιοφωνικού σταθμού, του έθνους, κλπ. Επίσης, συνοδευόμενη από λέξεις, η μουσική αποκτά ευρύτερη έννοια: Η μουσική ως σήμα: τα μουσικά τζινγκλς (jingles) είναι τα σήματα των σταθμών, τα μουσικά θέματα που λειτουργούν ως υπογραφή μιας εκπομπής και σημαίνουν την αρχή ή/ και το τέλος της. Η μουσική ως βάση νοηματικού πλαισίου: λειτουργεί συνειρμικά, συναισθηματικά, σημασιολογικά, ανα'ι^ωριστικά. Η μουσική ως έκφραση κουλτούρας: λειτουργεί ενημερωτικά, πολυδιάστατα, εκφράζει κουλτούρα και νοοτροπία εθνών, σε ένα και μόνο άκουσμα.^ Ειδοποιά Στοιχεία Τα κύρια χαρακτηριστικά του ραδιοφώνου ως μέσου επικοινωνίας είναι: 1) το μήνυμα μεταβιβάζεται χωρίς να έχει ο δέκτης δυνατότητα αντιλόγου, πάντα και άμεσα, παρά μόνο την άρνηση ακρόασης. Αυτό είναι μία υπεροχή του πομπού, αλλά και ένας κίνδυνος γιατί, αν ο πομπός ξεπεράσει κάποια όρια, είναι δυνατή η διακοπή της επαφής. 2) Ο τρόπος έκφρασης καθορίζει ως ένα σημείο το χειρισμό προβολής και συχνά και το ίδιο το περιεχόμενο του μηνύματος. 3) Το μήνυμα πρέπει να μεταδίδεται με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι δυνατό να συλλαμβάνεται με ευχέρεια και ταχύτητα. Καζάζη Μαρία: «Ανθρώτηνες Σχέσεις και Επικοινωνία». Εκδόσεις «ΔΟΜΗ». Αθήνα 1995.

29 To Ραόιόςκονο ακ Ιδιωτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΡΑΑΙΟΦΩ.ΝΟ 4) Η αλληλετήδραση του ίδιου του κοινωνικού συνόλου που δέχεται το μήνυμα και του ίδιου του μέσου που το εκπέμπει. 5) Το μήνυμα απευθύνεται με τρόπο άμεσο και προσωπικό σ έναν ακροατή που είναι, όμως, υποτιθέμενος και απών. 6) Το γεγονός έχει συνήθως μία αμεσότητα, δηλαδή μεταβιβάζεται την ίδια στιγμή που διαδραματίζεται.* Βασικά ποογοάααατα ραδιόφωνου Η παρουσίαση ενός προγράμματος ή μιας εκδήλωσης δημοσίων σχέσεων από το ραδιόφωνο είναι δυνατό να γίνει με διάφορες εκπομιπές, μεταξύ των οποίων οι κυριότερες είναι: 1) η ειδησιογραφική εκπομπή 2) η εκπομπή αναμεταδόσεων 3) η ραδιοφωνική ώρα 4) οι ραδιοφωνικές σφήνες (spot, jingles) 5) τα προσφερόμενα προγράμματα (sponsoring) Η ειδησιογραφική εκπομπή μία καθαρά ειδησιογραφική εκπομττή είναι δυνατό να αποτελέσει αντικείμενο επικοινωνίας, εφόσον ανταποκρίνεται στις προϋποθέσεις που ετηβάλλει ο θεσμός, μεταξύ ενός εντολέα και του κοινού. Οι εκπομπές αναμεταδόσεων: οι εκπομπές αναμεταδόσεων απευθείας ή ηχογραφημένες είναι δυνατό να παρουσιαστούν από μία εκπομττή επίκαιρων ή από μία ειδική εκπομπή. Οι οργανισμοί και οι ετπχειρήσεις δίνουν ιδιαίτερη σημασία, γιατί οι εκπομπές αυτές είναι δυνατό να προβάλλουν τελετές μεγάλου ενδιαφέροντος γτ αυτές, όπως είναι τα εγκαίνια νέων εγκαταστάσεων, ο εορτασμός μιας επετείου, κ οκ. Η ραδιοφωνική ώρα: η ραδιοφωνική ώρα (air time) είναι μία εκπομπή που αγοράζεται για τη μετάδοση ειδήσεων ή πληροφοριών για τη δραστηριότητα μιας * Κώστας Γ. Μαγνησάλης. όπ,π.. «Δημόσιες Σχέσεις» εκδόσεις Inierbooks, Αθήνα σελ. 18

30 To Ραόιόφωνο οκ Ιδιωτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 974 F.M.» ΡΑΛΙΟΦΩΝΟ οικονομικής μονάδας, καθώς και για τις ετητεύξεις της σε διάφορους τομείς, με σκοπό να δημιουργήσει κλίμα αμοιβαίας κατανόησης. Οι ραδιοφωνικές σφήνες: οι ραδιοφωνικές σφήνες (spots, jingles) είναι τα διάφορα συνθήματα που μεταδίδονται κατά τη διάρκεια διαφόρων προγραμμάτων. Τα προσφερόμενα προγράμματα τα προσφερόμενα προγράμματα ραδιοφώνου (sponsored programmes) παρέχουν την ευκαιρία μιας ολοκληρωμένης επαφής με το κοινό. Πολλές φορές δεν αποβλέπουν στο να διαφημίσουν προϊόντα ή υπηρεσίες, αλλά στο να δημιουργήσουν κλίμα συμπάθειας και γοήτρου μεταξύ κάποιου εντολέα -λ.χ. επιχείρησης, οργανισμού, κλπ- και του κοινού."' ΜΟΥΤΙΚ,λ JINGLES Α/Α ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ A7A ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 1 ΟΝΕ HIT MUSIC STATION 44. MORE NEW MUSIC LEADER 2. ONLY ON AKROAMA 45. LET S T.ALK MORE NEW MUSIC 3. IT S MAGNIFICENT 46. THE FUTLTRE IS NOW 4. WE ONLY STOP THE MUSIC 47. DANCE STATION 5. THERE S ONLY ONE WAY TO START YOUR DAY 48. THE HISTORY 6. TRAFFIC IN TROUBLE 49. MORE HITS BACK TO BACK 7. THE SHINES ON YOLTl RADIO 50. SLOW JAM 8. THE FREQUENCY 51. PASSION OR MUSIC 9. DARE TO BE DIFFERENT 52. NON STOP LOVE SONG 10 NOBODY PLAYS BETTER MUSIC 53. DON'T BEAT 11 ONE HIT MUSIC STATION 54. SEX YOU SAVE 12 WE EUROPE S HOTTEST HITS 55. WE KEEP ON ROCKING 13 HE S ONLY ONE FREQUENCY 56. ROCK AND ROLL THUNDER Κώστας Γ. Μαγιησάλης. όπ, π. σελ. 179

31 To Ροόιόφωνο ως Ιδιωτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» 14 MUSIC IS LIFE 57, THREE OR EVEN MORE 15 THE RHYTHM REVOLUTION 58, ALL TIME TOP THERE 16 STAND BY FOR LIVE MUSIC 59, SINGLE OF THE WEEK 17 HIT SO BIG 60, THREE BEST SONGS 18 DARE TO BE DIFFERENT 61, 2 RECORD BRAKE 19 THE WORD BIGGEST COMMERCIAL RADIO STATION 62, SMALL BRAKE 20 WE RE THE PIECES FIT 63, DON'T CILANGE NOW 21 THE HOT RADIO 64, BACK FOR ANOTHER UP 22 COMES DAMNDOWN 65, CONTINUES HITS 23 MUSIC IS OLTR BUSINESS 66, START 24 AND ANOTHER ΣΦΗΝΕΣ 25 WE EVEN MORE 67, NO 1 26 YOU ARE LISTENING 68, RADIO YOU CAN SEE 27 MUST MUSIC IN TOWN 69, 95,7 28 YOU CA BETTER 70, AKROAMAFM 29 V-SHOW 71, WHEN YOU CUP AND WHEN YOU DOWN 30 FM 72, USUAL 31 ANYTIME ANYPLACE 73, ANOTHER POWER PLAY 32 COME OUT WITH YOUR RADIO TURN OF 74, EUROPE S NEWS RADIO STATION 33 I WILL GO WITH YOU 75, 60 SEC AWAY FOR MUSIC 34 THIS IS WE VE GOT YOU 76, THIS IS FIRST AND ONLY ALBUM 35 LOVE IT IS A PARTY ΜΟΥΣΙΚ,Α 36 WHAT TIME IS IT 77, THAT S MUSIC 37 TURN UP THE VOLUME 78, A 38 HARD MUSIC 79, B

32 To Ραδιόφωνο ως Ιόααηκή Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ 39 IT S TIME FOR THE HIT 80. C 40 TURN UPLOAD AND REAP OF 81. D 41 CLUB TO DANCE 42 HELLO THIS IS TURN UP THE PARTY 43 TURN IT UP AND TURN IT UP nivakttc 1: Μουσικά Singles AKROAMA F.M.

33 To Ραδιόφωνο ως Ιδιωτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΡΑΑΙΟΦΩΝΟ HOT 20 SINGLES 1This Week L»tWeek Artist - Title Weeks on top I^akpoHliDn 1. NEW CLOSE II YOU BABY DON T GO 2. NEW PEARL JAM WISHLIST 3. NEW THE GET AWAY PEOPLE SHE GAVE ME LOVE 4. NEW 2 FABIOLA MAGIC FLIGHT 5. NEW ELEPHANT & CASTLE WAKE UP 6. NEW 666 DIABOLO 7. 1 CORNERSHOP BRIMFUL OF ASHA ULTRA NATE FUND A CURE CULTURE BEAT PAY NO MIND CATATONIA MULDER & SCULLY MADONNA FROZEN ALEXIA GIMME LOVE 13. NEW GLORIA ESTEFAN HEAVEN S WHAT I FEEL 14. NEW MARIAH CAREY MY ALL 15. NEW WILL SMITH JUST THE TWO OF US 16. NEW NANA RMENBER THE TIME 17. NEW SPICE GIRLS TOO MUCH SAVAGE GARDEN TRULY MADLY DEEPLY 19. NEW A.T.G.O.C. REPEATED LOVE 20. NEW FJ STEW FEAT THE BUDDHA MONKS FUNKY FRESH Πίνακα; 2: Hot 20 Singles-AKROAMA F.M

34 To Ραδιόφωνο ως Ιδιωτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 974 F.M.» Η ε ελικτικιί πορεία του ραδιοφώνου Η ευκαμψία του ραδιοφωνικού μέσου είναι απόκτημα των καιρών μας. Τα πρώτα ραδιόφωνα ήταν κρυσταλλικές συσκευές και, καθώς η λήψη ήταν φτωχή, η ακρόαση ήταν μία μοναχική δραστηριότητα που άφηνε ελάχιστα περιθώρια στον ακροατή να κάνει κάτι άλλο. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 οι κρυσταλλικές συσκευές είχαν αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό με λυχνίες, ασύρματες, που είχαν ενσωματωμένο μεγάφωνο και παρέμειναν σε γενική χρήση μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του Συγκεκριμένα και βάσει των σύγχρονων δεδομένων, η λήψη ήταν σχεδόν πρωτόγονη, η συσκευή βαριά, διέθετε μία εξωτερική κεραία, ήταν πολύ δύσκολο να μετακινηθεί και επιπλέον πολύ ακριβή. Η αντικατάσταση των ακουστικών με μεγάφωνο έδωσε τη δυνατότητα στον ακροατή να ασχολείται συγχρόνως και με άλλες δραστηριότητες. Η αντικατάσταση της λυχνίας με τα τρανζίστορ επέφερε την επανάσταση στην ακρόαση του ραδιοφώνου. Αυτό συνέβη στις αρχές της δεκαετίας του Φυσικά, η ανάπτυξη VHF, FM και STEREO προκάλεσε ήδη τεράσηες βελτιώσεις στη λήψη, στην ποιότητα και την πιστότητά της, κατανάλωναν λιγότερη ενέργεια και ήταν πολύ φθηνά στην αγορά τους. Το 1971 η κυβέρνηση της Αγγλίας κατάργησε το φόρο άδειας ραδιοφώνου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 ήταν τόσο φθηνό το ραδιόφωνο που αντιστοιχούσαν 2,53 συσκευές σε κάθε νοικοκυριό. Πλέον τα ραδιόφωνα λαμβάνουν αναλογικό σήμα, ενώ η εκπομπή του σήματος απ τον πομπό σε ελάχιστα ραδιόφωνα μπορεί να είναι και ψηφιακή. Δίνεται η δυνατότητα μέσω του ραδιοφωνικού συστήματος μετάδοσης ψηφιακών δεδομένων (R.D.S. - radio data system) και γραπτής ενημέρωσης. Ρυθμίζοντας ανάλογα τη συχνότητα εκπομπής (A.F. - auto frequency) το R.D.S. αποτελεί ένα εργαλείο πιστοποίησής του εκπεμπόμενου σήματος στην περιοχή εμβέλειας του ραδιοφωνικού σταθμού. Επιπλέον δίνεται η δυνατότητα ενημέρωσης του ακροατή

35 To Ραδιόφωνο ως Ιδιωτική Ειηχείρηση «AiCPOAMA 97^ F.M.» ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ για το πρόγραμμα του συγκεκριμένου σταθμού, κατά είδος (μουσικό, ειδησιεγραφικό) καθώς και κατά περιεχόμενο. Η έκταση που έχει λάβει η ραδιοφωνία στις μέρες μας τόσο στο επίπεδο του χώρου εμβέλειας και ενημέρωσης όσο και της οττπκής εκμετάλλευσης του μέσου, έχει ξεπεράσει τα στενά, πλέον, όρια της επικοινωνίας, τουλάχιστον όπως τα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα.' Η διαφορετικότητα του οαδιοφώνου από τα άλλα αέσα ετγίκοινωνίαα Ο παλαιότερος τρόπος μαζικής επικοινωνίας είναι η γραφή, η λογοτεχνία με την έννοια του «γρατττού λόγου». Επειδή το τυπωμένο κείμενο ενδέχεται να συμττληρώνεται και με άλλους κώδικες, όπως νούμερα, σχεδιάσματα, φωτογραφίες, διαγράμματα, η μονιμότητα της επαφής αντισταθμίζει την απροσωπία. Υπάρχει ένα πλεονέκτημα της επανάληψης, διαβάζοντας ένα κείμενο πολλές φορές προκειμένου για την πλήρη κατανόηση του μηνύματος. Έτσι η αποκωδικοποίηση δεν υποχρεούται να είναι άμεση. Στα βιβλία, τις εφημερίδες και τα περιοδικά, το μήνυμα υπάρχει περισσότερο στο χώρο παρά στο χρόνο. Οι παράγραφος τα άρθρα, ο πίνακας περιεχομένων, καθιστά ευκολότερη πρόσβαση στο νοηματικό πλαίσιο. Ωστόσο, όλα τα οπτικά μέσα δεν υπάρχουν μόνο στο χώρο: Η τηλεόραση, ο κινηματογράφος και το θέατρο χαρακτηρίζονται από την κίνηση, τον ήχο, εξελίσσονται πρωτίστως μέσα στο χρόνο, χρησιμοποιούν προαναγγελίες στις λεγόμενες τεχνικές χωρισμένης οθόνης, που λειτουργούν επεξηγηματικά και δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνείας του μηνύματος. Ακόμη χρησιμοποιούνται λέξεις που επικαλύπτουν εικόνες, μέχρι και εικόνες λέξεων. Τα μηνύματα απευθύνονται και στις πέντε μας αισθήσεις, προσδίδουν έμφαση και ετηστρατεύουν την προσοχή μας μέσω της μιμικής προσώπων. Δαγτόγλου Παναγιώτης: «Ραδιοφωνική - Πληροφορία - Έκιρραση πληροφορία - Δίκτυο», εκδόσεις Π. Σακούλας, τεύχος Γ, Μάρτιος 1997, Αθήνα, σελ. 32

36 To Ραόιόφωνο ως Ιδιωτική Επιχείρηβη «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΡΑΑ10ΦΩΝ0 Η δύναμη της εικόνας ετηβάλλει απόψεις λειτουργώντας ανταγωνιστικά σε σχέση με το ραδιόφωνο και αρκετές φορές καταλυτικά.' Πλεονεκτήαατα Τα πλεονεκτήματα του τυφλού αυτού μέσου, όπως είναι το ραδιόφωνο, είναι αυτό που το κράτησαν στο ετιίπεδο που του αξίζει; Καταρχήν, η προσφυγή στη φαντασία είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από κάθε άλλο μέσο επικοινωνίας. Η ξεχωριστή του ιδιότητα ως προσωπική συντροφιά καθιστά το ραδιοφωνικό μέσο σαν το πιο οικείο και διακριτικό Η σχέση με τον ακροατή είναι άμεση, καταλυτική διότι υπάρχει, ενώ συγχρόνως είναι πλασματική, διατηρώντας την ανωνυμία και την ελευθερία από τις υποχρεώσεις που επιβάλλουν οι σχέσεις της «πραγματικής ζωήφ> Η βάση στην οποία στηρίζεται μία ραδιοφωνική παραγωγή είναι ο λόγος και, πιο συγκεκριμένα, ο διάλογος. Η λειτουργία της ανατροφοδότησης (feedback) επιτυγχάνεται ίσως στο μεγαλύτερο βαθμό και στην πιο ουσιαστική του μορφή από κάθε άλλο μέσο. Ο ραδιοφωνικός λόγος είναι πιο εύγλωττος, ακριβής και έκτακτος και λιγότερο διάχυτος και ταυτολογικός (απ ότι μία ομιλία στην τηλεόραση, για παράδειγμα). Η διαρκής δύναμη του ραδιοφώνου προέρχεται από το μοναδικό του συνδυασμό υποβλητικότητας και ευκαμψίας, καθώς και του ουσιαστικού εξανθρωπισμού του αναφορικά με το γεγονός ότι μπορεί να τον συνοδέψει και κατά τη διάρκεια άλλων δραστηριοτήτων του. Οι ραδιοφωνικές συσκευές είναι τόσο εύκολες στη μεταφορά όσο κι ένα βιβλίο. Ακόμη σε όλα τα μεταφορικά μέσα είναι προσαρμοσμένα ραδιόφωνα που μεταδίδουν κώδικες και μηνύματα, τα περισσότερα των οποίων φτάνουν στον ακροατή σε συνθήκες απομόνωσης και μοναχικότητας. " Θέος Δήμος: «Φορμαλισμός», εκδόσεις «Αιγόκερως». Αθήνα 1981, σελ. 79

37 To Ραδιόφωνο ως Ιδιωτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ Η παρεχόμενη συντροφιά του ραδιοφώνου σε μία άνευ προηγουμένου κλίμακα χώρων και δραστηριοτήτων προκαλεί την ταύτισή του με την καθημερινή ύπαρξη του ακροατή. Σε τοτηκό ετππεδο, η αμεσότητα του ραδιοφώνου δικαιολογεί τα περισσότερα ετητεύγματα της τοτηκής ραδιοφωνίας που έχουν σημαντικά μεγαλύτερη πρακτική σπουδαιότητα, όπως για παράδειγμα η πληροφόρηση ότι στο «X» σημείο της πόλης ο δρόμος είναι κλειστός λόγω έργων. Η δυνατότητα ελεύθερης επιλογής προγραμμάτων δίνει μία απελευθερωτική διάσταση στο μέσο και, κατ επέκταση, στον ακροατή. Ένας ειδησιεγραφικός σταθμός, για παράδειγμα, μπορεί να έχει έξι και εφτά εκπομπές, καθ όλη τη διάρκεια της ημέρας, με πολυποίκιλα θέματα. Δυνητικά όλοι έχουν την ικανότητα να ετπλέξουν αυτό που πραγματικά τους ενδιαφέρει, να εκφέρουν άποψη και γνώμη, και, θεωρητικά, να μεταβάλλουν τη ροή του προγράμματος. Η αμεσότητα και η ταχύτητα μετάδοσης των μηνυμάτων σε τοτηκό ιδιαίτερα εττίπεδο προσδίδει στο ραδιοφωνικό μέσο μία αναμφισβήτητα τεράστια δύναμη συγκριτικά με τα υπόλοιπα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Το γεγονός ότι το ραδιοφωνικό μήνυμα απευθύνεται στο αισθητήριο όργανο της ακοής συμπεριλαμβάνει στο ραδιοφωνικό κοινό και μία μερίδα κοινού που εκ των πραγμάτων είναι μη μετρήσιμη από τα άλλα μέσα: αυτή των τυφλών, αναλφάβητων, κλπ. Η ασκούμενη υποβολή μέσο του ραδιοφώνου ανταγωνίζεται και κερδίζει έδαφος τόσο από το γρατττό λόγο (τύπο) όσο και από οτττικοακουστικό τομέα (τηλεόραση). Το αισθητήριο της ακοής είναι υπερευαίσθητο ενώ αυτό της όρασης ουδέτερο και συνδυαστικό. Το ραδιόφωνο είναι το βήμα της πολιτικής σκηνής. Οι μεγαλύτερες πολιτικές μορφές (Χίτλερ, Νίξον) οφείλουν την επιβολή τους και την δύναμή τους στο κοινό του ραδιοφώνου. Ανπθέτως παρ όλο που η τηλεόραση απευθύνεται σε δύο αισθητήρια όργανα και κατ επέκταση γενικεύει την εικόνα λειτουργεί ακραία στο χώρο της πολιτικής παρουσίασης και του μηνύματος (ένας πολιτικός μπορεί να χάσει σε δημοτικότητα, εξ αιτίας της εξωτερικής του εμφάνισης ή αντίθετα να κερδίσει ψήφους λόγο ενός κοινωνικά αποδεκτού προφίλ - image). Το ραδιόφωνο

38 To Ραδιόφωνο ως Ιόκοτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 974 F.M.» ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ετηκεντρώνεται στα μηνύματα και δίνει έμφαση σε αυτά καθιστώντας έτσι το ραδιοφωνικό μέσο ως ουσιαστικό περισσότερο από κάθε άλλο (Πλάτων) Μειονεκτήαατα Το ραδιόφωνο δεν αποτελεί συνδυαστικό μέσο όπως για παράδειγμα η τηλεόραση, ο τύπος, ο κινηματογράφος. Αυτό το κάνει σχετικά «εύπεπτο» απ την σηγμή που ο ανθρώπινος νους αναζητά ευκολία και καταιγισμό διαφορετικών στοιχείων για την συγκράτηση του μηνύματος (φως, ήχο, κίνηση, εικόνα, λεζάντα, χρώμα, μουσική κ.λπ.). Παρόλη την ευρύτητα δικτύου, το ραδιοφωνικό μέσο αναμεταδίδει ή εξιστορεί γεγονότα και καταστάσεις. Η τηλεόραση, ο τύπος, ο κινηματογράφος, η αφίσα κ.λπ. μετατρέπει το μήνυμα σε εικόνα ετπτρέποντας στον δέκτη να παρακολουθεί αθέατος ένα γεγονός οπουδήποτε και αν αυτό λαμβάνει χώρα. Το γεγονός ότι η ραδιοφωνική συσκευή είναι εσωτερική οικεία και πάνω απ όλα ατομική (προκειμένου για την πλήρη κατανόηση των μηνυμάτων απαιτείται η αναπόσπαστη προσοχή του ακροατή) «χάνει έδαφοφ» συγκριτικά με την τηλεοπτική συσκευή που απευθύνεται εν γένει σε όλο το οικογενειακό περιβάλλον. Η πλήρης αποκωδικοποίηση του ραδιοφωνικών μηνυμάτων αποτελεί μία διαδικασία σημαντικά δυσκολότερη από κάθε άλλο μέσο. Η αδυναμία αυτή τλήρους συγκέντρωσης προς κατανόηση των μηνυμάτων προσδίδει στο μέσο μία επικινδυνότητα, παραπλάνησης και αποπροσανατολισμού. Το ραδιόφωνο όπως και κάθε άλλο μέσο μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε εργαλείο προπαγάνδας από φορείς ετηκοινωνίας και ενημέρωσης. Κατευθυνόμενο από συμφέροντα μπορεί να δημιουργήσει και να κατευθύνει στάσεις και πεποιθήσεις μέσο της διευρυμένης σημασιοδότησης και υποβλητικότητας που διαθέτει. Η μονοδιάστατη πλευρά του ραδιοφώνου αποτελεί και τον ανασταλτικό παράγοντα εκείνο που υποβάθμισε το ρόλο του συγκριτικά με την τηλεόραση. Η ακοή δεν έχει την πίστη της όρασης. Οποιαδήποτε είδηση δεν μεταδοθεί σε ' Κώστας Γ. Μα/νησάλης:. όπ. π σελ. 179

39 To Ραόιόφωνο ο>ς Ιδιωτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ «αττευθείας σύνδεση» χάνει το περιεχόμενο, τη βαρύτητα και τέλος την αξιοπιστία της πηγής. Η τηλεόραση μπορεί να μας μεταφέρει στιγμιαία στην άλλη πλευρά του πλανήτη, ο τύπος μέσω της εικόνας να μας δώσει λεπτομέρειες για νέους πολιτισμούς, το ραδιόφωνο απλά θα τα περιγράφει όλα αυτά Το ραδιόφωνο ως διααοοφοτπίς κοινής γνώαης Ο όρος κοινό χρησιμοποιείται στις κοινωνικές επιστήμες για να δηλώσει μία άμορφη (άτυπη) κοινωνική δομή, της οποίας τα μέλη έχουν τις ίδιες απόψεις και τα ίδια κοινά ενδιαφέροντα, που δεν έχουν όμως δημιουργηθεί από προσωπική επαφή μεταξύ τους π.χ. αναγνωστικό κοινό, κινηματογραφόφιλο κοινό, ραδιοφωνικό κοινό κ.λπ. Κάθε άτομο μπορεί να ανήκει ταυτόχρονα σε διαφορετικά κοινά, ανάλογα με τα συμφέροντα και τα ενδιαφέροντά του. Τα κοινά επομένως διακρίνονται από την ομάδα γιατί δεν είναι οργανωμένα, όμως είναι κάτι περισσότερο από ένα άθροισμα ατόμων που συγκεντρώνονται σπγμιαία εξ αιτίας κάποιου γεγονότος. Μία γνώμη λοιπόν, μπορεί να χαρακτηριστεί ως κοινή εφόσον ελέγχουμε τα εξής στοιχεία: α) έχει αποκτήσει δημοσιότητα, έχει δηλαδή κοινοποιηθεί, και β) κατά πόσο με την ατομική αυτή γνώμη συμφωνούν και τα άτομα - μέλη μίας ευρύτερης ομάδας ή κοινού Στο σημείο αυτό τονίζεται η ιδιαίτερη σημασία του ρόλου ορισμένων ατόμων τα οποία είτε λόγω κύρους είτε λόγω αρμοδιοτήτων ασκούν αποφασιστική επιρροή στο σχηματισμό της κοινής γνώμης. Είναι οι αποκαλούμενοι καθοδηγητές της κοινής γνώμης (opinion leaders). Οπωσδήποτε για να διαμορφωθεί προϋποθέτει στο τιλαίσιο της διατομικής ή διασυλλογικής, αλλά και της αντικειμενικής μέσω θεσμών, επικοινωνίας, ένα στάδιο Κρισέλ Α\τριου: «Η γλώσσα του Ραδιόφωνου», εκδόσεις Ε^κοινιονία και Κουλτούρα Αθήνα σελ. 58

40 To Ραδιόφωνο loc Ιδιωτική Επιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 974 F.M.» ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ εκπομιπής, ΤΜοδοχής και ετπλογής των τιληροφοριών (μηνυμάτων) δηλαδή μία διαδικασία ενημέρωσης. Τα στάδια της διαδοχικής ενημέρωσης και το τιληροφοριακό υλικό που εμφανίζεται και αφομοιώνεται ή μεταφράζεται σε νέες πληροφορίες εξαρτάται σε ένα μέγιστο ποσοστό από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και ενημέρωσης αλλά και τον τρόπο χρήσης τους. Το ραδιόφωνο ως μέσο με τη μεγαλύτερη υποβλητικότητα και ευκαμψία αποτελεί έναν κύριο παράγοντα διαμόρφωσης μα κυρίως ελέγχου της κοινής γνώμης, ιδιαίτερα ως μέσο άσκησης πολιτικής εξουσίας και ειδικότερα πολιτικής προπαγάνδας. Η δύναμη των Μ.Μ.Ε. είναι τεράστια καθ ότι πρόκειται για δίαυλους πληροφοριών και μηνυμάτων μέσω ψυχολογικού εττηρεασμού. Πολλές κοινωνίες έχουν μείνει υπό το καθεστώς του σκοταδισμού, διότι οι κυβερνώντες ελέγχουν και ασκούν την ενημέρωση, μία έννοια και ένα θεσμό που απ' τη φύση του είναι δυναμικός, φιλελεύθερος και πολυφωνικός επιτελώντας έργο διαφώτισης και μόρφωσης των ατομικών συνειδήσεων. Το ραδιόφωνο προσφέρει μία επιτάχυνση των πληροφοριών, η οποία προκαλει επίσης επιτάχυνση στα άλλα μέσα. Χωρίς αμφιβολία, συστέλλει τον κόσμο σε μέγεθος, αναπτύσσοντας πολλές φορές φήμες και προσωπικές κακίες. Αλλά ενώ το ραδιόφωνο συστέλλει τον κόσμο σε διαστάσεις χωριού δεν ομογενοποιεί καθόλου τις γειτονιές του χωριού μας. Το αντίθετο μάλιστα. Στην Ινδία όπου το ραδιόφωνο είναι η υπέρτατη μορφή επικοινωνίας υπάρχουν καμιά δεκαπενταριά επίσημες γλώσσες κι άλλα τόσα επίσημα ραδιοφωνικά δίκτυα. Η επίδραση του ραδιοφώνου ως αναζωογονητή του αρχαϊσμού και των αρχαίων μνημών δεν περιορίσθηκε μόνο στη Γερμανία του Χίτλερ. Η Ιρλανδία, η Σκοτία και η Ουαλία αναβίωσαν τις αρχαίες γλώσσες τους μετά την έλευση του ραδιοφώνου και οι Ισραηλινοί μας προσφέρουν ένα ακόμα πιο ακραίο παράδειγμα γλωσσικής ανάστασης. Μιλάνε σήμερα μία γλώσσα που ήταν θαμμένη στα βιβλία επί πολλούς αιώνες. Το ραδιόφωνο δεν είναι μόνο ένας πανίσχυρος " Βάρσιος Γεώργιος:. «Κοινωνιολογία- Κεφάλοαο Συμκριφορά», ΟΕΔΒ. Αθήνα 1993, σελ. 182

41 To Ραδιόφωνο ως Ιδιωτική Ετιχείρηση «ΑΚΡΟΑΜΑ 97^ F.M.» ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ αφυπνιστείς αρχαϊκών μνημείων και δυνάμεων, αλλά και μια αποκεντρωτική, πλουραλιστική δύναμη, πράγμα που άλλωστε ισχύει για όλα τα ηλεκτρικά μέσα. Ο Πλάτων, ο οποίος είχε παρωχημένες φυλετικές ιδέες για τη πολιτική δομή, είπε ότι το σωστό μέγεθος της πόλης φαίνεται από τον αριθμό των ανθρώπων που μπορούν να ακούν τη φωνή ενός δημοσίου ρήτορα. Το ραδιόφωνο λόγο της εύκολης, αποκεντρωμένης και προσωπικής σχέσεως με τα άτομα και μικρές κοινωνίες, θα μπορούσε χωρίς δυσκολία να εφαρμόσει το πλατωνικό πολιτικό όνειρο σε οικουμενική κλίμακα. Έτσι τα Μ.Μ.Ε. και ειδικότερα το ραδιόφωνο εκτός από καθοδηγητής γνώμης και πολιτικός ταγός θα λέγαμε ότι αποκτά και μία άλλη υφή, αυτή της προεκτάσεως του ανθρώπινου οργανισμού και του κεντρικού νευρικού συστήματός του. Το ραδιόφωνο προσέφερε τη πρώτη μαζική εμπειρία ηλεκτρονικής συρρίκνωσης, αναστροφής δηλαδή ολόκληρης της κατεύθυνσης και του νοήματος του εγγράμματου δυτικού πολιτισμού. Για τους φυλετικούς ανθρώπους, που ολόκληρη η κοινωνική τους ύπαρξη είναι προέκταση της οικογενειακής ζωής, το ραδιόφωνο θα συνεχίσει να είναι μία βιαία εμπειρία. Οι κοινωνίες με μεγάλη γραμματική παιδεία, δηλαδή αυτές που έχουν από πολύ καιρό υποτάξει την οικογενειακή ζωή στην ατομικιστική έμφαση στις επιχειρήσεις (business) και στην πολιτική έχουν κατορθώσει να απορροφήσουν και να εξουδετερώσουν τη ραδιοφωνική συρρίκνωση χωρίς επανάσταση. Οι πιο γήινες και λιγότερο οπτικές ευρωπαϊκές κουλτούρες δεν είχαν ανοσία στο ραδιόφωνο. Η φυλετική μαγεία του δεν είχε χαθεί για αυτές και το παλιό πλέγμα συγγενικών σχέσεων άρχισε να δονείται για μία ακόμα φορά από τη νότα του φασισμού. Η αδυναμία των εγγραμμάτων να συλλάβουν την γλώσσα και το μήνυμά των ίδιων των μέσων εκφράζεται ακούσια στα σχόλια του κοινωνιολόγου Πωλ Λαζαρφελντ περί των επιδράσεων του ραδιοφώνου: «Η τελευταία ομάδα επιδράσεων του ραδιοφώνου μπορεί να ονομαστεί τα μονοπωλιακά αποτελέσματα του ραδιοφώνου. Αυτά έχουν προσελκύσει ιδιαίτερα τη προσοχή της κοινής γνώμης λόγω της σημασίας της στις ολοκληρωτικές χώρες. Αν μία κυβέρνηση μονοπωλεί το ραδιόφωνο, τότε με απλή επανάληψη και του αποκλεισμού των αντιθέτων απόψεων μπορεί να καθορίζει τις γνώμες του πληθυσμού. Δεν γνωρίζουμε πολλά για το πώς πράγματι λειτουργεί αυτή η 30