Σ αυτή την αυλή, άθελά μας γίναμε θεατές μιας παράστασης

Transcript

1 ΤΡΙΜΗΝΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΚΟΥΡΟΥΝΙΩΤΩΝ ΕΓΡΗΓΟΡΙΑΝΩΝ ΧΙΟΥ ΧΡΟΝΟΣ 21oς, ΤΕΥΧΟΣ 81, ΜAΙΟΣ-ΙΟYΝΙΟΣ-ΙΟYΛΙΟΣ 2015, ΤΙΜΗ 1 ΕΥΡΩ. Πειραιώς 43, Αθήνα avlogiros@yahoo.gr ΑΡΘΡΑ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ Πέτρος Μοσχούρης, Βασ. Γεωργίου Β αρ. 17, Πειραιάς Ο Μέρμηγκας κι ο τζίτζικας Β ρεθήκαμε στη Χίο, φίλες και φίλοι αναγνώστες, το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Μαΐου για να παραστούμε σε συγγενικό γάμο. Κάθε φορά που βρισκόμαστε στο ευλογημένο νησί μας είναι σαν να ξαναγεννιόμαστε! Ιδιαίτερα, τα ανοιξιάτικα ταξίδια είναι εμπειρία μοναδική. Η φύση σε δημιουργικό οργασμό μας πρόσφερε απλόχερα την ανθοφορία της. Χιλιάδες χρώματα και μυρωδιές πλημμύριζαν τις αισθήσεις μας. Αισθήσεις που χρόνο καιρό μένουν εγκλωβισμένες στους τέσσερις τοίχους του διαμερίσματος ή του γραφείου μας στη τσιμεντούπολη που διαμένουμε. Απαλλαγμένοι, μάλιστα, από το επαγγελματικό άγχος και τα επαγγελματικά προβλήματα (τ αφήσαμε πίσω μας αυτά) είμαστε δεκτικοί σε κάθε τι που αποδεικνύει πως η ζωή είναι ωραία στην απλότητά της κι αξίζει να ανέχεσαι τις ασχήμιες και τις προσβολές της για να χεις την ευκαιρία να απολαμβάνεις τέτοιες στιγμές μοναδικές. Εκείνο που, επίσης, αφήσαμε πίσω μας, με μεγάλη ευχαρίστηση, μάλιστα, ήταν κάθε αναφορά στην πολιτική και οικονομική κατάσταση της χώρας. Στη Χίο κάνουμε αυστηρά αποχή από την τηλεοπτική, ραδιοφωνική και έντυπη ενημέρωση. Είναι κι αυτό μια μορφή διακοπών, μια αλλαγή στον καθημερινό τρόπο ζωής μας. Αλλά όσο κι αν επιθυμείς να αγιάσεις δεν σ αφήνουν οι δαίμονες! Και εξηγούμαστε: Κάποιος από την παρέα έριξε την ιδέα να πάμε μια μικρή εκδρομή στα Νοτιόχωρα στον ελεύθερο χρόνο που είχαμε από τις υποχρεώσεις του γάμου. Την άνοιξη η εκδρομική διάθεση περισσεύει κι έτσι, πρωί-πρωί του Σαββάτου, αναχωρήσαμε από τα Κουρούνια κι αφού διανύσαμε αρκετά χιλιόμετρα απολαμβάνοντας την απεριόριστη θέα και το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου, αφού αφήσαμε πίσω μας πανέμορφα μαστιχοχώρια, αφού η μυρωδιά των ανθισμένων σπάρτων και των μαστιχόδεντρων πλημμύρισε τα πνευμόνια μας, βρεθήκαμε στην πλατεία ενός μικρού χωριού της νότιας Χίου, που δεν έχει σημασία να αναφέρουμε το όνομά του. Το περιστατικό που θα σας διηγηθούμε, θα μπορούσε να συμβεί σε οποιοδήποτε χωριό του νησιού. Διαλέξαμε το ένα από τα δύο καφενεία που υπήρχαν για να πάρουμε τον καφέ μας, να ανακτήσουμε δυνάμεις και να συνεχίσουμε. Ο καιρός, αρκετά ζεστός, μας επέτρεπε να καθίσουμε έξω να οσφρανθούμε τη μυρωδιά του χωριού, ν ακούσουμε τους ήχους του, να αφουγκραστούμε τους χτύπους της καρδιάς του, να το νιώσουμε! Στο εσωτερικό του καφενείου μια τηλεόραση κρεμασμένη στον τοίχο ανέλυε την πολιτική κατάσταση, τα πήγαινε έλα των πολιτικών μας στις Βρυξέλες, την συμφωνία που ερχόταν και που ποτέ δεν ήρθε, τα βέλη της αντιπολίτευσης στους χειρισμούς της κυβέρνησης. Επιδεικτικά της γυρίσαμε την πλάτη! Αν μπορούσαμε θα κλείναμε και τ αυτιά μας! Απέναντί μας υπήρχε μια τυπική χωριάτικη αυλή. Ασβεστωμένοι τοίχοι και πλατύσκαλα, από παντού ξεπρόβαλλαν γλάστρες με βασιλικά, κατιφέδες, τριανταφυλλιές, γαρυφαλλιές, μαστιχάκια και λογιών-λογιών μυριστικά που είχαν την ταυτότητα της φροντίδας της νοικοκυράς του σπιτιού. Στη γωνία ένα μικρό τζάκι, με ξύλα παρακαλώ, και σιδερωστιά πάνω στην οποία υπήρχε τσουκάλι πήλινο και κάτι μυρωδάτο ψηνόταν που μας πήρε τη μύτη (ήμασταν και πεινασμένοι!). Σ αυτή την αυλή, άθελά μας γίναμε θεατές μιας παράστασης που λες κι είχε στηθεί μόνο για μας. Δύο κυρίες, στην αρχή της τρίτης ηλικίας, καθόταν σ αυτήν και συζητούσαν. Η μία, αυτή που της ανήκε η αυλή, όσην ώρα ήμασταν εκεί δεν έκατσε ούτε λεπτό. Κάθε λίγο ανακάτευε το πήλινο τσουκάλι, πότιζε τα λουλούδια της, έπλενε την αυλή με χυτό νερό, σιδέρωνε πουκάμισα (δυστυχώς όχι με σίδερο με κάρβουνα!), έκοβε μελιτζάνες και κολοκυθάκια, καθάριζε πατάτες! Κι όταν τέλειωσε, τα χέρια της δεν σταμάτησαν! Έπιασε να τελειώσει το κέντημα που είχε ξεκινήσει! Εικόνες από τις νοικοκυρές των χωριών μας της προηγούμενης γενιάς αναδύθηκαν στη μνήμη μας. Η άλλη, η γειτόνισσα, όπως την αποκαλούσε, καθόταν και προσπαθούσε να της εξηγήσει την πολιτική κατάσταση γιατί η πρώτη δεν καταλάβαινε απ αυτά! Ούτε ένιωθε τα κρυφά παιχνίδια που παίζονται πίσω από την πλάτη μας από τους ξένους, που θέλουν να μας εξοντώσουν για να κάνουν δικό τους τον ήλιο μας! Δεν υποψιαζόταν τα μυστικά όπλα της κυβέρνησης που ακόμα δεν έχει παρουσιάσει! Της έλεγε τι είπαν Τσίπρας και Μέρκελ στη συνάντησή τους, γιατί οι Κινέζοι και οι Ρώσοι δεν μας στηρίζουν να πάμε μαζί τους και να ρίξουμε πέντε φάσκελα στους Ευρωπαίους, ιδιαίτερα σε κείνον το σακάτη το Σόιμπλε που μας μισεί! Της ανέλυε τι σκοπεύουν να κάνουν οι Αμερικάνοι για την Ελλάδα. Στο τέλος, έβγαλε και μια νότα αισιοδοξίας για το νησί, αφού εμείς οι Χιώτες, όπως είπε, δεν κινδυνεύουμε να πεινάσουμε γιατί έχουμε τα ναυτικά εμβάσματα! Η πρώτη, αυτή που έτρεχε για να προφθάσει όλες τις δουλειές, σταυροκοπιόταν πού και πού και κουνούσε στωικά το κεφάλι της. Ήταν φανερό πως η γειτόνισσα ήταν η μορφωμένη! Δεν είχε πάει πανεπιστήμιο αλλά παρακολουθούσε πολλές ώρες τηλεόραση και ενημερωνόταν από το ίντερνετ!!! που τη βοηθούσε ο γιος της να μπαίνει. Μ αυτά και μ αυτά έφτασε μεσημεράκι κι ούτε που το καταλάβαμε. Η αυλή απέναντί μας ξαφνικά γέμισε ζωή. Παιδιά κι εγγόνια ήρθαν πεινασμένα να φάνε τις λιχουδιές της γιαγιάς. Κάθε Σάββατο, χρόνια τώρα, τους κάνει το τραπέζι. Η μορφωμένη, όταν διαπίστωσε πως είχε μεσημεριάσει την έπιασε πανικός. Ωχ τι έπαθα η καημένη! Με την κουβέντα ξεχάστηκα! Μεσημέριασε και δεν έχω μαγειρέψει τίποτα. Όπου να ναι θα ρθει ο άντρας αφ το χωράφι και ποιος τον ακούει! Ένα μήνα αργότερα όταν μάθαμε για το δημοψήφισμα και την επιβολή ελέγχου κεφαλαίων (capital control) ήρθε στο νου μας η εικόνα των δύο γιαγιάδων στη μικρή αυλή της Νότιας Χίου. Η μικρή τους παράσταση έμοιαζε με την ιστορία του Μέρμηγκα και του Τζίτζικα, με την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας. Είναι σημαντική η δημοκρατία και ο διάλογος. Στον τόπο μας, εξ άλλου, γεννήθηκαν. Αλλά για να έχουμε την πολυτέλεια να την απολαμβάνουμε απρόσκοπτα είναι απολύτως απαραίτητο να δημιουργούμε, να παράγουμε, να επιτελούμε αυτό για το οποίο είμαστε ταγμένοι! Να μαγειρεύουμε, να πλένουμε, να ποτίζουμε, να διδάσκουμε, να θεραπεύουμε, να κατασκευάζουμε να επισκευάζουμε, να σκάβουμε να ποτίζουμε να ματώνουμε! Να μην έχουμε την ανάγκη των άλλων. Και να τα κάνουμε όλα αυτά συνεχώς και αδιαμαρτύρητα! Διαφορετικά χανόμαστε, όχι από τους ξένους που μας μισούν αλλά από την τεμπελιά μας που την καμουφλάρουμε με δημοκρατικό διάλογο!

2 2 Αυλόγυρος Τεύχος 81 ΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΚΑΙ ΞΩΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΟΙ ΠΑΜΜΕΓΙΣΤΟΙ ΤΑΞΙΑΡΧΕΣ Β) Ἀρχάγγελος Γαβριήλ: Ὁ Ἂρχων ὁ φωτοφόρος Ὁ δεύτερος κορυφαῖος Ἀρχάγγελος, εἶναι ὁ Γαβριήλ. Μᾶς εἶναι γνωστὸς κυρίως ὡς ἐκεῖνος ποὺ μετέφερε τὸ μήνυμα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ στὴν Υπεραγία Θεοτόκο, ὠς ὁ «καθυπουργήσας τὸ μυστήριον τῆς Θείας Οἰκονομίας», ἐκεῖνος δηλαδή ποὺ ὑπηρέτησε τὸ μέγα μυστήριο τῆς Ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου, ἀναγγέλλοντας στὴν Θεοτόκο τὴν ἀπόρρητη Θεία Βουλή. Για τὸν Εὐαγγελισμὸ ἔχει γίνει ἤδη λόγος στὰ προηγούμενα κείμενα τῆς στήλης αὐτῆς, ποὺ ἀναφέρονταν στὴν Παναγία. Δὲν χρειάζεται ἑπομένως νὰ ἀναφερθοῦμε πάλι στὸ γεγονὸς αὐτό. Κατὰ τὴν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὴν παράδοσι τῶν ἁγίων Πατέρων, εἶναι ἐκεῖνος ποὺ εὐαγγέλισε στοὺς ἁγίους Θεοπάτορες Ἰωακεὶμ καὶ Ἄννα γιὰ τὴν γέννησι τῆς Κυρίας Θεοτόκου καὶ αὐτὸς ἔτρεφε τὴν Ἀειπάρθενον Κόρη μὲ οὐράνια τροφὴ στὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων. Στὸ κατὰ Λουκᾶν ἱερὸ Εὐαγγέλιο, ἀναφέρεται ὅτι ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριὴλ προανήγγειλε στὸν Ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριήλ Ζαχαρία ὅτι θὰ γεννοῦσε τὸν Τίμιο Πρόδρομο, ἕξι μῆνες πρὶν τὸν Εὐαγγελισμὸ τῆς Θεοτόκου. Ἦταν αὐτὸς ἐπίσης ποὺ ἐμφανίστηκε σὲ ὅραμα στὸν Ἅγιο Ἰωσὴφ τὸν μνήστορα καὶ τοῦ διεμήνυσε νὰ μὴν διστάση νὰ παραλάβη τὴν σύζυγό του Μαριάμ, διότι τὸ Παιδὶ ποὺ θὰ γεννοῦσε ἦταν ἐκ Πνεύματος Ἁγίου. Καὶ πάλι σὲ ὅραμα τὸν εἰδοποίησε νὰ πάρη τὸ Παιδὶ καὶ τὴν Μητέρα Του καὶ νὰ φύγουν στὴν Αἴγυπτο, κατὰ τὴν βρεφοκτονία τοῦ Ἡρώδη, καθὼς καὶ νὰ ἐπιστρέψη στὴν γῆ τοῦ Ἰσραὴλ μετὰ τὸν θάνατο τοῦ τελευταίου. Πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ἱεροὺς διδασκάλους καὶ ὑμνωδοὺς τῆς Ἐκκλησίας, ἔχουν ἀποφανθεῖ ὅτι ὁ Θεῖος Γαβριὴλ ἦταν ὁ «λευχειμονῶν» (δηλαδὴ «ντυμένος στὰ λευκὰ) Ἄγγελος ὁ ὁποῖος κατῆλθε ἀπὸ τὸν Οὐρανὸ καὶ ἀπεκύλησε τὸν λίθο ἀπὸ τὴν θύρα τοῦ μνημείου τοῦ Ζωοδότου Χριστοῦ καὶ πληροφόρησε τὴν Κυρία Θεοτόκο καὶ τὶς Μυροφόρες γιὰ τὴν Ἀνάστασι τοῦ Χριστοῦ. Βλέπουμε λοιπὸν ὅτι ὁ ἱερὸς Γαβριὴλ ὑπηρέτησε απὸ τὴν ἀρχὴ ὡς τὸ τέλος τὸ μυστήριο τῆς Θείας Οἰκονομίας. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸν, ἡ Ἐκκλησία παρέλαβε τὴν Παράδοσι νὰ τὸν συνεορτάζη μὲ τὸν Ἀρχιστράτηγο Μιχαὴλ καὶ νὰ ἐπικαλῆται τὴν Χάρι καὶ τὴν βοήθειά του. Ἐμφανίσεις καὶ θαύματα τῶν Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν, μᾶς εἶναι γνωστὰ ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη μέχρι τὶς ἡμέρες μας. Ἔτσι, βλέπουμε τὸν Ἀρχιστράτηγο Μιχαὴλ νὰ ἐμφανίζεται στὸν Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ γιὰ νὰ τὸν ἐνισχύση στὸν ἀγῶνα τῶν Ἰσραηλιτῶν ἐναντίον τῶν ἀλλοφύλων. Ἀντιλαμβανόμενος τὴν ὑπερκόσμια παρουσία ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ, τὸν ἐρωτᾶ ἡμέτερος εἶ ἢ τῶν ὑπεναντίων; Γιὰ νὰ λάβη τὴν ἀπάντηση: ἐγὼ ἀρχιστράτηγος δυνάμεως Κυρίου νυνὶ παραγέγονα..(ἰησ. Ε, 13-14). Ἀλλὰ καὶ στὸ βιβλίο τοῦ Δανιὴλ ὑπάρχει ἐκτεταμένη ἀναφορὰ στοὺς δύο Ἀρχαγγέλους ὁ Γαβριὴλ μάλιστα, εἶναι ἐκεῖνος ποὺ θὰ ἐξηγήση στὸν Προφήτη τὸ ὅραμα ποὺ βλέπει (Δαν. Η 16). Πέραν ὅμως τῶν ἐμφανίσεων αὐτῶν, οἱ Παμμέγιστοι Ταξιάρχες ἐπετέλεσαν καὶ συνεχίζουν νὰ ἐπιτελοῦν πλῆθος θαυμάτων καὶ ἐμφανίσεων προκειμένου νὰ βοηθήσουν ἐκείνους ποὺ ἐπικαλοῦνται τὴν βοήθειά τους. Δύο ἀπὸ τὶς πιὸ σημαντικὲς ἀγγελοφάνειες, εἶναι τὸ ἐν Χώναις θαῦμα τοῦ Ἀρχιστρατήγου Μιχαήλ, τοῦ ὁποίου ἡ ἀνάμνησι ἑορτάζεται τὴν 6 η Σεπτεμβρίου, κα ἡ παράδοσι τοῦ αμνού τοῦ Άξιον ἐστί ἀπὸ τὸν Ἀρχάγγελο Γαβριὴλ στοὺς Ἁγιορεῖτες Πατέρες καὶ δι αὐτῶν σὲ ὅλους τοὺς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς. Ἡ ἀνἀμνησι τοῦ γεγονότος αὐτοῦ ἑορτάζεται στὶς 11 Ἰουνίου. Ἀλλὰ γιὰ τὰ δύο αὐτὰ θαυμαστὰ σημεῖα θὰ μιλήσουμε τὴν ἑπόμενη φορά, κλείνοντας ἔτσι τὸ ἀφιέρωμα στοὺς Παμμεγίστους Ταξιάρχες. Αυλόγυρος Τρίμηνη Έκδοση των Απανταχού Κουρουνιωτών Εγρηγοριανών Χίου ΚΩΔ. ΥΠ. ΤΥΠΟΥ 4495 Ιδιοκτήτης: Σύλλογος Κουρουνιωτών και Εγρηγοριανών Χίου Αττικής «Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος» Πειραιώς 43, Αθήνα Τηλ.: Fax: Εκδότης και υπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο η πρόεδρος Ελένη Μαργέλου-Σπανού Συντάσσεται από την Επιτροπή αποτελούμενη από τους: Iωάννη Ν. Ζαννή, Ισίδωρο Π. Κατσαρό, Γιώργο Β. Κεφάλα, Πέτρο Ι. Μοσχούρη, Στέλιο Γ. Μιχαλάκη Επιμέλεια έκδοσης: Πέτρος Ι. Μοσχούρης Διόρθωση δοκιμίων: Φωφώ Μαυρουκάκη-Κατσαρού Καλλιτεχνική επιμέλεια: Βασίλης Ι. Κυριακάκης Τυπογραφείο: Κοτσάτος Σταμάτης & Σία Ο.Ε. Μαρίνου Αντύπα 4, , Ηλιούπολη, Τηλ.: , Fax: I.N.Z. Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν την προσωπική γνώμη εκείνων που τα υπογράφουν.

3 Αυλόγυρος Τεύχος 81 3 Κουρούνια ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥΣ Μέρος έβδομο Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΗΣ ΑΜΑΝΗΣ (β) Του Γιάννη Μιχαλάκη Το ίδιο απάνθρωπος και κουραστικός ήταν και ο θερισμός των σιταριών αυτών. Επειδή ο θέρος γίνεται το καλοκαίρι, οι άνθρωποι συνήθως κοιμούνταν στην Αμανή μέχρι ν αποθερίσουν και αν η νύχτα ήταν καλή και με φεγγάρι, τότε θέριζαν και τη νύχτα. Ακολουθούσε το κουβάλημα των θερισμένων σταχιών στα αλώνια, το αλώνισμα, το ξανέμισμα, το δρομόνισμα, το πλύσιμο, η μεταφορά στο μύλο για να γίνει αλεύρι και τέλος, η ευλογημένη ώρα που θα έβγαινε από το φούρνο ζεστό, ευωδιαστό ψωμί. Μαθημένοι οι άνθρωποι στη δύσκολη δούλεψη, εύρισκαν καιρό και για αστεία, πειράγματα μεταξύ τους. Κυρίως στο θέρος και στο αλώνισμα. Επειδή πάντα υπήρχε κίνδυνος μερικά δεμάτια από τη θεμονιά το βράδυ να κλαπούν, τα νέα αγόρια της οικογένειας, το βράδυ κοιμούνταν στ αλώνια. Την εποχή εκείνη, το αμανέδισμα 1 έδινε και έπαιρνε. Από λίγο ως πολύ, όλα τα παλικάρια είχαν ντέρτια, κάποια κοπέλα αγαπούσαν ή ένοιωθαν την ανάγκη να ζευγαρώσουν. Έβγαζαν λοιπόν, όλη την επιθυμία και τον καημό τους στους αμανέδες. Το αλώνισμα ήταν σωστό πανηγύρι για τα παιδιά. Συνήθως ανέβαιναν πάνω στη λουκάνη, τη μεγάλη πέτρα που έσερναν τα βόδια για να τσακιστούν τα στάχια, μετρούσαν δυνατά τις δούλες, τις στροφές δηλαδή που έκαναν ώστε μόλις συμπλήρωναν τον ορισμένο αριθμό να ρθει το αδέρφι να αλλάξει η βάρδια, ενώ οι τούμπες, οι κουτρουβάλες και τα παιχνίδια έδιναν κι έπαιρναν μέσα στ αλώνια. ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΛΙΟΔΕΝΤΡΑ Το προϊόν το οποίο διατηρείται από τα πρώτα, μετά τη σφαγή του 1822 χρόνια, είναι το λάδι. Όπως ήδη έγραψα, της δενδροκαλλιέργειας προηγήθηκε η κτηνοτροφία και η αμπελουργία. Το λάδι ήταν ελάχιστο και οι Κουρουνιώτες των χρόνων εκείνων το μετρούσαν με σταγόνες! Μία ελιά μπορούσε να ανήκει σε δύο ή και τρεις ανθρώπους. Το λίγο λάδι που χρησιμοποιούσαν για να ζήσουν το προμηθεύονταν από άλλα χωριά, κυρίως τη Βολισσό, κάνοντάς το τράμπα 2 με κρασί. Για την ιστορία των πρώτων λιόδεντρων που φυτεύτηκαν και μπολιάστηκαν στα χωριά μας, ο θείος μου, ο παπαγιάννης Δ. Μιχαλάκης, μου διηγήθηκε την παρακάτω ιστορία. Λίγο πριν από τη σφαγή της Χίου, μεταξύ 1810 με 1820, ο προπάππους του, ο παπά Νικόλας Μιχαλάκης, υπηρετούσε εφημέριος στους Αγίους Αναργύρους στα Θυμιανά. 1 Αμανέδισμα: Η απόδοση τραγουδιών που είχαν ως επωδό το Αμάν-Αμάν 2 Τράμπα: Ανταλλαγή Μια χρονιά, κατέβηκαν στα Θυμιανά με τα μουλάρια τους φορτωμένα κρασί για να το πουλήσουν, οι γιοι του Γιάννης (αργότερα έγινε ιερέας) και Γιώργης (γνωστός με το παρατσούκλι μουνούχος ), καθώς και οι γαμπροί του Νικόλας Κεφάλας και Γιάννης Κοτσάτος (Βασιλάκης). Όταν πούλησαν το κρασί, ο παπά Νικόλας τους έδωσε δώδεκα αγρέλους και τους είπε: «Αντί να πηγαίνετε καβάλα στα μουλάρια στην επιστροφή για το χωριό, να φορτώσετε τους αγρέλους και να πάτε να τους φυτέψετε στο χωράφι μου στα Σπαράματα». Οι γιοί και οι γαμπροί του υπάκουσαν, προτίμησαν όμως να μοιραστούν τους αγρέλους και να τους φυτέψουν στα δικά τους χωράφια. Οι ελιές αυτές φυτεύτηκαν στην Περασιά (στο χωράφι του Γειασουγιάννη), στο Τσόμπο, στη Φλέα, στου Βουή τα Κρεμά, και στην Γριά Ελιά. Τις τοποθεσίες στις οποίες φυτεύτηκαν οι υπόλοιπες ο θείος δεν τις θυμόταν. Για τη Γριά Ελιά μου είχε πει, ότι κάποτε πουλήθηκε στη μυθική τιμή των 25 λοϊζιών (ένα λοΐζι ήταν ισοδύναμο περίπου με μία χρυσή λίρα). Αργότερα και άλλοι χωριανοί ακολούθησαν το σύστημα αυτό. Έδιναν δηλαδή κρασί και αγόραζαν αγρέλους τους οποίους μπόλιαζαν. Έτσι έχουμε τα σημερινά ελαιόδεντρα τα οποία, όπως από τους κορμούς τους δείχνουν, δεν είναι πολύ μεγάλης ηλικίας. Η ιστορία που μου αφηγήθηκε ο θείος μου παπαγιάννης Μιχαλάκης παρουσιάζει ασάφειες ως προς τις χρονολογίες. Σε έγγραφα του χωριού μας, ο παπανικόλας εμφανίζεται το 1831 ως ιεροδιάκονος, ενώ ο γιος του παπαγιάννης Μιχαλάκης πέθανε το Συνεπώς το αν είχε γεννηθεί θα ήταν πολύ μικρός για να είναι ιερέας ή διάκος στα Θυμιανά. Ακόμη, οι κόρες του πώς ήταν δυνατόν να είναι σε ηλικία τέτοια ώστε να είχαν παντρευτεί; Πιστεύω ότι η ιστορία αυτή έγινε μετά τη σφαγή του 1822 γιατί τα υπόλοιπα στοιχεία είναι σωστά. Όταν οι χωριανοί μας ανακάλυψαν το λάδι, έπεσαν με τα μούτρα στην καλλιέργεια της ελιάς. Πήγαιναν φορτώματα κρασιού στη Βολισσό στην Κατάβαση, στα Διευχά και στη Σιδερούντα και γύριζαν με τα μουλάρια τους φορτωμένα αγρέλους. Η ελιά όμως θέλει πολλά χρόνια για να μεγαλώσει και να καρπίσει ικανοποιητικά. Έτσι πέρασαν αρκετά χρόνια από την εκστρατεία εκείνη. Ο πρώτος χωριανός μας που χόρτασε λάδι και του περίσσεψε μιά στάμνα ήταν ο δισέγγονος του παπανικόλα, ο Γιάννης Ν. Μιχαλάκης (Γειάσουγιάννης). Σύμφωνα πάντα με το θείο μου παπαγιάννη, ο Γειάσουγιάννης πήγε στη Βολισσό μιά στάμνα γεμάτη λάδι την οποία πούλησε! Ήταν το πρώτο κουρουνιώτικο λάδι που έμπαινε στη χιώτικη αγορά. Η ελαιοπαραγωγή δημιούργησε την ανάγκη ελαιοτριβείων, τα οποία ξεκίνησαν πρωτόγονα και χειροκίνητα. Πρωτοπόρες στον τομέα αυτό ήταν οι οικογένειες Μπουρνού, Ζαννή, Κοτσάτου και Βορριά. Αλλες καλλιέργειες που αναπτύχθηκαν τα ίδια χρόνια στο χωριό μας ήταν των σύκων, των αμυγδάλων και των καρυδιών. Τα σύκα δεν ήταν πολύ καλής ποιότητας, υστερούσαν έναντι των Αγιοργούσικων και των Λεφτοπαδούσικων. Ελάχιστα θα πρέπει να έφταναν στο εμπόριο. Την ποικιλία των καβουριών την έκαναν παστελλαριές ή τα φούρνιζαν και τα έβαζαν σε μεγάλους ξύλινους πίθους για το χειμώνα. Τα μικρά και μισοφαγωμένα από τα ζωύφια τα έδιναν στα ζώα ή τα ρεμπικάριζαν και έβγαζαν σούμα. Τα αμύγδαλα για ορισμένα χρόνια αποτελούσαν σημαντικό εισόδημα για τους χωριανούς μας. Η μεγάλη πληγή που αντιμετώπιζαν ήταν τα ποντίκια, τα οποία κυριολεκτικά αποδεκάτιζαν τις φουσκαρέλλες και τ Αγιαννήτικα που είχαν λεπτό τσόφλι και γλυκό καρπό. Έτσι, στο χωριό μας επικράτησαν δυο διαφορετικές ποικιλίες που είχαν σκληρό τσόφλι αλλά λιγότερο γλυκό καρπό, καθώς αποτελούσαν διασταύρωση με το σκληρό πικραμύγδαλο. Τα Πισπιλουντιανά και του Μιχαήλο. Καρυδιές φύτεψαν κυρίως στο ποτάμι και στα λαγκάδια που είχαν λίγο νερό. Μιά καταρρακτώδης βροχή το 1955 όμως ξερίζωσε τις περισσότερες από τις καρυδιές εκείνες. Οι αμυγδαλιές και οι συκιές δεν είναι μακρόβια δένδρα, όπως οι ελιές. Το χωριό μας, λίγα χρόνια μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, άρχισε να αποψιλώνεται από ανθρώπους, καθώς οι κάτοικοί του πήραν τις στράτες της θάλασσας και του ξενιτεμού. Δέντρα καινούργια δεν φυτεύτηκαν και τα παλιά, λίγα-λίγα ξεράθηκαν. Παράλληλα, οι χωριανοί μας φρόντισαν για την απόσταξη των τσάμπουρων, των υπολειμμάτων από το πάτημα των σταφυλιών δηλαδή, των ακατάλληλων για βρώση σύκων, και των μαύρων συκάμινων. Ήταν μάλιστα μία από τις πρώτες φροντίδες τους μετά τη σφαγή. Στο βιβλίο του Αντώνη Χαροκόπου «Ο Βροντάδος και η ιστορία του» δημοσιεύεται το παρακάτω έγγραφο: «Διά του παρόντος την σήμερον ο Γιώργης Συρρής εκ του χωρίου Ερίθες ήφερεν ένα ζευγάρι καζάνια του ρεμπίκου εις χωρίον Κουρούνια και αφήνει τα προς τον Κωνσταντή του ποτέ Γιώργη Κατσαρού και Βασίλη Κωτζάτον και προς εμέ τον παπα Γιώργη Κατσαρόν και Ιωάννην Κατσαρόν του ποτέ Μιχάλη. Από την σήμερον και εις το εξής να ρεμπικαρίσουν τις ρόγες των οι ως άνωθεν γεγράμμένοι και όποιος θέλει. Και απομένομεν να του δίνωμεν τέσσερις οκάδες ρακί την ημέραν, όσες ημέρες δουλεύουν. Και σιγουράρομεν τον άνωθεν Γεώργιον, όταν ακολουθήσει ζημία να μην το δώσει ο Θεός- να γίνουνται πέντε μερίδια η ζημιά εις την αγοράν των καζανιών εξήντα επτά γρόσια. Και εις βεβαίωσιν της αληθείας έγινε το παρόν έμπροσθεν εις μάρτυρας Οκτωβρίου 7 Γιάννης του ποτέ Γιώργη Μιχαλάκη μάρτυρας Παπα Γιώργης Κατσαρός στέργω και γράφω. Δεκεμβρίου 12 έλαβεν τα σικλιά εις το χέρι και επήρεν και λινιάτικον οκάδες 47»

4 Αυλόγυρος Τεύχος 81 4 Η ΕΡΗΜΩΣΗ ΤΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΜΑΣ Ένα άρθρο του Ηλία Ι. Μιχαλάκη Όσα παρακάτω γράφω, είναι προσωπική μου γνώμη όσων αφορούν την παρακμή των χωριών της Αμανής ή μάλλον τον βραδύ αλλά σίγουρο θάνατό τους. Με λύπη μου διάβασα σχετικό άρθρο στον «Αυλόγυρο» (τεύχος 78, Αύγουστος 2014) και δεν πιστεύω να αμφιβάλλει κανένας για τη θλιβερή αυτή πραγματικότητα. Το άρθρο αναφέρει τους βασικούς λόγους της παρακμής, κυριότερος των οποίων είναι η αποτυχία των ελληνικών κυβερνήσεων να προσφέρουν στον τόπο τα απαιτούμενα μέσα για την επιβίωση των κατοίκων, π.χ. δρόμους, ηλεκτρισμό, τηλέφωνα, νερό σε κάθε σπίτι, ιατρική περίθαλψη κλπ, κλπ. Όλα αυτά τα πρόσφερε το κράτος αλλά «κατόπιν εορτής» δυστυχώς, μετά τη μεγάλη έξοδο των κατοίκων προς νέες πατρίδες. Αν και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για το ότι οι κατά καιρόν κυβερνήσεις αγνόησαν τα χωριά μας και εκμεταλλεύτηκαν κάθε ξένη βοήθεια για εξυπηρέτηση δικών τους συμφερόντων, θεωρώ ότι η παρακμή των χωριών μας ήταν αναπόφευκτη για τους λόγους που παρακάτω θα εκθέσω. Ας μου επιτραπεί να αναφέρω μια παρόμοια κατάσταση σ ένα από τα πιο πλούσια κράτη του κόσμου, τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής όπου εγώ, μαζί με χιλιάδες άλλους συμπατριώτες μου μετανάστευσα την περίοδο της μεγάλης εξόδου. Όταν έφτασα στην Αμερική το 1954, η χώρα βρισκόταν στο ζενίθ της ακμής της, παράδεισος για τους μετανάστες. Μετά τις σπουδές μου, άρχισα τη σταδιοδρομία μου ως χημικός στην περιοχή της Νέας Υόρκης, παντρεύτηκα και μπόρεσα να επισκεφτώ τη γενέτειρα πολλές φορές, αλλά, ούτε στα όνειρά μου θα μπορούσα να φανταστώ ότι θα ήταν δυνατόν να βρω δουλειά ως χημικός, στα χωριά της Αμανής. Ωστόσο, οι ευχάριστες ενθυμήσεις των αξέχαστων καλοκαιριών που περνούσα στα βουνά του Εγρηγόρου και των Κουρουνίων με προσέλκυσαν προς μία περιοχή της Πολιτείας της Νέας Υόρκης τα λεγόμενα Catskils Mountains, μόλις δύο ώρες με το αυτοκίνητο από την πόλη της Νέας Υόρκης. Έμεινα κατενθουσιασμένος με την περιοχή, πήγαινα τακτικά με την οικογένειά μου στις διακοπές μου και εν τέλει αγόρασα εκεί σπίτι. Όταν άρχισα τις επισκέψεις μου σ αυτά τα βουνά, η περιοχή ήταν γεμάτη ζωή. Οι κυρίως βιομηχανίες της ήταν ο τουρισμός και η γεωργία. Υπήρχαν τότε περίπου 25 ξενοδοχεία, εκ των οποίων τα πέντε ήταν ελληνικά και 20 περίπου αγροτικές οικογενειακές εγκαταστάσεις (family farms). Τα καλοκαίρια ήταν γεμάτα ζωή. Τα παιδιά και τα εγγόνια μου, εκτός από λίγα ταξίδια στην Ελλάδα, περνούσαν τα καλοκαίρια τους εκεί, όπως περνούσα κι εγώ τα δικά μου στον Εγρηγόρο και τα Κουρούνια, μέχρι να ξενιτευτώ. Φαίνεται σαν κακό όνειρο, αλλά δυστυχώς τα πράγματα άρχισαν να αντιστρέφονται σιγά σιγά, εξ αιτίας της εξελίξεως του πολιτισμού και κυρίως της με αστρονομική ταχύτητα προόδου της τεχνολογίας, με συνέπεια ν αρχίσει να παρακμάζει η περιοχή, όχι βέβαια με ευθύνη της κυβερνήσεως. Τι συνέβη; Πρώτα πρώτα, η εποχή των αεροπλάνων jet(jet age) σιγά σιγά, τελικά σχεδόν κατέστρεψε τον τουρισμό. Αφού μέσω του jet μπορείς να επισκεφθείς τα νησιά της Καραϊβικής με την ίδια ευκολία χρόνου και με τα ίδια έξοδα γιατί να πας στα απηρχαιωμένα ξενοδοχεία των Catskils; Ακόμη και στην Ελλάδα μπορούσες να ταξιδέψεις τότε πολύ φθηνά. Το πρώτο μου ταξίδι επιστροφής στην Ελλάδα το 1968 μου στοίχισε $230 μετ επιστροφής! Έτσι σιγά σιγά, τα περισσότερα ξενοδοχεία, συμπεριλαμβανομένων όλων των ελληνικών, έκλεισαν. Και η αγροτική βιομηχανία; Από τις 20 περίπου εγκαταστάσεις, μόνο δύο μένουν σήμερα. Με τα ξενοδοχεία κλειστά, τα χωράφια έρημα, τη νεολαία σε έξοδο απανταχού της Αμερικής για εύρεση εργασίας, το αποτέλεσμα είναι η μείωση του πληθυσμού και η ραγδαία κατάπτωση του τόπου. Τι έμεινε; Οι απόδημοι, τα παιδιά και τα εγγόνια τους επισκέπτονται τον τόπο τα καλοκαίρια. Σας θυμίζει κάτι παρόμοιο; Και τώρα ας εξετάσουμε την παρόμοια κατάσταση που επικρατεί στα χωριά μας. Ας υποθέσουμε ότι το κράτος μπόρεσε και πρόσφερε εγκαίρως τα αναγκαία για μιαν άνετη ζωή στην Αμανή. Τώρα έχουμε δρόμους, ηλεκτρικό, νερό, τηλέφωνο, τηλεόραση, ίντερνετ. WiFi, ιατρική περίθαλψη κλπ. Ακόμη όμως, χρειαζόμαστε δουλειές. Η περιοχή δεν είναι ιδεώδης για ανάπτυξη της γεωργίας, δεν υπάρχουν πετρέλαια ή ορυκτά μέταλλα και η αλιεία ούτε για τον τοπικό πληθυσμό επαρκεί. Τα μοναδικά προϊόντα είναι οι ελιές, το ελαιόλαδο, τα σύκα, τα αμύγδαλα, τα σταφύλια και το κρασί. Νομίζω ότι μ αυτά τα προϊόντα τα χωριά θα μπορούσαν να συντηρήσουν τον πληθυσμό τους. Τώρα ας μελετήσουμε το θέμα ρεαλιστικά. Ελπίζουμε τα παιδιά αυτών των κατοίκων να μείνουν εκεί για όλη τους τη ζωή; Θα τους στερήσουμε το δικαίωμα της εκπαίδευσης; Εγώ μεγάλωσα σε μια οικογενειακή και κοινωνική ατμόσφαιρα που είχε ως υψηλό ιδεώδες την μόρφωση και είμαι βέβαιος ότι αυτή η αντίληψη δεν άλλαξε σήμερα, ούτε κατά ένα γιώτα. Η νεολαία των χωριών (όση υπάρχει) έχει τα ίδια σχέδια και οράματα. Αλλά πόσους γιατρούς, πόσους δικηγόρους, πόσους αρχιτέκτονες και άλλους επιστήμονες μπορεί να απορροφήσει η Αμανή; Ασφαλώς οι περισσότεροι θα υποχρεωθούν ν αποδημήσουν σε περιοχές που οι γνώσεις τους είναι αναγκαίες. Συνεπώς και κάτω από ιδεώδεις συνθήκες ο πληθυσμός των χωριών μας θα μειώνεται, όχι εξ αιτίας της κρατικής αδιαφορίας, αλλά από την κατάρα των γιγαντιαίων βημάτων της εξελίξεως του πολιτισμού και της τεχνολογίας. Η μόνη ελπίδα για την επιβίωση των χωριών μας είναι να τα επισκεπτόμεθα, έστω και μόνο τα καλοκαίρια, και να μεταλαμπαδεύσουμε αυτή την παράδοση στα παιδιά και στα εγγόνια μας. Αυτό ακριβώς γίνεται προς το παρόν και στα χωριά της Νέας Υόρκης. Η γιγαντιαία εξέλιξη του σημερινού πολιτισμού και της τεχνολογίας, για καλό ή για κακό, έχει αλλάξει δραματικά τη δημογραφία όλων των χωρών, με θύματα πολλά χωριά, όπως τα δικά μας, που στερούνται πρώτων υλών για τροφοδοσία της αχόρταγης τεχνολογίας. Λοιπόν, έχουμε χρέος να συνεχίσουμε να τιμούμε τους τόπους της καταγωγής μας με επισκέψεις που φέρουν και την ατμόσφαιρα προσκυνημάτων και να μεταδίδουμε αυτή την παράδοση στις νέες γενιές.

5 Αυλόγυρος Τεύχος 81 5 γράμματα που πήραμε Aπό τον εκλεκτό φιλόλογο κ. Κώστα Δ. Φαφαλιό, πήραμε το παρακάτω γράμμα που αναφέρεται στον συγχωριανό μας φιλόλογο-ιστορικό και συγγραφέα Γρηγόρη Δ. Σπανό. Το γράμμα αυτό γράφτηκε με αφορμή τη βράβευση του κ. Σπανού από το Σύλλογό μας και έρχεται να συμπληρώσει, στα όσα πολλά και σημαντικά κατέθεσαν για το έργο του οι διαπρεπείς συνάδελφοί του φιλόλογοι καθηγητές Κ. Ε. Φραγκομίχαλος και Νίκος Μ. Στουπάκης,. Οι αναφορές του αφορούν σε πρωτότυπες δημοσιεύσεις του κ. Σπανού στη Χιακή Επιθεώρηση στην οποία συμμετείχε ως συνδιευθυντής μαζί με τους Δ. Α. Μαγγανά, και Κ. Ν. Χαβιαρά. Κύριε Διευθυντά, Εις τα όσα εύφημα αλλά και δίκαια εγράφησαν στον Αυλόγυρο, τεύχος 79, , για τον αγαπητό φίλο και εκλεκτό εκπαιδευτικό Γρηγόρη Δ. Σπανό από δύο διακεκριμένους Χιώτες φιλολόγους, τους κ.κ. Κ. Ε. Φραγκομίχαλο και Νίκο Μ. Στουπάκη, να μου επιτρέψετε να προσθέσω ολίγα για μερικά δημοσιεύματά του που είχαμε την χαρά να παρουσιάσουμε από τις σελίδες της Χιακής Επιθεωρήσεως. Στο τεύχος 12, 1966, δημοσιεύονται τα Κουρουνιώτικα έγραφα τα οποία ανήκαν στον παππού του Γρηγ. Χαντζή Κωνσταντή Σπανό και στο τεύχος 13, 1967, βρίσκουμε την εργασία του Τοπωνυμικό Κουρουνίων-Εγρηγόρου. Υστερα από τέσσερα χρόνια, το 1971 (αρ. τεύχ. 27) στόλισε τις σελίδες της Χ.Ε. με την εκτενή και πλουσιώτατα τεκμηριωμένη εργασία του για τον Κανάρη με τον τίτλο: Η Μούσα κι ο Πυρπολητής. Τον επόμενο χρόνο, 1972, μας χάρισε στον 30ο τεύχος του 1973 δημοσιεύθηκε η 11 Νοεμβρίου 1912: η Χίος τραγουδά τη λευτεριά της. Τον επόμενο χρόνο, στον τελευταίο τόμο της Α Περιόδου της Χ.Ε. και στο τεύχος 39, 1975, ο Γρηγ. Σπανός αναπτύσσει το θέμα ο Άμαντος και η Χίος. Κοινό χαρακτηριστικό όλων των ανωτέρω δημοσιευμάτων του η ενδελεχής έρευνα του θέματος, η παράθεση άφθονων βιβλιογραφικών τεκμηρίων και οι πάντοτε εύστοχες αξιολογήσεις του. Θυμάμαι με πόση, κάθε φορά, ικανοποίηση διεξερχόμουν τα χειρόγραφα του νέου ακόμη τότε -αλλά γιατί όχι και τώρα;- ιστορικού και φιλολόγου. Τα ίδια χαρακτηριστικά συναντούμε σε όλες τις μελέτες του, στα βιβλία και στα πολύτιμα χρονικά που πάντοτε θέμα τους είναι η Χίος, η πνευματική της ζωή και οι Χιώτες, τους οποίους με περισσή πατριωτική καύχηση μελετά και προβάλλει ο ευθαλής αυτός βλαστός των βορειοχώρων. Του εύχομαι μακροβιότητα και συνέχιση της δαψιλούς προσφοράς του πλουσίου πνευματικού έργου του. Κ.Δ. Φαφαλιός Αγαπητέ κ. Φαφαλιέ, Σας ευχαριστούμε θερμά για την καλοσύνη που είχατε να επικοινωνήσετε μαζί μας. Είναι ιδιαίτερη χαρά και τιμή για τη Συντακτική ομάδα του Αυλόγυρου η αποστολή κειμένων από ανθρώπους του λόγου και του πνεύματος του νησιού μας, όπως εσείς. Ανθρώπους που έχουν λευκανθεί προσφέροντας για πολλά χρόνια πνευματική τροφή στους νέους βλαστούς της Χίου και αφήνοντας ανεκτίμητες παρακαταθήκες στις επερχόμενες γενιές. Η χαρά δε αυτή γίνεται ακόμη μεγαλύτερη γιατί με το κείμενό σας προσθέσατε ένα ακόμη σημαντικό λιθαράκι στις γνώσεις μας για την πλούσια προσφορά του συγχωριανού μας φιλολόγου-λαογράφου και ιστορικού συγγραφέα Γρηγόρη Δ. Σπανού ο οποίος επί σειρά ετών έχει προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στην καταγραφή και την ανάδειξη της ιστορίας του νησιού μας και μοναδικές καταγραφές για τη λαογραφία των χωριών μας. Θα είναι χαρά και μοναδική τιμή για μας, κείμενά σας, ιστορικά, λαογραφικά ή άλλα που να αναφέρονται στα βορειόχωρα και ιδιαίτερα στα χωριά της Αμανής να φιλοξενηθούν στο μέλλον στις σελίδες του Αυλόγυρου. ************************************************************************************* Τα «Νιάμερα» στην Αγιογαλούσαινα και στη Δέσποινα παλαιότερα Του Δρ. Κ. Ε. Φραγκομίχαλου Στο προηγούμενο τεύχος του «Αυλογύρου», αναφερόμενοι στην καθιέρωση τελευταίως πανηγυριού από τους Ποταμούσους στις 23 Αυγούστου στη Δέσποινα, και από τους Τρυπούσους στις 15 Αυγούστου, ενώ είναι γνωστόν ότι στην πρώτη από τις ημερομηνίες αυτές πανηγυρίζει ανέκαθεν η Παναγία η Αγιογαλούσαινα και στη δεύτερη η Παγούσαινα, σημειώναμε ότι αυτή η καινοτομία δεν συνάδει με τη βορειοχωρίτικη παράδοση και φιλοτιμία. Συμπληρωματικά, να προσθέσουμε κάτι σχετικό (και όχι και χωρίς την τερπνή του διάσταση) με το τι συνέβαινε τα «Νιάμερα» στην Δέσποινα, όπως μας έχει διασωθεί λαογραφικά, καταγεγραμμένο στο γλωσσικό ιδίωμα των Αφροδισίων : «Τα νιάμερα τα Αούστου εσυνηθούσαν τα κατώχωρα κι επηαίναν στ Αγιο Γάλα πούταν η πανήγυρη. Τούτα τα χωρούδγια, Κουρούνια, Βροδίσια, Ποταμιά, εκείνην την ημέρα παίρναν τα κονίσματα κι επηαίναν στην Αμανή, στη Δέσποινα κι εσταματούσα. Τας επηαίναν τας εικόνες για να μαζώσουν τίποτα λεφτά, πούσαν φτωχές οι εκκλησιές των χωριώ. Επεράσα, λοιπόν, οι προσκυνητές κι εδώκαν σ όλα τα χωρούδγια. Ο Αης Μάμας των Βροδισιώ ήταν πίσω-πίσω. Περνά ένας και λέει στους Βροδισιανούς Είντα παληοσάνιδον είν ευτό. Τι α πει Μάμας; Φέρε να το φιλήσω κι ευτό. Εν επρόκαμε να πα δυο-τρία βήματα και το μουλάριν άρκεψεν κι ετσούνευγεν. Ευτός πια έπιασεν κι επροσκύνα».

6 6 Αυλόγυρος Τεύχος 81 Αλιεία με δυναμίτιδα Του Πέτρου Ι. Μοσχούρη Χ αμένος στον κυκεώνα του διαδικτύου, το μάτι μου έπεσε τυχαία σε μια ιστοσελίδα της Κέρκυρας, που έγραφε πως ένας εξηνταεπτάχρονος ψαράς διαμελίστηκε στην προσπάθειά του να πυροδοτήσει ποσότητα δυναμίτιδας η οποία έσκασε στα χέρια του. Ο άτυχος ψαράς, όπως ανέφερε το ρεπορτάζ, συνήθιζε να ψαρεύει μ αυτό τον τρόπο. Η είδηση με γύρισε πίσω στα παιδικά μου χρόνια, στα Κουρούνια. Η εικόνα των ακρωτηριασμένων συγχωριανών μου απ αυτό τον παράτολμο παράνομο τρόπο αλίευσης που μου προκαλούσε δέος και τρόμο ξαναζωντάνεψε! Τις αναμνήσεις μου γύρω από το ψάρεμα με δυναμίτη αναθέρμανε ο κυρ Νίκος ο Ζαννής, όταν μου διηγήθηκε ένα περιστατικό σχετικό με το θέμα αυτό. Περιστατικό που μου το επιβεβαίωσε ο παπά Παναγιώτης ο Σκυριώτης και το οποίο θα σας διηγηθώ στη συνέχεια. Αποφάσισα, λοιπόν, να κάνω μια μικρή έρευνα για το θέμα αυτό και να την καταγράψω στις σελίδες του Αυλόγυρου γιατί πιστεύω πως είναι κι αυτό ένα κομμάτι από την οικονομική και κοινωνική ζωή του χωριού μας για το οποίο ελάχιστα γνωρίζουμε και σχεδόν τίποτα δεν έχει καταγραφεί. Να δηλώσουμε εκ προοιμίου πως και για το θέμα αυτό, όπως και για πολλά άλλα δεν υπάρχουν γραπτές πηγές. Έτσι, για μια ακόμη φορά, καταφύγαμε στις ζώσες πηγές του τόπου μας και στην προφορική παράδοση για να το φωτίσουμε ακροθιγώς. Τα χωριά της Αμανής, ως κατ εξοχήν ορεινά χωριά δεν είχαν ιδιαίτερη σχέση με το υγρό στοιχείο. Το βορειοδυτικό τμήμα του νησιού μας, εξ άλλου, που αντιστοιχεί στην Αμανή, είναι αλίμενο και οι παραλίες του δέρνονται αλύπητα από το βοριά. Η πειρατεία τέλος, που λυμαινόταν το Αιγαίο τα χρόνια της τουρκοκρατίας, ήταν φόβος και τρόμος για τους νησιώτες. Αυτός ήταν ο λόγος που οι κάτοικοι της Αμανής έκτισαν τα χωριά τους μακριά από τις παραλίες, ψηλά και μέσα σε χαράδρες ή πίσω από κορυφογραμμές για να μη γίνονται αντιληπτά από τα περιπλέοντα πειρατικά πλοία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι Αμανίτες να μη έχουν επαφή με τη θάλασσα και τις τέχνες της. Χαρακτηριστικό είναι πως στο χωριό μας οι πρώτοι ναυτικοί εμφανίζονται στις αρχές του 20ου αιώνα και ο πρώτος που αποτόλμησε να αποκτήσει αλιευτική βάρκα, ήταν ο Παναγιώτης Μιχαλάκης (Γάληπος) με όχι ευτυχή κατάληξη στην καριέρα του ως ψαράς! Από το σκάφος μόνο τα κουπιά απέμειναν στον δύστυχο, και είχε διαθέσει μια περιουσία, για τα δεδομένα της εποχής, για την απόκτησή του. Όπως επίσης χαρακτηριστικό είναι πως οι καλύτεροι κολυμβητές στα μέρη μας ήταν εκείνοι που είχαν χωράφια στο κρωτήρι 1. Κι αυτό γιατί οι νέοι, στο περιθώριο των γεωργικών τους ενασχολήσεων και συνήθως κρυφά από τους γονείς τους, (το κολύμπι για την γενιά των παππούδων και των προπαππούδων μας ήταν χαμένος χρόνος!) πήγαιναν στη θάλασσα για να κολυμπήσουν. Ποια σχέση είχαν οι κάτοικοι των χωριών μας, των δύο προηγούμενων αιώνων, με το ψάρεμα με 1 Κρωτήρι : Παραφθορά της λέξης ακρωτήριον. Στην περίπτωσή μας εκείνοι που είχαν χωράφια στην άκρη του τόπου, δηλαδή, κοντά στη θάλασσα. Τα χωράφια που ήταν κοντά στη θάλασσα τα αποκαλούσαν κρωτήρια. Τα καλύτερα σταφύλια γίνονται στα κρωτήρια. Καμιά επίγνωση της ανυπολόγιστης οικολογικής καταστροφής που προκαλεί το ψάρεμα με δυναμίτη δεν είχαν οι Αμανίτες βάρκα ή με αγκίστρια από την παραλία; Καμία ή σχεδόν καμία! Η μόνη τους ενασχόληση με την αλιεία ήταν το επικίνδυνο σπορ του ψαρέματος με δυναμίτη! Ο λόγος που ανάγκασε τους πρώτους κατοίκους των χωριών μας να ασχοληθούν με μ αυτού του είδους την αλιεία ήταν ασφαλώς βιοποριστικός. Οι μόνες πηγές εισοδημάτων που διέθεταν ήταν από την καλλιέργεια των άγονων πλαγιών της Αμανής και την κτηνοτροφία. Τα στόματα της οικογένειας, όμως, πολλά και η απόδοση της γης μικρή για να τα θρέψει. Να μη λησμονούμε, άλλωστε, πως στα τέλη του 19ου και τουλάχιστον το πρώτο μισό του 20ου αιώνα άλλες πηγές εισοδήματος δεν υπήρχαν για τους χωριανούς μας. Έτσι οι οικογένειες που είχαν καλούς κολυμβητές επιδόθηκαν στο ψάρεμα με δυναμίτη. Καμιά επίγνωση της ανυπολόγιστης οικολογικής καταστροφής που προκαλούσαν μ αυτό τον τρόπο ψαρέματος, δεν είχαν οι Αμανίτες την εποχή της Τουρκοκρατίας και στα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης. Η εξεύρεση πόρων επιβίωσης ήταν επιτακτική και η εξασφάλιση του επιούσιου αδήριτη ανάγκη. Το κυνήγι και το ψάρεμα, όπως μου εκμυστηρεύθηκε ο αείμνηστος θείος μου Βασίλης Σιταράς, όταν έφηβος του ζητούσα επίμονα να μου δώσει το όπλο του για να κυνηγήσω, είναι σαν τα ναρκωτικά. Άμα τα ξεκινήσεις δύσκολα ξεκολλάς! Δεν είναι τώρα πια η ανάγκη να φάμε, όπως παλιά, που μας κάνει να πηγαίνουμε στο κυνήγι και στο ψάρεμα μα το αλκοολίκι που έχουμε γι αυτά. Μετά την απελευθέρωση το Ελληνικό κράτος -και για να ελέγξει την ανεξέλεγκτη διακίνηση επικίνδυνων πυρομαχικών- επέβαλε την απαγόρευση της αλιείας με δυναμίτη. Δεν υπάρχει ασφαλέστερος τρόπος για να εδραιώσεις μια παράνομη πράξη, που επιτελείται από μεγάλο αριθμό πολιτών, από το να την απαγορεύσεις. Και την απαγόρευση αυτή να προσπαθήσεις να την επιβάλλεις με τα ένστολα όργανά σου. Ας μη λησμονούμε ότι τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης οι πολίτες εξακολουθούσαν να βλέπουν τα όργανα του κράτους ως αντίπαλους, αφού αντίπαλους έβλεπαν τα αντίστοιχα όργανα του Οθωμανικού κράτους στο οποίο ήταν υποτελείς. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι και τα αστυνομικά όργανα έβλεπαν τους πολίτες ως αντίπαλους. Δυστυχώς, ακόμη μέχρι σήμερα, δεν έγινε συνείδηση στα σώματα ασφαλείας ότι ο ρόλος τους δεν είναι ανταγωνιστικός στους πολίτες αλλά υφίστανται για να τους προστατέψουν από τα λίγα κακοποιά στοιχεία, που σε κάθε κοινωνία υπάρχουν. Το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα οι χωροφύλακες που υπηρετούσαν στα χωριά μας πήραν εντολή να συλλαμβάνουν επ αυτοφώρω όσους ψαρεύουν με δυναμίτη και να τους οδηγούν στη δικαιοσύνη για να τους επιβληθούν βαρύτατες ποινές. Οι Αμανίτες που επιδίδονταν σ αυτού του είδους το ψάρεμα, με το νόμο αυτό του Ελληνικού κράτους, είδαν ξαφνικά να χάνουν μια σημαντική γι αυτούς πηγή βιοπορισμού. Κανείς δεν φρόντισε να τους ενημερώσει για τις καταστρεπτικές συνέπειες του ψαρέματος με δυναμίτη στο οικοσύστημα και για την σε βάθος χρόνου ερήμωση των Ελληνικών θαλασσών από ψάρια. Οι χωροφύλακες, ανάλογα με την προσήλωσή τους στο καθήκον εφάρμοζαν την εντολή άλλοτε με υπερβάλλοντα ζήλο κι άλλοτε χαλαρά. Συχνά ο ζήλος αυτός είχε να κάνει και με τις συμπάθειες ή αντιπάθειες που έτρεφαν για τα συγκεκριμένα πρόσωπα, αφού οι χωροφύλακες, παρ ότι ξενομερίτες, ζούσαν στα χωριά μας, που ήταν κλειστές κοινωνίες και σύντομα ενσωματώνονταν σ αυτές. Σχετική με το θέμα αυτό είναι και η ιστορία που μου διηγήθηκε ο κυρ Νίκος ο Ζαννής. Ιστορία που αποτέλεσε το κίνητρο να ασχοληθώ με την αλιεία με δυναμίτη στα μέρη μας και γενικότερα στο Αιγαίο. Ας δούμε τι μας είπε: Οι Νενητουρούσοι ήταν κι αυτοί φοβεροί δυναμιτιστές 2. Ένας απ αυτούς, Στεβής το επώνυμο, πεθερός του Πουλιά του πεταλωτή, ο επονομαζόμενος αυτιάς, γιατί είχε μεγάλα αυτιά, ήταν από τους πιο μανιώδεις. Την εποχή της δικτατορίας του Μεταξά, το 36 θα ταν το 37, είχε κατέβει στα Λακοστάματα εκεί στο νερό, που ήταν πέρασμα ψαριών για να ψαρέψει. Και πράγματι έριξε το δυναμίτη, και μετά βουτηχτά έβγαλε κάμποσα ψάρια, που τα βαλε μέσα στον ντουρβά για να μη δίνει στόχο. Στο χωριό μας υπηρετούσε τότε ένας Μανιάτης χωροφύλακας, ονόματι Δημήτρης Λεκάκος. Τώρα θες από μόνος του, θες γιατί κάποιος του το σφύριξε, κατέβηκε στο γιαλό και τον πρόφθασε την ώρα που είχε φορτωθεί τον ντουρβά 3 και ετοιμαζόταν να γυρίσει στο σπίτι του. Στεβή, του λέει, άνοιξε τον ντουρβά να δω τι έχεις μέσα; Τον ντουρβά, του απαντά, δεν τον ανοίγω μόνο πήγαινε φύγε. Αφού είδε ο χωροφύλακας πως δεν υπήρχε περίπτωση να του δώσει τον ντουρβά με τα ψάρια, προσπάθησε να τον πάρει με το ζόρι. Πιαστήκανε στα χέρια. Ο Στεβής όμως ήταν πιο δυνατός και τον εκύλησε στη θάλασσα. Ο Μανιάτης δεν ήξερε μπάνιο και φοβήθηκε μην τον πνίξει. Τράβηξε τότε το πιστόλι του και τον πυροβόλησε. Για καλή του τύχη η σφαίρα τον βρήκε ξώφαλτσα στο πόδι και δεν τον τραυμάτισε σοβαρά. Στη θέα του ποδιού που αιμορραγούσε και γέμισε αίμα η θάλασσα, φαίνεται πως ο χωροφύλακας τρόμαξε. Τον παράτησε και γύρισε στο χωριό χωρίς να δώσει συνέχεια στο περιστατικό. Ο Στεβής, σκληρός και δυνατός άνθρωπος, περπάτησε μόνος του από τα Λακοστάματα και γύρισε στα Νενητούρια στο σπίτι του. Μετά τον πήγαν στο Νοσοκομείο! Η αλήθεια είναι πως δεν ήταν συνηθισμένο το ψάρεμα με δυναμίτη να γίνεται από έναν μόνο άνθρωπο. Και δεν ήταν βέβαιος ο κυρ Νίκος αν υπήρχε κι άλλος μαζί με το Στεβή, που φοβήθηκε όταν είδε το χωροφύλακα κι έφυγε. 2 Εννοεί ότι ψάρευαν με δυναμίτη 3 Ντουρβάς: Τρίχινο σακίδιο, στο οποίο οι γεωργοί της εποχής έβαζαν το φαγητό τους για το χωράφι.

7 Αυλόγυρος Τεύχος 81 7 Έγκλημα δίχως ελαφρυντικά Με ποιο τρόπο όμως ψάρευαν με δυναμίτη; Αρχικά, όσοι επιδίδονταν σ αυτού του είδους το σπορ, γνώριζαν καλά τα περάσματα των ψαριών, όπως γνώριζαν καλά και τη χρήση των εκρηκτικών. Οργανώνονταν δύο ή τρεις το πολύ (όχι περισσότεροι για να μη δίνουν στόχο) και τις μέρες που ήταν μπουνάτσα κατέβαιναν στην θάλασσα. Ο ένας, αυτός που δεν ήταν πολύ καλός κολυμβητής και δεν γνώριζε τη χρήση των εκρηκτικών, αναλάμβανε το ρόλο του διπλού παρατηρητή. Έπαιρνε επίκαιρη θέση ψηλά στα πλάγια πάνω από τη θάλασσα. Έτσι μπορούσε να ελέγχει αν κάποιος χωροφύλακας τους έκανε έφοδο για να ειδοποιήσει τους άλλους να φύγουν! Το κυριότερο όμως, ήταν ότι από κεί ψηλά έβλεπε στα κρυστάλλινα νερά του Αιγαίου τα κοπάδια των ψαριών που περνούσαν για να κάνει σινιάλο στους άλλους, που ήταν στα παράκτια βράχια, να ρίξουν το δυναμίτη. Όταν έπαιρναν το σινιάλο από τον τσιλιαδόρο οι δυναμιτιστές αθόρυβα άναβαν το βραδύκαυστο φυτίλι του δυναμίτη και τον έριχναν στο πέρασμα των ψαριών. Μια δυνατή έκρηξη με υπόκωφο βουητό έκανε τη θάλασσα να ορμήσει μανιασμένη στα ουράνια. Το οστικό κύμα από την έκρηξη είχε επιτελέσει το καταστροφικό του έργο. Χιλιάδες ψάρια κείτουνταν νεκρά στον πάτο της θάλασσας. Οι παράνομοι ψαράδες τότε έπεφταν στα παγωμένα νερά (το ψάρεμα δεν γινόταν μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες αλλά όλο το χρόνο) και με αλλεπάλληλες βουτιές έβγαζαν δυο-δυο τα μεγαλύτερα από τα νεκρά ψάρια. Ένα ελάχιστο ποσοστό από τα ψάρια που σκότωναν με δυναμίτη κατόρθωναν να μαζέψουν. Βιαζόντουσαν γιατί το μπουρλότο ακούγονταν μακριά και πάντα υπήρχαν καλοθελητές που ενδεχομένως τους κατέδιδαν. Οι καλύτερες ψαριές τους, όπως μου είχε εκμυστηρευτεί ο θείος μου ο Βασίλης, ήταν ένα φόρτωμα στο μουλάρι. Στο βυθό όμως είχαν αφήσει τόνους νεκρά ψάρια. Στην ερώτησή μου, γιατί δεν έπιαναν περισσότερα, αφού χιλιάδες ήταν τα νεκρά ψάρια, μου απάντησε πως δεν είχε νόημα να μαζέψουν περισσότερα. Δεν είχαν ψυγεία για να τα συντηρήσουν. Τα ψάρια που έπιαναν έπρεπε να τα καταναλώσουν σε σύντομο χρονικό διάστημα (ανάλογο με την εποχή και τις καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν). Τα άφηναν, λοιπόν, να τα φάνε τα μεγαλύτερα ψάρια. Οι ανθρώπινες αντοχές, εξ άλλου, είναι περιορισμένες. Όσο καλός δύτης και να σαι δεν μπορείς να βουτάς πάνω από δυο-τρεις ώρες. Το άλλο εύλογο ερώτημα πού ανέκυψε από την μικρή έρευνα που κάναμε ήταν που εύρισκαν τα εκρηκτικά; Σε περιόδους μάλιστα, που η παράνομη χρήση τους ήταν βαρύτατο ποινικό αδίκημα (στην τουρκοκρατία και την Γερμανική κατοχή) και επέφερε ακόμη και τη θανατική ποινή; Κατά το θείο μου Βασίλη, τα περισσότερα ήταν αυτοσχέδια. Τα άλλα τα έπαιρναν παράνομα από τη Χώρα. Ο κυρ Νίκος ισχυρίζεται ότι μέρος των εκρηκτικών που είχαν για ψάρεμα το προμηθεύονταν από τους εργολάβους που δούλευαν στα νταμάρια και στη διάνοιξη των δρόμων. Ζητούσαν άδεια για περισσότερα εκρηκτικά απ όσα χρειαζόντουσαν και όσα τους περίσσευαν τα διέθεταν, με το αζημίωτο φυσικά, στους παράνομους ψαράδες. Τα αυτοσχέδια εκρηκτικά ήταν εκείνα που συνήθως προκαλούσαν τα ατυχήματα. Το Κωστάκι (Κωστής Αυγερινός, πατέρας της Μαρίας του Κωστή του Λιάπη), ήταν ένα από τα θύματα του ψαρέματος με δυναμίτη. Το φυτίλι που είχε βάλει για να το πυροδοτήσει ήταν κοντό, δεν πρόλαβε να τον πετάξει στη θάλασσα, έσκασε στο χέρι του και έχασε το χέρι του και το φως του! Από κεί ψηλά έβλεπε στα κρυστάλλινα νερά του Αιγαίου τα κοπάδια των ψαριών που περνούσαν Εκτός όμως από τα ατυχήματα που συνέβαιναν κατά τη διάρκεια του ψαρέματος με δυναμίτη είχαμε και παράπλευρες απώλειες. Οι Κουρουνιώτες της γενιάς μου θα θυμούνται ασφαλώς τον γέρο Δημήτρη τον Κατσαρό, τον καντηλανάφτη, που είχε ένα μόνο χέρι, το αριστερό. Ο μπάρμπα Δημήτρης δεν ήταν παράνομος ψαράς. Ενδεχομένως ούτε ως παρατηρητής να μη συμμετείχε σ αυτού του είδους το ψάρεμα. Την ημέρα που έφερε στο χωριό τις άδειες του γάμου του ήταν τέτοια η χαρά του που σκέφτηκε να την κοινοποιήσει στους συγχωριανούς του με εκκωφαντικό τρόπο. Ρίχνοντας δυναμίτη! Μόνο που, άμαθος όπως ήταν, δεν πρόφτασε να τον πετάξει και έσκασε στο δεξί του χέρι με αποτέλεσμα να το χάσει παραμονές του γάμου του. Σε άλλο γάμο, πάλι, ο Κοπανιάς (Δημήτρης Κοτσάτος) στην ταράτσα του Τσούβαλου όπου γίνονταν το γλέντι, μεθυσμένος όπως ήταν, άναψε ένα δυναμίτη που επίσης έσκασε στο χέρι του και τον ακρωτηρίασε. Ποιοι ήταν όμως, αυτοί από τους Κουρουνιώτες που κατ εξοχήν ψάρευαν με δυναμίτη; Σύμφωνα με τον κυρ Νίκο το Ζαννή, σημαιοφόρος σ αυτό το επικίνδυνο σπορ ήταν ο Σαραντής ο Σαραντινός. Δεν είναι τυχαίο πως τ αμπέλια του ήταν σε επίκαιρη θέση πάνω από τη θάλασσα και τα κοπάδια τα ψάρια που έβλεπε να περνούν στα πόδια του ήταν ασφαλώς πρόκληση. Παρέα του είχε το γέρο Γιώργη το Σπανό. Άλλοι, νεότεροι ήταν το Κωστάκη (Κωστής Αυγερινός), ο Κωσταντής ο Βορριάς, ο γέρο Μπαλίρακας (Γιάννης Σιταράς) με τα μεγάλα παιδιά του κυρίως Βασίλης και Κωστής, ο Γιώργης Σιταράς (του Γιάγκο). Φυσικά περιστασιακά όλο και κάποιοι άλλοι συμμετείχαν είτε ως βουτηχτές είτε ως παρατηρητές. Το φαινόμενο της παράνομης αλιείας με δυναμίτη, μετά το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα, προοδευτικά εξασθένησε. Η εξασφάλιση του επιούσιου καλύφθηκε πλέον από άλλες πηγές. Όλο και λιγότεροι από τη νεότερη γενιά έριχναν πλέον δυναμίτη. Για να εκλείψει, ευτυχώς, στα χωριά μας στις μέρες μας. Δυστυχώς, η ζημιά που έχει προκληθεί στο οικοσύστημα είναι ανυπολόγιστη. Και το φαινόμενο δεν έχει εκλείψει παντελώς στο Αιγαίο. Διαστάσεις μάστιγας έχει πάρει η παράνομη αλιεία με τη χρήση δυναμίτη στα νότια παράλια της Κρήτης, τη Νότια Νάξο, την Αμοργό και τα Κουφονήσια, ακόμη και σήμερα, όπως αποκαλύπτει έρευνα του Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος, που δημοσίευσε η εφημερίδα τα Νέα. Η αλιεία με παράνομα μέσα (όπως ο δυναμίτης) αλλά και η υπεραλίευση από τράτες και γρι-γρι έχει οδηγήσει, όπως αναφέρει η συγκεκριμένη έρευνα, σε δραματική μείωση των αλιευμάτων στο Ανατολικό Αιγαίο. Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε το πεντάμηνο Ιανουρίου-Μαΐου 2011 απέδειξε πως τα συνηθισμένα είδη ψαριών (σκορπίνα, μπαρμπούνι, σουπιά, γόπα κ.λ.π.) μειώνονται σε ποσοστό 60% συγκριτικά με την αντίστοιχη περίοδο του Τα αποτελέσματα της έρευνας ήταν πιο απογοητευτικά όσον αφορά στα εμπορικά είδη ψαριών, (συναγρίδα, σαργό, κουτσομούρες, λιθρίνια σκαθάρια) όπου εκεί η μείωση ακουμπά το κόκκινο. Φτάνει το 88%!!! Σύμφωνα με την έρευνα του ινστιτούτου δύο είναι οι αιτίες της δραματικής μείωσης των αλιευτικών αποθεμάτων στο ανατολικό Αιγαίο. Η Ελλάδα πρωτοστατεί μεταξύ των κρατών-µελών της Ε.Ε. όχι µόνο στις παράνομες, καταστροφικές πρακτικές, αλλά και στη δίχως τον παραμικρό έλεγχο αλιεία. Αποκαλυπτικό είναι και το άρθρο του Dr Ενρικ Σαλα, συνεργάτη, εξερευνητή του National Geographic Society Explorer, με τίτλο Ο ανεκμετάλλευτος υποθαλάσσιος θησαυρός της Ελλάδας που δημοσίευσαι η Καθημερινή στις 4/9/2011. Διαβάστε παρακάτω ένα συγκλονιστικό απόσπασμα. Και όμως υπέστην σοκ όταν μπήκα κάτω από το νερό. Στη νότια ακτή της Σάμου είδα δεκάδες μικρά ψάρια να κείτονται νεκρά στα βράχια του βυθού, που ήσαν γυμνά, κανενός είδους βλάστηση δεν υπήρχε πάνω τους. Ήταν η συνέπεια του ψαρέματος με δυναμίτη, στο οποίο δυστυχώς η Ελλάδα κατέχει τα πρωτεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τόσο αυτή όσο και άλλες καταστρεπτικές μέθοδοι ψαρέματος μειώνουν το φυσικό κεφάλαιο στα νερά της χώρας και εμποδίζουν την οικονομική ανάπτυξη που θα μπορούσε να αντληθεί από αυτά. Υπάρχει μια πρακτική λύση στο πρόβλημα αυτό: τα αποθέματα ψαριών που υπάρχουν, να μην αλιευθούν προκειμένου να δώσουν στη θαλάσσια ζωή την ευκαιρία να ανακάμψει και τα οποία συνεισφέρουν στην αποκατάσταση των εξαντλημένων αλιευμάτων στις ακτές της Ελλάδας. Τα αποθέματα αυτά (οι τράπεζες ψαριών) απέφεραν σημαντικά αποτελέσματα σε άλλες χώρες, όπως στο Κάμπο Πούλμο, στην Κάτω Καλιφόρνια, στο Μεξικό όπου τα αποθέματα τα οποία διαχειρίστηκε η τοπική κοινότητα οδήγησαν σε μια αύξηση της αφθονίας των ψαριών κατά 460% και κατά συνέπεια προσελκύει τώρα τουρίστες που ενδιαφέρονται για καταδύσεις, ενώ έχει ενισχυθεί η αλιεία της στα αλιεύματα πλην των αποθεμάτων. Τα θαλάσσια αποθέματα λειτουργούν επίσης στη Μεσόγειο. Στην Ισπανία, τα θαλάσσια αποθέματα στα νησιά Μέντες παράγουν αποδόσεις με τις οποίες μπορούμε να ζήσουμε. Και όμως, δεν υπάρχει παρά μόνο μία προστατευόμενη περιοχή θαλάσσιων αποθεμάτων στην Ελλάδα, η όχι αυστηρά επιτηρούμενη περιοχή Πιπέρι στις Βόρειες Σποράδες αντιπροσωπεύει ένα ισχνό 0,1% των ελληνικών υδάτων. Τα νερά της Ελλάδας μοιάζουν με χρεωστικό λογαριασμό από τον οποίο κάνουν όλοι ανάληψη, αλλά κανείς δεν κάνει κατάθεση. Κάποια στιγμή δεν θα έχουν μείνει χρήματα στον λογαριασμό. Το ψάρεμα με δυναμίτη είναι η τελευταία απέλπιδα προσπάθεια να αποσύρει κανείς ό, τι έχει απομείνει στον σχεδόν άδειο θαλάσσιο λογαριασμό. Αν στην εποχή των παππούδων μας το ψάρεμα με δυναμίτη είχε κάποια δικαιολογία, αφού το έκαναν για να εξασφαλίσουν τον επιούσιο, σήμερα δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πλέον όλοι ότι η παράνομη, η καταστροφική και εκτός ελέγχου αλιεία συνιστά κλοπή των ψαριών από τις μελλοντικές γενιές. Είναι έγκλημα δίχως ελαφρυντικά!

8 8 Αυλόγυρος Τεύχος 81 Ο Γιώργης του Χαράλαμπου Του Γιάννη Μιχαλάκη Το καλοκαίρι του 1945, τον ρώτησα, μου απάντησε ότι ένα περίεργο φαινόμενο τις ώρες της ανάπαυσής του, παρατηρήθηκε στο χωριό μας. μη έχοντας κάτι άλλο να κάνει Από μια χώρα μακρινή που την μέσα στο καράβι, μελετούσε έλεγαν Μέση Ανατολή, άρχισαν τη Γραμματική και μάθαινε να φτάνουν μερικοί χωριανοί, ορθογραφία. νεαροί άντρες οι περισσότεροι, Δεν ήταν όμως γεννημένος άγνωστοι σ εμάς, τα οκτάχρονα για θαλασσόλυκος ο Γιώργος. και ανέμελα παιδιά. Άλλωστε ήταν ερωτευμένος με Ο πόλεμος είχε τελειώσει και τη Σοφία. Παράτησε λοιπόν τη όσοι είχαν φύγει από το χωριό θάλασσα και έγινε οικοδόμος μας για να γλιτώσουν από τα στο Λαγονήσι. δεινά του, επέστρεφαν. «Τα περισσότερα αυθαίρετα Ανάμεσά τους ήταν και του Λαγονησιού, τα έχω χτίσει ο Χαράλαμπος Τακτικός, ο εγώ», μου είπε κάποτε που τον μοναδικός χωριανός μας που είχα πάρει για μία οικοδομική είχε τολμήσει να μπει σ αυτή την εργασία στην περιοχή. παρακινδυνευμένη περιπέτεια, Ήταν ομορφοδούλης και παίρνοντας μαζί του τη γυναίκα συνεπής στις μέρες και ώρες που του και τα δύο παιδιά του. Τον όριζε για κάθε δουλειά, πράγμα Γιώργη και τη Δέσποινα, ενός σπάνιο στον επαγγελματικό Ο Γιώργης του Χαράλαμπου (Τακτικός), χαμογελαστός στην πλατεία της ταβέρνας του χωριού μας μόλις χρόνου. του χώρο. Για την πρώτη του Τον Γιώργη που είχε γεννηθεί ιδιότητα, τον εκτίμησε ιδιαίτερα την ίδια μ εμένα χρονιά (1937), τον είδα στον αυλόγυρο της χωριοκκλησιάς η γυναίκα μου, η Ελένη, όταν κάποτε μας έκανε κάτι μερεμέτια στο σπίτι μας. μας μετά την κυριακάτικη λειτουργία. Είχα ακούσει όμως λόγια επαινετικά από Αν και η εργασία δημιούργησε αρκετά μπάζα ο Γιώργος πρόσεξε να μην κάνει τους γονείς μου, για το θάρρος του. άνω κάτω το σπίτι και στο τέλος μας το παρέδωσε στην ώρα του και πολύ Όταν, στις 15 Ιουνίου 1945 το καΐκι που τους έφερε τους έβγαλε στα καθαρό. Γαλάτου ο Γιώργος περπάτησε μόνος του μέσα στον ξεροπόταμό μας, μέχρι Ούτε για εργολάβος οικοδομών είναι όμως ο Γιώργος. Έτσι, μόλις έβγαλε τη που έφτασε στο χωριό. Τόση ήταν η λαχτάρα του. Δεν τον γνώριζα και δεν σύνταξή του, πήρε τη Σοφία του και γύρισε στο χωριό. πήγα στη συντροφιά που δημιουργήθηκε γύρω του, από τον Σπύρο Κατσαρό, Δεν επέστρεψε ως συνταξιούχος για να ξεκουραστεί και να απολαύσει Γιάννη Βορριά, Παντελή Παντελάκη, ίσως και άλλους που δε θυμάμαι. τα αγαθά της σύνταξής του. Επέστρεψε ως αγρότης και μάλιστα πλήρους Τα σπίτια μας, ήταν σε απασχόλησης. Καλλιέργησε αντίθετες άκρες του χωριού, δε τα χωράφια του, κλάδεψε συναντιόμαστε και δεν παίζαμε τα δέντρα του, φύτεψε τους μαζί όταν είμαστε μικρότεροι. κήπους του, έδρεψε καρπούς Μερικές φορές τον είχα δει και έκοψε κηπευτικά, όχι μόνο στη Λότζα του χωριού μας ή για τον εαυτό του, αλλά και για έξω από το σπίτι του, απ όπου τα παιδιά και εγγόνια του στην περνούσα για να πάω στον κήπο Αθήνα και τους καλοκαιρινούς μας στον Κόκκινο Κρεμμό. επισκέπτες του χωριού μας, που Κρατούσα όμως μια επιφύλαξη, δοκίμασαν τη χουβαρδοσύνη φόβο θα το έλεγα, καθώς ο του. Γιώργης ήταν γεροδεμένος Η συμμετοχή του στα και του άρεσε να κάνει κοινά μεγάλη και σημαντική. επίδειξη της δύναμής του, σε Πρόσφερε αφιλοκερδώς τις αντίθεση μ εμένα που ήμουνα υπηρεσίες του ως μάγειρας καχεκτικός και υποχρεωτικά. στη γιορτή της άνοιξης, ειρηνόφιλος. αναβιώνοντας το πανηγύρι του Πολλά χρόνια αργότερα, χωριού στην Αττική. όταν ομολόγησα τον παιδικό Και όταν επέστρεψε μου φόβο στο Γιώργο, μου στο χωριό, συνέχισε εκεί, επεσήμανε κάτι που δεν να μαγειρεύει για τους είχα υπολογίσει. «Εγώ», μου προσκυνητές του πανηγυριού Για πολλά χρόνια μαγείρευε το κατσικοπίλαφο. Εδώ (στη μέση), έχοντας δεξιά του το Μιχάλη Μίχαλο είπε, «είχα έρθει από τη Μέση του Άη Γιάννη. και αριστερά του το Δημήτρη Μεστούση Ανατολή, καλοταϊσμένος και Το κείμενο αυτό, δεν γράφτηκε νταβραντισμένος σε αντίθεση μ εσάς που είσαστε αδύνατοι και κακοταϊσμένοι ως βιογραφία, γι αυτό και δεν έκανα δημοσιογραφική έρευνα ή προβολή λόγω της κατοχής. Γι αυτό το παιζα παλικαράς». Και είναι αλήθεια ότι στους βιογραφικών του στοιχείων. Γράφτηκε σαν δική μου εσωτερική ανάγκη προς ομηρικούς πετροπόλεμους που κάναμε στον κουτρολόμυλο του Κατσαρού ένα φίλο και συγχωριανό που κάθε φορά που συναντιόμαστε επιμένει να με με τα παιδιά του Εγρηγόρου, ο Γιώργος μοιραζόταν τον ηγετικό ρόλο με τον φτύνει για να μη με βασκάνει γιατί παρά τα χρόνια μας, δεν έχουν ασπρίσει Σπύρο Κατσαρό. τα μαλλιά μου! Σε αντίθεση με τα δικά του που είναι πάλλευκα. Το Δημοτικό όμως τέλειωσε, εγώ κατέβηκα στη Χώρα για να πάω στο Να σαι γερός, δυνατός και πάντα γελαστός Γιώργο! Γυμνάσιο, ο Γιώργος έμεινε στο χωριό, κάπου χαθήκαμε. Χρόνια πολλά ********************************** αργότερα, όταν έβγαζα την τοπική εφημερίδα «Χιακοί Αντίλαλοι» κάπου Σημείωση σύνταξης: Το κείμενο αυτό αναρτήθηκε τον περασμένο Ιανουάριο στο προσωπικό βρήκα τη διεύθυνσή του και του την έστειλα. Εργαζόταν τότε σε εμπορικό καράβι. Ανταλλάξαμε μερικά γράμματα και μέσο δικτύωσης (facebook) του συγγραφέα απ όπου το αλιεύσαμε και με την άδειά του το μου έκανε εντύπωση πόσο ορθογραφημένα έγραφε. Όταν συναντηθήκαμε και δημοσιεύουμε.

9 Αυλόγυρος Τεύχος 81 9 ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ ΒΑΠΤΙΣΕΙΣ Την Πέμπτη 18 Ιουνίου 2015, ο Σταύρος Μιχαήλ και η Θεοδώρα Καρατσόλα απόκτησαν ένα χαριτωμένο κοριτσάκι. Στους ευτυχείς γονείς, τους παππούδες και τις γιαγιάδες ο «Αυλόγυρος» εύχεται να τους ζήσει. Την Κυριακή 28 Ιουνίου 2015, ο Μιχάλης Δεμέτζος και η Βάσω Μοσχούρη βάφτισαν το κοριτσάκι τους στις Αρχάνες Ηρακλείου Κρήτης και του έδωσαν το όνομα Δέσποινα. Στους ευτυχείς γονείς, τους αναδόχους, τους παππούδες και τις γιαγιάδες ο «Αυλόγυρος» εύχεται να τους ζήσει. Την Τετάρτη 22 Ιουλίου 2015, ο Ιωάννης Φίκαρης και η Άννα Λιάπη απόκτησαν ένα χαριτωμένο κοριτσάκι. Στους ευτυχείς γονείς, τους παππούδες και τις γιαγιάδες ο «Αυλόγυρος» εύχεται να τους ζήσει. ΓΑΜΟΙ Το Σάββατο 27 Ιουνίου 2015, ο Σταμάτης Μάντικας, (γιος του Δημήτρη και της Γεωργίας Μάντικα) και η Μαίρη Κουτουβέλη, έκαναν τους γάμους τους στον ιερό ναό της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας στο Μικρολίμανο. Ο «Αυλόγυρος» τους εύχεται κάθε ευτυχία στην καινούργια τους ζωή. Το Σάββατο 18 Ιουλίου 2015, ο Βασίλης Χαμέτης, (γιος του Γιώργου και της Ελένης Χαμέτη) και η Σοφία Μαρνέρη, έκαναν τους γάμους τους στον ιερό ναό Αγίου Γεωργίου στο Βροντάδο της Χίου. Ο «Αυλόγυρος» τους εύχεται κάθε ευτυχία στην καινούργια τους ζωή. Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Α Την Κυριακή 16 Αυγούστου 2015, ο Βαγγέλης Μαθιούδης, και η Πελαγία Καλλίτση, έκαναν τους γάμους τους στον ιερό ναό της Παναγίας της Μούτσαινας στο Βροντάδο της Χίου. Ο «Αυλόγυρος» τους εύχεται κάθε ευτυχία στην καινούργια τους ζωή. ΚΗΔΕΙΕΣ-ΜΝΗΜΟΣΥΝΑ Την Παρασκευή 31 Ιουλίου 2015 πέθανε στο ΟΗΙΟ των ΗΠΑ ο Γιάννης Γ. Κοτσάτος. Στα παιδιά, τα εγγόνια, τα αδέλφια και τους άλλους συγγενείς ο «Αυλόγυρος» εκφράζει τα θερμά του συλλυπητήρια. ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ Ο Αβδάλας Παναγιώτης, γιος της Βασιλικής Ζάχου και του Σωτήρη Αβδάλα από τον Εγρηγόρο, πέρασε στο Τμήμα Οδοντικής Τεχνολογίας του ΤΕΙ Αθήνας. Η Μελίνα Καμπούρογλου κόρη του Γιώργου Καμπούρογλου και της Γιούλας Αβδάλα, πέτυχε να εισαχθεί στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών. Η Βαρβάρα Καραμούζου, κόρη του Αλέκου Καραμούζου και της Μαρίας Μιχαλάκη, πέτυχε να εισαχθεί στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο Γιώργος Κεφάλας, γιος του Γιάννη και της Ελένης Κεφάλα και της Ελένης Παπακωστοπούλου πέτυχε να εισαχθεί στο τμήμα Γερμανικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η Ευγενία Κοινούση, κόρη του Μιχάλη Κοινούση και της Κλεοπάτρας Μανέ από τον Εγρηγόρο, πέρασε στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο Μάκης Σκιαδαρέσης, γιος του Αλέξη Σκιαδαρέση και της Γεωργίας Κυριακάκη, πέτυχε να εισαχθεί στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο «Αυλόγυρος» μαζί με τα θερμά του συγχαρητήρια για την επιτυχία τους τούς εύχεται καλές και επιτυχημένες σπουδές και ακόμη καλύτερη σταδιοδρομία. ************** Να θυμίσουμε στους αναγνώστες μας ότι ο Αυλόγυρος δημοσιεύει τις κοινωνικές εκδηλώσεις των συγχωριανών μας που υποπίπτουν στην αντίληψη των μελών της συντακτικής επιτροπής. Είναι φυσικό, όμως, πολλά κοινωνικά γεγονότα να μη γίνονται γνωστά στα μέλη της συντακτικής επιτροπής. Αν θέλετε οπωσδήποτε να δημοσιευθεί κάποιο κοινωνικό γεγονός που σας αφορά, παρακαλούμε να απευθύνεστε στα μέλη της συντακτικής επιτροπής τού Αυλόγυρου ή στα μέλη τού Δ.Σ. τού Συλλόγου ή στείλτε μας ένα γράμμα ή , στη διεύθυνση της εφημερίδας μας. Επιμέλεια Ελένη Μαργέλου-Σπανού Οικονομική ενίσχυση για τον Αυλόγυρο Οι παρακάτω συγχωριανοί και φίλοι μας προσέφεραν διάφορα ποσά για τον «Αυλόγυρο»: 1 Αθανασόπουλος Δημήτρης 10 2 Ανώνυμος 50 3 Καλίτσης Παράσχος 50 4 Κοτσάτος Γ. Σταμάτης 20 5 Κουτσοδόντης Σπύρος & Ειρήνη 30 6 Λιάπης Δ. Σωτήρης 100$ AUS 7 Ριμικής Νικόλαος 20 8 Σαραντινός Ιωάννης 100$ ΗΠΑ 9 Σιταράς Μιχάλης Σπανός Ισίδωρος 100$ ΗΠΑ 11 Χατζημανώλης Νίκος 50$ AUS 12 Χατζημανώλης Σωτήρης 50 Στη μνήμη Δημ. Καρρά 13 Μιχαλάκη Αργυρώ Μιχαλάκης Γιάννης & Γεωργία Οικογένειες Χριστοφάκη-Καρρά-Ροζάκη 100 Στη μνήμη Γιάννη Γ. Κοτσάτου 16 Μοσχούρης Πέτρος 20 Στη μνήμη Τάσου Χριστοφή 17 Παντελέων Καλλιόπη Θεολόγος Μάμας & Τακτικού Μαρία 20 Το Δ.Σ του Συλλόγου μας και η Συντακτική Επιτροπή της Εφημερίδας μας σας ευχαριστεί θερμά γιατί με τις προσφορές σας μπορεί να εκδίδεται τακτικά και απρόσκοπτα. Προσφορές στον Σύλλογο Οι παρακάτω συγχωριανοί και φίλοι πρόσφεραν διάφορα στο Σύλλογο Κουρουνιωτών Εγρηγοριανών Χίου Αττικής 1 Σπανός Ισίδωρος 100$ ΗΠΑ Το Δ.Σ. του Συλλόγου σας ευχαριστεί θερμά για τις προσφορές σας. Προσφορές στον Φ.Ο.Κ Οι παρακάτω συγχωριανοί και φίλοι πρόσφεραν διάφορα στον Φιλοπρόοδο Όμιλο Κουρουνίων Χίου. Στη μνήμη Γιάννη Γ. Κοτσάτου 1 Κοτσάτου Ιωάννα 50 2 Κοτσάτου Ιωάννα 20 Το Δ.Σ. του Συλλόγου σας ευχαριστεί θερμά για τις προσφορές σας. ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ Προσφορές για την επισκευή του δρόμου του Κάτω Χωριού Οι παρακάτω συγχωριανοί και φίλοι πρόσφεραν διάφορα ποσά για την επισκευή του δρόμου του Κάτω Χωριού. Στη μνήμη Δημ. Καρρά 1 Κυριακάκης Κων/νος & Κων/να 20 Στη μνήμη Στ. Παντελέων 2 Καρούσης Δημήτρης & Μαρία 30 3 Κουσίδης Παύλος & Ελένη 20 4 Μιχαλάκης Γιάννης & Γεωργία 20 Στη μνήμη Χρ. Ρεκλείτη 5 Ζαννής Ν. Ιωάννης 150 Στη μνήμη Σίμου Σιταρά 6 Ζαννής Ν. Ιωάννης 150 Τα μέλη της Επιτροπής για την επισκευή του δρόμου του Κάτω Χωριού, σας ευχαριστούν θερμά για τις προσφορές σας και εύχονται ο Πανάγαθος Θεός δια πρεσβειών του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου να αναπαύσει τις ψυχές τους. Προσφορές για τον Ιερό Ναό Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Κουρουνίων Οι παρακάτω συγχωριανοί και φίλοι πρόσφεραν τα διάφορα ποσά στον Ιερό Ναό του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Κουρουνίων. Στη μνήμη Γιάννη Γ. Κοτσάτου 1 Κεφάλα Αργυρώ 50 Τα μέλη της Εκκλησιαστικής Επιτροπής σας ευχαριστούν θερμά για τις προσφορές σας και εύχονται ο Πανάγαθος Θεός με τις πρεσβείες του Αγίου Ιωάννου να αναπαύσει την ψυχή του. Προσφορές για τον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Εγρηγόρου Οι παρακάτω συγχωριανοί και φίλοι πρόσφεραν τα διάφορα ποσά για τη συντήρηση των παλαιών εικόνων στον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Εγρηγόρου. Στη μνήμη Πόπης Μπουλά-Κάμπουρα 1 Κατσαρός Ισίδωρος 50 Τα μέλη της Εκκλησιαστικής Επιτροπής σας ευχαριστούν θερμά για τις προσφορές σας και εύχονται ο Σωτήρας Χριστός να σας ευλογεί και να σας προστατεύει Προσφορές για τον Ιερό Ναό Αγίου Παντελεήμονος Κηπουριών Στη μνήμη του Στέφανου Παντελέων οι παρακάτων συγγενείς και φίλοι πρόσφεραν τα ποσά που αναγράφονται στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονος στις Κηπουριές. 1 Ανώνυμος 50 2 Αποστολάρα Αργυρώ 20 3 Βολισσιανός Γιώργος & Άννα 10 4 Βορριάς Μιχαήλ 10 5 Γεώργαλος Γιάννης 30 6 Γεώργαλος Σταμάτης 10 7 Δοντάς Μ. Λάμπρος 30 8 Δοντάς Μ. Παντελής 30 9 Δοντάς Νίκος & Παντελής Ελευθερίου Στέλιος Καλογερόπουλος Νίκος & Γεωργία Καραμούζος Αλέκος & Μαρία Κλίσιλιας Κώστας Κωνσταντινιάκος Κώστας Κωστάλας Γιάννης Λιονταρίτη Άννα Λύρα Μαρκέλλα Λύρας Μακάριος Λωρής Δημήτρης Μαθιούδης Κώστας Μαρωνίτου Μαρία Μαύρος Γιώργος Μιχαλιός Χρήστος & Άννα Μιχαλιού Μαρία Μοσχούρης Μαρκέλλος Μπουρνιάς Γιάννης Νερατζή Μαρίνα Ντινιώτης Δημήτρης Οικογένεια Παντελέων Παντελάκης Παντελής Πονηρός Γιάννης Πονηρός Θεόδωρος Πονηρός Στέφανος Πρεσβ. Μαλλά Άννα Σακουλάς Παναγιώτης Σαρρής Μιχαήλ & Δέσποινα Σαρρής Νίκος & Στέλλα Σιταρά Μαρία Σπανού Τούλα Στογιάνου Γουλιέλμος Τακτικός Αντρέας Τακτικός Μόδεστος Τσόφλιας Νικόλαος Φώσκολος Στέφανος Φωτόπουλος Νίκος 20 Επιμέλεια Φωφώ-Μαυρουκάκη

10 Αυλόγυρος Τεύχος ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΗ ΧΙΟ Και όμως δεν το γνωρίζουμε! Από τον καλό φίλο του Αυλόγυρου καπετάν Μιχάλη Καριάμη πήραμε το παρακάτω κείμενο του Βαγγέλη Προβιά που αναφέρεται στη Μικρασιατική καταστροφή. Το δημοσιεύουμε, με αφορμή τη συμπλήρωση 93 χρόνων από την αποφράδα μέρα της καταστροφής, και ως ελάχιστο μνημόσυνο και φόρο τιμής σ εκείνον που με τις ενέργειές του έσωσε τριακόσιες πενήντα χιλιάδες ζωές συμπατριωτών μας κι όμως δεν τον γνωρίζουμε! *********************************** Ας κοιτάξουμε αυτή την φωτογραφία. Ας δούμε αυτό το πρόσωπο. Είναι ένας άνθρωπος που αντίστοιχο και αντάξιό του δεν γνωρίζω στην παγκόσμια ιστορία. Ονομάζεται Έιζα Τζένιγκς. Γεννήθηκε στην πολιτεία της Νέας Υόρκης και τον Αύγουστο του 1922, λίγες μέρες πριν την καταστροφή της Σμύρνης, βρέθηκε στην τραγική πόλη, να εργάζεται ως γραμματέας της YMCA. Όταν η μοιραία πόλη πυρπολήθηκε και μισό Ο Έιζα Τζένιγκς εκατομμύριο περίπου πρόσφυγες Ελληνικής και Αρμενικής καταγωγής ήταν αποκλεισμένοι στην παραλία, χωρίς ελπίδα σωτηρίας, αυτός ήταν ο μόνος δυτικός που είχε παραμείνει εκεί. Αρνήθηκε να φύγει, έτσι ώστε να μπορέσει να σώσει ζωές. Ναι! Και αν έσωσε λέει. 350 χιλιάδες! Φαντάσου το! Έσωσε 350 χιλιάδες ανθρώπους! Πώς!; Συναντήθηκε με τον Κεμάλ και εκμαίευσε από αυτόν προθεσμία 7 και μετά επιπλέον 4 ημερών, για να φύγουν οι πρόσφυγες... Ύστερα θα ξεκινούσαν οι Τούρκοι τις εκτοπίσεις στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας όσων προσφύγων δεν είχαν μπορέσει να φύγουν. Πώς όμως θα έφευγαν, με τι μέσα θα διασώζονταν; Ο Έιζα, αυτός ο σύγχρονος άγιος, έπεισε καταρχήν τον πλοίαρχο ενός πλοίου να μεταφέρει όσους μπορούσε. Έναν άλλο, τον πλήρωσε με δικά του χρήματα. Και μετά βρέθηκε στη Μυτιλήνη όπου εξεβίασε (ναι, εξεβίασε) την Ελληνική κυβέρνηση αναγκάζοντάς την να δεχτεί να σώσει τους Έλληνες που παρέμεναν αποκλεισμένοι στην κατεστραμμένη Σμύρνη. Μόνο μετά από την δική του παρέμβαση στάλθηκαν Ελληνικά πλοία στην χαμένη πόλη και μάζεψαν σταδιακά όλους τους πρόσφυγες. Μάλιστα ο θρύλος λέει πως το τελευταίο πλοίο με Μικρασιάτες πρόσφυγες απέπλευσε από την Σμύρνη 6 ώρες πριν λήξει η προθεσμία που ο Έιζα είχε πάρει από τον Κεμάλ. Πώς ζεις όταν ξέρεις ότι έσωσες 350 χιλιάδες ανθρώπους; Γιατί δεν ξέραμε αυτόν τον άνθρωπο!; Γιατί δεν υπάρχει στα βιβλία ιστορίας μας; Γιατί δεν έχει το όνομά του η πιο κεντρική πλατεία στην Αθήνα; Ο Asa K. Jennings πέθανε το 1933, σε ηλικία 56 ετών. Στα 22 είχε περάσει μια ασθένεια που τον είχε αφήσει φρικτά καμπούρη, τον είχε συρρικνώσει σε ύψος 1,60 και τον είχε κάνει εξαιρετικά ευάλωτο και φιλάσθενο. Και όμως δεν πτοήθηκε. Και όμως προχώρησε. Ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα της μοίρας, και σήμερα εκατομμύρια άνθρωποι, οι απόγονοι όσων έσωσε, ζουν χάρη σε αυτόν. Στο πρόσωπο του Έιζα Τζένιγκς, το γλυκό πρόσωπο ενός ασθενικού άντρα, βλέπουμε το υπέροχο της ανθρώπινης φύσης που μας εμπνέει. Βαγγέλης Προβιάς Άγονη γραμμή, άπονη ζωή Δεν λειτουργεί το ιατρείο του χωριού σου, με ρώτησε ιατρικός επισκέπτης που βρέθηκε στη Χίο για εμπορικούς λόγους. Στο περιθώριο της δουλειάς του έκανε το γύρο της Αμανής για να γνωρίσει και τα Κουρούνια. Τον έχω πρήξει, χρόνια τώρα, με το χωριό μου, κι ο άνθρωπος είχε τη περιέργεια να το γνωρίσει. Ευτυχώς έμεινε ενθουσιασμένος από τη φύση, την πέτυχε και στην καλύτερη εποχή της! Παράδεισος είναι! μου είπε, χωρίς να θέλει να με κολακέψει πιστεύω. Ένας άγονος παράδεισος, του είπα όπου οι κάτοικοί του ζουν μιαν άπονη ζωή. Εκείνη η ερώτηση, όμως, για το ιατρείο με σκότωσε! Ήταν μαχαιριά σε πληγή που αιμορραγεί. Μαχαιριά που επαναλήφθηκε λίγες μέρες αργότερα όταν διάβασα ένα άρθρο του γιατρού Αδαμάντιου Σκούφαλου στην ιστοσελίδα της Αλήθειας με τίτλο Κίνητρα για γιατρούς αλλά με περίεργα κριτήρια που αναρτήθηκε την Τετάρτη 10 Ιουνίου Το άρθρο αυτό αναφέρει πως το Περιφερειακό Συμβούλιο Βορείου Αιγαίου αποφάσισε ομόφωνα να εγκρίνει την παροχή δωρεάν σίτισης ή/ και στέγασης, ανερχόμενη σε ποσό έως 500 ευρώ το μήνα, ως πρόσθετο κίνητρο (αλήθεια ποια Σιωπηλό αναμένει το γιατρό είναι τα άλλα κίνητρα;) για του πάνω από 24 μήνες την κάλυψη των κενών θέσεων Ιατρών στα πολύ μικρά απομακρυσμένα νησιά καθώς και σε απομακρυσμένες προβληματικές περιοχές του Βορείου Αιγαίου. Συμβαίνει όμως το εξής παράδοξο, όπως επισημαίνει ο κ. Σκούφαλος: Στην τελευταία προκήρυξη για την κάλυψη των αγροτικών ιατρείων στη Χίο περιλαμβάνονται τα ιατρεία των Οινουσσών των Ψαρών και των Κουρουνίων. Απ αυτά μόνο τα ιατρεία των Ψαρών και των Οινουσσών έχουν χαρακτηριστεί ως επιδοτούμενα. Όχι των Κουρουνίων! Με τη εξαίρεση αυτή είναι βέβαιο πως το αγροτικό ιατρείο του χωριού μας θα παραμείνει και πάλι ορφανό ιατρού. Ποιος γιατρός θα επιλέξει τα Κουρούνια να κάνει την υπηρεσία υπαίθρου, που απέχουν 60 χιλιόμετρα από την πόλη της Χίου, που θα πρέπει να ζήσει ως ερημίτης, ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες, να χρησιμοποιήσει το δικό του μεταφορικό μέσο για να επισκέπτεται τα χωριά της περιφέρειάς του, να μην έχει κανενός είδους εργαστηριακή στήριξη για να ασκήσει το έργο του; Για να αγνοήσει κάποιος, αυτές, τις κατά γενικήν ομολογία, ανυπέρβλητες δυσκολίες θα πρέπει να του προσφερθούν ισχυρά κίνητρα ή να έχει ισχυρούς δεσμούς με τον τόπο. Διαφορετικά, είναι βέβαιο πως θα επιλέξει άλλο προορισμό, περισσότερο ελκυστικό. Οι κυβερνήσεις αλλάζουν, τα πρόσωπα της τοπικής αυτοδιοίκησης κι αυτά εναλλάσσονται το πρόβλημα, όμως, με το αγροτικό ιατρείο παραμένει άλυτο! Η παρουσία αγροτικού ιατρού σε χωριά που απέχουν πάνω από πενήντα χιλιόμετρα από το πλησιέστερο νοσοκομείο δεν είναι πολυτέλεια, είναι επιτακτική ανάγκη! Και η ανάγκη αυτή γίνεται αδήριτη αν αναλογιστεί κανείς την ηλικιακή σύνθεση του πληθυσμού των χωριών της Αμανής. Κάνουμε έκκληση στον υπουργό Υγείας, στους βουλευτές του νησιού, τον Αντιπεριφερειάρχη Χίου, το Δήμαρχο, το Διοικητή του Νοσοκομείου και όποιον άλλο αρμόδιο και τους καλούμε να σκύψουν σοβαρά πάνω στο πρόβλημα αυτό. Να ξεπεράσουν τα γρανάζια της γραφειοκρατίας και επιτέλους να καλύψουν το αγροτικό ιατρείο Κουρουνίων με γιατρό. Π.Ι.Μ. Αδιάβατη η διαδρομή στον κήπο του παραδείσου Γράφαμε, φίλες και φίλοι αναγνώστες, στο προηγούμενο τεύχος για τις καταστροφές που προκλήθηκαν στο αγροτικό οδικό δίκτυο του τόπου μας εξ αιτίας των ισχυρών βροχοπτώσεων του προηγούμενου χειμώνα. Καταστροφές που κατέστησαν σε πολλά σημεία το οδικό δίκτυο αδιάβατο Σε πρόσφατη επίσκεψή μας στο χωριό είχαμε την ευκαιρία να πεζοπορήσουμε τον παραποτάμιο δρόμο στα Κουρούνια και, ειλικρινά, πόνεσε η ψυχή μας από το θέαμα που αντικρίσαμε. Αυτή η μοναδική και ανεπανάληπτη διαδρομή κάτω από βαθύσκιωτα πλατάνια, μυρωδάτες καρυδιές και κουκουναριές, έπαψε να ναι πλέον προσβάσιμη στους πολλούς. Σε πολλά σημεία είναι τέτοια η καταστροφή που συντελέστηκε, που αν έλεγες σε κάποιον, που δεν γνώριζε, πως από δώ περνούσε αμάξι, θα το θεωρούσε αδιανόητο! Βαθιές αυλακώσεις (νεροσυρμοί) που σε ορισμένα σημεία ξεπερνούσαν το ένα μέτρο, βράχια, φερτές ύλες και σπασμένα δέντρα, κάνουν αδύνατη την προσπέλαση ακόμη και από ερπυστριοφόρα. Έκδηλα είναι τα σημεία καταστροφής εκεί όπου καταλήγουν οι χείμαρροι που κατεβαίνουν από τα πλάγια της Αμανής. Στα σημεία αυτά ο δρόμος, στην κυριολεξία, μετατράπηκε σε κοίτη ποταμού. Σε άλλα σημεία, ο δρόμος καταστράφηκε, επειδή κορμοί δέντρων έπεσαν κάθετα στο ποτάμι με αποτέλεσμα να εκτραπεί η ροή του και να οδηγηθεί κατά μήκος του οδοστρώματος του δρόμου, με ότι αυτό συνεπάγεται. Έχουμε πολλές φορές, απ αυτές τις στήλες, εκθειάσει τη φυσική ομορφιά της διαδρομής, τη δροσιά, την ψυχική Μαγευτική η διαδρομή στον παραποτάμιο (φώτο Γ.Δ.Μ) ευφορία και τη γαλήνη, που σου προκαλεί το πέρασμά της, είτε πεζοπορώντας, είτε εποχούμενος. Στα πλεονεκτήματα της διαδρομής πρέπει ακόμη να συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι ελαχιστοποιεί το χρόνο μετάβασης στη θάλασσα (η διαδρομή Κουρούνια-Αγαλάτου από τον παραποτάμιο είναι μόλις τρία χιλιόμετρα) και η δημιουργία μιας επί πλέον διόδου διαφυγής των κατοίκων του Κάτω Χωριού. Είναι δεδομένο, πως στις μέρες που ζούμε, δεν μπορούμε να περιμένουμε από την πολιτεία να επιλύσει τα προβλήματά μας. Δεν το έκανε σε περιόδους παχιών αγελάδων θα το κάνει σήμερα που οι αγελάδες μας είναι κάτι περισσότερο από ισχνές; Αν θέλουμε, λοιπόν, να κρατήσουμε ανοιχτή στην την πύλη του παραδείσου που οδηγεί στον παραποτάμιο δρόμο κι από κεί στη θάλασσα, θα πρέπει να αναλάβουμε Σε ορισμένα σημεία τα χαντάκια που άνοιξαν τα νερά ξεπερνούν το ένα μέτρο (φώτο Γ.Δ.Μ) από μόνοι μας πρωτοβουλίες για τη συντήρηση του δρόμου. Να δημιουργήσουμε τις βασικές υποδομές, που, κατά την άποψή μας, πρέπει να επικεντρωθούν στη διευθέτηση της κοίτης του ποταμού, το συχνό και επιμελή καθαρισμό της και τη δημιουργία καναλιών, που θα δέχονται το νερά των χειμάρρων και θα τα διοχετεύουν στο ποτάμι χωρίς να καταστρέφουν το δρόμο. Μπορούμε, και το χουμε αποδείξει! Ευχαριστήριο Όλους όσοι μας συμπαραστάθηκαν στο βαρύ μας πένθος για την απώλεια του προσφιλούς μας συζύγου, πατέρα και παππού Στέφανου Παντελέων θερμά σας ευχαριστούμε Η σύζυγος Τα παιδιά Τα εγγόνια

11 Αυλόγυρος Τεύχος ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΗ ΧΙΟ Κίνδυνος από τα ερειπωμένα σπίτια Τα τελευταία χρόνια δεν είναι λίγα τα παλιά σπίτια των χωριών μας που ανακαινίζονται από τους ιδιοκτήτες τους. Είναι η επένδυση στο χρηματιστήριο της καρδιάς τους, που κάνουν οι ξενιτεμένοι Κουρουνιώτες και Εγρηγοριανοί. Αρκετά, εξ άλλου, παλιά σπίτια έχουν πουληθεί σε Χιώτες που αγάπησαν τα χωριά μας και τα έχουν Η αποκάλυψη και το σκλήβωμα του ανατολικού τοίχου του αυλόγυρου ανέδειξε αυτή την αριστουργηματική λιθοδομή που για χρόνια είχαμε σκεπάσει Ασυντήρητα τα παλιά κτίρια κινδυνεύουν να καταρρεύσουν, δημιουργώντας προβλήματα στα παρακείμενα κτίσματα και στους κοινοτικούς δρόμους επισκευάσει με μεράκι και ευαισθησία. Τα μηνύματα αυτά είναι παρήγορα για το μέλλον του τόπου. Δυστυχώς, όμως, παρ ότι έχουν μειωθεί αισθητά τα ερειπωμένα σπίτια, δεν είναι λίγα εκείνα που οι ιδιοκτήτες τους τα έχουν εγκαταλείψει. Έτσι, ασυντήρητα όπως είναι, κινδυνεύουν να καταρρεύσουν, δημιουργώντας προβλήματα στα παρακείμενα κτίσματα και στους κοινοτικούς δρόμους. Μια τέτοια κατάρρευση, όπως όλοι αντιλαμβανόμαστε, είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για τους διερχόμενους πεζούς. Έχουν συμβεί στο πρόσφατο παρελθόν τέτοιες καταρρεύσεις και δημιουργήθηκαν πλήθος προβλήματα. Χώματα και μεγάλες πέτρες έκλεισαν σε μεγάλο βαθμό το ήδη στενό σοκάκι, κάνοντας προβληματική τη διέλευση ιδιαίτερα των μεγάλων ανθρώπων, ενώ το ερείπιο έγινε φωλιά τρωκτικών και φιδιών, τους θερινούς μήνες, και συνεπώς επικίνδυνα και εστία μόλυνσης. Αυτό το υπαρκτό πρόβλημα -πρόβλημα όχι μόνο των χωριών μας αλλά των περισσότερων χωριών της Αμανήςθα πρέπει ο Δήμος με κάποιο τρόπο να το επιλύσει. Δεν είμαστε ειδικοί να προτείνουμε λύσεις, αλλά φανταζόμαστε πως αρχικά θα πρέπει να γίνει καταγραφή των επικίνδυνων κτισμάτων, στη συνέχεια να ειδοποιηθούν οι ιδιοκτήτες τους και μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα ή να τα επισκευάσουν για να καταστούν ασφαλή ή να τα γκρεμίσουν, μεταφέροντας τα υλικά της κατεδάφισης που εμποδίζουν μακριά από τον οικισμό. Θα αναρωτηθούν κάποιοι: αυτοί που χρόνια δεν ενδιαφέρονται για το σπίτι τους στο χωριό, σε περιόδους οικονομικής κρίσης θα διαθέσουν χρήματα για να το επισκευάσουν ή να το γκρεμίσουν; Η απάντηση είναι πως οι ανθρώπινες ζωές που κινδυνεύουν από μια πιθανή κατάρρευση ετοιμόρροπου σπιτιού είναι πολύ πιο ακριβές! Κι αν οι ιδιοκτήτες τους δεν ενδιαφέρονται ή δεν μπορούν να ανταποκριθούν οικονομικά, τότε ο Δήμος, για να προστατέψει τους Δημότες του, οφείλει με τις τεχνικές του υπηρεσίες να προβεί στην κατεδάφιση των σπιτιών αυτών και να χρεώσει -έστω σε δόσεις- στους ιδιοκτήτες τους τα έξοδά της. Και αν οι ιδιοκτήτες του δεν θέλουν με κανένα τρόπο να επωμισθούν το κόστος της κατεδάφισης τότε (αν γίνεται αυτό νομικά) το οικόπεδο που θα προκύψει να δεσμεύεται από το Δήμο μέχρι την καταβολή του κόστους της κατεδάφισης. Το πρόβλημα των ερειπωμένων κτισμάτων, στα χωριά της Αμανής είναι υπαρκτό και άμεσο. Και οι υπηρεσίες τους Δήμου οφείλουν να δράσουν το συντομότερο δυνατόν πριν να συμβεί κάποιο σοβαρό ατύχημα! Ανάδειξη του ανατολικού τοιχίου στον αυλόγυρο της εκκλησίας Το ανατολικό τοιχίο του αυλόγυρου της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννου στα Κουρούνια, αυτό που στηρίζει τους υπερκείμενους κήπους που βρίσκεται το Ηρώον πεσόντων του χωριού μας, είχε κτιστεί από τεχνίτες με μεράκι κι αγάπη για τη δουλειά τους, με πέτρα του τόπου μας, που κουβάλησαν μια-μια οι πρόγονοί μας. Κι αυτό το κέντημα, όπως και πολλά άλλα, έπεσε θύμα της τάσης που επικράτησε στον τόπο μας, που ήθελε κάθε πέτρα σοβαντισμένη ή, στη χειρότερη περίπτωση, ασβεστωμένη. Είναι αλήθεια κρίμα τέτοια καλλιτεχνήματα, που αναδεικνύουν την τέχνη και το μεράκι των παλιών μαστόρων να τα κρύβουμε. Οφείλουμε, λοιπόν, να συγχαρούμε και να χειροκροτήσουμε την απόφαση που πήρε το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο να αποκαλύψει αυτό το κέντημα και να σκληβώσει τους αρμούς του. Το αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό! Θαυμάστε το στη φωτογραφία! Φυσικά φαινόμενα άγνωστα στις νεότερες γενιές Στην εποχή των γονιών μας και των παππούδων μας το να κατεβαίνει ο Κουρουνιώτικος ποταμός μέχρι τη θάλασσα ήταν σύνηθες φαινόμενο. Στις μέρες μας όμως, που τα χωράφια μένουν Η ροή του Κουρουνιώτικου ποταμού φέτος συναντήθηκε με το κύμα της θάλασσας. (Φωτο Σιδερής Κατσαρός) ακαλλιέργητα και οι βροχές ολοένα και λιγοστεύουν αυτό το φαινόμενο είναι σπάνιο. Μια από τις σπάνιες χρονιές που συνέβη τα τελευταία χρόνια να κατεβεί το ποτάμι μέχρι το κύμα της θάλασσας και μάλιστα μέχρι τους τελευταίους μήνες της άνοιξης είναι η φετινή. Φαινόμενο, που, ασφαλώς, οφείλεται στις παρατεταμένες ισχυρές βροχοπτώσεις που έπληξαν φέτος το νησί μας. Ο καλύτερος εαυτός μας στις υπηρεσίες του τοπικού Συλλόγου Ο Αύγουστος είναι ο μήνας που κατά κανόνα συγκεντρώνονται στη Χίο οι περισσότεροι ξενιτεμένοι των χωριών μας. Για το λόγο αυτό, τα συμβούλια του Φιλοπρόοδου Ομίλου Κουρουνίων Χίου, αποφάσισαν, αυτό το μήνα, να γίνεται η τακτική Γενική Συνέλευση των μελών του, έτσι ώστε να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή, αφού τα μέλη του είναι διασκορπισμένα στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Έτσι για φέτος η εκλογοαπολογιστική Γενική Συνέλευση των μελών του είναι προγραμματισμένη για την Κυριακή 10 Αυγούστου 2015, μετά την κυριακάτικη Θεία Λειτουργία, στον αυλόγυρο της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Όταν διαβάζετε αυτές τις σκέψεις θα έχει ήδη γίνει η Γ.Σ. και ίσως φανεί δίχως νόημα το άρθρο αυτό. Επιτρέψτε μας όμως να τις καταθέσουμε γιατί πιστεύουμε πως είναι επίκαιρες για την λειτουργία του τοπικού Συλλόγου και την επιβίωση του χωριού μας γενικότερα (αλλά και κάθε χωριού της Αμανής) διαχρονικά. Στις μέρες μας, που, λόγω των συγχωνεύσεων, απαξιώθηκε διοικητικά η έννοια της κοινότητας (βασικό κύτταρο της κοινωνίας), η ύπαρξη, η λειτουργία και η δυναμική παρουσία του τοπικού Συλλόγου είναι κάτι παραπάνω από επιβεβλημένη. Η παρουσία όλων, συνεπώς, στο ανώτατο διοικητικό όργανο ενός συλλογικού φορέα στον οποίο συμμετέχουμε, είναι απαραίτητη. Είναι λυπηρό το φαινόμενο άλλων ετών το χωριό να είναι γεμάτο με παραθεριστές και στη Γ.Σ. να μην παρίστανται πάνω από είκοσι μέλη. Η αδιαφορία ή η απομάκρυνσή μας από τους τοπικούς Συλλόγους, γιατί, ενδεχομένως, διαφωνούμε με τις πράξεις και τις αποφάσεις των προσώπων που τους διοικούν μοιάζει με υπογραφή στην ληξιαρχική πράξη θανάτου των χωριών μας. Ο Φ.Ο.Κ., ως συλλογικός φορέας και ως θεσμός, είναι πάνω από πρόσωπα, διαχρονικός. Τα πρόσωπα έρχονται και παρέρχονται οι θεσμοί μένουν και υπηρετούν το συμφέρον του κοινωνικού συνόλου για πάντα. Με τις σκέψεις αυτές κατά νου ας πλαισιώσουμε δυναμικά τον τοπικό σύλλογο και ας προσφέρουμε, όλοι ανεξαιρέτως, τον καλύτερο εαυτό μας στις υπηρεσίες του. Απολογία Χριστιανική Κάθε φορά που πρέπει να αναφερθούμε στο πνευματικό έργο μέλους της Συντακτικής Επιτροπής του Αυλόγυρου, προσκρούουμε στην σεμνότητα και τη συστολή που διακρίνει τους περισσότερους συντοπίτες μας. Έτσι, όταν ο αδελφικός παιδικός φίλος, Γιάννης Ζαννής, είχε την ευγενική καλοσύνη να μας προσφέρει το βιβλίο του Αγίου Αθανασίου του Παρίου ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ, του οποίου την νεοελληνική απόδοση, τα σχόλια και την επιμέλεια της έκδοσης είχε ο ίδιος, σκεφτήκαμε να κάνουμε μια αναφορά στον Αυλόγυρο για την έκδοση αυτή, πριν ακόμη το μελετήσουμε. Βρεθήκαμε, όμως, αντιμέτωποι με τη σθεναρή αντίσταση του Γιάννη, ο οποίος αμετακίνητα αρνιόταν κάθε αναφορά σ αυτό το πνευματικό του πόνημα. Αφού διαβάσαμε το βιβλίο, αποφασίσαμε να παρακούσουμε τις εντολές του και να αναφερθούμε σ αυτό για δύο λόγους. Πρώτον γιατί οφείλουμε να κάνουμε γνωστό στους αναγνώστες μας ένα κείμενο ενός μεγάλου Δασκάλου του Γένους μας που έζησε για τρεις δεκαετίες στο νησί μας και διηύθυνε την περίφημη Σχολή της Χίου. Επί των ημερών του, μάλιστα, γνώρισε τεράστια ακμή και ανάλογη φήμη. Δεύτερον γιατί τα προλεγόμενα του βιβλίου έχει γράψει ένας από τους μεγαλύτερους θεολόγους της γενιάς μας, ο πατήρ Γεώργιος Μεταλληνός, και είναι αποκαλυπτικά όσον αφορά στην ορθή τοποθέτηση της σχέσης του Χριστιανισμού με τις ιδέες του διαφωτισμού, όπως αυτές ενσαρκώνονται από τη Γαλλική Επανάσταση. Ένα μικρό δείγμα του πνεύματος αυτού του έργου διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, απόσπασμα του οποίου παραθέτουμε: Ο άγιος Αθανάσιος ο Πάριος, Διδάσκαλος του Γένους και εκ των πρωτεργατών του Φιλοκαλικού κινήματος των Κολλυβάδων, υπήρξε πολυγραφότατος συγγραφέας, πολυτάλαντος και πολυμερής. Ακολουθώντας την παράδοση των αγίων Πατέρων, συνέγραψε έργα ανταποκρινόμενα πάντοτε σε συγκεκριμένες ανάγκες ή προκλήσεις, για την πληροφόρηση, οικοδομή και νουθεσία του Ορθοδόξου ποιμνίου. Ο άγιος Αθανάσιος ο Πάριος, πολέμησε με σφοδρότητα τις ιδέες του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και έγινε γι αυτό στόχος των ηγετών του φιλοδυτικού ρεύματος και κυρίως του πατριάρχη του Αδαμαντίου Κοραή ( ). Η σύγκρουσή τους εσφράγισε την πορεία της διαπάλης παραδοσιακών - αντιπαραδοσιακών ή, ακριβέστερα, αντιδυτικών και φιλοδυτικών, στην ελληνική κοινωνία. Αφήσαμε για το τέλος, το σχόλιό μας για την ανεκτίμητη συμβολή στην έκδοση αυτού του έργου, του συνοδοιπόρου στον Αυλόγυρο Γιάννη Ζαννή. Με βαθύ σεβασμό στο πρωτότυπο κείμενο και στις θεολογικές και φιλοσοφικές θέσεις του Αγίου Αθανασίου, με πάμπολλες πολύτιμες επεξηγηματικές παραπομπές, το μετέφερε με τον πλέον εύληπτο τρόπο στα νεοελληνικά, κάνοντάς το προσιτό στο μέσο αναγνώστη. Όσοι σε γνωρίζουμε καλά, και ιδιαίτερα εμείς στον Αυλόγυρο, νιώσαμε κρυφή υπερηφάνεια για αυτό σου το πνευματικό έργο. Ευχή μας σύντομα να έχουμε τη χαρά να δούμε και νέο σου πόνημα! Ο Αριούσιος

12 Αυλόγυρος Τεύχος ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΚΑΙ ΤΗΝ Ο.Χ.Σ.Α Ημερήσια εκδρομή του Συλλόγου Πολλοί συγχωριανοί και φίλοι του Συλλόγου, ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του νέου Δ.Σ. και συμμετείχαν στην ημερήσια κρουαζιέρα για Αίγινα, Πόρο και Ύδρα, που έγινε με το κρουαζιερόπλοιο KASSANDRA DELPHNIOUS, την Κυριακή 21 Ιουνίου Επιβιβαστήκαμε πρωί-πρωί, από τη Μαρίνα του Φλοίσβου στο κρουαζιερόπλοιο με προορισμό τα τρία πανέμορφα νησιά του Σαρωνικού. Με το που αφήσαμε πίσω μας τις ακτές της Αττικής ξεχάσαμε τα προβλήματα που βασανίζουν Επιβλητικά δεσπόζει στο χώρο η νέα τον καθένα μας. Ο γαλανός εκκλησία του Αγίου Νεκταρίου. Ένα σύγχρονο ουρανός, η θαλασσινή αύρα, και η εκδρομική διάθεση που αρχιτεκτονικό θαύμα. συνοδεύει κάθε απόδραση από τα καθημερινά, μας ανέβασαν το κέφι και τη διάθεση. Όλα προμήνυαν πως η πρώτη μέρα του καλοκαιριού (η εκδρομή συνέπεσε με την θερινή ισημερία) θα μας έμενε αξέχαστη. Πρώτος προορισμός η Αίγινα. Πλευρίσαμε στο λιμάνι της και αποβιβαστήκαμε γρήγορα-γρήγορα. Το πρόγραμμα για μια ώρα περίπου ήταν ελεύθερο. Στο ευλογημένο αυτό νησί ασκήτεψε ένας μεγάλος σύγχρονος άγιος της εκκλησίας μας, ο Άγιος Νεκτάριος. Έτσι, οι περισσότεροι διαλέξαμε να αξιοποιήσουμε την ώρα αυτή, μεταβαίνοντας στη μονή του Αγίου Νεκταρίου για να προσκυνήσουμε. Πλήθος πιστοί, απ όλο τον ορθόδοξο κόσμο, συρρέουν στην Αίγινα για να τιμήσουν τη μνήμη του. Προς τιμήν του έχει αναγερθεί, τα τελευταία χρόνια, ένα σύγχρονο αρχιτεκτονικό θαύμα. Η νέα εκκλησία του Αγίου Νεκταρίου. Ακόμη κι αν κάποιος είναι χαλαρός στην πίστη του, ακόμη κι αν δεν πιστεύει, αξίζει να επισκεφθεί το νησί για να θαυμάσει αυτό το σύγχρονο αρχιτεκτονικό επίτευγμα, που κατά την άποψή μας είναι ότι καλύτερο έχει να επιδείξει στα σύγχρονα χρόνια ο τόπος μας. Άλλο σημαντικό αξιοθέατο στο νησί της Αίγινας είναι ο ναός της Αφαίας Αθηνάς, ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ «ΑΥΛΟΓΥΡΟ» Υπενθυμίζουμε στους αναγνώστες μας πως ο Αυλόγυρος εκδίδεται και διανέμεται δωρεάν. Τα οικονομικά του Συλλόγου μας, όμως, είναι τέτοια που δεν μας επιτρέπουν να μη δεχόμαστε τις ευγενικές, αυθόρμητες και μερικές φορές συγκινητικές προσφορές των αναγνωστών μας. Όσοι, λοιπόν, επιθυμείτε να προσφέρετε κάποιο ποσόν για τα λειτουργικά έξοδα της έκδοσης, μπορείτε να το κάνετε καταθέτοντάς το στους παρακάτω λογαριασμούς: Για καταθέσεις σε Ευρώ ( ) Αρ. λογαριασμού: ΙΒΑΝ GR BIC : PIRBGRAA Σε όλες τις τράπεζες Για καταθέσεις σε Δολάρια ($) USA Αρ. λογαριασμού: ΙΒΑΝ GR BIC : PIRBGRAA Σε όλες τις τράπεζες Να σημειώσουμε πως αν επιθυμείτε να δημοσιευθεί το όνομά σας στις προσφορές για τον Αυλόγυρο, θα πρέπει οπωσδήποτε να δηλώνετε το όνομα του καταθέτη όταν κάνετε την κατάθεση. Τα μέλη του Δ.Σ. και τα μέλη της συντακτικής επιτροπής σας ευχαριστούν θερμά για τις μέχρι σήμερα προσφορές σας. Η καθιερωμένη αναμνηστική φωτογραφία μετά την αποβίβασή μας στη μαρίνα του Φλοίσβου που βρίσκεται σ ένα λόφο στο βορειοανατολικό μέρος του νησιού. Κτίστηκε το π.χ. και ομοιάζει πολύ με τον Παρθενώνα της Ακρόπολης των Αθηνών. Δυστυχώς, ο περιορισμένος χρόνος παραμονής μας στην Αίγινα δεν επέτρεψε, σε όσους το επιθυμούσαν, να τον επισκεφθούν. Το προσκύνημά μας στην εκκλησία του Αγίου Νεκταρίου εξάντλησε το χρόνο που είχαμε διαθέσιμο για την Αίγινα. Οριακά επιβιβαστήκαμε στο πλοίο για τον επόμενο προορισμό μας τον Πόρο. Αφήσαμε πίσω μας την Αίγινα με τα σημαντικά θρησκευτικά και αρχαιολογικά αξιοθέατά της, με τα φιστίκια της και τα γλυκά της, με προορισμό τον πανέμορφο Πόρο. Ο Πόρος είναι γνωστός για το περίφημο ρολόι του που δεσπόζει στην κορυφή λόφου που ορθώνεται στην είσοδο του λιμανιού και για το λεμονοδάσος του. Στο λίγο χρόνο που είχαμε στη διάθεσή μας (πενήντα λεπτά περίπου) απολαύσαμε στις πανέμορφες καφετέριες της προκυμαίας τον καφέ, το αναψυκτικό ή το παγωτό μας. Όταν επιβιβαστήκαμε στο πλοίο από τον Πόρο είχε πια μεσημεριάσει! Ο καθαρός αέρας και η θαλασσινή αύρα μας είχαν ανοίξει την όρεξη. Το μεσημεριανό γεύμα, στην τραπεζαρία του πλοίου, ήταν έτοιμο και μας περίμενε να το απολαύσουμε κατά τη διάρκεια της διαδρομής από Πόρο προς Ύδρα που ήταν ο επόμενος προορισμός μας. Στην Ύδρα φθάσαμε μεσημέρι. Μπροστά μας απλώνονταν τα πανέμορφα Υδραίικα αρχοντικά, κτισμένα αμφιθεατρικά στο λόφο. Περπατήσαμε στα γραφικά σοκάκια του νησιού, ακολουθώντας τα μουλάρια (η μεγαλύτερη ατραξιόν της Ύδρας) με τους αγωγιάτες που κουβαλούν ανθρώπους και εμπορεύματα. Άλλοι είχαν την ευκαιρία να επισκεφθούν το Ναυτικό Μουσείο της Ύδρας και άλλοι να απολαύσουν το παγωτό ή το δεύτερο καφέ τους σε κάποια από τις πάμπολλες καφετέριες του λιμανιού. Η ώρα της επιστροφής είναι πάντα η πιο δύσκολη ώρα μιας απόδρασης. Βαρύθυμοι επιβιβαστήκαμε στο πλοίο για να γυρίσουμε στη βάση μας. Η ορχήστρα του πλοίου με ελληνικά χορευτικά τραγούδια ανέλαβε να διασκεδάσει τη θλίψη της επιστροφής. Ήταν σούρουπο, όταν αποβιβαστήκαμε στη Μαρίνα του Φλοίσβου. Στην αποβάθρα, πίσω από το πλοίο, στηθήκαμε για την καθιερωμένη αναμνηστική φωτογραφία. Εκεί δώσαμε την υπόσχεση να επαναλάβουμε σύντομα μια νέα απόδραση! Μελλοντικός προγραμματισμός του Συλλόγου Ο Σεπτέμβριος, παραδοσιακά, είναι ο μήνας που ξεκινά ο προγραμματισμός των δραστηριοτήτων της νέας περιόδου για το Σύλλογο. Πρώτη εκδήλωση της νέας περιόδου είναι ο εκκλησιασμός των μελών και φίλων του με αρτοκλασία για να τιμήσουμε τους προστάτες των χωριών μας, Σωτήρα Χριστό, και Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο. Η εκδήλωση αυτή θα γίνει την Κυριακή 18 Οκτωβρίου 2015, στον ιστορικό ναό του Αγίου Δημητρίου του Νέου, στου Ψυρή, που βρίσκεται στην οδό Αγίου Δημητρίου και Μελανθίου, πολύ κοντά στην πλατεία Ψυρή. Να σημειώσουμε ότι το συμβούλιο αποφάσισε να γίνει η αρτοκλασία στο συγκεκριμένο ιερό ναό, γιατί είναι από τις παλαιότερες εκκλησίες της Αθήνας (ανοικοδομήθηκε το 1845) και αποτελεί ένα μνημείο αντιπροσωπευτικό της Νεοελληνικής Εκκλησιαστικής Τέχνης και παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε επίπεδο αρχιτεκτονικής, ζωγραφικής, γλυπτικής και μικροτεχνίας. Πρόσκληση To Δ.Σ. του Συλλόγου μας προσκαλεί τα μέλη και τους φίλους του την Κυριακή 18 Οκτωβρίου 2015, στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου του Νέου, (στην οδό Αγίου Δημητρίου στου Ψυρή) σε εκκλησιασμό με αρτοκλασία για να τιμήσουμε τους προστάτες των χωριών μας Σωτήρα Χριστό και Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο. Στους παρισταμένους ο Σύλλογος, μετά την αρτοκλασία, θα προσφέρει πρωινό καφέ στην αίθουσά του.