ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ TOY ΜΠΑΣΑΡΑ ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ Η ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΟ Α' ΜΙΣΟ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ TOY ΜΠΑΣΑΡΑ ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ Η ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΟ Α' ΜΙΣΟ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ"

Transcript

1 ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ TOY ΜΠΑΣΑΡΑ ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ Η ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΟ Α' ΜΙΣΟ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ Στήν περιοχή Ντολτσό1, στο ΝΑ κομμάτι τής πόλης, πού μαζί μέ τήν περιοχή Άπόζαρι είναι ο,τι άπόμεινε από τήν μέχρι πριν λίγα χρόνια μαγευτική, παραδοσιακή Καστοριά, βρίσκεται τό αρχοντικό τού Μπασάρα, πάνω σ ενα τρίστρατο, μαζί μέ δύο ακόμη άπό τά σπουδαιότερα σωζόμενα αρχοντικά, τού Νατζή καί των Αδελφών Εμμανουήλ. Εδώ καί λίγα χρόνια αγοράστηκε άπό τό κράτος σάν ενα άπό τά παλιότερα καί χαρακτηριστικότερα δείγματα τής τοπικής αρχιτεκτονικής τής περιόδου τής έλληνικής Αναγέννησης, όταν ή πόλη πήρε καίτή μεγαλύτερή της πολεοδομική, Αλλά καί οικονομική καί πολιτιστική Ανάπτυξη2. 1. Ιστορικό πλαίσιο. Ή οικονομική Ακμή τής Καστοριάς, αιτία καί τής οικοδομικής Ανθησης πού παρατηρεΐται στήν περιοχή, διαρκεΐ δύο περίπου αιώνες καί τοποθετείται χοντρικά Από τά μέσα τού Που αί. μέχρι καί τα μέσα τού 19ου αί., έποχή πού ακμάζουν γενικότερα κι όλες οί πόλεις καί κωμοπόλεις τής Δυτικής Μακεδονίας. 1. Ό Ντολτσός ήταν ενα άπό τά κεντρικότερα σημεία τής Καστοριάς μαζί μέ τό Τσαρσί (άγορά) καί τή Μεγάλη Πόρτα, όπως μάς πληροφορεί κι ενα τοπικό λαϊκό τραγούδι, βλ. Γ. Μ έ γ α, Χριστούγεννα στήν Δυτική Μακεδονία, «Ήμερ. Δυτικ. Μακεδονίας» 1961, σ Στα 1520 ή Καστοριά είχε 962 οικογένειες, βλ. Κ. Μ ο σ κ ώ φ, Θεσσαλονίκη , τομή τής μεταπρατικής πόλης, Θεσσαλονίκη 1973, σ. 33. Κατά τόν Pouqueville, πού έπισκέπτεται τήν πόλη στις άρχές τού 19ου αιώνα, έχει οικογένειες χριστιανικέςτούρκικες-έβραϊκές, βλ. Pouqueville, Voyage de la Grèce, Paris 1826, τ. 3, σ. 9, ενώ κατά τό υποτιθέμενο χειρόγραφο τού Μεγδάνη, πού πιθανόν Ανήκει στήν ίδια έποχή, Αριθμούσε σπίτια, βλ. Μ. Κ α λ ι ν δ έ ρ η. ΓραπτΑ μνημεία Από τήν Δυτ. Μακεδονία χρόνων τουρκοκρατίας, Πτολεμαϊς 1940, σ Στα 1886 ή πόλη εχει κατοίκους, από τούς όποιους είναι Έλληνες, μέ 4 σχολεία (2 Αρρένων καί 2 θηλέων) καί 60 έκκλησίες, βλ. Ν. Σ χ ι ν 6, 'Οδοιπορικοί σημειώσεις Μακεδονίας, Ηπείρου, τ. 1, Άθήναι 1886, σ Γιά πληροφορίες σχετικά μέ τήν έκπαιδευτική δραστηριότητα καί τα πρώτα σχολεία τής πόλης πού ιδρύονται ήδη Από τά τέλη τού 17ου αίώνα, βλ. Ά π. Βακαλοπούλου, Οί Δυτικομακεδόνες Απόδημοι έπΐ τουρκοκρατίας, Θεσσαλονίκη 1958, σ

2 Tò αρχοντικό τοϋ Μπασάρα στήν Καστοριά 299 Είναι ή εποχή πού αρχίζει νά δημιουργεϊται, νωρίτερα άπό κάθε άλλη έλληνική περιοχή καί παράλληλα μέ τήν τάξη τών γεωργών καί βιοτεχνών, ή τάξη των Ελλήνων άστών, έμπορευόμενων κυρίως μέ τήν Κεντρική καί Ανατολική Ευρώπη1. Οί λόγοι, πού ή οικονομική εξέλιξη πήρε αυτόν τον Ιδιαίτερο δρόμο στά ορεινά, έχουν τις ρίζες τους ατούς προηγούμενους κρίσιμους αιώνες, τόν 16ο καί 17ο αί., μέ τις μεγάλες δημογραφικές άνακατατάξεις, οπότε έξαιτίας τής τουρκικής καταπίεσης καί άσυδοσίας2 έγκαταλείπονται χωριά καί πόλεις στά πεδινά καί πάνω στούς δρόμους, ένώ οί πληθυσμοί πού συγκεντρώνονται στά ορεινά, μή μπορώντας νά τραφούν άπό τήν άγονη γή, αναγκάζονται νά βρουν άλλες διεξόδους. Μιά άπ αυτές είναι ή μετανάστευση3, άλλη ή έξειδίκευση τής παραγωγής (κυρίως κτηνοτροφία), ώστε νά έξασφαλισθεΐ έμπορευματοποιούμενο προϊόν καί στή συνέχεια ή βιοτεχνική του επεξεργασία. Ή έξειδίξευση τής παραγωγής στά χωριά καί τις πόλεις τής Μακεδονίας φαίνεται ήδη άπό τόν 15ο,16ο καί 17ο αιώνα, άπό τήν οικονομική τους λειτουργία. Στις πόλεις αυτές Μοναστήρι, Σκόπια, Βελεσά, Περλεπέ, Καστοριά, Σέρβια, Βέροια, Γενιτσά οί περισσότερες άπό τις μισές οικογένειες απασχολούνται μέ τό εμπόριο καί τή βιοτεχνία. Στήν Καστοριά συγκεκριμένα, στά 1520 μέσα σέ 1. Ή μεγαλύτερη άγορά, τό τέρμα τοϋ έξωτερικοϋ εμπορίου είναι ή Αύστροουγγαρία Τά πρώτα γραπτά τεκμήρια για τήν κίνηση τών Ελλήνων έμπορων στήν Τρανσυλβανία τά έχουμε ήδη άπό τά μέσα τοϋ 16ου αιώνα, ένώ ομαδικά έμφανίζονται γύρω στά 1660 (χορηγούνται καί είδικά προνόμια άπό τό βασιλιά Lipol I), βλ. Ödön Füves, Οί "Ελληνες τής Ούγγαρίας, Θεσσαλονίκη Μετά τή συνθήκη τού Passarowitz στά 1718 έχουμε ένα μεγάλο μεταναστευτικό κύμα, ένώ μέ τή λήξη τοϋ Ρωσοτουρκικού πολέμου καί τή συνθήκη τοϋ Κιουτσούκ-Καϊναρτζή ή Ρωσία άνοίγεται σάν νέο ευρύτατο πεδίο στήν έλληνική έμπορική δραστηριότητα. 2. Μέ τό τέλος τών μεγάλων κατακτήσεων τοϋ 16ου αιώνα, ή Οθωμανική αυτοκρατορία πέρασε σέ μία φάση άποδιοργάνωσης, πολυπλοκότητας στή διοίκηση καί γενικότερα έξασθένισης τής αύτοκρατορικής δύναμης, μέ τις ταραχές τών γενιτσάρων καί τις άποκεντρωτικές τάσεις τών πασάδων. Οϋτε ό ίσλαμικός νόμος, οϋτε οί αΰτοκρατορικές διατάξεις σχετικά μέ τούς ραγιάδες έφαρμόζονται τώρα μέ αύστηρότητα, καί όλα έξαρτώνται άπό τήν αύθαιρεσία τών τοπικών διοικητών καί τών ύπαλλήλων τής Πύλης. Βλ. Ν. Σβορώνου, Επισκόπηση τής νεοελληνικής ιστορίας, σ. 43. Παράλληλα ή κυρίαρχη τουρκική τάξη μετά τις ήττες καί τή νομισματική κρίση πού προκλήθηκε στήν Οθωμανική αυτοκρατορία μετά τις Μεγάλες Ανακαλύψεις (άνάμεσα στά 1550 καί 1620 τό τουρκικό νόμισμα χάνει τά 3/4 τής άξίας του) στράφηκε στή γή, όπότε αύξήθηκαν τά τσιφλίκια καί ή έκμετάλλευση, βλ. Κ. Μ ο σ κ ώ φ, ό.π., σ Γιά μία όλοκληρωμένη έξέταση τοϋ θέματος βλ. Ά. Βακαλοπούλου, Οί Δυτικομακεδόνες άπόδημοι, ό.π.

3 300 Καλλιόπη Θεοχαρίδου 962 οικογένειες, οι 78 άσχολούνται μέ τή γεωργία ή το ψάρεμα, οί 22 μέ το έμπόριο καί οί 700 μέ τή βιοτεχνία, κυρίως τής γούνας1. Μέ τήν πρόοδο αυτής τής διαδικασίας οί δυνατότητες μετανάστευση-έμπόριο-βιοτεχνία συνδυάζονται, κι έτσι βρίσκουμε συχνά τόν ξενιτεμένο σάν εμπορικό άντιπρόσωπο των τοπικών προϊόντων τής πατρίδας του, πού πολλές φορές διακινεί άπό τό όθωμανικό έδαφος ένα άλλο μέλος τής οικογένειας2. Έτσι έχουμε τελικά στον βόρειο έλλαδικό χώρο μία πρώιμη κυριαρχία τής έμπορευματικής παραγωγής, πού δημιουργεί μία πρώτη «κλασική» ά- γορά. Απ αυτή τήν όρεινή οικονομία ξεκινά ό Βαλκάνιος έμπορος, κι από έδώ άρχίζει μετάτά 1650, άργά άλλά σταθερά, ή πρώτη συγκέντρωση κεφαλαίου. 2. Περιγραφή. Τό σπίτι, όπως έχει φθάσει μέχρι τις ήμέρες μας, άποτελεΐται άπό τό ισόγειο, τό μεσοπάτωμα καί έναν όροφο (είκ. 1,2, 3, σχ. 4, 5, 6, 7, 8), ένώ άρχικά περιελάμβανε καί ενα δεύτερο όροφο, όπως θά δούμε στή συνέχεια. Σέ κάτοψη είναι ενα έπίμηκες ορθογώνιο πού χωρίζεται εσωτερικά μέ έναν τοίχο παράλληλο μέ τή μεγάλη του διάσταση σέ δύο τμήματα (σχ. 1). Τό βόρειο καταλαμβάνεται άπό έναν ένιαΐο στενόμακρο χώρο πρός τό μέρος τής αυλής, ένώ τό νότιο άπό ένα σύστημα δωματίων κατά παράθεση, μιά διαίρεση πού άκολουθεΐται σ όλους τούς ορόφους3. Στό Ισόγειο ή είσοδος τόσο άπό τό δρόμο (μία πόρτα), όσο καί άπό τήν αυλή (2 πόρτες) γίνεται άπό τόν ένιαΐο μακρόστενο χώρο, πλακοστρωμένο μέ μεγάλη επιμέλεια κατά τήν καστοριανή συνήθεια μέ ορθογώνιες περίπου πλάκες κι ένα κυκλικό ομφάλιο έκκεντρα τοποθετημένο. Στον ίδιο χώρο, πού παίζει τό ρόλο μιας κλειστής αύλής, βρίσκεται καί ή σκάλα γιά τούς παραπάνω ορόφους, κι ένα κτιστό πεζούλι, στοιχείο συχνό σ αυτό τόν τύπο κατοικίας. Τό υπόλοιπο μισό διαιρείται σέ δύο μεγάλους χώρους, άνεξάρτητους σήμερα, πού επικοινωνούσαν όμως μεταξύ τους άρχικά καί πού χρησίμευαν γιά κελλάρια. Στον ένα, στρωμένο μέ χώμα χωρίς ίδιαίτερο πάτωμα, διατηρείται άκόμη μία διάταξη ξύλινων στοιχείων (σχάρα) γιά τήν τοποθέτηση 1. Βλ. Ö. π., σ. 299 σημ. 1, Κ. Μ ο σ κ ώ φ, Ή Θεσσαλονίκη Βλ. ό.π., σ. 299 σημ. 1, Ödön Füves, Οί "Ελληνες τής Ουγγαρίας. 3. Στό μεσοπάτωμα, ό λεπτός τοίχος πού φαίνεται νά διαιρεί τό βορινό ένιαΐο ορθογώνιο χώρο, όπου βρίσκεται ή σκάλα καί ό έσωτερικός έξώστης, είναι μεταγενέστερη προσθήκη, όπως δείχνει καί ή μορφή τών ανοιγμάτων τού τοίχου αϋτοΰ, άλλά καί διάφορες έπεμβάσεις στό έσωτερικό τού δωματίου.

4 Tò αρχοντικό του Μπασάρα στήν Καστοριά 301 ΕΙκ. 1. Βόρεια όψη τον άρχοντικον πρίν από τις εργααίες ΕΙκ. 2. ΒΔ άποψη τοϋ άρχοντικον

5 302 Καλλιόπη Θεοχαρίδου των βαρελιών τοϋ κρασιού. Στη θέση αυτή σ άλλα αρχοντικά (Σαπουντζή, Άιβάζη) υπάρχει καί το καρούτι, όπου γινόταν τό πάτημα των σταφυλιων. Στο μεσοπάτωμα παρά τις μεταγενέστερες τροποποιήσεις καί έξαιτίας τής προχειρότητας αυτών των τελευταίων, ή αρχική διάταξη είναι εύδιά- ΕΙκ. 3. Ή άνατολική δψη κριτή1 (σχ. 2). Ακολουθεί βασικά τό γνωστό μοντέλο. Ενιαίος χώρος στό βορεινό μισό τής κάτοψης καί δύο χειμωνιάτικα δωμάτια μέ τζάκια στό νότιο, χωρισμένα μεταξύ τους άπό ενα στενό δευτερεύοντα χώρο αποθήκευσης. Τό ΝΔ δωμάτιο εχει έκ των υστέρων διαιρεθεί μέ σκοπό νά δημιουργη- 1. Τυπολογικά ή μορφή αύτή πλατυμέτωπης κατοικίας μέ τόν τονισμό μόνο τοϋ ένός άξονα καί ή έσωτερική διαίρεση παράλληλη μέ αύτόν, θεωρείται πολύ παλιά μορφή κατοικίας στήν Καστοριά, ίσως ή παλαιότερη καί άπλούστερη, άπό τήν οποία έξελίχθηκε ό β τύπος μέ διάταξη σχήματος Π (βλ. Ν. Μουτσοπούλου, Καστοριά, τά άρχοντικά, Αθήνα 1962, σ. 4-24). Εκείνο πού είναι βέβαιο είναι δτι ό τύπος γ' μέ τή συμμετρική, σέ σχήμα σταυρού κάτοψη στους όρόφους είναι μεταγενέστερος τύπος. "Επικρατεί στον 19ο αιώνα καί έμφανίζεται τήν ίδια έποχή σ" όλο τό Βαλκανικό χώρο (βλ. Xçhcto Il E E n, Tò σπίτι τής Φιλιππούπολης τήν έποχή τής άναγέννησης, Σόφια 1960) καί προέρχεται άπό τήν έπίδραση τοϋ νεοκλασικισμού πού έπικράτησε στήν Εύρώπη καί πού έκφράσθηκε πέρα άπό τή συμμετρία καί μέ μορφολογικές λεπτομέρειες. Στον ίδιο τύπο μέ τό έξεταζόμενο άνήκουν τά άρχοντικά Τσιατσαπά, Σαπουντζή, Τσεβέκου, Άφών Εμμανουήλ γιά νά περιοριστούμε στά γνωστότερα. Όπως θά δούμε, οί όμοιότητές τους δέν περιορίζονται μόνο στήν κάτοψη, άλλά καί σέ άλλα βασικά συνθετικά στοιχεία, έτσι ώστε νά μπορούμε νά μιλούμε γιά ένα πολύ συγκεκριμένο τύπο σπιτιού.

6 Tò αρχοντικό τοο Μπασάρα στην Καστοριά Lf 9 n -!Π, Σχ. 2. Κάτοψη μεσοπατώματος τον άρχοντικοϋ

7 304 Καλλιόπη Θεοχαρίδου Σχ. 3. Κάτοψη a ορόφου Σχ. 4. Τομή Α-Α κατά μήκος

8 Tò άρχοντικό τοΰ Μπασάρα στην Καστοριά 305 *' 1 ' πτππππβ " Σχ. 5. Τομή Β-Β κατά πλάτος Σχ. 6. Ανατολική όψη ΐυ

9 306 Καλλιόπη Θεοχαρίθου ι 8 i Σχ. 7. Βόρεια οψη Τν.Λ* " Σχ. 8. Δυτική όψη

10 Tò αρχοντικό του Μπασάρα στην Καστοριά 307 θεΐ μία κουζίνα, μέ άποτέλεσμα να χωριστεί στη μέση ενα από τα παράθυρα τοβ δωματίου καί να δημιουργηθεΐ χώρος νεροχύτη μέσα στή μάζα του τοίχου, ίσως στή θέση μιας άρχικής κόγχης ντουλαπιού1. Ή μετατροπή αυτή έγινε πιθανότατα μετά τήν καταστροφή τού μαγειρειού τής αύλής, λείψανα τού όποιου βρέθηκαν στή δυτική πλευρά της, κοντά στήν πόρτα τού στενού διαδρόμου πού όδηγούσε μέχρι τό γιαλό. 'Η μεσάντρα αύτοΰ τού δωματίου, όπως καί τά διαχωριστικά στοιχεία, είναι πολύ πρόχειρης κατασκευής, ενδεικτικό τής μεταγενέστερης έπέμβασης. "Οπως φαίνεται όμως άπό τό οριζόντιο δοκάρι στό ταβάνι, πού φέρει τις χαρακτηριστικές έντορμίες γιά τήν υποδοχή κατακόρυφων στύλων, καί ό άρχικός διαχωριστικός τοίχος βρισκόταν σχεδόν στήν ίδια θέση, σέ 20 έκ. άπόσταση άπό τήν πλάτη τής μεσάντρας. Τό ταβάνι τού χώρου είναι μία νεώτατη πρόχειρη κατασκευή. Τό ΝΑ δωμάτιο διατηρεί τήν αρχική του διάταξη, άλλα, τά επί μέρους στοιχεία φαίνεται νά έχουν άντικατασταθεϊ σέ μία μεταγενέστερη επισκευή. Έτσι τό ταβάνι είναι σήμερα έπιχρισμένο καί μόνο στό κέντρο του τοποθετείται όκταγωνικός, επίπεδος, ξυλόγλυπτος όμφαλός (ταμπλάς), πιθανότατα άπομεινάρι τού αρχικού ξύλινου ταβανιού, ενώ καί ή μεσάντρα μέ τή χαρακτηριστική τραπεζοειδή σέ κάτοψη υποχώρηση στό κέντρο είναι νεώτερος τύπος, όπως καί τό όρθογωνικό προσπέρασμα στό τζάκι2 τού ίδιου χώρου. Αρχικό σάν θέση, άλλά όχι καί σάν διαστάσεις (ύψώθηκε ή ποδιά του), είναι τό παράθυρο τού βοηθητικού χώρου μεταξύ των δύο δωματίων. Τό τρίτο δωμάτιο στήν ανατολική πλευρά τού ενιαίου χώρου μέ τόν ανοικτό έσωτερικό έξώστη δήμιουργήθηκε, όπως ειπώθηκε, άπό μεταγενέστερη επέμβαση. Τόσο τό ταβάνι του, έπιχρισμένο καί διακοσμημένο μέ γύψινα κυμάτια, όσο καί ή έσωτερική εμφάνιση τού διπλού παράθυρου μέ τή δημιουργία παραστάδων μέ έπίκεντρα άπό ξύλινη επένδυση στις γωνίες (τά γνωστά κλασικότροπα κολονάκια) δείχνουν μία επέμβαση μέσα στό 19ο αιώνα. Ταυτόχρονα στό ίδιο παράθυρο άφαιρέθηκε ό ξύλινος στύλος, πού καί έσωτερικά διαιρούσε τό παράθυρο στά δύο υποβαστάζοντας τό πρέκι. Στον α' όροφο βρίσκονται οί χώροι υποδοχής (σχ. 3). Ό δοξάτος ή τοξάτο, ένας ένιαίος χώρος μέ δύο έπάλληλα υπερυψωμένα τμήματα στό άνατολικό μέρος, τόν ήλιακό κατά μήκος τής όψης του προς τήν αύλή, καί δύο καλά δωμάτια μ ενα κατ αρχήν καί σήμερα δύο βοηθητικούς χώρους άπ 1. Στό μεσοπάτωμα συχνά υπάρχει μαγειρείο μέ νεροχύτη τών πιάτων (βλ. Κ. Μ ά κρη, Ή λαϊκή τέχνη του Πηλίου, τό σπίτι, σ. 73), άλλά έδω βεβαιωμένα δέν πρόκειται γιά άρχική διάταξη. 2. Βλ. Α. Ό ρ λ ά V δ ο υ, Τά παλαιά άρχοντόσπιτα τής Καστοριάς, ΑΒΜΕ, Δ' (1938)202.

11

12 Τό άρχοντικό τοϋ Μπασάρα στην Καστοριά 309 ανάμεσα. Αρχικά τό ΝΔ καλό δωμάτιο καταλάμβανε μεγαλύτερο χώρο συμπεριλαμβάνοντας καί τό βοηθητικό πού περιέχει τή ζωγραφιστή μεσάντρα καί πού είναι σήμερα χωρισμένος άπό έναν πρόχειρο μπαγδατότοιχο. Αυτή ή μεσάντρα, όπως καί τό ξύλινο ζωγραφιστό ταβάνι, ορατό μέσα άπό τό βοηθητικό χώρο, είναι τά πιό άξιόλογα διακοσμημένα στοιχεία τού σπιτιού πού σώζονται σήμερα (σχ. 9). Μέ τόν περιορισμό τού δωματίου καί τή μετατροπή του άπό χειμωνιάτικο1 σε καλοκαιρινό, πράγμα πού πρέπει νά άκολούθησε τήν καταστροφή τού β' ορόφου, όπου κατά τή συνήθεια βρίσκονται οί κύριοι χώροι υποδοχής καί τά καλοκαιρινά, έγιναν καί οί άκόλουθες μετατροπές: α) άνοίχτηκε μία νέα πόρτα μέ χαρακτηριστικά κλασικότροπη μορφολογία, β) καταργήθηκε τό τζάκι, γ) δημιουργήθηκε ένα δεύτερο ταβάνι χαμηλότερα άπό τό άρχικό καί στον χώρο μόνο τού νέου δωματίου, έπιχρισμένο καί διακοσμημένο μέ τά γνωστά γύψινα κυμάτια (σχ. 3), δ) άντικαταστάθηκαν τά άρχικά παράθυρα στό σαχνισί μέ τά γνωστά παράθυρα μέ κατακόρυφα άνασυρόμενα φύλλα, πού ήταν σέ γενική χρήση τό 19ο αιώνα. Ή επισκευή άλλαξε καί τόν άριθμό τών παραθύρων, στή μεγάλη διάσταση τού σαχνισιού, σέ τρία άπό τέσσερα πού ήταν άρχικά2 καί πρόσθεσε εξωτερικά τις συνηθισμένες γιά τήν εποχή ξύλινες επενδύσεις στις εξωτερικές γωνίες, μέ τήν κλασική διαίρεση σέ βάση, κορμό, έπίστεψη, ε) άνοίχθηκε ένα παράθυρο στό βοηθητικό χώρο πού δημιουργήθηκε καί πού άπομόνωσε τή μεσάντρα. Τό ΝΑ καλό δωμάτιο διατηρείται στήν άρχική του μορφή. Ή μεσάντρα άπό άχρωμάτιστο ξύλο άκολουθεΐ τόν άρχικό τύπο, μέ μία ζώνη διακοσμητικούς ξύλινους ταβλάδες πού επενδύουν τόν τοίχο σ όλο τό ύψος μέχρι τό ταβάνι πού είναι επίσης ξύλινο άχρωμάτιστο καί σχηματίζει τά γνωστά καρό. Τό τζάκι εδώ έχει κυλινδρικό (μάλλον πολυγωνικό) προπέτασμα μέ κωνικό κορύφωμα πού καταλήγει σέ άνάγλυφο σταυρό. Επίσης στήν άρχική του μορφή διατηρείται καί ό δοξάτος, πού είναι ό σπουδαιότερος χώρος τού σπιτιού. Στό άνατολικό άκρο του ό δοξάτος έχει ένα υπερυψωμένο τμήμα, κρεβάτα, πού συνεχίζεται μ ένα έκ νέου ύπερυψωμένο τμήμα πού προεξέχει σάν γωνιακό σαχνισί καί όπου ήταν στρωμένα τά μιντερλίκια. Μέ διαλυμένους τούς τοίχους άπό συνεχόμενα παράθυρα μέ ισάριθμους φεγγίτες άπό πάνω, ό χώρος έχει τήν πλήρη έποπτεία τού δρόμου καί όλης τής γειτονιάς. 1. Κατά τήν έπισκευή τής στέγης βρέθηκε άχρηστευμένος αγωγός άπό τζάκι πού άντιστοιχεΐ στό χώρο αυτό. 2. Επίσης κατά τήν έπισκευή στή στέγη βρέθηκαν στοιχεία πού οδηγούν σ αύτή τή σκέψη καί πού θά αναπτυχθούν στό κεφάλαιο τό σχετικό μέ τήν άρχική μορφή τού σπιτιού καί τό β' χαμένο σήμερα όροφο.

13 310 Καλλιόπη Θεοχαρίδου Διαλυμένος επίσης άπό παράθυρα καί φεγγίτες είναι καί ό εξωτερικός τοίχος τοϋ δοξάτου προς τον ήλιακό, μέ άποτέλεσμα όταν ανοίγονται όλα τά παράθυρα, μαζί μέ τό φως πού μπαίνει άπό τούς φεγγίτες, νά παίρνει μία αίσθηση σχεδόν ήμιυπαίθριου χώρου. 'Ο δοξάτος είναι λιτά διακοσμημένος. Τά ταβάνια του ξύλινα χωρίς χρωματισμό, σχηματίζουν τά γνωστά μικρά τετράγωνα οί σωζόμενοι γύψινοι φεγγίτες στον τοίχο προς τον ήλιακό είναι μάλλον άπλής μορφής1, μέ έλάχιστα κομμάτια έγχρωμο γυαλί. Αύτό εύκολα εξηγείται αν θυμηθούμε ότι άρχικά ό κύριος χώρος υποδοχής ήταν στο β' όροφο πού καταστράφηκε καί όχι εδώ. Στο δυτικό άκρο τού δοξάτου μία ξύλινη σκάλα οδηγούσε στο β' όροφο, ενώ σήμερα βγάζει μέσα στή στέγη. Ή σκάλα δέν είναι ή μόνη ένδειξη ότι αρχικά υπήρξε ένας ακόμη όροφος, καταστραμμένος σήμερα. Στήν άνατολική όψη τού σπιτιού, στό ύψος τού α' ορόφου καί άνάμεσα στά τρία παράθυρα τού ΝΑ δωματίου, διακρίνονται στή λιθοδομή πέντε κατακόρυφες αυλακιές, μέ αύξανόμενο βάθος άπό πάνω προς τά κάτω, ύποδοχές τών λοξών ξύλων πού πρέπει νά στήριζαν άλλοτε ένα σαχνισί τού β' ορόφου στή θέση αύτή. Πιό κάτω θά εκτεθούν τά στοιχεία πού βρέθηκαν κατά τή διάρκεια τής επισκευής τής στέγης καί πού επιτρέπουν τήν πλήρη άποκατάσταση τού β' ορόφου. Ό ήλιακός, στοιχείο πού σώζεται σήμερα μόνο σ ένα άκόμη καστοριανό άρχοντικό, τών Αδελφών Εμμανουήλ, άλλα είναι γνωστό άπό παλιές φωτογραφίες καί σχέδια ότι υπήρχε καί στοΰ Τσιατσαπά, θά μάς άπασχολήσει εκτενέστερα παρά κάτω, γιατί σχετίζεται μέ τόν τύπο τής κατοικίας καί μάλλον δέν ήταν στοιχείο τόσο σπάνιο στήν Καστοριά, όσο άρχικά φαίνεται. 3. Κατασκευή, α) Τοιχοποιίες. Τά οικοδομικά υλικά καί οί κατασκευαστικοί τρόποι πού εφαρμόστηκαν στό άρχοντικό τού Μπασάρα είναι οί γνωστοί τής μακεδονικής άρχιτεκτονικής τών χρόνων τής τουρκοκρατίας. Χοντροί λιθόκτιστοι τοίχοι στό ισόγειο καί τό μεσοπάτωμα, πού φτάνουν τά 90 έκ. σέ πάχος, μέ οριζόντιες ξυλοδεσιές κατά άποστάσεις (τά χατίλια) καί λεπτοί τοίχοι μέ ξύλινο σκελετό καί γέμισμα άπό τούβλα (τσατμάδες) στούς ορόφους. Ό νότιος τοίχος, όπως συνήθως συμβαίνει μέ έναν τοίχο τού σπιτιού, είναι λίθινος μέχρι τόν τελευταίο όροφο. Ή κατασκευή τών τοίχων, μέ μεγάλες πέτρες καί μικρά λιθαράκια σάν γέμισμα στά ένδιά- 1. Άπό τά υπολείμματα γύψινων φεγγιτών (πλαίσια) πού διασώθηκαν στό ΝΑ δωμάτιο, φαίνεται δτι σχημάτιζαν διαφορετικά διακοσμητικά θέματα άπ ο,τι αυτά τά άπλούστατα τού δοξάτου.

14 Tò αρχοντικό του Μπασάρα στήν Καστοριά 311 μέσα κενά καί χώμα σάν συνδετικό υλικό, είναι περισσότερο φροντισμένη στήν δψη τοΰ σπιτιού προς τό δρόμο, παρά στις ύπόλοιπες. Στήν κύρια όψη τό σύστημα τοιχοποιίας έμφανίζεται σχεδόν Ισόδομο, οί πέτρες είναι σχετικά όρθογωνισμένες καί λείπουν τα ένδιάμεσα γεμίσματα άπό λιθαράκια. Τήν εντύπωση τοΰ ίσόδομου έπιτείνει τό προσεκτικό άρμολόγημα μέ άδύνατο ασβεστοκονίαμα, πού προεξέχει ελαφρά άπό τό πρόσωπο τοϋ τοίχου, σχηματίζοντας ορθογώνια μέ έλαφρά καμπυλωμένες γωνιές. Τό άρμολόγημα δεν ξεπερνά τό πλάτος των 2,5 έκ. καί είναι περίπου έπίπεδο στήν τομή. Στις ύπόλοιπες όψεις οί πέτρες είναι μικρότερες, άκανόνιστες μ ένα πλήθος γεμίσματα στά κενά τους, ένώ τό άρμολόγημα είναι ώς έπί τό πλεΐστον συνεπίπεδο μέ τόν τοίχο, έκτος άπό έλάχιστα σημεία πού προεξέχει ελαφρότατα καί περιβάλλει μέ μία καμπύλη γραμμή τήν πέτρα. Σ αυτές τις όψεις είναι φανερό ότι έγιναν πολλές έπισκευές, κάτι πού δέν παρατηρήθηκε στήν όψη στό δρόμο, πού τό άρμολόγημα είναι άδιατάρακτο. Τήν ίδια διαβάθμιση στήν επιμέλεια τής κατασκευής, άνάλογα μέ τό άν είναι ορατός ό τοίχος άπό τό δρόμο, ή όχι, παρατηρούμε καί σ άλλα καστοριανά άρχοντικά1, όπως κυρίως τοΰ Τσιατσαπά, όπου ακολουθείται τό ίδιο σύστημα τοιχοποιιών, μόνο πού τό άρμολόι στήν κύρια όψη είναι λεπτότερο, δέν σχηματίζει ορθές στρογγυλευμένες γωνίες καί έχει πρισματική διατομή. Στήν κύρια πάντα όψη, λαξευμένους σέ δύο έπάλληλους γωνιόλιθους τής Ν γωνίας, βρίσκουμε δύο σταυρούς μέ πεπλατυσμένα άκρα καί τρία ήμισφαίρια διαταγμένα σέ τρίγωνο (είκ. 4). Σημάδια τέτοια άποτρόπαια ευρύτατα κατά τά άλλα διαδεδομένα στούς χρόνους τής τουρκοκρατίας (συνηθέστατα είναι καί τά σχηματικά πρόσωπα) συναντούμε μόνο σέ δύο άκόμη περιπτώσεις άρχοντικών τής Καστοριάς, στήν ΝΔ γωνία τοΰ Τσιατσαπά, όπου κάτω άπό τό γωνιόλιθο μέ τή λαξευμένη χρονολογία 1754 υπάρχει ένας σταυρός καί ένα άτεχνο πουλί καί στοΰ Σαπουντζή στήν ΝΔ γωνία ένας σταυρός καί ένα ήμισφαίριο2. Αλλά κυρίως ή έθνικότητα τοΰ σπιτιού δηλώνεται άπό ένα σταυρό έγ- 1. Αρχοντικά Γκιμουρζίνά, Ράλλη, Γάκη, Πουλιόπουλου κ.λ., πολλά άπό τά όποια ανάγονται στά μέσα τοϋ 19ου αΐ. Τό σύστημα έφαρμόστηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα, μάλιστα στά μέσα τοϋ 19ου ai. φαίνεται νά γενικεύεται στις καλές κατασκευές. 2. Είναι χαρακτηριστικό ότι σέ κανένα άπό τά σπίτια τής Καστοριάς πού άνάγονται στό 19ο αίώνα δέν βρέθηκαν τέτοια σύμβολα. Αντίθετα στά σπίτια αύτά ό σταυρός, σύμβολο θρησκείας καί έθνικότητας προβάλλεται έντονα, σάν Κεντρικά στοιχείο σύνθεσης πάνω σέ λιθανάγλυφες πλάκες, συνήθως πάνω άπό τά υπέρθυρα, ή λαξευμένες στό ίδιο τό υπέρυθρο μαζί μέ τή χρονολογία τοΰ σπιτιοϋ. Είναι ή έποχή πού τά πράγματα έχουν άρκετά ήμερέψει γιά τό έλληνικό στοιχείο τής πόλης. Αντίστοιχα άνάγλυφα στοιχεία σέ γωνιόλιθους δέν βρέθηκαν σ άρχοντικά τής Σιάτιστας όπου άναρτήθηκαν, παρά μόνο στό άρχοντικό τής Πούλκως.

15 312 Καλλιόπη Θεοχαρίδου γεγραμμένο σ ενα όρθογώνιο σχήμα 70 X 80 έκ. πάνω άπό την τοξωτή είσοδο άπό τό δρόμο. Σταυρό πάνω άπό τήν τοξωτή κύρια είσοδο βρίσκουμε καί στο αρχοντικό του Τσιατσαπά, όμως σχεδόν κρυμμένο, τόσο διακριτικά σχηματισμένο άπό δύο κάθετα τούβλα κατάλληλα άρμολογημένα, γιά νά είναι τελικά ορατός μόνο άπό ενα προσεκτικό φιλικό μάτι. Παρόμοια δια- Είκ. 4. Ανάγλυφοι οτανροι ατούς γωνιόλιθους τής ΝΑ γωνίας κριτική παρουσία σταυρού, άλλά λίγο πιό έμφανως σχηματισμένου άπό δύο κάθετα τούβλα, συναντούμε καί πάνω άπό τήν τοξωτή είσοδο τού αρχοντικού Γκιμουρζίνα. Αυτή ή επιφύλαξη στήν προβολή τού χριστιανικού συμβόλου δέν μπορεί παρά νά σχετίζεται με τούς διωγμούς, πού είναι γνωστό ότι ύφίσταται τό έλληνικό στοιχείο στήν Καστοριά μέχρι καί τά τέλη τού Που αιώνα1. β) Στέγη, πατώματα. 'Όπως θά συζητηθεί στή συνέχεια, ή σημερινή στέγη τού σπιτιού δέν είναι ή άρχική. Πολλά άπό τά ξύλα της φάνηκε ότι ήταν σε δεύτερη χρήση. Ακολουθώντας όμως τόν παραδοσιακό κατασκευαστικό τρόπο παρουσιάζεται σάν μία εντυπωσιακή κατασκευή, μέ τό μέγεθος στις γωνιαίες διατομές ξύλων καί τή γνώση πού φανερώνει σέ θέματα τεχνικής2. Σ αύτό τό σημείο αξίζει νά σημειωθεί ότι σέ πολλά ξύλα, πέρα άπό τίς χαρακτηριστικές τρύπες στά άκρα τους, γιά τό δέσιμο καί τήν εύκολη μετα 1. Γνωστό είναι τό έπεισόδιο στά 1696 μέ τόν άπαγχονισμό τοϋ άρχοντα Ντούλτσουβλ. Ν. Μουτσοπούλου, Καστοριά, σ Σχετικά μέ τούς διάφορους τρόπους κατασκευής στεγών καί τίς ονομασίες των επί μέρους στοιχείων, βλ. Ν. Μουτσοπούλου, Ή λαϊκή άρχιτεκτονική τής Βέροιας, Αθήνα 1967.

16 Tò αρχοντικό του Μπασάρα στήν Καστοριά 313 φορά τους, βρέθηκαν διάφορα σύμβολα, διπλά ή μονά X χαραγμένα μέ τό σκεπάρνι. "Οπως είπε ένας γέροντας ντόπιος μάστορας πού τά αναγνώρισε είναι τά διακριτικά πού έφτιαχνε κατά τήν υλοτόμηση ή κάθε ομάδα ξυλοκόπων, γιά να τά ξεχωρίζει μετά τήν κοινή τους μεταφορά1. Ή κατασκευή των ξύλινων πατωμάτων, όπως καί οί εσωτερικές ξύλινες σκάλες, άκολουθοΰν γνωστούς κατασκευαστικούς τρόπους. 4. Αποκατάσταση β' όροφο υ. Τό καλοκαίρι τού 1976, μετά τήν αγορά τού αρχοντικού από τό κράτος, άρχισαν οί εργασίες γιά τήν αποκατάσταση τής στέγης του, πού ήταν σέ μεγάλο βαθμό καταστραμμένη, μέ συνέπεια τή συνεχή φθορά τού εσωτερικού άπό τά νερά τής βροχής. Μέ τό άνοιγμα τής στέγης γιά τήν άντικατάσταση όλων των φθαρμένων ξύλων, εγινε δυνατή ή προσεκτική παρατήρηση των ξύλινων στοιχείων πού σήμερα παίζουν τό ρόλο των οριζόντιων δοκαριών τής στέγης, άλλά δέν ήταν άρχικά παρά τό πάτωμα τού β' ορόφου. Άπό τις χαρακτηριστικές έντορμίες (υποδοχές των κατακόρυφων στύλων των τοίχων τού ορόφου), πού σώζονται α) στά βασικά περιμετρικά δοκάρια, β) σ αυτό πού χωρίζει κατά μήκος στά δύο τόν όροφο (είκ. 5), γ) στά δύο κάθετα πού άντιστοιχοΰν πάνω άπ τούς τοίχους τού βοηθητικού χώρου άνάμεσα στό ΝΑ καί ΝΔ δωμάτιο, γίνεται φανερό ότι ή εσωτερική διαίρεση τού β' ορόφου άκολουθεϊ άκριβώς αυτήν τού α' άκόμη καί στις θέσεις των θυρωμάτων, όπως συνάγεται άπό τις αποστάσεις των στύλων καί τά ίχνη των καρφωμάτων. Άκόμη ό δοξάτος είχε στήν ίδια θέση τις υπερυψωμένες κρεβάτες, όπως δείχνουν οί χαρακτηριστικές λαξεύσεις σέ παράλληλες πυκνές γραμμές κάθετες στά βασικά δοκάρια, γιά υποδοχή καί όριζοντίωση τής δεύτερης σειράς μικρών δοκαριών πού πάνω τους καρφώνονταν τά σανίδια λαξεύσεις πού σταματούν άκριβώς στήν ίδια γραμμή πού άντιστοιχεΐ στό α' σκαλί τής κρεβάτας τού κάτω ορόφου. Στό σημείο αύτό ενα άλλο κάθετο δοκάρι εδινε τήν άπαιτούμενη διαφορά ύψους τών 15 έκ. καί σ αύτή τή στάθμη γινόταν πλέον τό σανίδωμα. Λόγω αύτής τής προσθήκης, ενός δεύτερου δοκαριού, όπου στερεώνονταν πλέον οί στύλοι, δέν βρέθηκαν στά περιμετρικά οριζόντια ξύλα, πάνω άπό τούς τοίχους πού άντιστοιχοΰν στά υπερυψωμένα τμήματα, σημάδια κατακόρυφων στύλων, όπως στά άλλα σημεία. Αντίθετα, κατά τήν επισκευή τής βόρειας πλευράς πάνω άπό τόν ήλια- 1. Άν τά σημάδια αυτά έχουν καί κάποια άλλη σημασία, αν δηλ. δηλώνουν τή θέση του κάθε ξύλου στή στέγη, δέν είναι δυνατό νά εξακριβωθεί σ αυτό τό παράδειγμα, μιά πού μέρος του ύλικοϋ τής στέγης είναι σέ β', χρήση. Πάντως σέ μιά τέτοια περίπτωση θά χρειαζόταν μάλλον μεγαλύτερη ποικιλία συμβόλων, πράγμα πού δέν βρέθηκε.

17 314 Καλλιόπη Θεοχαρίδου kò παρατηρήθηκαν, τόσο στο οριζόντιο ξύλο κατά μήκος τοϋ βόρειου τοίχου, όσο καί στό άντίστοιχο όριζόντιο ξύλο πάνω άπό τούς στύλους τού ε ξώστη, τά γνωστά ίχνη άπό τή στερέωση κατακόρυφων ξύλινων στύλων καί σε θέσεις ακριβώς αντίστοιχες μ αυτούς τού α' ορόφου. Αύτό δείχνει ότι καί ό β' όροφος είχε ήλιακό καί ότι στά άνοίγματα τού βόρειου τοίχου άκολουθοΰσε άκριβώς τήν ίδια διάταξη μέ τόν υποκείμενο όροφο, εφόσον οί θέσεις των ανοιγμάτων καθορίζονται άπόλυτα άπό τόν κάνναβο τών ύποστυλωμάτων. Εικ. 5. Έντορμίες στις θέσεις ατηρίξεως τών στύλων τοϋ β' ορόφου Ακόμη στά οριζόντια ξύλα, πού προεξέχοντας άπό τή σημερινή στέγη σχηματίζουν τό ταβάνι τού ήλιακού, βρέθηκαν καρφιά μόνο στήν πάνω έπιφάνεια (πάτωμα τού έξώστη), άλλά κανένα ίχνος στήν κάτω, ώστε νά υποθέσουμε ταβανωμένο τόν ήλιακό, όπως συμβαίνει στό άρχοντικό τών Αδελφών Εμμανουήλ. Τό αποχωρητήριο πού καταλάμβανε τό δυτικό άκρο τού ήλιακού καί ήταν προσπελάσιμο μόνο εξωτερικά άπό τόν ίδιο τόν ήλιακό, βεβαιωμένα δεν ανήκε στήν άρχική κατασκευή τού σπιτιού. Άπό τή μιά μεριά ό πέτρινος πύργος-βάση του χωρίζεται μέ άρμό άπό τήν ύπόλοιπη τοιχοποιία τού σπιτιού (σχ. 1, 2), άπό τήν άλλη ό τρόπος πού διαμορφώνεται τό επάνω τμήμα του δείχνει σαφέστατα ότι ό ήλιακός προϋπήρχε καί ή κατασκευή κατέλαβε

18 Tò άρχοντικό τοϋ Μπασάρα στήν Καστοριά 315 ενα μέρος του (σχ. 3, είκ. 2). Επειδή ή άθλια κατάσταση τής τοιχοποιίας του εγκυμονούσε σοβαρούς κινδύνους κατάρρευσης κατά τή διάρκεια των έπισκευων, άποφασίστηκε ή κατεδάφισή του, οπότε στο τμήμα του τοίχου πού κάλυπτε εμφανίστηκαν οί γνωστές εγκοπές στήν τοιχοποιία, άπό τή στερέωση των υπόλοιπων λοξών ξύλων πού υποβάσταζαν τόν ήλιακό. Φαίνεται πώς άρχικά δεν υπήρχε άποχωρητήριο στούς όρόφους, παρά μόνο στήν αυλή1. Ή ερευνά στό οριζόντιο ξύλο στήν πάνω επιφάνεια τοϋ σαχνισιού στή δυτική όψη έδωσε 'ίχνη 5 στύλων, δηλ. τέσσερα διαστήματα, πλάτους 1,40μ. τά άκραΐα καί 105 έκ. τά ενδιάμεσα, πράγμα πού δείχνει πώς άρχικά ύπήρχαν 4 παράθυρα στήν όψη του σαχνισιού καί όχι τρία, μέ πλάτος γύρω στά 78 έκ. όσο καί τά υπόλοιπα παράθυρα τού σπιτιού. Ό νότιος τοίχος φαίνεται νά συνέχιζε μέ λιθοδομή καί στό β' όροφο, εφόσον περιλάμβανε τις καπνοδόχους όλων τών τζακιών τού σπιτιού. Σέ άπόσταση 210 έκ. άπό τό δυτικό άκρο του, στή στάθμη τού πατώματος τού β' ορόφου, βρέθηκε άχρηστευμένη καπνοδόχος, θέση πού εξυπηρετεί μόνο τό ΝΔ δωμάτιο τού α' ορόφου, πού μετατράπηκε σέ καλοκαιρινό. Προηγουμένως είχαν άναφερθεΐ τά σημάδια στή νότια πλευρά τού ά- νατολικού τοίχου (είκ. 3) ενός σαχνισίου τού β' όρόφου. Τά ίχνη τών στύλων στά ξύλα τού πατώματος (σημερινής στέγης) έπιβεβαίωσαν τήν ύπαρξή του στή θέση αύτή. Μέ βάση τά στοιχεία πού άναφέραμε προτείνουμε τήν άποκατάσταση τής μορφής τού άρχοντικοΰ, ολοκληρωμένου μέ τό δεύτερο όροφο2 (σχ. 10, 11, 12). 5. Τυπολογικά. Μέ βάση αύτή τήν ολοκληρωμένη εικόνα τού σπιτιού μπορούμε πιά νά αναζητήσουμε άντιστοιχίες κατ αρχή στά σωζόμενα αρχοντικά τής Καστοριάς καί στή συνέχεια στό μακεδονικό χώρο. Τά χαρακτηριστικά πού συνθέτουν τόν τύπο είναι: α) Ορθογώνια κάτο- 1. Αποχωρητήριο συναντάται στούς όρόφους (συνήθως σέ ξύλινο πρόβολο έξωτερικά), π.χ. σταάρχοντικάτούμανούση ή τούκανατσούλη στή Σιάτιστα(βλ. Ν. Μουτσοπούλου, Σιάτιστα, τά άρχοντικά, πίν. 12 καί 19 αντίστοιχα), άλλα είναι προσπελάσιμα άπό διάδρομο έσωτερικό, κι έχουν έξαρχής προβλεφθεϊ. Σ αύτές τις περιπτώσεις μόνο ό β' όροφος, όπου γίνεται ή υποδοχή τών ξένων, διαθέτει τέτοιες εύκολίες. Δέν είναι άπίθανο καί στή δική μας περίπτωση νά ύπήρχε κάτι τέτοιο στό β', καταστραμμένο σήμερα όροφο, σάν πιθανότερη όμως θέση θά ήταν ή νότια πλευρά σέ συνδυασμό μέτό βοηθητικό χώρο άνάμεσα στά δωμάτια. 2. Ό άριθμός τών άνοιγμάτων στό σαχνισί τοϋ β' όρόφου στον άνατολικό τοίχο καθορίστηκε άπό τό συνολικό του μήκος δοσμένο άπό τά σημάδια στον τοίχο καί τό γνωστό κάνναβο τών παραθύρων.

19 316 Καλλιόπη Θεοχαρίδου Σχ. 10. Ή ανατολική δψη ' άποκατάΰταΰη Σχ. 11. Ή βόρεια όψη άποκατάΰταΰη

20 Tò αρχοντικό τού Μπασάρα στήν Καστοριά 317 ψη μέ κυριαρχία μόνο ένός άξονα (πλατυμέτωπη κατοικία), β) Εσωτερική διαίρεση πού ακολουθεί τον κύριο αξονα, δημιουργώντας πάντα ένα ένιαΐο χώρο πού καταλαμβάνει όλο τό μέτωπο τής κατοικίας κι άπ όπου γίνεται ή προσπέλαση των δωματίων, πού διατάσσονται κατά παράθεση στο υπόλοιπο μισό τής κάτοψης, γ) Ύπαρξη ανοικτού εξώστη (ήλιακοϋ) κατά μήκος τής Σχ. 12. 'Η δντική δψη ' άποκατάΰταΰη μεγάλης πλευράς, καί πάντα σέ σχέση μέ τό δοξάτο, τού όποιου καταλαμβάνει τό μεγαλύτερο μέρος τοΰ μετώπου. Ή διάταξη μπορεί νά συναντάται μόνο στον ανώτερο όροφο (π.χ. αρχοντικό Εμμανουήλ) ή καί στόύς δύο τελευταίους (π.χ. αρχοντικό Τσιατσαπά, παλιές φωτογραφίες). Στό στοιχείο του ήλιακοΰ θά δοθεί ιδιαίτερη προσοχή, γιατί είναι ένα τοπικό χαρακτηριστικό, μιά παραλλαγή για ψυχρό κλίμα στό γνωστό τύπο τοΰ σπιτιού μέ εσωτερικό ανοικτό χαγιάτι στον όροφο1. Ιδιαίτερα θά στα- 1. Ό τύπος είναι κοινός στά Βαλκάνια καί στό μικρασιατικό χώρο από τάπαλιότερα παραδείγματα σπιτιών (18ος άρχές19ου στήν Φιλιππούπολη, βλ. Xçhcto fi,. Πεεβ, Τό σπίτι τής Φιλιππούπολης, τήν έποχή τής Αναγέννησης) μέχρι τά κονάκια τής Προύσας (βλ. Godfrey Goodwin, A History of Ottoman Architecture. The Ottoman House, London 1971, σ. 429 κ.έ.) καί τά σπίτια τής Βέροιας καί τών Άμπελακίων στό βόρειο έλ-

21 318 Καλλιόπη Θεοχαρίδου θοΰμε στή σχέση τοΰ τύπου, ώς προς τό στοιχείο αυτό, μέ τό βεροιώτικο σπίτι, γιατί, όσο είναι γνωστό, στήν άρχιτεκτονική των πλησιέστερων περιοχών δέν συναντάται ήλιακός ή χαγιάτι, π.χ. στα άρχοντικά τής Σιάτιστας. (Ή σύγκριση πάντα γίνεται μέ άρχοντικά καί όχι μέ άγροτικές κατοικίες). Στή Βέροια τό ανοικτό χαγιάτι τοΰ όρόφου, πού λειτουργικά παίζει τόν ίδιο ρόλο μέ τόν επιμήκη ένιαίο χώρο τοΰ έξεταζόμενου καστοριανοϋ τύπου, είναι δηλ. ή σάλα όπου καταλήγει ή σκάλα καί άπ όπου γίνεται ή προσπέλαση τών δωματίων, εχει πολλές φορές δύο σειρές ξύλινους στύλους προς τήν ανοικτή πλευρά, σέ μικρή άπόσταση μεταξύ τους1. Ή εξωτερική σειρά τότε βρίσκεται σέ πρόβολο ύποστηριζόμενη άπό λοξά ξύλα ή πατά σέ άντίστοιχους στύλους στό ισόγειο. Έτσι στό μέτωπο τοΰ χαγιατιού δημιουργεΐται μία ακόμη διαβάθμιση τοΰ ήμιυπαίθριου χώρου. Ή βασική Ιδέα μοιάζει νά είναι ή ίδια στήν Καστοριά, μόνο πού ή δεύτερη εσωτερική σειρά στύλων κλείνεται μ εναν τοίχο διαλυμένο σέ πολλά παράθυρα μέ φεγγίτες άπό πάνω, ενώ παραμένει σάν ήλιακός ό στενός χώρος πίσω άπό τήν έ- ξωτερική σειρά στύλων2. Τά χαρακτηριστικά τοΰ τύπου άναγνωρίζονται σέ μιά ομάδα αρχοντικών, Τσιατσαπά, Εμμανουήλ, Σαπουντζή (είκ. 6), Τσεβέκου γιά νά περιοριστούμε στά γνωστότερα. 6. Χρονολόγηση. Άπό τά παραπάνω άρχοντικά, πού άποδίδονλαδικό χώρο (βλ. Ν. Μουτσοπούλου, Ή λαϊκή άρχιτεκτονική τής Βέροιας, καί τοΰ ίδιου, Τά εσσαλικά Άμπελάκια, σ. 67 κ.έ.). Μερικά δείγματα αύτοϋ τοϋ τύπου σώζονταν άκόμη μέχρι πριν λίγα χρόνια καί στήν παλιά πόλη τής Θεσσαλονίκης. 1. Βλ. Ν. Μουτσοπούλου, Ή λαϊκή άρχιτεκτονική τής Βέροιας, σ. 136 καί 196 σπίτι Περ. Τζιντοϋ, σ. 162 σπίτι όδοΰ Εδέσσης 6, σ. 175 σπίτι όδοΰ Κουρμπετλή, σ. 182 Σιόρ Μανωλάκη. 2. Στήν Καστοριά, στις περιπτώσεις όπου ή έσωτερική σειρά τών στύλων έμφανίζεται έλεύθερη μέσα στό χώρο τοΰ δοξάτου καί μέ μορφή τοξοστοιχίας σέ μικρή άπόσταση άπό τόν έξωτερικό τοίχο, π.χ. άρχοντικά Σαπουντζή, Τσεβέκου, ή προσεκτική παρατήρηση έ δειξε πώς αυτό όφείλεται σέ μεταγενέστερες έπέμβάσεις πού είχαν σκοπό τή διεύρυνση τοΰ χώρου. Στό άρχοντικά Σαπουντζή ό βορινός έξωτερικός τοίχος φαίνεται καθαρά ότι όφείλεται σέ έπισκευή, όπως δηλώνει καί ό μεταγενέστερος τύπος τών παραθύρων του σέ αντιδιαστολή μέ τά αρχικά παράθυρα τοϋ σαχνισιοΰ, ένώ ή ίδια ή έσωτερική τοξοστοιχία μέ τά έπιχρισμένα τοξύλλια καί τή διαμόρφωση τών στύλων μέ κλασικό τρόπο (κιονόκρανα), δείχνουν έπισκευή σύγχρονη μέ τά παράθυρα, μάλλον τό 19ο αί. (βλ. Α. Ό ρλάνδ ου, ό.π., σημ. ΙΙ,πίν. 30. Άρχοντικά τής Καστοριάς, «Πινακοθήκη τής τέχνης τοΰ Ελληνικού λαοΰ», Άθήναι 1948, πίν. 3, 4). Καθαρότατο όμως τό δυτικό άκρο τοΰ ήλιακοΰ φαίνεται στή βορινή άκρη τοΰ δυτικοΰ τοίχου, κάτω άπό τό σαχνισί πού στηρίζεται πάνω στούς στύλους τοΰ ήλιακοΰ, λύση γνωστή καί άπό τό άρχοντικό τοΰ Τσιατσαπά (είκ. 6.) Στό άρχοντικό Τσεβέκου ή προχειρότητα τής μετασκευής βοηθά στήν εύκολότερη άναγνώριση τής άρχικής διάταξης, πού στό μισοερειπωμένο β' όροφο είναι πλέον όλοφά- νερη.

22 Tò αρχοντικό τοϋ Μπασάρα στην Καστοριά 319 ται όλα στο 18ο αί.1, του Τσιατσαπά είναι τό μόνο ασφαλώς χρονολογημένο, στα 1754, μέ επιγραφή ανάγλυφη σ ενα γωνιόλιθο τής ΝΔ γωνίας τοϋ σπιτιού. Στήν αποκαταστημένη μορφή τοϋ άρχοντικοΰ τοϋ Μπασάρα καί σ αυτή τοϋ Τσιατσαπά, όπως μάς διασώθηκε σέ σχέδια καί φωτογραφίες πριν άπό τήν καταστροφή των ήλιακών καί τοϋ ΒΑ σαχνισιοϋ τής βόρειας όψης2, Ε ικ. 6. Αρχοντικό Σαπονντζή. Νότια κατάληξη τον ηλιακού ή ομοιότητα των δύο κτηρίων είναι έμφανέστατη τόσο στή γενική σύλληψη του όγκου όσο καί στή διάρθρωση των έπί μέρους στοιχείων. Είναι μάλιστα τέτοια ή άντιστοιχία σέ ορισμένες λεπτομερειακές λύσεις, π.χ. τό κοινό στά δύο παραδείγματα στενομέτωπο διόροφο σαχνισί, πού στηρίζεται σέ υπερυψωμένο τμήμα τοϋ τοίχου τοϋ περιβόλου ή σέ μορφολογικές λεπτομέρειες, όπως π.χ. τά λαξευμένα σύμβολα στούς γωνιόλιθους, άλλά άκόμη καί στήν έσωτερική δια κόσμηση, πού οδηγεί στό συμπέρασμα ότι τά δύο κτήρια πολύ λίγο άπέχουν χρονικά, ίσως μάλιστα τό ενα νά χρησιμέυσε σάν πρότυπο γιά τό άλλο. 1. Ό Τσαμίσης άναφέρει ότι κανένα άπό τά υπάρχοντα άρχοντικά στήν πόλη δέν φαίνεται παλιότερο άπό τό Στή συνέχεια άποδίδει, λανθασμένα, τά σπίτια τοβ Μάλκου καί τοϋ κύρ Μιχάλη στό 17ο αιώνα, διότι τουλάχιστον τοϋ Μάλκου είναι χρονολογημένο στά 1745, ενώ τό σπίτι τοϋ Χρυσοϋ Τσεβέκου τό άποδίδει σωστά στό 18ο αιώνα (βλ. Π. Τ σ α μ ί σ η, Ή Καστοριά καί τά μνημεία της, Άθήναι 1949, σ. 189). Στόν ίδιο αίώνα τοποθετείται καί τό άρχοντικά Σαπουντζή καί Άφών Εμμανουήλ (βλ. Ν. Μουτσοπούλου, Καστοριά, σ. 22). 2. Βλ. Άρχοντικά τής Καστοριάς. «Πινακοθήκη τής τέχνης τοϋ Έλληνικοϋ λαοϋ», Άθήναι 1948, βασισμένο σέ μελέτη τοϋ 1936, πίνακες 3 καί 4.

23 320 Καλλιόπη Θεοχαρίδου Συγκρίνοντας τήν κάτω ζώνη τής ζωγραφισμένης μεσάντρας του Μπασάρα μέ τήν άντίστοιχη κατασκευή στο ΝΑ καλό όντά του Τσιατσαπα, βρίσκουμε μεγάλη ομοιότητα τόσο στή μορφή καί τις λεπτομέρειες των θυρόφυλλων, όσο καί στή χρωματική τους διακόσμηση, δύο τόνους ώχρα στο κέντρο, βαθύ κεραμίδι στο διαχωριστικό κυμάτιο καί πράσινο πλαίσιο. Ή λοξή διαγράμμιση μέ σκούρη πράσινη κυματιστή γραμμή,πού στοΰτσιατσαπά διακοσμεί όλους τούς κατακόρυφους ενδιάμεσους ταβλάδες1, στοΰ Μπασάρα έμφανίζεται πέρα άπό τό αριστερό άκρο τής κάτω ζώνης καί στά πλαίσια των ζωγραφισμένων διάχωρων τής επάνω ζώνης. Ή άπόλυτη άντιστοιχία στή μορφή καί τις κατασκευαστικές λεπτομέρειες των ξύλινων κανατιών των παραθύρων στά δύο κτήρια δέν έκπλήσσει, γιατί φαίνεται νά είναι στοιχεία ευρύτατα διαδεδομένα τήν εποχή αυτή στό βόρειο έλλαδικό χώρο. Έκτος άπό τήν Καστοριά τά βρίσκουμε καί στά Άμπελάκια στά άρχοντικά Γ. Σβάρτζ2, Δ. Σβάρτζ καί Κρασούλη, ενώ τήν ίδια διάδοση φαίνεται νά έχουν καί οί μορφές τών ξύλινων κάγκελων πού φράζουν τό κάτω μέρος τών παραθύρων τού δοξάτου, παρόμοια στά άρχοντικά Μπασάρα καί Τσιατσαπα, όπως καί στοΰ Τσεβέκου, γνωστά όμως καί στό Πήλιο (Έλληνομουσεΐο Ζαγοράς)3. Αντίθετα τά παράθυρα μέ τά άνασυρόμενα ξύλινα φύλλα, πού βρίσκουμε στό ΝΔ καλό όντά του Μπασάρα, είναι σαφέστατα λύσεις τών μέσων του 19ου αιώνα, όπως προκύπτει άπό τή γενικευμένη έφαρμογή τους σ όλα τά άρχοντικά τής πόλης πού χρονολογούνται στό β' μισό του 19ου αιώνα4, έχουν 1. Ίδια χρωματική διακόσμηση έχει καί ή ξύλινη έπένδυση τού δοξάτου τού άρχοντικοϋ τού Σαπουντζή στό δεύτερο όροφο (ή μεσάντρα καί τό διαχωριστικό τής σκάλας). 2. Στό αρχοντικό τού Γ. Σβάρτζ, τό σαχνισί στά άριστερά τής εισόδου διαφορετικής κατασκευής άπό τά υπόλοιπα, έχει στά παράθυρά του όριζόντια άνοιγόμενα ξύλινα φύλλα, τύπος πού προτείνεται καί σέ μία αποκατάσταση τού αρχοντικού τού Μπασάρα (βλ. Ν. Μουτσοπούλου, Οίκισμοί-άρχοντικά-μετόχια. Επιλογή διπλωματικών έργασιών , Θεσσαλονίκη 1977). Τό βέβαιο είναι ότι σέ κανένα σημείο τής κατασκευής δέν σώζονται ίχνη πού νά δικαιολογούν μία τέτοια μορφή καί ούτε φαίνεται τά σημερινά κανάτια νά όφείλονται σέ αντικατάσταση. 'Αλλωστε πουθενά στήν Καστοριά δέν βρίσκουμε αύτόν τον τύπο. Τήν ίδια έποχή, έκτος άπό τήν Ελλάδα, ίδια παραθυρόφυλλα συναντούμε σέ άρχοντικά τής Μ. Ασίας (π.χ. στό Birgi). Ενώ άντίθετα χαλκογραφίες τής Κων/πυλης τού 19ου αιώνα παρουσιάζουν εύρύτατη χρήση τών οριζόντια άνοιγόμενων φύλλων (βλ. Godfrey Godd w i η, ό.π., σ , 436, 437 καί 442). Ακόμη δέν υπάρχουν στοιχεία γιά νά ΰποστηριχθεί κατά πόσο οί δύο τύποι διαφέρουν χρονικά ή άποτελούν σύγχρονες έναλλακτικές κατασκευαστικές λύσεις. 3. Βλ. «Σπίτια τής Ζαγοράς», Άθήναι 1949, πίν. 12. Τό Έλληνομουσεΐο. 4. Αρχοντικό Πουλιόπουλου 1860, Μάιος. Αρχοντικό Γάκη 1863, Απριλίου 10. Αρχοντικό Ράλλη 1861, 22 Μαρτίου.

24 Tò άρχοντικό του Μπασάρα στην Καστοριά 321 μεγαλύτερες αναλογίες, στερούνται την έπάνω σειρά των φεγγιτών1 καί ά- κολουθοϋν γενικότερα μία κλασική μορφολογία. Στο ϊδιο πνεύμα έντάσσεται καί ή μεταγενέστερη πόρτα τού ίδιου χώρου. Με βάση τα παραπάνω λοιπόν μπορούμε νά προτείνουμε μία χρονολογία για τό κτίσιμο τού σπιτιού, τά μέσα τού 18ου αιώνα καί πολύ κοντά στήν εποχή πού κατασκευάζεται τό άρχοντικό τού Τσιατσαπά, μέ μία φάση μετατροπών καί έπισκευών στό μέσο τού 19ου αΐ., πού ακολούθησαν πιθανότατα τήν καταστροφή τού β' όρόφου. Τά στοιχεία πού έχουμε γιά νά τοποθετήσουμε χρονικά αύτή τήν καταστροφή είναι σχετικά καί περιορισμένα. Μιά προφορική παράδοση τής οικογένειας μάς πληροφορεί ότι ό όροφος έστεκε ακόμη στά 1816, όταν κατά τή διάρκεια μιας επιδημίας χολέρας, τά «φευγάτα», πού ξέσπασε έκείνη τή χρονιά, καί μέ τήν εγκατάλειψη τής πόλης από τούς κατοίκους, ή αρχόντισσα τού σπιτιού παρατήρησε από τό βουνό ότι ό τελευταίος όροφος έγερνε. Ή χρονολογία είναι ίσως πολύ πρώιμη γιά νά τή συσχετίσουμε μέ τήν καταστροφή τού όρόφου πού ό Τσαμίσης τοποθετεί σέ πιό πρόσφατη εποχή2, πράγμα πού συμφωνεί άλλωστε καί μέ τή μορφή τών έπισκευών πού παρατηρήθηκαν στό σπίτι. 7. Ή οίκογένεια-έμπορική δραστηριότητα. Τό άρχοντικό τού Μπασάρα άναφέρεται σάν ένα από τά αρχαιότερα τής Καστοριάς. Ό Τσαμίσης πάλι παραθέτει τήν πληροφορία ότι άνήκε στον κύρ Μιχάλη, πού ήλθε στήν Καστοριά από τήν Κωνσταντινούπολη μαζί μέ τό γιό του Άνδρέα καί ότι από τότε έξι γενιές τής οικογένειας έμειναν σ αύτό3. "Αν ή πληροφορία είναι σωστή, τότε ή άφιξη τού κύρ Μιχάλη στήν Καστο 1. Τό δεύτερο, έξωτερικό προστατευτικό διάφραγμα τοΰ φεγγίτη έχει στό αρχοντικό πού έξετάζουμε απλή μορφή συρμάτινης σήτας, κάτι ιδιαίτερα συνηθισμένο στήν Καστοριά, βλ. π.χ. άρχοντικά Εμμανουήλ, Σαπουντζή καί πίσω όψη τοϋ Τσιατσαπά. Τό ότι ή διάταξη αυτή είναι καί ή αρχική στό σπίτι τού Μπασάρα, φαίνεται άπό τό γεγονός ότι καί τό σημερινό άρμολόγημα τής όψης πού έπικαλύπτει τά ξύλινα πλαίσια τών διαφραγμάτων είναι τό παλιό, έφόσον σχηματίζει στις θέσεις τών ξύλινων ύποστηριγμάτων του κουτσουρεμένου σαχνισιοΰ τής ανατολικής όψης άνέπαφη τήν ύποδοχή τους. Ή λύση τής σήτας, οικονομικότερη καί άνθεκτικότερη άπό τή λεπτή γύψινη κατασκευή (π.χ. άρχοντικό Νατζή) υίοθετήθηκε γιά λόγους οικονομίας προφανώς καί συναντιέται σ άλλες κατασκευές σέ δευτερεύουσες όψεις (π.χ. άρχοντικό Τσιατσαπά) παράλληλα μέ κανονικούς γυαλωτούς προστατευτικούς φεγγίτες. 2. Γιά τήν άφαίρεση π.χ. τοϋ αντίστοιχου όρόφου τής Ματής Σκόρδα πού έγινε στά 1808 γράφει ότι έγινε πρό πολλών έτών σ άντίθεση μέ τοϋ Μπασάρα πού τήν τοποθετεί «πρό τινων έτών». Βλ. Τ σ α μ ί σ η, Ή Καστοριά καί τά μνημεία της, σ Τήν έποχή πού γράφει ό Τσαμίσης, τήν τελευταία γενιά άντιπροσωπεύει ό γιατρός Κων/νος Μπασάρας (έγγονός τοΰ Γεωργίου) πού γεννήθηκε στις 6 Φεβρουάριου τοϋ 1869 στήν Ξάνθη, όπως μαθαίνουμε άπό Ιδιόχειρη σημείωση τοΰ ίδιου τοϋ Γεωργίου Μπασάρα.

25 322 Καλλιόπη Θεοχαρίδου ριά θά πρέπει νά τοποθετηθεί γύρω στά μέσα τού 18ου αιώνα, έποχή πού συμφωνεί με τή χρονολόγηση πού προτάθηκε για τό κτίσιμο τού σπιτιού με βάση τά συγκριτικά στοιχεία. Έκτος από τις παραπάνω πληροφορίες τού Τσαμίση δεν γνωρίζουμε τίποτε άλλο γιά τήν οικογένεια μέχρι τίς άρχές τού 19ου αιώνα, οπότε βρίσκουμε κύριο τού σπιτιού τόν ξακουστό στήν Καστοριά άρχοντα Γεώργιο Μπασάρα. Ό Μπασάρας ανήκει στήν γενιά έκείνη τών πλούσιων γουνεμπόρων τής άνθούσας πιά άστικής τάξης τής πόλης, πού δημιουργήθηκε άπό τόν προηγούμενο αιώνα άπό τούς έμπορευόμενους μέ τήν κεντρική καί ανατολική Εύρώπη καί πού πέρα άπό τήν οικονομική άκμή έφεραν καί τήν πνευματική άνθιση στήν Καστοριά, μέ τή δημιουργία σχολείων καί μέ τήν επαφή μέ τό ευρωπαϊκό πνεύμα πού μετέφεραν. Μέ τή συστηματική καταγραφή τών άντικειμένων τού σπιτιού, μετά τήν άγορά του άπό τό δημόσιο, βρέθηκαν δύο εμπορικά βιβλία πού ανήκουν στον Μπασάρα καί μάς έπιτρέπουν νά έκτιμήσουμε τήν έκταση τής δραστηριότητας καί τών έμπορικών του συναλλαγών πού άπλώνονταν άπό τήν Κωνσταντινούπολη καί τά Γιάννενα μέχρι τή Βιέννη καί τή Λειψία. Τά δύο αύτά βιβλία, σύμφωνα μέ πληροφορίες τής ίδιας τής οικογένειας, είναι ένα ελάχιστο δείγμα μιας άρκετά πλούσιας σειράς, πού καταστράφηκε στά χρόνια τής γερμανικής κατοχής. Τό ένα είναι ένα εμπορικό κατάστιχο, ένα ήμερολόγιο, όπου σημειώνονται όλες οί συναλλαγές καί λοιπές εργασίες τής ήμέρας καί καλύπτει τά χρόνια άπό 5 Νοεμβρίου 1836, μέχρι καί 14 Νοεμβρίου Έχει διαστάσεις 41 έκ. στό ύψος καί 12,5 έκ. στό πλάτος, σκληρά έξώφυλλα άπό λεπτό ξύλο μέ χάρτινη επικάλυψη καί δερμάτινη ράχη. Στό πίσω εξώφυλλο, στήν πάνω αριστερή γωνία έξωτερικά, υπόλειμμα σφραγίδας άπό κόκκινο κερί διατηρεί ένα μέρος άπό τό θέμα της, τό έμβλημα τής έμπορικής κομπανίας, καί παριστάνει τό κάτω μέρος μιας άγκυρας. "Οπως είναι γνωστό άπό άλλα παραδείγματα, τό έμβλημα είναι τυπικό γιά έλληνική κομπανία καί σημαίνει μεταφορά προϊόντων άπό θαλάσσια οδό ή γενικά μέ πλοίο2. Στήν έσωτερική όψη τού μπροστινού έξώφυλλου ύπάρχει τό μονοί. Άπό τήν άρχή τού κατάστιχου λείπουν τέσσερις σελίδες. 2. Τό έμβλημα τών Ελλήνων έμπορων ήταν ένας διπλός σταυρός πού συμβόλιζε τή χριστιανική θρησκεία, ό άριθμός τέσσερα τό νόμιμο κέρδος 4%, καί μία άγκυρα αν ή μεταφορά τών έμπορευμάτων γινόταν μέ πλοίο, ή κάποιο άλλο σχήμα π.χ. καρδιά σέ άντίθετη περίπτωση. Τό ίδιο έμβλημα, έκτός άπό τή σφραγίδα, μπορούσε νά τό δει κανείς καί στις εισόδους τών έμπορικών οίκων, μαζί μέ τό έτος ίδρύσεως τής κομπανίας καί ένα μονόγραμμα, βλ. Ö d ö n F ü r V e s, Οί Έλληνες τής Ουγγαρίας. Κάτω άπ αύτό τό πνεύμα πιθανόν νά μπορεί νά έρμηνευθεϊ καί μία παράξενη έπιγραφή πάνω άπό τήν πόρτα τού άρχοντικού τού Κανατσούλη στή Σιάτιστα, πού περιέχει όλα τά παραπάνω σχετικά στοιχεία.

26 Tò άρχοντικό τοο Μπασάρα στην Καστοριά 323 γραμμα Γρ. Α., πού συχνά άναφέρεται καί στήν άλληλογραφία, ενώ μετά τον Όκτώβρη τοϋ 1840 το μονόγραμμα γίνεται ΓρΑΜ δηλ. Γεώργιος Α. Μπασάρας1. Πολλές φορές το ίδιο μονόγραμμα γράφεται μέσα στήν άλληλογραφία καί μέ λατινικούς χαρακτήρες σαν GM ή GAM. Τό δεύτερο βιβλίο είναι ένα βιβλίο έμπορικής αλληλογραφίας2, βιεννέζικης προέλευσης, καί καλύπτει τά χρόνια από 10 Απριλίου 1856 μέχρι 15 Ίανουαρίου 1864, αλλά δυστυχώς ένας πολύ μεγάλος άριθμός τών σελίδων του δέν είναι άναγνώσιμος, μετά άπό τή διάχυση τής μελάνης τών γραμμάτων, πού προκάλεσε ή υγρασία. Όπως πληροφορούμαστε άπό τό βιβλίο αυτό, τά πρώτα χρόνια μέχρι τον Ιανουάριο του 1858 ή κομπανία είναι «Γ. Μπασάρας καί Κωνστ. Παππάς», καί όλες οΐ έπιστολές υπογράφονται μέ τά δύο όνόματα. Ό Κωνστ. Παππάς είναι τό μέλος τής κομπανίας πού μένει μόνιμα στό έξωτερικό, στή Λειψία, ενώ ό Μπασάρας παραμένει στό έδαφος τής Οθωμανικής αύτοκρατορίας. Είναι ένα σχήμα πού συνηθίζεται τήν εποχή αύτή γιά οικονομικούς λόγους καί παρουσιάζεται μέ μία παράλληλη μετατροπή τής παλιάς κομπανίας σέ μετοχική έταιρεία3. Μετά τό 1858 φαίνεται ότι τό σχήμα άλλάζει μέ τήν είσοδο καί άλλων συνεταίρων, οπότε υπογράφει «Γεώργ. Α. Μπασάρας καί Συνδροφία»4. 1. Ίσως αυτό να δηλώνει ότι ή έπωνυμία «Μπασάρας» δόθηκε έκείνη τήν έποχή στήν οικογένεια. Ή ετυμολογία του όνόματος δέν στάθηκε δυνατό νά έξακριβωθεϊ. 2. Μέ τή ραγδαία άνάπτυξη των έλληνικών έμπορικών οίκων δημιουργεΐται ή άνάγκη τής συστηματικής πιά όργάνωσής τους. Έτσι κάνουν τήν έμφάνισή τους έκτος τών άλλων έμπορικών βιβλίων και όδηγοί γιά τή σύνταξη τών άπαραίτητων έγγράφων καί τήν όργάνωση άρχείου. Έτσι στή Βιέννη πρώτος ό Σιατιστινός Θωμάς Δημητρίου έκδίδει δύο βιβλία: «Χειραγωγός έμπειρος τής πραγματείας, ήτοι βιβλίο περιέχον όλους τούς ά- ναγκαίους σχεδόν λογαριασμούς τής πραγματείας, όμοϋ καί τά Ζυγία καί Πήχας όλης σχεδόν τής Ευρώπης» (1793) καί «Σκριττούρα Δόππια, ήτοι ή τάξις τών πραγματευτάδικων κατάστιχων» (1794) βλ. Ά π. Β α κ α λ ο π ο ύ λ ο υ, Ό Ελληνισμός τής Διασποράς, «Ιστορία Ελληνικού Έθνους», τ. ΙΑ', σ Εξελιγμένη μορφή τών πρώτων βιβλίων είναι «Ή άλληλογραφία, ήτοι Σύγγραμμα έμπορικόν έπΐ τής άλληλογραφίας τού έμπορου καί τών διπλογραφικών αύτού βιβλίων» τοϋ Π. X α ρ ί σ η, τυπωμένο έπίσης στή Βιέννη τό 1837, πού βρίσκουμε νά χρησιμοποιεί σάν άπαραίτητο έγχειρίδιο ό Γ. Μπασάρας, σήμερα στήν κατοχή τής οίκογένειας. Τό βιβλίο στίς τελευταίες σελίδες περιέχει πολύτιμο κατάλογο Ελλήνων συνδρομητών, καταχωρημένων κατά περιοχές σύμφωνα μέ τήν έδρα τής έπιχειρήσεώς του. 3. Γιά τήν έξέλιξη τών μορφών τών έμπορικών αυτών σχημάτων, κομπανίες, μετοχικές έταιρεΐες κ.λ. βλ. Ödön Füves, Οί Έλληνες τής Ούγγαρίας. 'Οπως μάς πληροφορεί ό Τσαμίσης, ό.π., σ. 219, σημ. 32, στή Λειψία μεταξύ τών Ελλήνων έμπορων γουναρικών συγκαταλέγονται καί πολλοί Καστοριανοί. Μάλιστα ό έμπορικός οίκος Κων. Παππά ύφίσταται άπό τό Μία σβησμένη σημείωση, κάτω άπό έπιστολή τού Ίανουαρίου τού 1858 άναφέρεται στούς λόγους τής άλλαγής, άλλά δυστυχώς δέν είναι πλέον άναγνώσιμη. Τό πιθανότερο

27 324 Καλλιόπη Θεοχαρίδου Τα προϊόντα πού κυρίως εμπορεύεται είναι γουναρικά, συνήθως άλεποϋδες (άλούπια), εγχώρια καί ξένα. Μάλιστα κάνει εντύπωση ότι άπό τά ξένα γουναρικά άναφέρονται πιο συχνά τά αμερικανικής προέλευσης «άλούπια Βιργινίας», είδος πού θεωρούν πολύ ακριβό καί γι αύτό ιδιαίτερα φροντίζουν ζητώντας άπό τόν Κ. Παππά στη Λειψία νά τούς πληροφορεί συνεχώς γιά τήν τιμή καί τή διακίνησή τους στή διεθνή αγορά. Πέρα όμως άπό τά γουναρικά, εμπορεύονται υφάσματα καί διάφορα άλλα είδη. Στούς μόνιμους άντιπροσώπους τους στήν Κωνσταντινούπολη στέλνουν τά εμπορεύματα μέ πλοίο άπό τό λιμάνι τής Θεσσαλονίκης, όπου έχουν επίσης μόνιμο αντιπρόσωπο, ενώ στό Βελιγράδι, Περλεπέ (Πρίλεπ), Βιτόλια (Μοναστήρι), Φιλιππούπολη, ή διακίνηση τών εμπορευμάτων γίνεται μέ καραβάνια. Συχνά άναφέρονται έξοδα γιά ζωοτροφές καί άμοιβές κιρατζήδων. Αύτή τήν εποχή μόνιμος συνεργάτης στή Βιέννη είναι ό Δημήτριος Μπετλής, προφανώς μέλος τής πολύ γνωστής καστοριανής άρχοντικής οικογένειας1, μέ τόν όποιο έχουν πολύ συχνές συναλλαγές, ενώ πολύ καλές εμπορικές σχέσεις άναπτύσσουν μ έναν άλλο Καστοριανό τόν Γ. Α. Σκούταρη, πού καθώς φαίνεται είχε επίσης ισχυρή εμπορική εταιρεία. "Ενα πυκνό δίκτυο εμπορικών σχέσεων ξαπλώνεται σ όλες τις πόλεις τής Μακεδονίας καί Ηπείρου, Γιάννενα, Σιάτιστα, Βέροια, Νάουσα, Θεσσαλονίκη, Σέρρες. Ή τελευταία μάλιστα πρέπει νά έπαιζε τό ρόλο ενδιάμεσου σταθμού, όταν χρησιμοποιούσαν τό χερσαίο δρόμο γιά τήν Κωνσταντινούπολη, όπως στήν άλληλογραφία επανειλημμένα φαίνεται άπό τό γεγονός ότι σταματά σ αύτή τήν πόλη ό Μπασάρας συνοδεύοντας ό ίδιος εμπορεύματα, καί επίσης άπό τό γεγονός ότι εδώ στά 1874 πουλήθηκε ένα κτήμα του. Στά δύο βιβλία, πέρα άπό ενδιαφέρουσες πληροφορίες σχετικά μέ τό κόστος τών διαφόρων ειδών καθημερινής άνάγκης καί τις άντιστοιχίες ά- ξιών τών διαφόρων νομισμάτων πού κυκλοφορούν τήν εποχή αύτή, δίνονται καί πολλές κατατοπιστικές πληροφορίες γιά τή ζωή τής οικογένειας καί κάποιες έργασίες ή έπισκευές τού σπιτιού. Έτσι π.χ. καταγράφονται ότι, στις 11 Νοεμβρίου 1838 δίνει γιά έξοδα καί μαστορικά γιά τό κιόσκι όλα μαζί 300 γρόσια στις 20 Ιουνίου 1854 συμφωνεί νά τού φτιάξουν τό μνήμα τής είναι δτι μπαίνουν στήν όμάδα καί άλλα πρόσωπα, όπως προκύπτει άπό τήν άλληλογραφία στή συνέχεια. 1. Στόν ύπ άριθμ κώδικα τής Μητροπόλεως Καστοριάς άναγράφονται, άνάμεσα στούς άλλους άρχοντες καί δωρητές, μέλη τής οίκογένειας. Ή Ελαία, άρχόντισσα τού Χρυσού Μπετλή, ή Ξένω άρχόντισσα, μητέρα Γεωργίου Κων/νου Μπετλή καί ό άρχοντας Κων/νος Μπετλής, βλ. Π. Τ σ α μ ί σ η, Ή Καστοριά καί τά μνημεία της, σ. 182.

28 Tò αρχοντικό τοδ Μπασάρα στην Καστοριά 325 μητέρας του καί να στρώσουν τήν αυλή του σπιτιού μέ πλάκες καλές, καλοπελεκημένες, ολα μαζί γιά 600 γρόσια. Στις αποθήκες του σπιτιού διασώθηκε ενα ακόμη αξιόλογο τεκμήριο τής εμπορικής δραστηριότητας του Ιδιοκτήτη. Είναι μία μικρή συλλογή άπό 5 μπαούλα γιά μεταφορά εμπορευμάτων, ντυμένα μέ δέρμα καί ένισχυμένα καί διακοσμημένα μέ μεταλλικά ελάσματα μέ καρφιά. Τά μπαούλα αυτά, γνωστά σάν ρουμανικής προέλευσης, τά βρίσκουμε καί σέ άλλα καστοριανά ΕΙκ Χρονολογημένο σεντούκι τον Μπασάρα

29 326 Καλλιόπη Θεοχαρίδου σπίτια, άπλούστερα όμως στή μορφή, όπως αύτό μέ τή χρονολογία 1826, πού φυλάγεται στο Λαογραφικό μουσείο τής πόλης. Τό πιο αξιόλογο σεντούκι τής συλλογής Μπασάρα, διαστάσεων 122 X 57 έκ. καί ύψους 54 έκ. φέρει τή χρονολογία 1764 καί τά άρχικά Θ. Γ., διατηρείται δέ σέ αρκετά καλή κατάσταση1. Διακοσμείται μέ θαυμάσια φυτικά θέματα, διάφορα είδη λουλουδιών πού βγαίνουν μέσα άπό περίτεχνα βάζα, κομμένα σέ δύο διαφορετικά μέταλλα, χρωματική διαφορά των μετάλλων καί καρφωμένα μέ διάφορα μεγέθη καρφιών πάνω στή δερμάτινη έπένδυση του ξύλου. Εσωτερικά στή μία στενή του πλευρά τό μπαούλο εχει μία ξεχωριστή θήκη πού κλειδώνει ιδιαίτερα2 (είκ. 7, 8). Φαίνεται λοιπόν, καί άπό τήν ύπαρξη ένός τόσο πρώιμα χρονολογημένου έμπορικοΰ μπαούλου, πώς τό έμπόριο ήταν άπό παλιότερα παράδοση τής οίκογένειας, στήν όποια όφείλει καί τήν κοινωνική της άνοδο καί ότι στό πρόσωπο τού Γ. Μπασάρα στις άρχές τού 19ου αιώνα φτάνει στό αποκορύφωμα τής δύναμής της. Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΘΒΟΧΑΡΙΔΟΤ 1. Αντίστοιχο μπαούλο μέ δερμάτινη έπένδυση καί διακόσμηση μέ πλατυκέφαλα καρφιά βρέθηκε καί στό άρχοντικό Κανατσούλη στή Σιάτιστα, χρονολογημένο στα Ένα άνάλογο άλλα πιό σύνθετο σύστημα, μέ τρεις συρταρωτές θήκες, βρίσκουμε σέ αντίστοιχο μπαούλο πού φυλάγεται στό άρχοντικό τού Νατζή.

ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ-ΚΕΦ. 41 Θέμα: Ο ύμνος της Αθήνας. Ξυνελών τε λέγω : τι ολοκληρώνει ο Περικλής στο σημείο αυτό;

ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ-ΚΕΦ. 41 Θέμα: Ο ύμνος της Αθήνας. Ξυνελών τε λέγω : τι ολοκληρώνει ο Περικλής στο σημείο αυτό; ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ-ΚΕΦ. 41 Θέμα: Ο ύμνος της Αθήνας Ξυνελών τε λέγω : τι ολοκληρώνει ο Περικλής στο σημείο αυτό; Ανακεφαλαιώνει, συνοψίζει αυτό που προγραμματικά δόθηκε στο κεφ. 36 (ἀπὸ οἵας

Διαβάστε περισσότερα

Ἀντιφωνητὴς. ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΟ ΠΑΝΘΡΑΚΙΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΓΝΩΜΗΣ 25 ΙΟΥΝΙΟΥ 2008 ΕΤΟΣ 10ο / ΑΡ. Φ. 249 / ΤΙΜΗ 1

Ἀντιφωνητὴς. ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΟ ΠΑΝΘΡΑΚΙΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΓΝΩΜΗΣ 25 ΙΟΥΝΙΟΥ 2008 ΕΤΟΣ 10ο / ΑΡ. Φ. 249 / ΤΙΜΗ 1 Ἀντιφωνητὴς Πάσα δουλεία παρά φύσιν ἐστίν ΑΝΤΙΦΑΝΗΣ ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΟ ΠΑΝΘΡΑΚΙΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΓΝΩΜΗΣ 25 ΙΟΥΝΙΟΥ 2008 ΕΤΟΣ 10ο / ΑΡ. Φ. 249 / ΤΙΜΗ 1 Πρίν ἕξι µῆνες γράφαµε (φ. 236, ὑπό τόν τίτλο «Μέ τό ζόρι (εὐρω)παντρειά»)

Διαβάστε περισσότερα

στοριογραφικη έρευνα περί πόλιν Ναούσικ ο ωδείο μας στην Κύπρο -Οι νέες ποικιλίες ροδακινιάς - νεκταρινιάς Ι»'4

στοριογραφικη έρευνα περί πόλιν Ναούσικ ο ωδείο μας στην Κύπρο -Οι νέες ποικιλίες ροδακινιάς - νεκταρινιάς Ι»'4 ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΝΑΟΥΣΑΣ στοριογραφικη Έτος 33ο - Απρίλιος Ιούνιος 2010 έρευνα περί ΑΡ. ΤΕΥΧΟΥΣ 131 ΐε εν 1106-2118 πόλιν Ναούσικ ο ωδείο μας στην Κύπρο ^ 1 -Οι νέες ποικιλίες

Διαβάστε περισσότερα

Οι Έλληνες του διαστήματος βρήκαν ή όχι τον Θεό;

Οι Έλληνες του διαστήματος βρήκαν ή όχι τον Θεό; Οι Έλληνες του διαστήματος βρήκαν ή όχι τον Θεό; Το πρώτο διαστημικό ταξίδι των Ελλήνων στο Ακρωτήριο Κανάβεραλ, που έρχεται σαν συνέχεια των πανάρχαιων πόθων των Ελλήνων για διερεύνηση του Σύμπαντος,

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαίοι Έλληνες μαθηματικοί. τους στη θετική σκέψη. Ερευνητική εργασία (Project)

Αρχαίοι Έλληνες μαθηματικοί. τους στη θετική σκέψη. Ερευνητική εργασία (Project) Αρχαίοι Έλληνες μαθηματικοί και η συμβολή τους στη θετική σκέψη Ερευνητική εργασία (Project) Οι Έλληνες είναι οι δημιουργοί της τέχνης, της φιλοσοφίας και της επιστήμης, καθώς την εποχή εκείνη η επιστήμη

Διαβάστε περισσότερα

6. Ρ. Μούζιλ, Ο νεαρός Τέρλες

6. Ρ. Μούζιλ, Ο νεαρός Τέρλες 35 6. Ρ. Μούζιλ, Ο νεαρός Τέρλες Τα πάντα γύρω του έμοιαζαν τώρα άδεια και βαρετά. Στο μεταξύ είχε μεγαλώσει κάτι άγνωστο και σκοτεινό ένιωθε να ξυπνάει μέσα του: ήταν η εφηβεία που άρχιζε. Και την κρίσιμη

Διαβάστε περισσότερα

1. ΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ ΤΩΝ ΜΥΣΤΙΚΩΝ... 13 2. ΠΡΩΙΝΑ ΜΕΙΔΙΑΣΜΑΤΑ... 19

1. ΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ ΤΩΝ ΜΥΣΤΙΚΩΝ... 13 2. ΠΡΩΙΝΑ ΜΕΙΔΙΑΣΜΑΤΑ... 19 Περιεχόμενα 1. ΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ ΤΩΝ ΜΥΣΤΙΚΩΝ... 13 2. ΠΡΩΙΝΑ ΜΕΙΔΙΑΣΜΑΤΑ... 19 3. ΤΟ «Γαλόπαιδο» 1... 27 4. Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΕΒΛΕΠΕ ΤΑ ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ ΝΑ ΠΕΡΝΟΥΝ... 37 5. Ο ΔΕΚΑΤΟΣ ΤΡΙΤΟΣ ΟΡΟΦΟΣ... 51 6. Η ΕΠΙΣΦΡΑΓΙΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση εκδηλώσεων τουριστικής προβολής

Πρόταση εκδηλώσεων τουριστικής προβολής Πρόταση εκδηλώσεων τουριστικής προβολής στην παραλία Αιγίου, με αφορμή και αντικείμενο τον «πολιτισμό της σταφίδας» του χτες, μέσα από την καλλιτεχνική και επιστημονική ματιά του σήμερα. Αντιδημαρχία ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

Παύλος Νιρβάνας. Το αγριολούλουδο

Παύλος Νιρβάνας. Το αγριολούλουδο Παύλος Νιρβάνας Το αγριολούλουδο μυθιστόρημα ένα ηλεκτρονικό βιβλίο από την Λέσχη του Βιβλίου το μεγαλύτερο ελληνικό διαδικτυακό φόρουμ για το διάβασμα. Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα "Πατρίς" 1922-1923 Αυτή

Διαβάστε περισσότερα

Οι Μοναχοί Σαολίν. Συντάχθηκε απο τον/την tzon1987

Οι Μοναχοί Σαολίν. Συντάχθηκε απο τον/την tzon1987 Ψάχνοντας μέσα στην ομίχλη του χρόνου ο ερευνητής θα βρει στο χώρο των πολεμικών τεχνών ένα θρύλο. Τον θρύλο για τα μοναστήρια Σαολίν της Κίνας. Η ύπαρξη τους δεν αμφισβητείται ιστορικά και τα κατορθώματα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΟΥ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΟΥ 30/ 11 / 2014 Διάρκεια: 3 ώρες Μαθητής/τρια:.. Τμήμα Μονάδες /100 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΟΥ Μίαν ἡμέραν τὴν ἐπλησίασα ἀπαρατήρητος, ἐνῷ ἔκλαιε γονυπετὴς πρὸ

Διαβάστε περισσότερα

Κώστας Κολυβάς (Μπερδεμπές)

Κώστας Κολυβάς (Μπερδεμπές) Ο Κώστας Κολυβάς (Μπερδεμπές), ο μπάρμπα Κώστας, γεννήθηκε το 1920 στον οικισμό Κολυβάτα Αλεξάνδρου. Ήταν το πρώτο από τα τρία παιδιά μιας φτωχής αγροτοκτηνοτροφικής οικογένειας. Έρχεται για πρώτη φορά

Διαβάστε περισσότερα

Αριστοτέλης Ο πατέρας της Δυτικής Επιστήμης

Αριστοτέλης Ο πατέρας της Δυτικής Επιστήμης Αριστοτέλης Ο πατέρας της Δυτικής Επιστήμης Δρ Μάνος Δανέζης Επίκουρος Καθηγητής Αστροφυσικής Τμήμα Φυσικής ΕΚΠΑ Ο Αριστοτέλης γεννήθηκε το 384 π.χ. (15 χρόνια μετά τον θάνατο του Σωκράτη, και 3 χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΕΙΣ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Η 10 Η ΜΠΙΕΝΑΛΕ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ Νίκος Μπελαβίλας

ΠΟΛΕΙΣ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Η 10 Η ΜΠΙΕΝΑΛΕ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ Νίκος Μπελαβίλας ΠΟΛΕΙΣ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Η 10 Η ΜΠΙΕΝΑΛΕ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ Νίκος Μπελαβίλας Η 10 η Μπιενάλε της Βενετίας, η διεθνής έκθεση αρχιτεκτονικής, φέτος είναι αφιερωμένη στις πόλεις του κόσμου. Ο τίτλος της:

Διαβάστε περισσότερα

Αλλά να μια άσπρη γραμμή από σκόνη σημαδεύεται πάνω στο δημόσιο δρόμο στο έβγα της Παραβόλας προς τη Μαντάνισσα (Παντάνασσα). Ταυτόχρονα ήχος μοτέρ

Αλλά να μια άσπρη γραμμή από σκόνη σημαδεύεται πάνω στο δημόσιο δρόμο στο έβγα της Παραβόλας προς τη Μαντάνισσα (Παντάνασσα). Ταυτόχρονα ήχος μοτέρ Μάχη της Γουρίτσας Μια διήγηση του Νίκου Ε. Σκιαδά, από το βιβλίο του «Καπετάν Επαμεινώνδας» Το πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου το Αρχηγείο ΕΛΑΣ Τριχωνίδας βρίσκεται στον Αη- Βλάση. Εκεί πήρε στις επτά του

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικό αέριο, χρήσεις, ασφάλεια και οικονομία Ομάδα Μαθητών: Συντονιστές Καθηγητές: Λύκειο Αγίου Αντωνίου Θεωρητικό υπόβαθρο Το Φυσικό αέριο

Φυσικό αέριο, χρήσεις, ασφάλεια και οικονομία Ομάδα Μαθητών: Συντονιστές Καθηγητές: Λύκειο Αγίου Αντωνίου Θεωρητικό υπόβαθρο Το Φυσικό αέριο 1 Φυσικό αέριο, χρήσεις, ασφάλεια και οικονομία Ομάδα Μαθητών: Γεδεών Στέλλα, Θεοφάνους Ρογήρος, Γεωργίου Μαρίνα, Ξενοφώντος Άννα, Μιχαήλ Αντρέας, Δήμου Ιωάννης, Παύλου Ειρήνη Συντονιστές Καθηγητές: Νικόλας

Διαβάστε περισσότερα

Βάιος Φασούλας ΜΑΡΙΝΑ. Μυθιστόρημα

Βάιος Φασούλας ΜΑΡΙΝΑ. Μυθιστόρημα Βάιος Φασούλας ΜΑΡΙΝΑ Μυθιστόρημα ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΖΗΤΗ Θεσσαλονίκη 2009 www.ziti.gr Γερμανία. Φθινόπωρο του 2003. Δε φαίνεται σαν το περυσινό, που το πρόσωπό του άρχισε να το δείχνει προς το τέλος του Οκτώβρη

Διαβάστε περισσότερα

Κύρταμο, ή κρίταμο, ή κρίθαμνο. Το γνωρίζουμεν

Κύρταμο, ή κρίταμο, ή κρίθαμνο. Το γνωρίζουμεν Χλωρίδα της Χλώρακας Κύρταμο, ή κρίταμο, ή κρίθαμνο. Το γνωρίζουμεν αμέσως από το ασπροπράσινο χρώμα των φύλλων του που είναι λεία και σαρκώδη. Ανθίζει το καλοκαίρι. Τα άνθη του σχηματίζουν «σκιάδιο» και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΡΕΣΕΙΣ. Ερευνητική Εργασία. 2012 2013 Τμήμα: Α 3

ΑΙΡΕΣΕΙΣ. Ερευνητική Εργασία. 2012 2013 Τμήμα: Α 3 ΑΙΡΕΣΕΙΣ Ερευνητική Εργασία 2012 2013 Τμήμα: Α 3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΕΛΙ Α ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...3 1)ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΙΡΕΣΗ;...3 2)ΑΙΤΙΑ ΑΙΡΕΣΕΩΝ...4 3)ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΑΙΡΕΣΕΙΣ...5 4)ΓΝΩΣΤΕΣ ΧΡΙΣΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΙΡΕΣΕΙΣ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

Προς Τον Πρόεδρο του Συλλόγου Κανδυλιωτών Του Νομού Αρκαδίας Κεραμεικού 23 Τ.Κ.10437 Α Θ Η Ν Α. Αγαπητοί συμπατριώτες από την Κανδήλα

Προς Τον Πρόεδρο του Συλλόγου Κανδυλιωτών Του Νομού Αρκαδίας Κεραμεικού 23 Τ.Κ.10437 Α Θ Η Ν Α. Αγαπητοί συμπατριώτες από την Κανδήλα Προς Τον Πρόεδρο του Συλλόγου Κανδυλιωτών Του Νομού Αρκαδίας Κεραμεικού 23 Τ.Κ.10437 Α Θ Η Ν Α Αγαπητοί συμπατριώτες από την Κανδήλα Πριν από αρκετό καιρό έλαβα από το συνάδελφο φιλόλογο και φίλο κ. Κωνσταντίνο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ «Ρήγας Βελεστινλής» ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ ΠΑΠΑΓΙΩΤΗ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ «Ρήγας Βελεστινλής» ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ ΠΑΠΑΓΙΩΤΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ «Ρήγας Βελεστινλής» ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ ΠΑΠΑΓΙΩΤΗ ΟΙ ΚΟΥΔΑΡΑΙΟΙ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΠΡΑΜΑΝΤΑ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Κοινωνικά

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορική ανασκόπηση των βοτάνων

Ιστορική ανασκόπηση των βοτάνων Σχολικό έτος 2012-2013 Ιστορική ανασκόπηση των βοτάνων Τα βότανα αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του φυτικού βασιλείου, είναι το σημείο επαφής μας με τη μάνα γη, ένας κόμβος επικοινωνίας ανάμεσα σε δύο βασίλεια

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΗΣΤΟΥ Α. ΣΑΡΤΖΕΤΑΚΗ

ΧΡΗΣΤΟΥ Α. ΣΑΡΤΖΕΤΑΚΗ ΧΡΗΣΤΟΥ Α. ΣΑΡΤΖΕΤΑΚΗ ΜΕΡΟΣ Β 1. Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Ι) Η ΕΘΝΙΚΗ ΜΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑ γ ) Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΜΑΣ 6. ΑΡΘΡΑ a) Ἡ ὀφθαλμοφανὴς κοροϊδία τῶν ἀπαραδέκτων προτάσεων Νίμιτς ἐπὶ τοῦ Σκοπιανοῦ καὶ ὁ κατ ἐξακολούθησιν

Διαβάστε περισσότερα

Πρόεδρος: Ιωάννης Σίδερης, Αντιπρόεδρος. Εισηγήτρια: Ευγενία Προγάκη, Αρεοπαγίτης. Δικηγόροι: Ιω. Μαλταμπές, Κων. Γεωργιάδης (Πάρεδρος ΝΣΚ).

Πρόεδρος: Ιωάννης Σίδερης, Αντιπρόεδρος. Εισηγήτρια: Ευγενία Προγάκη, Αρεοπαγίτης. Δικηγόροι: Ιω. Μαλταμπές, Κων. Γεωργιάδης (Πάρεδρος ΝΣΚ). ΓΑΙΕΣ ΚΥΚΛΑΔΩΝ. Διακρίσεις γαιών κατά το οθωμανικό δίκαιο. Μετά την απελευθέρωση με τις διατάξεις των πρωτοκόλλων της 3.2.1830 «περί ανεξαρτησίας της Ελλάδος», και τα ερμηνευτικά των εν λόγω πρωτοκόλλων,

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδες του Γιώργου Ιωάννου

Σελίδες του Γιώργου Ιωάννου Σελίδες του Γιώργου Ιωάννου vμες στους προσφυγικούς συνοικισμούς vστου Κεμάλ το σπίτι Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ' Λυκείου Θ. Κ. Γραμματολογικά στοιχεία Ο Γιώργος Ιωάννου γεννήθηκε το 1927 στη Θεσσαλονίκη

Διαβάστε περισσότερα

Μίχος Κάρης. Υστερόγραφα

Μίχος Κάρης. Υστερόγραφα Μίχος Κάρης Υστερόγραφα ΑΘΗΝΑ 2008 Μίχος Κάρης Υστερόγραφα 2008 Εκδόσεις ΠΟΤΑΜΟΣ Σχεδιασμός έκδοσης και εξωφύλλου: Βίβιαν Γιούρη Εκτύπωση: Μητρόπολις ΑΕ Βιβλιοδεσία: Ευ. Άνδροβικ Εκδόσεις ΠΟΤΑΜΟΣ Φωκιανού

Διαβάστε περισσότερα

Η εκτίμηση της συμβολής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην τουριστική ανάπτυξη.

Η εκτίμηση της συμβολής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην τουριστική ανάπτυξη. Η εκτίμηση της συμβολής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην τουριστική ανάπτυξη. Η περίπτωση του νομού Μεσσηνίας. ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘ: ΕΞΑΡΧΑΚΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ Ευχαριστίες Στα πλαίσια εκπόνησης της εργασίας θα ήθελα να

Διαβάστε περισσότερα

(μαθητική εργασία στη Νεοελληνική Γλώσσα από το τμήμα Β3 του Γυμνασίου) zxcvbnmσγqwφertyuioσδφpγρaηsόρ. [σχολικό έτος 2013-2014]

(μαθητική εργασία στη Νεοελληνική Γλώσσα από το τμήμα Β3 του Γυμνασίου) zxcvbnmσγqwφertyuioσδφpγρaηsόρ. [σχολικό έτος 2013-2014] qwφιertyuiopasdfghjklzxερυυξnmηq σwωψerβνtyuςiopasdρfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnφγιmλι qπςπζαwωeτrtνyuτioρνμpκaλsdfghςj «Ο ΤΟΠΟΣ ΜΑΣ,, Ο ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ» klzxcvλοπbnαmqwertyuiopasdfghjkl (μαθητική

Διαβάστε περισσότερα

Οκόσμοςτωνζώων. Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός (Π.Ε.70)

Οκόσμοςτωνζώων. Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός (Π.Ε.70) Οκόσμοςτωνζώων., Εκπαιδευτικός (Π.Ε.70) Τα Αρθρόποδα Τα Αρθρόποδα είναι η μεγαλύτερη συνομοταξία ζώων στο ζωικό βασίλειο. Περίπου το 80% όλων των ειδών ζώων που ζουν σήμερα, είναι αρθρόποδα. Έχουν εξωσκελετό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΜΠ ΕΛΟΣ. ΟΧριστιανισμός, θα μπορούσε να πούμε, AΜΠΕΛΙΚΟΥ. «Μπροστά στο Σπήλαιο»

ΑΜΠ ΕΛΟΣ. ΟΧριστιανισμός, θα μπορούσε να πούμε, AΜΠΕΛΙΚΟΥ. «Μπροστά στο Σπήλαιο» ΑΜΠ ΕΛΟΣ AΜΠΕΛΙΚΟΥ Ἐκδίδεται μέ τήν εὐλογία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μυτιλήνης κ.κ. Ἰακώβου ΕΤΟΣ 12 ο ΑΡΙΘ. ΦΥΛΛΟΥ 45 ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2010 «Μπροστά στο Σπήλαιο» ΟΧριστιανισμός, θα μπορούσε να πούμε, είναι

Διαβάστε περισσότερα

1 ο Γυμνάσιο Μυτιλήνης ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Η ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ. Η ομάδα στην αυλή του σχολείου

1 ο Γυμνάσιο Μυτιλήνης ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Η ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ. Η ομάδα στην αυλή του σχολείου 1 ο Γυμνάσιο Μυτιλήνης ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Η ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Η ομάδα στην αυλή του σχολείου Μυτιλήνη Σχολικό έτος 2008-2009 1 Τα μέλη της ομάδας: Α1 Γυμνασίου Αδαλής Μιχάλης Κουρκουτή Ελένη Κεραμίδη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ Π.Ι.Κ. (2011-2012) ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ Π.Ι.Κ. (2011-2012) ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ -1- ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ Π.Ι.Κ. (2011-2012) ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΣΤΟ ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ < «Ημέρες του Εκπαιδευτικού», 23-24 Ιανουαρίου 2012 > Σχεδιασμός: Βασιλική Σελιώτη Φιλόλογος,

Διαβάστε περισσότερα

Για το Άμπου Ντάμπι της Σαουδικής Αραβίας θα ξεκινήσουν

Για το Άμπου Ντάμπι της Σαουδικής Αραβίας θα ξεκινήσουν ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥΝΟΜΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΕΤΟΣ 3o ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 147 ΤΕΤΑΡΤΗ 16 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2011 ΤΙΜΗ ΦΥΛΛΟΥ 1,00 ΕΥΡΩ Στον Παγκόσμιο διαγωνισμό Ρομποτικής η ομάδα του 2ου Δημοτικού Σχολείου Αμυνταίου Για το Άμπου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΚΟΙΝΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΚΟΙΝΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΑΓΩΝΑΣ 1 ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΩΝ ΑΓΩΝΙΖΟΜΕΝΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ - ΕΤΟΣ ΙΔ - ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 175 ΤΙΜΗ, 0,015 ευρώ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΑΙΟΛΟΥ 20 & ΑΣΤΡΟΝΑΥΤΩΝ, 41221, ΚΩΔ. ΥΠ. 1603, ΛΑΡΙΣΑ - δεκεμβριοσ 2011 ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ (13/12/1943)

Διαβάστε περισσότερα

-The Thorn Birds. Колин Маккалоу Поющие в терновнике Τα πουλιά πεθαίνουν τραγουδώντας Μετάφραση: Βικτώρια Τράπαλη

-The Thorn Birds. Колин Маккалоу Поющие в терновнике Τα πουλιά πεθαίνουν τραγουδώντας Μετάφραση: Βικτώρια Τράπαλη -The Thorn Birds Колин Маккалоу Поющие в терновнике Τα πουλιά πεθαίνουν τραγουδώντας Μετάφραση: Βικτώρια Τράπαλη Адаптированный текст подготовила Федорова Елена. Смотрите еще материалы на http://real-greece.ru/proza/knigi.html

Διαβάστε περισσότερα

Η ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Η

Η ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Η ΓΚΟΜΠΕΝ/ΑΒΡΙΤΣ/ΡΟΚΕΡ κ.α. Η ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Η αποτυχία του κρατικού καπιταλισμού Μετάφραση Νίκος Β. Αλεξίου ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Τίτλος: Η Ρωσική Επανάσταση Μετάφραση: Νίκος Β. Αλεξίου Στοιχειοθεσία: N.M.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙ ΟΔΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙ ΣΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡ ΕΙΑΣ ΝΑΟΥΣΑ Σ «ΑΝΑΣΤΑ ΣΙΟΣ ΜΙΧΑ ΗΛ Ο ΛΟΕΙΟΣ» ΕΤΟΣ

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙ ΟΔΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙ ΣΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡ ΕΙΑΣ ΝΑΟΥΣΑ Σ «ΑΝΑΣΤΑ ΣΙΟΣ ΜΙΧΑ ΗΛ Ο ΛΟΕΙΟΣ» ΕΤΟΣ ΕΛΤΑ,Λ ΝΙΑΟΥΣΤΑ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΝΑΟΥΣΑΣ «ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΜΙΧΑΗΛ Ο ΛΟΕΙΟΣ» ΕΤΟΣ36ο ΑΡ. ΤΕΥΧΟΥΣ 146 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ2014 ΙββΝ 1106-2118 Γ Μ 7 1βΓ&ΐ% 3 ρ ΐ Υ VI Μμ ΟΙ ΚΑΠΕΤΑΝΑΡΑΙΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ : ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΝΕΓΕΡΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ Γ.Ν.Ν ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΤΟ ΝΕΟ Γ.Ν.Ν. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ : ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΝΕΓΕΡΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ Γ.Ν.Ν ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΤΟ ΝΕΟ Γ.Ν.Ν. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Τ.Ε.Ι ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ : ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ : ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ : ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΝΕΓΕΡΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ Γ.Ν.Ν ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΤΟ ΝΕΟ Γ.Ν.Ν. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ ΘΕΜΑ: Η συμβολή των αρχαίων Ελλήνων στην Τέχνη της Διοίκησης των Επιχειρήσεων. Σπουδαστές:

Διαβάστε περισσότερα

Βιογραφικό Σημείωμα ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΝΔΟΥΡΟΣ

Βιογραφικό Σημείωμα ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΝΔΟΥΡΟΣ 1 Βιογραφικό Σημείωμα ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΝΔΟΥΡΟΣ Ο πατέρας του Ιωσήφ (Σήφης) Ρούσσου Κούνδουρος γεννήθηκε το 1885 στον Άγιο Νικόλαο Λασιθίου Κρήτης και σπούδασε νομικά στο πανεπιστήμιο της Αθήνας. Η σύζυγός του

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΥΠΡΟΣ ΠΟΥ ΕΖΗΣΑ Μαρτυρίες στην κόψη του ξυραφιού 1969-1974

Η ΚΥΠΡΟΣ ΠΟΥ ΕΖΗΣΑ Μαρτυρίες στην κόψη του ξυραφιού 1969-1974 Η ΚΥΠΡΟΣ ΠΟΥ ΕΖΗΣΑ Μαρτυρίες στην κόψη του ξυραφιού 1969-1974 Η Κύπρος στον καιρό μας υπήρξε η νιότη μας και η αλκή μας, η μεγάλη προσδοκία μας και η πικρή προδοσία μας. Συχωρέστε μου που κατ ανάγκην ομιλώ

Διαβάστε περισσότερα

«Δημοκρατικοί» παραλογισμοί... και χαράτσια

«Δημοκρατικοί» παραλογισμοί... και χαράτσια «Δημοκρατικοί» παραλογισμοί... και χαράτσια Αναμφίβολα, είναι δεδομένος ο παραλογισμός της πολιτικής ηγεσίας της χώρας, στη λήψη των αποφάσεων της, αναφορικά με την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης

Διαβάστε περισσότερα

Από τον "Μύθο του Σίσυφου", μτφ. Βαγγέλη Χατζηδημητρίου, εκδόσεις Μπουκουμάνη, Αθήνα 1973.

Από τον Μύθο του Σίσυφου, μτφ. Βαγγέλη Χατζηδημητρίου, εκδόσεις Μπουκουμάνη, Αθήνα 1973. Αλμπέρ Καμύ Η ελπίδα και το Παράλογο στο έργο του Φραντς Κάφκα Από τον "Μύθο του Σίσυφου", μτφ. Βαγγέλη Χατζηδημητρίου, εκδόσεις Μπουκουμάνη, Αθήνα 1973. Ο Κάφκα σε υποχρεώνει να τον ξαναδιαβάσεις. Κι

Διαβάστε περισσότερα

πού τόν καταδίκασαν χωρίς δίκη

πού τόν καταδίκασαν χωρίς δίκη ΑΥΛΩΝΑ 01-2360 ΕΛΤΙΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ Ι ΡΥΤΗΣ: Μητροπολίτης ττικ ς καί Μεγαρίδος ΝΙΚΟ ΗΜΟΣ ριθµός φύλλου 330 ούλιος-α γουστος 2013 Πρός τούς 19 δελφούς ρχιερε ς πού τόν καταδίκασαν χωρίς δίκη...

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Κηπουρός Προς τιμήν τους Θράκη τέλη 2005

Χρήστος Κηπουρός Προς τιμήν τους Θράκη τέλη 2005 Χρήστος Κηπουρός Προς τιμήν τους Θράκη τέλη 2005 1 Χρήστος Κηπουρός Προς τιμήν τους Θράκη τέλη 2005 Προς τιμήν τους Τριλογία 1. Όλυμπος, 2. Καραγκιόζης, 3. Το άλας της Δημοκρατίας είναι η ορμή του πολίτη.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΕΔΕΣΣΗΣ Κ. ΙΩΗΛ «ΤΟ ΥΠΟ ΕΚΔΟΣΙΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΝ ΕΥΧΟΛΟΓΙΟΝ»

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΕΔΕΣΣΗΣ Κ. ΙΩΗΛ «ΤΟ ΥΠΟ ΕΚΔΟΣΙΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΝ ΕΥΧΟΛΟΓΙΟΝ» ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΕΔΕΣΣΗΣ Κ. ΙΩΗΛ «ΤΟ ΥΠΟ ΕΚΔΟΣΙΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΝ ΕΥΧΟΛΟΓΙΟΝ» Τό ἤδη ὑπάρχον στρατιωτικόν εὐχολόγιον εἶναι ἔκδοση τοῦ 1983, ὅταν Διευθυντής τοῦ Θρησκευτικοῦ ἦταν ὁ ἀρχιμανδρίτης

Διαβάστε περισσότερα

Φροντιστήριο «ΕΠΙΛΟΓΗ» Ιατροπούλου 12 & σιδ. Σταθμού - Καλαμάτα τηλ.: 27210-95352 & 96390

Φροντιστήριο «ΕΠΙΛΟΓΗ» Ιατροπούλου 12 & σιδ. Σταθμού - Καλαμάτα τηλ.: 27210-95352 & 96390 ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 25 ΜΑΪΟΥ 2009 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ Α. Αφού λοιπόν η αρετή είναι δύο ειδών, η μια

Διαβάστε περισσότερα

-ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ- ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΨΕΩΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ ΦΑΣΕΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΑΜΑΞΩΜΑΤΟΣ

-ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ- ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΨΕΩΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ ΦΑΣΕΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΑΜΑΞΩΜΑΤΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΑΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ -ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ- ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΨΕΩΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ ΦΑΣΕΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Καταληκτική ηµεροµηνία για τη νοµιµοποίησή τους είναι η 20 Νοεµβρίου

Καταληκτική ηµεροµηνία για τη νοµιµοποίησή τους είναι η 20 Νοεµβρίου Κωδικός 2417 Ε ΡΑ: ΦΙΛΙΠΠΙΑ Α ΕΤΟΣ ΕΚ ΟΣΗΣ 1957 Ι ΡΥΤΗΣ: ΚΩΝ/ΝΟΣ ΜΠΑΡΚΑΣ Ι ΙΟΚΤΗΤΗΣ-ΕΚ ΟΤΗΣ - ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ Κ. ΜΠΑΡΚΑΣ www.foniagroti.gr ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 7 Νοεµβρίου 2014 Αριθ. Φύλλου 2455 Αρχ. Σπυρίδωνος

Διαβάστε περισσότερα

Καλώς ήρθατε στο Αρχείο Γεφυριών Ηπειρώτικων ( http://arhiogefirionipirotikon.blogspot.com ) Το Παραμύθι των Πετρογέφυρων

Καλώς ήρθατε στο Αρχείο Γεφυριών Ηπειρώτικων ( http://arhiogefirionipirotikon.blogspot.com ) Το Παραμύθι των Πετρογέφυρων Καλωσόρισμα - Το Παραμύθι των Πετρογέφυρων Καλώς ήρθατε στο Αρχείο Γεφυριών Ηπειρώτικων ( http://arhiogefirionipirotikon.blogspot.com ) για ένα ταξίδι στην Πίνδο διαβαίνοντας πέτρινα τοξωτά γεφύρια...

Διαβάστε περισσότερα

Συζητώντας με τον ΕΡΜΗ Τόμος Β

Συζητώντας με τον ΕΡΜΗ Τόμος Β Συζητώντας με τον ΕΡΜΗ Τόμος Β Σειρά Ολιστικής Φιλοσουίας Άθως Όθωνος Ιατρος Ομοιοπαθητικης Ιατρικης 1 Σειρά Ολιστικής Φιλοσοφίας Συζητώντας με τον ΕΡΜΗ Τόμος Β Περί Δομής και Λειτουργίας του Ανθρώπου

Διαβάστε περισσότερα

Το μέλλον των Κρητικών Οργανώσεων τον 21ο αιώνα

Το μέλλον των Κρητικών Οργανώσεων τον 21ο αιώνα Το μέλλον των Κρητικών Οργανώσεων τον 21ο αιώνα Του Γιώργη Αεράκη* Αγαπητές φίλες, αγαπητοί φίλοι και συμπατριώτες, Είναι μεγάλη η τιμή που μου κάνετε να βρίσκομαι μεταξύ των ομιλητών για την επέτειο των

Διαβάστε περισσότερα

Εὐάγγελος Π. Λέκκος θεολόγος, νομικός. Ἡ ἀλήθεια γιά τήν περιουσία, τή φορολόγηση τῆς Ἐκκλησίας καί τή μισθοδοσία τῶν κληρικῶν της

Εὐάγγελος Π. Λέκκος θεολόγος, νομικός. Ἡ ἀλήθεια γιά τήν περιουσία, τή φορολόγηση τῆς Ἐκκλησίας καί τή μισθοδοσία τῶν κληρικῶν της Εὐάγγελος Π. Λέκκος θεολόγος, νομικός Ἡ ἀλήθεια γιά τήν περιουσία, τή φορολόγηση τῆς Ἐκκλησίας καί τή μισθοδοσία τῶν κληρικῶν της Εὐάγγελος Π. Λέκκος Ἐκδοτική παραγωγή Τηλ. 210-34.76.090 Ἡ αὐτοκράτειρα

Διαβάστε περισσότερα

Iανουάριος - Φεβρουάριος 2011, Έτος 15ο - Τεύχος 83ο

Iανουάριος - Φεβρουάριος 2011, Έτος 15ο - Τεύχος 83ο Iανουάριος - Φεβρουάριος 2011, Έτος 15ο - Τεύχος 83ο Εκδίδεται από το Γραφείο Νεότητας της Ιεράς Μητροπόλεως Λαρίσης και Τυρνάβου Περιεχόμενα 3 6 7 8 9 10 11 12 14 15 16 17 17 19 20 23 25 27 29 Γιαγιάδες.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΙ: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΧΡΗΣΕΙΣ

ΜΕΛΙ: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΧΡΗΣΕΙΣ ΜΕΛΙ: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΧΡΗΣΕΙΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΜΕΛΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΛΙΣΣΑ Οι μέλισσες πετάνε από λουλούδι σε λουλούδι και συλλέγουν γύρη και νέκταρ. Όταν μαζέψουν αρκετό και το φορτίο τους γίνει βαρύ επιστρέφουν

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΚΥΡΙΟΣ ΝΟΡΙΣ ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΡΕΝΑ

Ο ΚΥΡΙΟΣ ΝΟΡΙΣ ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΡΕΝΑ Κεφάλαιο 1 πρώτη μου εντύπωση ήταν ότι τα μάτια του αγνώστου Η είχαν ένα ασυνήθιστα ανοιχτό γαλανό χρώμα. Αντάμωσαν τα δικά μου για μερικά κενά δευτερόλεπτα, ανέκφραστα, σαφώς τρομαγμένα. Με το ξάφνιασμα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. της Επιτροπής ανίχνευσης προβλημάτων Δ.Ε.Ε.

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. της Επιτροπής ανίχνευσης προβλημάτων Δ.Ε.Ε. ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ της Επιτροπής ανίχνευσης προβλημάτων Δ.Ε.Ε. επί βασικών σημείων του νόμου 4024/2011 «Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, ενιαίο μισθολόγιο-βαθμολόγιο, εργασιακή εφεδρεία και άλλες διατάξεις

Διαβάστε περισσότερα

Προσεγγίζοντας τις διαδικασίες μετασχηματισμού στην περιοχή του Μεταξουργείου

Προσεγγίζοντας τις διαδικασίες μετασχηματισμού στην περιοχή του Μεταξουργείου Προσεγγίζοντας τις διαδικασίες μετασχηματισμού στην περιοχή του Μεταξουργείου Άννα Γαβαλά Στέλλα Γιαννίτσα Σωτηρία Καρασιώτου Ουρανία Μαρκαντά Σίσσυ Πετράκου Αντώνης Χαζάπης Αθηνά Χατζηαθανασίου κοινή

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤOPIA TOY ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΑΙ TOY ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. ΤΟΜΟΣ 10ος

ΙΣΤOPIA TOY ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΑΙ TOY ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. ΤΟΜΟΣ 10ος ΙΣΤOPIA TOY ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΑΙ TOY ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΤΟΜΟΣ 10ος ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Ιωάννης Κολιόπουλος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Σβολόπουλος Ακαδημαϊκός Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Διαβάστε περισσότερα

ολική άρνηση στράτευσης

ολική άρνηση στράτευσης καμιια κανενασ ειρηνη φανταροσ με τ αφεντικα ποτε και πουθενα ολική άρνηση στράτευσης και διανέμεται χωρίς αντίτιμο. Τυπώθηκε τον Οκτώβρη του 2011 σε 1000 αντίτυπα αντί εισαγωγής] Η μπροσούρα αυτή περιλαμβάνει

Διαβάστε περισσότερα

Ὁ ὅσιος Παχώμιος. Ὅταν ἔφθασε στήν. τοῦ στρατοῦ, ὅπου κατά οἰκονομία Θεοῦ διδάχθηκε τίς ἀλήθειες τῆς Χριστιανικῆς πίστεως ἀπό τούς συστρατιῶτες

Ὁ ὅσιος Παχώμιος. Ὅταν ἔφθασε στήν. τοῦ στρατοῦ, ὅπου κατά οἰκονομία Θεοῦ διδάχθηκε τίς ἀλήθειες τῆς Χριστιανικῆς πίστεως ἀπό τούς συστρατιῶτες Kοντά στόν Xριστό Δ I M H N I A I O Φ Y Λ Λ A Δ I O Π A I Δ I K Ω N E N O P I A K Ω N Σ Y N A Ξ E Ω N I E P A Σ M H T P O Π O Λ E Ω Σ I E P A Π Y T N H Σ K A I Σ H T E I A Σ T E Y X O Σ 4 9 ο Μ Α Ρ Τ Ι

Διαβάστε περισσότερα

Μπορούμε να πούμε ότι η δεύτερη δύναμη είναι πολύ πιο ισχυρή από την πρώτη.

Μπορούμε να πούμε ότι η δεύτερη δύναμη είναι πολύ πιο ισχυρή από την πρώτη. ΣΚΑΦΟΣ Η μορφή των ιστιοφόρων σκαφών όπως εξελίχθηκε από τα αρχαία ξύλινα εμπορικά και πολεμικά πλοία έως τα σύγχρονα αγωνιστικά επηρεάζονταν από τους ίδιους παράγοντες. Είναι συνάρτηση της χρήσης τους,

Διαβάστε περισσότερα

Κ. ΘΕΟΤΟΚΗΣ, Η ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ

Κ. ΘΕΟΤΟΚΗΣ, Η ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ Κ. ΘΕΟΤΟΚΗΣ, Η ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ Κεφάλαιο Α Σαν καλή νοικοκυρά η σιόρα Επιστήμη η Τρινκούλαινα εσηκώθηκε πρωί πρωί από το κρεβάτι, εφόρεσε μόνο το μεσοφόρι της, έσιαξε λίγο τα μαλλιά της, άνοιξε την πόρτα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΕΩΡ. ΑΝΔΡΙΑΝΑΣ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΕΩΡ. ΑΝΔΡΙΑΝΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΕΩΡ. ΑΝΔΡΙΑΝΑΣ Γεννήθη στα ηρωικά Ψαρά στις 15 Οκτωβρίου 1930 από γονείς Ψαριανούς, προερχόμενοι από προεπαναστατική οικογένεια που έλαβε μέρος στον κατά θάλασσα αγώνα του 1821-1827 και διακρίθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Αστυνομική τέχνη. με όλες τις πηγές, ο Τζέισον Στρανκ

Αστυνομική τέχνη. με όλες τις πηγές, ο Τζέισον Στρανκ Κεφάλαιο 1 Αστυνομική τέχνη Σ ύμφωνα με όλες τις πηγές, ο Τζέισον Στρανκ ήταν ένας ασήμαντος τύπος, άχρωμος και άοσμος, γύρω στα τριάντα, σχεδόν αόρατος για τους γείτονές του ίσως και άφωνος επίσης, αφού

Διαβάστε περισσότερα

ΕNOTHTA 18 AΓΡΟΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΑΞΗ Β

ΕNOTHTA 18 AΓΡΟΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΑΞΗ Β ΕNOTHTA 18 AΓΡΟΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΑΞΗ Β 1 ΚΕΙΜΕΝΟ 1 Από το περιοδικό «Γεωτρόπιο» της εφηµεριδας «Ελευθεροτυπία» 2 3 4 ΚΕΙΜΕΝΟ 2 ΣΟΥΦΛΙ «Ελληνικό Πανόραµα» Ευγενία Φακίνου ΞΑΝΘΗ 5 ΚΕΙΜΕΝΟ 3 Από διαφηµιστικό φυλλάδιο

Διαβάστε περισσότερα

Πλεονάκις επολέμησάν με εκ νεότητός μου και γαρ ουκ ηδυνήθησάν μοι ΨΑΛΜΟΣ ΡΚΗ'

Πλεονάκις επολέμησάν με εκ νεότητός μου και γαρ ουκ ηδυνήθησάν μοι ΨΑΛΜΟΣ ΡΚΗ' ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ (1959) Πλεονάκις επολέμησάν με εκ νεότητός μου και γαρ ουκ ηδυνήθησάν μοι ΨΑΛΜΟΣ ΡΚΗ' Η ΓΕΝΕΣΙΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ το φως Και η ώρα η πρώτη που τα χείλη ακόμη στον πηλό δοκιμάζουν τα πράγματα του κόσμου

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΝΕ ΟΤΙ Ο ΕΡΩΤΑΣ περνάει πρώτα από το στομάχι.

ΛΕΝΕ ΟΤΙ Ο ΕΡΩΤΑΣ περνάει πρώτα από το στομάχι. ΣΤΗ ΓΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ 27 ΤΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ ΛΕΝΕ ΟΤΙ Ο ΕΡΩΤΑΣ περνάει πρώτα από το στομάχι. Ο Τζόνι πάντα γελούσε όταν το άκουγε αυτό. «Αν ήταν έτσι, ο μπαμπάς θα είχε ερωτευτεί τη θεία Πιπίνα», έλεγε στη

Διαβάστε περισσότερα

Bδοµαδιάτικη Εφηµερίδα της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς. 125.000 ψήφοι στις 12 από 13 περιφέρειες Ποσοστό 2,3% πανελλαδικά Πάμε για άλλο ένα βήμα

Bδοµαδιάτικη Εφηµερίδα της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς. 125.000 ψήφοι στις 12 από 13 περιφέρειες Ποσοστό 2,3% πανελλαδικά Πάμε για άλλο ένα βήμα κυκλοφορεί κάθε Τετάρτη τιµή 2 ευρώ Bδοµαδιάτικη Εφηµερίδα της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς www.sekonline.gr 21 Μάη 2014 Νο 1123 125.000 ψήφοι στις 12 από 13 περιφέρειες Ποσοστό 2,3% πανελλαδικά Πάμε για

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. Τα Παιδιά της Γαλαρίας

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. Τα Παιδιά της Γαλαρίας ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Κι έγινε σεισμός μεγάλος και ο ήλιος μαύρισε και το φεγγάρι έγινε σαν αίμα και οι ουρανοί σκιστήκαν. Τέσσερεις σκοτεινοί καβαλάρηδες, πάνω σε αφηνιασμένα άλογα, ξεχύθηκαν προς τη γη.

Διαβάστε περισσότερα

Για τις απαρχές του ελευθεριακού ρεύµατος

Για τις απαρχές του ελευθεριακού ρεύµατος Αναδηµοσίευση στο Civilitas.GR 2007* Για τις απαρχές του ελευθεριακού ρεύµατος Η ελευθεριακή σκέψη Μέρος Α Μπροσούρα που εκδόθηκε στο Ναύπλιο το 2005 µε τίτλο «Ο ελευθεριακός σοσιαλισµός. Για τις απαρχές

Διαβάστε περισσότερα

HÌÅÑÇÓÉÁ ÅÊÄÏÓÇ ÃÉÁ ÔÇÍ ÐÅÑÉÏ Ç ÔÏÕ ÈÑÉÁÓÉÏÕ ÐÅÄÉÏÕ & ÁÔÔÉÊÇÓ. Κυριάκος Μητσοτάκης: Απόψε ηττήθηκε ο λαϊκισμός

HÌÅÑÇÓÉÁ ÅÊÄÏÓÇ ÃÉÁ ÔÇÍ ÐÅÑÉÏ Ç ÔÏÕ ÈÑÉÁÓÉÏÕ ÐÅÄÉÏÕ & ÁÔÔÉÊÇÓ. Κυριάκος Μητσοτάκης: Απόψε ηττήθηκε ο λαϊκισμός ÈÑÉÁÓÉÏ HÌÅÑÇÓÉÁ ÅÊÄÏÓÇ ÃÉÁ ÔÇÍ ÐÅÑÉÏ Ç ÔÏÕ ÈÑÉÁÓÉÏÕ ÐÅÄÉÏÕ & ÁÔÔÉÊÇÓ Αρ. Φύλλου 2871 Δευτέρα 11 Ιανουαρίου 2016 Έτος 22ο email: info@thriassio.gr www.thriassio.gr ê.2239 Συγκίνηση κι αρβανίτικες ευχαριστίες

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Σχολή Επιστημών του ] Ανθρώπου *HJ. νθρωπολογίας

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Σχολή Επιστημών του ] Ανθρώπου *HJ. νθρωπολογίας vm mi Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Σχολή Επιστημών του ] Ανθρώπου *HJ νθρωπολογίας Πολυτεχνείο 73. Συγκρότηση και αντιθέσεις των μεταπολιτευτικών μνημονικών αφηγήσεων. Πτυχιακή εργασία Σεβαστίδου Όλγα Επόπτρια

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 7. 7. Tέλος Κατοχής, νέες απαιτήσεις. 7.1. Οι Πρωτοπόροι και η «αμοιβαία κατανόηση»

Κεφάλαιο 7. 7. Tέλος Κατοχής, νέες απαιτήσεις. 7.1. Οι Πρωτοπόροι και η «αμοιβαία κατανόηση» Κεφάλαιο 7 7. Tέλος Κατοχής, νέες απαιτήσεις 7.1. Οι Πρωτοπόροι και η «αμοιβαία κατανόηση» Βρισκόμαστε πλέον προς το τέλος της Κατοχής και έχουμε εξετάσει το πνεύμα των καινούριων λογοτεχνικών κειμένων.

Διαβάστε περισσότερα

Μ. Ασία, Καππαδοκία,Πόντος, Κρήτη. Θράκη, Μακεδονία, Ήπειρος, Νησιά Ιονίου. Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησος, Νησιά Αιγαίου

Μ. Ασία, Καππαδοκία,Πόντος, Κρήτη. Θράκη, Μακεδονία, Ήπειρος, Νησιά Ιονίου. Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησος, Νησιά Αιγαίου 3ο ΓΕΛ Ιωαννίνων-Επιφάνειος Σχολή Σχολ.έτος 2011-12 Ερευνητική Εργασία Θέμα:Δημοφιλείς παραδοσιακοί χοροί της Ελλάδας και φορεσιές. Το λαογραφικό υπόβαθρο Υπεύθυνη εκπ-κός: Νίκη Λιαπίκου, κλ. ΠΕ2 ΟΜΑΔΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΙΑ ΓΑΛΗΝΗ ΤΕΥΧΟΣ 24 - ΙΟΥΝΙΟΣ 1992 ΕΚΔΟΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ «Λ ΓIΛ ΓΑΛΗΝΗ» ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

ΑΓΙΑ ΓΑΛΗΝΗ ΤΕΥΧΟΣ 24 - ΙΟΥΝΙΟΣ 1992 ΕΚΔΟΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ «Λ ΓIΛ ΓΑΛΗΝΗ» ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΤΕΥΧΟΣ 24 - ΙΟΥΝΙΟΣ 1992 ΕΚΔΟΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ «Λ ΓIΛ ΓΑΛΗΝΗ» ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ Αγαπητοί Συγχωριανοί και φίλοι της Αγίας Γαλήνης, το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου μας, θεω ρεί υποχρέωσή του, λόγω της λήξης της

Διαβάστε περισσότερα

Η παρούσα πτυχικακή εργασία έρχεται μετά από λίγα χρόνια να συμπληρώσει μία ακόμη σχεδιαστική πρόταση για την «Ανάπλαση της Αλάνας της Τούμπας», θέμα

Η παρούσα πτυχικακή εργασία έρχεται μετά από λίγα χρόνια να συμπληρώσει μία ακόμη σχεδιαστική πρόταση για την «Ανάπλαση της Αλάνας της Τούμπας», θέμα Πτυχιακή Εργασία Σχολή Γραφικών Τεχνών & Καλλιτεχνικών Σπουδών Τ.Ε.Ι Αθήνας Τµήµα: ιακόσµησης - Αρχιτεκτονικής Εσωτερικών Χώρων & Σχεδιασµού Επίπλου - Αντικειµένου Έρευνα - Επιµέλεια: ηµήτρης Θεοδώρου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΙ «ΨΥΧΟΝΑΡΚΩΤΙΚΑ» ΜΑΣΤΙΓΑ ΚΑΙ ΔΟΥΛΕΙΑ

ΚΑΙ «ΨΥΧΟΝΑΡΚΩΤΙΚΑ» ΜΑΣΤΙΓΑ ΚΑΙ ΔΟΥΛΕΙΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2014, ΤΕΥΧΟΣ 75 διάλογος «ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ» ΚΑΙ «ΨΥΧΟΝΑΡΚΩΤΙΚΑ» ΜΑΣΤΙΓΑ ΚΑΙ ΔΟΥΛΕΙΑ (α μέρος) τοῦ Πρωτοπρ. Κυριακοῦ Τσουροῦ, Γραμματέως τῆς Σ. Ἐ. ἐπί τῶν αἱρέσεων 1. «Ναρκωτικά» Ὡς «ναρκωτικά»

Διαβάστε περισσότερα

Project «Διατροφή μέσω των αιώνων»

Project «Διατροφή μέσω των αιώνων» Project «Διατροφή μέσω των αιώνων» ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΑΝΑ ΤΟΠΟΥΣ Γραπτά κείμενα σχετικά με τη διατροφή των Ελλήνων στο πέρασμα των αιώνων από τα Ομηρικά χρόνια περιγράφουν με εντυπωσιακές λεπτομέρειες

Διαβάστε περισσότερα

ο απογραφέας απόσπασμα από το επερχόμενο

ο απογραφέας απόσπασμα από το επερχόμενο ο απογραφέας απόσπασμα από το επερχόμενο ΠΑΝΟΣ ΜΑΝΑΦΗΣ: Ο απογραφέας, απόσπασμα από το επερχόμενο εκδόσεις δήγμα Μαντινείας 48, Τ.Κ. 54644, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, τηλ. 6937 160705 και 6937 108881 Ιστοσελίδα: http://www.ekdoseis-digma.gr/

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΙΩΜΑ. Γρεβενά 22/05/2012

ΣΗΜΕΙΩΜΑ. Γρεβενά 22/05/2012 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Το πρόγραμμα ΤΟΝ ΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ υλοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 2011-12 στο 2ο Γυμνάσιο Γρεβενών με μαθητές της Α τάξης. Υπεύθυνος Καθηγητής: Θεοδοσίου Μαριάννα Γρεβενά 22/05/2012

Διαβάστε περισσότερα

Κολλυβάδες και Θεία Λατρεία

Κολλυβάδες και Θεία Λατρεία Κολλυβάδες και Θεία Λατρεία του Αρχιμ. Νικόδημου Σκρέττα, Επίκουρου Καθηγητή του Α.Π.Θ. Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ. Ἡ περίοδος τῆς Τουρκοκρατίας 1, ἐποχὴ ἐντόνων ζυμώσεων καὶ ἀνατρο-πῶν, ὡς πρὸς τὶς πολιτικὲς καταστάσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΣτΕ 4531/2009 Θέμα : [Νόμιμη απόρριψη αίτησης για οριοθέτηση ρέματος]

ΣτΕ 4531/2009 Θέμα : [Νόμιμη απόρριψη αίτησης για οριοθέτηση ρέματος] ΣτΕ 4531/2009 Θέμα : [Νόμιμη απόρριψη αίτησης για οριοθέτηση ρέματος] Περίληψη : Σκοπός της οριοθέτησης (μη πλεύσιμου) ποταμού ή του ρέματος, είναι η αποτύπωση της φυσικής κοίτης του ενόψει του χαρακτήρα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ ΤΜΗΜΑ Α

ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ ΤΜΗΜΑ Α ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ ΤΜΗΜΑ Α Αριθμός 4719 Παρασκευή, 27 Σεπτεμβρίου 2013 663 Αριθμός 512 ΠΡΟΑΓΩΓΗ Ο κ. Νίκος Σ. Χριστοδούλου, ο οποίος είχε προαχθεί από την 1η Ιουλίου

Διαβάστε περισσότερα

Εβδομαδιαίος προγραμματισμός 9 η εβδομάδα 2 6/11/2015 Θέμα: «Η Ελιά και το Λάδι»

Εβδομαδιαίος προγραμματισμός 9 η εβδομάδα 2 6/11/2015 Θέμα: «Η Ελιά και το Λάδι» 1 Εβδομαδιαίος προγραμματισμός 9 η εβδομάδα 2 6/11/2015 Θέμα: «Η Ελιά και το Λάδι» Αφορμή Ερέθισμα Τώρα το Νοέμβριο σε πολλές περιοχές της πατρίδας μας, οι αγρότες ασχολούνται με το μάζεμα της ελιάς. Πώς

Διαβάστε περισσότερα

Ο Κάδμος και η Αρμονία στο Ιερό των Μεγάλων Θεών της Σαμοθράκης Διεθνές Συμπόσιο Ευρωπαϊκή Φιλοσοφία, Ελληνική Μυθολογία και η μυστηριακή τους Φύση

Ο Κάδμος και η Αρμονία στο Ιερό των Μεγάλων Θεών της Σαμοθράκης Διεθνές Συμπόσιο Ευρωπαϊκή Φιλοσοφία, Ελληνική Μυθολογία και η μυστηριακή τους Φύση Ο Κάδμος και η Αρμονία στο Ιερό των Μεγάλων Θεών της Σαμοθράκης Διεθνές Συμπόσιο Ευρωπαϊκή Φιλοσοφία, Ελληνική Μυθολογία και η μυστηριακή τους Φύση Παρασκευή 18 Σεπτεμβρίου Πνευματικό Κέντρο Ν. Β. Φαρδύς

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΑΡΧΑΪΚΗΣ ΛΥΡΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ)

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΑΡΧΑΪΚΗΣ ΛΥΡΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ) 2ος ΤΟΜΟΣ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΑΡΧΑΪΚΗΣ ΛΥΡΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ) 2 ος τόμος Ομάδα συγγραφής: I. Ν. Καζάζης Αμαλία Καραμήτρου Συνεργάστηκαν: Μαργαρίτα Σωτηρίου Κώστας Νιάφας Υπεύθυνος

Διαβάστε περισσότερα

Ισχυρότατη εντολή. Συνελήφθη τρίτος ύποπτος Τρίτος Ελλαδίτης συνελήφθη ως ύποπτος για το πενταπλό φονικό στην Αγία

Ισχυρότατη εντολή. Συνελήφθη τρίτος ύποπτος Τρίτος Ελλαδίτης συνελήφθη ως ύποπτος για το πενταπλό φονικό στην Αγία ΑΥΡΙΟ Η ΕΚΡΗΞΗ ΤΟΥ ΙΒΑΝ Ξέσπασμα από τον Ιβάν Γιοβάνοβιτς στην καθιερωμένη δημοσιογραφική διάσκεψη που αντέδρασε όταν του ζητήθηκε να σχολιάσει κατά πόσον υπάρχει εσωστρέφεια στο ΑΠΟΕΛ και αν αποκρύπτονται

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΓΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ

ΛΙΓΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ ΛΙΓΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ IΞεκινώντας άπό τήν σκέψη, ότι κατ' ξοχήν στις μέρες μ*ς, υπάρχει μιά πλειάδα Ιί,υΌηρίων άλλά xxi ξένων, πού ασχολείται μέ τό Λϊησί μας, πού έμπνέεται άπ' αύτό και πού έχοντάς

Διαβάστε περισσότερα

ενώ πλέον είχαμε μπει στην πέμπτη δεκαετία από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, δεν βρέθηκε κάποιος να σηκώσει στην πλάτη του την χρόνια αυτή

ενώ πλέον είχαμε μπει στην πέμπτη δεκαετία από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, δεν βρέθηκε κάποιος να σηκώσει στην πλάτη του την χρόνια αυτή Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Παρασκευή 9 Μαίου 2014, ομιλία με αφορμή την τελετή των αποκαλυπτηρίων γλυπτού στη μνήμη των Εβραίων που εξοντώθηκαν στο Ολοκαύτωμα Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος του 65.

Διαβάστε περισσότερα

για τη ριζική ανανέωση και αλλαγή της δηµοκρατικής παράταξης και του πολιτικού συστήµατος

για τη ριζική ανανέωση και αλλαγή της δηµοκρατικής παράταξης και του πολιτικού συστήµατος Προχωράµε για τη ριζική ανανέωση και αλλαγή της δηµοκρατικής παράταξης και του πολιτικού συστήµατος για να πάει η Ελλάδα µπροστά Με πίστη και πεποίθηση υποστηρίζω την ύπαρξη στην ελληνική κοινωνία ενός

Διαβάστε περισσότερα

Τεύχος. Βιβλιοκριτική. Η Εργατική Μεταπολίτευση. Σαρωτική νίκη του ΟΧΙ. 70 χρόνια Άρης. Η Πολιτική Οικονομία των τελεσίγραφων.

Τεύχος. Βιβλιοκριτική. Η Εργατική Μεταπολίτευση. Σαρωτική νίκη του ΟΧΙ. 70 χρόνια Άρης. Η Πολιτική Οικονομία των τελεσίγραφων. 111 Ιούλης - Αύγουστος 2015 Τεύχος 2 8 12 16 Σαρωτική νίκη του ΟΧΙ Μαρία Στύλλου Η Πολιτική Οικονομία των τελεσίγραφων Πάνος Γκαργκάνας 24 27 31 9 Οι αντινομίες 36 του ρεφορμισμού Πάνος Γκαργκάνας Η νέα

Διαβάστε περισσότερα

Α Ν Α Δ Ρ Ο Μ Ε Σ. ΤΕΥΧΟΣ Νο 15 ΜΑΡΤΙΟΣ 2009 Σελίδα 1

Α Ν Α Δ Ρ Ο Μ Ε Σ. ΤΕΥΧΟΣ Νο 15 ΜΑΡΤΙΟΣ 2009 Σελίδα 1 Α Ν Α Δ Ρ Ο Μ Ε Σ ΚΩΔΙΚΟΣ: 3481 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ- ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ- ΜΑΡΤΙΟΣ 2009 ΤΕΥΧΟΣ Νο 15 ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΣ Βουλής 36, 5 ος όροφος Γραφ. 5 Αθήνα Τ.Κ. 105 57 Τηλ: 2103251740,

Διαβάστε περισσότερα

Από το «Δρόμο του Εγώ» στο «Δρόμο των Άλλων»

Από το «Δρόμο του Εγώ» στο «Δρόμο των Άλλων» Από το «Δρόμο του Εγώ» στο «Δρόμο των Άλλων» Σειρά Ολιστικής Φιλοσοφίας Άθως Όθωνος Ιατρος Ομοιοπαθητικης Ιατρικης 1 Σειρά Ολιστικής Φιλοσοφίας Από το «Δρόμο του Εγώ» στο «Δρόμο των Άλλων» Συζητώντας με

Διαβάστε περισσότερα

Η ρομαντική αναζωογόνηση της επαναστατικής σκέψης στον Landauer (και αντίστροφα)

Η ρομαντική αναζωογόνηση της επαναστατικής σκέψης στον Landauer (και αντίστροφα) Η ρομαντική αναζωογόνηση της επαναστατικής σκέψης στον Landauer (και αντίστροφα) Ο Landauer αυτό που επιχειρεί, είναι να φέρει εις πέρας ένα σχέδιο ρομαντικής αναζωογόνησης της επαναστατικής θεωρίας, με

Διαβάστε περισσότερα

Έκδοση Σωματείου Μηλιά Αμμοχώστου Σεπτέμβριος, 2013 -Τεύχος 18

Έκδοση Σωματείου Μηλιά Αμμοχώστου Σεπτέμβριος, 2013 -Τεύχος 18 Έκδοση Σωματείου Μηλιά Αμμοχώστου Σεπτέμβριος, 2013 -Τεύχος 18 Μηλιά 2013 Καρτερούμε αναπολώντας το παρελθόν προχωρούμε για το μέλλον! Παραθερισμός Μηλιωτών στον Πρωταρά από 18 έως 20 Οκτωβρίου 2013 Το

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΗΡΗΣ. ΤΡΙΗΡΗΣ Σελίδα 1

ΤΡΙΗΡΗΣ. ΤΡΙΗΡΗΣ Σελίδα 1 ΤΡΙΗΡΗΣ ΤΡΙΗΡΗΣ Σελίδα 1 ΤΡΙΗΡΗΣ Σελίδα 2 ΟΜΑ Α ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΙΑΦΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΕΙΡΗΝΗ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΣΙΑΜΑΝΤΑ ΙΣΑΒΕΛΛΑ ΣΠΥΡΙ ΟΥΛΑ ΣΙΑΜΑΝΤΑ ΠΑΡΘΕΝΙΑ ΣΙΑΦΑΚΑ ΣΩΤΗΡΙΑ ΣΙΝΤΟΡΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΙΣΚΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΟΥΚΟΥΒΕΛΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΕΛΘΟΝ, ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ

ΠΑΡΕΛΘΟΝ, ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ ΠΑΡΕΛΘΟΝ, ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ Αιφνιδιασμένη η Δυτική κοινή γνώμη παρακολουθεί αμήχανα τις ραγδαίες εξελίξεις στην Ουκρανία και αγωνιά για τις επιπτώσεις μίας πολιτικής και στρατιωτικής κλιμακώσεως.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ. Έντυπο πνευµατικής εσωτερικής καταγραφής. Τεύχος 19ο Οκτώβριος 2008

ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ. Έντυπο πνευµατικής εσωτερικής καταγραφής. Τεύχος 19ο Οκτώβριος 2008 ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ ΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ Ε Ν Ο Ν Έντυπο πνευµατικής εσωτερικής καταγραφής Το Μυστήριο του Γάµου. Του Αρχ. Καλλίστρατου Λυράκη Ο σύζυγος ο πιστός, κοντά στην

Διαβάστε περισσότερα

Η Βυζαντινή εκκλησία του Αϊ Γιώργη στους Αποστόλους Πεδ/δος

Η Βυζαντινή εκκλησία του Αϊ Γιώργη στους Αποστόλους Πεδ/δος Η Βυζαντινή εκκλησία του Αϊ Γιώργη στους Αποστόλους Πεδ/δος Τι μυστικά να κρύβει άραγε μέσα στην ιστορία του το μικρό αυτό πέτρινο εκκλησάκι του Αϊ Γιώργη; Χωμένο μέσα στα σπίτια και κάτω από την προστασία

Διαβάστε περισσότερα