ΒΛΑΠΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΛΟΓΩ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Transcript

1 ΒΛΑΠΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΛΟΓΩ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Δράσεις στα κύτταρα Μεταλλαξιογόνος: βλάβη DNA = νέκρωση κυττάρου, νεοπλασία ή τερατογέννεση Ασφυξιογόνος: αναστολή αναπνευστικού ενζύμου (CO δεσμεύει Hb, κυάνιο δεσμεύει οξειδάση κυττοχρώματος) Αναστολή παραγωγής ενέργειας: αποσύζευξη οξειδωτικης φωσφορυλίωσης (νιτροφαινολες) Οξειδωτική δράση: σχηματισμός ελεύθερων ριζών = οξειδωτικό στρες Δράση στη κυτταρική μεμβράνη: αύξηση διαβατότητας

2 Δράσεις στα κύτταρα Διαταραχή κυτταρικής λειτουργίας: επίδραση σε ενδοκυττάρια ένζυμα (π.χ. νεφροτοξικά) Αλλεργική αντίδραση Πολλαπλή ερεθιστική δράση: πολλοί παραγοντες ταυτόχρονα

3 Είσοδος στον οργανισμό Αναπνευστικό: αέρια, ατμοί, υδροδιαλυτές ουσίες, σωματίδια Δέρμα: λιποδιαλυτές ουσίες και σε λύση συνεχείας διάφορες Πεπτικό: μόνο όταν παραβιάζονται κανόνες υγιεινής (πλύσιμο χεριών, κάπνισμα κατά την εργασία, κατανάλωση τροφής) Επιπεφυκότας: ατμοί, σωματίδια, αέρια, γρήγορη απορρόφηση

4 Αποβολή τοξικής ουσίας Νεφροί Πνεύμονες Ήπαρ Χρόνος ημίσειας ζωής = χρόνος για να μειωθεί στο μισό η συγκέντρωση στο πλάσμα. Προσοχή εξαρτάται από τη διασπορά της ουσίας στους ιστούς. Τοξικότητα = LD50 η δόση που απαιτείται για να προκληθεί θάνατος σε 50% NOAEL = ελάχιστα επίπεδα πάνω από τα οποία μπορεί να προκληθεί βλάβη ΠΡΟΣΟΧΗ: ουσία με μικρό LD50 μπορεί να έχει μεγάλο NOAEL. Υπάρχει και αθροιστική δράση σε χρόνια έκθεση

5 αλουμίνιο Εισπνοή σκόνης και οξειδίων αλουμινίου Ξηρότητα αναπνευστικού και ερεθισμό Χρονίως πνευμονική ίνωση άνοια?

6 αρσενικό Σε ορυκτά και κράματα Βυρσοδεψία, φυτοφάρμακα, χρώματα, συντηρητικά, παραγωγή υάλου Εισπνοή ατμών και κατάποση Ναυτία, έμετος, διάρροια, κοιλιακά άλγη, σπασμοί, απώλεια συνείδησης. χρόνια έκθεση: αναιμία, περιφερική νευρίτιδα, νεφρο-ηπατο-καρδιοτοξικό, καρκινογένεση

7 αντιμόνιο Βιομηχανία ηλεκτρονικών Χρόνια έκθεση: ανορεξία, κεφαλαλγία, αρρυθμία, καρκίνο πνεύμονα

8 βηρύλλιο Βιομηχανία ηλεκτρονικών, αεροναυπηγική Χρόνια έκθεση: λεμφαδενική διόγκωση, ηπατοσπληνικό, πνευμονική ίνωση, πνευμονική υπέρταση

9 κάδμιο Επιμετάλλωση, πλαστικά, κεραμικά, χρωματα, μπαταρίες. Απασβέστωση οστών, πνευμονικό εμφύσημα, καρκίνο πνεύμονα

10 μαγγάνιο Χαλυβουργία Μπαταρίες Χρώματα φυτοφάρμακα Κεφαλαγία, ψύχωση, πάρκινσον.

11 νικέλιο Ανοξείδωτα Δερματίτιδα επαφής Άσθμα Διάμεση πνευμονία Πυρετό από μέταλλο Καρκίνο ρινός

12 χρώμιο Ανοξείδωτα, χρώματα, τσιμέντα Ερεθισμό ανώτερου αναπνευστικού, διάτρηση διαφράγματος ρινός, εξελκώσεις δέρματος, καρκίνος πνεύμονα

13 υδράργυρος Όργανα ελέγχου, αμαλγάματα, ως καταλύτης στη βιομηχανία πολυουρεθάνης Είσοδος με εισπνοή ή επαφή δέρμα Οξεία έκθεση: βήχας, δύσπνοια, χημική πνευμονία, οξεία νεφρική ανεπάρκεια Χρονία έκθεση: βλάβη ΚΝΣ = διαταραχή μνήμης, τρόμος, αταξία, συναισθηματική αστάθεια, παραισθήσεις, νεφρική ανεπάρκεια,.

14 μόλυβδος Μπαταρίες, κράματα. Χρόνια συσσώρευση: αναιμία, νεφρική βλάβη, περιφερική νευρίτιδα, απάθεια, αυπνία, κόπωση, μείωση libido, ψύχωση.

15 πυρίτιο Άμμος (αμμοβολή, υαλουργία, ορυχεία, κεραμουργεία, λατομεία, πλακατζήδες). Πνευμονοκονίαση = ίνωση Ρευματοειδής αρθρίτις, λύκος, σκληροδερμία Καρκίνος πνεύμονα

16 αμίαντος Βιομηχανία οικοδομικών (ελενιτ) προσβάλλονται εργαζόμενοι στη βιομηχανία, στις οικοδομές, στις κατεδαφίσεις, σε χώρο που έχει αμίαντο Μεσοθηλίωμα = ο χειρότερος καρκίνος πνεύμονα = θάνατος.

17 παραφίνες Προιόντα βενζίνης Περιφερική παράλυση, καταστολή ΚΝΣ

18 αλκένια Βιομηχανία πλαστικών Περιφερική παράλυση, καταστολή ΚΝΣ λευχαιμία, λεμφοσάρκωμα Εμβρυοτοξικότητα

19 Χλωριωμένοι αλογονωμένοι υδρογονάθρακες Αναισθητική δράση, απώλεια πρόσφατης μνήμης, ηπατική και νεφρική βλάβη, καρκινογόνο.

20 Αρωματικοί υδρογονάθρακες Διυλιστήρια, πλαστικά Μυελική απλασία (αναιμία, θρομβοπενία, λευκοπενία)

21 αλκοόλες Μεθυλική (ποτά μπόμπες) = βλάβη οπτικού νεύρου Βιομηχανία πλαστικών = ερεθισμό αναπνευστικού, δέρματος, μείωση ακοής και διαταραχή ισορροπίας λόγω βλαβης 8 ης συζυγίας. Καταστολή ΚΝΣ

22 κετόνες Ερεθισμό αναπνευστικού Καταστολή ΚΝΣ

23 αιθέρες Καταστολή ΚΝΣ Καρκίνος (διοξίνες) Βλάβη όρχεων, μυελού

24 Οργανοφωσφορικοί εστέρες Γεωργικά φάρμακα (παραθείο) Αγρότες Αναστολή χολινεστεράσης άρα αύξηση ακετυλοχολίνης στην κινητική πλάκα Διάρροια, έμετοι, σιελόρροια, μύση, βραδυκαρδία, βρογχόσπασμος, περιφερική παράλυση, καταστολή ΚΝΣ. Χρόνια = εκφύλιση ΚΝΣ

25 Καρβαμιδικοί εστέρες Εντομοκτόνα Όπως οι οργανοφωσφορικοί

26 πυρεθρίνες Αντικουνουπικά Εισπνοή και από δέρμα Νευροτοξικά Κεφαλαλγία, ναυτία, αταξία, τρόμος, σπασμοί, κρίση άσθματος

27 Ζιζανιοκτόνο (παρακουάτ) Αγρότες Ερεθισμό αναπνευστικού Πνευμονική ίνωση