ΟΔΗΓΙΕΣ. ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΕΣΠΑ (1 ο ΜΕΡΟΣ)

Transcript

1 Γ ΕΝ ΙΚΗ ΓΡ ΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΕΣ ΠΑ ΕΘΝΙΚΗ ΑΡΧΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΕΣΠΑ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ, ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Αθήνα, Αριθ.Πρωτ ΕΥΣΣΑΑΠ 1422 Ταχ. Δ/νση: Πληροφορίες: ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ 3 (5 ος όροφος) ΣΥΝΤΑΓΜΑ, ΑΘΗΝΑ ΕΥΣΣΑΑΠ: Λ. Καντσός, leonardos@mnec.gr Σ. Ζησοπούλου, s.zisopoulou@mnec.gr Κ. Μητσούλα, p.mitsoula@mnec.gr Γ. Δημητρέλος, dimitrelos@mnec.gr Μ-Χ. Μακρανδρέου, mmakrandreou@mou.gr Ι. Κονδύλη, mou. gr ΕΥΣΕΚΤ: Μ. Θεoδωροπούλου, miratheo@mou.gr ΠΡΟΣ : ΟΠΩΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΕΣΠΑ (1 ο ΜΕΡΟΣ) ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗΣ ΔΕΣΜΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ, ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΝΟΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΤΟΥ ΕΣΠΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΠΛΕΓΜΑΤΟΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΩΝ ΕΠ/ΠΕΠ ΚΑΙ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ SFC Παραδείγματα επιλογής δεικτών στο πλαισιο λογικής της παρέμβασης Ανάλυση των Κοινών δεικτών (common indicators) ανά Ταμείο Η ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΡΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΕΠ/ΠΕΠ ΑΡΧΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΑΙΡΕΣΙΜΟΤΗΤΑΣ 7 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ (ΠΑΡ. IV ΚΑΝ. ΕΚ 1303/ EX ANTE CONDITIONALITIES)...37 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι. Κωδικοποίηση Επενδυτικών Προτεραιοτήτων...38 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ. Κατηγορίες Παρέμβασης σύμφωνα με τον Εκτελεστικούς Κανονισμούς (ΕΕ) αριθ. 215/2014 & 184/2014 της Επιτροπής...41 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ. Σχέδιο Δράσης γενικής εκ των προτέρων αιρεσιμότητας 7- Στατιστικά συστήματα και δείκτες αποτελεσμάτων

3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι κατευθύνσεις που ακολουθούν έχουν ως στόχο να υποστηρίξουν τις Υπηρεσίες που καταρτίζουν τα Επιχειρησιακά Προγράμματα της περιόδου (Ομάδες Σχεδιασμού Προγράμματος και ΕΥΔ), στο πλαίσιο του Εταιρικού Συμφώνου για το Πλαίσιο Ανάπτυξης, σε θέματα ποσοτικών στόχων και δεικτών που αυτά θα περιλαμβάνουν, συμβάλλοντας στη σταδιακή ανάπτυξη ενός Ενιαίου Συστήματος δεικτών ΕΣΠΑ Αφορούν στα ΕΠ/ΠΕΠ με συγχρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ, το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Τα ζητήματα των ΕΓΤΑΑ και ΕΤΘΑ δεν αποτελούν στοιχεία των κατευθύνσεων στο παρόν στάδιο. Εστιάζουν στην επιλογή δεικτών στο πλαίσιο λογικής παρέμβασης (intervention logic) που έχει ήδη διαμορφωθεί και επιλογής των κατάλληλων κοινών δεικτών (common indicators). Οι οδηγίες αυτές συμπληρώνουν το αρχικό πλέγμα οδηγιών της Εθνικής Αρχής Συντονισμού του ΕΣΠΑ της 3ης εγκυκλίου για το σχεδιασμό των ΕΠ/ΠΕΠ και είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα www. espa. gr και στο Δίαυλο. Σημειώνεται ότι προ της φάσης επίσημης υποβολής των Ε.Π. στην Ε. Επιτροπή μέσω της SFC2014 (έως τις ) θα ακολουθήσουν συμπληρωματικές τεχνικές οδηγίες για την κατάρτιση των δεικτών, και ειδικότερα αναφορικά με την κοινή προσέγγιση σε δείκτες αποτελέσματος (result indicators), τους ειδικούς ανά πρόγραμμα δείκτες (programme-specific indicators) και τους δείκτες του πλαισίου επίδοσης (performance framework). Οι αρμόδιες μονάδες της ΕΥΣΣΑΑΠ και ΕΥΣΕΚΤ θα είναι στη διάθεση όλων για κάθε περαιτέρω διευκρίνιση και συνεργασία. 2. ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗΣ ΔΕΣΜΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ Η προσέγγιση των Κανονισμών της Πολιτικής Συνοχής για την περίοδο χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη εστίαση στα αποτελέσματα ( result oriented approach ): με απαίτηση σαφούς αποτύπωσης της λογικής της παρέμβασης κάθε Επιχειρησιακού Προγράμματος και της στοχοθέτησής του, ειδικά των αναμενόμενων αποτελεσμάτων, αναγνώρισης της επιρροής παραγόντων εκτός των παρεμβάσεων του κάθε Επιχειρησιακού Προγράμματος στην επίτευξη των αποτελεσμάτων, ορισμό εκ των προτέρων αιρεσιμοτήτων και θέσπιση ενδιάμεσων οροσήμων και στόχων για το τέλος της περιόδου με πλαίσιο επίδοσης. Η προσέγγιση αυτή, περιλαμβάνει σαφέστερη διάκριση 2 των λειτουργιών: της παρακολούθησης (monitoring), και ειδικότερα με τη συστηματική παραγωγή ποσοτικών δεδομένων της υλοποίησης, τη λειτουργία των Επιτροπών Παρακολούθησης των Προγραμμάτων, την εκπόνηση των εκθέσεων υλοποίησης, την παρακολούθηση των δαπανών και των εκροών, την εξέλιξη της προόδου των δεικτών αποτελέσματος κλπ, και της αξιολόγησης (evaluation), με υποχρεωτική κατάρτιση σχεδίων αξιολόγησης και παρακολούθησης των αποτελεσμάτων των αξιολογήσεων (follow-up), με μεγαλύτερη έμφαση στην αξιολόγηση επιπτώσεων (impact evaluation) με σκοπό τη διάκριση των καθαρών αποτελεσμάτων μίας συγχρηματοδοτούμενης παρέμβασης από άλλους παράγοντες και την καλύτερη κατανόηση της λειτουργίας των προγραμμάτων. Τα ζητήματα δεικτών παρουσιάζουν ιδιαίτερη πολυπλοκότητα και απαιτήσεις, οι οποίες αντανακλώνται με πολλαπλές αναφορές στους νέους Κανονισμούς και σε πρόσθετα έγγραφα τεχνικών οδηγιών (fiches, guidance documents) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (εφεξής Επιτροπή), εκτελεστικές ή κατ εξουσιοδότηση διατάξεις που έχουν άμεση ή έμμεση συνάφεια με τους δείκτες (βλ. αναλυτικό κατάλογο κατωτέρω). Οι κυριότερες από αυτές τις ρυθμίσεις είναι οι εξής: 1 http :// eur - lex. europa. eu / JOHtml. do? uri= OJ %3 AL %3 A 2013%3 A 347%3 ASOM %3 AEL %3 AHTML (Επίσημη Εφημερίδα των ΕΚ). 2 DG REGIO, Guidance Document on Monitoring and Evaluation. Concepts and Recommendations και Result indicator Pilot Report, και An agenda for a reformed cohesion policy, F. Barca

4 Εισάγονται δύο προβλέψεις αναστολής πληρωμών που σχετίζονται άμεσα με το σύστημα δεικτών (στο πλαίσιο του άρθρου 142 Καν. ΕΕ 1303/2013) : α. όταν εντοπισθούν σοβαρές ανεπάρκειες στην ποιότητα και αξιοπιστία του συστήματος παρακολούθησης ή των δεδομένων για κοινούς και ειδικούς δείκτες, β. όταν προκύψουν ενδείξεις ότι δεν επιτυγχάνονται οι στόχοι των δεικτών του πλαισίου επίδοσης των αξόνων προτεραιότητας (υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις). Εισάγεται η γενική εκ των προτέρων αιρεσιμότητα Στατιστικά συστήματα και δείκτες αποτελεσμάτων, σύμφωνα με την οποία απαιτείται να εφαρμόζονται ρυθμίσεις για την έγκαιρη συλλογή και συγκέντρωση των στατιστικών δεδομένων (με προσδιορισμό των πόρων και των μηχανισμών που θα διασφαλίζουν στατιστική επικύρωση, ρυθμίσεις για τη δημοσίευση και τη δημόσια διάθεση των συγκεντρωθέντων στοιχείων, αποτελεσματικό σύστημα δεικτών εκροών και αποτελέσματος), που να συνδέεται με την επιλογή δράσεων που συμβάλλουν στα επιθυμητά αποτελέσματα, η παρακολούθηση της προόδου και η εκπόνηση αξιολόγησης επιπτώσεων (impact evaluation). Η προϋπόθεση αυτή έχει οριζόντια εφαρμογή (applicability) σε όλα τα Προγράμματα και πρακτικά είτε θα πρέπει να εκπληρώνεται κατά την επίσημη υποβολή τους στην Ε.Ε. είτε να διαμορφωθεί σχέδιο δράσης για την εκπλήρωσή της το αργότερο μέχρι 31/12/2016. Εισάγεται πλαίσιο επίδοσης ανά Πρόγραμμα, με το οποίο προσδιορίζονται ορόσημα (milestones) επίτευξης των στόχων των δεικτών στο μέσο της προγραμματικής περιόδου (2018) και συγκεκριμένοι στόχοι για το τέλος της προγραμματικής περιόδου (2023), προβλέπεται η κατανομή αποθεματικού επίδοσης σε προτεραιότητες που επιτυγχάνουν τους στόχους ενώ προβλέπεται πιθανή αναστολή πληρωμών-δημοσιονομικές διορθώσεις σε περιπτώσεις μη επίτευξής τους. Για τις παρεμβάσεις με συγχρηματοδότηση από το ΕΚΤ εισάγεται η υποχρέωση ηλεκτρονικής αποθήκευσης και παρακολούθησης δεδομένων σε επίπεδο συμμετοχής μεμονωμένων ωφελούμενων (microdata), παρακολούθησης των συμμετεχόντων και μετά το πέρας των παρεμβάσεων (follow-up), συλλογής δεδομένων για την τροφοδότηση της διεξαγωγής αξιολόγησης επιπτώσεων (π.χ. δεδομένα από μη ωφελούμενους). Για το ΕΓΤΑΑ προβλέπεται η λειτουργία ενός συστήματος παρακολούθησης και αξιολόγησης από κοινού από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής με σκοπό την επίδειξη της προόδου και την εκτίμηση της επίπτωσης και της αποδοτικότητας της υλοποίησης της πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης. Ειδικά για τα έγγραφα των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων ΕΤΠΑ/ΕΚΤ/Ταμείο Συνοχής, τα σχετικά πρότυπα δομής και περιεχομένου της Επιτροπής (OP Template Στόχου Επενδύσεις στην Ανάπτυξη και την Απασχόληση, Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας) προβλέπουν πλέον σαφή, αναλυτική και πλήρως τυποποιημένη ηλεκτρονική αποτύπωση όλων των δεικτών κάθε άξονα προτεραιότητας καθώς και του πλαισίου επίδοσης, παρέχοντας 9 διαφορετικά πρότυπα πινάκων. Οι σχετικές με τους δείκτες και την παρακολούθηση διατάξεις των Κανονισμών, είναι οι εξής: Προοίμιο (22), (87) Άρθρο 20 Άρθρο 21 Άρθρο 22 Άρθρο 27, παράγραφος 4 Άρθρο 29, παράγραφος 1 Άρθρο 37, παράγραφος 2, σημείο στ) Άρθρο 46, παράγραφος 2, σημείο ι) Άρθρο 49, παράγραφος 1 Άρθρο 50, παράγραφοι 2 & 4 Άρθρο 54, παράγραφος 2 Άρθρο 55, παράγραφος 3, σημεία ε), στ), ζ) & ια) Άρθρο 72, σημείο δ) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 Αποθεματικό επίδοσης Επανεξέταση επιδόσεων Εφαρμογή του πλαισίου επιδόσεων Περιεχόμενο των προγραμμάτων Διαδικασία έγκρισης προγραμμάτων Μέσα χρηματοοικονομικής τεχνικής Έκθεση για την υλοποίηση των μέσων χρηματοοικονομικής τεχνικής Καθήκοντα της επιτροπής παρακολούθησης Εκθέσεις υλοποίησης Γενικές διατάξεις (ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ Αξιολόγηση) Εκ των προτέρων αξιολόγηση Γενικές αρχές των συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου - 3 -

5 Άρθρο 96 Περιεχόμενο, έγκριση και τροποποίηση των επιχειρησιακών προγραμμάτων βάσει του στόχου Επενδύσεις στην ανάπτυξη και την απασχόληση παράγραφος 2.β), σημείο ii), iv) & v) παράγραφος 2.γ), ii) & iv) Άρθρο 102, παράγραφος 1.α), σημείο iv) Απόφαση για μεγάλο έργο Άρθρο 106, σημείο 3 Περιεχόμενο των κοινών σχεδίων δράσης Άρθρο 125 Καθήκοντα της διαχειριστικής αρχής Άρθρο 142, παράγραφος 1, σημεία ε)- στ) Αναστολή πληρωμών ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ, σημείο 2 Μέθοδος καθορισμού του πλαισίου επιδόσεων ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ XI Εκ των προτέρων αιρεσιμότητες ΤΜΗΜΑ ΙΙ: Γενικές εκ των προτέρων αιρεσιμότητες 7. Στατιστικά συστήματα και δείκτες αποτελεσμάτων * Τα άρθρα 1-88 αφορούν σε όλα τα ΕΔΕΤ, τα άρθρα σε ΕΤΠΑ/ΕΚΤ/ΤΣ και τα άρθρα σε ΕΤΠΑ/ΕΚΤ/ΕΤΘΑ/ΤΣ. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 1301/2013 ΕΤΠΑ /Στόχος «Επενδύσεις στην ανάπτυξη και την απασχόληση Προοίμιο (18) Άρθρο 6 Δείκτες για τον στόχο "Επενδύσεις στην ανάπτυξη και την απασχόληση" Κοινοί δείκτες εκροών για το ΕΤΠΑ στο πλαίσιο του Στόχου "Επενδύσεις στην ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ανάπτυξη και την απασχόληση" Προοίμιο (14) Άρθρο 5 Άρθρο 7 Άρθρο 19, παράγραφοι 3, 4 & 6 Παράρτημα Ι Παράρτημα ΙΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 1304/ ΕΚΤ Δείκτες Προαγωγή της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών Παρακολούθηση και αξιολόγηση Κοινοί δείκτες εκροών και αποτελεσμάτων για επενδύσεις του ΕΚΤ Δείκτες αποτελεσμάτων για την πρωτοβουλία για την απασχόληση των νέων (ΠΑΝ) Προοίμιο (13), (14) Άρθρο 5 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 1300/ Ταμείο Συνοχής Δείκτες Κοινοί δείκτες εκροών για το Ταμείο Συνοχής ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 1299/2013 ΕΤΠΑ/Στόχος «Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία» Προοίμιο (2), (26), (27), (40) Άρθρο 8, παράγραφος 2. β) ii), iv), v) και παράγραφος 2.γ) ii), iv) Περιεχόμενο, έγκριση και τροποποίηση των προγραμμάτων συνεργασίας Άρθρο 14, παράγραφος α) & γ) Εκθέσεις εφαρμογής Άρθρο 16 Δείκτες για τον στόχο της ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας Άρθρο 26 Προϋποθέσεις εφαρμογής της συμμετοχής τρίτων χωρών ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Κοινοί δείκτες επιδόσεων για το Στόχο της Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας Προοίμιο (27) Άρθρο 110 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 1306/ Κοινή Γεωργική Πολιτική Παρακολούθηση και αξιολόγηση της ΚΓΠ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 1305/ Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) Προοίμιο (40), (51), (52), (55), (58), (64) Άρθρο 1, παράγραφος 1 Πεδίο εφαρμογής Άρθρο 8, παράγραφος 1, σημεία ζ), θ) & ιγ. ii) Περιεχόμενο των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης Άρθρο 52, παράγραφος 2, σημείο δ) και παράγραφος 3, σημεία β) & γ) Ευρωπαϊκό Δίκτυο Αγροτικής Ανάπτυξης Άρθρο 54, παράγραφος 3, σημείο v) Εθνικό Αγροτικό Δίκτυο ΤΙΤΛΟΣ VII Παρακολούθηση και αξιολόγηση, ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι Γενικές Διατάξεις Άρθρο 67 Σύστημα παρακολούθησης και αξιολόγησης Άρθρο 68 Στόχοι Άρθρο 69 Κοινοί δείκτες Άρθρο 70 Ηλεκτρονικό σύστημα πληροφοριών Άρθρο 71 Παροχή πληροφοριών - 4 -

6 Άρθρο 72, σημείο 2 Διαδικασίες παρακολούθησης Άρθρο 74, σημείο β) Αρμοδιότητες της επιτροπής παρακολούθησης Άρθρο 75 Ετήσια έκθεση υλοποίησης ΤΙΤΛΟΣ VII Παρακολούθηση και αξιολόγηση, ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ Αξιολόγηση Άρθρο 76 Γενικές διατάξεις Άρθρο 77 Εκ των προτέρων αξιολόγηση Άρθρο 78 Εκ των υστέρων αξιολόγηση Άρθρο 86 Σύνθεση αξιολογήσεων ΣΧΕΔΙΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΘΑΛΑΣΣΑΣ & ΑΛΙΕΙΑΣ (ΕΤΘΑ) Προοίμιο Άρθρο 20, παράγραφος 1 (γ) i) και ii), 1 (θ), 1 λ (ii0 1 ν ii), Περιεχόμενο του επιχειρησιακού προγράμματος Άρθρο 24, παράγραφος 2 (β) Κανόνες για τις διαδικασίες και τα χρονοδιαγράμματα Άρθρο 82 Επιλέξιμες δράσεις Άρθρο 108 Σύστημα παρακολούθησης και αξιολόγησης Άρθρο 109 Στόχοι Άρθρο 110 Κοινοί δείκτες Άρθρο 113, παράγραφος 2 Διαδικασίες παρακολούθησης Άρθρο 114, παράγραφος (β) Αρμοδιότητες Επιτροπής Παρακολούθησης Άρθρο 115, παράγραφος (β) Ετήσια Έκθεση υλοποίησης Άρθρο 116 Γενικές διατάξεις (ΜΕΡΟΣ 4 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ) Τα κυριότερα σχετικά έγγραφα οδηγιών είναι τα εξής: Result indicators Report on pilot tests in 23 regions/ops across 15 MS of the EU http :// ec. europa. eu / regional_ policy / information / evaluations / guidance _ en. cfm #1 The programming period Monitoring and evaluation of European Cohesion Policy. ERDF,ESF,CF. Guidance document on ex-ante evaluation January 2014 http :// ec. europa. eu / regional_ policy / information / evaluations / guidance _ en. cfm #1 Έγγραφο οδηγιών για την παρακολούθηση και αξιολόγηση στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (Programming Period Monitoring and evaluation of European cohesion policy. European Social Fund. Draft Guidance document) Programming period Monitoring and Evaluation of European Cohesion Policy. European Social Fund. Guidance Document Annex D-Practical Guidance on Data Collection and validation Σχέδιο Τεχνικού Εγγράφου της Ε.Ε. για τους πιθανούς δείκτες ενός προγράμματος του ΕΚΤ ( POSSIBLE ESF PROGRAMME SPECIFIC INDICATORS.DRAFT TECHNICAL DOCUMENT ). %20paper_possible_ESF_programme_indicators.doc. Background Paper. ESF Performance target setting and adjusting in social inclusion (May 2013). Setting and Adjusting targets for ESF Operational Programmes. Backround Paper (ECORYS 2013). Μεθοδολογικό έγγραφο «Design and Commissioning Counterfactual Impact Evaluations Practical Guidance for ESF Managing Authorities (ΓΔ Απασχόλησης Επιτροπής) http :// ec. europa. eu / social/ BlobServlet? docid =10805& langid = en. Guidance fiche-performance framework review and reserve in version 6. 4 March Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 215/2014 (προσδιορισμός ορόσημων και ποσοτικών στόχων για το πλαίσιο επίδοσης). The Programming Period GUIDANCE DOCUMENT ON MONITORING AND EVALUATION EUROPEAN REGIONAL DEVELOPMENT FUND AND COHESION FUND Concepts and Recommendations March 2014,

7 Guidance on European Structural and Investment Funds (Draft Guidance Fiche for Desk Officers) GUIDANCE FICHE INTERVENTION LOGIC, VERSION 1, 06/05/2013, on%20logic.pdf. Τα σχετικά με την παρακολούθηση και αξιολόγηση έγγραφα αναφοράς είναι διαθέσιμα στο ΔΙΑΥΛΟ καθώς και σε τελική μορφή στην ιστοσελίδα και www. esfhellas. gr, στον ειδικό χώρο που έχει δημιουργηθεί για την προγραμματική περίοδο Στην ιστοσελίδα της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης http :// ec. europa. eu / agriculture / cap - post -2013/ monitoring - evaluation / index _ en. htm αναρτώνται επίσημα κείμενα και κείμενα εργασίας που αφορούν στην παρακολούθηση και αξιολόγηση της ΚΓΠ. Τα ακόλουθα έγγραφα εργασίας περιλαμβάνουν λεπτομέρειες για την παρακολούθηση και αξιολόγηση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής, τα οποία έχουν καταρτισθεί σε συνεργασία με τα Κράτη Μέλη. Δείκτες επιπτώσεων http :// ec. europa. eu / agriculture / cap - post -2013/ monitoring - evaluation / documents / impact - indicators _ en. pdf Προτεινόμενος κατάλογος κοινών δεικτών πλαισίου http :// ec. europa. eu / agriculture / cap - post -2013/ monitoring - evaluation / documents / proposed - list - common - context - indicators _ en. pdf Ο τελικός κατάλογος των δεικτών πλαισίου, επιπτώσεων, αποτελεσμάτων και εκροών και των δεικτών με ποσοτικούς στόχους για τα Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης θα περιληφθούν σε εκτελεστικές πράξεις. Επιπλέον, έχει αναρτηθεί ο οδηγός «GETTING THE MOST FROM YOUR RDP: GUIDELINES FOR THE EX ANTE EVALUATION OF RDPS», Σχέδιο Αύγουστος 2012, http :// ec. europa. eu / agriculture / evaluation / guidelines / ex - ante - draft _ en. pdf 3. ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Για την περίοδο προγραμματισμού το θεωρητικό πλαίσιο που διέπει το σχεδιασμό, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της Πολιτικής Συνοχής έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά ως προς τη λογική της παρέμβασης και βασίζεται στους ακόλουθους ορισμούς: Ως αποτέλεσμα 3 (result) νοείται μια συγκεκριμένη διάσταση της ευημερίας του πληθυσμού, η οποία μπορεί να κινητοποιήσει τον προγραμματισμό και την υλοποίηση δράσεων που σχετίζονται με την εφαρμογή συγκεκριμένων πολιτικών και αναμένεται να διαμορφωθεί από την υλοποίηση αυτών των δράσεων. Αφορά δηλαδή στο τι επιδιώκει να αλλάξει/επιτύχει κάθε άξονας προτεραιότητας και επενδυτική προτεραιότητα σε κάθε κατηγορία περιφέρειας ή ομάδα-στόχο (π.χ. βελτίωση της προσβασιμότητας μίας περιφέρειας, αύξηση του αριθμού των νέων επιχειρήσεων από νέους κάτω των 25 κλπ). Το αποτέλεσμα αυτό μπορεί να ποσοτικοποιείται με δείκτες αποτελέσματος. Ο δείκτης αποτελέσματος είναι μία μεταβλητή που εκφράζει την αλλαγή σε μια περιοχή ή τομέα, που προκαλείται ως αποτέλεσμα της επιλεχθείσας πολιτικής αλλά και άλλων παραγόντων. Οι δείκτες αποτελέσματος αντιστοιχούν στους ειδικούς στόχους που επιδιώκονται στο πλαίσιο του Άξονα Προτεραιότητας του Προγράμματος. Η διαδικασία της παρακολούθησης από τη Διαχειριστική Αρχή (monitoring) περιλαμβάνει και την ετήσια αποτύπωση των αλλαγών των τιμών στους δείκτες αποτελέσματος (policy monitoring), με στοιχεία που συχνά προέρχονται από εθνικά/περιφερειακά στατιστικά δεδομένα ή συγκεκριμένες έρευνες. Η απαίτηση συστηματικής παρακολούθησης της προόδου των δεικτών αποτελέσματος στην περίοδο στοχεύει στην υποστήριξη της 3 The programming period Monitoring and evaluation of European Cohesion Policy. ERDF,ESF,CF. Guidance document on ex-ante evaluation January

8 δημόσιας συζήτησης για την πολιτική των προγραμμάτων (policy debate) και δεν συνδέεται με κυρώσεις. H έννοια της επίπτωσης (impact) διαφοροποιείται σε σχέση με την προηγούμενη προσέγγιση της Ε.Ε. και πλέον αφορά στην αλλαγή του αποτελέσματος (result) που μπορεί με αξιόπιστο τρόπο να αποδοθεί σε μία παρέμβαση. Αναγνωρίζεται καλύτερα δηλαδή ότι η αλλαγή σε ένα δείκτη αποτελέσματος μπορεί να οφείλεται τόσο στη συνεισφορά μίας παρέμβασης όσο και στη συνεισφορά άλλων παραγόντων. Η προσπάθεια διάκρισης των καθαρών επιδράσεων μίας συγχρηματοδοτούμενης παρέμβασης από τη συνεισφορά άλλων παραγόντων, και η καλύτερη κατανόηση της λειτουργίας ενός προγράμματος, είναι εργασία που γίνεται στο πλαίσιο της αξιολόγησης. Οι εκροές (outputs) είναι τα άμεσα προϊόντα των δράσεων των προγραμμάτων και συνεισφέρουν στην επίτευξη των αποτελεσμάτων. Οι δείκτες εκροών (output indicators) είναι αυτοί που αποτιμούν το προϊόν που ευθέως παράγεται από μια πράξη και σχετίζεται άμεσα με τις δράσεις που χρηματοδοτούνται (π.χ. χλμ. οδικού δικτύου, επιχειρήσεις που ενισχύονται). Οι κοινοί δείκτες (common indicators) ΕΤΠΑ και Τ.Σ. είναι δείκτες εκροών (και αποτελέσματος για το ΕΚΤ, αποτελέσματος και επιπτώσεων για το ΕΓΤΑΑ/ΕΤΘΑ) που αφορούν στις δράσεις που υλοποιούνται συχνότερα στο πλαίσιο των ΕΔΕΤ (Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία). Ορίζονται συγκεκριμένοι δείκτες για κάθε ΕΔΕΤ. Η χρήση τους στο πλαίσιο των συγχρηματοδοτούμενων Προγραμμάτων αποσκοπεί στη δημιουργία σωρευτικών δεδομένων στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να αποτυπωθεί το είδος των δράσεων και των προτεραιοτήτων που χρηματοδοτούνται μέσω των ΕΔΕΤ. Η διαμόρφωση σαφούς λογικής παρέμβασης-intervention logic (Διάγραμμα 1) κατά το σχεδιασμό των Προγραμμάτων στοχεύει στην ενίσχυση της αποδοτικότητας των Ταμείων και στην έμφαση στα αποτελέσματα, με τη δημιουργία λογικών συνδέσεων ανάμεσα στις αναπτυξιακές ανάγκες και στην επιλογή των στόχων και αποτελεσμάτων. Η νέα αυτή προσέγγιση απεικονίζει την αλληλεπίδραση των διαφορετικών πολιτικών και των αποτελεσμάτων στο πλαίσιο των Προγραμμάτων, δεδομένου ότι η σχέση αυτή δεν είναι γραμμική και επηρεάζεται και από άλλους παράγοντες. Έτσι, τα αποτελέσματα προσδιορίζονται μέσω κατάλληλων δεικτών αποτελέσματος που έχουν συγκεκριμένη τιμή βάσης και μπορούν να είναι βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα, ανάλογα με τη στρατηγική και το περιεχόμενο του Άξονα Προτεραιότητας. Διάγραμμα 1. Εκροές, αποτελέσματα και επιπτώσεις στο σχεδιασμό, παρακολούθηση και αξιολόγηση Σχεδιασμός Στρατηγική Παρακολούθηση και Αξιολόγηση ΑΝΑΓΚΕΣ Ειδικοί Στόχοι Επιδιωκόμενο Αποτέλεσμα [και δείκτες αποτελέσματος] Πραγματικό Αποτέλεσμα [αλλαγές στις τιμές των δεικτών αποτελέσματος] Άλλοι Παράγοντες Πολιτική Προσδιορισμέν ες Εισροές (ορισμός ποσών ανά κατηγορία δαπανών) Πραγματικές Εισροές (ετήσια αναφορά δαπανών ανά κατηγορία δαπανών) Συνεισφορά (Επίπτωση) Στοχευμένες Εκροές (συμπεριλαμβανομέν ων κοινών δεικτών) Πραγματικές Εκροές (συμπεριλαμβανομέν ων κοινών δεικτών) ΠΗΓΗ: The programming period Monitoring and evaluation of European Cohesion Policy. ERDF,ESF,CF. Guidance document on ex-ante evaluation January

9 Κατά την περίοδο , σύμφωνα με τη λογική που ακολουθείτο στην κατάρτιση των Προγραμμάτων, δεν ήταν δυνατό να συσχετιστούν οι εισροές με τις επιπτώσεις τους, δε λαμβάνονταν υπόψη η συμμετοχή των διαφορετικών παραγόντων στη δημιουργία των αποτελεσμάτων και δε μπορούσε εύκολα να γίνει η διάκριση μεταξύ της μακροπρόθεσμης επίπτωσης και του βραχυπρόθεσμου αποτελέσματος. Στη νέα προγραμματική περίοδο προσδιορίζεται η λογική της παρέμβασης για κάθε Άξονα Προτεραιότητας σύμφωνα με τους ειδικούς στόχους, οι οποίοι προσδιορίζονται από την ανάλυση των αναπτυξιακών αναγκών και τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Σημαντικά στοιχεία της ενσωμάτωσης της λογικής της παρέμβασης στην κατάρτιση των Προγραμμάτων είναι: 1. Ο προσδιορισμός ποσοτικοποιημένων δεικτών αποτελέσματος που να είναι σαφείς και να συνδέονται με τη στρατηγική και τους στόχους του Προγράμματος και να αποτυπώνουν τις επιδιωκόμενες αλλαγές. Σημειώνεται ότι εκφράζουν τις αλλαγές που προκαλούνται μέσω των ΕΠ αλλά και άλλων παραγόντων. 2. Η άμεση σύνδεση των δεικτών αποτελέσματος με τους ειδικούς στόχους του Άξονα Προτεραιότητας. Τονίζεται ότι οι δείκτες αποτελέσματος δεν προσδιορίζονται εκ των προτέρων στους Κανονισμούς για το ΕΤΠΑ/Ταμ. Συνοχής. 3. Η άμεση συσχέτιση των ειδικών στόχων με τις δράσεις των Προγραμμάτων. 4. Η απευθείας σύνδεση των δεικτών εκροών με τις επενδυτικές προτεραιότητες και τις δράσεις των Προγραμμάτων έτσι ώστε να είναι απόλυτα σαφές ότι η υλοποίησή τους συνεισφέρει άμεσα στην επίτευξη των στόχων του κάθε δείκτη αποτελέσματος. 5. Τέλος, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν και ειδικοί δείκτες εκροών ανά πρόγραμμα για την ποσοτικοποίηση των Αξόνων του Προγράμματος, και όχι αποκλειστικά και μόνο κοινοί δείκτες, καθώς αυτό θα μπορούσε να αφήσει ένα ευρύ φάσμα δράσεων χωρίς σχετικούς δείκτες. Ειδικός στόχος, σύμφωνα με τον ορισμό του άρθρου 2 (34) Καν. ΕΚ 1303/2013, ορίζεται ο σκοπός στον οποίο συμβάλλει η επενδυτική προτεραιότητα ή προτεραιότητα της Ένωσης σε εθνικό ή περιφερειακό πλαίσιο, μέσω δράσεων ή μέτρων που λαμβάνονται στο πλαίσιο προτεραιότητας. Οι Ειδικοί Στόχοι (specific objectives): αποτελούν βασικό στοιχείο της λογικής της παρέμβασης κάθε άξονα προτεραιότητας, θα πρέπει να είναι περισσότερο εξειδικευμένοι από το επίπεδο της επενδυτικής προτεραιότητας, θα πρέπει να είναι διαφορετικοί για κάθε επενδυτική προτεραιότητα, και κάθε ειδικός στόχος να συνδέεται με μία επενδυτική προτεραιότητα, δε θα πρέπει να συμπίπτουν με τις δράσεις και τη διατύπωση των δεικτών, θα πρέπει να έχουν μία λογική σύνδεση με τους προτεινόμενους δείκτες και δράσεις, θα πρέπει να απορρέουν από την ανάλυση των αναγκών, προβλημάτων και δυνατοτήτων του άξονα. 4. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ Στην περίοδο προγραμματισμού τα θέματα δεικτών και παρακολούθησης αντιμετωπίσθηκαν: στο επίπεδο των εγγράφων προγραμματισμού των ΕΠ/ΠΕΠ (με πίνακες ποσοτικών στόχων και δεικτών ανά άξονα προτεραιότητας), στο επίπεδο των σχετικών αρμοδιοτήτων των υπηρεσιών και μονάδων (Ν.3614/2006 και ΚΥΑ Ειδικών Υπηρεσιών), στο επίπεδο των δεδομένων δεικτών που καταχωρούνται στο ΟΠΣ-ΕΡΓΟΡΑΜΑ για κάθε συγχρηματοδοτούμενη πράξη, - 8 -

10 στο επίπεδο του Συστήματος διαχείρισης και ελέγχου του ΕΣΠΑ σε ότι αφορά στις σχετικές διαδικασίες και αρμοδιότητες (π.χ. βλ. Εγχειρίδιο διαδικασιών διαχείρισης και ελέγχου συγχρηματοδοτούμενων πράξεων), στο επίπεδο της εκπόνησης ετήσιων εκθέσεων των ΕΠ και στο επίπεδο των εργασιών των αξιολογήσεων ΕΠ. Από την εμπειρία της τρέχουσας περιόδου (ιδιαίτερα από τα πορίσματα των on-going εκθέσεων αξιολόγησης ΕΠ/ΠΕΠ του 2012, των ετήσιων εκθέσεων παρακολούθησης, και κατά την εκπόνηση της Έκθεσης Στρατηγικής Παρακολούθησης του ΕΣΠΑ 2012) προκύπτουν σημαντικά διδάγματα που συνδέονται με τους δείκτες και το σύστημα παρακολούθησης αλλά και ελλείψεις στο επίπεδο της στρατηγικής παρακολούθησης, πληρότητας και αξιοπιστίας των τηρούμενων δεδομένων: Υπερβολικά μεγάλος αριθμός δεικτών στο ΟΠΣ ΕΡΓΟΡΑΜΑ (πλέον των 800 δεικτών), χωρίς την ανάλογη προστιθέμενη αξία για τη λειτουργία της παρακολούθησης και της αξιολόγησης των Προγραμμάτων. Μη επαρκής συμπλήρωση των δεικτών στα Τεχνικά Δελτία Πράξης (ΤΔΠ) και στα Δελτία Παρακολούθησης Πράξης (ΔΠΠ), συμπεριλαμβανομένων των κοινών δεικτών. Παρατηρήθηκαν αδυναμίες άθροισης (aggregation) σε εθνικό επίπεδο των 55 ποσοτικών στόχων του ΕΣΠΑ, ελλιπής σύνδεση με τα κατώτερα επίπεδα δεικτών (Άξονα, Πρόσκλησης, Πράξης). Αναντιστοιχία μεταξύ των δεικτών του προγράμματος και αυτών που εισάγονται στα ΤΔΠ και ΔΠΠ. Ως καλή πρακτική που αναπτύχθηκε στην τρέχουσα περίοδο προγραμματισμού αναφέρεται η λειτουργία helpdesk της ΕΥΣΣΑΑΠ/ΕΥΣΕΚΤ/ΕΥΔ ΟΠΣ για την υποστήριξη των ΕΥΔ σε θέματα δεικτών. Παράλληλα, με πρωτοβουλία της Επιτροπής, προωθήθηκαν δράσεις πιλοτικής εφαρμογής της νέας προσέγγισης με βάση τα αποτελέσματα (σε ΕΥΔ των κρατών μελών) στα υφιστάμενα ΕΠ. Η κάλυψη αδυναμιών και ελλείψεων του συστήματος παρακολούθησης αντιμετωπίσθηκε στο πλαίσιο των εργασιών της ex-ante και on-going αξιολόγησης των Προγραμμάτων. Ελλιπής αναφορά στην πρόοδο επίτευξης των ποσοτικών στόχων-δεικτών και αποτελεσμάτων σε επίπεδο Επιτροπών Παρακολούθησης και εστίαση μόνο στην χρηματοοικονομική παρακολούθηση. 5. ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ, ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΝΟΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΤΟΥ ΕΣΠΑ Για την ανταπόκριση στις απαιτήσεις των νέων Κανονισμών που συνδέονται με τους δείκτες της περιόδου προγραμματισμού θα καταρτισθεί ενιαίο έγγραφο, με τίτλο ''Ενιαίο σύστημα δεικτών ΕΣΠΑ '', το οποίο θα αποτελεί έγγραφο με δυναμικό χαρακτήρα, με συνεχή επικαιροποίηση. Θα καταρτισθεί με συντονισμό και ευθύνη της Μονάδας Β ΕΥΣΣΑΑΠ, σε συνεργασία με την ΕΥΣΕΚΤ. Το έγγραφο αυτό θα αποτελέσει το βασικό εργαλείο της Εθνικής Αρχής Συντονισμού και όλων των Ειδικών Υπηρεσιών για τα θέματα δεικτών, παρακολούθησης και υποβολής ετήσιων εκθέσεων υλοποίησης. Ο δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος θα συνεισφέρει στην ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των πολλαπλών απαιτήσεων των Κανονισμών. Οι δείκτες είναι κρίσιμο να παρακολουθούνται από ένα ενιαίο σύστημα το οποίο θα συμβάλλει στην αποφυγή κατακερματισμού στο σχεδιασμό και παρακολούθηση των στόχων των Προγραμμάτων, στην έγκαιρη διασφάλιση κοινής προσέγγισης μεταξύ όλων των Προγραμμάτων από την φάση σχεδιασμού (κοινές διαδικασίες, μεθοδολογίες, πρότυπα κλπ). Η κατάρτιση του ενιαίου συστήματος αποτελεί επίσης μέρος της ανταπόκρισης στην εκ των προτέρων γενική αιρεσιμότητα 7 Στατιστικά συστήματα και δείκτες αποτελεσμάτων του Παραρτήματος XI του Κανονισμού ΕΕ 1303/2013. Το ενιαίο σύστημα δεικτών και η παρακολούθησή του εμπεριέχει διαδικασίες, μεθοδολογίες, εργαλεία για την αντιμετώπιση τους με ολοκληρωμένο τρόπο σε εθνικό επίπεδο και δεν θα - 9 -

11 περιορίζεται μόνο στο πληροφοριακό σύστημα ή στο πλέγμα δεικτών που εισάγεται στα Προγράμματα. Το έγγραφο θα αποτελείται από 2 βασικές ενότητες : Α - Σχεδιασμού (που θα υποστηρίξει τη διαδικασία έως την έγκριση των ΕΠ με τη μορφή εγγράφου εργασίας) που θα καταρτισθεί στο πλαίσιο της επίσημης υποβολής τους (formal submission), και Β - Παρακολούθησης (δεικτών, εκπόνησης εκθέσεων, τροφοδότησης της διαδικασίας αξιολόγησης με τα απαραίτητα στοιχεία), που θα αναφέρεται κυρίως στη διαδικασία μετά την έγκριση των ΕΠ. Mερικά ενδεικτικά στοιχεία που θα περιλαμβάνει το έγγραφο είναι τα εξής: Δελτία ταυτότητας δεικτών (indicator fiches) με στοιχεία για την επεξεργασία των δεδομένων. Υποχρεώσεις και αρμοδιότητες υπηρεσιών και φορέων κατά τη φάση του προγραμματισμού και της παρακολούθησης. Ρυθμίσεις συλλογής και αποθήκευσης δεδομένων από τους Δικαιούχους και τις ΕΥΔ. Μεθοδολογία ανάπτυξης και παρακολούθησης του πλαισίου επίδοσης (αρ , Παράρτημα ΙΙ Γεν. Κανονισμού). Διασφάλιση ποιότητας των δεδομένων παρακολούθησης (για ανταπόκριση στο αρ. 142d Γεν. Κανονισμού). Κοινές αρχές τήρησης των κριτηρίων ποιότητας δεικτών, σύμφωνα με την αιρεσιμότητα 7 (robustness and statistical validation, clarity of normative interpretation, responsiveness to policy, timely collection of data). Κανόνες προστασίας προσωπικών δεδομένων (αιρεσ. 7 & Οδηγ. 95/46/EC). Πηγές-μηχανισμούς στατιστικής επικύρωσης των δεδομένων που συλλέγονται, ειδικά στις περιπτώσεις δειγματοληψίας (γενική αιρεσιμότητα 7). Απαιτήσεις συλλογής πρωτογενών δεδομένων και ρυθμίσεις συλλογής, αποθήκευσης, αναφοράς και μετάδοσης στοιχείων μεμονωμένων συμμετεχόντων στο ΕΚΤ (individual participant microdata-αρ. 125(2)d Γεν. Κανονισμού) και δείκτες μακροπρόθεσμου αποτελέσματος ΕΚΤ. Πλαίσιο δημοσιοποίησης δεδομένων (γενική αιρεσιμότητα 7). Τροφοδότηση αξιολογήσεων με στοιχεία παρακολούθησης (και αξιολόγησης επιπτώσεων γενική αιρεσιμότητα 7). Τροφοδότηση των εκθέσεων υλοποίησης (αρ. 46, 50 Γεν. Κανονισμού). Η Μονάδα Β -Σχεδιασμού και Αξιολόγησης της ΕΥΣΣΑΑΠ είναι η κύρια αρμόδια μονάδα για τη διαμόρφωση του εγγράφου. Εκτός της ΕΥΣΣΑΑΠ, θα συμβάλλουν στις εργασίες προετοιμασίας του η ΕΥ ΣΕΚΤ του Υπουργείου Εργασίας (για τους δείκτες ΕΚΤ), η ΕΥ ΟΠΣ, η ΕΥΘΥ, η ΕΥΔ ΠΑΑ και ΕΥΔ Αλιείας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης (για θέματα ΕΤΘΑ, ΕΓΤΑΑ) και στη συνέχεια οι ΕΥΔ των νέων προγραμμάτων και σε συγκεκριμένα σημεία του οι σύμβουλοι ex-ante αξιολόγησης των ΕΠ/ΠΕΠ. Θα επιδιωχθεί συνεχής και συστηματική συνεργασία με την ΕΛΣΤΑΤ καθώς και με φορείς που τηρούν λοιπά σχετικά στατιστικά και διοικητικά δεδομένα. Στο πλαίσιο της ανάπτυξης του συστήματος: Θεσπίζονται υποχρεωτικές διαδικασίες κεντρικού ελέγχου - αυστηρού περιορισμού του αριθμού δεικτών σε σχέση με την περίοδο (όπως καλύτερη διάκριση δεικτών ΕΠ και δεικτών πράξεων, οριζόντιο έλεγχο δημιουργίας νέων δεικτών από την ΕΥΣΣΑΑΠ μέσω του helpdesk ΟΠΣ, ορισμό ειδικών δεικτών προγράμματος στα ΕΠ όπου οι κοινοί δείκτες που είναι ήδη προσδιορισμένοι στα παραρτήματα των Κανονισμών είναι ανεπαρκείς κλπ). Διαμορφώνεται σαφέστερη σύνδεση του Ενιαίου Συστήματος Δεικτών με το Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου (με προβλέψεις σύνδεσης της στοχοθεσίας δεικτών με τις διαδικασίες και υποχρεώσεις εκχώρησης πόρων σε ΕΦΔ και Δικαιούχους, αυστηρής εφαρμογής και προτεραιοποίησης του κριτηρίου ένταξης πράξεων που αναφέρεται στη συμβολή της πράξης στην επίτευξη των στόχων /δεικτών του αντίστοιχου άξονα προτεραιότητας, υποχρεωτικής και έγκαιρης παρακολούθησης-παροχής των απαραίτητων δεδομένων παρακολούθησης από ΕΥΔ/Δικαιούχους/ΕΦΔ, ρυθμίσεων έγκαιρης συλλογής και αποθήκευσης δεδομένων παρακολούθησης και διασφάλισης της ποιότητάς τους)

12 Διαμορφώνεται ως βασικό κείμενο-εργαλείο για τη διαπραγμάτευση των Προγραμμάτων. Παραμετροποιούνται και ενσωματώνονται λειτουργικά στο ΟΠΣ ΕΡΓΟΡΑΜΑ στοιχεία του συστήματος δεικτών (π.χ. πυρήνας του ΟΠΣ, ορισμοί δεικτών, οδηγίες συμπλήρωσης διαφόρων πεδίων στους Δικαιούχους κλπ), τα οποία θα είναι πλήρως συμβατά με τη βάση δεδομένων της Επιτροπής SFC2014, ενώ θα προσαρμόζεται πλήρως στις απαιτήσεις ηλεκτρονικής ανταλλαγής δεδομένων (e-cohesion, άρθρο 112(3) Γεν. Κανονισμού). Ενσωματώνονται αυτοματοποιημένοι (μέσω του ΟΠΣ-ΕΡΓΟΡΑΜΑ) αλλά και ανεξάρτητοι δειγματοληπτικοί έλεγχοι ποιότητας και πληρότητας των δεδομένων που τηρούνται από τους Δικαιούχους, ΕΦΔ και ΕΥΔ. Είναι χρήσιμο να αξιοποιηθούν πόροι της Τεχνικής Βοήθειας , για την ανάπτυξη και τη λειτουργία του συστήματος (κυρίως απόκτηση δεξιοτήτων-εκπαίδευση στελεχών ΕΥΔ σε σχετικά ζητήματα, ανάπτυξη/βελτίωση ηλεκτρονικών και μεθοδολογικών εργαλείων, πιθανή χρηματοδότηση αναγκών διενέργειας πρωτογενών ερευνών και συλλογής στοιχείων, και ανάπτυξη/προσαρμογή συστημάτων παρακολούθησης). Επιδιώκεται η συνεχής συνεργασία της ΕΥΣΣΑΑΠ και της ΕΥΣΕΚΤ με φορείς που τηρούν αξιόπιστα σχετικά στατιστικά και διοικητικά δεδομένα (π.χ. ΕΛ.ΣΤΑΤ). Περιλαμβάνονται κατευθύνσεις απλοποίησης στην παρακολούθηση (π.χ. προεπιλογή δεικτών σε Δελτία Παρακολούθησης Πράξης, συλλογή από άλλα διοικητικά δεδομένα όπου είναι δυνατόν κλπ), σύμφωνα και με τις γενικές αρχές του άρθρου 4 του Καν. ΕΕ 1303/2013. Διασφαλίζεται ο τρόπος υπολογισμού κάθε δείκτη και ειδικότερα αν προκύπτει : - άμεσα από το ΟΠΣ-ΕΡΓΟΡΑΜΑ (Τεχνικά Δελτία Έργου/Δελτία Παρακολούθησης Πράξης κλπ) και τους Δικαιούχους, - από πρωτογενή συλλογή δεδομένων με έρευνες πεδίου (sample surveys) - από λοιπές στατιστικές πηγές (ΕΛΣΤΑΤ, διοικητικά δεδομένα), αξιολογήσεις κλπ. - ή από συνδυασμό τους. Περιλαμβάνεται μία ομαδοποίηση των δεικτών σε υποσυστήματα με βάση επιμέρους λειτουργίες και απαιτήσεις, όπως: - Πλαίσιο Επίδοσης (αρ. 20, Παράρτημα II Γεν. Κανονισμού) - Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης (εκ των προτέρων αιρεσιμότητα 1) - Joint Action Plans (αρ. 106 Γεν. Κανονισμού) - Community Led Local Development (αρ. 33 Γεν. Κανονισμού) - Integrated Territorial Investments - Κοινοί Δείκτες Πρωτοβουλίας για την Απασχόληση των Νέων (ΠΑΝ) (Καν. ΕΚΤ) - Χρηματοδοτικά Εργαλεία (αρ. 38 Γεν. Κανονισμού) - Μεγάλα έργα (αρ. 101 Γεν. Κανονισμού) - Τεχνική Βοήθεια (OP template, πιν. 12,13) - Δείκτες που μετρώνται σε επίπεδο μεμονωμένων πράξεων (Project-specific indicators, βλ. και αιρεσιμότητα 7-statistics). Το Σύστημα θα καλύπτει: - όλους τους δείκτες των ΕΠ/ΠΕΠ και των Ταμείων που εισάγονται στην SFC2014 (βλ. πίνακες 2,3,4,4α,5,6,28 του OP template ), κοινοί ή ειδκοί προγράμματος, εκροών ή αποτελέσματος. - δείκτες παρακολούθησης επιμέρους απαιτήσεων των Κανονισμών (π.χ. RIS, JAPs, CLLD, ITIs,YEI,FEIs κλπ). - αυστηρά επιλεγμένους ποσοτικούς στόχους στρατηγικών πλαισίων πολιτικής των αιρεσιμοτήτων (π.χ. Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Έρευνας και Καινοτομίας, Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Πολιτικής για τη μείωση της φτώχειας κλπ), μόνο όπου αυτοί συνιστούν και δείκτες ειδικών στόχων (specific objectives) Προγραμμάτων που συγχρηματοδοτούνται και εντάσσονται στη λογική της παρέμβασής τους (intervention logic) και εισάγονται στην SFC2014. Αναφορικά με το 3 ο σημείο ανωτέρω, διευκρινίζεται ότι το σύστημα δεν καλύπτει-παρακολουθεί αδιακρίτως την καταχώριση και παρακολούθηση κοινωνικοοικονομικών ή διαρθρωτικών δεικτών (context indicators, impact indicators) που δεν απαιτούνται από τους Κανονισμούς της ΕΕ:

13 Επισημαίνεται ότι σε ορισμένα στρατηγικά κείμενα που σχετίζονται με την εκπλήρωση των θεματικών αιρεσιμοτήτων του Καν. ΕΕ 1303/2013 στο βλ. Παράρτημα ΙΙΙ ΕΣΠΑ (π.χ. Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Έρευνας και Καινοτομίας για την περίοδο , Περιφερειακές στρατηγικές για την Έξυπνη Εξειδίκευση, Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Πολιτικής για τη μείωση της φτώχειας, Εθνική στρατηγική για την κοινωνική ένταξη των ΡΟΜΑ, Στρατηγικό πλαίσιο πολιτικής για τη μείωση της πρώιμης σχολικής διαρροής, Εθνική Στρατηγική για την Υγεία, ολοκληρωμένο στρατηγικό πλαίσιο πολιτικής για την επίτευξη των στόχων του Προγράμματος για την Απασχόληση των Νέων, Στρατηγική για τη ψηφιακή ανάπτυξη) απαιτείται η ανάπτυξη δεικτών/μηχανισμών παρακολούθησης. Η εργασία αυτή συνιστά κατά κύριο λόγο αρμοδιότητα των φορέων που προσδιορίζονται στους σχετικούς πίνακες αιρεσιμοτήτων του ΕΣΠΑ Ωστόσο, καθώς οι δείκτες των στρατηγικών αυτών κειμένων πολιτικής συνδέονται με το σύστημα δεικτών ΕΣΠΑ (πχ όπου αυτοί θα συνιστούν και δείκτες ειδικών στόχων ΕΠ και εισάγονται στην SFC2014), η ΕΥΣΣΑΑΠ και την ΕΥΣΕΚΤ έχουν την ευθύνη συντονισμού-συνεργασίας με τις των αρμόδιες για κάθε αιρεσιμότητα υπηρεσίες 6. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΠΛΕΓΜΑΤΟΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΣΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΩΝ ΕΠ/ΠΕΠ ΚΑΙ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ SFC Κανονιστικές απαιτήσεις Tα πρότυπα δομής των ΕΠ (Model for operational programmes under the Investment for growth and jobs goal & ETC) περιλαμβάνουν 9 διαφορετικά είδη πινάκων που σχετίζονται με τα ζητήματα δεικτών. Δύο από αυτούς (υπ. αριθμό 2 και 28) δημιουργούνται αυτόματα στην SFC2014 και αφορούν στο ΕΠ συνολικά. Οι δείκτες αποτελέσματος ορίζονται στο επίπεδο κάθε Ειδικού Στόχου (βλ. πίνακες 3,4,4a), οι δείκτες εκροών (πίνακας 5 του template) στο επίπεδο των δράσεων που θα υποστηριχθούν στο πλαίσιο κάθε Επενδυτικής Προτεραιότητας, ενώ οι δείκτες του πλαισίου επίδοσης ορίζονται στο επίπεδο του κάθε Άξονα Προτεραιότητας (πίνακας 6 του OP template) : Διάγραμμα 2. Τα επίπεδα και οι πίνακες ορισμού δεικτών στο πρότυπο του Ε.Π. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πίνακας 2. Ειδικοί δείκτες και κοινοί δείκτες του ΕΠ (δημιουργείται αυτόματα) Άξονας Προτεραιότητας - Θεματικός/οί στόχοι Επενδυτική προτεραιότητα 1 Ειδικός Στόχος 1. Πίνακας 3. Ειδικοί ανά πρόγραμμα δείκτες αποτελέσματος ΕΤΠΑ/ΤΣ Πίνακας 4. Κοινοί δείκτες αποτελέσματος ΕΚΤ με τιμή στόχο (από ΠΑρ. Καν. ΕΚΤ.), ειδικοί ανά πρόγραμμα δείκτες αποτελέσματος ΕΚΤ Πίνακας 4 α. Κοινοί Δείκτες αποτελέσματος ΠΑΝ (Παραρτ. Καν. ΕΚΤ) και ειδικοί δείκτες αποτελέσματος ΠΑΝ Ειδικός Στόχος 2. Δράσεις που θα υποστηριχθούν στο πλαίσιο της επενδυτικής προτεραιότητας Επενδυτική προτεραιότητα 2 Πίνακας 28. Πλαίσιο επίδοσης του ΕΠ (δημιουργείται αυτόματα) Πίνακας 5. Κοινοί (Παραρτ. Καν.) και ειδικοί δείκτες εκροών ΕΤΠΑ,ΕΚΤ,ΤΣ Πλαίσιο επίδοσης Άξονα Κατηγορίες παρέμβασης Άξονα Πίνακας 6. Δείκτες Πλαισίου επίδοσης του άξονα

14 Πίνακας 1. Επισκόπηση των κανονιστικών απαιτήσεων για τις τιμές βάσης, τιμές στόχου, τα επίπεδα ορισμού και τα είδη δεικτών ανά Ταμείο

15 Ο πίνακας ανωτέρω συνοψίζει τις απαιτήσεις των νέων Κανονισμών αναφορικά με τις τιμές βάσης, τις τιμές στόχου, τα επίπεδα ορισμού και τα είδη δεικτών ανά Ταμείο, ειδικά σε σχέση με τη συμπλήρωση των προτύπων πινάκων 4 και 5του OP template. Στο πλαίσιο αυτό σημειώνονται τα εξής: Ποιοτική τιμή στόχος για ένα δείκτη αποτελέσματος ΕΤΠΑ/ΤΣ σημαίνει ότι μπορεί να διατυπώνει εύρος τιμών, αναμενόμενη κατεύθυνση της αλλαγής ή αναμενόμενο ρυθμό μεταβολής: Μία Περιφέρεια εκτιμά ότι είναι δυνατό να επιτευχθεί μία τιμή μεταξύ π.χ % στο δείκτη Χ στο τέλος της περιόδου. Μία Περιφέρεια έχει ως στόχο να αυξήσει το ποσοστό ενός δείκτη Ψ μέχρι και π.χ. 80% της τιμής του ή να αυξήσει την τιμή ενός δείκτη Ζ τουλάχιστον κατά π.χ. 100 μονάδες. Μία Περιφέρεια έχει ως στόχο να διατηρήσει το ποσοστό ενός δείκτη Θ μέσα σε ένα συγκεκριμένο περιθώριο τιμής. Αναφορικά με τους κοινούς δείκτες εκροών και αποτελέσματος ΕΚΤ (πινάκων πίνακες 4,4α,5 OP template): Σε κάθε επενδυτική προτεραιότητα θα πρέπει να παρακολουθούνται όλοι οι κοινοί δείκτες ΕΚΤ. Θα πρέπει να προσδιορισθεί στα ΕΠ ένας περιορισμένος αριθμός δεικτών με τιμή-στόχο. Οι δείκτες αποτελέσματος με τιμή στόχο θα πρέπει να έχουν τιμή βάσης, λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία προηγούμενων περιόδων προγραμματισμού. Οι τιμές στόχοι θα πρέπει να είναι σωρευτικές, ποσοτικές για τους κοινούς δείκτες, ποσοτικές ή ποιοτικές για τους ειδικούς δείκτες ανά πρόγραμμα. 6.2 Γενικές κατευθύνσεις Οι δείκτες κάθε ΕΠ/ΠΕΠ (οι κοινοί - που είναι ήδη προσδιορισμένοι από τα παραρτήματα των ανά Ταμείο Κανονισμών - και ειδικοί ανά πρόγραμμα) θα πρέπει να συγκροτούν ένα ενιαίο και ολοκληρωμένο σύνολο. Η διαμόρφωση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων με σαφή λογική της παρέμβασης (intervention logic) αποτελεί βασική απαίτηση και κεντρικό σημείο ελέγχου των υπηρεσιών της Επιτροπής. Οι δείκτες εκροών και αποτελέσματος στα ΕΠ του ΕΤΠΑ, στο Ταμείο Συνοχής και στο ΕΚΤ αναπτύσσονται από τις αρμόδιες για το σχεδιασμό υπηρεσίες (π.χ. ΕΥΔ, ΟΣΠ) στη βάση της λογικής της παρέμβασης του Προγράμματος και του κάθε άξονα (intervention logic) και μόνο αφού προηγουμένως έχουν προσδιορισθεί με σαφήνεια: οι Ειδικοί Στόχοι κάτω από κάθε επενδυτική προτεραιότητα (βλ. ενότητα 2.Α.5 του OP template ) και οι δράσεις που θα υποστηριχθούν στο πλαίσιο κάθε επενδυτικής προτεραιότητας (βλ. ενότητα 2.Α.6 του OP template). Ο έλεγχος-προσαρμογή της λογικής της παρέμβασης του προσχεδίου ΕΠ μπορεί να γίνει στη βάση των συστάσεων της εκ των προτέρων αξιολόγησης του ΕΠ. Θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια για την ανάπτυξη ενός περιορισμένου αριθμού δεικτών σε κάθε πρόγραμμα. Προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί στη χρήση κοινών δεικτών (common indicators), ενώ ειδικοί δείκτες εκροών ή αποτελεσμάτων (output or result programme specific) σε κάθε πρόγραμμα θα πρέπει να δημιουργούνται και να ορίζονται όπου οι κοινοί είναι ανεπαρκείς ( where relevant, σύμφωνα με τους Κανονισμούς). Για το λόγο αυτό, στην παρούσα δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην αξιοποίηση και ανάλυση των κοινών δεικτών, και δεν προτείνεται τυποποιημένος και υποχρεωτικός κατάλογος ειδικών δεικτών. Αναλυτικότερες οδηγίες αναφορικά με τους ειδικούς ανά πρόγραμμα δείκτες και τους δείκτες του πλαισίου επίδοσης θα ακολουθήσουν σε επόμενη φάση

16 Στο ΕΤΠΑ και στο Ταμείο Συνοχής για κάθε Ειδικό Στόχο θα πρέπει να ορίζεται ένας ή δύο δείκτες αποτελέσματος, κατά προτίμηση από το Ευρωπαϊκό στατιστικό σύστημα, την ΕΛΣΤΑΤ ή άλλο φορέα με στατιστικώς επικυρωμένα στοιχεία. Σημειώνεται ότι από πλευράς Ε. Επιτροπής έχουν αποτυπωθεί σχετικά ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΔΕΙΚΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ στο έγγραφο Draft Guidance Fiche for Desk Officers : Αναλυτικότερα παραδείγματα δεικτών αποτελέσματος θα περιλαμβάνονται στο 2 ο μέρος των οδηγιών δεικτών, αφού προσδιορισθούν με σαφήνεια οι ειδικοί στόχοι των ΕΠ. Το σημείο αυτό θα αποτελέσει αντικείμενο αναλυτικότερων οδηγιών της ΕΥΣΣΑΑΠ/ΕΥΣΕΚΤ, καθώς αναμένεται να εντοπισθούν ελλείψεις τόσο αναφορικά με την διαθεσιμότητα περιφερειακών στοιχείων όσο και ετήσιας παρακολούθησης σε δείκτες αποτελέσματος. Στο ΕΤΠΑ και στο Ταμείο Συνοχής θα πρέπει να αποφευχθεί η δημιουργία ειδικών δεικτών εκροών του τύπου αριθμός έργων (με εξαίρεση πιθανή δυνατότητα διαμόρφωσης key implementation steps στο Πλαίσιο Επίδοσης των ΕΠ). Βασικός στόχος της Εθνικής Αρχής Συντονισμού, όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, είναι η ανάπτυξη ενός Ενιαίου Συστήματος Δεικτών για τα ΕΠ της περιόδου Διευκρινίζεται ότι η προσέγγιση αυτή δεν συνεπάγεται τη μηχανιστική επιβολή ενός υποχρεωτικού καταλόγου δεικτών για όλα τα ΕΠ. Συνεπάγεται την θέσπιση διαδικασιών προώθησης μίας συνέπειας (consistency) στην επιλογή και ορισμό δεικτών στα ΕΠ, ώστε να διασφαλίζεται ότι για την ίδια δράση μεταξύ διαφορετικών ΕΠ/ΠΕΠ θα επιλέγεται ο ίδιος δείκτης, με κοινό ορισμό, παραδοχές και διαφανή μηχανισμό παρακολούθησης. Για το σκοπό αυτό, προ της επίσημης καταχώρισης των ΕΠ στην SFC2014, θα εφαρμοσθεί διαδικασία οριζόντιου συγκριτικού ελέγχου των δεικτών ΕΠ/ΠΕΠ (ειδικά των ειδικών ανά πρόγραμμα δεικτών), με σκοπό την κοινή προσέγγιση και ομογενοποίηση σε όσες περιπτώσεις είναι εφικτό, ώστε να διασφαλισθεί οριζόντια συνέπεια μεταξύ ΕΠ/Αξόνων προτεραιότητας και ειδικών στόχων στην επιλογή δεικτών και μεθόδων μέτρησής τους. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΥΣΣΑΑΠ σε συνεργασία με την ΕΥΣΕΚΤ είναι δυνατόν να προτείνουν στις αρμόδιες αρχές σχεδιασμού (ΟΣΠ/ΕΥΔ) σχετικές προσαρμογές στο προτεινόμενο πλέγμα των δεικτών κάθε ΕΠ. Ο καθορισμός δεικτών αποτελέσματος στα ΕΠ/ΠΕΠ, με τιμές στόχου και βάσης, που να πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια ποιότητας, είναι υποχρεωτικός και αποτελεί και υποκριτήριο της γενικής εκ των προτέρων αιρεσιμότητας 7 Στατιστικά συστήματα και δείκτες αποτελέσματος. Είναι σημαντικό οι ΕΥΔ/ΟΣΠ, σε συνεργασία με τους Συμβούλους εκ των προτέρων αξιολόγησης των ΕΠ/ΠΕΠ να εντοπίσουν στα σχέδια των ΕΠ τις ελλείψεις σε στατιστικά στοιχεία και δείκτες, ειδικά σε δείκτες αποτελέσματος (π.χ. τιμές βάσης και στόχου, πηγές, ελλείψεις ανάλυσης στοιχείων σε περιφερειακό επίπεδο κλπ) προκειμένου να διαμορφωθεί προ της τελικής επίσημης υποβολής των ΕΠ μία σαφής εικόνα των ελλείψεων, ώστε να εξειδικευθεί το σχετικό σχέδιο δράσης και να μεθοδευθεί η κάλυψή τους σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς. Η κάλυψη των ελλείψεων σε στατιστικά δεδομένα θα αποτελέσει βασική εργασία σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, με συντονισμό της ΕΥΣΣΑΑΠ, σε συνεργασία με την ΕΥΣΕΚΤ. Σημειώνεται επίσης ότι η αρχή της εταιρικής σχέσης απαιτείται να εφαρμοσθεί και στο πλαίσιο των δεικτών κάθε ΕΠ. Ειδικότερα, ο κατ εξουσιοδότηση Κανονισμός της Επιτροπής σχετικά με τον Ευρωπαϊκό κώδικα δεοντολογίας για την εταιρική σχέση στο πλαίσιο των ΕΔΕΤ (άρθρο 8) αναφέρει ότι Τα κράτη μέλη μεριμνούν για τη συμμετοχή των οικείων εταίρων, σύμφωνα με το θεσμικό και νομικό τους πλαίσιο, στην κατάρτιση των προγραμμάτων και ειδικότερα όσον αφορά:.δ) τον καθορισμό των ειδικών δεικτών κάθε προγράμματος. Παράλληλα, η προώθηση διαβούλευσης επί των τιμών στόχου δεικτών αποτελεί υποκριτήριο της αιρεσιμότητας 7 (στατιστικά και δείκτες αποτελέσματος : Οι στόχοι αυτοί είναι εύκολα κατανοητοί, σαφώς μετρήσιμοι, αντανακλούν μία ευρεία συναίνεση των εμπλεκομένων φορέων και έχουν συνοχή στην προσέγγισή τους ) και ως εκ τούτου, οι αρμόδιες αρχές σχεδιασμού (ΟΣΠ/ΕΥΔ) θα πρέπει να μεριμνήσουν ώστε στο πλαίσιο της διαβούλευσης να εντάσσονται και σχετικά ζητήματα

17 Με βάση τα προσχέδια ΕΠ που υπεβλήθησαν στο ΥΠΑΑΝ ως ανταπόκριση στην 3 η εγκύκλιο σχεδιασμού , αλλά και με βάση τις σχετικές απαιτήσεις των Κανονισμών και κατευθύνσεων της ΕΕ, έχει αναδειχθεί ως μείζον θέμα η απαίτηση βελτίωσης της λογικής της παρέμβασης, ενώ σε πολλές περιπτώσεις οι ειδικοί στόχοι απαιτείται να διατυπωθούν με μεγαλύτερη σαφήνεια. Πρακτικές προς αποφυγή αποτελούν: Η διαμόρφωση ειδικών στόχων που δεν είναι συγκεκριμένοι. Η διαμόρφωση ειδικών στόχων που ταυτίζονται με την επενδυτική προτεραιότητα ή είναι γενικότερα διατυπωμένοι από την επενδυτική προτεραιότητα. Η διαμόρφωση δεικτών αποτελέσματος που δεν επηρεάζονται (ή επηρεάζονται δυνητικά ελάχιστα) από τις συγχρηματοδοτούμενες πολιτικές του οικείου άξονα. Η χρήση μόνο κοινών δεικτών στο τελικό κείμενο επίσημης υποβολής στην Ε. Επιτροπή, με αποτέλεσμα να μην λαμβάνονται επαρκώς υπόψη οι ιδιαιτερότητες των προτεινόμενων δράσεων προς χρηματοδότηση και να μένουν δράσεις χωρίς ποσοτικοποίηση. Η διαμόρφωση μακράς λίστα δράσεων, με ασάφειες ως προς το πώς θα συνεισφέρουν στην αλλαγή του δείκτη αποτελέσματος. Η ασαφής συσχέτιση των δεικτών αποτελέσματος με τους ειδικούς στόχους. Τα βασικά βήματα για την ανάπτυξη ειδικών δεικτών προγράμματος (programme-specific indicators) στο ΕΤΠΑ και στο Ταμείο Συνοχής είναι τα εξής: Μετά τη διαμόρφωση σαφούς λογικής της παρέμβασης για κάθε άξονα προτεραιότητας, τα βασικά ζητήματα που θα πρέπει να προσεγγισθούν κατά την ανάπτυξη ειδικών δεικτών προγράμματος είναι τα εξής (βλ. αναλυτικότερα DG Regio, Result Indicators 2014+: report on pilot tests in 23 regions/ops across 15 MS of the EU ): Τι αλλαγές επιδιώκονται μέσω του εν λόγω άξονα προτεραιότητας; Ποιος δείκτης/ες αποτελέσματος μπορεί να αποτυπώσει αυτή την αλλαγή; Είναι διαθέσιμη η τιμή βάσης και η πηγή του; Οι δράσεις που θα υποστηριχθούν στο πλαίσιο της επενδυτικής προτεραιότητας (και οι αντίστοιχοι δείκτες εκροών) μπορούν να συνεισφέρουν στην αλλαγή του δείκτη αποτελέσματος; Μπορούν να αξιολογηθούν; 6.3 Βασικά βήματα για το σχεδιασμό ειδικών στόχων και δεικτών στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Σχεδιασμός Ειδικών Στόχων σε επίπεδο Επενδυτικής προτεραιότητας Παραδείγματα Οι Ειδικοί Στόχοι πρέπει να εκφράζουν την αλλαγή που το ΕΠ θέλει να επιτύχει μέσω των παρεμβάσεων της αντίστοιχης επενδυτικής προτεραιότητας. Η αλλαγή αυτή πρέπει να είναι όσο πιο συγκεκριμένη γίνεται, δηλ. οι Ειδικοί Στόχοι πρέπει να είναι πιο συγκεκριμένοι από την επενδυτική προτεραιότητα σε ό,τι αφορά τις αλλαγές που θα επιτευχθούν σε ομάδες στόχου, περιοχές, διαδικασίες, θεσμούς κοκ. Οι Ειδικοί Στόχοι θα πρέπει να αποτελούν επομένως βασικό κομμάτι στην αποτύπωση της σαφήνειας της Λογικής Παρέμβασης και πρέπει να υπάρχει λογική σύνδεση με τις παρεμβάσεις των επενδυτικών προτεραιοτήτων που συμβάλλουν σε αυτούς. Ο κάθε ειδικός στόχος συνδέεται με μία επενδυτική προτεραιότητα (δεν μπορούν περισσότερες από μία επενδυτικές προτεραιότητες να συμβάλλουν σε έναν Ειδικό Στόχο). Η σημασία των Ειδικών Στόχων απορρέει και από τη συσχέτισή τους με τις εκ των προτέρων αιρεσιμότητες, σύμφωνα με το άρθρ.19 του Γεν. Κανονισμού, καθώς «τα Κ-Μ αξιολογούν αν είναι εφαρμοστέες οι εκ των προτέρων αιρεσιμότητες όσον αφορά τους ειδικούς στόχους που επιδιώκονται σύμφωνα με τις προτεραιότητες των προγραμμάτων τους..». Α) Έτσι στο ΕΚΤ π.χ. στο ΘΣ 8 και στην επενδυτική προτεραιότητα 8.i «Πρόσβαση στην απασχόληση για αναζητούντες θέση εργασίας και οικονομικά μη ενεργά άτομα, συμπεριλαμβανομένων των μακροχρόνια ανέργων και των ατόμων που έχουν αποκοπεί επί μακρόν από την αγορά εργασίας μέσω επίσης τοπικών πρωτοβουλιών για την απασχόληση και υποστήριξη της κινητικότητας των εργαζομένων» μπορεί να σχεδιαστούν Ειδικοί Στόχοι που να αποτυπώνουν επιδιωκόμενες αλλαγές

18 ως προς την απασχόληση, την κατάρτιση, την απόκτηση εξειδίκευσης κοκ, ομάδων στόχου που είναι άνεργοι, μακροχρόνια άνεργοι και οικονομικά μη ενεργά άτομα. Ο ειδικός στόχος ή οι ειδικοί στόχοι που θα σχεδιαστούν, θα πρέπει να είναι συγκεκριμένοι ως προς τις ομάδες στόχου για τις οποίες επιδιώκεται η αλλαγή. Έτσι π.χ. ένας ειδικός στόχος «Αύξηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας» θεωρείται γενικόλογος, ενώ θα μπορούσε να αναδιατυπωθεί ως «Προώθηση της ένταξης στην αγορά εργασίας των μακροχρόνια ανέργων με χαμηλά τυπικά προσόντα/δεξιότητες». Β) Αντίστοιχα στο ΘΣ 9 και στην επενδυτική προτεραιότητα 9.i Ενεργός ένταξη με σκοπό μεταξύ άλλων την προώθηση της ισότητας των ευκαιριών και της ενεργού συμμετοχής και βελτίωσης της απασχολησιμότητας ο ειδικός στόχος/στόχοι που θα σχεδιαστούν θα πρέπει να περιγράφουν την ενεργό ένταξη συγκεκριμένων ομάδων στόχου από τις συγχρηματοδοτούμενες δράσεις, π.χ. «Αύξηση συμμετοχής στην αγορά εργασίας των ατόμων που πλήττονται από φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό, ιδίως της χ κατηγορίας μειονεκτούντων ατόμων». Επίσης έχει σημασία και το «είδος της αλλαγής» που ο ειδικός στόχος θα περιγράψει. Για παράδειγμα μπορεί να αφορά την ένταξη των χ μειονεκτούντων ατόμων στην αγορά εργασίας ή την αναζήτηση εργασίας για τα ψ μειονεκτούντα άτομα που είναι αποκομμένα από την αγορά εργασίας και που πριν την υλοποίηση των παρεμβάσεων ΕΚΤ ήταν οικονομικά μη ενεργά άτομα. Σχεδιασμός δεικτών αποτελέσματος που συνδέονται με τους Ειδικούς Στόχους. Οι δείκτες αποτελέσματος ΕΚΤ περιγράφουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα που προκαλούνται από το πρόγραμμα σε άτομα (ή φορείς), σε ό,τι αφορά την αλλαγή που προκαλείται. Επειδή οι δείκτες αποτελέσματος επηρεάζονται ως προς το βαθμό επίτευξης της τιμής τους και από εξωτερικούς παράγοντες, θα πρέπει να σχεδιάζονται ώστε να αφορούν αποτελέσματα «όσο πιο κοντά» γίνεται στις δράσεις της αντίστοιχης επενδυτικής προτεραιότητας. Άρα θα πρέπει να αφορούν αποτελέσματα σε άτομα ή φορείς που ωφελούνται και όχι γενικά αποτελέσματα σε ευρύτερες κοινωνικές κατηγορίες. (Για το ΕΚΤ οι κοινοί δείκτες αποτελέσματος κατηγοριοποιούνται σε δείκτες άμεσων αποτελεσμάτων και δείκτες μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων για συμμετέχοντες. Κοινοί δείκτες αποτελεσμάτων για φορείς δεν υπάρχουν). Ο Κανονισμός δεν προβλέπει δείκτες επιπτώσεων με την έννοια ευρύτερων αποτελεσμάτων σε κοινωνικές ομάδες πέρα των ωφελουμένων από το ΕΚΤ. Οι επιπτώσεις των προγραμμάτων θα αποτιμηθούν στο πλαίσιο μελετών αξιολόγησης και όχι από την παρακολούθηση δεικτών αποτελέσματος. Ειδικοί Δείκτες Προγράμματος (programme-specific indicators) Τα Ε.Π μπορούν να περιλαμβάνουν και ειδικούς δείκτες προγράμματος (programme-specific indicators) επιπρόσθετα των κοινών δεικτών, οι οποίοι μπορεί να είναι εκροής ή και αποτελέσματος. Οι αρμόδιες ΕΥΔ θα αποφασίσουν αν είναι σκόπιμο να σχεδιάσουν Ειδικούς Δείκτες, αλλά η απόφαση αυτή απορρέει από τη Λογική Παρέμβασης των επενδυτικών προτεραιοτήτων. Στο ΕΚΤ, οι ειδικοί δείκτες περιγράφουν περισσότερα του ενός χαρακτηριστικά/διαστάσεις των ωφελουμένων. Και μπορεί να σχεδιάζονται με τρεις τρόπους : Α) Με συνδυασμό διαφορετικών κοινών δεικτών (π.χ. ο δείκτης εκροής «μακροχρόνια άνεργοι που ζουν σε νοικοκυριά ανέργων» είναι ένα παράδειγμα ειδικού δείκτη που συνθέτει τις μεταβλητές των αντίστοιχων δύο κοινών δεικτών 48 και 58 του πίνακα κοινών δεικτών κατωτέρω). Η αντίστοιχα ο δείκτης αποτελέσματος «εργαζόμενοι μεγάλης ηλικίας που αποκτούν εξειδίκευση αμέσως μετά τη λήξη της συμμετοχής τους» είναι ένα παράδειγμα ειδικού δείκτη που συνθέτει τις μεταβλητές των αντίστοιχων κοινών δεικτών 51, 53, 55 και 73 (του πίνακα 8 κοινών δεικτών κατωτέρω). Β) Με συνδυασμό κοινών δεικτών και ειδικών χαρακτηριστικών των προγραμμάτων (π.χ. ο αρ. «ΝΕΕΤs ετών» είναι ένα παράδειγμα ειδικού δείκτη προγράμματος, γιατί αντλεί στοιχεία από τους κοινούς δείκτες 47 και 50 και δεδομένα από την ηλικιακή κατηγορία ετών, η οποία θα πρέπει να σχεδιαστεί ως υποσύνολο του κοινού δείκτη 52 (του πίνακα 8 κοινών δεικτών

19 κατωτέρω). Αντίστοιχα ο δείκτης αποτελέσματος «μειονεκτούντες μαθητές που παρακολουθούν εκπαίδευση/κατάρτιση αμέσως μετά τη λήξη της συμμετοχής τους» είναι ένα παράδειγμα ειδικού δείκτη προγράμματος, που αντλεί στοιχεία από τους κοινούς δείκτες 61,62,63,72 και δεδομένα από την ομάδα «μαθητές χ επιπέδου εκπαίδευσης» η οποία θα πρέπει να σχεδιαστεί, στη βάση της λογικής παρέμβασης του προγράμματος. Γ) Αποτελώντας νέους δείκτες που μετρούν μόνο ειδικά χαρακτηριστικά των προγραμμάτων τα οποία δεν καλύπτει κανένας κοινός δείκτης. (π.χ. «ωφελούμενοι μαθητές από μειονεκτούντα σχολεία», «ανασφάλιστοι χαμηλού εισοδήματος») Παραδείγματα σχεδιασμού ειδικών δεικτών προγράμματος, εκροής και αποτελέσματος περιλαμβάνονται στην Ενότητα 6 του «Guidance Document Annex D Practical guidance on data collection and validation, March Στοχοθεσία δεικτών ΕΚΤ στα ΕΠ Κάθε ΕΠ θα περιλαμβάνει ποσοτικούς στόχους σε περιορισμένο αριθμό δεικτών εκροών και αποτελέσματος. Οι δείκτες που θα ποσοτικοποιηθούν πρέπει να αποτιμούν σημαντικό τμήμα της επενδυτικής προτεραιότητας. Οι τιμές στόχοι των δεικτών αποτελέσματος θα πρέπει να αντιστοιχούν στους Ειδικούς Στόχους. Οι τιμές στόχοι των κοινών δεικτών αποτελέσματος θα πρέπει να τίθενται σε συνάφεια με τα δεδομένα των κοινών δεικτών εκροών. Δεν μπορεί να τεθεί τιμή στόχος για δείκτη αποτελέσματος, χωρίς να υπάρχει δείκτης εκροής ως αναφορά. Αντίστοιχα, ο σχεδιασμός των τιμών βάσης των δεικτών αποτελέσματος θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του κατά το δυνατόν τις «μεταβλητές των αντίστοιχων δεικτών εκροής. Oι Ειδικοί Δείκτες Αποτελέσματος και οι συναφείς στόχοι μπορεί να είναι ποιοτικοί ή ποσοτικοί. (άρθρο 5 παρ.1 Καν.ΕΚΤ). Δείκτες ΠΑΝ : Κατ εξαίρεση, ΟΛΟΙ οι δείκτες αποτελέσματος της ΠΑΝ που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ του Καν. ΕΚΤ (76 84 και του πίνακα κοινών δεικτών κατωτέρω) πρέπει να συνδεθούν με μία ποσοτικοποιημένη τιμή-στόχου για το 2023 και μία τιμή βάσης Σημειώνεται τέλος ότι η στοχοθέτηση για τους δείκτες εκροών απαιτεί συνήθως την εφαρμογή μοναδιαίου κόστους. Σε ορισμένες επενδυτικές προτεραιότητες μπορεί αυτή να βασισθεί στην εμπειρία εφαρμογής της τρέχουσας περιόδου προγραμματισμού. Στις περιπτώσεις όμως νέων παρεμβάσεων ο φορέας σχεδιασμού θα πρέπει να δώσει μία εκτίμηση, και αυτή να επικαιροποιηθεί κατά την υλοποίηση, όταν συλλεχθεί νεώτερη πληροφόρηση

20 ΤΑΜΕΙΟ ΕΤΠΑ 7. ΠΑΡΑΔΕΊΓΜΑΤΑ ΕΠΙΛΟΓΉΣ ΔΕΙΚΤΏΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΛΟΓΙΚΉΣ ΤΗΣ ΠΑΡΈΜΒΑΣΗΣ Η διαμόρφωση σαφούς λογικής της παρέμβασης αποτελεί κεντρικό σημείο σχεδιασμού των ΕΠ. Για την υποστήριξη των ΟΣΠ και των ΕΥΔ παρατίθενται σχετικά παραδείγματα, τα οποία καταβλήθηκε προσπάθεια να λάβουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες του σχεδιασμού των ΕΠ. Τονίζεται ότι τα κατωτέρω παραδείγματα είναι ενδεικτικά. Πίνακας 2. ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ 1: Ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας 1ο στάδιο 2ο στάδιο 3ο στάδιο 4ο στάδιο 5ο στάδιο 6ο στάδιο Παραδείγματα Αναπτυξιακές Θεματικός στόχος Παραδείγματα δεικτών Παραδείγματα δεικτών Ειδικοί στόχοι δράσεων που θα ανάγκες & Επενδυτικές προτεραιότητες αποτελέσματος εκροών υποστηριχθούν Οι δαπάνες των επιχειρήσεων της Περιφέρειας Χ για έρευνα και τεχνολογία είναι πολύ χαμηλές Θεματικός στόχος 1: Ενίσχυση έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας Επενδυτική προτεραιότητα 1β: Προαγωγή επιχειρηματικών επενδύσεων στην Ε&Κ, ανάπτυξη δεσμών και συνεργειών μεταξύ επιχειρήσεων, κέντρων έρευνας και ανάπτυξης και του τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης, ιδίως μέσω της προαγωγής επενδύσεων για την ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών, στη μεταφορά τεχνολογίας, στην κοινωνική καινοτομία, στην οικολογική καινοτομία, στις εφαρμογές παροχής δημόσιων υπηρεσιών, στην ενθάρρυνση της ζήτησης, στη δικτύωση, στα συμπλέγματα φορέων και στην ανοιχτή καινοτομία μέσω ευφυούς εξειδίκευσης, καθώς και στήριξη της τεχνολογικής και εφαρμοσμένης έρευνας, πιλοτικών γραμμών, ενεργειών έγκαιρης επικύρωσης προϊόντων, προηγμένων ικανοτήτων παραγωγής και πρώτης παραγωγής ειδικά σε βασικές τεχνολογίες γενικής εφαρμογής και διάδοση των τεχνολογιών γενικής εφαρμογής Αύξηση της επιχειρηματικής δαπάνης στην Ε&ΤΑ για την ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας Δαπάνη επιχειρήσεων για Ε&ΤΑ (ως % του ΑΕΠ) (πηγή: EUROSTAT 2011,ανά περιφέρεια ) 1. Ενίσχυση επιχειρήσεων στον τομέα της (κοινωνικής/ οικολογικής) καινοτομίας 2. Ενίσχυση επιχειρήσεων για τη μεταφορά γνώσης ή/και τεχνολογίας 3. Συμβουλευτικές υπηρεσίες σε επιχειρήσεις για τη διαχείριση διαδικασιών στο πλαίσιο της καινοτομίας Ιδιωτικές επενδύσεις που αντιστοιχούν σε δημόσια στήριξη στον τομέα της καινοτομίας ή της έρευνας και ανάπτυξης (κοινός δείκτης) Αριθμός επιχειρήσεων που ενισχύονται (κοινός δείκτης)