TO ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΔΕΙΓΜΑ ΣΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΤΩΤΕΡΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "TO ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΔΕΙΓΜΑ ΣΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΤΩΤΕΡΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ"

Transcript

1 Εφαρμοσμένη Κλινική Μικροβιολογία και Εργαστηριακή Διαγνωστική Περίοδος Β, Τόμος 16, Τεύχος 3, σελ TO ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΔΕΙΓΜΑ ΣΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΤΩΤΕΡΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΛΟΥΚΙΑ ΖΕΡΒΑ The culture of lower respiratory specimens may result in more unnecessary microbiologic effort than any other type of specimen Raymond C. Bartlett Στο άρθρο που ακολουθεί, αναφέρεται η δυσκολία συσχέτισης και αξιολόγησης του αποτελέσματος της καλλιέργειας των δειγμάτων του κατώτερου αναπνευστικού, με την αιτιολογική διάγνωση της πνευμονίας. Γίνεται η διάκριση της πνευμονίας σε τέσσερις τύπους: 1. πνευμονία κοινότητος, 2. νοσοκομειακή πνευμονία, 3. πνευμονία από αναπνευστήρα, 4. πνευμονία μετά από διαφόρων ειδών νοσηλεία. Τονίζεται ότι το εύρος της εργαστηριακής διαγνωστικής προσέγγισης, όπως και το είδος της θεραπευτικής αγωγής, καθορίζεται από τον τύπο της πνευμονίας. Δίδονται κατευθυντήριες γραμμές για τη συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία διαφόρων δειγμάτων (πτυέλων, τραχειακών αναρροφήσεων, βρογχοκυψελιδικών εκπλυμάτων, PSB κ.ά.). Τέλος αναφέρονται και άλλες τεχνικές (αναζήτηση αντιγόνου στα ούρα, PCR στο κλινικό δείγμα) καθώς και η διάγνωση πνευμονικών μυκοβακτηριδιώσεων. (Λέξεις ευρετηρίου: εργαστηριακή διάγνωση πνευμονίας, συλλογή και αξιολόγηση δειγμάτων: πτυέλων, BAL, PSB). Εισαγωγή Από όλες τις καλλιέργειες που εφαρμόζονται στην Κλινική Μικροβιολογία, οι καλλιέργειες δειγμάτων του κατώτερου αναπνευστικού με στόχο την αιτιολογική διάγνωση της πνευμονίας, δεν είναι μόνον ιδιαίτερα «δύσκολες», αλλά έχει αμφισβητηθεί και η ίδια η κλινική τους χρησιμότητα. Η δυσκολία σχετίζεται περισσότερο με Εργαστήριο Κλινικής Μικροβιολογίας, Αττικό Νοσοκομείο, Ιατρική Σχολή Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των καλλιεργειών παρά με τις τεχνικές που εφαρμόζονται, δεδομένου ότι αφενός τα περισσότερα παθογόνα είδη ενδέχεται να αποτελούν μέρος της φυσιολογικής χλωρίδας του ανώτερου αναπνευστικού, ενώ, αφετέρου, δεν υπάρχει μέθοδος που να θεωρείται ως «χρυσό πρότυπο» της αιτιολογικής διάγνωσης της πνευμονίας με βάση την οποία θα μπορούσαν να αξιολογηθούν τα αποτελέσματα των καλλιεργητικών τεχνικών. Στους ενήλικες με πνευμονία, οι ενδείξεις καλλιέργειας πτυέλων παραμένουν αντιφατικές. Φαίνεται ότι είναι κλι-

2 Περίοδος B, Τόμος 16, Τεύχος 3, νικά χρήσιμες μόνο σε συγκεκριμένες κατηγορίες ασθενών που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο. Εκτός από τα βακτήρια, και ιδιαίτερα στα παιδιά, μία μεγάλη και μάλιστα αυξανόμενη ο- μάδα ιών ενοχοποιείται ως βέβαιο ή πιθανό αίτιο πνευμονίας. Με τη βοήθεια των τεχνικών της μοριακής βιολογίας, κατά τα τελευταία χρόνια έχουν ανακαλυφθεί «νέα» παθογόνα του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος (όπως bocavirus), ή ένας τέτοιος ρόλος αποδίδεται σε γνωστούς ιούς (όπως rhinovirus). Ειδικά για τις ιογενείς λοιμώξεις είναι γνωστό ότι η εργαστηριακή ανίχνευση είναι δύσκολη. Οι κυτταροκαλλιέργειες δεν είναι ευρέως διαθέσιμες, ενώ οι εξετάσεις ταχείας ανίχνευσης αντιγόνου είτε με ανοσοφθορισμό είτε με τις νεότερες τεχνικές της α- νοσοχρωματογραφίας, στερούνται απόλυτης ευαισθησίας. Οι νέες μοριακές τεχνικές που ενισχύουν τα νουκλεϊκά οξέα, όπως η Polymerase Chain Reaction (PCR), αποτελούν περισσότερο ερευνητικό παρά διαγνωστικό εργαλείο. Επιπρόσθετα, ο μεγάλος και συνεχώς αυξανόμενος αριθμός των ιών που ενέχονται στην πρόκληση λοίμωξης του κατώτερου αναπνευστικού δυσκολεύει την ταυτόχρονη και ταχεία ανίχνευσή τους. Η διάκριση των διαφόρων τύπων πνευμονίας 1-6 Η πνευμονία διακρίνεται σε τέσσερις βασικές κατηγορίες. Η διάκριση αυτή δεν καθορίζει μόνο το είδος της θεραπείας που ενδείκνυται να χορηγηθεί, αλλά και το εύρος της εργαστηριακής διαγνωστικής προσέγγισης. Συγκεκριμένα, οι εξετάσεις που θα διενεργηθούν καθορίζονται με βάση την πιθανή τους κλινική χρησιμότητα και διαγνωστική απόδοση στη συγκεκριμένη κατηγορία πνευμονίας. Έτσι, έχουν καθορισθεί οι εξής κατηγορίες: 1. Πνευμονία της κοινότητας (Community- Acquired Pneumonia, CAP). Ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσου, οι αντίστοιχοι ασθενείς διακρίνονται σε αυτούς που μπορούν να θεραπευθούν κατ οίκον, σε αυτούς που χρειάζεται να νοσηλευθούν στο νοσοκομείο και σε αυτούς που εισάγονται σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ). Τα συχνότερα παθογόνα της πνευμονίας της κοινότητας φαίνονται στον Πίνακα Νοσοκομειακή Πνευμονία (Hospital- Acquired Pneumonia, HAP). Η πνευμονία αυτή εκδηλώνεται τουλάχιστον 48 ώρες μετά την εισαγωγή του ασθενούς στο νοσοκομείο. 3. Πνευμονία τoυ Αναπνευστήρα (Ventilator Associated Pneumonia, VAP). Οι αντίστοιχοι ασθενείς εμφανίζουν πνευμονία ώρες μετά τη διασωλήνωση. Τα συχνότερα παθογόνα περιλαμβάνουν τα είδη Staphylococcus aureus και Pseudomonas aeruginosa καθώς και άλλα gramαρνητικά βακτηρίδια. 4. Πνευμονία που σχετίζεται με προηγούμενη «έκθεση» του ασθενούς σε διάφορα είδη νοσηλείας ή θεραπείας (Healthcare Associated Pneumonia, HCAP), όπως προηγούμενη εισαγωγή σε νοσοκομείο για τουλάχιστον 2 ημέρες κατά τους τελευταίους 3 μήνες, κατ οίκον χορήγηση ενδοφλέβιας αγωγής (συμπεριλαμβανόμενης της αντιβακτηριακής αγωγής), χρόνια αιμοδιάλυση, τις τελευταίες 30 ημέρες, ανίχνευση πολυανθεκτικού παθογόνου σε μέλος της οικογένειας του ασθενούς και άλλα. Υπογραμμίζεται ότι στο Εργαστήριο αναζητείται η αιτιολογική διάγνωση της πνευμονίας και όχι η επιβεβαίωση ή ο αποκλεισμός της ύπαρξης πνευμονίας. Παρόλη τη σχετική επικάλυψη των ειδών των παθογόνων που ευθύνονται για τους διάφορους τύπους πνευμονίας, διαφορετικές κατηγορίες πνευμονίας ενδέχεται να σχετίζονται με συγκεκριμένα παθογόνα, όπως για παράδειγμα η πνευμονία από αναπνευστήρα. Οι εργαστηριακές εξετάσεις που ενδείκνυται να εφαρμοσθούν και τα είδη των παθογόνων που θα αναζητηθούν, διαφέρουν ανάλογα με την κατηγορία της πνευμονίας όπως αναλύεται παρακάτω. Είδη κλινικών δειγμάτων για την αιτιολογική διάγνωση της βακτηριακής πνευμονίας 7-8 Για την αιτιολογική διάγνωση της βακτηριακής πνευμονίας εξετάζονται διάφορα είδη κλινικών δειγμάτων τα οποία μάλιστα δεν προέρχονται αποκλειστικά από το κατώτερο αναπνευστι-

3 138 Εφαρμοσμένη Κλινική Μικροβιολογία Πίνακας 1. Συχνότερα αίτια πνευμονίας της κοινότητας σε ενήλικους ασθενείς 1. Είδος Ασθενών Ασθενείς που νοσηλεύονται στο σπίτι Ασθενείς που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο (εκτός ΜΕΘ) Ασθενείς που νοσηλεύονται στη ΜΕΘ Αιτιολογία Streptococcus pneumoniae Mycoplasma pneumoniae Haemophilus influenzae Chlamydophila pneumoniae Αναπνευστικοί ιοί * Streptococcus pneumoniae Mycoplasma pneumoniae Chlamydophila pneumoniae Haemophilus influenzae Legionella species Πνευμονία από εισρόφηση Αναπνευστικοί ιοί * Streptococcus pneumoniae Mycoplasma pneumoniae Chlamydophila pneumoniae Haemophilus influenzae Legionella species Πνευμονία από εισρόφηση Αναπνευστικοί ιοί * * Στους αναπνευστικούς ιούς περιλαμβάνονται συχνότερα οι influenza A και B, adenovirus, RSV και parainfluenza κό. Έτσι, εκτός από το «κλασικό» δείγμα των πτυέλων, χρησιμοποιείται το περιφερικό αίμα τόσο για καλλιέργεια όσο και για την ανίχνευση των ειδικών αντισωμάτων, τα ούρα για τις εξετάσεις α- ντιγονουρίας, αλλά και δείγματα από το ανώτερο αναπνευστικό για την ανίχνευση αντιγόνων. Στα δείγματα του κατώτερου αναπνευστικού που λαμβάνονται με μη επεμβατικές τεχνικές α- νήκουν τα πτύελα και οι τραχειακές αναρροφήσεις (tracheal aspirates). Τα πρώτα μπορεί να είναι αυτόματα ή, ιδιαίτερα στα παιδιά, προκλητά. Για τη λήψη δειγμάτων πτυέλων αυτόματης απόχρεμψης ο ασθενής εκπαιδεύεται για να δώσει πτύελα με βαθιά απόχρεμψη. Αναφορικά με τη δειγματοληψία ισχύουν τα εξής: καταλληλότερο δείγμα είναι αυτό που λαμβάνεται νωρίς το πρωί πριν από το πρόγευμα, εάν υπάρχουν οδοντοστοιχίες πρέπει να αφαιρεθούν, ο ασθενής ξεπλένει καλά το στόμα του με αποστειρωμένο νερό ή φυσιολογικό ορό (αλλά ποτέ με νερό της βρύσης), ώστε να ελαττωθεί η φυσιολογική χλωρίδα, και, τέλος, τα πτύελα συλλέγονται σε ευρύστομο δοχείο που κλείνει καλά. Τα προκλητά πτύελα συλλέγονται μετά από εισπνοή διαλύματος 3% NaCl υπό μορφή αεροσόλης σε νεφελοποιητή για διάστημα min. Αναφορικά με τους μικρούς παιδιατρικούς ασθενείς είναι γνωστό ότι η λήψη αυτόματων πτυέλων δεν είναι δυνατή, ενώ από τις ελάχιστες αναφορές στη βιβλιογραφία σχετικά με την κλινική χρησιμότητα των προκλητών πτυέλων στα παιδιά γίνεται σαφές ότι ούτε αυτά λαμβάνονται συχνά. Οι τραχειακές αναρροφήσεις αποτελούν α- ναρροφήσεις εκκρίσεων της τραχείας σε διασωληνωμένους ασθενείς. Οι εκκρίσεις αυτές θεωρούνται αντίστοιχες με τα δείγματα πτυέλων α- ναφορικά με τις εξετάσεις στις οποίες ενδείκνυται να υποβληθούν (χρώσεις και καλλιέργει-

4 Περίοδος B, Τόμος 16, Τεύχος 3, ες) και αναφορικά με τους περιορισμούς που ι- σχύουν για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων τους, όπως περιγράφεται παρακάτω. Στην κατηγορία δειγμάτων που λαμβάνονται βρογχοσκοπικά ανήκουν το βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα (Bronchoalveolar Lavage, BAL), το δείγμα προστατευμένης βρογχικής ψήκτρας (Protected Specimen Brushings, PSB), το βρογχικό έκπλυμα (bronchial washing), η διαβρογχική λήψη βιοψίας και το δείγμα διαβρογχικής αναρρόφησης με βελόνη. Άλλα δείγματα που λαμβάνονται επεμβατικά είναι το δείγμα διατραχειακής αναρρόφησης με βελόνη (transtracheal aspirate), η διαβρογχική βιοψία (transbronchial biopsy), η διαθωρακική βιοψία με βελόνη (transthoracicneedle biopsy), το υλικό ανοιχτής βιοψίας πνεύμονα και το πλευριτικό υγρό. Από τα παραπάνω, τα πτύελα αποτελούν τα συχνότερα δείγματα που παραλαμβάνονται στο εργαστήριο, ενώ τα BAL και PSB τα περισσότερο κλινικά σημαντικά. Τα τελευταία συλλέγονται με μικρή, εύκαμπτη ψήκτρα που βρίσκεται εντός δύο τηλεσκοπικών καθετήρων. Το στόμιο του ε- ξωτερικού είναι αποφραγμένο, ώστε να προστατεύει τον εσωτερικό καθετήρα και την ψήκτρα α- πό επιμόλυνση από το ανώτερο αναπνευστικό. Το κλινικό δείγμα που λαμβάνεται αντιστοιχεί σε ml εκκρίσεων των άπω βρογχιολίων, ενώ με το δείγμα BAL σε 1 ml εκκρίσεων αντιστοιχεί δείγμα που προέρχεται από περισσότερες από 1 εκατομμύριο κυψελίδες. Η μεταφορά του κλινικού δείγματος 1,7,8 Τα πτύελα και τα άλλα δείγματα του κατώτερου αναπνευστικού πρέπει να μεταφέρονται ταχύτατα στο εργαστήριο και η επεξεργασία τους να αρχίζει αμέσως. Από τη λήψη μέχρι την επεξεργασία των πτυέλων δεν πρέπει να παρεμβάλλεται διάστημα μεγαλύτερο των 2 ωρών. Εναλλακτικά, μπορούν να φυλαχθούν για 24 ώ- ρες στους 4-10 C. Τα μέτρα αυτά είναι απαραίτητα για την αποφυγή υπερανάπτυξης της φυσιολογικής χλωρίδας του ανώτερου αναπνευστικού εις βάρος των δυσκολότερα αναπτυσσόμενων παθογόνων του κατώτερου αναπνευστικού. Για τα δείγματα BAL και PSB συνιστάται άμεση μεταφορά και άμεση επεξεργασία στο εργαστήριο. Σύμφωνα με τις οδηγίες της Εταιρείας Λοιμωδών Νόσων Αμερικής (Infectious Diseases Society of America: IDSA) και American Thoracic Society (ATS), η χρώση Gram και η καλλιέργεια πτυέλων πρέπει να διενεργούνται μόνον εφόσον λαμβάνεται κλινικό δείγμα υψηλής ποιότητας, κατά τη συλλογή, μεταφορά και επεξεργασία του οποίου εφαρμόσθηκαν τα κατάλληλα μέτρα που εξασφαλίζουν την υψηλή ποιότητα της εξέτασης. Επίσης, η δειγματοληψία οφείλει να διενεργείται πριν από τη χορήγηση της αντιβακτηριακής θεραπείας. Η χρώση Gram: χρησιμότητα και κριτήρια αξιολόγησης 1,7,8 Αναφορικά με την κλινική χρησιμότητα της χρώσης Gram των πτυέλων, στη διεθνή βιβλιογραφία οι απόψεις κυμαίνονται από την πλήρη απόρριψη της εξέτασης έως τη φανατική υποστήριξη της αξίας της. Η χρώση Gram κατ αρχάς χρησιμοποιείται από το εργαστήριο για το διαχωρισμό των δειγμάτων σε αυτά που πιθανότατα περιέχουν το παθογόνο και, επομένως, ενδείκνυται να καλλιεργηθούν (κατάλληλο δείγμα), από αυτά που είναι σε μεγάλο βαθμό επιμολυσμένα από την στοματοφαρυγγική χλωρίδα και δεν ενδείκνυται να εξετασθούν περαιτέρω (ακατάλληλο δείγμα). Ο διαχωρισμός αυτός βασίζεται κυρίως στην ανίχνευση, αρίθμηση και σύγκριση του αριθμού των επιθηλιακών κυττάρων και των πολυμορφοπύρηνων στην αντικειμενοφόρο πλάκα. Ως κριτήρια αξιολόγησης (screening criteria) για την ε- πιλογή των κατάλληλων δειγμάτων πτυέλων έ- χουν προταθεί διάφορα ποσοτικά κριτήρια. H παρουσία μεγάλου αριθμού επιθηλιακών κυττάρων συγκριτικά με τον αριθμό των πολυμορφοπύρηνων είναι ενδεικτική επιμόλυνσης από το α- νώτερο αναπνευστικό και υποδεικνύει την αναγκαιότητα νέας, περισσότερο κατάλληλης δειγματοληψίας. Στην περίπτωση αυτή, η κλινική ε-

5 140 Εφαρμοσμένη Κλινική Μικροβιολογία νημερώνεται ότι το δείγμα δεν αντιπροσωπεύει εκκρίσεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος και ως εκ τούτου απορρίφθηκε ως ακατάλληλο. Συνιστάται η επανάληψη της δειγματοληψίας πάντοτε υπό την προϋπόθεση ότι ο ασθενής δεν λαμβάνει αντιμικροβιακή θεραπεία. Διαφορετικά, τα αποτελέσματα της καλλιέργειας θα είναι παραπλανητικά ως προς το πραγματικό αίτιο της λοίμωξης. Τα κριτήρια αξιολόγησης, κατ εξαίρεση, δεν εφαρμόζονται στην περίπτωση καλλιεργειών για μυκοβακτηρίδια και Legionella spp διότι έχει αποδειχθεί ότι δεν ισχύουν. Επιπλέον, στη χρώση Gram, ο προσδιορισμός του κυρίαρχου μικροοργανισμού σε συνδυασμό με τη μορφολογία του ενδέχεται να δώσει ταχέως σημαντικές προκαταρκτικές πληροφορίες αναφορικά με το πιθανό είδος ή γένος του αιτιολογικού παράγοντα της πνευμονίας. Επομένως, μπορεί να κατευθύνει περισσότερο στοχευμένα την αρχική θεραπευτική επιλογή. Τέλος, η χρώση Gram χρησιμοποιείται από το εργαστήριο ως «οδηγός» για την επιλογή εκείνων των μικροοργανισμών από αυτούς που αναπτύσσονται στη συνέχεια στις καλλιέργειες που ενδείκνυται να ταυτοποιηθούν ή/και να ελεγχθεί η ευαισθησία τους. Η προτυποποίηση των κριτηρίων αξιολόγησης της χρώσης Gram καθώς και της ερμηνείας της είναι απαραίτητη ώστε να εξασφαλίζεται η α- ντικειμενικότητα και επαναληψιμότητα των α- ποτελεσμάτων που παράγονται από το προσωπικό του εργαστηρίου. Ο στόχος είναι η εξασφάλιση της ποιότητας του κλινικού δείγματος που τελικά θα καλλιεργηθεί, ώστε τα αποτελέσματα της εξέτασης να είναι κλινικά χρήσιμα και όχι εσφαλμένα. Αντίθετα με τα παραπάνω, τα δείγματα BAL και PSB δεν αξιολογούνται ως κατάλληλα ή ακατάλληλα και καλλιεργούνται πάντοτε. Πριν από τη διενέργεια της χρώσης Gram, τα δείγματα BAL συμπυκνώνονται με φυγοκέντρηση στην κυτταροφυγόκεντρο. Στην περίπτωση ανίχνευσης βακτηρίου, αυτό θεωρείται ως το αίτιο της πνευμονίας. Η διενέργεια των καλλιεργειών 7,8 Με λίγες εξαιρέσεις, τα βακτηριακά παθογόνα που ενέχονται στις λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού αναπτύσσονται εύκολα στα κοινά καλλιεργητικά υλικά. Στο εργαστήριο, κατά την επεξεργασία του δείγματος πτυέλων επιλέγεται το περισσότερο βλεννοπυώδες και αιματηρό τμήμα του κλινικού δείγματος για να χρησιμοποιηθεί στη χρώση Gram και στον ενοφθαλμισμό των στερεών θρεπτικών υλικών (5% αιματούχο, MacConkey και σοκολατόχρωμο ά- γαρ) που επωάζονται στις κατάλληλες συνθήκες (35 C, ατμόσφαιρα 5% CO 2, ώρες). Για τις καλλιέργειες πτυέλων αντενδείκνυνται η χρήση εμπλουτιστικών ζωμών και οι αναερόβιες καλλιέργειες. Οι αναερόβιες καλλιέργειες διενεργούνται μόνον σε δείγματα PSB και υπό την προϋπόθεση ότι η κλινική θεωρεί ενδεδειγμένη την α- ναζήτηση αναερόβιων. Αντίθετα με τα πτύελα, η καλλιέργεια των δειγμάτων BAL και PSB είναι ποσοτική και αξιολογείται η ανάπτυξη παθογόνου μικροοργανισμού σε συγκέντρωση μεγαλύτερη ή ίση των 10 4 CFU / ml (δείγμα BAL) ή 10 3 CFU/ml (δείγμα PSB). Σε περίπτωση ανάπτυξης μικροοργανισμού σε ποσότητα που αντιστοιχεί στον ουδό της μεθόδου, η ακριβής εκτίμηση της ποσότητας μπορεί να είναι δύσκολη. Όταν ανιχνεύεται μικρότερη συγκέντρωση του μικροοργανισμού, το αποτέλεσμα ερμηνεύεται ως επιμόλυνση. Η αντίστοιχη μεθοδολογία είναι προτυποποιημένη και βασίζεται σε διεθνή πρωτόκολλα. Κλινικές ενδείξεις και συστάσεις εφαρμογής διαγνωστικών μικροβιολογικών εξετάσεων 1,3 Οι συστάσεις εκτέλεσης μικροβιολογικών ε- ξετάσεων σε περίπτωση πνευμονίας παραμένουν αντιφατικές. Η χαμηλή διαγνωστική απόδοση των εξετάσεων και η κατά κανόνα μη τροποποίηση της αγωγής μετά τη λήψη των αποτελεσμάτων τους, συνηγορούν κατά της γενικευμένης χρησιμοποίησης εξετάσεων όπως οι καλλιέργειες πτυέλων και οι αιμοκαλλιέργειες ως εξετάσεων ρουτίνας. Σε συγκεκριμένους ασθενείς, ωστόσο, τα αποτελέσματα των καλλιεργειών ενδέχεται να οδηγήσουν σε μία πιό ειδική θεραπευτική αντιμετώπιση. Επιπλέον, η απομόνωση με καλλιέργειες

6 Περίοδος B, Τόμος 16, Τεύχος 3, και ο προσδιορισμός της ευαισθησίας των αντίστοιχων παθογόνων παρέχουν σημαντικές επιδημιολογικές πληροφορίες, και συμβάλλουν στον καθορισμό ειδικών θεραπευτικών συστάσεων. Για τους παραπάνω λόγους έχουν προταθεί οι συγκεκριμένες κλινικές ενδείξεις σύμφωνα με τις οποίες γίνονται μικροβιολογικές εξετάσεις. Οι ενδείξεις αυτές καταγράφονται στον Πίνακα 2 και ουσιαστικά βασίζονται σε δύο κριτήρια: i) το αποτέλεσμα της μικροβιολογικής εξέτασης είναι πιθανό να τροποποιήσει την αντιμικροβιακή α- γωγή που χορηγείται, και ii) η εξέταση αναμένεται να έχει υψηλή διαγνωστική απόδοση. Συνιστάται, επομένως, οι ασθενείς με CAP να εξετάζονται για την ύπαρξη συγκεκριμένων παθογόνων, μόνον όταν η ανίχνευση των τελευταίων θα οδηγήσει σε σημαντική αλλαγή της εμπειρικής αγωγής που χορηγείται και όταν η παρουσία των παθογόνων αυτών κρίνεται πιθανή με βάση τα κλινικά και επιδημιολογικά στοιχεία. Έτσι, σε ασθενείς που νοσηλεύονται κατ οίκον ή νοσηλεύονται στο νοσοκομείο αλλά δεν παρουσιάζουν τις αντίστοιχες κλινικές ενδείξεις, η διενέργεια διαγνωστικών εξετάσεων ρουτίνας θεωρείται προαιρετική. Σε ασθενείς που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο και παρουσιάζουν τις αντίστοιχες κλινικές ενδείξεις συνιστάται η διενέργεια αιμοκαλλιεργειών και καλλιεργειών πτυέλων πριν τη χορήγηση θεραπείας. Αντίθετα, σε ασθενείς με σοβαρή CAP ενδείκνυται η λήψη αιμοκαλλιεργειών, η εξέταση ανίχνευσης αντιγόνων στα ούρα (Legionella pneumophila και Streptococcus pneumoniae) και η καλλιέργεια πτυέλων τουλάχιστον. Κλινική χρησιμότητα των αιμοκαλλιεργειών 1 Σε μη επιλεγμένους ασθενείς με CAP που νοσηλεύονται σε νοσοκομείο και στους οποίους Πίνακας 2. Κλινικές ενδείξεις διενέργειας ενός περισσότερο εκτεταμένου διαγνωστικού ελέγχου 1 Ενδειξη Καλλιέργεια Καλλιέργεια Αντιγόνο ούρων Αντιγόνο ούρων Άλλες αίματος πτυέλων για Legionella για S. pneumoniae Εξετάσεις Εισαγωγή σε ΜΕΘ Χ Χ Χ Χ Χ 1 Αποτυχία κατ οίκον θεραπείας Χ Χ Χ Πνευμονικές διηθήσεις με σπήλαια Χ Χ Χ 2 Λευκοπενία Χ Χ Χρόνια κατάχρηση οινοπνεύματος Χ Χ Χ Χ Χρόνια ηπατοπάθεια Χ Χ Σοβαρή ΧΑΠ ή άλλη νόσος αναπνευστικού Χ Ασπληνία Χ Χ Πρόσφατο ταξίδι (κατά τις τελευταίες 2 εβδομάδες) Χ Χ 3 (+) τεστ Legionella (ούρα) Χ 3 (+) τεστ S. pneumoniae (ούρα) Χ Χ Πλευριτική συλλογή Χ Χ Χ Χ Χ 4 1 Αναρροφήσεις τραχείας (σε διασωλήνωση), πιθανώς βρογχοσκόπηση ή λήψη μη βρογχοσκοπικού BAL και διενέργεια αντίστοιχων καλλιεργειών 2 Καλλιέργεια για μύκητες και για φυματίωση 3 Καλλιέργεια για Legionella σε ειδικό υλικό 4 Παρακέντηση και καλλιέργεια πλευριτικού υγρού

7 142 Εφαρμοσμένη Κλινική Μικροβιολογία δεν έχει χορηγηθεί προηγουμένως αντιβακτηριακή θεραπεία, το ποσοστό απομόνωσης του (πιθανού) αιτιολογικού παράγοντα της πνευμονίας από αιμοκαλλιέργειες αντιστοιχεί μόνον σε 5%-14%. Το συχνότερο παθογόνο που απομονώνεται είναι ο S. pneumoniae. Σε περίπτωση προηγούμενης χορήγησης αντιβακτηριακών, η συχνότητα θετικής αιμοκαλλιέργειας ελαττώνεται κατά 50%. Εκτός από τη χαμηλή ευαισθησία, στα μειονεκτήματα των αιμοκαλλιεργειών συγκαταλέγεται το υψηλό τους κόστος και τα ψευδώς θετικά αποτελέσματα, τα οποία έχουν σημαντικές αρνητικές συνέπειες για τον ασθενή (χορήγηση ακατάλληλης αντιβακτηριακής θεραπείας). Για τους παραπάνω λόγους (χαμηλή ευαισθησία, προβλήματα ειδικότητας και υψηλό κόστος) έχει πλέον αμφισβητηθεί η κλινική χρησιμότητα των αιμοκαλλιεργειών, και, συγκεκριμένα, η α- διάκριτη εκτέλεσή τους. Η λήψη τους συνιστάται σε περιπτώσεις που αναμένεται να έχουν μεγαλύτερη διαγνωστική αξία, συγκεκριμένα όταν ο ασθενής παρουσιάζει παραγόντες κινδύνου που συσχετίζονται με θετικές αιμοκαλλιέργειες, όπως για παράδειγμα σοβαρή πνευμονία. Διάγνωση της βακτηριακής πνευμονίας με άλλες, μη καλλιεργητικές τεχνικές Εκτός από τις καλλιέργειες δειγμάτων του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος και τις καλλιέργειες αίματος, για τη διάγνωση της βακτηριακής πνευμονίας χρησιμοποιούνται επίσης οι εξετάσεις ανίχνευσης αντιγόνων βακτηρίων στα ούρα με ανοσοχρωματογραφία, η ανίχνευση ειδικών αντισωμάτων στον ορό κυρίως με μέθοδο ELISA και η άμεση ανίχνευση του παθογόνου στο κλινικό δείγμα με μοριακές τεχνικές ενίσχυσης των νουκλεϊκών οξέων. 1) Η εξέταση αντιγονουρίας για την ανίχνευση του S. pneumoniae 1,4,10,11 Με την εξέταση αυτή ανιχνεύεται αντιγόνο (C-polysaccharide) του πνευμονιόκοκκου στα ούρα ασθενών με πνευμονία που οφείλεται σε αυτό το παθογόνο. Στους ενήλικες η ευαισθησία της εξέτασης αντιστοιχεί σε 50-80% και η ειδικότητα είναι μεγαλύτερη από 90%, ωστόσο, στα παιδιά, η ειδικότητα είναι χαμηλότερη και ελαττώνεται περισσότερο σε περίπτωση συμπύκνωσης των ούρων. Τα ψευδώς θετικά αποτελέσματα αποδίδονται σε αποικισμό του ανώτερου α- ναπνευστικού από S. pneumoniae ή στην ύπαρξη χρόνιου αναπνευστικού νοσήματος. Η εξέταση δίνει συχνότερα θετικά αποτελέσματα σε ασθενείς με θετικές αιμοκαλλιέργειες σε σύγκριση με αυτούς που εμφανίζουν αρνητικές αιμοκαλλιέργειες. Εκτός από τη χαμηλή ειδικότητα στα παιδιά, στα μειονεκτήματα της εξέτασης συγκαταλέγονται η μη δυνατότητα διενέργειας α- ντιβιογράμματος (δεδομένου ότι δεν απομονώνεται το στέλεχος) και το υψηλό κόστος (κόστος α- ντιδραστηρίου: περίπου 25 ευρώ ανά εξέταση). Πλεονεκτήματα της μεθόδου αποτελούν η ταχεία λήψη των αποτελεσμάτων (20 min) και η δυνατότητα εφαρμογής σε περιπτώσεις που, λόγω προηγούμενης χορήγησης θεραπευτικής αγωγής με α- ντιμικροβιακά φάρμακα, οι καλλιέργειες δεν αναμένεται να είναι χρήσιμες. Ο ακριβής ρόλος της ε- ξέτασης της αντιγονουρίας του πνευμονιόκοκκου για τη διάγνωση της πνευμονίας, ιδιαίτερα στα παιδιά, δεν έχει ακόμα καθοριστεί και τα αποτελέσματά της θα πρέπει να ερμηνεύονται πάντοτε σε συνάρτηση με την κλινική εικόνα. 2) Η εξέταση αντιγονουρίας για την ανίχνευση της Legionella pneumophila ορότυπου 1 1,12 Η πρότυπη μέθοδος διάγνωσης της λεγεωνέλλωσης, η καλλιέργεια του κλινικού δείγματος (κυρίως εκκρίσεις κατώτερου αναπνευστικού) στο ειδικό θρεπτικό υλικό Buffered Charcoal Yeast Extract εμπλουτισμένο με α- κετογλουταρικό οξύ (BCYE-α) δεν εφαρμόζεται συχνά στα κλινικά εργαστήρια. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην παρατεταμένη επώαση των καλλιεργειών (7-14 ημέρες) καθώς και σε πρακτικούς λόγους. Από τις υπόλοιπες διαγνωστικές μεθόδους, η ορολογική είναι χρήσιμη μόνο για επιδημιολογικούς λόγους, δεδομένου ότι η ειδική α-

8 Περίοδος B, Τόμος 16, Τεύχος 3, πόκριση της χυμικής ανοσίας εμφανίζεται καθυστερημένα, ενώ η εφαρμογή του άμεσου ανοσοφθορισμού στο κλινικό δείγμα χαρακτηρίζεται α- πό ανεπαρκή ευαισθησία. Σημειώνεται ότι τα είδη Legionella δεν χρωματίζονται στη χρώση Gram παρασκευασμάτων του κλινικού δείγματος. Σε αντίθεση με τα αντίστοιχα δεδομένα για τον πνευμονιόκοκκο, η εξέταση της αντιγονουρίας για την ανίχνευση της L. pneumophila είναι περισσότερο αξιόλογη αναφορικά με την ειδικότητά της (μεγαλύτερη του 99%), αλλά το κόστος της παραμένει υψηλό. Υπάρχουν διαθέσιμα διάφορα εμπορικά αντιδραστήρια, τα ο- ποία υπογραμμίζεται ότι ανιχνεύουν κυρίως την L. pneumophila ορότυπου 1 και κατά προτίμηση τον υπότυπο Pontiac. Ο ορότυπος 1 αφορά μεν το 80-95% των περιπτώσεων της νόσου των λεγεωναρίων (και ο υπότυπος Pontiac το 85% από αυτά), ωστόσο, η γεωγραφική κατανομή άλλων οροτύπων ή άλλων ειδών Legionella ενδέχεται να ποικίλλει. Επομένως, η ευαισθησία της μεθόδου είναι αξιόλογη (60-95%) μόνον εάν το παθογόνο είναι η Legionella pneumophila ορότυπου 1. Για άλλα είδη Legionella, η ευαισθησία ενδέχεται να μην υπερβαίνει ποσοστό 5%. Ως εκ τούτου, έ- να αρνητικό αποτέλεσμα δεν αποκλείει τη λοίμωξη από στελέχη L. pneumophila άλλων οροτύπων ή και άλλων ειδών Legionella. Η συμπύκνωση του δείγματος πριν από την εξέταση οδηγεί στην αύξηση της ευαισθησίας. Η τελευταία είναι υψηλότερη στις κλινικά σοβαρότερες μορφές της λοίμωξης. Η εξέταση θετικοποιείται από την πρώτη ημέρα εκδήλωσης της νόσου και μπορεί να παραμείνει θετική για εβδομάδες, γεγονός που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στην αξιολόγηση ενός θετικού αποτελέσματος. Τέλος, για επιδημιολογικούς λόγους συνιστάται η καλλιέργεια δείγματος πτυέλων σε θετικό αποτέλεσμα αντιγονουρίας. 3) Η ορολογική διάγνωση της άτυπης βακτηριακής πνευμονίας 1,7,13 Για τη διάγνωση της πνευμονίας που ο- φείλεται στα «άτυπα» βακτηριακά παθογόνα Mycoplasma pneumoniae και Chlamydophila pneumoniae εφαρμόζεται κυρίως η ορολογική διάγνωση ανιχνεύοντας τα ειδικά IgG και IgM αντισώματα στον ορό του αρρώστου χρησιμοποιώντας μεθόδους ELISA ή μικροανοσοφθορισμού. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι καλλιέργειες των αντίστοιχων παθογόνων απαιτούν χρονοβόρες ή/και δύσκολες τεχνικές. Για παράδειγμα, οι καλλιέργειες για M. pneumoniae απαιτούν 21 ημέρες επώασης σε ειδικά θρεπτικά υλικά, ενώ για την απομόνωση του C. pneumoniae είναι απαραίτητες οι κυτταροκαλλιέργειες, των οποίων μάλιστα η μεθοδολογία ακόμα δεν έχει προτυποποιηθεί. Με τις ορολογικές τεχνικές απαιτείται να ε- ξετασθούν δύο δείγματα ορού, το πρώτο κατά την οξεία φάση και το δεύτερο κατά τη φάση α- ποδρομής της νόσου. Εκτός από τις περιπτώσεις στις οποίες η διάγνωση τίθεται ταχύτατα με την ανίχνευση ειδικών IgM αντισωμάτων στο πρώτο δείγμα ορού, η εφαρμογή των ορολογικών τεχνικών στην αιτιολογική διάγνωση της πνευμονίας δεν είναι κλινικά χρήσιμη, δεδομένου ότι τα αποτελέσματα της εξέτασης θα είναι διαθέσιμα μετά την ολοκλήρωση της αποθεραπείας. 4) Η διάγνωση της πνευμονίας με μεθοδολογία ενίσχυσης των νουκλεϊκών οξέων 1,7,14-16 Η εφαρμογή μοριακών τεχνικών για την άμεση ανίχνευση των νουκλεϊκών οξέων του παθογόνου στο κλινικό δείγμα μετά από ενίσχυσή τους με μεθόδους όπως η PCR, δεν έχει ακόμα αποδείξει τη χρησιμότητά της ως μεθόδου ρουτίνας στο κλινικό εργαστήριο. Στα προβλήματα που συνδέονται με την κλινική εφαρμογή των τεχνικών αυτών ανήκουν η πληθώρα των παθογόνων που σχετίζονται με την πρόκληση πνευμονίας, η αδυναμία διάκρισης μεταξύ αποικισμού και λοίμωξης, η συχνή ανίχνευση μεικτών λοιμώξεων, των οποίων η κλινική ερμηνεία δεν είναι ακόμα δυνατή, και, τέλος, σε μερικές περιπτώσεις, η ασυμφωνία με τα αντίστοιχα αποτελέσματα των «κλασικών» μεθόδων. Επιπλέον, δεν υπάρχουν διαθέσιμες «στιβαρές» εμπορικές μέθοδοι, δηλαδή, τε-

9 144 Εφαρμοσμένη Κλινική Μικροβιολογία χνικές που έχουν προτυποποιηθεί και η απόδοσή τους έχει αξιολογηθεί εκτενώς στη βιβλιογραφία. Έτσι, ενώ στη βιβλιογραφία έχουν ήδη αναφερθεί μοριακές επιδημιολογικές μελέτες που είναι εξαιρετικά χρήσιμες για το χαρακτηρισμό των βακτηριακών ή ιικών παθογόνων που ενέχονται στις λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού, στην πράξη, οι μοριακές διαγνωστικές τεχνικές είναι συνήθως διαθέσιμες σε ερευνητικά εργαστήρια ή κέντρα αναφοράς. Τονίζεται ότι παρόλα αυτά, υπάρχουν παραδείγματα παθογόνων, όπως η Bordetella pertussis ή ο ιός της γρίπης, για τα οποία έχει τεκμηριωθεί ότι οι μοριακές τεχνικές αποτελούν τη βέλτιστη μεθοδολογία διάγνωσης. Διάγνωση των πνευμονικών μυκοβακτηριδιώσεων Σε αντίθεση με το Mycobacterium tuberculosis του οποίου η απομόνωση είναι πάντοτε παθογνωμονική της εν ενεργεία φυματίωσης, δεν ι- σχύει το ίδιο για τα είδη που περιλαμβάνονται στα «άτυπα» μυκοβακτηρίδια (non-tuberculous mycobacteria, NTM), ο αριθμός των οποίων είναι πλέον μεγαλύτερος από 120. Σε περίπτωση απομόνωσης των τελευταίων απαιτείται η διάκριση μεταξύ επιμόλυνσης, αποικισμού και νόσου. Τα διαγνωστικά κριτήρια πνευμονικής νόσου από NTM έχουν πρόσφατα τροποποιηθεί και σύμφωνα με αυτά για τη διάγνωση της πνευμονικής νόσου από NTM απαιτούνται τα εξής: i) η απομόνωσή του από δύο τουλάχιστον δείγματα πτυέλων, ή, ii) η απομόνωσή του από ένα τουλάχιστον δείγμα βρογχικού ή βρογχοκυψελιδικού εκπλύματος ή iii) διαβρογχική ή άλλου είδους βιοψία πνεύμονα με ιστοπαθολογικά ευρήματα συμβατά μυκοβακτηριδιακής λοίμωξης και ταυτόχρονη απομόνωση ΝΤΜ ή από το υλικό της βιοψίας, ή από τουλάχιστον ένα δείγμα πτυέλων ή βρογχικού εκπλύματος. Για τη διάγνωση των πνευμονικών μυκοβακτηριδιώσεων ισχύει πάντοτε ο κανόνας της λήψης 3 τουλάχιστον διαδοχικών πρωινών δειγμάτων πτυέλων ή γαστρικού υγρού. Με αυτό τον αριθμό δειγμάτων αυξάνεται η ευαισθησία διάγνωσης της φυματίωσης, ενώ παρέχεται η δυνατότητα αξιολόγησης της απομόνωσης NTM. Υ- πογραμμίζεται ότι ποτέ δεν χρησιμοποιείται νερό της βρύσης κατά τα στάδια της δειγματοληψίας ή της επεξεργασίας του κλινικού δείγματος στο εργαστήριο, διότι είναι πολύ συχνά επιμολυσμένο με ΝΤΜ. Για την επεξεργασία του δείγματος εφαρμόζεται η λύση της βλέννης των πτυέλων (με διάλυμα N-ακετυλο-L-κυστεΐνης), η εξουδετέρωση της φυσιολογικής χλωρίδας (διάλυμα NaOH) και στη συνέχεια η συμπύκνωση με ψυχόμενη φυγόκεντρο στα x g για 15 min. Σημειωτέον ότι το επιτρεπτό ποσοστό επιμόλυνσης των καλλιεργειών από κοινά μικρόβια αντιστοιχεί σε <5%. Στο γαστρικό υγρό προηγείται η άμεση εξουδετέρωση του χαμηλού ph. Στη συνέχεια εφαρμόζεται στο επεξεργασμένο κλινικό δείγμα η οξεάντοχη χρώση (Ziehl- Neelsen, Auramine ή Κinyoun). Σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος, αυτό εκφράζεται ποσοτικά. Η οξεάντοχη χρώση στερείται υψηλής ευαισθησίας (ουδός ανίχνευσης 10 4 CFU/ml) και δεν μπορεί να διακρίνει μεταξύ των ειδών των μυκοβακτηριδίων. Εξαιρετικά χρήσιμη είναι η ε- φαρμογή των εμπορικών μοριακών τεχνικών που ανιχνεύουν αμέσως το M. tuberculosis στο κλινικό δείγμα παρέχοντας ταχέως τη διάγνωση της εν ενεργεία φυματίωσης. Επιπλέον, υπάρχουν εμπορικές μοριακές τεχνικές με τις οποίες ανιχνεύεται αμέσως η αντοχή στη ριφαμπικίνη ή και την ισονιαζίδη. Η κλινική χρησιμότητα των τελευταίων είναι μεγάλη, ωστόσο ενδείκνυται να εφαρμόζονται μόνον σε δείγματα με θετική ο- ξεάντοχη χρώση ή σε δείγματα ασθενών με πολύ υψηλή κλινική εκτίμηση ενεργού φυματίωσης. Για τις καλλιέργειες των μυκοβακτηριδίων χρησιμοποιούνται στερεά θρεπτικά υλικά (σωληνάρια Loewenstein-Jensen) και υγρά στα οποία ανήκουν τα σύγχρονα εμπορικά συστήματα υ- γρών καλλιεργειών. Με τα συστήματα αυτά έχει επιτευχθεί αύξηση της ευαισθησίας (περίπου κατά το 1/3) και ταχύτερος μέσος χρόνος θετικοποίησης των καλλιεργειών (περίπου κατά 10 η-

10 Περίοδος B, Τόμος 16, Τεύχος 3, μέρες) σε σύγκριση με το Loewenstein-Jensen. Η ταυτοποίηση των στελεχών διενεργείται πλέον με εμπορικές μοριακές μεθόδους που παρέχουν αποτελέσματα μέσα σε λίγη ώρα. Τέλος, αναφορικά με τις καλλιέργειες αίματος για M. tuberculosis θα πρέπει να τονισθεί ότι παρόλο που χρησιμοποιούνται πολύ συχνά από τις κλινικές, στην πραγματικότητα στερούνται διαγνωστικής χρησιμότητας διότι η ευαισθησία τους είναι πολύ χαμηλή. Μόνο σε χώρες όπου η φυματίωση είναι ενδημική και ταυτόχρονα υψηλό ποσοστό του πληθυσμού παρουσιάζει HIV ο- ροθετικότητα, η ευαισθησία των αιμοκαλλιεργειών προσεγγίζει το 10%. Διεύθυνση Επικοινωνίας: Λουκία Ζέρβα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μικροβιολογίας, Διευθύντρια Εργαστηρίου Κλινικής Μικροβιολογίας, Αττικό Νοσοκομείο, Ιατρική Σχολή Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Τηλ , fax , Summary Lower respiratory specimens for the diagnosis of pneumonia LOUKIA ZERVA Laboratory of Clinical Microbiology Attikon Hospital, University of Athens Applied Clinical Microbiology Identification of the etiologic agent on acute pneumonia is not an easy task. In this review guidelines on selection and collection, transport and laboratory processing of lower respiratory samples are described. In addition the value of specimens such as: sputum, bronchial washings (BAL, PSB e.t.) obtained by fiberoptic bronchoscopy or tracheal aspirates, in the diagnosis of pneumonia is discussed. (Kew words: laboratory diagnosis of pneumonia, quidelines on specimens processing: sputum, BAL, PSB.) ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Mandell LA, Wunderink RG, Anzueto A, Batlett JG, Campbell GD, Dean NC, Dowell SF, File TM, Musher DM, Niederman MS, Torres A, Whitney CG. Infectious Diseases Society of America / American Thoracic Society consensus guidelines on the management of communityacquired pneumonia in adults. Clin Infect Dis 2007, 44 (2 Suppl): S27-S Guidelines for the management of adults with hospital-acquired, ventilator-associated, and healthcare-associated pneumonia. Am J Respir Crit Care Med 2005, 171: British Thoracic Society guidelines for the management of community acquired pneumonia in childhood. Thorax 2002, 57(i Suppl): i1-i Kumar P, McKean MC. Evidence based paediatrics: review of BTS guidelines for the management of community acquired pneumonia in children. J Infection 2004, 48: Koenig M, Truwit JD. Ventilator-associated pneumonia: diagnosis, treatment and prevention. Clin Microbiol Rev 2006, 19: Zilberberg MD, Shorr AF. Healthcare-associated pneumonia: the state of evidence to date. Curr Opin Pulm Med 2011, 17: Sharp SE, Robinsosn A, Saubolle M, Santa Cruz M, Carroll K, Baselski V. Lower respiratory tract infections. Cumitech 7B. ASM Press, Washington DC, Isenberg HD (ed). Essential procedures for Clinical Microbiology. Washington DC, ASM press Craven DE. Blood cultures for community-acquired pneumonia. Am J Respir Crit Care Med. 2004, 169: Murdoch DR, Laing RTR, Mills GD, Karalus NC, Town IG, Mirrett S, Reller BL. Evaluation of a rapid immunochromatographic test for detection of Streptococcus pneumonia antigen in urine samples from adults with community-acquired pneumonia. J Clin Microbiol 2001, 39:

11 146 Εφαρμοσμένη Κλινική Μικροβιολογία 11. Dowell SF, Garman RL, Liu G, Levine OS, Yang YH. Evaluation of Binax NOW, an assay for the detection of pneumococcal antigen in urine samples performed among pediatric patients.clin Infect Dis 2001, 32: Edelstein PH, Cianciotto NP. Legionella. In: G L Mandell, J E Bennett, R Dolin (eds) Mandell, Douglas, and Bennett s Principles and Practice of Infectious Diseases, 7th Edition, Churchill Livingstone 2010, p Σαμαντάς Κ, Γιαννάκη Μ, Κοντογιάννη Β, Παπαβασιλείου Ι, Αθηναίου Μ, Πάγκαλη Α. Εκτίμηση ταχείας τεχνικής προσδιορισμού IgM ειδικών α- ντισωμάτων έναντι του μυκοπλάσματος της πνευμονίας. Εφαρμοσμένη Κλινική Μικροβιολογία και Εργαστηριακή Διαγνωστική 2007, 12: Mahony JB. Detection of respiratory viruses by molecular methods. Clin Microbiol Rev 2008, 21: Tsolia MN, Psarras S, Bossios A, Audi H, Paldanius M, Gourgiotis D, Kallergi K, Kafetzis DA, Constantopoulos A, Papadopoulos NG. Etiology of community-acquired pneumonia in hospitalized school-age children: evidence for high prevalence of viral infections. Clin Infect Dis 2004, 39: Cevey-Macherel M, Galetto-Lacour A, Gervaix A, Siegrist CA, Bille J, Bescher-Ninet B, Kaiser L, Krahenbuhl JD, Gehri M. Etiology of community-acquired pneymonia in hospitalized children based on WHO clinical guidelines. Eur J Pediatr 2009, 168: Pfyffer GE. Mycobacterium: general characteristics, laboratory detection, and staining procedures. In: Murray PR, Baron EJ, Jorgensen JH, Landry ML, Pfaller MA, ed. Manual of Clinical Microbiology. Washington DC: ASM Press 2007, p Clinical and Laboratory Standards Institute. Laboratory Detection and Identification of Mycobacteria; Proposed Guideline M48-P. CLSI, Wayne, PA, USA, Griffith DE, Aksamit T, Brown-Elliott BA, Catanzaro A, Daley C, Gordin F, Holland SM, Horsburgh R, Huitt G, Iademarco MF, Iseman M, Olivier K, Ruoss S, von Reyn CF, Wallace RJ, Winthrop K. An official ATS/IDSA statement: diagnosis, treatment, and prevention of nontuberculous mycobacterial diseases. Am J Respir Crit Care Med 2007, 175: Russo C, Tortoli E, Menichella D. Evaluation of the new GenoType Mycobacterium assay for identification of mycobacterial species. J Clin Microbiol 2006, 44: Hillemann D, Rusch-Gerdes S, Richter E. Evaluation of the GenoType MTBDRplus assay for rifampin and isoniazid susceptibility testing of strains and clinical specimens. J Clin Microbiol 2007, 45: McDonald LC, Archibald LK, Rheanpumikankit S, Tansuphaswadikul S, Eampokalpa B, Nwanyanawu O, Kazembe P, Dobbie H, Reller LB, Jarvis WR. Unrecognized Mycobacterium tuberculosis bacteraemia among hospital inpatients in less developed countries. Lancet 1999, 354: ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Ενημερώνουμε τους αναγνώστες μας ότι η 12η Ημερίδα της Εταιρείας Κλινικής Μικροβιολογίας με θέμα: «Υγιεινή και πρόληψη λοιμώξεων σε χώρους παροχής Υπηρεσιών Υγείας και στην Κοινότητα - προβλήματα και αντιμετώπιση» Θα πραγματοποιηθεί στο Αμφιθέατρο του 251 Γενικού Νοσοκομείου Αεροπορίας, το Σάββατο 21 Ιανουαρίου

12 Εφαρμοσμένη Κλινική Μικροβιολογία και Εργαστηριακή Διαγνωστική Περίοδος Β, Τόμος 16, Τεύχος 3, σελ ΑΙΜΑ ΕΝΔΑΓΓΕΙΑΚΟΙ ΚΑΘΕΤΗΡΕΣ ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ ΥΓΡΑ Α.Δ. ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ, Ε. ΠΡΩΤΟΠΑΠΑΔΑΚΗΣ Η διαγνωστική μικροβιολογική προσπέλαση των βακτηριαιμιών, των σηπτικών επεισοδίων και των λοιμώξεων που σχετίζονται με ενδαγγειακούς καθετήρες ή χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών περιλαμβάνει καλλιέργειες αίματος, τμημάτων καθετήρων και υγρών έγχυσης. Στην ανασκόπηση που ακολουθεί περιγράφεται με λεπτομέρεια η μεθοδολογία της καλλιέργειας αίματος με τη χρήση αυτοματοποιημένων συστημάτων, σε όλες τις φάσεις της εργαστηριακής διαδικασίας, από την παραγγελία και λήψη του δείγματος μέχρι την αξιολόγηση και κοινοποίηση των αποτελεσμάτων. Παρουσιάζονται σύγχρονα δεδομένα σχετικά με τις λοιμώξεις που προκαλούνται από ενδαγγειακούς καθετήρες και ενδοφλέβια υγρά (ορισμοί, επιδημιολογία, παθογένεια, μικροβιακά αίτια και μέθοδοι διάγνωσης) ενώ αναλύονται ιδιαίτερα οι συχνότερα χρησιμοποιούμενες στο εργαστήριο κλινικής μικροβιολογίας μέθοδοι για τη διάγνωση των βακτηριαιμιών που σχετίζονται με ενδοφλέβιους καθετήρες. (Λέξεις ευρετηρίου: aιμοκαλλιέργεια, ενδαγγειακοί καθετήρες, βακτηριαιμία που σχετίζεται με ενδοφλέβιο καθετήρα, ενδοφλέβια υγρά). Εισαγωγή Οι λοιμώξεις του αίματος, οι λοιμώξεις που σχετίζονται με τη χρήση ενδαγγειακών καθετήρων (ΕΚ) και τα ενδοφλέβια υγρά (ΕΥ), έχουν ως κοινό παρονομαστή την εμφάνιση βακτηριαιμίας. Η διάγνωσή τους, κατά κύριο λόγο, βασίζεται στην αναζήτηση βακτηρίων μέσω των καλλιεργειών αίματος (ΑΜΚ). Τις τελευταίες δεκαετίες έγινε σημαντική πρόοδος και επαναστατικές βελτιώσεις στη μεθοδολογία των ΑΜΚ οι οποίες οδήγησαν στην ταχύτερη ανίχνευση και ταυτοποίηση των παθογόνων βακτηρίων που προκαλούν ενδαγγειακές λοιμώξεις. Τμήμα Κλινικής Μικροβιολογίας, Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός». Αίμα Το αίμα είναι από τα πιο σημαντικά δείγματα που παραλαμβάνει το εργαστήριο για καλλιέργεια. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, η παρουσία βακτηρίων η μυκήτων στο αίμα (βακτηριαιμία- μυκηταιμία) υποδηλώνει λοίμωξη η οποία έχει επεκταθεί από μια άλλη εστία (π.χ. πνευμονία). Η βακτηριαιμία σε αυτή την περίπτωση ονομάζεται δευτεροπαθής. Αν δεν ανευρίσκεται κάποια λοιμώδης πηγή ή δεν συσχετίζεται με άλλο αίτιο η βακτηριαιμία ορίζεται σαν πρωτοπαθής. Επεισόδια πρωτοπαθούς βακτηριαιμίας μπορεί να συμβούν και μετά από υποκλινική είσοδο βακτηρίων στην κυκλοφορία από ε- πιμολυσμένες περιοχές του σώματος, όπως οι βλεννογόνοι. Συνέπειες μιας κλινικά εμφανούς βακτηριαιμίας μπορεί να είναι η σήψη, η σηπτι-

13 148 Εφαρμοσμένη Κλινική Μικροβιολογία κή καταπληξία και το σύνδρομο πολλαπλής οργανικής δυσλειτουργίας. Ο όρος σήψη υποδηλώνει βακτηριαιμία με σημεία και συμπτώματα λοίμωξης, όπως πυρετό, ρίγος και ταχυκαρδία. Κατά τη σηπτική καταπληξία υπάρχει σήψη με υπόταση παρά την αποκατάσταση του ενδαγγειακού όγκου με υγρά, ενώ κατά την πολυοργανική δυσλειτουργία υπάρχει επιπλέον πολυοργανική α- νεπάρκεια διαρκείας άνω των 24 ωρών, η οποία έχει υψηλά ποσοστά θνητότητας 1. Η βακτηριαιμία διακρίνεται κλινικά σε παροδική, διαλείπουσα ή συνεχή 2. Παροδική είναι η βακτηριαιμία που διαρκεί α- πό λεπτά έως ώρες. Πιο συχνά προκαλείται α- πό: χειρισμούς σε όργανα που φλεγμαίνουν (όπως αποστήματα, δοθιήνες ή κατά τη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων), χρήση διαφόρων εργαλείων σε επιφάνειες βλεννογόνων με χλωρίδα (κυστεοσκόπηση, σιγμοειδοσκόπηση, οδοντιατρικοί χειρισμοί, ακόμα και χρήση οδοντογλυφίδας ή βούρτσισμα των δοντιών) και στην αρχή βακτηριακών λοιμώξεων, όπως πνευμονίας, αρθρίτιδας, μηνιγγίτιδας ή οστεομυελίτιδας. Διαλείπουσα βακτηριαιμία συμβαίνει κυρίως σε περιπτώσεις αποστημάτων που δεν έχουν παροχετευθεί, οπότε τα βακτήρια εισέρχονται στην κυκλοφορία περιοδικά. Συνεχής είναι η βακτηριαιμία στις περιπτώσεις ενδαγγειακών λοιμώξεων, όπως ενδοκαρδίτιδα, ενδαρτηρίτιδα ή πυώδης θρομβοφλεβίτιδα. Επίσης στις πρώτες δύο εβδομάδες του μελιταίου ή του τυφοειδούς πυρετού. Να σημειωθεί ότι στις δύο τελευταίες περιπτώσεις κυκλοφορεί πολύ μικρός αριθμός βακτηρίων ανά ml αίματος σε σχέση με τις περιπτώσεις ενδοκαρδίτιδας. Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι α- σθενείς δεν έχουν συνεχή βακτηριαιμία, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν χρονικές περίοδοι ό- που κυκλοφορούν στο αίμα βακτήρια και άλλες κατά τις οποίες δεν υπάρχουν, γεγονός που καθιστά την επιλογή της χρονικής στιγμής λήψης του αίματος για καλλιέργεια πολύ σημαντική για τη διάγνωση. Αιμοκαλλιέργεια Με τον όρο αιμοκαλλιέργεια (blood culture set) εννοείται η καλλιέργεια κατά την οποία το απαιτούμενο αίμα λαμβάνεται με μία αιμοληψία από περιφερική φλέβα, ασχέτως σε πόσες φιάλες κατανέμεται η ληφθείσα ποσότητα 3. Συνήθως, στους ενήλικες μία ΑΜΚ ισοδυναμεί με εξέταση 2-3 φιαλών. Στα νεογνά η εξέταση γίνεται από μια φιάλη και στα παιδιά από 1-2 φιάλες. Θετική αιμοκαλλιέργεια είναι η εξέταση κατά την οποία έχουμε μικροβιακή ανάπτυξη σε μια τουλάχιστον από τις φιάλες που έχουν αποσταλεί ως σύνολο. Η αιμοκαλλιέργεια αποτελεί την πιο ευαίσθητη διαθέσιμη μέθοδο για την ανίχνευση της βακτηριαιμίας 3. Η εξέταση γίνεται πλέον με σύγχρονα αυτοματοποιημένα συστήματα αιμοκαλλιεργειών (continuous-monitoring blood culture systems - CMBCSs) 4. Επειδή η μεθοδολογία των ΑΜΚ είναι πολύ ευαίσθητη, απαιτείται προσεκτικός και ενδελεχής έλεγχος και κατά τις τρεις φάσεις της εργαστηριακής διάγνωσης: προαναλυτική, αναλυτική και μετααναλυτική 3. Προαναλυτική φάση Ενδείξεις διενέργειας αιμοκαλλιεργειών Οι ΑΜΚ λαμβάνονται όταν υπάρχει κλινική ένδειξη και όχι ως έλεγχος ρουτίνας. Η εξέταση γίνεται για τη διάγνωση της βακτηριαιμίας και της σήψης σε ασθενείς με κλινική υποψία. Από τα πολλά κλινικά συμπτώματα που υποδεικνύουν βακτηριαιμία, τα πλέον χαρακτηριστικά, που αποτελούν και ένδειξη διενέργειας ΑΜΚ, είναι ο πυρετός >38 C, το ρίγος, η ταχυκαρδία, η ταχύπνοια, η υπόταση ή υπέρταση, η ύπαρξη τοπικής φλεγμονής, η λευκοκυττάρωση ή λευκοπενία και η διαταραχή του επιπέδου συνείδησης. Ας σημειωθεί ότι στα νεογνά, τους ηλικιωμένους, τους ανοσοκατασταλμένους ή σε περίπτωση λήψης κορτικοειδών τα κλινικά σημεία σήψης μπορεί να είναι αβληχρά ή απόντα 5. Τα τελευταία χρόνια, στις ένδειξεις ΑΜΚ σε υποψία σήψης έχει προστεθεί η αυξημένη τιμή προκαλσιτονίνης στον ορό 6.

14 Περίοδος B, Τόμος 16, Τεύχος 3, Απαιτούμενος αριθμός και κατάλληλος χρόνος λήψεως αιμοκαλλιεργειών Ο ιδανικός χρόνος συλλογής αίματος για ΑΜΚ είναι 30 λεπτά πριν τον πυρετό ή μια ώρα πριν την εμφάνιση ρίγους, κατά τη χρονική στιγμή που εισέρχονται τα βακτήρια στην κυκλοφορία. Στην πράξη οι ΑΜΚ λαμβάνονται με τα πρώτα σημεία ανόδου του πυρετού, εάν είναι δυνατόν πριν τη λήψη αντιβιοτικών. Γενικό κανόνα αποτελεί ότι χρειάζονται δύο τουλάχιστον ΑΜΚ ανά επεισόδιο. Πιο συγκεκριμένα ο αριθμός των απαιτουμένων ΑΜΚ και ο κατάλληλος χρόνος λήψης εξαρτάται από την κλινική εικόνα και οι γενικές οδηγίες που ισχύουν είναι οι παρακάτω 7 : Σήψη: Λαμβάνονται 3 ΑΜΚ από διαφορετικές θέσεις εντός 10 λεπτών. Οξεία ενδοκαρδίτιδα: Λαμβάνονται 3 ΑΜΚ από διαφορετικές θέσεις εντός 1-2 ωρών. Υποξεία ενδοκαρδίτιδα: Λαμβάνονται τρεις ΑΜΚ από διαφορετικές θέσεις εντός 24 ω- ρών. Εάν είναι αρνητικές, λαμβάνονται άλλες 3 ΑΜΚ. Πυρετός αγνώστου αιτιολογίας: Λαμβάνονται 3 ΑΜΚ από διαφορετικές θέσεις εντός μιας ώ- ρας. Εάν είναι αρνητικές, εντός 24 ωρών λαμβάνονται άλλες τρεις. Συνεχής πυρετός: Λαμβάνονται τουλάχιστον 2 ΑΜΚ εντός 12 ωρών κατά προτίμηση πριν τη λήψη αντιβιοτικών. Αν έχουν ληφθεί οι προβλεπόμενες ΑΜΚ πριν τη χορήγηση θεραπείας, δεν έχει νόημα η λήψη επιπλέον ΑΜΚ κατά τη διάρκεια της θεραπείας, γιατί η πιθανότητα να είναι θετικές είναι εξαιρετικά σπάνια 3,5. Εάν το αίτιο της βακτηριαιμίας διαγνωστεί με ΑΜΚ, κατά κανόνα επανάληψη της εξέτασης δεν χρειάζεται παρά μόνον σε ειδικές περιπτώσεις, όπως μυκηταιμία ή βακτηριαιμία από Staphylococcus aureus. Στις περιπτώσεις αυτές οι ΑΜΚ κατά τη διάρκεια της θεραπείας αποτελούν δείκτη καλής πορείας της θεραπείας και στο τέλος ίασης 5. Όγκος αίματος Η ποσότητα του αίματος που καλλιεργείται είναι ίσως η πιο σημαντική συνιστώσα που αυξάνει θεαματικά την ευαισθησία της ΑΜΚ. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις βακτηριαιμιών, ακόμα και όταν υπάρχουν σοβαρά κλινικά συμπτώματα, κυκλοφορούν μικρές ποσότητες βακτηρίων στο αίμα. Στους ενήλικες με βακτηριαιμία μπορεί να ανευρίσκονται και λιγότερα από ένα βακτήρια α- νά 10 ml αίματος. Συνεπώς, πρέπει να καλλιεργείται επαρκής ποσότητα αίματος, ώστε να περιέχει βακτήρια και να καταστεί δυνατή η διάγνωση 2. Για τους παραπάνω λόγους, για την αναζήτηση των βακτηριαιμιών, ενδείκνυται η αποστολή πολλαπλών ΑΜΚ με ενοφθαλμισμό μεγάλου όγκου αίματος. Για τους ενήλικες, υπάρχει ο γενικός κανόνας της αποστολής δύο ή τριών ανεξαρτήτων ΑΜΚ, με ελάχιστο όγκο αίματος 20 ml σε διάστημα 24ώρου. Για τα παιδιά, ισχύουν α- ντίστοιχες ενδείξεις με εξαίρεση τον απαιτούμενο όγκο αίματος, δεδομένου ότι ο αριθμός των βακτηρίων στο αίμα στις περιπτώσεις βακτηριαιμίας των παιδιών είναι cfu/ml. Η αναλογία αίματος προς θρεπτικό ζωμό στις φιάλες των αιμοκαλλιεργειών αποτελεί τον πιο βασικό παράγοντα για την απομόνωση των παθογόνων. Με την καλλιέργεια σε ζωμό αραιώνεται το αίμα και ελαχιστοποιείται η δράση ουσιών με αντιμικροβιακή δράση, όπως συμπλήρωμα, φαγοκύτταρα και αντισώματα. Παρόλα αυτά ο ι- δανικός λόγος αίματος προς θρεπτικό ζωμό δεν έχει καθοριστεί και για τις κλασικές φιάλες προτείνεται αναλογία μεταξύ 1:5 και 1:10 από τους περισσότερους μελετητές 8. Στις φιάλες των αυτομάτων συστημάτων ο απαιτούμενος όγκος αίματος ορίζεται από τον κατασκευαστή και ποικίλλει αναλόγως του είδους της φιάλης. Συνιστάται, ως εκ τούτου, εφαρμογή των εκάστοτε οδηγιών. Οι περισσότερες εμπορικά διαθέσιμες φιάλες αιμοκαλλιεργειών περιέχουν ένα πολυανιονικό αντιπηκτικό παράγοντα, το sodium polyanethol sulfonate (SPS), για την αποφυγή δημιουργίας πηγμάτων, που καθυστερούν τη βακτηριακή α-

15 150 Εφαρμοσμένη Κλινική Μικροβιολογία νάπτυξη. Ας σημειωθεί ότι το ίδιο το SPS μπορεί να αναστείλει την ανάπτυξη ορισμένων ευπαθών βακτηρίων 1. Συλλογή αίματος για καλλιέργεια Η σωστή συλλογή του αίματος αποτελεί πολύ σημαντικό παράγοντα για το ορθό αποτέλεσμα της ΑΜΚ. Η πλημμελής προετοιμασία του δέρματος πριν την αιμοληψία είναι η συχνότερη αιτία επιμόλυνσης των ΑΜΚ, που καθιστά την αξιολόγηση του αποτελέσματος ιδιαίτερα δύσκολη. Το αίμα για καλλιέργεια λαμβάνεται με φλεβοκέντηση περιφερικής φλέβας. Υπάρχουν ό- μως και περιπτώσεις που η λήψη του αίματος γίνεται διαμέσου ενδοφλέβιου καθετήρα. Α. Λήψη αίματος από περιφερική φλέβα Το αίμα από περιφερική φλέβα λαμβάνεται με αυστηρά άσηπτη τεχνική Σε περίπτωση που πρέπει να ληφθούν ταυτόχρονα δύο ΑΜΚ η δεύτερη λήψη πρέπει να γίνει από άλλη περιφερική φλέβα. Να σημειωθεί επίσης ότι δεν πρέπει να λαμβάνεται αίμα από φλέβα στην οποία εγχύεται κάποιο διάλυμα. Η σωστή λήψη περιλαμβάνει τα παρακάτω βήματα 3 : 1. Επιλογή της καταλληλότερης περιοχής φλεβοκέντησης. Ψηλάφηση της φλέβας. 2. Καθαρισμό και αντισηψία της περιοχής, από το κέντρο προς την περιφέρεια σε έκταση περίπου 2 εκατοστά, με 70% ισοπροπυλική ή αιθυλική αλκοόλη. Αναμονή ώσπου να στεγνώσει η περιοχή. 3. Αντισηψία με 10% povidon-iodine (Betadine) και αναμονή 2 ώσπου να στεγνώσει το δέρμα, ή με βάμμα ιωδίου 1-2% και αναμονή 1. Στα παιδιά και σε ορισμένες ομάδες ενηλίκων α- σθενών δεν χρησιμοποιούνται τα ιωδιούχα. Εναλλακτικά, τα τελευταία χρόνια συνιστάται η χρήση 2% αλκοολικού διαλύματος χλωρεξιδίνης 9, Αιμοληψία με αποστειρωμένα γάντια μιας χρήσεως, χωρίς επαναψηλάφηση του σημείου της φλεβοκέντησης. Λήψη του αίματος με αποστειρωμένη βελόνα και σύριγγα. 5. Σήμανση φιαλών με στοιχεία ασθενούς, η- μερομηνία και ώρα λήψης. Η επιλογή των κατάλληλων φιαλών γίνεται σύμφωνα με τα δεδομένα του ασθενούς. Οι φιάλες πρέπει να είναι διαυγείς, ακέραιες, να μην έχουν λήξει και να είναι σωστά αποθηκευμένες. 6. Απολύμανση του πώματος της φιάλης με το αντισηπτικό που προτείνει η προμηθεύτρια ε- ταιρεία. Συνήθως γίνεται με τολύπιο εμποτισμένο με 70% αλκοόλη (εφαρμογή για 1-2 λεπτά και α- ναμονή 1 λεπτό ώσπου να στεγνώσει). Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ιωδιούχα ή χλωρεξιδίνη. 7. Εμβολιασμός των φιαλών, με την ίδια βελόνα με την οποία έγινε η φλεβοκέντηση. Δεν συνιστάται πλέον αλλαγή βελόνας. Η παλαιά αυτή πρακτική αποδείχτηκε ότι δεν επηρέαζε σημαντικά τα ποσοστά επιμόλυνσης, αλλά συνδεόταν με αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων από αιχμηρά και εγκαταλείφθηκε 2,3. Ο εμβολιασμός με τον απαιτούμενο όγκο αίματος γίνεται πρώτα στην αερόβια φιάλη. Σε περίπτωση λήψης μικρού όγκου αίματος εμβολιάζεται κατά προτεραιότητα επαρκώς η αερόβια φιάλη. Τονίζεται ό- τι η ποσότητα δεν πρέπει να υπερβαίνει τη συνιστώμενη από τον κατασκευαστή. Οι συσκευές αιμοληψίας με κενό, που έχουν σχεδιαστεί ειδικά για λήψη ΑΜΚ, είναι πρακτικές, προσφέρουν προστασία από ατυχήματα και ελαττώνουν τις επιμολύνσεις, αλλά μειονεκτούν επειδή, λόγω του κενού, δεν είναι εύκολος ο διαμοιρασμός του αίματος σε όλες τις απαιτούμενες φιάλες όταν η ποσότητα αίματος δεν είναι επαρκής. 8. Ασφαλής απόρριψη των αιχμηρών. Β. Λήψη αίματος διαμέσου ενδοφλεβίου καθετήρα Η λήψη αίματος για ΑΜΚ από ΕΚ δεν συνιστάται και πρέπει να αποφεύγεται. Στις περιπτώσεις που η λήψη από περιφερική φλέβα είναι α- δύνατη και η ΑΜΚ λαμβάνεται από καθετήρα θα πρέπει να αναφέρεται ρητά στο παραπεμπτικό για τη σωστή αξιολόγηση του αποτελέσματος. Όταν γίνεται λήψη αίματος από καθετήρα για την ανίχνευση βακτηριαιμίας που σχετίζεται με ΕΚ πρέπει να λαμβάνεται πάντοτε και τουλά-

16 Περίοδος B, Τόμος 16, Τεύχος 3, χιστον μια δεύτερη ΑΜΚ από περιφερική φλέβα για να αποκλειστεί ο αποικισμός του καθετήρα, όπως αναλύεται εκτενώς στο τέλος του άρθρου. Η λήψη αίματος από ΕΚ γίνεται με σύριγγα η οποία προσαρμόζεται σε αρμό σύνδεσης. Είναι σημαντικό, να επιλέγεται και να χρησιμοποιείται ο πλησιέστερος στο σημείο εισόδου αρμός. Οι αρμοί σύνδεσης είναι ευάλωτοι σε μολύνσεις δεδομένου ότι χρησιμοποιούνται συχνά και αποτελούν τον πιο ευαίσθητο κρίκο στην όλη διαδικασία. Η σχολαστική τήρηση των κανόνων υγιεινής και η προσεκτική αντισηψία της περιοχής πριν τη λήψη αίματος είναι πολύ σημαντική. Η αντισηψία γίνεται με εφαρμογή 70% αλκοόλης δύο φορές. Ακολουθεί διάστημα 15 δευτερολέπτων για στέγνωμα, πολύ σημαντικό για τη θανάτωση των βακτηρίων του περιβάλλοντος 3. Εμβολιασμός φιαλών ΑΜΚ Σε αντίθεση με ό,τι ισχύει για τα περισσότερα κλινικά υλικά, ο ενοφθαλμισμός του αίματος στις φιάλες των αιμοκαλλιεργειών γίνεται απευθείας μετά την αιμοληψία στα νοσηλευτικά τμήματα και όχι στο εργαστήριο. Με αυτό τον τρόπο: 1) Ευνοείται η γρήγορη ανάπτυξη των βακτηρίων, 2) Ελαττώνεται η ποσότητα του αντιπηκτικού στο οποίο εκτίθεται το αίμα, 3) Ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος ατυχημάτων από αιχμηρά των επαγγελματιών υγείας. Επειδή ο εμβολιασμός δεν γίνεται στο εργαστήριο, αλλά στα νοσηλευτικά τμήματα, θα πρέπει να υπάρχει ενημέρωση του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού για ό- λα τα σχετικά θέματα, ιδίως αυτά που αφορούν την επιλογή των φιαλών ΑΜΚ, τη σημασία του ποσού του αίματος κ.λπ. Μεταφορά φιαλών στο εργαστήριο Μετά τη λήψη της ΑΜΚ οι φιάλες πρέπει να αποστέλλονται γρήγορα στο εργαστήριο. Στο μεσοδιάστημα (όχι μεγαλύτερο των 4 ωρών) δεν πρέπει να τοποθετούνται στο ψυγείο αλλά να διατηρούνται σε θερμοκρασία δωματίου. Η μεταφορά γίνεται με κατάλληλο σύστημα ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος να σπάσουν οι φιάλες. Δεν συνιστάται η αποστολή των φιαλών με τα σωληνωτά ταχυδρομεία γιατί απαιτείται ειδική συσκευασία για την αποφυγή θραύσης 3. Παραπεμπτικό Το παραπεμπτικό που συνοδεύει την ΑΜΚ πρέπει να περιέχει 3 : 1. Δημογραφικά στοιχεία του ασθενούς, ο- νοματεπώνυμο, ηλικία, φύλο, νοσηλευτικό τμήμα, αριθμό μητρώου, θεράποντα ιατρό και ιατρό που παραγγέλλει την εξέταση. 2. Πληροφορίες για την αιμοληψία: ώρα λήψης, στοιχεία λήπτη και σημείο λήψης, αν πρόκειται δηλαδή για λήψη από περιφερική φλέβα ή μέσω ΕΚ. Είδος καθετήρα και από ποιο αυλό. 3. Κλινικά στοιχεία: πιθανή διάγνωση, πυρετό, ρίγος, υποψία ενδοκαρδίτιδας, λήψη αντιμικροβιακών κ.λπ. 4. Ειδική μνεία για επιπλέον έλεγχο, π.χ. καλλιέργεια για μύκητες, Brucella κ.ά. Θα πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι για την αντιστοίχηση φιαλών και παραπεμπτικών θα πρέπει να αναγράφονται και στις φιάλες τα ανάλογα στοιχεία. Παραλαβή φιαλών - Κριτήρια απόρριψης φιαλών ΑΜΚ Στο εργαστήριο, οι φιάλες των ΑΜΚ εισάγονται στα αυτόματο σύστημα το γρηγορότερο δυνατό σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή. Κατά το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ παραλαβής και εισαγωγής των ΑΜΚ στο αυτόματο σύστημα οι φιάλες πρέπει να τοποθετούνται σε επωαστικό κλίβανο. Όταν δεν είναι δυνατή η γρήγορη εισαγωγή των φιαλών στο αυτόματο σύστημα (π.χ. παραλαβή με μεγάλη καθυστέρηση, τεχνικό πρόβλημα, ανεπάρκεια θέσεων) πρέπει να ακολουθούνται κατά γράμμα οι σχετικές οδηγίες του κατασκευαστή όσον αφορά τις συνθήκες και τον τρόπο φύλαξης των φιαλών. Στις περιπτώσεις αυτές συνήθως τα πρωτόκολλα των αυτομάτων συστημάτων τροποποιούνται με επιπλέον επισκόπηση των φιαλών πριν

17 152 Εφαρμοσμένη Κλινική Μικροβιολογία την εισαγωγή και ενδιάμεσες ή τελικές ανακαλλιέργειες 3. Οι εμβολιασμένες φιάλες που δεν έχουν σήμανση απορρίπτονται. Αντίθετα, οι φιάλες που παραλαμβάνονται ακέραιες και σωστά σημασμένες, δεν απορρίπτονται ακόμα και αν το υλικό έχει λήξει, ο αριθμός των φιαλών είναι ελλιπής, έχουν ελάχιστη ποσότητα αίματος ή έχουν φθάσει καθυστερημένα στο εργαστήριο, δηλαδή σε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 12 ωρών από τη συλλογή. Στις περιπτώσεις αυτές σημειώνεται το σχετικό συμβάν ώστε να γίνει γραπτή αναφορά του στην απάντηση από κοινού με το ερώτημα της α- ξιοπιστίας του συγκεκριμένου αποτελέσματος 3. Αναλυτική φάση Μεθοδολογία της εξέτασης Σήμερα οι αιμοκαλλιέργειες γίνονται σχεδόν σε όλα τα εργαστήρια με σύγχρονα αυτοματοποιημένα συστήματα αιμοκαλλιεργειών (CMBCSs). Σε γενικές γραμμές τα συστήματα αυτά χαρακτηρίζονται από 4 : 1) Θρεπτικά υλικά ικανά να αναπτύσσουν πολύ μικρές ποσότητες μεγάλης ποικιλίας κοινών και διατροφικά απαιτητικών βακτηρίων. Για μεγαλύτερη ευαισθησία ανίχνευσης όλου του φάσματος των παθογόνων μικροοργανισμών υπάρχουν πολλά είδη φιαλών, όπως αερόβιες, αναερόβιες, μυκήτων, με λυτικούς παράγοντες για ενδοκυττάρια παθογόνα και μυκοβακτηρίδια, ενώ συνεχώς προστίθενται νέα προϊόντα. Ειδικά για τα νεογνά και τα παιδιά, όπου ο όγκος του προς εξέταση αίματος δεν μπορεί να είναι μεγάλος, υπάρχουν ειδικές παιδιατρικές φιάλες. Σημειώνεται ότι και ο αριθμός των μικροβίων στα παιδιά είναι μεγαλύτερος ανά ml αίματος απ ό,τι στους ενήλικες, οπότε η μικρή ποσότητα επαρκεί. 2) Συνεχή ανάδευση των ΑΜΚ που βοηθά την ταχύτερη ανάπτυξη των παθογόνων. 3) Δυνατότητα δέσμευσης των αντιβιοτικών με φιάλες που περιέχουν αδρανοποιητικούς παράγοντες (όπως ρητίνες στο σύστημα BACTEC και ενεργό άνθρακα στο BacT/Alert). Η χρήση των ειδικών αυτών φιαλών έχει αποδειχτεί ό- τι αυξάνει την ευαισθησία των ΑΜΚ, και αποτελούν σημαντική πρόοδο, δεδομένου ότι όλο και περισσότεροι ασθενείς λαμβάνουν αντιμικροβιακή θεραπεία. 4) Συνεχή και αυτοματοποιημένη παρακολούθηση των καλλιεργειών και ταχύτερη ανίχνευση των θετικών ΑΜΚ με άμεση ειδοποίηση. 5) Υπολογισμό του χρόνου θετικοποίησης και της μικροβιακής καμπύλης ανάπτυξης. 6) Ελαχιστοποίηση των εργαστηριακών επιμολύνσεων. 7) Μείωση του φόρτου εργασίας, δεδομένου ότι δεν απαιτούνται τυφλές ανακαλλιέργειες. 8) Μείωση κινδύνου μόλυνσης των εργαζομένων. 9) Εξαγωγή και στατιστική επεξεργασία α- ποτελεσμάτων και δυνατότητα σύνδεσης με το κεντρικό σύστημα μηχανογράφησης. Σύμφωνα με τα συνήθη πρωτόκολλα των αυτομάτων συστημάτων ο χρόνος επώασης που απαιτείται για την ανίχνευση των κοινών παθογόνων και την ολοκλήρωση της εξέτασης είναι 5-7 ημέρες. Όταν συμπληρωθεί ο καθορισμένος χρόνος επώασης δεν απαιτείται τελική τυφλή α- νακαλλιέργεια για την επιβεβαίωση του αρνητικού αποτελέσματος. Για την ΑΜΚ για μύκητες ε- φαρμόζεται πρωτόκολλο επώασης 15 ημερών, ό- πως επίσης και σε κλινική υποψία βρουκέλλωσης, ενδοκαρδίτιδας ή άλλων ειδικών λοιμώξεων. Για την ΑΜΚ για μυκοβακτηρίδια χρειάζεται επώαση ημερών. Ενέργειες επί θετικής σήμανσης Γίνεται κατ αρχάς μικροσκοπική εξέταση του ζωμού με χρώση κατά Gram για την αναζήτηση μικροοργανισμών. Επί θετικών ευρημάτων απαιτείται άμεση επικοινωνία και υπεύθυνη ενημέρωση του θεράποντος ιατρού (εύρημα συναγερμού). Το αποτέλεσμα της μικροσκοπικής ε- ξέτασης αναφέρεται με περιγραφικούς όρους. Στο σημείο αυτό λαμβάνονται επιπλέον κλινικές πληροφορίες χρήσιμες για την αξιολόγηση του αποτελέσματος.

18 Περίοδος B, Τόμος 16, Τεύχος 3, Δεύτερο βήμα μετά τη μικροσκοπική εξέταση αποτελεί η ανακαλλιέργεια του ζωμού σε στερεά θρεπτικά καλλιεργητικά υλικά. Σε αυτό το σημείο υπάρχουν δύο τρόποι οργάνωσης της διαδικασίας. Ο ένας τρόπος είναι να γίνει επιλογή υλικών με γνώμονα τη δυνατότητα απομόνωσης όλων των πιθανών παθογόνων και η ανακαλλιέργεια να γίνεται πάντα σε αυτά τα υλικά. Η άλλη προσέγγιση είναι να γίνεται χρήση βασικών υλικών και προσθήκη επιπλέον υλικών βάσει των ευρημάτων της μικροσκοπικής ή της κλινικής εικόνας και του αναμενόμενου παθογόνου και να γίνεται με αυτό τον τρόπο κατευθυνόμενη ανακαλλιέργεια βάσει διαμορφωμένου αλγορίθμου 10. Τρίτο ιδιαίτερα σημαντικό και χρήσιμο βήμα αποτελεί η εκτέλεση άμεσου αντιβιογράμματος απευθείας από το ζωμό της θετικής ΑΜΚ 3. Η εξέταση γίνεται στις περιπτώσεις που ο μικροοργανισμός που βρέθηκε στο ζωμό αξιολογείται ως παθογόνος, όπως συμβαίνει κατά κανόνα ό- ταν βρίσκονται Gram αρνητικά βακτηρίδια ή μύκητες. Στην περίπτωση που υπάρχουν Gram θετικοί κόκκοι, προηγείται προκαταρκτική αξιολόγηση του ευρήματος και η δοκιμασία εκτελείται όταν το εύρημα θεωρείται κλινικά σημαντικό. Για την επιλογή των αντιβιοτικών που ελέγχονται χρειάζεται γνώση της εμπειρικής αγωγής που λαμβάνει ο ασθενής. Κατά την ανάγνωση του α- ποτελέσματος, αν διαπιστωθεί ότι το εναιώρημα δεν ήταν το κατάλληλο, η εξέταση δεν λαμβάνεται υπόψη. Ούτως ή άλλως την επόμενη ημέρα εκτελείται η οριστική δοκιμή ευαισθησίας από το απομονωθέν στέλεχος σύμφωνα με την εφαρμοζόμενη μεθοδολογία του εργαστηρίου. Εν κατακλείδι οι εργαστηριακές πράξεις α- μέσως μετά τη θετική σήμανση μιας ΑΜΚ έχουν ως στόχο την ταχεία και έγκυρη προκαταρκτική διάγνωση της βακτηριαιμίας και την όσο το δυνατό ταχύτερη κοινοποίηση του αποτελέσματος στο θεράποντα ιατρό, για να γίνει έγκαιρη και στοχευμένη αντιμετώπιση της λοίμωξης. Ακολουθούνται οι κανόνες εργαστηριακής πρακτικής που αναλύθηκαν, αλλά ο συνδυασμός των μικροβιολογικών ευρημάτων (όπως μικροσκοπική εικόνα, αριθμός θετικών ΑΜΚ, χρόνος θετικοποιήσης) με τα κλινικά ευρήματα του εκάστοτε ασθενούς (κλινική εικόνα, υποκείμενο νόσημα, αντιβιοτική αγωγή κ.λπ.) αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την τροποποίηση και τον εμπλουτισμό της προκαταρκτικής διαγνωστικής μας προσπέλασης. Η εξέταση ολοκληρώνεται με την ταυτοποίηση σε επίπεδο είδους των παθογόνων βακτηρίων που αναπτύσσονται από τις καλλιέργειες στα στερεά θρεπτικά υλικά και με τον υπολογισμό των ελαχίστων ανασταλτικών συγκεντρώσεων στα απαιτούμενα αντιμικροβιακά. Τα μικροβιακά στελέχη φυλάσσονται για διάστημα τουλάχιστον 15 ημερών. Είναι δυνατόν να μην υπάρχει συμφωνία μεταξύ σήμανσης, χρώσης και ευρημάτων της ανακαλλιέργειας στα στερεά θρεπτικά υλικά. Οι περιπτώσεις αυτές διακρίνονται σε τρεις κυρίως κατηγορίες Θετική σήμανση με θετική χρώση κατά Gram και αρνητική καλλιέργεια Παρατηρείται σε απαιτητικούς μικροοργανισμούς ανίκανους να αναπτυχθούν στα στερεά υλικά ρουτίνας, όπως στα είδη Abiotrophia (NVS), Slow-growing anaerobes, Campylobacter, ή Brucella. Επίσης σε στελέχη Streptococcus pneumoniae που έχουν ένα βαθμό αυτόλυσης. Στις περιπτώσεις αυτές, για την απομόνωση των παθογόνων εφαρμόζονται επιπλέον καλλιέργειες σε ειδικά εμπλουτισμένα θρεπτικά υλικά, με κατάλληλο χρόνο και συνθήκες επώασης (θερμοκρασία, ατμόσφαιρα κ.λπ). Οι καλλιέργειες αυτές κατευθύνονται από τη μικροσκοπική εικόνα των βακτηρίων, αλλά και από την κλινική υποψία και τα δεδομένα του ασθενούς. Όταν υπάρχει υποψία λοίμωξης από S. pneumoniae είναι χρήσιμος ο ε- νοφθαλμισμός της θετικής ΑΜΚ σε νέα φιάλη ή η αναζήτηση αντιγόνου απ ευθείας από το ζωμό. 2. Θετική σήμανση με αρνητική χρώση κατά Gram και αρνητική καλλιέργεια Στην περίπτωση αυτή επιβάλλεται η μελέτη της καμπύλης ανάπτυξης πριν αποδώσουμε

19 154 Εφαρμοσμένη Κλινική Μικροβιολογία το εύρημα σε ψευδώς θετική σήμανση. Τα αίτια που δίνουν ψευδώς θετική σήμανση είναι συνήθως πολυπαραγοντικά. Μπορεί να οφείλονται σε πρόβλημα των αυτομάτων μηχανημάτων, σε ουδό που έχει ρυθμιστεί πολύ χαμηλά, στον εμβολιασμό της φιάλης με μεγαλύτερο από τον προτεινόμενο όγκο αίματος ή στην ύπαρξη αυξημένου αριθμού λευκοκυττάρων στο αίμα του ασθενούς. Αν οι καμπύλες υποδεικνύουν μικροβιακή α- νάπτυξη, γίνονται επιπλέον χρώσεις, όπως μεταχρωματισμός με φουξίνη η χρώση Giemsa η Sandiford s για την οπτικοποίηση και ανεύρεση βακτηρίων. Αν, παρά τις προσπάθειες, δεν ανευρίσκονται μικροοργανισμοί στη μικροσκόπηση, γίνεται ανακαλλιέργεια σε περισσότερα εμπλουτιστικά υλικά, η φιάλη παραμένει σε επώαση στο σύστημα ή στον κλίβανο μέχρις ότου ολοκληρωθεί το απαιτούμενο χρονικό διάστημα και επιπλέον γίνεται τελική ανακαλλιέργεια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα δεδομένα του ασθενούς ή η κλινική υποψία μπορεί να κατευθύνουν την εργαστηριακή προσπέλαση. 3. Αρνητική σήμανση με θετική χρώση κατά Gram και θετική καλλιέργεια Ορισμένοι μικροοργανισμοί, όπως Neisseriae sp Brucella sp., Francisella sp., Legionella sp και ο Haemophilus influenzae, μπορεί να αναπτύσσονται στο ζωμό των ΑΜΚ, αλλά να μη δίνουν θετικό σήμα γιατί ο ρυθμός ανάπτυξής τους δεν α- ναγνωρίζεται και δεν ανιχνεύεται από τα μηχανήματα. Η διερεύνηση σε αυτές τις περιπτώσεις γίνεται όταν υπάρχει ισχυρή κλινική υποψία και περιλαμβάνει τυφλή ανακαλλιέργεια του ζωμού, χρώσεις και κατάλληλες καλλιέργειες σε στερεά θρεπτικά υλικά. Μια τυπική περίπτωση είναι η μηνιγγιτιδοκοκκική σηψαιμία. Αξιολόγηση των θετικών αιμοκαλλιεργειών Η αξιολόγηση της ΑΜΚ είναι η σημαντικότερη φάση της εξέτασης, στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα και γνώσεις, υπόκειται σε κανόνες, αλλά κυρίως απαιτεί τη στενή συνεργασία και επικοινωνία μεταξύ εργαστηριακών και κλινικών ιατρών. Στην καθ ημέρα πράξη ένα σημαντικό ποσοστό των θετικών ΑΜΚ οφείλεται σε επιμόλυνση και δεν αντιστοιχεί σε περιπτώσεις βακτηριαιμίας. Η αναγνώριση των αληθώς παθογόνων μεταξύ των μικροβίων που αναπτύσσονται στις ΑΜΚ και είναι αίτια βακτηριαιμίας, αποτελεί συχνά πολύ δύσκολη υπόθεση. Από τη σκοπιά του εργαστηριακού γιατρού όταν απομονώνονται μικροοργανισμοί που κατά κανόνα προκαλούν βακτηριαιμία (Πίνακας 1) τότε δεν τίθεται θέμα αξιοπιστίας αποτελέσματος και η καλλιέργεια θεωρείται θετική. Όταν ό- μως ανευρίσκονται μικρόβια τα οποία μόνο σε ε- λάχιστες περιπτώσεις προκαλούν λοιμώξεις του αίματος και αποτελούν μέλη της φυσιολογικής χλωρίδας, όπως κορυνοβακτηρίδια, βάκιλλοι, μικρόκοκκοι κ.λπ., απαιτείται αξιολόγηση του ευρήματος πριν να θεωρηθεί επιμόλυνση. Ειδικότερα όταν απομονώνονται στις ΑΜΚ στελέχη κοαγκουλάση αρνητικών σταφυλοκόκκων (CNS), η αξιολόγηση αποτελεί αληθινή πρό- Πίνακας 1. Μικροοργανισμοί που συχνότερα προκαλούν βακτηριαιμία (>90%) 12,15. Μικροσκοπική εικόνα Gram αρνητικά μικρόβια Gram θετικά μικρόβια Μύκητες Μικροοργανισμοί Escherichia coli άλλα εντεροβακτηριακά Pseudomonas aeruginosa Neisseria meningitidis Neisseria gonorrhoeae Haemophilus influenzae Bacteroides fragilis group Streptococcus pneumoniae Staphylococcus aureus Streptococcus pyogenes Streptococcus agalactiae Listeria monocytogenes Candida spp Cryptococcus neoformans Fusarium spp

20 Περίοδος B, Τόμος 16, Τεύχος 3, κληση, τόσο για τον εργαστηριακό, όσο και για τον κλινικό γιατρό. Οι CNS που ευρίσκονται σε αφθονία στο δέρμα ασθενών και προσωπικού και αποτελούν συχνά αίτια επιμόλυνσης των ΑΜΚ κατά τη λήψη του αίματος, τα τελευταία χρόνια προκαλούν ολοένα και περισσότερες αληθείς βακτηριαιμίες, ιδίως σε νοσοκομειακούς ασθενείς με ενδαγγειακούς καθετήρες, ξένα σώματα η άλλους προδιαθεσικούς παράγοντες. Με τη συνεχή και αλματώδη πρόοδο της ιατρικής ο κατάλογος των προδιαθεσικών παραγόντων και των ευπαθών ασθενών ολοένα και αυξάνει. Η αξιολόγηση, από την πλευρά του εργαστηρίου, διευκολύνεται με την ταυτοποίηση των στελεχών σε επίπεδο είδους, που είναι δυνατή σε επίπεδο καθημερινής ρουτίνας, τα τελευταία χρόνια, με την εξάπλωση της χρήσης αυτομάτων συστημάτων ταυτοποίησης και έλεγχου της αντοχής. Η αξιολόγηση από την πλευρά των κλινικών ιατρών, απαιτεί πολλές φορές ειδικές γνώσεις και τη συμβουλή ιατρών με εμπειρία στις λοιμώξεις, όπως λοιμωξιολόγων και κλινικών μικροβιολόγων, πράγμα που επιβάλλει την υπεύθυνη ενημέρωση, καθοδήγηση αλλά και την ενεργό παρέμβαση εκ μέρους του εργαστηρίου κλινικής μικροβιολογίας. Επιμόλυνση των αιμοκαλλιεργειών μπορεί να συμβεί σε κάθε σημείο μεταξύ της αιμοληψίας του δείγματος, της μεταφοράς και της εργαστηριακής διεκπεραίωσης της καλλιέργειας. Η μείωση στο ελάχιστο των επιμολύνσεων εστιάζεται κυρίως στην εφαρμογή καλής αντισηψίας κατά τη λήψη του αίματος, δεδομένου ότι τα σύγχρονα αυτόματα συστήματα αιμοκαλλιεργειών έχουν το πλεονέκτημα της ελαχιστοποίησης των εργαστηριακών επιμολύνσεων. Η εργαστηριακή διεκπεραίωση μέχρι τέλους των θετικών ΑΜΚ που αντιπροσωπεύουν επιμολύνσεις συντελεί σε μεγάλη αύξηση του φόρτου εργασίας του εργαστηρίου, αλλά και επιφέρει μεγάλη οικονομική επιβάρυνση 11. Διεθνώς, τα αποδεκτά ποσοστά επιμολύνσεων είναι κάτω του 3% του συνόλου των ΑΜΚ 11. Το εργαστήριο κλινικής μικροβιολογίας έχει έργο του και τον υπολογισμό των ποσοστών επιμολύνσεων των ΑΜΚ στο σύνολό τους και ανά νοσηλευτικό τμήμα σε τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να λαμβάνονται διορθωτικά μέτρα, ό- πως επιτήρηση διαδικασιών και κατάλληλη εκπαίδευση στα τμήματα που εμφανίζουν αυξημένα ποσοστά. Ανίχνευση επιμολύνσεων στις ΑΜΚ Αντιμετωπίζοντας μια θετική ΑΜΚ, για τη διάκριση επιμόλυνσης και αληθούς παθογόνου, δεν υπάρχει κάποιος χρυσός κανόνας, αλλά χρησιμοποιούνται ορισμένα επιμέρους υποβοηθητικά στοιχεία 11. α. Ταυτότητα του αναπτυσσόμενου μικροοργανισμού Σύμφωνα με την κλασική μελέτη των Weinstein και συν. κατά την οποία μελετήθηκαν τα α- ποτελέσματα 843 θετικών ΑΜΚ σε ενήλικες ασθενείς σε τρία νοσοκομεία των ΗΠΑ, φαίνεται ότι ο- ρισμένοι μικροοργανισμοί, όταν απομονώνονται σε ΑΜΚ, πρέπει σχεδόν πάντα να θεωρείται ότι προκαλούν αληθή βακτηριαιμία 12. Αυτοί οι οργανισμοί είναι οι: Escherichia coli και άλλα εντεροβακτηριακά, S. aureus, S. pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa Streptococcus pyogenes, Streptococcus agalactiae, Listeria monocytogenes, Neisseria meningitidis, Neisseria gonorrhoeae, H. influenzae, μέλη του Bacteroides fragilis group, όλα τα είδη Candida και ο Cryptococcus neoformans. Σε αντιδιαστολή, ορισμένοι μικροοργανισμοί αντιπροσωπεύουν επιμόλυνση σε σημαντικό ποσοστό. Αυτοί περιλαμβάνουν τους CNS, τα Corynebacterium spp, τους βακίλλους εκτός α- πό τον Bacillus anthracis, το Propionibacterium acnes, τα Micrococcus spp, τους πρασινίζοντες στρεπτοκόκκους και το Clostridium perfringens. Σχετικά με τους CNS, στην προηγούμενη μελέτη, βρέθηκε ότι παρόλο που μόνο το 12,4% των στελεχών CNS που απομονώθηκαν αξιολογήθηκε ως κλινικά σημαντικό, αποτελούσαν το τρίτο πιο κοινό αίτιο βακτηριαιμίας εξαιτίας της ευρείας επικράτησής τους 12. Επειδή τις περισσότερες φορές οι βακτηριαιμίες οφείλονται σε ένα μικρόβιο, θεωρείται επιμολυσμένη η ΑΜΚ στην οποία αναπτύσσονται πε-

Σύγχρονη εργαστηριακή διάγνωση λοιμώξεων αναπνευστικού Μέρος Α. Καλλιεργητικές μέθοδοι

Σύγχρονη εργαστηριακή διάγνωση λοιμώξεων αναπνευστικού Μέρος Α. Καλλιεργητικές μέθοδοι Σύγχρονη εργαστηριακή διάγνωση λοιμώξεων αναπνευστικού Μέρος Α. Καλλιεργητικές μέθοδοι Αθηνά Αργυροπούλου Μικροβιολογικό Εργαστήριο ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός» Δομή της παρουσίασης Κατάταξη λοιμώξεων αναπνευστικού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΝΕΥΜΟΝΙΕΣ. Αικατερίνη Κ. Μασγάλα. Επιμελήτρια Α Α Παθολογικής Κλινικής

ΠΝΕΥΜΟΝΙΕΣ. Αικατερίνη Κ. Μασγάλα. Επιμελήτρια Α Α Παθολογικής Κλινικής ΠΝΕΥΜΟΝΙΕΣ Αικατερίνη Κ. Μασγάλα Επιμελήτρια Α Α Παθολογικής Κλινικής Ορισμοί Πνευμονία της κοινότητας: Λοίμωξη του πνευμονικού παρεγχύματος που αποκτήθηκε στην κοινότητα. Ενδονοσοκομειακή πνευμονία: Η

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των. μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία

Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των. μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία Ο ρόλος και η σημασία των μοριακών τεχνικών στον έλεγχο των μικροβιολογικών παραμέτρων σε περιβαλλοντικά δείγματα για την προστασία της Δημόσιας Υγείας Α. Βανταράκης Εργαστήριο Υγιεινής, Ιατρική Σχολή,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ. Γ. Λ. Δαΐκος, M.D. Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Λαϊκό Νοσοκομείο. Δεκέμβριος 2014

ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ. Γ. Λ. Δαΐκος, M.D. Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Λαϊκό Νοσοκομείο. Δεκέμβριος 2014 ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ Γ. Λ. Δαΐκος, M.D. Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Λαϊκό Νοσοκομείο Δεκέμβριος 2014 Επιδημιολογία Η πνευμονία είναι η έκτη κατά σειρά αιτία θανάτου Επίπτωση: 500-1000 περιπτώσεις /100.000 Στη χώρα μας υπολογίζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΑΠΌ ΕΝΔΑΓΓΕΙΑΚΟΥΣ ΚΑΘΕΤΗΡΕΣ

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΑΠΌ ΕΝΔΑΓΓΕΙΑΚΟΥΣ ΚΑΘΕΤΗΡΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΑΠΌ ΕΝΔΑΓΓΕΙΑΚΟΥΣ ΚΑΘΕΤΗΡΕΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ & ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΑΝΑΠΛ. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΛΑΜΙΑΣ ΛΑΜΙΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2005 Η σύγχρονη ιατρική και βιοτεχνολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΛΟΙΜΩΞΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΠΕΔΙΟΥ (SSI) ΠΝΕΥΜΟΝΙΑΣ (PN) Ρουμπελάκη Μαρία Νοσηλεύτρια PhD,καθηγήτρια ΤΕΙ Ηρακλείου

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΛΟΙΜΩΞΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΠΕΔΙΟΥ (SSI) ΠΝΕΥΜΟΝΙΑΣ (PN) Ρουμπελάκη Μαρία Νοσηλεύτρια PhD,καθηγήτρια ΤΕΙ Ηρακλείου ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΛΟΙΜΩΞΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΠΕΔΙΟΥ (SSI) ΠΝΕΥΜΟΝΙΑΣ (PN) Ρουμπελάκη Μαρία Νοσηλεύτρια PhD,καθηγήτρια ΤΕΙ Ηρακλείου ΛΟΙΜΩΞΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΠΕΔΙΟΥ (SSI) Επιπολής (SSI S) Εν τω βάθει (SSI D) Οργάνου/Χώρου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Ε. ΠΕΤΕΙΝΑΚΗ Aναπληρώτρια Καθηγήτρια Μικροβιολογίας Διευθύντρια Εργαστηρίου Μικροβιολογίας ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ φάση της κλινικής ιατρικής Η μικροβιολογία

Διαβάστε περισσότερα

Δέσμες Μέτρων για την Πρόληψη των Αναπνευστικών Λοιμώξεων

Δέσμες Μέτρων για την Πρόληψη των Αναπνευστικών Λοιμώξεων Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Νοσηλευτικής Τρίτη 19 Μαρτίου 2019 12.00 14.00 6 η Θεματική Ενότητα Μάθημα: ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ Ακαδ. Έτος: 2018 2019 Δέσμες Μέτρων για την Πρόληψη των Αναπνευστικών Λοιμώξεων

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Εργαστηριακή αξιολόγηση της αξιοπιστίας του strep testστη διάγνωση και τον καθορισμό της κατάλληλης αντιβιοτικής αγωγής σε ασθενείς με οξεία πυώδη αμυγδαλίτιδα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Dr Α. Μεντής, Ιατρός Βιοπαθολόγος, Κλινικός Μικροβιολόγος ιευθυντής ιαγνωστικού Τμήματος ιευθυντής Εργαστηρίου Ιατρικής Μικροβιολογίας ιευθυντής Εθνικού Εργαστηρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ

ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ 1η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ «ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΞΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ» ΛΑΜΙΑ 21 22 22 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2005 ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Κριτήρια Λοίμωξης Χειρουργικού πεδίου (SSI)

Κριτήρια Λοίμωξης Χειρουργικού πεδίου (SSI) Κριτήρια Λοίμωξης Χειρουργικού πεδίου (SSI) Πνευμονίας (PN) ΡουμπελάκηΜαρία Νοσηλεύτρια PhD Καθηγήτρια εφαρμογών ΤΕΙ Ηρακλείου Λοίμωξη Χειρουργικού πεδίου- Πνευμονία SSI Λοίμωξη Χειρουργικού Πεδίου SSI-S

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων

Πρόληψη των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων Πρόληψη των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων Αικατερίνη Μασγάλα Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος Επιμελήτρια Α Α Παθολογικής Κλινικής Aικατερίνη Κωνσταντοπούλειο Κ. Μασγάλα ΓΝΝΙ Παθολόγος- Λοιμωξιολόγος Επιμελήτρια

Διαβάστε περισσότερα

Δράμα Πνευμονία από την κοινότητα Κ.Κανελλακοπούλου

Δράμα Πνευμονία από την κοινότητα Κ.Κανελλακοπούλου Δράμα 14 12 2018 Πνευμονία από την κοινότητα Κ.Κανελλακοπούλου 1 Ασθενής ηλικίας 40 ετών καπνιστής με ελεύθερο ατομικό αναμνηστικό προσέρχεται στο Κέντρο Υγείας με πυρετό 40 Ο C από 10ώρου, ρίγος και κακουχία.

Διαβάστε περισσότερα

ΛΗΨΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

ΛΗΨΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΛΗΨΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Βασιλική Κουλουρίδα Βιοπαθολόγος Συντ. δ/ντρια, ΓΠΝ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Λοίμωξη του διαβητικού ποδιού (DFI) Όλες οι δερματικές βλάβες, έλκη, είναι επιμολυσμένα

Διαβάστε περισσότερα

Όταν χρειάζεται ρύθμιση της ποσότητας των χορηγούμενων υγρών του ασθενή. Όταν θέλουμε να προλάβουμε την υπερφόρτωση του κυκλοφορικού συστήματος

Όταν χρειάζεται ρύθμιση της ποσότητας των χορηγούμενων υγρών του ασθενή. Όταν θέλουμε να προλάβουμε την υπερφόρτωση του κυκλοφορικού συστήματος Ερωτήσεις Αξιολόγησης Εργαστηριακού Μαθήματος Θέμα: «Κεντρική Φλεβική Πίεση» 1. Τι είναι η Κεντρική Φλεβική Πίεση (ΚΦΠ); Είναι η υδροστατική πίεση των μεγάλων φλεβών που είναι πλησιέστερα στην καρδιά,

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα εξειδίκευσης στη λοιμωξιολογία στη Γʹ Παιδιατρική Κλινική ΑΠΘ

Πρόγραμμα εξειδίκευσης στη λοιμωξιολογία στη Γʹ Παιδιατρική Κλινική ΑΠΘ 1 Πρόγραμμα εξειδίκευσης στη λοιμωξιολογία στη Γʹ Παιδιατρική Κλινική ΑΠΘ Υπεύθυνοι για την εκπαίδευση των εξειδικευομένων είναι οι: Εμμανουήλ Ροηλίδης, Καθηγητής Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑΣ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑΣ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑΣ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘ. ΤΖ. ΚΟΥΡΕΑ ΚΡΕΜΑΣΤΙΝΟΥ Δρ. ΤΖΩΡΤΖΙΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΩΝ. Μαρία Τσερώνη Νοσηλεύτρια ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΩΝ. Μαρία Τσερώνη Νοσηλεύτρια ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΩΝ Μαρία Τσερώνη Νοσηλεύτρια ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΕΩΝ Δεκαετία 1950: σκέψη για κατασκευή εύκαμπτων ενδοσκοπίων Δεκαετία 1960: εφαρμογή εύκαμπτων ενδοσκοπίων στη γαστρεντερολογική

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΡΙΑΚΗ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗΣ ΑΝΤΟΧΗΣ

ΜΟΡΙΑΚΗ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗΣ ΑΝΤΟΧΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 24 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2009 ΜΟΡΙΑΚΗ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗΣ ΑΝΤΟΧΗΣ Ε. ΠΕΤΕΙΝΑΚΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Είδος μικροοργανισμού και αληθής βακτηριαιμία

Είδος μικροοργανισμού και αληθής βακτηριαιμία Είδος μικροοργανισμού και αληθής βακτηριαιμία Η βακτηριαιμία είναι αληθής (>90% των περιπτώσεων) όταν το βακτήριο που απομονώνεται είναι: S. aureus S. pneumoniae S. pyogenes S. agalactiae Listeria monocytogenes

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή Διάγνωση της HIV λοίμωξης. Δρ. Μαρία Κοτσιανοπούλου Βιολόγος Υπεύθυνη Εργαστηριού Κέντρου Αναφοράς AIDS, ΕΣΔΥ

Εργαστηριακή Διάγνωση της HIV λοίμωξης. Δρ. Μαρία Κοτσιανοπούλου Βιολόγος Υπεύθυνη Εργαστηριού Κέντρου Αναφοράς AIDS, ΕΣΔΥ Εργαστηριακή Διάγνωση της HIV λοίμωξης Δρ. Μαρία Κοτσιανοπούλου Βιολόγος Υπεύθυνη Εργαστηριού Κέντρου Αναφοράς AIDS, ΕΣΔΥ Διάγνωση της HIV λοίμωξης Από το 1985 και μέχρι σήμερα η διαγνωστική διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ Α Λ Ι Κ Η Β Ο Γ Ι Α Τ Ζ Η Σ Υ Ν Τ Ο Ν Ι Σ Τ Ρ Ι Α Δ / Ν Τ Ρ Ι Α Ε Ρ Γ Α Σ Τ Η Ρ Ι Ο Κ Λ Ι Ν Ι Κ Η Σ Μ Ι Κ Ρ Ο Β Ι Ο Λ Ο Γ Ι Α Σ «Γ Ε Ν Ι Κ Ο Ν Ο Σ Ο Κ Ο Μ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ω Ν Π Ε Ν Τ Ε Λ Η Σ» ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ

ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ ΟΞΕIΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟU ΣΥΣΤHΜΑΤΟΣ (Σύντομη ενημέρωση από ERS - ELF) Οι οξείες λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού συστήματος περιλαμβάνουν την πνευμονία (λοίμωξη της κυψελίδας του πνεύμονα),

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή ιάγνωση Γρίπης Μοριακή διάγνωση ή όχι?

Εργαστηριακή ιάγνωση Γρίπης Μοριακή διάγνωση ή όχι? Εργαστηριακή ιάγνωση Γρίπης Μοριακή διάγνωση ή όχι? Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΣΠΑΝΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Αναπλ. Καθηγητής ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ, ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΟΜΗ ΙΩΝ ΓΡΙΠΗΣ ΓΟΝΙ ΙΑ ΙΩΝ ΓΡΙΠΗΣ Μέθοδοι

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές αρχές Ιατρικής Μικροβιολογίας

Βασικές αρχές Ιατρικής Μικροβιολογίας Σελίδες 1 έως 5 ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Για τους φοιτητές Β εξαμήνου ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ Παν/κό έτος 2011-2012 Ύλη αποτελεί η θεματολογία των μαθημάτων (αμφιθεάτρου, εργαστηρίων, φροντιστηρίων)

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΠΙΔΗΜΙΩΝ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ. Ε. ΑΡΧΟΝΤΙΔΟΥ Προϊσταμένη Ν.Λ. Π. Γ. Ν. ΑΛΕΞ/ΠΟΛΙΣ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΠΙΔΗΜΙΩΝ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ. Ε. ΑΡΧΟΝΤΙΔΟΥ Προϊσταμένη Ν.Λ. Π. Γ. Ν. ΑΛΕΞ/ΠΟΛΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΠΙΔΗΜΙΩΝ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ Ε. ΑΡΧΟΝΤΙΔΟΥ Προϊσταμένη Ν.Λ. Π. Γ. Ν. ΑΛΕΞ/ΠΟΛΙΣ Α.. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΠΙΔΗΜΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΛΟΙΜΩΔΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ Απομάκρυνση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ

ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑΣ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΥΘΥΝΗ Δρ. ΤΖΩΡΤΖΙΝΑ ΤΖΑΝΑΚΑΚΗ 1 από 11 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Γ.Ν.Α «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ- ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΟΛΥΚΛΙΝΙΚΗ» ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ - ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ. ΘΕΟΔΩΡΟ ΝΙΑΡΧΑΚΟ (Διευθυντή Πωλήσεων)

Γ.Ν.Α «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ- ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΟΛΥΚΛΙΝΙΚΗ» ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ - ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ. ΘΕΟΔΩΡΟ ΝΙΑΡΧΑΚΟ (Διευθυντή Πωλήσεων) ΠΡΟΣ: ΥΠΟΨΗ: ΑΠΟ: Γ.Ν.Α «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ- ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΟΛΥΚΛΙΝΙΚΗ» ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ - ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΘΕΟΔΩΡΟ ΝΙΑΡΧΑΚΟ (Διευθυντή Πωλήσεων) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 5/4/2018 ΘΕΜΑ: Διαβούλευση

Διαβάστε περισσότερα

Διάγνωση της ουρολοίμωξης

Διάγνωση της ουρολοίμωξης Διάγνωση της ουρολοίμωξης Κων. Κολλιός Γ Παιδιατρική Κλινική ΑΠΘ 13-5-2015 1 Οι ουρολοιμώξεις στα παιδιά Είναι συχνό πρόβλημα Η αναγνώρισή τους: δεν είναι εύκολη, ιδιαίτερα στην ηλικία < 24 μηνών Η συλλογή

Διαβάστε περισσότερα

«Ανοσοκατασταλμένοι Ασθενείς και Λοιμώξεις στο Νοσοκομείο» Σοφία Σπαθοπούλου, Ν.Ε.Λ. Α.Ν.Θ. «Θεαγένειο Θεαγένειο»

«Ανοσοκατασταλμένοι Ασθενείς και Λοιμώξεις στο Νοσοκομείο» Σοφία Σπαθοπούλου, Ν.Ε.Λ. Α.Ν.Θ. «Θεαγένειο Θεαγένειο» «Ανοσοκατασταλμένοι Ασθενείς και Λοιμώξεις στο Νοσοκομείο» Σοφία Σπαθοπούλου, Ν.Ε.Λ. Α.Ν.Θ. «Θεαγένειο Θεαγένειο» Μηχανισμοί Άμυνας κατά των Λοιμώξεων Παρεμπόδιση διείσδυσης μικροβίων Καλυπτήρια επιθήλια

Διαβάστε περισσότερα

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ (Υπεύθυνος : M Λαζανάς. 1.Εμπειρική θεραπεία πνευμονίας από την κοινότητα

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ (Υπεύθυνος : M Λαζανάς. 1.Εμπειρική θεραπεία πνευμονίας από την κοινότητα ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ (Υπεύθυνος : M Λαζανάς 1.Εμπειρική θεραπεία πνευμονίας από την κοινότητα Η πνευμονία από την κοινότητα είναι η οξεία λοίμωξη του πνευμονικού παρεγχύματος σε ασθενή που

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτική Αντιμετώπιση Μικροβιαιμιών από Ενδαγγειακές Γραμμές. Γ. Σαρόγλου

Θεραπευτική Αντιμετώπιση Μικροβιαιμιών από Ενδαγγειακές Γραμμές. Γ. Σαρόγλου Θεραπευτική Αντιμετώπιση Μικροβιαιμιών από Ενδαγγειακές Γραμμές Γ. Σαρόγλου 26-11 11-2008 Dennis Maki et al, Lancet Infect Dis 2007;7:645-57 ΤΥΠΟΙ ΚΑΘΕΤΗΡΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟΣ ΑΓΓΕΙΑΚΟΣ ΚΑΘΕΤΗΡΑΣ Περιφερικός

Διαβάστε περισσότερα

Ενδείξεις μέτρησης εκπνεομένου NO στα παιδιά

Ενδείξεις μέτρησης εκπνεομένου NO στα παιδιά Ενδείξεις μέτρησης εκπνεομένου NO στα παιδιά Ε.Παρασκάκης Eπικ. Καθηγητής Παιδιατρικής Μονάδα Αναπνευστικών Νοσημάτων Παίδων Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Θράκης ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρακολούθηση αρκετών αναπνευστικών

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ 2010-2011 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ 2010-2011 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗΣ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ 15 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011 ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ Κατά την περίοδο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΠΟΛΥΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΑ ΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ:

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΠΟΛΥΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΑ ΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΠΟΛΥΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΤΕΤΑΜΕΝΑ ΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ Τι είναι η πολυανθεκτική φυματίωση (MDR-TB); Eίναι μία ειδική μορφή φυματίωσης,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΛΛΟΓΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΑΝΑΕΡΟΒΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ

ΣΥΛΛΟΓΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΑΝΑΕΡΟΒΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΑΝΑΕΡΟΒΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Π. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ Γ.Ν.Ε. «ΘΡΙΑΣΙΟ» ΑΝΑΕΡΟΒΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Ειδικές ατμοσφαιρικές συνθήκες Ειδικά υλικά λήψης, μεταφοράς,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Π.Γ.Ν.Θ.ΑΧΕΠΑ ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΑΡΤΕΜΙΣ ΚΟΛΥΝΟΥ

ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Π.Γ.Ν.Θ.ΑΧΕΠΑ ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΑΡΤΕΜΙΣ ΚΟΛΥΝΟΥ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Π.Γ.Ν.Θ.ΑΧΕΠΑ ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΑΡΤΕΜΙΣ ΚΟΛΥΝΟΥ Τα λεμφοκύτταρα προέρχονται από την λεμφική σειρά, ενώ τα μονοπύρηνα, τα πολυμορφοπύρηνα λευκοκύτταρα (κοκκιοκύτταρα) και τα βασεόφιλα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΚΚΙΝΗΣ ΦΟΙΒΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Β. ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΦΥΜΑΤΙΟΛΟΓΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΝΝ ΛΑΜΙΑΣ

ΚΟΚΚΙΝΗΣ ΦΟΙΒΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Β. ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΦΥΜΑΤΙΟΛΟΓΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΝΝ ΛΑΜΙΑΣ ΕΝΔΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΙΟ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΟ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΗ ΑΣΘΕΝΗ ΚΟΚΚΙΝΗΣ ΦΟΙΒΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Β. ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΦΥΜΑΤΙΟΛΟΓΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΝΝ ΛΑΜΙΑΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΠΟΛΥΑΝΘΕΚΤΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΚΡΟΑΝΑΛΥΣΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε. ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ

ΜΙΚΡΟΑΝΑΛΥΣΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε. ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ Κωδικός Αριθ.: ΟΕ.002 Έκδοση : 1 Ημερ/νία Ισχύος: 15/12/12 Σελίδα: 1 / 5 Το είδος δείγματος και οι συνθήκες διατήρησής του περιγράφονται στον κατάλογο εξετάσεων. Αιμολυμένα, λιπαιμικά και ικτερικά δείγματα

Διαβάστε περισσότερα

Δ. Ιακωβίδης. Πνευμονολόγος Aν. Διευθυντής Μονάδα επεμβατικής Πνευμονολογίας Γ.Π.Ν. «Γ. Παπανικολάου

Δ. Ιακωβίδης. Πνευμονολόγος Aν. Διευθυντής Μονάδα επεμβατικής Πνευμονολογίας Γ.Π.Ν. «Γ. Παπανικολάου Δ. Ιακωβίδης Πνευμονολόγος Aν. Διευθυντής Μονάδα επεμβατικής Πνευμονολογίας Γ.Π.Ν. «Γ. Παπανικολάου Νέα διαγνωστικά μέσα για τη λανθάνουσα φυματίωση Η στοχευμένη δοκιμασία δερματικής φυματινοαντίδρασης

Διαβάστε περισσότερα

Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος διακρίνονται σύμφωνα με την ανατομία του, σε 3 μεγάλες κατηγορίες:

Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος διακρίνονται σύμφωνα με την ανατομία του, σε 3 μεγάλες κατηγορίες: Γράφει: Νίκος Δ. Χαΐνης, Πνευμονολόγος TΑΞΙΝΟΜΗΣΗ Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος διακρίνονται σύμφωνα με την ανατομία του, σε 3 μεγάλες κατηγορίες: Λοιμώξεις ανώτερου αναπνευστικού - Ρινίτιδα.

Διαβάστε περισσότερα

ΗΠΑΤΙΤΙ Α C. Ερωτήσεις-Απαντήσεις (μπορεί να υπάρχουν περισσότερες από μια σωστές απαντήσεις, οι σωστές απαντήσεις είναι με bold)

ΗΠΑΤΙΤΙ Α C. Ερωτήσεις-Απαντήσεις (μπορεί να υπάρχουν περισσότερες από μια σωστές απαντήσεις, οι σωστές απαντήσεις είναι με bold) ΗΠΑΤΙΤΙ Α C Ερωτήσεις-Απαντήσεις (μπορεί να υπάρχουν περισσότερες από μια σωστές απαντήσεις, οι σωστές απαντήσεις είναι με bold) 1) Τι είναι λάθος σχετικά με την επιδημιολογία της HCV λοίμωξης: Α. Η μέση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΜΕ ΚΥΣΤΙΚΗ ΙΝΩΣΗ

ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΜΕ ΚΥΣΤΙΚΗ ΙΝΩΣΗ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΜΕ ΚΥΣΤΙΚΗ ΙΝΩΣΗ Παναγέα Θ. 1, Δημητρουλέα Α. 1, Βελετζά Αικ. 1, Σκαρμούτσου Ν. 1, Σταμούλος Κ. 1, Βελεγράκη Α. 2, Μαρτσούκου Μ. 1 1 Βιοπαθολογικό Τμήμα, Γ.Ν. Σισμανόγλειο-

Διαβάστε περισσότερα

Λοιμώξεις Αναπνευστικού

Λοιμώξεις Αναπνευστικού Λοιμώξεις Αναπνευστικού Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: 1) λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. 2) λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος.

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΕ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ

Η ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΕ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ Ι. Ντότης- Ημερίδα Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ 2013 Η ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΕ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ Ιωάννης Ντότης Παιδίατρος Εντατικολόγος Επιμελητής Α Π/Δ Κλινική Ι. Ντότης- Ημερίδα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ

ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘ. ΤΖ. ΚΟΥΡΕΑ ΚΡΕΜΑΣΤΙΝΟΥ Δρ. ΤΖΩΡΤΖΙΝΑ ΤΖΑΝΑΚΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Λ. ΠΕΤΡΙΚΚΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ

ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Λ. ΠΕΤΡΙΚΚΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Λ. ΠΕΤΡΙΚΚΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ Διευθυντής Δ Παθολογικής Κλινικής Ιατρικής Σχολής ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ Νοσοκομείο ΑΤΤΙΚΟΝ Πνευμονία Επιδημιολογία

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΞΩΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ (ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ)(CAP) ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΟΝΕΟΣ Παθολόγος

Η ΕΞΩΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ (ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ)(CAP) ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΟΝΕΟΣ Παθολόγος Η ΕΞΩΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ (ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ)(CAP) ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΟΝΕΟΣ Παθολόγος Πνευμονία είναι η φλεγμονή του πνευμονικού παρεγχύματος, οφείλεται κυρίως σε λοιμώξεις από βακτήρια, ιούς, μύκητες ή

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση και θεραπεία Από τα πρωτόκολλα των SOS Ιατρών Επιμέλεια Γεώργιος Θεοχάρης

Αξιολόγηση και θεραπεία Από τα πρωτόκολλα των SOS Ιατρών Επιμέλεια Γεώργιος Θεοχάρης Αξιολόγηση και θεραπεία Από τα πρωτόκολλα των SOS Ιατρών Επιμέλεια Γεώργιος Θεοχάρης Παθολόγος Αξιολόγηση βαρύτητας περιστατικού - Από την βαρύτητα των κλινικών σημείων (αναπνευστική συχνότητα >35, ταχυκαρδία,

Διαβάστε περισσότερα

Διάγνωση λανθάνουσας φυματίωσης. Χαράλαμπος Μόσχος Επιμελητής Α Πνευμονολόγος-Φυματιολογος ΝΝΘΑ Η ΣΩΤΗΡΙΑ

Διάγνωση λανθάνουσας φυματίωσης. Χαράλαμπος Μόσχος Επιμελητής Α Πνευμονολόγος-Φυματιολογος ΝΝΘΑ Η ΣΩΤΗΡΙΑ Διάγνωση λανθάνουσας φυματίωσης 1 Χαράλαμπος Μόσχος Επιμελητής Α Πνευμονολόγος-Φυματιολογος ΝΝΘΑ Η ΣΩΤΗΡΙΑ Τι είναι η λανθανουσα φυματική λοίμωξη (ΛΦ)? 2 Υποκλινική νόσος ΛΦ είναι η παρουσία M. tuberculosis

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμοί νοσοκομειακών λοιμώξεων

Ορισμοί νοσοκομειακών λοιμώξεων Ορισμοί νοσοκομειακών λοιμώξεων Ιωαννίδου Ελένη Παθολόγος Εξειδικευόμενη Λοιμωξιολογίας Νοσοκομείο Ρεθύμνου Ουρολοιμώξεις Σηψαιμίες Λοιμώξεις συνδεόμενες με αγγειακούς καθετρες Ουρολοιμώξεις UTI-A συμπτωματικ

Διαβάστε περισσότερα

Παθογένεια της έξαρσης της Χ.Α.Π

Παθογένεια της έξαρσης της Χ.Α.Π α ρ χ ή π ρ ο η γ ο ύ µ ε ν ο ε π ό µ ε ν ο Παθογένεια της έξαρσης της Χ.Α.Π Νίκος Τζανάκης, Πνευµονολόγος Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστήµιο Κρήτης ΧΑΠ -παρόξυνση Ορισµός! Ορισµός δύσκολος και σχετικά ανακριβής!

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα για τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια. Λοίμωξη από τον ιό και παρόξυνση ΧΑΠ

Ημερίδα για τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια. Λοίμωξη από τον ιό και παρόξυνση ΧΑΠ Ημερίδα για τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια Εκπαίδευση και διαχείριση ασθενών με ΧΑΠ στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας Σάββατο 2 Απριλίου 2011 Ξενοδοχείο Hyatt Regency, Θεσσαλονίκη Λοίμωξη από τον

Διαβάστε περισσότερα

Ενδονοσοκομειακή πνευμονία: μικροβιολογία, παθογένεια, επιδημιολογία

Ενδονοσοκομειακή πνευμονία: μικροβιολογία, παθογένεια, επιδημιολογία Ενδονοσοκομειακή πνευμονία: μικροβιολογία, παθογένεια, επιδημιολογία Κατερίνα Μανίκα Λέκτορας Πνευμονολογίας ΑΠΘ Μονάδα Αναπνευστικών Λοιμώξεων Πνευμονολογική-Φυματιολογική Κλινική ΑΠΘ ΓΝΘ «Γ. Παπανικολάου»

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΛΑΜΙΑΣ

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΛΑΜΙΑΣ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΛΑΜΙΑΣ Τούμπα Ίλντικο, Ζούνη Παναγιώτα 3, Δημοπούλου Ειρήνη 4, Λεμονή Αλεξάνδρα 4, Χριστοπούλου Ανδρονίκη 5, Μπακόλα Δήμητρα Δντρια Βιοπαθολόγος,

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΚΡΟΥΣΜΑΤΩΝ ΥΠΟΠΤΩΝ ΓΙΑ ΓΡΙΠΗ ΠΤΗΝΩΝ εκέµβριος 2005

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΚΡΟΥΣΜΑΤΩΝ ΥΠΟΠΤΩΝ ΓΙΑ ΓΡΙΠΗ ΠΤΗΝΩΝ εκέµβριος 2005 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΚΡΟΥΣΜΑΤΩΝ ΥΠΟΠΤΩΝ ΓΙΑ ΓΡΙΠΗ ΠΤΗΝΩΝ εκέµβριος 2005 Για ασθενείς που διερευνώνται για γρίπη των πτηνών, η έγκαιρη επιβεβαίωση µε εργαστηριακές

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΔΙΑΛΟΓΗ ΑΣΘΕΝΩΝ

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΔΙΑΛΟΓΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΝΕΑΣ ΓΡΙΠΗΣ Α(Η1Ν1) 1) ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΔΙΑΛΟΓΗ ΑΣΘΕΝΩΝ Ξανθή Δεδούκου Γραφείο Νοσοκομειακών Λοιμώξεων Μικροβιακής Αντοχής και Ορθολογικής Χρήσης Αντιβιοτικών ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 4. Οροδιαγνωστική των λοιμώξεων & Μοριακές τεχνικές στη διάγνωση των λοιμώξεων. Α. Βελεγράκη

Άσκηση 4. Οροδιαγνωστική των λοιμώξεων & Μοριακές τεχνικές στη διάγνωση των λοιμώξεων. Α. Βελεγράκη Άσκηση 4 Οροδιαγνωστική των λοιμώξεων & Μοριακές τεχνικές στη διάγνωση των λοιμώξεων Ανοσο-ορολογικές δοκιμασίες Ανιχνεύουν αντιγόνα (Ag) στον ορό, ή την ανταπόκριση του ανθρώπινου οργανισμού (αντισώματα-ab)

Διαβάστε περισσότερα

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης Εβδομάδα 5/2013 (28 Ιανουαρίου - 2 Φεβρουαρίου 2013)

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης Εβδομάδα 5/2013 (28 Ιανουαρίου - 2 Φεβρουαρίου 2013) Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης Εβδομάδα 5/2013 (28 Ιανουαρίου - 2 Φεβρουαρίου 2013) Η επιτήρηση της γρίπης για την περίοδο 2012-2013 σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και στην Ελλάδα ξεκίνησε

Διαβάστε περισσότερα

Aνίχνευση του στρεπτοκόκκου ομάδας Β σε έγκυες γυναίκες: Καλλιέργεια, ή PCR;

Aνίχνευση του στρεπτοκόκκου ομάδας Β σε έγκυες γυναίκες: Καλλιέργεια, ή PCR; Aνίχνευση του στρεπτοκόκκου ομάδας Β σε έγκυες γυναίκες: Καλλιέργεια, ή PCR; Γ. Γερολυμάτος, Σ. Μπάκα, Π. Καρλοβασίτη, Ε. Λογοθέτης, Η. Τσούμα, Γ. Καππαρός, Β. Γεννηματά, Ε. Κουσκούνη Εργαστήριο Βιοπαθολογίας,

Διαβάστε περισσότερα

Σαλπιγκτής Ιωάννης Ειδικός Παθολόγος Επιμελητής Παθολογικής Κλινικής

Σαλπιγκτής Ιωάννης Ειδικός Παθολόγος Επιμελητής Παθολογικής Κλινικής Σαλπιγκτής Ιωάννης Ειδικός Παθολόγος Επιμελητής Παθολογικής Κλινικής Ευρωκλινική Αθηνών CAP Πνευμονίατηςκοινότητας ΟΡΙΣΜΟΣ Ως Πνευμονία της Κοινότητας (ΠΚ), ορίζεται η οξεία λοίμωξη του πνευμονικού παρεγχύματος

Διαβάστε περισσότερα

H&R Legionella One Step Legionella pneumophila Antigen Test Device

H&R Legionella One Step Legionella pneumophila Antigen Test Device H&R Legionella One Step Legionella pneumophila Antigen Test Device Ανδριάνα Μοννά ΑΜ: 10031 Πρακτική Άσκηση : Υγείας Μέλαθρον Προβλεπόμενη χρήση To Η&R Legionella One Step Legionella pneumophila Antigen

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΛΟΙΜΩΔΩΝ ΠΑΡΟΞΥΝΣΕΩΝ ΤΗΣ ΧΑΠ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΛΟΙΜΩΔΩΝ ΠΑΡΟΞΥΝΣΕΩΝ ΤΗΣ ΧΑΠ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΛΟΙΜΩΔΩΝ ΠΑΡΟΞΥΝΣΕΩΝ ΤΗΣ ΧΑΠ Ομάδα εργασίας 1 ης έκδοσης Συντονιστής: Π. Γαργαλιάνος-Κακολύρης Ομάδα εργασίας: Κ. Γεωργιλής E. Γιαμαρέλλου Γ.

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση Επιδημιών από Ιογενείς Παράγοντες

Αντιμετώπιση Επιδημιών από Ιογενείς Παράγοντες Αντιμετώπιση Επιδημιών από Ιογενείς Παράγοντες Δρ. Έλενα Μαλτέζου Τμήμα Παρεμβάσεων σε Χώρους Παροχής Υπηρεσιών Υγείας Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων 1 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Παιδιατρικών Λοιμώξεων

Διαβάστε περισσότερα

Πνευμονία της κοινότητας (ΠΚ): Κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπισή της σε βρέφη μεγαλύτερα των 3 μηνών και σε παιδιά

Πνευμονία της κοινότητας (ΠΚ): Κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπισή της σε βρέφη μεγαλύτερα των 3 μηνών και σε παιδιά 154 ΤΕΚΜΗΡΙΩΜΕΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ Πνευμονία της κοινότητας (ΠΚ): Κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπισή της σε βρέφη μεγαλύτερα των 3 μηνών και σε παιδιά Επιμέλεια: Ν. Α. Καρανταγλής, Ε. Χατζηαγόρου The Management

Διαβάστε περισσότερα

Επιδημιολογία Λοιμώξεων Βασικά στοιχεία. Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς Εργαστήριο Μικροβιολογίας Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

Επιδημιολογία Λοιμώξεων Βασικά στοιχεία. Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς Εργαστήριο Μικροβιολογίας Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Επιδημιολογία Λοιμώξεων Βασικά στοιχεία Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς Εργαστήριο Μικροβιολογίας Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Επιδημία είναι κάθε κατάσταση στην οποία παρατηρείται αυξημένη συχνότητα (επίπτωση) ενός νοσήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΑΝΘΕΚΤΙΚΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ

ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΑΝΘΕΚΤΙΚΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΑΝΘΕΚΤΙΚΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΠΡΟΚΡΟΥΣΤΗΣ Φλώρα Κοντοπίδου Παθολόγος- Λοιμωξιολόγος (Phd) Υπεύθυνη Γραφείου Μικροβιακής Αντοχής ΚΕΕΛΠΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ορθολογική χρήση κοινών εργαστηριακών παραμέτρων στην παιδιατρική πράξη: ASTO

Ορθολογική χρήση κοινών εργαστηριακών παραμέτρων στην παιδιατρική πράξη: ASTO Ορθολογική χρήση κοινών εργαστηριακών παραμέτρων στην παιδιατρική πράξη: ASTO Πολυξένη Πρατσίδου-Γκέρτση Πανεπιστημιακός Υπότροφος ΑΠΘ στην Παιδιατρική Ρευματολογία Α Παιδιατρική Κλινική ΑΠΘ Περίγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 9 Φεβρουαρίου 2012

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 9 Φεβρουαρίου 2012 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 9 Φεβρουαρίου 2012 Κατά την τρέχουσα περίοδο, γίνεται εβδομαδιαία ανακεφαλαίωση των επιδημιολογικών

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο και Εμβολιασμοί. Καθ. Αθανάσιος Τσακρής

Εργαστήριο και Εμβολιασμοί. Καθ. Αθανάσιος Τσακρής Εργαστήριο και Εμβολιασμοί Καθ. Αθανάσιος Τσακρής Σημαντικός ο Ρόλος του Εργαστηρίου στη Δημόσια Υγεία,για Νοσήματα που Προλαμβάνονται με τον Εμβολιασμό Στη Διάγνωση και έγκαιρη αντιμετώπιση: Μοριακή ανίχνευση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ.: Β ΤΑΞΗ ΗΜ ΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΠΑ.Λ. ΘΕΩΡΙΑ

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ.: Β ΤΑΞΗ ΗΜ ΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΠΑ.Λ. ΘΕΩΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α ----- Ταχ. Δ/νση: Ανδρέα Παπανδρέου 37 Τ.Κ.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΝΟΣΟΥ ΛΕΓΕΩΝΑΡΙΩΝ ΣΕ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ. Βένια Σταύρου Βιολόγος, PhD candidate Δεκέμβριος, 2017

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΝΟΣΟΥ ΛΕΓΕΩΝΑΡΙΩΝ ΣΕ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ. Βένια Σταύρου Βιολόγος, PhD candidate Δεκέμβριος, 2017 ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΝΟΣΟΥ ΛΕΓΕΩΝΑΡΙΩΝ ΣΕ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ Βένια Σταύρου Βιολόγος, PhD candidate Δεκέμβριος, 2017 Legionella spp Λεγεωνελλα,παθογόνο, αερόβιο, μη σπορογόνο gram βακτήριο

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές PCR και υβριδισμού. Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς Βιοπαθολόγος, Λέκτορας ΕΚΠΑ Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή Αθηνών ipapapar@med.uoa.

Αρχές PCR και υβριδισμού. Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς Βιοπαθολόγος, Λέκτορας ΕΚΠΑ Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή Αθηνών ipapapar@med.uoa. Αρχές PCR και υβριδισμού Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς Βιοπαθολόγος, Λέκτορας ΕΚΠΑ Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή Αθηνών ipapapar@med.uoa.gr Ιστορικά στοιχεία Πρώτη αναφορά in vitro ενζυματικής αντίδρασης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΙΛΑΡΑΣ ΣΕ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

ΜΕΛΕΤΗ ΙΛΑΡΑΣ ΣΕ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΜΕΛΕΤΗ ΙΛΑΡΑΣ ΣΕ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Α. ΓΕΩΡΓΑΚΗ, Β. ΠΑΠΑΔΟΥΛΗ, Ε. ΚΟΥΣΟΥΛΗ, Κ. ΠΟΛΥΜΕΡΗ, Δ. ΓΚΑΝΤΙΔΟΥ, Α. ΓΕΡΟΓΙΩΚΑΣ, Π. ΧΑΤΖΗΑΣΤΡΟΣ, Ν. ΡΕΚΛΕΙΤΗ, Κ. ΘΕΜΕΛΗ -ΔΙΓΑΛΑΚΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ & ΕΝΛ Γ.Ν.

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο. Παθολογική Χειρουργική Νοσηλευτική ΙΙ. «Τοποθέτηση. Κεντρικών Φλεβικών Καθετήρων»

Εργαστήριο. Παθολογική Χειρουργική Νοσηλευτική ΙΙ. «Τοποθέτηση. Κεντρικών Φλεβικών Καθετήρων» Εργαστήριο Παθολογική Χειρουργική Νοσηλευτική ΙΙ «Τοποθέτηση Κεντρικών Φλεβικών Καθετήρων» Κεντρικές Φλεβικές γραμμές: Τι είναι; Πότε τις χρησιμοποιούμε; Πως τις τοποθετούμε; Έχουν επιπλοκές; Πως προλαμβάνουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΡΟΥΣΜΑΤΩΝ ΥΠΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΓΙΑ ΓΡΙΠΗ Σεπτέμβριος 2018

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΡΟΥΣΜΑΤΩΝ ΥΠΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΓΙΑ ΓΡΙΠΗ Σεπτέμβριος 2018 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΡΟΥΣΜΑΤΩΝ ΥΠΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΓΙΑ ΓΡΙΠΗ Σεπτέμβριος 2018 Εργαστηριακή διάγνωση γρίπης δεν απαιτείται για την χορήγηση αντιιικής θεραπείας, ιδιαίτερα κατά την περίοδο αυξημένης δραστηριότητας

Διαβάστε περισσότερα

Ζώη Χαρά, Κυπριώτου Μαρία, Παυλίδου Ευφροσύνη, Πετρά Αγγελική,Σαξιώνη Σταυρούλα, Μανούσου Αικατερίνη, Μπαλταγιάννης Νικόλαος. Ε.Α.Ν.

Ζώη Χαρά, Κυπριώτου Μαρία, Παυλίδου Ευφροσύνη, Πετρά Αγγελική,Σαξιώνη Σταυρούλα, Μανούσου Αικατερίνη, Μπαλταγιάννης Νικόλαος. Ε.Α.Ν. Ζώη Χαρά, Κυπριώτου Μαρία, Παυλίδου Ευφροσύνη, Πετρά Αγγελική,Σαξιώνη Σταυρούλα, Μανούσου Αικατερίνη, Μπαλταγιάννης Νικόλαος. Ε.Α.Ν.ΠΕΙΡΑΙΑ ΜΕΤΑΞΑ Εισαγωγή Από την εισoδό της στην καθημερινή ιατρική πρακτική

Διαβάστε περισσότερα

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 2 Φεβρουαρίου 2012

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 2 Φεβρουαρίου 2012 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 2 Φεβρουαρίου 2012 Κατά την τρέχουσα περίοδο, γίνεται εβδομαδιαία ανακεφαλαίωση των επιδημιολογικών

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ. Λ.Β. Αθανασίου Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής, Π.Θ.

ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ. Λ.Β. Αθανασίου Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής, Π.Θ. ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ Λ.Β. Αθανασίου Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής, Π.Θ. ΑΙΜΑ Αιμοληψία Φιαλίδια κενού και ειδικές βελόνες (σύστημα VACUTAINER). Σύριγγες συλλογής

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΨΗ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΣΗΨΗ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΗΨΗ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Ευάγγελος Ι. Γιαμαρέλλος-Μπουρμπούλης Αναπλ. Καθηγητής Παθολογίας, Δ Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Professor Center for Sepsis Control and Care,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΨΥΧΡΟΣΥΓΚΟΛΛΗΤIΝΩΝ ΣΤΟΝ ΟΡΟ ΑΣΘΕΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΝΤΑΕΤΙΑ

ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΨΥΧΡΟΣΥΓΚΟΛΛΗΤIΝΩΝ ΣΤΟΝ ΟΡΟ ΑΣΘΕΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΝΤΑΕΤΙΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΨΥΧΡΟΣΥΓΚΟΛΛΗΤIΝΩΝ ΣΤΟΝ ΟΡΟ ΑΣΘΕΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΝΤΑΕΤΙΑ 2013-2017 Σπαθαράκη Παρασκευή επιμ. Α Αιματολογικό Εργαστήριο ΠΑΓΝΗ Απρίλιος 2018 1 Εισαγωγή Η νόσος των ψυχροσυγκολλητινών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Στόχος της μετάγγισης Η επιβίωση Η γρηγορότερη κινητοποίηση του ασθενούς Γραπτή συγκατάθεση του ασθενούς Να τεκμηριώνεται η

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ ΚΕΦ. 1ο

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ ΚΕΦ. 1ο ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ ΚΕΦ. 1ο ΟΜΑΔΑ Α 1. Ένας άνθρωπος μολύνεται από έναν ιό για πρώτη φορά. Το παρακάτω διάγραμμα απεικονίζει τις συγκεντρώσεις αντιγόνων και αντισωμάτων αυτού του ανθρώπου κατά τη διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Λοιμώδης Διάρροια (( Υπεύθυνος: Γ Πετρίκκος, Συνεργάτης:Σ Τσιόδρας)

Λοιμώδης Διάρροια (( Υπεύθυνος: Γ Πετρίκκος, Συνεργάτης:Σ Τσιόδρας) Λοιμώδης Διάρροια (( Υπεύθυνος: Γ Πετρίκκος, Συνεργάτης:Σ Τσιόδρας) Ο όρος «διάρροια» αναφέρεται στη μεταβολή των κενώσεων του εντέρου, η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση του περιεχομένου των κενώσεων σε

Διαβάστε περισσότερα

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 16 Φεβρουαρίου 2012

Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 16 Φεβρουαρίου 2012 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης 16 Φεβρουαρίου 2012 Κατά την τρέχουσα περίοδο, γίνεται εβδομαδιαία ανακεφαλαίωση των επιδημιολογικών

Διαβάστε περισσότερα

Οξεία μονοαρθρίτιδα. 2 ο Κλινικό Σεμινάριο Εσωτερικής Παθολογίας Οκτ 2015, Πάτρα

Οξεία μονοαρθρίτιδα. 2 ο Κλινικό Σεμινάριο Εσωτερικής Παθολογίας Οκτ 2015, Πάτρα Οξεία μονοαρθρίτιδα 2 ο Κλινικό Σεμινάριο Εσωτερικής Παθολογίας Οκτ 2015, Πάτρα Δαούσης Δημήτρης Επίκουρος καθηγητής Παθολογίας/Ρευματολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Πατρών Γενικώς η ρευματολογία είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΝΙΑ ΟΥΣΤΑΜΠΑΣΙΔΟΥ. Ειδικές απαιτήσεις εφαρμογής του ELOT EN ISO : 2012

ΡΑΝΙΑ ΟΥΣΤΑΜΠΑΣΙΔΟΥ. Ειδικές απαιτήσεις εφαρμογής του ELOT EN ISO : 2012 Ειδικές απαιτήσεις εφαρμογής του ELOT EN ISO 15189 : 2012 ΡΑΝΙΑ ΟΥΣΤΑΜΠΑΣΙΔΟΥ Δντρια Δικτύου Κυτταρολογικών Εργαστηρίων ALPHA PROLIPSIS Ειδική Επιθεωρήτρια Συστημάτων Ποιότητας Ιατρικών Υπηρεσιών και Εργαστηρίων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΓΕΙΑΚΗ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ ΚΑΙ ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

ΑΓΓΕΙΑΚΗ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ ΚΑΙ ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΑΓΓΕΙΑΚΗ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ ΚΑΙ ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Δρ. Πέτρος Κολοβός Ειδικό Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό, Τμήμα Νοσηλευτικής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Η χορήγηση και η παρακολούθηση της έγχυσης

Διαβάστε περισσότερα

Βακτηριαιμίες, Bακτηριαιμία-συνδεόμενη με καθετήρες

Βακτηριαιμίες, Bακτηριαιμία-συνδεόμενη με καθετήρες Βακτηριαιμίες, Bακτηριαιμία-συνδεόμενη με καθετήρες Ελένη Πρίφτη Βιοπαθολόγος-κλινική μικροβιολόγος Διευθύντρια Μικροβιολογικού Τμήματος Γ.Ν.Α «Αλεξάνδρα» Εισαγωγή Η ανίχνευση βακτηριαιμίας ή μυκηταιμίας

Διαβάστε περισσότερα

ANGEL TEST αναίμακτη ανέξοδη (δωρεάν) μνημονιακή διαγνωστική προσέγγιση στον καρκίνο του πνεύμονα

ANGEL TEST αναίμακτη ανέξοδη (δωρεάν) μνημονιακή διαγνωστική προσέγγιση στον καρκίνο του πνεύμονα ANGEL TEST αναίμακτη ανέξοδη (δωρεάν) μνημονιακή διαγνωστική προσέγγιση στον καρκίνο του πνεύμονα ΚΡΑΣΟΥΛΗ ΣΩΤΗΡΙΑ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Β Β ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Γ. Ν. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΩ ΣΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ CQVA149A3401

Διαβάστε περισσότερα

7. Βιοτεχνολογία. α) η διαθεσιμότητα θρεπτικών συστατικών στο θρεπτικό υλικό, β) το ph, γ) το Ο 2 και δ) η θερμοκρασία.

7. Βιοτεχνολογία. α) η διαθεσιμότητα θρεπτικών συστατικών στο θρεπτικό υλικό, β) το ph, γ) το Ο 2 και δ) η θερμοκρασία. 7. Βιοτεχνολογία Εισαγωγή Τι είναι η Βιοτεχνολογία; Η Βιοτεχνολογία αποτελεί συνδυασμό επιστήμης και τεχνολογίας. Ειδικότερα εφαρμόζει τις γνώσεις που έχουν αποκτηθεί για τις βιολογικές λειτουργίες των

Διαβάστε περισσότερα

Α. Διαγνωστικές εξετάσεις που απαιτούν μικροσκόπηση Διάφορες άλλες.

Α. Διαγνωστικές εξετάσεις που απαιτούν μικροσκόπηση Διάφορες άλλες. 1. Το εργαστήριο αποτελεί: I. Κέντρο αναφοράς αναεροβιων μικροβίων (Υπεύθυνη: Πανταζάτου Αγγελική, τηλ. 213 206 1386, εσ. 6586) II. Κέντρο εξειδίκευσης Κλινικής Μικροβιολογίας (Υπεύθυνη: Στεφάνου Ιωάννα,

Διαβάστε περισσότερα

Λανθάνουσα Φυματίωση: Χαράλαμπος Μόσχος Επιμελητής Α Πνευμονολόγος-Φυματίολογος ΝΝΘΑ Η ΣΩΤΗΡΙΑ

Λανθάνουσα Φυματίωση: Χαράλαμπος Μόσχος Επιμελητής Α Πνευμονολόγος-Φυματίολογος ΝΝΘΑ Η ΣΩΤΗΡΙΑ Λανθάνουσα Φυματίωση: 1 Χαράλαμπος Μόσχος Επιμελητής Α Πνευμονολόγος-Φυματίολογος ΝΝΘΑ Η ΣΩΤΗΡΙΑ 2 5% ανάπτυξη ΤΒ στα πρώτα 2 έτη 10-15% Σε όλο τον υπόλοιπο βίο Ορισμός Λανθανουσας Φυματικής Λοίμωξης 3

Διαβάστε περισσότερα

Δειγματοληψία νερών ανθρώπινης κατανάλωσης, αναψυχής και πύργων ψύξης για ανίχνευση λεγεωνέλλας.

Δειγματοληψία νερών ανθρώπινης κατανάλωσης, αναψυχής και πύργων ψύξης για ανίχνευση λεγεωνέλλας. Δειγματοληψία νερών ανθρώπινης κατανάλωσης, αναψυχής και πύργων ψύξης για ανίχνευση λεγεωνέλλας. Νακούλας Βασίλειος Επόπτης Δημόσιας Υγείας MSc Εργαστήριο Υγιεινής & Επιδημιολογίας Π.Γ.Ν.Λάρισας 1976:

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Παράρτημα III Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Σημείωση: Οι σχετικές παράγραφοι της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ & ΜΕΙΩΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΜΕΘ. ΟΙ ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΟΥ ΧΑΛΚΟΥ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ & ΜΕΙΩΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΜΕΘ. ΟΙ ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΟΥ ΧΑΛΚΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ & ΜΕΙΩΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΜΕΘ. ΟΙ ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΟΥ ΧΑΛΚΟΥ Π. Ευσταθίου 3, Ε.Κουσκούνη 1, Σ.Παπανικολάου 2, Κ. Καραγιώργου 3, Ζ.Μανωλίδου 3, Μ.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:Κ.Κεραμάρης ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:Κ.Κεραμάρης ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:Κ.Κεραμάρης ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Κωνσταντίνος Ρίζος Γιάννης Ρουμπάνης Βιοτεχνολογία με την ευρεία έννοια είναι η χρήση ζωντανών

Διαβάστε περισσότερα

-Ανοσονεφελομετρική μέθοδος ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

-Ανοσονεφελομετρική μέθοδος ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ -Ανοσονεφελομετρική μέθοδος ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΡΟΟΡΙΖΟΜΕΝΗ ΧΡΗΣΗ Διαγνωστική ανοσονεφελομετρική εξέταση για τον ποσοτικό προσδιορισμό της α-1 Όξινης Γλυκοπρωτεΐνης ( AGP ) σε ανθρώπινο ορό ή πλάσμα με

Διαβάστε περισσότερα

Λοιμώξεις αναπνευστικού

Λοιμώξεις αναπνευστικού Λοιμώξεις αναπνευστικού Ενότητα 4: Νοσήματα του αναπνευστικού Κυριάκος Καρκούλιας, Επίκουρος Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Σκοποί ενότητας Λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού Αντιμετώπιση

Διαβάστε περισσότερα