ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ

Transcript

1 ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΟΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ κυρία ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ ΦΑΝΗ κυρία ΠΑΠΠΑ ΝΕΚΤΑΡΙΑ του ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΥ Α1 - Περίληψη Στο δοθέν απόσπασµα, η συγγραφέας αναλύει το ανθρωπιστικό πνεύµα, την απεραντοσύνη, την καθολικότητα και τη διαχρονικότητα της αρχαιοελληνικής τέχνης. Μέσω αυτής επισηµαίνει πως ο άνθρωπος απαγκιστρώθηκε από την απτή πραγµατικότητα και χαλιναγώγησε τα ένστικτά του µέσω καλλιτεχνηµάτων εµπνευσµένων από την ψυχοπνευµατική του δύναµη. Υποστηρίζει πως το αρχαιοελληνικό άγαλµα µεταλαµπαδεύει την αξία της συλλογικότητας και της υπερατοµικής συνείδησης µέσα στο πλαίσιο µιας εύρυθµης δηµοκρατικής κοινωνίας. Επιπρόσθετα µε τη συνδροµή της αρχαιοελληνικής τέχνης συντελέστηκε η µετάβαση από τον πρωτογονισµό στην πολιτισµένη ζωή και την πνευµατική αποδέσµευση. Πρώτοι οι αρχαίοι Έλληνες αποκρυστάλλωσαν σε αισθητική µορφή τα συναισθήµατα τους, και µέσω της τέχνης τους η γνώση και η επαφή µε το «είναι» διευρύνθηκε. Αυτή ώθησε τον άνθρωπο να δηµιουργήσει διαχρονικής αξίας έργα και να αποδώσει την τελειότητα. Όλα τα προαναφερθέντα αποδεικνύουν γιατί αποτελεί πηγή έµπνευσης και δύναµη ανανέωσης που καλλιεργεί την εσωτερική ελευθερία. Β1 Η αρχαία τέχνη θα µείνει πάντα πρωτοποριακά επίκαιρη και ζωντανή. Αναµφίβολα τα υπερχρονικά µηνύµατα, τα κλασικά θεµατικά µοτίβα, η τελειότητα των αισθητικών της µορφών, η πρωτοτυπία, η αυθεντικότητα, τα καλλιτεχνικά της σύµβολα της αρχαίας δηµιουργίας ξεπερνούν το χώρο και το χρόνο. Ξεκινούν από το χθες για να φθάσουν στο σήµερα και να βαδίσουν στην αιωνιότητα. Αποτελούν δε, πηγή καλλιτεχνικής έµπνευσης, ανανέωσης ανακαινιστικής ορµής, καθώς διακρίνονται από υψηλή αισθητική, ισορροπία, µέτρο, αρµονία ώστε µπορούν σύγχρονοι καλλιτέχνες να διδαχθούν τρόπους έκφρασης, να εµπνευστούν ιδέες, Σελίδα 1 από 5

2 να παραλλάξουν µοτίβα, να αντλήσουν πλούσια καλλιτεχνική γνώση και αισθητική εµπειρία. Β2 α) 1 ος τρόπος : Επίκληση στο συναίσθηµα Η συγγραφέας χρησιµοποιεί ασύνδετο σχήµα για να προσδώσει εκφραστική δύναµη στις απόψεις της (Ιδού θεών), ποιητική λειτουργία του λόγου (αιχµαλωτίσει, πυξίδα) περιγραφικό, µεταφορικό λόγο, λέξεις µε έντονη σηµασιολογική βαρύτητα και συγκινησιακό φορτίο (δάµασε). 2 ος τρόπος : Επίκληση στη λογική Η συγγραφέας παραθέτει επιχειρήµατα, µια σειρά λογικών προτάσεων (Ιδού γίγνεσθαι) που µε λογική αναγκαιότητα οδηγούν στην απόδειξη της θέσης ότι η αρχαιοελληνική τέχνη χαρακτηρίζεται ως απόλυτα διαχρονική. β) σηµαδεύει τη καταγωγή δαµάσει το πάθος ψυχικής ανάτασης πλαστικό κατόρθωµα αυγή του µυστηρίου Β3 α) επίτευγµα : κατόρθωµα δαµάσει : εξηµερώσει, χαλιναγωγήσει, τιθασεύσει µετάβαση : πέρασµα πληρότητα : ολοκλήρωση, αρτιότητα ουσιώδες : σηµαντικό β) έλλογη : άλογη, παράλογη κοντά : µακριά συνοπτικό : αναλυτικό, µακροσκελές, διεξοδικό, εκτενές φυσικής : τεχνητής, αφύσικης αιχµαλωτίσει : απελευθερώσει, αποδεσµεύσει Β4 Τα πλαίσια µιας πάντα ευνοµούµενης και ισορροπηµένης πολιτείας διαγράφονται από τον τεχνίτη. Το ζώο δαµάστηκε από τη ελληνική τέχνη πριν ανακαλυφθεί ο τέλειος άνθρωπος. Σελίδα 2 από 5

3 Γ1 Κυρίες και κύριοι καθηγητές, Αγαπητοί συµµαθητές και συµµαθήτριες, Το σχολείο µας, ευαισθητοποιηµένο σε θέµατα Τέχνης και Πολιτισµού, διοργανώνει σήµερα αυτήν την εκδήλωση µε στόχο να αναδείξει την πολυσήµαντη προσφορά της τέχνης στην πολύµορφη καλλιέργεια και ανθρωπιστική διάπλαση του νέου και να διερευνήσει τρόπους, ώστε το σύγχρονο σχολείο να γίνει εστία αισθητικής αγωγής επιδιώκοντας τη µύηση του νέου στον έντεχνο κόσµο. Αξιοποιώντας την ευκαιρία που µου δίνεται θα ήθελα να καταθέσω κάποιες σκέψεις σχετικά µε το ζήτηµα αυτό. Η τέχνη, η δηµιουργία έργων µε υψηλές αισθητικές αξιώσεις, όπως όλοι γνωρίζουµε, αποτελεί το ευγενέστερο αποτέλεσµα της υλοποιητικής ικανότητας του ανθρώπινου πνεύµατος. Ο εµπνευσµένος δηµιουργός µέσα από τον ελεύθερο συνδυασµό των δεδοµένων των αισθήσεων επιδιώκει την αισθησιακή έκφραση του υπεραισθητού, µετουσιώνοντας και συµβολοποιώντας µε καλλιτεχνικά µέσα την υπάρχουσα ορατή πραγµατικότητα. Έτσι µέσω της καλλιτεχνικής δηµιουργίας εκφράζει το ωραίο, το υψηλό, το ιδανικό ώστε µεταµορφώνει, ανανεώνει και εξυψώνει τα στοιχεία της πραγµατικότητας προβάλλονται δείγµατα πρωτότυπα µιας βιώσεως ιδανικής. Ο νέος, εποµένως, µέσω της αισθητικής δηµιουργίας µετέχει σε µια υπερβατική διαδικασία θέασης της πραγµατικότητας, µετουσιωµένης χάρη στο έµφυτο ταλέντο, το αεικίνητο πνεύµα και τις αναµφισβήτητες µορφοπλαστικές ικανότητες του καλλιτέχνη. Ξεφεύγει, λοιπόν, από το παράλογο και ασύµφορο του κόσµου, από µια ζωή συχνά ανεπαρκή προς µια πληρέστερη, πλουσιότερη και πιο ποιοτική, που αποτελεί το ιδεατό συµπλήρωµα της πραγµατικής ζωής. Έτσι διαµορφώνει µια προσωπικότητα πάνω από καθηµερινές µικρότητες, ευτελείς επιδιώξεις και ταπεινά πάθη. Άλλωστε µέσα από την τέχνη προβάλλεται ένας κόσµος πιο δίκαιος, πιο κατανοητός ώστε ο νέος προσανατολίζεται σε µια πληρότητα ζωής και µια ανώτερη ποιότητα ύπαρξης. Με δεδοµένο δε, πως η τέχνη αποδίδει όλο το φάσµα των ανθρώπινων ενδιαφερόντων και πνευµατικών αναζητήσεων, προβληµατίζει, ευαισθητοποιεί, αποτελεί εφαλτήριο σκέψης και στοχασµού γι αυτόν. Πλουτίζει το πνεύµα του, διευρύνει τη φαντασία του, καθώς αποτελεί θρίαµβο της πνευµατικής ελευθερίας του ανθρώπου και εκφράζει νοήµατα που βρίσκονται πέρα από τη διάνοια, πέρα από την επιστηµονική σύλληψη, πέρα από τα συστήµατα σκέψης και ιδεολογίας. Μέσω της τέχνης, λοιπόν, ο νέος ξαναπλησιάζει τον κόσµο και τη φύση µε τις αγνές δυνάµεις του συναισθήµατος και της φαντασίας. Και η συνάντηση αυτή αποµακρύνει από το στείρο λογοκρατικό πνεύµα, ζεσταίνει το ψυχρό ορθολογισµό, συµπληρώνει και βαθαίνει τη µονοδιάστατη λογική θεώρηση των πραγµάτων. Σελίδα 3 από 5

4 Επιπροσθέτως η τέχνη προβάλλει ιδανικά, αρετές, υπερχρονικές αξίες, υψηλά διανοήµατα, ανώτερα συναισθήµατα, ώστε ηθικοποιεί το νέο, εκλεπτύνει το συναίσθηµα, εξευγενίζει την ψυχή, πλουτίζει και εξαγνίζει την συγκινησιακή του ζωή, εµβαθύνει και τονώνει την ψυχική ευφορία, εξασφαλίζοντας ευεξία, εσωτερική ισορροπία και ανάταση. Επιπλέον η τέχνη, καθώς αποκαλύπτει τις αγωνίες του ανθρώπου µα και την οµορφιά του κόσµου και της ζωής και αποτελεί άρνηση στους νόµους της φθοράς ή του µηδενισµού, διδάσκει το νέο να ορθώνει το ανάστηµα του χωρίς ασήµαντες αµφιταλαντεύσεις για τις εφήµερες δυσκολίες, τον θωρακίζει µε αισιοδοξία, θάρρος, δηµιουργικό ιδεαλισµό, πίστη, αγάπη στη ζωή και τον άνθρωπο. Πέρα δε από την αισθητική ηδονή, τον ηθικό εξευγενισµό και την ψυχική αλκή που προφέρει η τέχνη εκφράζει πανανθρώπινα ιδεώδη και απευθύνεται στην παγκόσµια γλώσσα της ψυχής, ώστε καλλιεργεί στο νέο πνεύµα παγκόσµιας συναδέλφωσης, ενότητας και διεθνικής αλληλεγγύης. Γι όλους αυτούς του λόγους είναι απαραίτητο να κυριαρχήσει µια νέα παιδευτική αντίληψη και φιλοσοφία στο σχολείο µε σκοπό την αναβάθµιση των καλλιτεχνικών µαθηµάτων, την ενίσχυση των πολιτιστικών εκδηλώσεων και την προσέγγιση όλων των πεδίων του επιστητού από την αισθητική τους πλευρά. Άµεση προτεραιότητα του σχολείου πρέπει να γίνει ο καλλιτεχνικός προσανατολισµός, η ανάδειξη του πνευµατικού πολιτισµού και η αισθητική διάπλαση του νέου. Ειδικότερα κρίνεται αναγκαίο να θεσµοθετηθεί µια «ώρα πολιτισµού» στο ωρολόγιο πρόγραµµα, ώστε οι µαθητές να µυούνται στον κόσµο της τέχνης να έρχονται σε επαφή µε όλες τις µορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, να γνωρίζουν τις καλλιτεχνικές σχολές, τα αισθητικά ρεύµατα, τις τεχνοτροπίες, να συνοµιλούν µε δηµιουργούς, ιστορικούς τέχνης, κριτικούς ώστε να εξοικειωθούν µε τον κόσµο του ωραίου. Και όλη αυτή η προσπάθεια πρέπει να είναι αποκοµµένη από τη γνωσιοκεντρική και εξετασιοκεντρική εκπαιδευτική λειτουργία, ώστε να επιτυγχάνεται η αυτόβουλη και αυτοπροαίρετη αισθητική βίωση από το νέο της αξίας του έργου, η ουσιαστική συναναστροφή και επαφή µε τον κόσµο του ωραίου. Επιπροσθέτως είναι αναγκαία η κατάλληλη υλικοτεχνική υποδοµή, εποπτικά µέσα, οπτικοαουστικό υλικό, εργαστήρια τέχνης αίθουσες µουσικής, φωτογραφίας, θεάτρου για την παραγωγή έντεχνου µαθητικού υλικού. Πρέπει να διοργανώνονται καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, λογοτεχνικές, θεατρικές βραδιές και να υπάρχουν οργανωµένες από τους µαθητές µουσικοχορευτικές και θεατρικές οµάδες. Επίσης οι επισκέψεις σε µουσεία και αίθουσες τέχνης πρέπει να παίρνουν το χαρακτήρα µιας αναµενόµενης ανακάλυψης χώρων και γνώσεων, µιας πνευµατικής περιπέτειας, ενός παιγνιδιού µε συγκεκριµένο παιδευτικό στοίχο και Σελίδα 4 από 5

5 όχι να αποτελούν µια άσκοπη, αµήχανη, ανοργάνωτη περιδιάβαση µε αντιδράσεις χλευασµού και αδιαφορίας παιδιών αµύητων στα αγαθά της τέχνης και του πνευµατικού πολιτισµού. Τέλος, απαιτούνται εξειδικευµένοι καθηγητές που, µε γνώση και ζήλο θα µυούν τους µαθητές στον κόσµο της τέχνης, θα εντοπίζουν καλλιτεχνικά ταλέντα, θα δίνουν γόνιµη διέξοδο σε κάθε έντεχνη ανησυχία του νέου. Αναµφίβολα, η τέχνη µπορεί να λειτουργήσει παιδευτικά και ηθικοπλαστικά, να εµπνεύσει νέες µορφές κοινωνικής βίωσης, να γίνει θεµατοφύλακας των ανθρώπινων αξιών και των οικουµενικών ιδεωδών. Γι αυτό είναι ανάγκη το σχολείο να διαµορφώσει πνευµατικά ώριµους, αισθητικά ευαίσθητους και καλλιτεχνικά πεπαιδευµένους πολίτες. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας. Σελίδα 5 από 5