35 χρόνια υπεροχής ΑΕΡΟΜΑΧΙΕΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ

Transcript

1 αεράµυνα ΑΕΡΟΜΑΧΙΕΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ 35 χρόνια υπεροχής ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ Α. ΜΑΝΟΥΣΗ» Κατά καιρούς ακούµε για τουρκικά αεροσκάφη που παραβιάζουν τον εθνικό µας εναέριο χώρο και ότι στη συνέχεια αναχαιτίζονται από ελληνικά µαχητικά αεροσκάφη. Όµως, κάποιες φορές, αυτό το κλασικό πλέον σενάριο δεν έχει πάντα αίσια κατάληξη για τα µαχητικά αεροσκάφη της γείτονος. Οι εµπλοκές µεταξύ των µαχητικών αεροσκαφών των δυο χωρών, που τις περισσότερες φορές εξελίσσονται σε σκληρές αεροµαχίες, κάποιες φορές τελειώνουν µε την πτώση κάποιου µαχητικού. Το αποτέλεσµα είναι να γίνεται ένας αγώνας δρόµου στον τοµέα της έρευνας και της διάσωσης, αλλά και στο διπλωµατικό επίπεδο όσον αφορά τις εντυπώσεις που δηµιουργούνται. 40

2 Αναµνηστική φωτογραφία ιπτάµενων της 343 Μοίρας στη Σούδα. Ο αείµνηστος σµηναγός Κωνσταντίνος Ηλιάκης (Ι) διακρίνεται δεύτερος από δεξιά. Η καθηµερινή µάχη στους ουρανούς του Αιγαίου έχει γίνει πλέον ρουτίνα για όλους µας που τον παρακολουθούµε µέσω των ΜΜΕ, τα οποία µας ενηµερώνουν µε απλούς αριθµούς, πόσες παραβιάσεις και πόσες εµπλοκές µεταξύ τουρκικών και ελληνικών αεροσκαφών γίνονται καθηµερινά. Όµως, η πραγµατικότητα είναι πολύ διαφορετική και πολλές φορές οι Πολεµικές Αεροπορίες των δύο χωρών πλήρωσαν βαρύ φόρο αίµατος σε αυτόν τον αγώνα αµφισβήτησης κυριαρχικών δικαιωµάτων από τη µια και υπεράσπισης του εθνικού εναερίου χώρου από την άλλη. Η ιστορία των παραβιάσεων του FIR Αθηνών από τουρκικά αεροσκάφη ξεκινάει από πολύ παλιά και, δυστυχώς, η ελληνική πλευρά δεν φρόντισε από την πρώτη στιγµή να βάλει φρένο σε αυτήν τη δραστηριότητα. Τα αρχικά δειλά βήµατα των Τούρκων δεν αντιµετωπίστηκαν δυναµικά, όταν η Πολεµική µας Αεροπορία διέθετε και σύγχρονα µαχητικά αεροσκάφη, αλλά και ποιοτική υπεροχή σε σχέση µε το επίπεδο των Τούρκων χειριστών. Οι πρώτες αναχαιτίσεις κατέδειξαν την ανωτερότητα της Πολεµικής Αεροπορίας µε πανηγυρικό τρόπο µε τα δεκάδες παθήµατα των Τούρκων πιλότων, που είτε επέστρεφαν άρον άρον πίσω στην Τουρκία από διάφορα «µηχανικά» προβλήµατα είτε εγκατέλειπαν τα αεροσκάφη τους πριν φτάσουν στις βάσεις τους, αφού τις περισσότερες φορές, υπό την πίεση των Ελλήνων χειριστών, χανόταν στο Αιγαίο, µε αποτέλεσµα να εξαντλείται το καύσιµό τους. Συγκεκριµένα, τη δεκαετία του 1980, δύο ελληνικά F-4E της 337 ΜΠΚ ανάγκασαν τον Τούρκο πιλότο ενός F-104G να εγκαταλείψει το αεροσκάφος του, νοτίως της Ρόδου, λόγω έλλειψης καυσίµου υστέρα από µια «περιήγηση» του τουρκικού αεροσκάφους στο Αιγαίο. Ενώ στην πρώτη νυχτερινή αναχαίτιση, όταν ένα ελληνικό Mirage F1 φώτισε µε τον πλευρικό του προβολέα ένα τουρκικό F-4E, οδήγησε τον Τούρκο πιλότο στο να νοµίζει ότι συνάντησε UFO!, φωνάζοντάς το από τον ασύρµατο, καταδεικνύοντας έτσι την ποιότητα των Τούρκων πιλότων. Επίσης, η εµφάνιση ελληνικών Mirage-2000 σε ρόλο αναχαίτισης, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, έκανε τους Τούρκους πιλότους να φωνάζουν έντροµοι στους ασυρµάτους τους «Mirage... Mirage» όταν τα συναντούσαν - τα σχόλια περιττεύουν Το παρόν άρθρο κάνει µια καταγραφή των κυριότερων αεροπορικών ατυχηµάτων-καταρρίψεων που έχουν συµβεί στο Αιγαίο και έχουν γίνει γνωστά στο ευρύ κοινό τα τελευταία τριανταπέντε χρόνια, ώστε να θυµούνται οι παλιοί και να µαθαίνουν οι νεότεροι. Η πρώτη Αεροµαχία Το πρωί της 20ής Ιουλίου του 1974 βρήκε την Κύπρο να δέχεται την επίθεση του Αττίλα µε τα γνωστά σε όλους µας αποτελέσµατα. Στην ελληνική επικράτεια, οι Ένοπλες υνά- µεις άρχισαν µε σπασµωδικές ενέργειες να κινητοποιούνται. Η Πολεµική Αεροπορία τέθηκε σε συναγερµό και έθεσε όλα τα αεροσκάφη της σε ετοιµότητα των 5 και των 2 λεπτών. Οι Τούρκοι από την πρώτη κιόλας µέρα άρχισαν να προβαίνουν σε παραβιάσεις στο Αιγαίο µε αεροσκάφη F-5 και F-102, µε αποτέλεσµα να διεξαχθούν και οι πρώτες εµπλοκές µεταξύ ελληνικών και τουρκικών αεροσκαφών. Στις 22 Ιουλίου του 1974 και ενώ οι µαζικές παραβιάσεις από τουρκικά αεροσκάφη συνεχίζονταν, δύο ελληνικά F-5A της 337 ΜΑΗ 41 «

3 1 2» 42

4 έλαβαν την εντολή για scramble µε σκοπό να αναχαιτίσουν δυο «άγνωστα» ίχνη. Τα F-5 στα οποία επέβαιναν οι υποσµηναγός Ιωάννης ινόπουλος και ανθυποσµηναγός (Ι) Θωµάς Σκαµπαρδώνης απογειώθηκαν από την 111 ΠΜ στη Νέα Αγχίαλο και περί ώρα 1.30 µ.µ. στην περιοχή του Αγίου Ευστρατίου εντόπισαν ένα ζεύγος τουρκικών F-102. Τα τουρκικά αεροσκάφη κατάφεραν µετά από συνεχείς περιστροφές να βρεθούν πίσω από το αεροσκάφος του ανθυποσµηναγού Σκαµπαρδώνη και µάλιστα να εκτοξεύσουν και έναν πύραυλο AIM-4 Falcon εναντίον του, χωρίς ευτυχώς να βρει τον στόχο του. Παρακολουθώντας όλη την εµπλοκή από µεγαλύτερο ύψος, ο υποσµηναγός ινόπουλος εκτόξευσε δύο ΑΙΜ- 9Β εναντίον των δυο τουρκικών αεροσκαφών µε αποτέλεσµα να καταρρίψει το ένα τουρκικό F-102. Το δεύτερο F-102 πανικόβλητο προσπάθησε να επιστρέψει στη βάση του, πλην όµως λόγω εξάντλησης των καυσίµων του καταστράφηκε στην προσπάθειά του να προσγειωθεί µε αποτέλεσµα τον θανάσιµο τραυ- µατισµό του Τούρκου χειριστή. Το περιστατικό απέδειξε την υπεροχή και τον επαγγελµατισµό των Ελλήνων χειριστών. Παρά την αρχική ψυχρολουσία που υπέστησαν οι Τούρκοι, συνέχισαν να παραβιάζουν τον εναέριό µας χώρο... Η πρώτη απώλεια, 18 Ιουνίου 1992 Η συγκεκριµένη ηµέρα έµελλε να είναι µια από τις πιο µαύρες στην ιστορία της ΠΑ, αφού εκείνη την ηµέρα χάθηκε ένας από τους ηρωικούς πιλότους της Αεροπορίας µας. Εκείνο το πρωί, δυο ελληνικά Mirage F1CG της 342 ΜΠΚ απογειώνονται από την 135 ΣΜ στη Σκύρο για να αναχαιτίσουν τον σχη- µατισµό τουρκικών F-16. Πίσω από πιλοτήριο του ενός Μirage F1CG βρίσκεται ο υποσµηναγός Νικόλαος Σιαλµάς. Οι δυο σχηµατισµοί, ύστερα από την αναγνώριση που γίνεται από τα ελληνικά αεροσκάφη, εµπλέκονται σε κλειστή αεροµαχία στην περιοχή του Άγιου Ευστρατίου δυτικά της Λήµνου. Οι Τούρκοι πιλότοι, αποκαλούµενοι και ως «µπούφοι» από τους από τους πιλότους µας, εκµεταλλευόµενοι την ανωτερότητα των επιδόσεων που προσφέρει ένα αεροσκάφος 3ης γενιάς, όπως το F-16 σε σχέση µε ένα αεροσκάφος 2ης γενιάς, όπως το Mirage F1 κατάφερε ένας απ αυτούς να βρεθεί στην ώρα 6 του ελληνικού αεροσκάφους. Ο υποσµηναγός Σιαλµάς αρνούµενος να δεχτεί έναν «µπούφο» στην ουρά του, εκτελεί βύθιση µε σκοπό να αποφύγει τον διώκτη του. Όµως, το χαµηλό υψος στο οποίο βρισκόταν το Mirage F1 δεν του δίνει πολλά περιθώρια έγκαιρης απαγκίστρωσης, µε αποτέλεσµα να συγκρουστεί στη θάλασσα. Ο Τούρκος διώκτης του (Ilhan Filiz), που τον ακολουθεί σε αυτήν τη βύθιση, καταφέρνει τη τελευταία στιγµή και επαναφέρει το αεροσκάφος του και γλιτώνει τη σύγκρουση µε τη θάλασσα. Οι Τούρκοι αποχωρούν από την περιοχή, όµως ένας Έλληνας πιλότος χάθηκε στα νερά του Αιγαίου υπερασπιζόµενος την πατρίδα του από τους εισβολείς. Προς τιµήν του κατασκευάστηκε στον Άγιο Ευστράτιο µνηµείο, µε το έµβληµα της 342 ΜΠΚ που υπηρετούσε. Επίσης, εκείνη η άκρη ονοµάστηκε Ακρωτήριο Νικόλαος Σιαλµάς. Το ελάχιστο που θα µπορούσε να κάνει η πολιτεία για να τιµήσει έναν πιλότο που έδωσε την ίδια του τη ζωή για την προάσπιση των δικαιωµάτων της χώρας µας. Οι χειριστές όµως της 342 ΜΠΚ, τρία χρόνια αργότερα, πήραν το αίµα τους πίσω, για τον τόσο άδικο χαµό του συναδέλφου τους. Ρόδος, 8 Φεβρουαρίου 1995 Η συγκεκριµένη µέρα θα µείνει χαραγµένη στη µνήµη των χειριστών που υπηρετούσαν τότε στη 342 ΜΠΚ. Ήταν µια συνηθισµένη µέρα µε σχηµατισµό -αποτελούµενο από τέσσερα τουρκικά F-16- να παραβιάζει το FIR Αθηνών νοτίως της Ρόδου. ύο ελληνικά Mirage F1CG παίρνουν την εντολή να απογειωθούν από την 126 ΣΜ στο Ηράκλειο της Κρήτης για να αναγνωρίσουν τα «άγνωστα» ίχνη. Οι δυο σχηµατισµοί εµπλέκονται έξι µίλια δυτικά της Καρπάθου και παρότι οι δυνατότητες τον σύγχρονων F-16 ήταν ανώτερες των ελληνικών αεροσκαφών, οι Έλληνες χειριστές εφαρµόζοντας τις κατάλληλες τακτικές καταφέρνουν να αποµονώσουν ένα τουρκικό 1. Τα Mirage F.1CG της ΠΑ έχουν πια αποσυρθεί, αφού επί 30 χρόνια φύλαξαν τους ελληνικούς ουρανούς. 2. Ένα σηµαντικό πλεονέκτηµα που απέκτησαν τα τουρκικά F-16 µε την απόκτηση αεροσκαφών εναέριου ανεφοδιασµού ήταν ότι µπορούσαν να επιχειρήσουν από βάσεις στα ενδότερα της χώρας καθώς και να παραµένουν στον αέρα πολύ περισσότερο. 3. Η συνήθης κατάληξη. Εγκλωβισµένο τουρκικό F-16 «εκπαιδεύεται» σε σύγχρονες τακτικές αεροµαχίας... 3 F-16C. Ο Τούρκος χειριστής, προσπαθώντας να ξεφύγει από τους διώκτες του, εκτελεί βύθιση µε µεγάλο βαθµό καθόδου κάτι το οποίο είχε ως αποτέλεσµα να βάλει το αεροσκάφος του σε πορεία σύγκρουσης µε τη θάλασσα χωρίς να µπορεί να το επαναφέρει. Ο Τούρκος χειριστής υποσµηναγός Mustafa Yildirim καταφέρνει να εκτιναχθεί µε επιτυχία από το αεροσκάφος του, ενώ το τουρκικό F-16C συντρίβεται δεκαέξι µιλια νοτίως της Ρόδου. Αµέσως απογειώνεται ένα ελικόπτερο έρευνας και διάσωσης ΑΒ-205 από τη Ρόδο και, αφού καταφέρνει να περισυλλέξει µε επιτυχία τον Τούρκο χειριστή, στη συνέχεια τον µεταφέρει στο νοσοκοµείο της Ρόδου για να του παρασχεθούν οι πρώτες βοήθειες. Ο Τούρκος υποσµηναγός δέχεται και την επίσκεψη του Τούρκου προξένου στο νοσοκοµείο, ενώ η τουρκική πλευρά δήλωσε ότι το ατύχηµα οφείλεται σε «µηχανική βλάβη» του συστήµατος τροφοδοσίας καυσίµου Μετά τη νοσηλεία του, ο Τούρκος πιλότος µεταφέρθηκε µε ελληνικό C-130 πίσω στην Τουρκία για να ενη- µερώσει τους συναδέλφους του για το πόσο φιλόξενοι είναι οι Έλληνες Λέσβος, 27 εκεµβρίου 1995 Τον εκέµβριο του 1995, σειρά να γευτούν τι σηµαίνει ελληνική αναχαίτιση είχαν οι χειριστές Phantom της τουρκικής Μοίρας 112 Filo. Συγκεκριµένα, δυο τουρκικά F-4E µετά τις 2 µ.µ. παραβίασαν τον εθνικό εναέριο χώρο της Χίου και συνέχισαν την πορεία τους βόρεια προς τη Λέσβο. υο ελληνικά F-16C επιφυλακής, που ανήκαν στη 330 Μ, απογειώνονται από τη 130 ΣΜ της Λήµνου για να αναχαιτίσουν το ζεύγος των βαρβάρων. Ο ελληνικός σχηµατισµός εντόπισε τους δυο εισβολείς 43 «

5 1» δυτικά της Λέσβου και γρήγορα η αναγνώριση εξελίχθηκε σε σκληρή αεροµαχία. Η ανωτερότητα των ελληνικών F-16 και των Ελλήνων χειριστών αναγκάζει τον Τούρκο πιλότο Altug Karaburun να εκτελέσει έναν ακραίο ελιγµό, µε αποτέλεσµα το τουρκικό F-4E µε σειριακό αριθµό να καρφωθεί στη θαλάσσια περιοχή της Λέσβου και να παρασύρει στον θάνατο τον χειριστή του. Ο συγκυβερνήτης Ogur Kilar καταφέρνει να εκτιναχθεί µε επιτυχία και διασώζεται από ένα ελληνικό ελικόπτερο ΑΒ- 205, το οποίο τον µεταφέρει στο νοσοκοµείο της Λέσβου. Η συνέχεια είναι γνωστή, αφού το δοθεί ένας κλάδος ελαίας, µεταφέρεται πίσω στην Τουρκία. Η Πολεµική Αεροπορία φρόντισε να κάνει ένα χριστουγεννιάτικο δώρο στην Τουρκική Αεροπορία που θα το θυµόταν για πολύ καιρό. Χίος, 8 Οκτωβρίου 1996 Εκείνη τη µέρα ένα πακέτο τουρκικών αεροσκαφών, αποτελούµενο από δυο F-16C/D και τέσσερα F-4E, παραβίασε το FIR Αθηνών και κατευθύνθηκε προς τη Σκύρο. Η ελληνική αντίδραση ήταν άµεση. υο ελληνικά Mirage της 331 ΜΠΚ απογειώνονται από την 135 ΣΜ της Σκύρου για να αντιµετωπίσουν άλλη µια «εκπαιδευτική» πτήση των γειτόνων. Σε λίγη ώρα τα δυο ελληνικά Mirage-2000 και τα δυο τουρκικά F-16 ξεκινούν µια αερο- µαχία µε τους ισχυρογνώµονες Τούρκους χειριστές να µην αποχωρούν από τον εναέριο 44 µας χώρο. Οι Τούρκοι πιλότοι, αδιαφορώντας για τους κανόνες ασφαλείας, προσπαθούν να εγκλωβίσουν τα ελληνικά µαχητικά χωρίς επιτυχία. Τότε στο τουρκικό διθέσιο F-16D σηµειώνεται µια έκρηξη Ο χειριστής Osman Cicekli προλαβαίνει να εκτιναχθεί από το F-16 ενώ ο Τούρκος πιλότος Nail Erdogan χάνεται µαζί µε το αεροσκάφος του Αιτία της έκρηξης ήταν ένας ελληνικός πύραυλος Magic-2 που εκτοξεύτηκε από το ένα Mirage-2000 µε σκοπό να τερµατίσει τις επικίνδυνες ενέργειες του Τούρκου πιλότου. Τα ελληνικά ΑΒ-205 για ακόµα µια φορά ανέλαβαν τον ρόλο της διάσωσης του Τούρκου χειριστή. Το δεύτερο F-16C, µη θέλοντας να έχει την κατάληξη του συναδέλφου του, διέφυγε προς τα τουρκικά παράλια. Ο πιλότος Osman Cicekli νοσηλεύτηκε στο νοσοκοµείο της Χίου και επέστρεψε στην Τουρκία, µεταφέροντας τις εντυπώσεις του από τις ελληνικές θάλασσες Στα παραλειπόµενα αυτής της κατάρριψης είναι και η ταυτότητα του πιλότου που διασώθηκε, αφού διέρρευσε η φήµη ότι δεν ήταν Τούρκος αλλά Ισραηλινός πιλότος που συµµετείχε στα πλαίσια της τουρκικής δραστηριότητας στο Αιγαίο. Στο ελληνικό αεροσκάφος µε σειριακό αριθµό 236 βάφτηκε ένα Kill-mark µε την επιγραφή «mehmetcik-busters», δυστυχώς όµως όχι για πολύ καιρό, αφού γρήγορα ξεβάφτηκε Μετά από χρόνια, η ελληνική πλευρά παραδέχτηκε αυτήν τη κατάρριψη, όµως την απέδωσε σε λάθος του Έλληνα χειριστή Κάρπαθος, 23 Μαΐου 2006 Το πιο πρόσφατο αεροπορικό επεισόδιο µεταξύ των δυο Αεροποριών της Ελλάδας και της Τουρκίας, αφορά τη σύγκρουση δυο µαχητικών αεροσκαφών F-16C, εικοσιένα µίλια ΝΑ της Καρπάθου, που είχε ως αποτέλεσµα τον τραγικό χαµό του Σµηναγού Κωνσταντίνου Ηλιάκη. Συγκεκριµένα, εκείνη την ηµέρα ένας σχηµατισµός τουρκικών αεροσκαφών, αποτελούµενος από ένα φωτο-αναγνωριστικό RF-4E και δυο F-16C της 192 Filo που παρείχαν συνοδεία (Escort) στο RF-4E, παραβίασε το FIR Αθηνών, κατευθυνόµενος στην Κρήτη µε σκοπό να εντοπίσει και να φωτογραφίσει τις θέσεις των πυραύλων S-300. υο ελληνικά F-16C της 343 Μοίρας απογειώθηκαν από την 115 ΠΜ στη Σούδα για να αναγνωρίσουν τον εχθρικό σχηµατισµό. Νοτιοανατολικά της Καρπάθου εντοπίστηκε ο σχηµατισµός και ο Σµηναγός Ηλιάκης κατευθύνθηκε προς το τουρκικό RF-4E για να αναγνωρίσει το ατρακτίδιο που έφερε το τουρκικό αεροσκάφος, αλλά και να καταγράψει και τον σειριακό αριθµό του RF-4E. Ο Τούρκος χειριστής (Hali Ibraim Osdebir) του F-16 που συνόδευε το RF-4E στην προσπάθειά του να εµποδίσει την αναγνώριση από το ελληνικό F-16C του σµηναγού Ηλιάκη εκτέλεσε επικίνδυνους ελιγµούς µε αποτέλεσµα να χτυπήσει την καλύπτρα του ελληνικού αεροσκάφους και να βρει τον θάνατο ο Έλληνας χειριστής. Ο Τούρκος χειριστής πρόλαβε να εκτιναχθεί και να

6 περισυλλεγεί από ξένο εµπορικό πλοίο και στη συνέχεια παρελήφθη από τουρκικό ελικόπτερο. Ένας ακόµα ηρωικός πιλότος της ΠΑ έπεσε υπερασπιζόµενος την ελληνική κυριαρχία που τόσο έντονα αµφισβητείται τα τελευταία χρόνια. Επίλογος Αυτός ο ιδιότυπος αεροπορικός πόλεµος στο Αιγαίο συνεχίζεται µέχρι σήµερα και γίνεται όλο και πιο σκληρός, µε τους Τούρκους πιλότους να γίνονται όλο και πιο επιθετικοί. Το ποσοστό έµπειρων Τούρκων χειριστών όλο και αυξάνεται, ενώ η ύπαρξη ιπτάµενων τάνκερ τούς βοηθά να παραµένουν όλο και περισσότερο χρόνο πάνω από το Αιγαίο. Απέναντί τους όµως βρίσκουν πάντα τους ηρωικούς πιλότους της ΠΑ. Οι Έλληνες χειριστές, µε το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης που λαµβάνουν και έχοντας το δίκιο µε το µέρος τους, αφού µάχονται εντός έδρας, κρατούν τις εναέριες Θερµοπύλες απόρθητες από τους επίδοξους εισβολείς... Ο κίνδυνος όµως ενός καινούργιου αεροπορικού ατυχήµατος παραµένει ανοιχτός και για τις δυο πλευρές του Αιγαίου. υστυχώς, οι ελληνικές πολιτικές ηγεσίες των τελευταίων χρόνων, δεν εκµεταλλεύονται αυτή την υπεροχή της αεροπορίας µας, δείχνοντας συνεχώς δείγµατα υποχώρησης. Η τουρκική Αεροπορία µε τις συνεχείς παραβιάσεις του εθνικού µας εναερίου χώρου έχει διπλό όφελος: αφενός αµφισβητεί τα κυριαρχικά µας δικαιώµατα, και αφετέρου παρέχει δωρεάν εκπαίδευση στους πιλότους της µε τις συνεχείς εµπλοκές µε τα ελληνικά αεροσκάφη. Ας ελπίσουµε ότι ο άδικος χαµός του σµηναγού Ηλιάκη θα είναι και ο τελευταίος σε αυτό τον ακήρυκτο αεροπορικό πόλεµο, ώστε να µη χρειαστεί ξανά να θρηνήσουµε άλλη απώλεια Έλληνα αεροπόρου F-16 Block 30 της 330 Μοίρας. Ήταν από τα πρώτα ελληνικά µαχητικά αεροσκάφη 3ης γενιάς που πέταξαν στο Αιγαίο. 2. Το έµβληµα της 342 Μοίρας όπου υπηρετούσε ο αείµνηστος Σιαλµάς στον Άγιο Ευστράτιο.