ΥΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Transcript

1 ΥΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 1. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ 2. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑΣ 3. ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ 4. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΗΘΙΚΗ 5. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ 6. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 7. ΝΟΜΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 8. ΤΟΜΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΜΜΕ 9. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΜΕ 10. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΤΩΝ ΜΜΕ 11. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 12. ΜΟΡΦΕΣ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ 13. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 14. FREDERIC WINSTON TAYLOR 15. HENRY GANTT 16. MAX WEBER 17. HENRY FORD 18. ΕΠΙΠΕΔΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ 19. ΕΝΝΟΙΑ ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ 20. ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 21. ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ 22. ΤΥΠΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΤΥΠΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ 23. ΕΚΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Σελίδα 1 από 36

2 ΜΑΝΤΖΑΡΗΣ ΧΟΛΕΒΑΣ ΥΛΗ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ 1.6 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΗΘΙΚΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Με κριτήριο τον τομέα παραγωγής Με κριτήριο το φορέα Με κριτήριο το μέγεθος Με κριτήριο το νομικό τους τύπο Με κριτήριο τη μορφή της συγκρότησής τους Με κριτήριο το βαθμό εξάρτησης Με κριτήριο την ανταγωνιστικότητά τους Με κριτήριο τον τρόπο διοίκησής τους ΝΟΜΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ατομική Επιχείρηση Προσωπικές επιχειρήσεις Ομόρρυθμη Εταιρία (ΟΕ) Ετερόρρυθμη Εταιρία (ΕΕ) Αφανής ή συμμετοχική εταιρία Συνεταιρισμοί Κεφαλαιουχικές εταιρίες Ανώνυμη Εταιρία (ΑΕ) Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης (ΕΠΕ) ΤΟΜΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΜΜΕ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΜΕ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΤΩΝ ΜΜΕ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΟΡΦΕΣ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ FREDERIC WINSTON TAYLOR HENRY GANTT MAX WEBER HENRY FORD ΕΠΙΠΕΔΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΕΝΝΟΙΑ-ΣΗΜΑΣΙΑ-ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΤΥΠΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΤΥΠΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Σελίδα 2 από 36

3 1.1.2 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Οι οικονομικοί Οργανισμοί είναι εκείνες οι οργανωμένες μορφές δραστηριότητας, οι οποίες με τη λειτουργία των διαφόρων συστημάτων τους προσπαθούν να πετύχουν οικονομικό αποτέλεσμα Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ Για την επίτευξή του: 1. Συνδυάζουν συστηματικά τους συντελεστές παραγωγής (φύση, εργασία, κεφάλαιο). 2. Αποσκοπούν στην παραγωγή αγαθών (προϊόντων ή υπηρεσιών) για την ικανοποίηση των αναγκών και των επιθυμιών των καταναλωτών. 3. Διαθέτουν Όργανα και Μέσα για την παραγωγή και διανομή των αγαθών. Πρέπει να διαθέτουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά: 1. Συνέχεια: Επιβάλλεται να λειτουργούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα και να μη διαρκούν όσο τα φυσικά πρόσωπα που τους δημιουργούν. 2. Προσανατολισμό σε στόχους: Ύπαρξη συγκεκριμένων στόχων για τη συνέχεια και τη βιωσιμότητά τους. 3. Λειτουργικό χαρακτήρα: Οι στόχοι του οικονομικού Οργανισμού αποτελούν το μέσον, με το οποίο επιτυγχάνονται οι ατομικοί (ή συλλογικοί) στόχοι (σχέσεις Σκοπός-Μέσον) 4. Αλληλεπιδράσεις: μεταξύ Ανθρώπων με Ανθρώπους, μεταξύ Ανθρώπων με Μηχανές και σε κάποιες περιπτώσεις Μηχανών με Μηχανές. 5. Διαφοροποίηση και Συντονισμός: ως μέθοδοι επίτευξης στόχων (οριζόντιος και κάθετος καταμερισμός εργασίας και συντονισμός διαφορετικών δραστηριοτήτων). 1.4 ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Μπορούν να καταταγούν σε τρεις κατηγορίες: 1. Μη κερδοσκοπικοί: Καλύπτουν τα έξοδά τους από τα έσοδα για να επιβιώνουν (π.χ. νοσοκομεία) 2. Προσαυξητικοί: Επιδιώκουν ένα μικρό πλεόνασμα για να αναπτυχθούν και να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους ή να βελτιώσουν τις υπηρεσίες τους (π.χ. ίδρυμα προστασίας ζώων) 3. Κερδοσκοπικοί: Επιδιώκουν ως βασικό στόχο το κέρδος, που αποτελεί την αμοιβή των φορέων που διαθέτουν το κεφάλαιο για τη σύσταση και τη λειτουργία τους. (π.χ. ιδιωτικές Επιχειρήσεις) Σελίδα 3 από 36

4 1.4.1 Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Η Επιχείρηση είναι ένας ιδιόμορφος, κερδοσκοπικός (θεμιτό κέρδος) οικονομικός οργανισμός που λειτουργεί όμως σαν ένα κύτταρο της κοινωνίας που δέχεται επιρροές και δημιουργεί επιδράσεις στο χώρο που λειτουργεί. Η ιδιομορφία της εντοπίζεται στα εξής: 1. Το κεφάλαιο για τη σύστασή της, το διαθέτει και το διαχειρίζεται ένα πρόσωπο (φυσικό ή νομικό) που ονομάζεται φορέας της Επιχείρησης. 2. Ο φορέας επιδιώκει το κέρδος, που είναι η ανταμοιβή του για το κεφάλαιο που διέθεσε, την επιχειρηματικότητα που δείχνει και τον κίνδυνο που αναλαμβάνει με τις ενέργειές του. Επιχείρηση = Κίνδυνος = Κέρδος ή Ζημία. Επιπλέον πρέπει να έχει τα παρακάτω χαρακτηριστικά: 1. Οικονομική αυτοτέλεια. 2. Διοικητική αυθυπαρξία. 3. Νομική αυτονομία. Η Επιχείρηση αποτελεί θεσμό του καπιταλιστικού συστήματος, όπου λειτουργεί η «οικονομία της αγοράς» και ισχύει ο «νόμος προσφοράς και ζήτησης των αγαθών» Ο ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑΣ Επιχειρηματίας είναι το φυσικό εκείνο πρόσωπο που 1) συνδυάζει τους συντελεστές παραγωγής για να 2) παραχθούν αγαθά τα οποία 3) διαθέτει με κέρδος στην αγορά, 4) αναλαμβάνοντας τους κινδύνους των ενεργειών του. Ο Επιχειρηματίας είναι ο κινητήρας της οικονομικής ανάπτυξης. Χοντρικά, υπάρχουν δύο είδη Επιχειρηματιών: 1) Οι πιονέροι, που εφαρμόζουν καινοτομίες τόσο στα προϊόντα όσο και στις διαδικασίες παραγωγής και πιέζουν προς μια πορεία προς τα μπρος. 2) Οι συντηρητικοί «αρχηγοί εκμετάλλευσης», που δεν δρούνε αλλά αντιδρούν αυθόρμητα, μιμούνται και επιμένουν στη διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης. Είναι απαραίτητο και αναγκαίο για την οικονομική ανάπτυξη, να υπάρχουν όλα τα είδη των Επιχειρηματιών. Σελίδα 4 από 36

5 Στην πολύπλοκη εποχή μας, ο Επιχειρηματίας πρέπει να διαθέτει σύνθετη προσωπικότητα. Να συνδυάζει επαγγελματική ικανότητα, εμπειρία, θεωρητική κατάρτιση, γενικές και ειδικές γνώσεις σε πολλούς επιστημονικούς τομείς. 1.5 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ Για την παραγωγή προϊόντων χρειαζόμαστε πόρους. Αυτοί μπορεί να είναι είτε πρώτες ύλες είτε ανθρώπινη δύναμη-γνώση είτε συνδυασμός αυτών. Οι πόροι αυτοί ονομάζονται συντελεστές παραγωγής και είναι οι ακόλουθοι: 1) Εργασία: εκφράζει τον ανθρώπινο παράγοντα σε μια Επιχείρηση κι έχει κυριαρχικό ρόλο σ' αυτήν. Με την εργασία αξιοποιείται το κεφάλαιο, παρακολουθούνται μηχανήματα, ελέγχονται προϊόντα, συντονίζονται ανθρώπινες εργασίες, καταρτίζονται προγράμματα δράσης, ερμηνεύονται οικονομικές πράξεις, κλπ. Επιχείρηση χωρίς εργαζόμενο άνθρωπο δεν υπάρχει, γιατί δύο ιδιότητες δεν πρόκειται ποτέ να αποκτήσει ένα μηχάνημα: 1) πρωτοβουλία και 2) φαντασία. Η ανειδίκευτη εργασία υποχωρεί συνέχεια έναντι της ειδικευμένης. Το πρόβλημα της ανεργίας είναι από τα δυσκολότερα προβλήματα της σύγχρονης οικονομίας και το πιο επικίνδυνο για την οικονομική ισορροπία. 2) Κεφάλαιο: είναι απαραίτητο για την ίδρυση, λειτουργία και ανάπτυξη της Επιχείρησης και καταλαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο στην παραγωγική διαδικασία, σε βάρος των άλλων συντελεστών παραγωγής. Χωρίζεται σε: α) Ίδιο κεφάλαιο, που αποτελείται από το αρχικό (ή ιδρυτικό ή μετοχικό) και το επιγενόμενο (ή μεταγενέστερο). Αποτελεί την Καθαρή Θέση της Επιχείρησης. β) Ξένο (ή δανειακό) κεφάλαιο που διακρίνεται σε βραχυπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο. Αποτελεί το Παθητικό της Επιχείρησης. Τα συνολικά κεφάλαια (ίδια και ξένα) επενδύονται σε περιουσιακά στοιχεία της Επιχείρησης και αποτελούν το Ενεργητικό της. Αυτό διακρίνεται σε: Σελίδα 5 από 36

6 α) Πάγιο (κτίρια, μηχανήματα, κλπ.) β) Κυκλοφορούν (αποθέματα πρώτων υλών και προϊόντων κλπ.) γ) Διαθέσιμο (καταθέσεις, επιταγές, γραμμάτια, κλπ.) Τα επενδυτικά κεφάλαια είναι μοχλός ανάπτυξης των Επιχειρήσεων. Η επάρκεια και η κινητικότητα τους είναι σημαντικοί παράγοντες ανάπτυξης. 3) Φύση: είναι είτε το Έδαφος (γεωργική επιχείρηση) είτε ο Τόπος Εγκατάστασης (βιομηχανική επιχείρηση). Κατηγορίες οικονομικών λειτουργιών της χρήσης του Εδάφους: α) Παραγωγή αγροτικών προϊόντων β) Διάθεση εκτάσεων για κατασκευές κατοικιών (παραθεριστικών ή μη) γ) Διάθεση εκτάσεων για χώρους αναψυχής και παραγωγής οξυγόνου δ) Προστασία εκτάσεων για διατήρηση της φυσικής ισορροπίας στη γη και των αναγκαίων πόρων για τη ζωή (νερό, πρώτες ύλες, κλπ.) Επιλογή τόπου εγκατάστασης από επιχείρηση και αιτία: α) Σε καταναλωτικά (μεγάλα αστικά) κέντρα, για εκμετάλλευση της μεγάλης αγοράς διάθεσης των προϊόντων της β) Στον τόπο παραγωγής της πρώτης ύλης που χρησιμοποιεί, για άφθονες και φθηνότερες πρώτες ύλες γ) Κοντά σε πηγές ενέργειας, για επαρκή και φθηνή ενέργεια δ) Σε αστικά ή ημιαστικά κέντρα, για αφθονία εργατικών χεριών ε) Σε συγκοινωνιακούς κόμβους, για εύκολη παραλαβή πρώτων υλών και εύκολη αποστολή παραγομένων προϊόντων στις αγορές 4) Επιχειρηματικότητα: είναι η ικανότητα του ηγέτη της επιχείρησης, να συνδυάζει αποτελεσματικά τους συντελεστές παραγωγής και να πετυχαίνει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Σε αυτό θα τον βοηθήσει το Management που έχει: 1) μια θεσμική διάσταση, περιλαμβάνει όλα τα άτομα στην επιχειρησιακή ιεραρχία (3 επίπεδα: top, middle, lower), που μπορούν να λαμβάνουν αποφάσεις και να ασκούν εξουσία και 2) μια λειτουργική διάσταση, περιλαμβάνει όλες τις ενέργειες, που είναι απαραίτητες για τη διαμόρφωση της παραγωγικής διαδικασίας σε μια επιχείρηση Σελίδα 6 από 36

7 Επιχειρηματικότητα λοιπόν είναι όλα τα οργανωτικά στοιχεία (σύστημα αμοιβών και κινήτρων, τύποι Ηγεσίας, κλπ.) που χρησιμοποιεί μια επιχείρηση για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς της 5) Κοινωνική δομή και κανόνες: Τα άτομα επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τις σχέσεις τους και τη θέση τους στην ομάδα εργασίας που ανήκουν, δημιουργώντας έτσι μια κοινωνική δομή. Η συμπεριφορά της δομής προκύπτει από το είδος των ανθρώπων που την αποτελούν και καθορίζεται από κανονιστικούς νόμους. Η συνοχή των μελών της και η συμμόρφωσή τους στους κανόνες αυτούς δίνει τη δυνατότητα στην ομάδα να επιδρά και να επηρεάζει τις αποφάσεις της Διοίκησης της επιχείρησης. 1.6 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Η επιχειρηματική ηθική ασχολείται με τη διατύπωση κανόνων, που τίθενται σε λειτουργία από μια επιχείριση, με στόχο τη δημιουργία πλαισίου λειτουργίας αλλά και αυτοδέσμευσης, προκειμένου να τηρηθούν οι υπάρχοντες κανόνες από το περιβάλλον και να επιλυθούν οι τυχόν διαφορές με αυτό (άμεσο ή έμμεσο). Η οικονομική ηθική (σαν κοινωνική ηθική) έχει ως αντικείμενο τη θεσμοθέτηση τύπων και κανόνων, προκειμένου να διαμορφωθεί ένα σύστημα εντός του οποίου θα λειτουργεί η επιχείρηση. Η ηγετική ηθική (σαν ατομική ηθική) ασχολείται με τη διαμόρφωση βασικών αρχών ατομικής συμπεριφοράς στις σχέσεις προϊσταμένων-συνεργατών. Η επιχειρηματική ηθική (βρίσκεται ανάμεσα στην οικονομική και ηγετική ηθική) αναπτύσσει και αναδεικνύει τύπους και αρχές της επιχείρησης σε σχέση με τις εξωγενείς ομάδες (καταναλωτές, θιγόμενοι περιβαλλοντικά, κτλ.) με τις οποίες έρχεται σε επαφή ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Γενικής Φύσης: 1) Οι διεθνείς οικονομικές συνθήκες. Επηρεάζουν ιδιαίτερα τις επιχειρήσεις που έχουν διεθνή δραστηριότητα (πολυεθνικές, εισαγωγών-εξαγωγών, GATT, ΕΕ, τουριστικές, ναυτιλιακές, κλπ). Η σταθερότητα σε διεθνές επίπεδο, δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης των επιχειρήσεων. 2) Η (εκάστοτε) Κυβερνητική πολιτική. Διαμορφώνει το θεσμικό πλαίσιο της επιχειρησιακής δραστηριότητας. Άλλοτε δημιουργεί εμπόδια (υψηλή φορολογία, προστατευτισμός, κλπ.) κι άλλοτε την ενισχύει (σταθερό και δίκαιο φορολογικό σύστημα, επιδοτήσεις, πολιτική και οικονομική σταθερότητα, κλπ.) Σελίδα 7 από 36

8 3) Η οικονομική κατάσταση της χώρας. Το οικονομικό σύστημα της χώρας και τα οικονομικά μεγέθη (πληθωρισμός, δημόσιο χρέος, τραπεζικά επιτόκια δανεισμού, φορολογία, κλπ.). έχουν άμεση επίδραση, θετική ή αρνητική, στη λειτουργία των επιχειρήσεων. 4) Η παγκόσμια τεχνολογική πρόοδος. Οι επιχειρήσεις που εισάγουν τεχνολογικές καινοτομίες στην παραγωγική διαδικασία και παράγουν νεωτεριστικά προϊόντα παρουσιάζουν ισχυρά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στη αγορά. 5) Οι πληθυσμιακοί-δημογραφικοί παράγοντες. Το μέγεθος και η σύνθεση του πληθυσμού (φύλλο, ηλικία, μετανάστευση, κλπ.) επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά το μέγεθος της αγοράς και το εργατικό δυναμικό, με συνέπεια να επηρεάζουν τις επιλογές μιας επιχείρησης. 6) Το θεσμικό-πολιτισμικό Περιβάλλον. Οι νόμοι, οι θεσμοί και οι πολιτισμικές καταβολές (θρησκεία, ήθη κι έθιμα, παραδόσεις, προλήψεις κλπ.) της κοινωνίας επηρεάζουν τη λειτουργία μιας επιχείρησης σε σχέση, π.χ., με την ύπαρξη περιοριστικών όρων στη χρήση πρώτων υλών, με εκπομπή ρύπων, κλπ. 7) Το φυσικό περιβάλλον. Ο τόπος εγκατάστασης, η ύπαρξη πρώτων υλών, οι κλιματολογικές συνθήκες, τα συγκοινωνιακά δίκτυα, κλπ. διαμορφώνουν συνθήκες ανταγωνιστικότητας για την επιχείρηση. Στο μέλλον, ο σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον θα αποτελέσει συγκριτικό πλεονέκτημα μιας επιχείρησης. 8) Ο κλάδος που ανήκει η επιχείρηση. Αν ο τομέας που ανήκει η επιχείρηση είναι υψηλής ανταγωνιστικότητας, αυτή θα πρέπει να βρίσκεται σε διαρκή κατάσταση διαφοροποίησης των προϊόντων της, για να είναι πάντα ένα βήμα μπροστά από τους ανταγωνιστές της. Φυσικά σε χαμηλής ανταγωνιστικότητας τομέα, δεν θα πρέπει να εφησυχάζει. Ειδικής Φύσης: 9) Ειδικές κυβερνητικές ρυθμίσεις, για εργασία, ρυθμίσεις συναλλαγών, τρόφιμα, ποτά κλπ. 10) Συνδικάτα, που παρεμβαίνουν για την προστασία του εργατικού δυναμικού, απεργίες, στάσεις εργασίας, κλπ. 11) Ανταγωνιστές, που με τη συμπεριφορά τους (ποιότητα προϊόντων, τιμές, διαφήμιση, κλπ.) επηρεάζουν τη λειτουργία ομοειδών επιχειρήσεων. 12) Προμηθευτές, που με τη συμπεριφορά τους επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά το κόστος της αγοράς των πρώτων υλών και την ποιότητα της παραγωγής. 13) Πελάτες, που είναι οι κυρίαρχοι της αγοράς και ρυθμιστές της ζωής της επιχείρησης και με τις συνεχώς διαφοροποιούμενες προτιμήσεις τους, υποχρεώνουν τις επιχειρήσεις να προσπαθούν συνεχώς να τους ικανοποιήσουν. Σελίδα 8 από 36

9 ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 1) Το αντικείμενο παραγωγής. Ανάλογα με αυτό διαφέρει τόσο η λειτουργική όσο και η οργανωτική δομή της επιχείρησης (τράπεζες, βιομηχανικές μονάδες, κτλ.) Επίσης η συσσωρευμένη εμπειρία που έχει αποκτήσει σε αυτό, είναι σημαντικό πλεονέκτημα έναντι άλλων επιχειρήσεων. 2) Το μέγεθος. Το μεγάλο μέγεθος έχει θετική επίδραση στην οργανωτική δομή και αποτελεσματικότητα της επιχείρησης. Οι μεγάλες μονάδες πιο εύκολα εισάγουν τεχνολογικές καινοτομίες, σύγχρονες μεθόδους Management, οικονομίες κλίμακας κτλ., που αυξάνουν την ανταγωνιστικότητά τους. 3) Η παραγωγικότητα. Εξαρτάται από την αποδοτική διαχείριση των πόρων, την ύπαρξη ήρεμων εργασιακών σχέσεων, την δυνατότητα εξεύρεσης απαιτούμενων επενδύσεων για εκσυγχρονισμό, επέκταση και ανάπτυξη, κτλ. 4) Η ύπαρξη εξειδικευμένου εργατικού και στελεχιακού δυναμικού. Αποτελεί σημαντικό στοιχείο επιλογής τόπου εγκατάστασης της επιχείρησης και επηρεάζει άμεσα τη λειτουργία της με τις σωστές αποφάσεις του και την εύρυθμη λειτουργία του. 5) Η Έρευνα και Ανάπτυξη. Είναι σημαντικά στοιχεία ανταγωνιστικότητας μιας επιχείρησης και βοηθητικά σε κάθε επιχειρηματική δράση. Αναφέρεται τόσο σε νέα προϊόντα και διαδικασίες παραγωγής όσο και σε μεθόδους διάθεσης και προβολής, κτλ. 1.8 ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Με κριτήριο τον τομέα παραγωγής Επιχειρήσεις πρωτογενούς παραγωγής: Είναι αυτές, των οποίων οι πρώτες ύλες προέρχονται από τη φύση, χωρίς μεγάλη επεξεργασία (μόνο μια στοιχειώδη για διάθεση σε οργανωμένες αγορές), χωρίς δημιουργία σημαντικής προστιθέμενης αξίας (γεωργικές, κτηνοτροφικές, δασικές, μεταλλευτικές, κτλ.) Επιχειρήσεις δευτερογενούς παραγωγής: Είναι οι μεταποιητικές βιομηχανίες και οι βιοτεχνίες των οποίων τα προϊόντα παράγονται κατόπιν μερικής ή ολικής επεξεργασίας ή μετασχηματισμού των πρώτων υλών τους. (ένδυσης, υπόδησης, ειδών διατροφής, πλαστικών, χημικών προϊόντων, κτλ.) Επιχειρήσεις τριτογενούς παραγωγής: Είναι εκείνες που προσφέρουν κυρίως υπηρεσίες, κατέχουν σημαντικό μέρος του ΑΕΠ και συμβάλλουν κατά μεγάλο ποσοστό στην απασχόληση. (τράπεζες, ασφαλιστικές, τουριστικές, εκπαιδευτικές, ψυχαγωγικές, κτλ.) Σελίδα 9 από 36

10 1.8.2 Με κριτήριο το γεωγραφικό χώρο Εθνικές Επιχειρήσεις Πολυεθνικές Επιχειρήσεις Με κριτήριο το φορέα Δημόσιες Επιχειρήσεις Δημοτικές Επιχειρήσεις Ιδιωτικές Επιχειρήσεις Μικτές Επιχειρήσεις Με κριτήριο το μέγεθος Μικρές Επιχειρήσεις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις Μεσαίες Επιχειρήσεις Μεγάλες Επιχειρήσεις Με κριτήριο το νομικό τους τύπο Ατομικές Επιχειρήσεις Εταιρικές Επιχειρήσεις Με κριτήριο τη μορφή της συγκρότησής τους Απλές ή Αυτοτελείς Επιχειρήσεις Συνασπισμοί Επιχειρήσεων Με κριτήριο το βαθμό εξάρτησής τους Κύριες ή Μητρικές Επιχειρήσεις Θυγατρικές Επιχειρήσεις Με κριτήριο την ανταγωνιστικότητά τους Μονοπωλιακές Επιχειρήσεις Ανταγωνιστικές Επιχειρήσεις Μη ανταγωνιστικές Επιχειρήσεις Σελίδα 10 από 36

11 1.8.2 Με κριτήριο τον τρόπο διοίκησής τους Τη διοίκηση ασκεί: ένα άτομο, ο κεφαλαιούχος-επιχειρηματίας ένα συλλογικό όργανο, μια οικογένεια ένα συλλογικό όργανο και η Γενική Διεύθυνση, ειδικοί Managers ένα συλλογικό όργανο με συμμετοχή εκπροσώπων εργαζομένων και η Ανώτατη Διοίκηση, επαγγελματίες Manager (μοντέρνο «μοντέλο») 1.9 ΝΟΜΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Στην Ελλάδα υπάρχουν οι παρακάτω νομικές μορφές: Ατομική Επιχείρηση Προσωπικές Επιχειρήσεις Ομόρρυθμη Εταιρία (ΟΕ) Ετερόρρυθμη Εταιρία (ΕΕ) Αφανής ή συμμετοχική εταιρία Αγροτικοί Συνεταιρισμοί Ομάδες Παραγωγών Κεφαλαιουχικές Εταιρίες Ανώνυμη Εταιρία (ΑΕ) Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης (ΕΠΕ) Ατομική Επιχείρηση Υπάρχει ένας μόνο ιδιοκτήτης-επιχειρηματίας, ο οποίος καταβάλει το κεφάλαιο, αναλαμβάνει τους κινδύνους της επιχειρηματικής δραστηριότητας και απολαμβάνει τα κέρδη ή υφίσταται τις ζημίες. Ο τύπος αυτός συνιστάται για μικρές επιχειρήσεις οικογενειακής μορφής. Για τη σύσταση χρειάζονται οι προϋποθέσεις: Ικανότητα του ιδιοκτήτη να διενεργεί εμπορικές πράξεις. Επιδίωξη στόχου με συνεισφορά κεφαλαίου, εργασίας, υλικών μέσων, κτλ. Απόδειξη ύπαρξης της εταιρίας με συμβολαιογραφικό έγγραφο (καταστατικό). Εμφανίζεται συχνά για τους λόγους: Δεν απαιτείται ελάχιστο κεφάλαιο εκκίνησης. Δεν υπάρχουν αυστηροί κανονισμοί για την δημιουργία της. Υπάρχει άμεσος έλεγχος από τον ιδιοκτήτη. Σελίδα 11 από 36

12 Το κόστος λειτουργίας είναι ελάχιστο. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (1) Ελευθερία από κρατικούς ελέγχους και περιορισμούς. (2) Σχετική πιστοληπτική ικανότητα λόγω ευθύνης ιδιοκτήτη. (3) Προσωπική επαφή με πελάτες, προμηθευτές, εργαζόμενους, κτλ. (4) Ευελιξία στη λήψη αποφάσεων και εκμετάλλευση ευκαιριών. (5) Καλύτερη εξυπηρέτηση πελατών. (6) Εύκολη διάλυση της εταιρίας, μόνο με τη θέληση του ιδιοκτήτη. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (1) Περιορισμένο κεφάλαιο. (2) Αδυναμία προσέγγισης κεφαλαιαγορών. (3) Περιορισμένη εξειδίκευση προσωπικού. (4) Αδυναμία εφαρμογής σύγχρονων μορφών Οργάνωσης και Διοίκησης. (5) Απεριόριστη ευθύνη ιδιοκτήτη για τις υποχρεώσεις της εταιρίας. (6) Περιορισμένος χρόνος διάρκειας = διάρκεια ζωής ιδιοκτήτη Προσωπικές επιχειρήσεις Ομόρρυθμη Εταιρία (ΟΕ) Είναι η προσωπική εταιρία που αποτελείται από δύο ή περισσότερα άτομα, που ευθύνονται προσωπικά, απεριόριστα, αλληλέγγυα και με όλη τους την περιουσία για τυχόν χρέη της εταιρίας. Η επωνυμία μιας εταιρίας τεσσάρων ατόμων (οι δύο αναφέρονται ενώ οι άλλοι δύο όχι) μπορεί να είναι η «Βασιλειάδης Β., Γεωργιάδης Γ. και Σία Ο.Ε.». Η σύστασή της μπορεί να γίνει με «καταστατικό», αλλά μπορεί να γίνει επίσης και με ένα απλό «ιδιωτικό συμφωνητικό». Η διοίκηση ασκείται από έναν ή και όλους τους ομόρρυθμους εταίρους που είναι και οι «διαχειριστές». Ο τύπος αυτός συνιστάται για τα άτομα με εξειδίκευση (δικηγόροι, λογιστές, φροντιστές, κτλ.) προκειμένου να ενώσουν τις δραστηριότητές τους για την επίτευξη κοινού σκοπού ή αποφυγή ανταγωνισμού μεταξύ των. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (1) Αυξημένη πιστοληπτική ικανότητα λόγω προσωπικής ευθύνης εταίρων. Σελίδα 12 από 36

13 (2) Εύκολη ίδρυση και λειτουργία. (3) Κόστος ίδρυσης χαμηλό (δεν απαιτείται ελάχιστο ύψος κεφαλαίου). (4) Οι συναλλασσόμενοι γνωρίζουν οτι εξασφαλίζονται όχι μόνο με το κεφάλαιο της εταιρίας αλλά και με τις ατομικές περιουσίες των εταίρων. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (1) Προσωπική κι απεριόριστη ευθύνη εταίρων για το σύνολο της περιουσίας τους. (2) Περιορισμένη διάρκεια = διάρκεια ζωής εταίρων. (3) Δυσκολία λήψης αποφάσεων και εκμετάλλευσης ευκαιριών. (4) Δυσκολία εξεύρεσης μακροχρόνιων και ανταγωνιστικών πηγών κεφαλαίων. (5) Αδυναμία εισαγωγής σύγχρονων μορφών Οργάνωσης και Διοίκησης Ετερόρρυθμη Εταιρία (ΕΕ) Είναι η εταιρία που αποτελείται από έναν ή περισσότερους ομόρρυθμους εταίρους (που ευθύνονται με όλη τους την περιουσία για τυχόν χρέη της εταιρίας) και έναν ή περισσότερους ετερόρρυθμους εταίρους (που ευθύνονται περιορισμένα, μέχρι του ποσού της συνεισφοράς τους). Η επωνυμία μιας εταιρίας μπορεί να είναι η «Βασιλειάδης Β., Γεωργιάδης Γ. και Σία Ε.Ε.». Οι ομόρρυθμοι εταίροι μπορούν να αναφέρονται στην επωνυμία της εταιρίας ενώ οι ετερόρρυθμοι όχι. Η σύστασή της μπορεί να γίνει είτε με «ιδιωτικό συμφωνητικό» είτε με «καταστατικό». Η διοίκηση ασκείται από έναν ή και όλους τους ομόρρυθμους εταίρους-διαχειριστές αλλά όχι από τους ομόρρυθμους εταίρους-χρηματοδότες. Υπάρχουν δύο ειδών ετερόρρυθμες εταιρίες: Η «απλή» και η «κατά μετοχές». Στην κατά μετοχές Ε.Ε., το κεφάλαιο διαιρείται σε μερίδια, τις μετοχές που μεταβιβάζονται εύκολα. Συναντάται σπάνια και προτιμάται η Α.Ε. γι αυτήν. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (1) Αυξημένη πιστοληπτική ικανότητα λόγω προσωπικής ευθύνης εταίρων. (2) Εύκολη ίδρυση και λειτουργία. (3) Κόστος ίδρυσης χαμηλό (δεν απαιτείται ελάχιστο ύψος κεφαλαίου). (4) Με την είσοδο των ετερόρρυθμων εταίρων, αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά το πρόβλημα της χρηματοδότησης. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (1) Περιορισμένη διάρκεια = διάρκεια ζωής εταίρων. Σελίδα 13 από 36

14 (2) Δυσκολία λήψης αποφάσεων και εκμετάλλευσης ευκαιριών. (3) Αδυναμία εισαγωγής σύγχρονων μορφών Οργάνωσης και Διοίκησης. (4) Οι συναλλασσόμενοι γνωρίζουν οτι οι κατέχοντες το κεφάλαιο ετερόρρυθμοι εταίροι δεν ευθύνονται απεριόριστα για τα χρέη της εταιρίας, αλλά μέχρι το ποσό της συμμετοχής τους σε αυτήν Αφανής ή συμμετοχική εταιρία Είναι η εταιρία, στην οποία μόνο ένας συνεταίρος (κατόπιν εξουσιοδότησης των υπολοίπων που παραμένουν αφανείς), ασκεί εμπορική δραστηριότητα με το δικό του όνομα κι όχι σαν εκπρόσωπος εταιρίας (που επίσης παραμένει αφανής). Η ίδρυση της εταιρίας δεν υπόκειται σε διατυπώσεις γιατί δεν αποτελεί νομικό πρόσωπο. Αυτό είναι κίνητρο για εκμετάλλευση μιας ευκαιρίας. Τα κεφάλαια της εταιρίας εξακολουθούν να ανήκουν στους εταίρους και η λύση της γίνεται με διακανονισμό των υποχρεώσεων και των απαιτήσεών τους, χωρίς τη μεσολάβηση κάποιου εκκαθαριστή. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ είναι οτι τα πρόσωπα που δεν θέλουν να εμφανιστούν σαν μέλη εταιρίας, για διαφόρους λόγους, μπορούν να καλύπτονται πίσω από τον εμφανή εταίρο, με τον οποίο συνάπτουν ειδική συμφωνία. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑ είναι οτι κάποτε δημιουργούνται εμπλοκές μεταξύ του εμφανούς και των αφανών εταίρων, οπότε η αφανής εταιρία έρχεται στην επιφάνεια Συνεταιρισμός Είναι η εταιρία, που το κεφάλαιό της είναι μεταβλητό και αποτελείται από συνεταίρους, που ο αριθμός τους είναι επίσης μεταβλητός και η οποία έχει σκοπό την οικονομική, ηθική και κοινωνική προαγωγή των μελών της, με την κοινή συνεισφορά και συνεργασία τους. Σύμφωνα με τον νόμο, είναι εμπορική εταιρία, κάνει εμπορικές πράξεις και τηρεί τα ανάλογα βιβλία. Για την ίδρυση συνεταιρισμού, απαιτούνται τουλάχιστον 7 μέλη και στο καταστατικό του πρέπει να αναγράφονται τα: 1)επωνυμία, 2)σκοπός, 3)διάρκεια, 4)τρόπος διοίκησης και ελέγχου, 5)ευθύνη συνεταίρων, 6)τρόπος εξασφάλισης κεφαλαίων, 7)τρόπος διάθεσης κερδών, 8)τρόπος και χρόνος σύγκλισης Γενικής Συνέλευσης, 9)τρόπος εισδοχής και διαγραφής μελών, 10)αξία συνεταιριστικής μερίδας, κτλ. Σελίδα 14 από 36

15 Όργανα Συνεταιρισμού είναι: (1) Η Γενική Συνέλευση (ΓΣ), που συνέρχεται τακτικά μία φορά το χρόνο κι έκτακτα όταν συγκαλείται από το Διοικητικό Συμβούλιο ή το Εποπτικό Συμβούλιο ή το 1/20 τουλάχιστον των συνεταίρων. (2) Το Διοικητικό Συμβούλιο (ΔΣ), που εκλέγεται από την ΓΣ και αποτελείται από 3 τουλάχιστον μέλη (εκ των οποίων ένα είναι ο πρόεδρος κι ένα ο ταμίας), που διαχειρίζονται τις τρέχουσες υποθέσεις. (3) Το Εποπτικό Συμβούλιο (ΕΣ), που εκλέγεται από την ΓΣ και αποτελείται από 3 τουλάχιστον μέλη, που ελέγχουν τις διαχειριστικές και διοικητικές πράξεις του ΔΣ. Είδη Συνεταιρισμών: (1) Ανάλογα με τα μέλη τους: αστικοί, αγροτικοί, κτηνοτροφικοί, κτλ. (2) Ανάλογα με το αντικείμενό τους: καταναλωτικοί, παραγωγικοί, κτλ. (3) Σε περιορισμένης ευθύνης των μελών τους και απεριόριστης ευθύνης. (4) Σε αναγκαστικούς (π.χ. κρόκος Κοζάνης) και ελεύθερους. Ενώσεις Συνεταιρισμών: 1ος βαθμός: Συνεταιρισμός 2ος βαθμός: Ένωση Συνεταιρισμών 3ος βαθμός: Ομοσπονδία Ενώσεων Συνεταιρισμών 4ος βαθμός: Πανελλήνια Συνομοσπονδία Ενώσεων Συνεταιρισμών Κεφαλαιουχικές επιχειρήσεις Ανώνυμη Εταιρία (ΑΕ) Είναι η κατεξοχήν κεφαλαιουχική εταιρία. Έχει νομική προσωπικότητα και σύμφωνα με τον νόμο είναι εμπορική επιχείριση. Το κεφάλαιό της διαιρείται σε ισότιμες μετοχές. Ο μέτοχος ευθύνεται μέχρι του ποσού της συνεισφοράς του. Για την ίδρυσή της απαιτείται κεφάλαιο ύψους ευρώ και καταστατικό που εγκρίνεται από το Υπουργείο Εμπορίου και δημοσιεύεται στο «Δελτίο ΑΕ και ΕΠΕ του Φύλλου της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως». Για κάθε ετήσια χρήση καταρτίζονται: 1)Ισολογισμός, 2)Λογαριασμός «Αποτελέσματα Χρήσης», 3)Πίνακας Διάθεσης Κερδών, 4)Προσάρτημα, 5)Έκθεση Ελεγκτών και 6)Έκθεση Διαχείρισης ΔΣ. Όργανα της Α.Ε. είναι: (1) Η Γενική Συνέλευση (ΓΣ): Σελίδα 15 από 36

16 Η τακτική, που συνέρχεται υποχρεωτικά κάθε χρόνο, το αργότερο 6 μήνες από τη λήξη της εταιρικής χρήσης, εγκρίνει τον Ισολογισμό και τις άλλες οικονομικές πράξεις κι εκλέγει το ΔΣ. Η έκτακτη, που συγκαλείται από το ΔΣ ή τους μετόχους που εκπροσωπούν το 1/2 του κεφαλαίου..η καταστατική, που με αυξημένη πλειοψηφία τροποποιεί το καταστατικό. (2) Το Διοικητικό Συμβούλιο (ΔΣ), που διαχειρίζεται τις υποθέσεις της ΑΕ και την εκπροσωπεί, στο οποίο μπορούν να συμμετέχουν και μη μέτοχοι και το οποίο αναθέτει ειδικές αρμοδιότητες στον Πρόεδρο και τους Διευθυντές που στην πράξη ασκούν την ανώτατη διοίκηση της ΑΕ. (3) Οι εσωτερικοί Ελεγκτές, που εκλέγονται επίσης από την ΓΣ. Τον έλεγχο των ΑΕ που πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις ή οι μετοχές τους είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο, πραγματοποιούν οι Ορκωτοί Ελεγκτές με ειδικές γνώσεις και αυξημένο κύρος Οι μετοχές της Α.Ε. διακρίνονται σε: (1) Ανώνυμες: Μεταβιβάζονται με παράδοση. (2) Ονομαστικές: Αν δεν είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο, μεταβιβάζονται με εγγραφή στο Ειδικό Βιβλίο των Μετόχων, με οπισθογράφηση μπροστά στο χρηματιστή και εγγραφή στο Βιβλίο των Μετόχων. Αν είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο, μεταβιβάζονται με συμβολαιογραφική πράξη και σημείωση στο Βιβλίο των Μετόχων. (3) Προνομιούχες: «Μετά ψήφου» (δικαίωμα απόληψης πρώτου μερίσματος 6% πριν από τις κοινές μετοχές) ή «άνευ ψήφου» (παίρνουν επιπλέον τόκο αν δεν υπάρχουν ή δεν επαρκούν τα κέρδη) ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (1) Περιορισμένη ευθύνη μετόχων για τα χρέη της ΑΕ. (2) Ευκολία έκδοσης και μεταβίβασης μετοχών. (3) Αόριστη διάρκεια εταιρίας. (4) Μεγάλη δανειοληπτική ικανότητα (μεγάλος χρόνος καλό επιτόκιο). (5) Εύκολη είσοδος μετόχων και διεύρυνσή τους με έκδοση νέων μετοχών. (6) Χρησιμοποίηση νέων τεχνολογιών κι επίτευξη κλίμακας παραγωγής. (7) Χρησιμοποίηση εξειδικευμένου προσωπικού και μεθόδων Management. (8) Άντληση φθηνού χρήματος, αν είναι εισηγμένη στο χρηματιστήριο. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (1) Δυσκολίες στη ίδρυση (γραφειοκρατία). (2) Υψηλό κόστος σύστασης και λειτουργίας. (3) Ανελαστική προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες συνθήκες. Σελίδα 16 από 36

17 (4) Δυσκινησία στη λήψη αποφάσεων (πολλοί μικρομέτοχοι). (5) Μεγάλη και διπλή φορολογία κερδών (νομικό και φυσικά πρόσωπα). (6) Μεγάλος έλεγχος, περιορισμοί στις συγχωνεύσεις μονοπώλια. (7) Κάλυψη παράνομων δραστηριοτήτων Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης (ΕΠΕ) Αποτελεί ενδιάμεσο τύπο μεταξύ κεφαλαιουχικών και προσωπικών εταιριών. Έχει νομική προσωπικότητα και σύμφωνα με τον νόμο είναι εμπορική επιχείριση. Το κεφάλαιό της διαιρείται σε ισότιμα μερίδια. Ο μεριδιούχος ευθύνεται μέχρι του ποσού της συνεισφοράς του. Για την ίδρυσή της απαιτείται κεφάλαιο ύψους ευρώ και καταστατικό που κατατίθεται στο Πρωτοδικείο της έδρας της ΕΠΕ και μια περίληψή του δημοσιεύεται στο «Δελτίο ΑΕ και ΕΠΕ του Φύλλου της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως». Για κάθε ετήσια χρήση καταρτίζονται: 1)Ισολογισμός, 2)Λογαριασμός «Αποτελέσματα Χρήσης». Όργανα της Ε.Π.Ε. είναι: (1) Η Γενική Συνέλευση (ΓΣ): Η τακτική, που συνέρχεται υποχρεωτικά κάθε χρόνο, το αργότερο 3 μήνες από τη λήξη της εταιρικής χρήσης, εγκρίνει τον Ισολογισμό και τις άλλες οικονομικές πράξεις. Η έκτακτη, που συγκαλείται από τους διαχειριστές ή την πλειοψηφία των μεριδιούχων..η καταστατική, που με αυξημένη πλειοψηφία τροποποιεί το καταστατικό. (2) Οι Διαχειριστές, που διαχειρίζονται τις υποθέσεις της και την εκπροσωπούν. Τα μερίδια της Ε.Π.Ε.: Έχουν ονομαστική αξία 30 ευρώ ή πολλαπλάσιο της τιμής αυτής. Μεταβιβάζονται δυσκολότερα από τις μετοχές. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (1) Περιορισμένη ευθύνη μεριδιούχων για τα χρέη της ΕΠΕ. (2) Ευελιξία στις αποφάσεις. (3) Σχετικά χαμηλό κεφάλαιο ίδρυσης. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (1) Μικρή πιστοληπτική ικανότητα. (2) Πολλές διατυπώσεις για ίδρυση και λειτουργία. (3) Επιφυλακτικότητα των τρίτων στις σχέσεις τους με την εταιρία. Σελίδα 17 από 36

18 ΤΟΜΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΜΜΕ 1) Παροχή υπηρεσιών. Εύκολη ίδρυση (γραφειοκρατία). Μικρό κεφάλαιο εκκίνησης. Μικρός χώρος εγκατάστασης. Μικρός εξοπλισμός. 2) Λιανικό εμπόριο. Ευελιξία ως προς τον τόπο εγκατάστασης. Σημαντική εξειδίκευση. Πολύ ποιοτικό προϊόν. Άμεση εξυπηρέτηση κι επαφή με πελάτες. Ανθρώπινες σχέσεις. 3) Αγροτικός τομέας. Μικρές εκμεταλλεύσεις. Οικογενειακής μορφής. 4) Χονδρικό εμπόριο και μεταποίηση. Ανταγωνισμός (πόλεμος τιμών) από μεγάλες επιχειρήσεις. Δύσκολη επιβίωση μονάδων. Εξειδίκευση. Υψηλή ποιότητα εργασιών. 5) Νέες τεχνολογίες και δράσεις αιχμής. Ηλεκτρονική τεχνολογία (software, κτλ.) Εταιρίες συμβούλων Management, Marketing, κτλ. E-Commerce, κτλ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΜΕ Στην Ελλάδα: α) αποτελούν την πλειοψηφία των επιχειρήσεων και β) καταπολεμούν την ανεργία. 1) Αξιοποίηση επιχειρηματικών ταλέντων. Ταλαντούχα άτομα με ζήλο, γνώσεις, διάθεση κι επιμονή έχουν καλύτερες προϋποθέσεις επιτυχίας όταν ασχοληθούν με επιχειρήσεις. Πρέπει να αξιοποιούνται για το καλό το δικό τους, της επιχείρησης και της κοινωνίας γενικότερα. Σελίδα 18 από 36

19 Προτιμούν τις επιχειρήσεις εκείνες που τους αφήνουν πεδίο δράσης παρά εκείνες που δεν αξιοποιούν το ταλέντο τους. 2) Πληρέστερη απασχόληση συντελεστών παραγωγής. Εγκαθίστανται σε απομακρυσμένες περιοχές. Αξιοποιούν τον πλούτο των περιοχών (υπηρετούν την εθνική οικονομία). Απασχολούν εργατικό δυναμικό της περιοχής (συγκρατώντας τον κόσμο στα χωριά τους, διατηρούν τον κοινωνικό ιστό). 3) Πληρέστερη αξιοποίηση καταναλωτικού κοινού. Ευελιξία στον τόπο εγκατάστασης και στη μετακίνηση σε άλλο τόπο. Βρίσκεται πάντα κοντά στον καταναλωτή, του παρέχει καλύτερες υπηρεσίες. Καταγράφει τις ανάγκες και ανταποκρίνεται γρήγορα στις απαιτήσεις τους. Άμεση και προσωπική σχέση με τον καταναλωτή. 4) Άμεση εποπτεία προσωπικού. Μικρός αριθμός απασχολουμένων κι άμεση επαφή με αυτούς. Αποτελεσματική επιτήρηση και καθοδήγηση σε αυτούς. Δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ ηγεσίας και προσωπικού. Δημιουργία κινήτρων απόδοσης. Ύπαρξη κλίματος ηρεμίας στον εργασιακό χώρο. 5) Καινοτομίες. Παραγωγή καινοτόμων προϊόντων. Εφαρμογή καινοτόμων μεθόδων παραγωγής. Ο ατομικός υπολογιστής προϊόν καινοτόμου επιχείρησης. Η οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας βασίζεται στην εφευρετικότητα των επιχειρηματιών για την παραγωγή ανταγωνιστικών προϊόντων. Η ανάπτυξη της ανθρωπότητας προέρχεται από τα εργαστήρια και τους ερευνητικούς χώρους. 6) Δημιουργία θέσεων εργασίας. Στις απομακρυσμένες περιοχές αξιοποιούν υλικούς και ανθρώπινους πόρους. Στα μεγάλα αστικά κέντρα προμηθεύουν τις μεγάλες εταιρίες με πρώτες ύλες, εργαλεία, εξαρτήματα, κτλ. Καταπολεμούν αποτελεσματικά την ανεργία. 7) Διευκόλυνση μεγάλων επιχειρήσεων. Σελίδα 19 από 36

20 Οι μικρές επιχειρήσεις είναι ο ομφάλιος λώρος που συνδέει τις μεγάλες επιχειρήσεις με την κοινωνία και την παραγωγή. Οι πετυχημένες μικρές επιχειρήσεις γίνονται μεγάλες κι εκτοπίζουν τις μη ανταγωνιστικές («ευγονία» στο οικονομικό κύκλωμα). Επιβιώνει ο ικανότερος και αποτελεσματικότερος ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΤΩΝ ΜΜΕ Παράγοντες επιτυχίας ΜΜΕ: 1) Έφεση ιδιοκτήτη για σκληρή δουλειά. Η προσωπική προσπάθεια του ιδιοκτήτη, προϋπόθεση επιβίωσης της ΜΜΕ. Ευρύ φάσμα καθηκόντων, λόγω μικρής οικονομικής επιφάνειας. Έλλειψη γνώσεων και χρόνου, επιφυλακτικότητα σε νέες πρωτοβουλίες. Επιμονή στην επιτυχία της επιχείρησης (προσωπική επιτυχία). Αφιερώνει όλο τον ελεύθερο χρόνο του στην επιχείρηση. 2) Ύπαρξη αγοράς και επαρκούς ζήτησης. Η ΜΜΕ δεν μπορεί να επηρεάσει το μέγεθος της αγοράς και της ζήτησης. Καλύτερη εξυπηρέτηση πελατών, βελτίωση ποιότητας προϊόντων. Εξειδίκευση και διαφοροποίηση, βασικοί παράγοντες επιβίωσης. 3) Διοικητική ικανότητα επιχειρηματία. Να έχει στοιχειώδεις γνώσεις Management και Marketing. Αν όχι, οι πιθανότητες επιβίωσης είναι μικρές. Η πρόσκαιρη επιτυχία (κρατικές επιδοτήσεις) παρασύρει επικίνδυνα. Η επιχείρηση θα καταρρεύσει μακροχρόνια, λόγω νέων ανταγωνιστών. 4) Τύχη και προνοητικότητα. Απρόβλεπτα γεγονότα συμβάλλουν στην επιτυχία της ΜΜΕ. Ευνοϊκές συνθήκες δεν υφίστανται συνεχώς. Μέριμνα για δύσκολες εποχές. Προνοητικότητα και έγκαιρη λήψη μέτρων, σημαντικός παράγοντας επιτυχίας. Παράγοντες αποτυχίας ΜΜΕ: 1) Έλλειψη διοικητικής ικανότητας. Να διαθέτει γνώσεις διοικητικής επιστήμης, οξυδέρκεια, διαίσθηση. Ικανότητα πρόβλεψης μελλοντικών εξελίξεων. Κοινωνική κι επαγγελματική ωριμότητα και πείρα. Σελίδα 20 από 36

21 Διαπραγματευτική ικανότητα απέναντι σε πελάτες και προμηθευτές. Στοιχειώδη ικανότητα χειρισμού ανθρώπινου δυναμικού για αποφυγή συγκρούσεων. Παροχή κινήτρων για αύξηση της αποδοτικότητάς τους. 2) Έλλειψη αποτελεσματικού ελέγχου. Κατάστρωση προγράμματος, προσδιορισμός στόχων, παρακολούθηση εφαρμογής, διόρθωση σφαλμάτων και παρεκκλίσεων από την πορεία. Η έλλειψη ελέγχου οδηγεί σε δυσάρεστα αποτελέσματα (καθυστέρηση εισπράξεων, υποβάθμιση προϊόντων, μη έγκαιρη εξυπηρέτηση πελατών, κτλ.) Μη έγκαιρη εξάλειψη προβλημάτων συμβάλει στην αποτυχία των στόχων. 3) Αδιαφορία. Γίνεται κάποιος επιχειρηματίας χωρίς σοβαρή σκέψη, μόνο με την ιδέα του εύκολου πλουτισμού. Διαπιστώνουν κατόπιν οτι η ΜΜΕ έχει μεγάλα προβλήματα, άγχος, κόπο, κτλ. Καταντούν ψυχικά κουρασμένοι, παραμελούν τις υποχρεώσεις τους, φιλονικούν με προμηθευτές, πελάτες και προσωπικό και τελικά αποτυγχάνουν. 4) Έλλειψη επαρκών χρηματικών κεφαλαίων. Πρόβλημα οικονομικής στενότητας στην έναρξη της επιχείρησης. Το κεφάλαιο δαπανάται για τις πάγιες εγκαταστάσεις. Έλλειψη κεφαλαίων κίνησης και ρευστότητας ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 1) Χρησιμοποίηση εξοπλισμού υψηλής τεχνολογίας και στάθμης. Επένδυση τεράστιων χρηματικών ποσών για τεχνολογικό εξοπλισμό. Αύξηση αποδοτικότητας (ανθρώπων και μέσων). Μείωση κόστους παραγωγής, αύξηση περιθωρίων κέρδους. Βελτίωση ποιότητας παραγομένων προϊόντων. Βελτίωση ανταγωνιστικής ικανότητας της επιχείρησης. Αύξηση κοινωνικής ευημερίας. 2) Υιοθέτηση κι εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων παραγωγής. Βελτίωση της παραγωγικότητας. Τεράστια ποσά για αγορά τεχνολογικού εξοπλισμού, εκπαίδευση προσωπικού, πρόσληψη εξειδικευμένου προσωπικού. Σελίδα 21 από 36

22 Συνεχής και γενική πληροφόρηση για μεθόδους-προϊόντα (εκθέσεις, σεμινάρια με υψηλό κόστος). 3) Διάθεση κεφαλαίων για ΕκΑ (Έρευνα και Ανάπτυξη). Σημαντικά κεφάλαια για εργαστηριακό εξοπλισμό, αναλώσιμα υλικά, αμοιβές προσωπικού (εργαστηριακού, ερευνητικού). Αντέχει τη μακροχρόνια χρηματοδότηση και μια οικονομική ζημιά σε περίπτωση αποτυχίας της ΕκΑ. Στόχος της ΕκΑ είναι η δημιουργία νέων προϊόντων ή η βελτίωση των παλιών ή η βελτίωση των μεθόδων παραγωγής ή η βελτίωση των μεθόδων διοίκησης. Η επιτυχία κάποιου στόχου δημιουργεί τεράστια οφέλη και μονοπωλιακή λειτουργία και θετικές επιδράσεις στην κοινωνία και στην επιχείρηση. 4) Καταμερισμός εργασίας. Διαίρεση της διαδικασίας παραγωγής σε τμήματα. Ανάθεση εργασιών τμημάτων σε άτομα. Εξειδίκευση ατόμων, άνοδος της παραγωγικότητάς τους. 5) Προμήθεια υλικών πόρων με ευνοϊκούς όρους. Μεγάλες ποσότητες υλικών, διάφορες διευκολύνσεις (φθηνές τιμές κτλ.). Ένας πωλητής ένας μεγάλος αγοραστής χαμηλότερη τιμή: (συμπίεση λειτουργικού κόστους. Ένας πωλητής πολλοί μικροί αγοραστές υψηλότερη τιμή: (προβλήματα σε οργάνωση τμημάτων πωλήσεων, μεταφοράς, κτλ.). 6) Αυξημένη πιστοληπτική ικανότητα. Φήμη, περιουσία επιχείρησης κτλ. = φερεγγυότητα και εμπιστοσύνη πιστωτικού συστήματος. Καλύτερες δημόσιες σχέσεις με οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες. Διαπραγματευτική ικανότητα, ευνοϊκότερη μεταχείριση σε δανειοδότηση και επιδοτήσεις. 7) Εφαρμογή αρχών σύγχρονου Marketing. Κύριο πρόβλημα η διάθεση των προϊόντων στην αγορά και όχι η παραγωγή τους. Εκτεταμένη έρευνα αγοράς για αύξηση κατανάλωσης των προϊόντων της. Με κατάλληλο χειρισμό μεθόδων διάθεσης και εξειδικευμένου προσωπικού, διευρύνει τη ζήτηση των προϊόντων της. 8) Ευκολότερη δημιουργία συνασπισμών. Μικρός αριθμός επιχειρήσεων σε κάθε τομέα παραγωγής. Υψηλό μερίδιο αγοράς που κατέχει η κάθε μία. Σελίδα 22 από 36

23 Συνασπίζονται για περιορισμό ζημιών, δημιουργία μονοπωλιακών συνθηκών και αύξηση των κερδών τους ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 1) Απομακρύνονται από το καταναλωτικό κοινό. Η έρευνα αγοράς και προτιμήσεων καταναλωτών είναι πολύ ακριβές. Δεν μπορεί να υποκατασταθεί από την διαπροσωπική σχέση Παραγωγού-Καταναλωτή. 2) Δυσκαμψία στον τρόπο διοίκησης. Ο καταμερισμός εργασίας απαιτεί προγραμματισμό, συντονισμό και λεπτομερή έλεγχο που είναι δύσκολο να γίνουν. Απαιτεί γραφειοκρατική οργάνωση που σημαίνει επιπλέον κόστος, διοικητική και διαχειριστική δυσκαμψία και αδυναμία λήψης αποφάσεων. 3) Περιορισμός των διαπροσωπικών σχέσεων Ηγεσίας-Εργαζόμενου. Το μέγεθος καθιστά αδύνατες τις σχέσεις αυτές που είναι απαραίτητες για ορισμένες δραστηριότητες. Παροχή άλλων κινήτρων (οικονομικών, περιβαλλοντικών, ηθικών) γι αυτήν. Τα μεσολαβούντα στελέχη μεταφέρουν στρεβλωμένα τις επιθυμίες, την πολιτική και τους στόχους της ηγεσίας στους εργαζόμενους. 4) Οι δίαυλοι επικοινωνίας (οριζόντιοι ή κάθετοι) γίνονται περίπλοκες. Προτάσεις, παράπονα, κτλ. εργαζομένων φτάνουν στην ηγεσία είτε αλλοιωμένα είτε καθυστερημένα, περνώντας από πολλά επίπεδα. Το προσωπικό νοιώθει οτι παραγκωνίζεται, γίνεται απαθές και δεν συμμετέχει στις διαδικασίες βελτίωσης της παραγωγικότητας. 5) Μεσολάβηση μεγάλου χρόνου για την ίδρυσή τους. Γραφειοκρατία, καταβολή κεφαλαίου εκκίνησης, δημοσίευση στο ΦΕΚ, κτλ. Πρόσληψη εξειδικευμένου προσωπικού, ύπαρξη λογιστηρίου, τμήματος προσωπικού, περισσότεροι έλεγχοι από το κράτος, κτλ. 6) Αδυναμία χρήσης αναπτυξιακών νόμων και επενδυτικών κινήτρων. Οι αναπτυξιακοί νόμοι της Ελλάδος και της ΕΕ, αφορούν κυρίως ΜΜΕ. 7) Υψηλότερη φορολογία. Φορολογούνται με υψηλότερους συντελεστές. Πληρώνουν υψηλά ποσά στα πιστωτικά ιδρύματα για τις δανειακές τους ανάγκες. Επιβάρυνση του κόστους παραγωγής ανά μονάδα. Σελίδα 23 από 36

24 Μείωση δυνατότητας άσκησης ευέλικτης τιμολογιακής πολιτικής ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 1) Ομοιομορφία προϊόντων. Τυποποιημένο προϊόν (λίγες ποιοτικές και μορφολογικές παραλλαγές). Ευκολότερη η εξεύρεση βάσης συνεννόησης για τον συνασπισμό. 2) Ποσοστό συμμετοχής στην αγορά. Οι επιχειρήσεις με σημαντικό ποσοστό αγοράς συνασπίζονται για να περιορίσουν τον ανταγωνισμό μεταξύ τους και να κυριαρχήσουν στην αγορά αυτή. Η αποτελεσματική συνένωση μεγάλων επιχειρήσεων έχει να κάνει με τη φύση του προϊόντος, τη δυνατότητα επέκτασης, τη διασπορά των ανταγωνιστών κτλ. 3) Εξουδετέρωση ανισοτήτων μεταξύ εταιριών προς συνασπισμό. Με τον συνασπισμό, ανισότητες όπως η επάρκεια κεφαλαίων κίνησης της μιας και η σωστή οργάνωση και αποτελεσματική παραγωγή της άλλης, παύουν να ισχύουν και γίνεται εκμετάλλευση των προσόντων της μιας εταιρίας από την άλλη. Οι μεγάλες δαπάνες και το αυξημένο κόστος που αντιμετωπίζουν οι εταιρίες χωριστά, μειώνονται με τον συνασπισμό τους και τα κεφάλαιά τους χρησιμοποιούνται καλύτερα. 4) Συμπληρωματικότητα προϊόντων. Τα προϊόντα μιας επιχείρησης είναι συμπληρωματικά ή αναγκαίες ύλες των προϊόντων μιας άλλης. Τότε προσπαθούν να συνασπιστούν. Δυνατότητα κάθετου ελέγχου της αγοράς. Αποφυγή κινδύνου ελλιπούς εφοδιασμού σε πρώτες ύλες ΜΟΡΦΕΣ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Αποτελούν ενώσεις επιχειρήσεων, που περιορίζουν την ελευθερία τους (οικονομική, διοικητική, νομική) και τη θέτουν στην εξυπηρέτηση ενός κοινού στόχου, προκειμένου να αποκτήσουν πλεονεκτήματα στην αγορά, καλύτερη παραγωγή και χρηματοδότηση, κτλ. (1) Κοινοπραξίες (Pools). Συμπράξεις ομοειδών εταιριών με στόχο την α) κατάργηση του μεταξύ τους ανταγωνισμού και β) αύξηση μεριδίου αγοράς κερδών. Δημιουργούνται με ιδιωτικά ή συμβολαιογραφικά έγγραφα. Συμπράξεις τραπεζών, όμιλοι κεφαλαιούχων συνδικάτα. Σελίδα 24 από 36

25 Επίτευξη στόχου λειτουργούν. Μη επίτευξη στόχου διαλύονται αυτοδίκαια. Διαθέτουν οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια, κατά τη λειτουργία τους. (2) Κερδοσκοπικές συμπράξεις (Concern-Rings). Προσωρινές συμπράξεις μεταξύ εμπόρων, μεσιτών ή ιδιωτών. Σκοπός: κερδοσκοπικές ενέργειες (π.χ. αγορά μεγάλων ποσοτήτων μήλων, κλπ.). Δημιουργία τεχνικά περιορισμένης προσφοράς = υψηλή τιμή προϊόντος κέρδη. (3) Cartel. Σύμπραξη ομοειδών επιχειρήσεων οριζόντιας και παράλληλης διάταξης. Γραπτή συμφωνία με ιδιωτικό συμφωνητικό ή δημόσιο έγγραφο. Διατηρούν οικονομική, διοικητική, αλλά κυρίως νομική αυτοτέλεια. Κοινή επιχειρηματική συμπεριφορά και πολιτική (διατήρηση τιμών αγοράς και πώλησης προϊόντων, ορισμός ποσοτήτων παραγωγής, όροι πληρωμών, κλπ.) Κατάργηση μεταξύ τους διαφορών και ανταγωνισμού. Επιβολή μονοπωλιακής πολιτικής στην αγορά. Είδη Cartel: 1) εθνικά και διεθνή, 2) ελεύθερα και ανταγωνιστικά, κλπ. (4) Concern. Ενώσεις επιχειρήσεων οριζόντιας ή κάθετης μορφής. Μπορούν να χάσουν την οικονομική και διοικητική τους ανεξαρτησία. Διατηρούν ακέραια την νομική τους αυτοτέλεια. Ανταλλαγή μετοχών μεταξύ επιχειρήσεων, ώστε να ασκεί η μία έλεγχο επί της άλλης. Είδη Concern: α) Οργανικά Concern. Επιχειρήσεις συγγενών παραγωγικών κλάδων. β) Ανόργανα Consern (ή κεφαλαίου). Επιχειρήσεις διαφορετικών κλάδων. β1) Εταιρίες Επένδυσης Κεφαλαίου. Το επενδύουν σε επιχειρήσεις με διαφορετική πιθανότητα κέρδους. Σκοπός: μέση σταθερή απόδοση κεφαλαίου > τρέχοντος επιτοκίου. β2) Εταιρίες Χαρτοφυλακίου. Έχουν τη μορφή ΑΕ. Ενεργητικό = μετοχές και αξιόγραφα άλλων επιχειρήσεων. Σελίδα 25 από 36

26 Στόχοι: το υψηλότερο δυνατό κέρδος μέσω ελέγχου των επιχειρήσεων, αύξησης παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας ελεγχόμενων επιχειρήσεων, περιορισμός του μεταξύ τους ανταγωνισμού, επιβολή μονοπωλίου στην αγορά. (5) Trust. Συγχωνεύσεις ορισμένου αριθμού μεγάλων επιχειρήσεων οριζόντιας ή κάθετης διάταξης. Χάνουν διοικητική, οικονομική και νομική αυτοτέλεια και συγχωνεύονται σε μία. Δύο τρόποι: Η ισχυρότερη απορροφά τις υπόλοιπες εξαγοράζοντας το ενεργητικό και το παθητικό τους. Όλες μαζί ιδρύουν ένα νέο νομικό πρόσωπο στο οποίο περιέρχονται όλες οι αρμοδιότητες και τα περιουσιακά στοιχεία ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ Αναφέρονται σε αποφάσεις και ενέργειες της Διοίκησης που αφορούν: Τι, πόσο, που, πως και για ποιον θα παραχθεί. Εξασφάλιση πρώτων υλών, μηχανημάτων κτλ. Μετατροπή πρώτων υλών σε εμπόρευμα. Αποθήκευση πρώτων υλών και εμπορευμάτων. 1) Υπηρεσία Προμηθειών. Επιλογή προμηθευτών και πηγών πρώτων υλών, εξοπλισμού, κτλ. Διαμόρφωση κόστους, ποιότητας, εμφάνισης προϊόντος. Προγραμματισμός παραγωγικής διαδικασίας. 2) Υπηρεσία Αποθεμάτων. Αποθήκευση και προστασία πρώτων υλών και παραγόμενων προϊόντων. Προώθηση πρώτων υλών, έγκαιρα, στα τμήματα παραγωγής. Προώθηση προϊόντων, έγκαιρα, στην αγορά. Λογιστική παρακολούθηση αποθεμάτων και ανανέωση αυτών. 3) Υπηρεσία Παραγωγής. 3.1) Σχεδιασμός προϊόντος. Μελέτη ποιότητας, εμφάνισης, λειτουργικότητας ενός νέου προϊόντος. Σχεδιασμός ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καταναλωτών Σημαντικός ο ρόλος της καινοτομίας. Σελίδα 26 από 36

27 3.2) Παραγωγή προϊόντος. Μετατροπή σχεδίων σε προϊόν, σε ορισμένο χρονικό διάστημα, σε συγκεκριμένη ποιότητα και ποσότητα που απαιτεί η αγορά. 3.3) Ποιοτικός έλεγχος. Γίνεται από εξειδικευμένο προσωπικό. Εντοπισμός ελαττωματικών προϊόντων. 3.4) Συντήρηση εξοπλισμού. Συντήρηση κι επισκευή εξοπλισμού, μεταφορικών μέσων και άλλων εγκαταστάσεων. Εισαγωγή σύγχρονου τεχνολογικού εξοπλισμού Βελτίωση υπάρχοντος εξοπλισμού. 3.5) Έρευνα και ανάπτυξη. Επιστημονική και τεχνική έρευνα για νέα προϊόντα και μεθόδους παραγωγής. Βελτίωση συνθηκών εργασίας και παραγωγικότητας εργαζομένων. Μείωση κόστους παραγωγής και τυποποίησης ανταγωνιστικών προϊόντων. Οικονομικά και ηθικά κίνητρα για την ενεργή συμμετοχή των εργαζομένων στη συνεχή διαδικασία βελτίωσης των προϊόντων και του περιβάλλοντος της επιχείρησης ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ Αναφέρονται σε δραστηριότητες που αποβλέπουν: 1) Εξασφάλιση και διαχείριση κεφαλαίων. Εξασφάλιση κεφαλαίων για τη λειτουργία και ανάπτυξη της επιχείρησης. Σοφή διαχείριση περιουσιακών στοιχείων και ταμειακών αποθεμάτων. Αποτελεσματική λειτουργία τμήματος εισπράξεων πληρωμών. Διαχειριστικός έλεγχος. Μεγιστοποίηση κέρδους και αποτελεσματική διαχείριση αυτού. 2) Έρευνα αγοράς και Marketing. 2.1) Έρευνα αγοράς. Εντοπισμός και ανάδειξη αναγκών και επιθυμιών καταναλωτή. Συγκεκριμένη έρευνα της αγοράς-στόχου. Ανάλυση των στοιχείων συμπεριφοράς του καταναλωτή. Λήψη συγκεκριμένων μέτρων πολιτικής. 2.2) Προώθηση πωλήσεων. Σελίδα 27 από 36

28 Ενημέρωση του καταναλωτικού κοινού για την ύπαρξη ενός προϊόντος. Διαφήμιση σχετικά με τα πλεονεκτήματα του προϊόντος έναντι του ανταγωνιστή του. 2.3) Συσκευασία προϊόντος. Βελτίωση τεχνολογικής υποδομής για ποιότητα σε προϊόντα και συσκευασία. Ασφάλεια του προϊόντος από αλλοιώσεις. Προστασία του προϊόντος από περιβαλλοντικές αλλαγές. Διατήρηση των ποιοτικών του χαρακτηριστικών για όλο το διάστημα που θα είναι στο ράφι. 2.4) Δίκτυο διανομής προϊόντων. Καθορισμός ανώτατης και κατώτατης τιμής διάθεσης του προϊόντος. Είδος πελάτη στον οποίο απευθύνεται και τρόποι διατήρησης (προσφορές) αυτού ως πελάτη. Επιλογή τρόπου πληρωμής. Διαμόρφωση δικτύου διανομής για χαμηλότερο κόστος και μεγαλύτερη εξυπηρέτηση ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ Είναι το κέντρο λήψης των τελικών αποφάσεων. Πέντε βασικά «στοιχεία διοίκησης»: (1) Προγραμματισμός επιχειρησιακής δράσης. (2) Μέθοδοι οργάνωσης και διαχείρισης ανθρώπινων πόρων. (3) Συντονισμός ανθρώπινων ενεργειών και λειτουργίας μηχανών. (4) Συντονισμός λειτουργιών διαφόρων τμημάτων. (5) Έλεγχος απόδοσης και σύγκριση με προγράμματα και στόχους. Συμπληρωματικά στοιχεία: (6) Χάραξη στρατηγικής και πολιτικής της επιχείρησης. (7) Δημόσιες σχέσεις. (8) Αποκέντρωση της διοίκησης (δημιουργία βοηθητικών οργάνων για λήψη σημαντικών αποφάσεων). (9) Δημιουργία τμημάτων έρευνας και ανάπτυξης. (10) Συμμετοχή εργαζομένων στη λήψη αποφάσεων που τους αφορούν κτλ FREDERIC WINSTON TAYLOR ( ) Κύριος στόχος του η αύξηση της παραγωγικότητας. Έργο της Διοίκησης είναι η επιλογή του ικανότερου εργάτη που με κατάλληλη εκπαίδευση θα αποδώσει τη μέγιστη παραγωγή. Σελίδα 28 από 36

29 Σύστημα χρονομέτρησης: Χρονομέτρηση κινήσεων στην εργασία. Κατάργηση περιττών κινήσεων. Μέτρηση νεκρών διαστημάτων κι εύρεση μέσου χρόνου. Σύστημα αμοιβής με το κομμάτι: Πληρωμή ανάλογα με την αποδοτικότητα. Εξουσία ενοτήτων έναντι ιεραρχικής εξουσίας: Καλύτερη κατανομή της εργασίας. Αύξηση αποδοτικότητας των τμημάτων της επιχείρησης. Επίλυση προβλημάτων επί τόπου. Τεράστια απήχηση της θεωρίας: Αύξηση παραγωγής και ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Άνοιξε τον δρόμο για μαζική παραγωγή και αυτοματισμό. Μονοδιάστατη θεωρία: άνθρωπος = σύστημα Παραγωγής-Αμοιβής HENRY GANTT ( ) Συνεργάτης του Taylor. Διάγραμμα Gantt = διάγραμμα χρονικού προγραμματισμού. Υποστήριξε οτι η αναποτελεσματικότητα της εργασίας οφείλεται στην αδυναμία της Διεύθυνσης να εφαρμόσει ρεαλιστικά πρότυπα απόδοσης, γεγονός που επιφέρει σύγχυση στους εργαζόμενους σχετικά με την απόδοσή τους. Αποτελεσματική εργασία = μπορεί να μετρηθεί και να προγραμματισθεί. Άνθρωπος = σπουδαιότερος παράγοντας επιβίωσης μιας επιχείρησης. Προτείνει: Καθορισμό επιπέδου παραγωγής επιστημονικά (παρατήρηση - μέτρηση). Υποκίνηση εργαζομένου για υπέρβαση αυτού του ορίου με: Οικονομικά κίνητρα (πρόσθετο επίδομα). Μη οικονομικά κίνητρα (ηθική ανταμοιβή) MAX WEBER ( ) Πατέρας της γραφειοκρατίας. Άσκηση εξουσίας μέσω γραφείων και συντονισμός από ανώτερη αρχή. Εφαρμογή όπου έχουμε: Μεγάλο αριθμό απασχολούμενων. Σελίδα 29 από 36

30 Οι περισσότεροι να είναι μερικώς ειδικευμένοι ή ανειδίκευτοι. Να υπάρχει απλός τεχνολογικός εξοπλισμός. Το προϊόν να είναι τυποποιημένο και απλό. Τρόπος Διοίκησης: Κατανομή εργασίας, με βάση την αρχή εξειδίκευσης. Ιεραρχικές βαθμίδες εργασίας καλύτερος συντονισμός τμημάτων. Ορθολογισμός στην επιλογή προσωπικού, με βάση πραγματικά προσόντα. Τυπολατρία και ύπαρξη αρχών τηρούνται απαρέγκλιτα απ' όλους δεν υπάρχει απόκλιση από τους στόχους των γραφείων. Γραπτές αρχές και οδηγίες τηρούνται απ' όλους σε όλα τα επίπεδα έλεγχος εισροών κι εκροών από τους γραφειοκράτες. Τρεις θεωρητικοί τύποι εξουσίας: Παραδοσιακή Χαρισματική Γραφειοκρατική (Λογική-Νομική) Χαρακτηριστικά Γραφειοκρατίας: Κατανομή οργανωτικών καθηκόντων μεταξύ των θέσεων και γραφείων. Ιεραρχική δομή θέσεων και γραφείων πυραμίδα διοίκησης. Τυπικό σύστημα κανόνων (ομοιομορφία ενεργειών διευκόλυνση δραστηριοτήτων) για τις επίσημες αποφάσεις. Απρόσωπη επαφή στελεχών εργαζομένων και πελατών (αποφυγή εκτροπών). Επιλογή στελεχών βάσει προσόντων προαγωγή κατ' αρχαιότητα ή αποτελέσματα. Κριτική: Απογοήτευση εργαζόμενου λόγω μονότονης εργασίας. Δεν υπάρχει συναγωνιστικό πνεύμα ανάμεσα στους εργαζόμενους. Δεν βοηθά την επικοινωνία στελεχών δεν νοιώθουν οτι ανήκουν σε σύνολο. Συγκρούσεις μεταξύ αρχαιότερων και νεώτερων εργαζομένων HENRY FORD ( ) Ιδρυτής της ομώνυμης εταιρείας αυτοκινήτων. Αντιπαθούσε τους εργαζομένους και τα συνδικάτα. Πλήρωνε όμως πολύ καλά για μεγαλύτερη απόδοση και πελατεία. Καθιέρωσε εργασία 5 ημερών. Σελίδα 30 από 36