Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη, 24 Φεβρουαρίου 2011

Transcript

1 Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη, 24 Φεβρουαρίου 2011 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ελληνική Οικονομία Η πρόσφατη αυτόκλητη πρόταση της Εθνικής Τραπέζης για συγχώνευσή της με την Alpha Bank κατέστη τελικώς ατελέσφορη, καθώς εκρίθη ασύμφορη για τους μετόχους από την διοίκηση της Alpha Bank. Εκφράστηκαν αμφιβολίες γιατί, ενώ η πρόταση θα δημιουργούσε μία μεγάλη ελληνική τράπεζα, αυτή θα αντιμετώπιζε αντίξοες συνθήκες και μεγάλες αβεβαιότητες λόγω της κρίσης δημοσίου χρέους και της στενότητος ρευστότητας που παρατηρείται. Πέραν αυτού, όμως, τυχόν συγχώνευση της Alpha Bank με μία τράπεζα όπως η Εθνική της οποίας η διοίκηση διορίζεται από την κυβέρνηση, κάτι που συμβαίνει σχεδόν ανελλιπώς μετά από εθνικές εκλογές, εκτιμάται ότι θα οδηγούσε σε οιονεί κρατικοποίηση μιας από τις χρηματοοικονομικά πιο ισχυρές τράπεζες του ιδιωτικού τομέα και, συνεπώς, σε απώλεια ενός ανεκτιμήτου αξίας συγκριτικού πλεονεκτήματος, δηλαδή της διαχρονικής σταθερότητος μιας διοίκησης που απολαμβάνει της εμπιστοσύνης των μετόχων, των πελατών, και του προσωπικού της. Ο συνεχιζόμενος κρατικός έλεγχος τραπεζών μέσω ασφαλιστικών ταμείων δυσχεραίνει την ευόδωση επιχειρηματικών μετασχηματισμών στον βαθμό που οποιαδήποτε πρόταση για συγχώνευση της Εθνικής με κάποια άλλη τράπεζα εκλαμβάνεται ως οιονεί κρατικοποίηση της άλλης μονάδας. Και κατά δεύτερο λόγο, με τον τρόπο αυτό, τα ταμεία υποχρεώνονται να διατηρούν την περιουσία τους σε μετοχές υπό κρατικό έλεγχο τραπεζών, ανεξαρτήτως πορείας των μετοχών και των εν γένει προοπτικών τους. Η Κυβέρνηση θα μπορούσε να προχωρήσει σε ρυθμίσεις που θα εξασφάλιζαν την ανεξάρτητη διαχείριση των διαθεσίμων των ασφαλιστικών ταμείων και άλλων οργανισμών, έτσι ώστε να μην αποτελούν αυτά τα διαθέσιμα μηχανισμό ελέγχου μεγάλων τραπεζών από το κράτος. Μόνο έτσι θα μπορούσε να προκύψει η αναγκαία αναδιάρθρωση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Η ανάγκη να προχωρήσει αποφασιστικά η αναδιάρθρωση και εκλογίκευση των λειτουργιών των χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων, και ιδιαίτερα των κρατικών, κατά τέτοιο τρόπο ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά την κρίση, είναι δεδομένη. Μέχρι σήμερα, όμως, παρατηρούνται σημαντικές καθυστερήσεις, παρά την διαθεσιμότητα των 10 δισ. του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητος. Το τελευταίο έχει συσταθεί στο πλαίσιο του Μνημονίου για να προστατευθεί η κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών από τις επιπτώσεις της μεγάλης ύφεσης. Μια τυχόν συγχώνευση, λοιπόν, της Alpha Bank με την Εθνική Τράπεζα, δεν θα μπορούσε να υποκαταστήσει την σκληρή δουλειά που πρέπει να γίνει για την εξυγίανση των κρατικών τραπεζών. Δεν υπάρχουν σύντομοι δρόμοι ούτε μαγικές λύσεις για να φθάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα, που είναι η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το τραπεζικό σύστημα ανταποκρίνεται σήμερα στις χρηματοδοτικές ανάγκες της οικονομίας με όσο το δυνατόν προσφορότερο τρόπο, δεδομένης της δυσμενούς κατάστασης που επικρατεί στον τομέα της ρευστότητας, εξαιτίας της δημοσιονομικής κρίσης που επηρεάζει την αγορά του Ελληνικού Δημοσίου Χρέους. Στο δύσκολο αυτό περιβάλλον, οι ελληνικές τράπεζες εφαρμόζουν πολιτικές συμπίεσης εξόδων, μείωσης της έκθεσης σε πιστωτικό κίνδυνο και εξισορρόπησης του λόγου των χορηγήσεων προς καταθέσεις, πάντα με γνώμονα την διαφύλαξη της χρηματοοικονομικής υγείας στην λειτουργία τους. Η αποκατάσταση κλίματος εμπιστοσύνης στην οικονομία, που είναι συνάρτηση της προόδου που σημειώνεται στο πεδίο της δημοσιονομικής προσαρμογής, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να δημιουργηθούν συνθήκες ομαλότερης χρηματοδότησης της οικονομίας. Η μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος είναι μονόδρομος για την πρόσβαση του δημοσίου, και κατ επέκταση των ελληνικών τραπεζών, στις αγορές. Αυτό θα βελτίωνε την ροή των καταθέσεων προς τις τράπεζες, θα συνέβαλε στην απεξάρτηση τους από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, θα οδηγούσε σε ανάκαμψη της πιστωτικής επέκτασης με καλύτερους όρους χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, και θα έβγαζε την οικονομία από την ύφεση. Παγκόσμια Οικονομία Το κλίμα στις διεθνείς χρηματαγορές επηρεάζεται αρνητικά αυτήν την εβδομάδα από τις γεωπολιτικές αναταραχές σε διάφορες περιοχές. Πρωταρχικό θέμα συζήτησης και αυτήν την εβδομάδα, και στη σύνοδο κορυφής των κρατών-μελών G20 είναι η διαρκής άνοδος στις τιμές των τροφίμων αλλά και της ενέργειας, καθώς η τιμή του πετρελαίου παραμένει άνω των $ 100/βαρέλι. Τα ανωτέρω προκαλούν αύξηση των πληθωριστικών πιέσεων, γεγονός που προκαλεί ανησυχίες κυρίως στην ΕΚΤ, και πιθανώς να οδηγήσει τις κεντρικές τράπεζες σε αναθεώρηση της επεκτατικής νομισματικής πολιτικής που ασκείται, ενώ δεν αποκλείεται και αύξηση των επιτοκίων πριν το τέλος του Επιπλέον, το κλίμα στις αγορές επιδεινώθηκε και από την ανακοίνωση της Moody s την ότι μειώνει την προοπτική διαβάθμισης του δημοσίου χρέους της Ιαπωνίας σε «αρνητική» από «σταθερή» και προειδοποιεί ότι θα προχωρήσει σε περαιτέρω υποβάθμιση του χρέους Ιαπωνικού Δημοσίου, από το Aa2 που βρίσκεται σήμερα, εάν η Κυβέρνηση της Ιαπωνίας δεν λάβει τα αναγκαία φορολογικά και άλλα μέτρα για να τεθεί σε πτωτική τροχιά αυτό το χρέος που σήμερα υπερβαίνει το 200% του ΑΕΠ και

2 συνεχίζει να αυξάνεται. Σημειώνεται ότι η μείωση του δημοσίου χρέους της Ιαπωνίας θα είναι δύσκολη το 2010 και το 2012, όπου η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ δεν αναμένεται να ξεπεράσει το 1,5%, ενώ ο πληθωρισμός εξακολουθεί να είναι αρνητικός (συνεχόμενη πτώση του γενικού επιπέδου των τιμών). Σε αυτές τις συνθήκες, γίνεται ακόμη πιο δύσκολη τη μείωση του λόγου χρέος/αεπ. Η τυχόν αύξηση της φορολογίας ενδέχεται να έχει αρνητικά αποτελέσματα αφού θα σημάνει νέα πτώση της εγχώριας ζήτησης και μεγαλύτερη πτώση του πληθωρισμού, δηλαδή ακόμη πιο χαμηλή αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ. Επιπλέον, η διολίσθηση του δολαρίου έναντι του Γιέν διαβρώνει την αξία σε Γιέν των τοποθετήσεων των Ιαπώνων κατοίκων σε δολάρια (περίπου $ 1,0 τρις.), ενώ ταυτόχρονα αυξάνει την αξία του δημοσίου χρέους της Ιαπωνίας σε Γιέν. Η ύπαρξη αυτού του μεγάλου δημοσίου χρέους στην Ιαπωνία καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την αποδοχή μιας σημαντικής ανατίμησης του Γιεν έναντι του δολαρίου με στόχο την μείωση των πλεονασμάτων στο εξωτερικό ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών της Ιαπωνίας. Η μεγάλη πιθανότητα υπονόμευσης της ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας από την εκ νέου διόγκωση των παγκόσμιων μακροοικονομικών ανισορροπιών απετέλεσε κεντρικό θέμα της συνόδου των Υπουργών Οικονομικών και Κεντρικών Τραπεζιτών στα πλαίσια της Ομάδας των 20 (G20). Σχετικά αποφασίσθηκε η υιοθέτηση μιας σειράς οικονομικών δεικτών οι οποίοι θα αποκαλύπτουν το μέγεθος των ανισορροπιών και θα οδηγούν στη λήψη των αναγκαίων μέτρων για τον περιορισμό τους προκειμένου να αποφευχθούν τυχόν μελλοντικές χρηματοοικονομικές κρίσεις, όπως αυτή του Οι ανωτέρω οικονομικοί δείκτες θα περιλαμβάνουν τις δημοσιονομικές πολιτικές που θα ακολουθήσουν όλες οι κυβερνήσεις των G20 για την πορεία των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και του δημόσιου χρέους, τον βαθμό αποταμίευσης του ιδιωτικού τομέα, καθώς επίσης και τις ανισορροπίες στο ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών των χωρών και στις ροές κεφαλαίων. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στις συναλλαγματικές ισοτιμίες και την νομισματική και δημοσιονομική πολιτική των χωρών. Η Κίνα και η Γαλλία (που προήδρευσε της συνόδου) φαίνεται να συμφωνούν ότι η υπέρμετρη συσσώρευση συναλλαγματικών διαθεσίμων σε δολάρια, με την υπόθεση ότι το δολάριο θεωρείται το πιο ασφαλές νόμισμα, θέτει στην πραγματικότητα σε κίνδυνο την παγκόσμια οικονομική σταθερότητα. Ο υπουργός οικονομικών των ΗΠΑ, από την πλευρά του, υποστήριξε την ανάγκη απελευθέρωσης των συναλλαγματικών ισοτιμιών των νομισμάτων ΗΠΑ, της Ευρώπης, της Ιαπωνίας αλλά και των αναπτυσσόμενων οικονομιών και της Κίνας. Σημειώνεται ότι το νόμισμα της Κίνας, που κατά βάση είναι προσδεμένο στο δολάριο, αλλά εδώ και αρκετούς μήνες βρίσκεται σε πορεία ελεγχόμενης ανατίμησης έναντι του δολαρίου, έχει πράγματι ανατιμηθεί κατά περίπου 2,5% στο περασμένο 3μηνο πράγμα που σημαίνει ότι αν συνεχιστεί αυτή η πορεία σε 12-μήνες θα έχει ανατιμηθεί κατά 10% περίπου έναντι του δολαρίου. Ωστόσο, το γεγονός ότι το δολάριο διολισθαίνει έναντι άλλων ισχυρών νομισμάτων (π.χ., έναντι του Real της Βραζιλίας), σημαίνει ότι η μικρή ανατίμηση του Yuan έναντι του δολαρίου δεν αντιστοιχεί σε ανατίμησή του και έναντι των άλλων νομισμάτων των χωρών στις οποίες η Κίνα εξάγει τα προϊόντα της. Έτσι, το Yuan συνεχίζει να χρησιμοποιείται ως το βασικό εργαλείο για τη συνεχιζόμενη αύξηση των εξαγωγών της Κίνας, εντείνοντας το πρόβλημα των παγκόσμιων μακροοικονομικών ανισορροπιών. Γενικά, το Yuan παραμένει σε σημαντικά υποτιμημένα επίπεδα Συναλλαγματική Ισοτιμία USD/CNY, USD/BRL (1/1/2008 =100) USD/BRL USD/CNY Πάντως, ο υπουργός οικονομικών της Κίνας απέρριψε την πρόταση για έλεγχο των πραγματικών συναλλαγματικών ισοτιμιών (δηλαδή της ονομαστικής ισοτιμίας του κάθε νομίσματος αποπληθωρισμένης με κάποιο δείκτη σχετικών τιμών ή κόστους εργασίας) και των συναλλαγματικών διαθεσίμων των χωρών, ενώ και ο αντίστοιχος υπουργός της Γερμανίας ήταν αντίθετος στην επιβολή μέτρων για τον περιορισμό των πλεονασμάτων στο ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών των χωρών, καθώς η Γερμανία είναι χώρα που στηρίζει εμφανώς την ανάπτυξή της στη συνεχή αύξηση του πλεονάσματος των καθαρών της εξαγωγών. Στην ουσία οι πλεονασματικές χώρες (Κίνα, Γερμανία, Ιαπωνία, πολλές αναδυόμενες αγορές ιδιαίτερα στη ΝΑ Ασία) συνεχίζουν να επιδιώκουν την ανάπτυξη των οικονομιών τους με πώληση των προϊόντων τους στις αγορές των ελλειμματικών χωρών και ιδιαίτερα στις ΗΠΑ. Τέλος, στο G20 έμφαση δόθηκε στην εφαρμογή αυστηρότερων ελέγχων για την αποφυγή κερδοσκοπικών κινήσεων λόγω της αύξησης της τιμής των εμπορευμάτων. Όσον αφορά την οικονομική συγκυρία, τα στοιχεία αυτής της εβδομάδος ήταν περιορισμένα, καθώς οι αγορές στις ΗΠΑ ήταν κλειστές την Δευτέρα. Ωστόσο, συνεχίζεται να βελτιώνεται το κλίμα για δυναμική ανάπτυξη των οικονομιών των ΗΠΑ, της ΖτΕ και της Ιαπωνίας το 1 ο 3μηνο. 11 και το 2011 συνολικά. Πιο συγκεκριμένα, στις ΗΠΑ παρά την περιορισμένη αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής κατά 0,1% σε μηνιαία βάση τον Ιαν. 11, η FED αναθεώρησε προς τα πάνω τις προβλέψεις για την αύξηση του ΑΕΠ στο 3.4%-3,9% το 2011, από 3,0%-3,6% που προβλεπόταν αρχικά. Στη ΖτΕ, η σημαντική βελτίωση του ενοποιημένου δείκτη ΡΜΙ, με αύξηση Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 2

3 του δείκτη στη μεταποίηση αλλά και τις υπηρεσίες τον Φεβ. 11 δείχνουν πολύ ικανοποιητική αύξηση του ΑΕΠ περί το 1,0% το 1 ο 3μηνο. 11, από 0,3% το 4 ο 3μηνο. 10. Επιπλέον, συνεχίζεται η αξιοσημείωτη ανάκαμψη της οικονομίας της Γερμανίας, με τους δείκτες ΡΜΙ στη μεταποίηση και επιχειρηματικού κλίματος IFO να διαμορφώνονται σε ιστορικά υψηλό επίπεδο. Ωστόσο, η Γερμανία συνεχίζει και στηρίζει την ανάπτυξή της στην παραγωγή και τις καθαρές εξαγωγές (δηλαδή στη ζήτηση των άλλων), με ελάχιστη συμβολή στην ανάπτυξη από την εγχώρια κατανάλωση παρά τη σημαντική βελτίωση της αγοράς εργασίας της. Η στρατηγική αυτή στηρίζεται σε σημαντικό βαθμό στην συνεχιζόμενη μεγάλη αύξηση της εγχώριας ζήτησης στην οικονομία των ΗΠΑ, αλλά και της ζήτησης των αναδυόμενων αγορών (και της Κίνας) σε κεφαλαιουχικά προϊόντα που εξάγει η Γερμανία. Ελληνική Οικονομία Ισοζύγιο Πληρωμών: Το έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών (ΙΤΣ), συμπεριλαμβανομένων και των κεφαλαιακών μεταβιβάσεων, μειώθηκε στα 22,0 δις στο 12μηνο 10, κατά -7,7% έναντι του αντίστοιχου 12μήνου. 09, μετά από τη μεγάλη πτώση του κατά -22,5% στο 11μηνο 09. Χωρίς τις κεφαλαιακές μεταβιβάσεις (κυρίως επιχορηγήσεις του ΕΣΠΑ από την Ευρωπαϊκή Ένωση), το έλλειμμα μειώθηκε κατά -6,9%, έναντι μείωσής του κατά -25,8% στο 11μηνο 09. Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου εκτός καυσίμων και πλοίων, μειώθηκε στο 12μηνο 10 κατά -19,1%, μετά τη μεγάλη μείωσή του κατά -27,1% στο 12μηνο 09. Η μείωση αυτή είναι συνδυασμός της πτώσης των εισαγωγών αγαθών εκτός καυσίμων και πλοίων κατά - 12,6% και της μικρής πτώσης των αντίστοιχων εξαγωγών κατά -1,3%. Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών - Ιανουάριος-Δεκέμβριος σε εκατ Απόλυτη Διαφορά Έλλειμμα Ισοζυγίου Καυσίμων , , ,7 Έλλειμμα Ισοζυγίου Πλοίων , ,3 264,4 Έλλ. Εμπορικού Ισοζ. εκτός Καυσ. & Πλοίων , , ,8 Έλλειμμα Εμπορικού Ισοζυγίου , , ,7 Έλλειμμα Ισοζυγίου Εισοδημάτων , ,3 244,0 Πλεόνασμα Ισοζυγίου Υπηρεσιών , ,1-589,9 Πλεόνασμα Ισοζυγίου Μεταβιβάσεων 3.310, , ,1 Ελλειμμα Ισοζ. Τρεχουσών Συναλλαγών , , ,5 Πλεόνασμα Λογαριασμού Κεφαλαίων , , ,0 Άμεσες Επενδύσεις 274,5 693,5 419,0 Επενδύσεις Χαρτοφυλακίου , , ,8 Λοιπά (τραπεζικά) κεφάλαια , , ,8 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Αύξηση κατά 4,7% σημειώνεται στο πλεόνασμα του ισοζυγίου των υπηρεσιών στο 12μηνο 10 (από πτώση του κατά -26,2% σε ετήσια βάση στο 12μηνο 09). Στον τομέα αυτό σημειώνονται: Εξωτερικός Τουρισμός: Η πτώση των εσόδων από τον εξωτερικό τουρισμό ανήλθε στο -7,6% σε ετήσια βάση στο 12μηνο 10, έναντι -10,6% στο 12μηνο 09. Από την άλλη πλευρά, η πτώση των πληρωμών εγχώριων κατοίκων για τουρισμό στο εξωτερικό to 2010 ανήλθε στο -10,2%, μετά την πτώση τους κατά -9,5% το Έτσι, η πτώση του πλεονάσματος του τουριστικού ισοζυγίου ανήλθε στο -6,8% σε ετήσια βάση στο 12μηνο 10, μετά την μεγάλη πτώση του κατά -11,0% στο 12μηνο 09. Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι και το 2010 ήταν τελικά μια αρνητική χρονιά για τον ελληνικό τουρισμό, παρά την ικανοποιητική ανάπτυξη του παγκόσμιου τουρισμού. Ναυτιλία: Σημαντική ήταν η ανάκαμψη των εισπράξεων από τη ναυτιλία κατά 13,8% στο 12μηνο 10, μετά τη μεγάλη πτώση τους κατά -29,4% στο 12μηνο, 09. Το αποτέλεσμα ήταν η σημαντική αύξηση κατά 12,1% του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταφορών (ναυτιλία). Επιπλέον των ανωτέρω αξιοσημείωτη ήταν και η αύξηση των εισπράξεων από τις εξαγωγές λοιπών υπηρεσιών κατά 13,8% στο 12μηνο 10, έναντι της πτώσης τους κατά -6,5% στο 12μηνο 09. Ισοζύγιο Εισοδημάτων: Σημειώθηκε μικρή αύξηση του ελλείμματος κατά 2,7%, μετά από μείωσή του κατά -15,6% στο 12μηνο 09. Η εξέλιξη αυτή ήταν συνδυασμός της μείωσης των πληρωμών τόκων, μερισμάτων και κερδών κατά -1,7% σε ετήσια βάση (έπειτα από πτώση τους κατά -18,7% στο 12μηνο 09) και της μείωσης των εισπράξεων τόκων, μερισμάτων και κερδών κατά -9,9% σε ετήσια βάση, έπειτα από πτώση τους κατά -23,7% στο 12μηνο 09. Στο ισοζύγιο τρεχουσών μεταβιβάσεων οι εισπράξεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν μειωμένες κατά 339 εκατ. από το Αντίθετα, οι πληρωμές στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν αυξημένες κατά 181 εκατ. έναντι του Επίσης, στο ισοζύγιο κεφαλαιακών μεταβιβάσεων οι εισπράξεις από διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ-27 ήταν αυξημένες κατά 106 εκατ. έναντι του 12μήνο. 09. Ένα σημαντικό μέρος αυτών των εισπράξεων πραγματοποιήθηκε εντός του Δεκ. 10. Εφόσον πραγματοποιηθεί η δημοσιονομική προσαρμογή που προβλέπεται από τη Συμφωνία της Ελληνικής Κυβέρνησης με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ (MOU) για σημαντική μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης στο 3,0% του ΑΕΠ το 2014, το έλλειμμα του ΙΤΣ θα μειωθεί περαιτέρω σημαντικά τόσο το 2011, όσο και στα επόμενα έτη και μπορεί να μετατραπεί σε πλεονασματικό από το 2014 και μετά. Η εξέλιξη αυτή θα ενισχυθεί και από την αναμενόμενη σημαντική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας στην περίοδο , όπως προκύπτει και από τα ακόλουθα: Ήδη, με βάση τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος σημείωσε σημαντική πτώση κατά -3,0% το 2010 (ΖτΕ: -0,6%) και αναμένεται να σημειώσει νέα πτώση κατά -2,7% το 2011 (ΖτΕ: 0,6%). Η πτώση αυτή στην Ελλάδα σημειώνεται λόγω της μεγάλης πτώσης των μισθολογικών αμοιβών στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας και παρά την καταγραφείσα μεγάλη πτώση του πραγματικού ΑΕΠ, κατά -4,5% το 2010 και κατά -3,0% το Εάν για παράδειγμα η πτώση του ΑΕΠ το 2011 διαμορφωθεί στο -1,5% (αντί για -3,0% που υποθέτει η Τράπεζα Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 3

4 της Ελλάδος), τότε η πτώση του ULC κατά το έτος αυτό θα φτάσει το -4,2%. Επίσης, η πτώση του ULC στην Ελλάδα θα είναι εντονότερη στην περίοδο , όπου η χώρα θα σημειώσει θετικούς και αυξανόμενους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ με στασιμότητα ή μείωση της απασχόλησης και με μηδενικές αυξήσεις μισθών. Επομένως, η ανταγωνιστικότητα των εγχωρίως παραγομένων προϊόντων θα είναι σημαντικά αυξημένη από το 2012 και μετά συμβάλλοντας στη μείωση των ελλειμμάτων στο ΙΤΣ. Στον Λογαριασμό Κεφαλαίων (ΛΚ), το πλεόνασμα διαμορφώθηκε στα 21,8 δις στο 12μηνο 10, έναντι 24,5 δις στο 12μηνο 09, με τις ακόλουθες εξελίξεις ανά κατηγορία: (α) Στον τομέα των Ξένων Άμεσων Επενδύσεων (ΞΑΕ), σημειώθηκε καθαρή εισροή ύψους 694 εκατ. στο 12μηνο 10, έναντι καθαρής εισροής 275 εκατ. στο 12μηνο 09. Η καθαρή εισροή κεφαλαίων από ξένες εταιρίες για ΞΑΕ στην Ελλάδα περιορίσθηκε στα 1,7 δις, έναντι 1,8 δις στο 12μηνο 09, ενώ η εκροή κεφαλαίων από εγχώριους κατοίκους για ΞΑΕ στο εξωτερικό διαμορφώθηκε στα 958 εκατ. έναντι 1,5 δις στο 12μηνο 09. (β) Στον τομέα των επενδύσεων χαρτοφυλακίου, στο 12μηνο 10 σημειώθηκε καθαρή εκροή κεφαλαίων ύψους 20,9 δις, έναντι καθαρών εισροών ύψους 27,9 δις στο 12μηνο 09. Ειδικότερα, υπήρξαν εκροές κεφαλαίων από ρευστοποιήσεις επενδύσεων ξένων επενδυτών στην Ελλάδα ύψους 34,1 δις, έναντι εισροών ύψους 32,0 δις στο 12μηνο 09. Από την άλλη πλευρά, οι ρευστοποιήσεις απαιτήσεων εγχώριων επενδυτών στο εξωτερικό αυξήθηκαν στα 13,3 δις στο 12μηνο 10, από εκροές 3,8 δις στο 12μηνο 09. (γ) Στον τομέα των «λοιπών επενδύσεων» σημειώθηκε μεγάλη καθαρή εισροή κεφαλαίων ύψους 42 δις στο 12μηνο 10, εκ των οποίων τα 27,5 δις είναι η άμεση χρηματοδότηση του Ελλ. Δημοσίου από τον Χρηματοδοτικό Μηχανισμό των 110 δις που παραχωρήθηκε στην Ελλάδα από τη Ζώνη του Ευρώ και το ΔΝΤ. Οικοδομική Δραστηριότητα: Ο όγκος νέων οικοδομών βάσει αδειών (ιδιωτικών, κατοικήσιμων και μη κτισμάτων) μειώθηκε κατά -31,4% τον Νοέμ. 10 σε ετήσια βάση, μετά τη σημαντική μείωσή της κατά -20,8% και τον Νοέμ. 09. Παράλληλα, ο κινητός μέσος 12μηνών διαμορφώθηκε τον Νοέμ. 10 στο -24,5% από -25,7% τον Νοέμ. 09. Στο 11μηνο 10 ο όγκος της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας μειώθηκε κατά -25,3% σε ετήσια βάση, έναντι μείωσής του κατά -27,2% στο 11μηνο 09. Αναφορικά με τις άδειες οικοδομών, ο αριθμός των ιδιωτικών οικοδομικών αδειών μειώθηκε στο 11μηνο 10 κατά -12,2% σε ετήσια βάση, έναντι μείωσης κατά -15,3% στο 11μηνο 09. Η μικρότερη μείωση του αριθμού των εκδοθεισών οικοδομικών αδειών (11μηνο 10: -12,2%), έναντι του όγκου των οικοδομών (-25,3%) οφείλεται στο ότι σημαντικός αριθμός αδειών που έχουν εκδοθεί εφέτος όπως για: επισκευές, κατεδαφίσεις, αναπαλαιώσεις, περιτοιχίσεις και τροποποιήσεις δεν δημιουργούν στοιχεία επιφανείας ή όγκου. Η υποχώρηση της οικοδομικής δραστηριότητας το 2010 αντικατοπτρίζεται και στη σημαντική μείωση της παραγωγής τσιμέντου και έτοιμου σκυροδέματος (Τσιμέντο: 2010: -14,3%, 2009: -25,4%, Σκυρόδεμα: 2010: -9,2%, 2009: -25,3%). Πίνακας: Αριθμός Νέων Κατοικιών σε εκατ Ιαν , , , , ,0 Φεβ , , , , ,0 Μαρτ , , , , ,0 Απρ , , , , ,0 Μάιος 3.950, , , , ,0 Ιουν , , , , ,0 Ιουλ , , , , ,0 Αυγ , , , , ,0 Σεπτ , , , , ,0 Οκτ , , , , ,0 Νοε , , , ,0 Δεκ , , , ,0 Έτος Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Ειδικότερα όσον αφορά στις κατοικίες (νέες κατοικίες και προσθήκες κατοικιών), ο αριθμός τους διαμορφώθηκε στις στο 10μηνο. 10, από στο 10μηνο. 09 (-13,0%) και σε άδειες τον Οκτ. 10, από τον Οκτ. 09 (βλ. Πίνακα). Παράλληλα, σημειώθηκε και σημαντική μείωση του λόγου του δείκτη τιμών των διαμερισμάτων προς τον δείκτη ενοικίων τους, στο 85,2% συνολικά το 2010 (2007=100), έναντι 91,0% το 2009 και 97,9% το 2008, παρά την επιβράδυνση της αύξησης των τιμών των ενοικίων (μέση αύξηση 2010: +2,4%, 2009: +3,6%, 2008: +3,9%). Σημειώνεται ότι οι τιμές των διαμερισμάτων (παλαιών και νέων) σε ονομαστικούς όρους σημείωσαν περιορισμένη μείωση κατά -4,0% συνολικά το 2010, έναντι μείωσης κατά -3,7% το 2009 και αυξήσεων κατά +1,7% και +5,9% το 2008 και 2007 αντίστοιχα. Ειδικότερα, οι τιμές των νέων κατοικιών σημείωσαν πτώση παρά την αύξηση του κόστους των οικοδομικών υλικών κατά 3,0% το 2010, έναντι ωστόσο μείωσής του κατά -0,7% το Η μείωση των τιμών των τιμών των διαμερισμάτων ήταν σημαντικά μεγαλύτερη στη Θεσσαλονίκη, φθάνοντας το -6,9% το 2010, από -6,0% το 2009, από ό,τι στην Αθήνα (2010: -2,8%. 2009: -4,6%) και τις λοιπές περιοχές, που περιλαμβάνουν τις δευτερεύουσες και εξοχικές κατοικίες (2010: -4,8%, 2009: -1,9%). Κατά συνέπεια η αγορά κατοικίας αρχίζει να εμφανίζει υψηλότερη πραγματική απόδοση της επένδυσης σε κατοικίες. Αν αυτή η τάση ενισχυθεί περαιτέρω μπορεί να συμβάλει σε προσέλκυση επενδυτών στον κλάδο, εφόσον σημειωθεί εμφανής βελτίωση της εμπιστοσύνης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων για τις οικονομικές εξελίξεις στη χώρα. Η σημαντική μείωση της ζήτησης κατοικιών στην τελευταία ιδίως 2-ετία συνοδεύεται από την ακόμη μεγαλύτερη πτώση της προσφοράς κατοικιών, όπως προαναφέρθηκε (μείωση του αριθμού αδειών των νέων κατοικιών κατά -12,2% σε ετήσια βάση στο 11μηνο 10, μετά την πτώση τους κατά -15,3% στο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 4

5 11μηνο. 09), με αποτέλεσμα τον περιορισμό της μείωσης των τιμών των κατοικιών. Διάγραμμα: Λόγος Δείκτη τιμών διαμερισμάτων προς τον δείκτη ενοικίων (2007=100) τον Δεκ 09, τον Δεκ. 08 και κοχ τον Δεκέμβριο του Ναυτιλιακό Συνάλλαγμα κατά κόρο χωρητικοτητας, σε 98,7 100,0 97,9 73,6 81,0 87,8 88,0 85,5 90,9 91,1 85, , , ,8 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Η μείωση της ζήτησης κατοικιών προκύπτει και από την επιβράδυνση του ρυθμού μεταβολής των στεγαστικών δανείων (Δεκ. 10: -0,4%, Νοέμ. 10: +0,3%, Σεπτ. 10: +1,0%, Ιούλ. 10: +1,9%, Μάιος 10: +3,0%, Δεκ. 09: +3,7%), παρά το ότι τα στεγαστικά επιτόκια εξακολουθούν να διαμορφώνονται σε χαμηλά επίπεδα (με όλες τις επιβαρύνσεις, Δεκ. 10: 4,06%, Νοέμ. 10: 4,11%, Οκτ. 10: 4,12%, Σεπτ. 10: 3,93%, Αύγ. 10: 4,02% Ιούλ.10: 3,96% Ιούν. 10: 3,61%, Μάιος 10: 3,71%, Δεκ. 09: 3,56%). Αναφορικά με την γεωγραφική κατανομή, μείωση παρουσίασε η οικοδομική δραστηριότητα σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας στο 11μηνο 10, με μειώσεις που κυμαίνονται από -8,2% στο Νότιο Αιγαίο, έως -32,8% στην Αττική και -32,2% στην Ήπειρο. Ιδιαίτερη σημασία έχει η μείωση της οικοδομικής δραστηριότητας στην Αττική το 2010 της οποίας η ποσοστιαία συμμετοχή στη συνολική οικοδομική δραστηριότητα της χώρας μειώθηκε σε 22,7% στο 11μηνο 10, έναντι 30,3% το Τέλος, η ζήτηση ακινήτων από το εξωτερικό δεν ήταν αμελητέα, καθώς η εισροή κεφαλαίων από το εξωτερικό για αγορά κατοικιών και οικοπέδων διαμορφώθηκε το 2010 σε 128,5 εκατ. από 145,6 εκατ. το 2009, ενώ τον Δεκ. 10 ανήλθε σε 24,2 εκατ. από 20,0 εκατ. τον Δεκ. 09. Εμπορική Ναυτιλία: Συνεχίσθηκε και το 2010 η άνοδος της χωρητικότητας του υπό ελληνική σημαία εμπορικού στόλου. Η χωρητικότητα των πλοίων ελληνικού νηολογίου ανήλθε τον Δεκ. 10 στους χιλ. κοχ, έναντι χιλ. τον Δεκ. 09, ,2 τον Δεκ. 08 και χιλ τον Δεκέμβριο του Η εξέλιξη αυτή δείχνει την συνέχεια της δυναμικής ανάπτυξης της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας, η οποία διαχειρίζεται εποικοδομητικά και αξιοποιεί τις διεθνείς οικονομικές κρίσεις. Ο αριθμός των πλοίων υπό ελληνική σημαία παρουσίασε τον Δεκ. 10 ελαφρά υποχώρηση σε πλοία, από τον Δεκ. 09, κάτι που οφείλεται κυρίως στην απόσυρση παλαιότερων σκαφών, έναντι τον Δεκ. 08 και τον Δεκέμβριο του Κατά συνέπεια η μέση χωρητικότητα των πλοίων υπό ελληνική σημαία διαμορφώθηκε τον Δεκ. 10 στους κοχ, από Σημείωση: η άνοδος του αναλογούντος κάτα κόρο ναυτιλιακού συναλλάγματος αντανακλά το γεγονός ότι η υπαγωγή υπό την ελληνική σημαία συνεπάγεται εισροή στην Ελλάδα κερδών των ναυτιλιακών επιχειρήσεων. Το Ναυτικό Επιμελητήριο της Ελλάδος εκτιμά ότι το σύνολο του ελληνόκτητου (υπό ελληνική και μη σημαία) στόλου (με πλοία από κοχ και άνω) έφθασε τον Φεβρ. 10 τα πλοία, χωρητικότητας 258,1 εκατ. κοχ. Αυτό, κατατάσσει την ελληνικών συμφερόντων ναυτιλία από πλευράς χωρητικότητας πρώτη στον κόσμο με το 19% της παγκόσμιας χωρητικότητας, ακολουθούμενη από την Ιαπωνία με το 15,7%. Σημειώνεται ότι ήδη κατασκευάζονται 667 πλοία ελληνικών συμφερόντων χωρητικότητας άνω των 60 εκατ. κοχ., γεγονός που θα ενδυναμώσει περαιτέρω την ισχύ της ελληνικής ναυτιλίας. Η μέση ηλικία του υπό ελληνική σημαία στόλου ήταν στα 10,7 έτη τον Δεκ. 10 (σχεδόν το 30% του στόλου έχει ηλικία κάτω των 10 ετών), έναντι 17 έτη το 2000 και είναι μικρότερη τόσο του παγκόσμιου (15 έτη) όσο και του ελληνόκτητου στόλου (13 έτη). Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στις σημαντικές επενδύσεις που εξακολουθούν να πραγματοποιούνται σε σύγχρονα εμπορικά πλοία υπό ελληνική σημαία Εξέλιξη χωρητικότητας του υπό ελληνική σημαία εμπορικού στόλου ανά κατηγορία πλοίων (σε εκατ. κοχ και πλοία άνω των 100 κοχ) 11,9 14,1 Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ. 14,9 24,8 25,5 1,4 1,6 1,5 Δεκ.'00 Δεκ.'09 Δεκ.'10 Φορτηγά Δεξαμενόπλοια Επιβατηγά Το 2011 και 2012 εκτιμάται ότι θα συνεχισθεί η ανακαίνιση και η άνοδος του αριθμού των πλοίων, λόγω των αυξημένων παραγγελιών που παρατηρούνται από το 2008 και μετά, καθώς και της ανάκαμψης του όγκου του διεθνούς εμπορίου κατά 11,4% το 2010, έναντι -11,9% το 2009 και της παγκόσμιας οικονομίας. Τις τελευταίες εβδομάδες παρατηρείται, ωστόσο, έντονη πτώση του δείκτη Baltic Dry Freight Index, ο 16 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 5

6 οποίος διαμορφώθηκε στις την , από μονάδες το τέλος του προηγούμενου έτους, από το υψηλό επίπεδο στο οποίο είχε φθάσει στα τέλη Μαΐου του 2010 (4.209 μονάδες). Τέλος, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελλ. Στατ., η συμβολή της προστιθέμενης αξίας του συνόλου της ελληνικής ναυτιλίας στην συνολική προστιθέμενη αξία της Ελληνικής οικονομίας αυξήθηκε από 2,4% το 2000 σε 5,3% το 2008 και 4,0% το Jan 2009 Mar 2009 May 2009 Jul 2009 Sep 2009 Nov 2009 Baltic Dry Index Jan 2010 Mar 2010 May 2010 Jul 2010 Sep 2010 Nov 2010 Jan 2011 Δείκτες Νέων Παραγγελιών (ΔΝΠ) και Κύκλου Εργασιών (ΔΚΕ) στη Βιομηχανία: Ο ΔΝΠ αυξήθηκε κατά +3,3% το 2010 (σε τρέχουσες τιμές), έναντι πτώσης του κατά -30,9% το Η άνοδος του ΔΝΠ το 2010 προήλθε από τη σημαντική αύξηση των παραγγελιών του εξωτερικού (+29,6%), αφού οι παραγγελίες από την εγχώρια αγορά μειώθηκαν κατά -12,6% το 2010 μετά την πτώση τους κατά -23,0% το Ο ΔΝΠ στην εγχώρια αγορά δεν αναμένεται να ανακάμψει σε σταθερή βάση, εφόσον δεν αυξηθεί η δραστηριότητα στον κλάδο των κατοικιών και γενικά στον κλάδο των κατασκευών. Ωστόσο, η σημαντική αύξηση της προσφοράς διεθνώς ανταγωνιστικών βιομηχανικών αγαθών (αλλά και αγροτικών προϊόντων) στο εξωτερικό το 2010 οφείλεται αφενός στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των εγχωρίως παραγομένων βιομηχανικών προϊόντων από πλευρά κυρίως κόστους παραγωγής και η μείωση της εγχώριας ζήτησης για τα προϊόντα αυτά και αφετέρου στην άνοδο της ζήτησης στις ξένες αγορές, λόγω κυρίως της αναθέρμανσης της παγκόσμιας οικονομίας. Από πλευράς κλάδων για το σύνολο της αγοράς, σημειώθηκε το 2010 άνοδος του ΔΝΠ κυρίως στα βασικά μέταλλα (+35,0%), στον ηλεκτρολογικό εξοπλισμό (+9,1%), στα χημικά προϊόντα (+8,6%) και στον κλάδο χάρτου και προϊόντων του (+1,1%). Σημαντική βελτίωση παρουσίασε και ο ΔΚΕ στη Βιομηχανία, ο οποίος αυξήθηκε κατά +5,6% το 2010, έναντι πτώσης του κατά -23,1% Η αύξηση του ΔΚΕ προήλθε επίσης από τη σημαντική αύξηση της εξωτερικής αγοράς κατά +28,7%, ενώ ο ΔΚΕ στην εγχώρια αγορά μειώθηκε κατά -3,1%, έναντι πτώσης κατά -22,1% το Σε επίπεδο κλάδων, στο σύνολο αγοράς το 2010, αξιοσημείωτη ήταν η αύξηση του ΔΚΕ στα βασικά μέταλλα (+21,9%), στα παράγωγα πετρελαίου και άνθρακα (+29,1%), στα χημικά προϊόντα (+7,6%) και στον ηλεκτρολογικό εξοπλισμό (+8,5). Αγροτικό Εισόδημα-Αγροτική Παραγωγή: Οι όροι εμπορίου για τους αγρότες βελτιώθηκαν σημαντικά το 2010, καθώς οι τιμές των εκροών (τιμές πώλησης γεωργικών αγαθών χωρίς τον ΦΠΑ) παρουσίασαν σημαντική άνοδο κατά +12,6% σε ετήσια βάση (2009: -2,2%), η οποία υπερκάλυψε την αύξηση των τιμών των αγροτικών εισροών (καταβαλλόμενες τιμές) που αυξήθηκαν το 2010 κατά +4,2% (2009: -6,0%). Μάλιστα ο γενικός δείκτης των τιμών των εκροών αυξήθηκε τον Δεκ. 10 κατά +25,3% (Δεκ. 09: +1,0%), έναντι αντίστοιχης αύξησης των εισροών κατά +8,8% (Δεκ. 09: -1,5%). Η βελτίωση των όρων εμπορίου το 2010 προήλθε από την κατακόρυφη άνοδο του δείκτη εκροών στη φυτική παραγωγή (2010: +132,7%), αποτέλεσμα κυρίως της αύξησης της τιμής του αραβοσίτου (2010:+153,2%) και του σύσπορου βαμβακιού (βαμβάκι πριν την επεξεργασία του, 2010: +221,6%). Αναφορικά με το αγροτικό ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών, σημειώνεται ότι οι εισαγωγές αγροτικών προϊόντων μειώθηκαν στο 11μηνο 10 κατά -4,7% σε ετήσια βάση, έπειτα από πτώση τους κατά -10,4% στο 11μηνο 09, ενώ οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά +4,2%% στο 11μηνο 10, έναντι μείωσης κατά -2,5% στο 11μηνο 09. Οι μεταβολές αυτές έχουν επιφέρει σημαντική μείωση του εμπορικού ελλείμματος στον τομέα της γεωργίας-κτηνοτροφίας (βλ. Πίνακα) και επιπλέον υποδηλώνουν την προσπάθεια των παραγωγών για εξωστρεφή προσανατολισμό την παραγωγής τους. Η βελτίωση των όρων εμπορίου για τους παραγωγής σε συνάρτηση με την αύξηση των αγροτικών εξαγωγών είχε ευνοϊκή επίπτωση στο αγροτικό εισόδημα το Ισοζύγιο Αγροτικών Προιόντων σε εκατ. Εισαγωγές Εξαγωγές , , , , , , , , , , , , , , , ,10 11μηνο , ,19 11μηνο , ,97 11μηνο , ,61 Πηγή: Υπουργείο Γεωργικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Διεθνής Οικονομία ΗΠΑ: Σύμφωνα με τα πρακτικά της τελευταίας συνεδρίασης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (FED), αναθεωρήθηκε προς τα πάνω η πρόβλεψή της για την ανάπτυξη της οικονομίας των ΗΠΑ το Η FED προβλέπει τώρα ανάπτυξη μεταξύ του 3,4% και Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 6

7 3,9% το 2011, ενώ το Νοέμβριο προέβλεπε ανάπτυξη από 3,0% ως 3,6%. Οι προβλέψεις για την ανάπτυξη τα επόμενα έτη παραμένουν σχεδόν οι ίδιες, καθώς κυμαίνονται από 3,5% ως 4,4% το 2012 και 3,7% ως 4,6% το Παράλληλα, η FED εξακολουθεί να μην είναι ικανοποιημένη από την πορεία της αγοράς εργασίας, καθώς προβλέπει μια πολύ αργή υποχώρηση του ποσοστού ανεργίας τα προσεχή έτη. Σε ό,τι αφορά το ποσοστό της ανεργίας υπάρχουν πολύ μικρές αλλαγές στις προβλέψεις της. Το ποσοστό της ανεργίας θα ανέρχεται μεταξύ του 8,8% και 9,0% κατά μέσο όρο στο τελευταίο 3μηνο του 2011, ενώ η προηγούμενη πρόβλεψή της κυμαινόταν μεταξύ του 8,9% και 9,1%. To 2012 το ποσοστό της ανεργίας θα συνεχίσει να μειώνεται προοδευτικά, σύμφωνα με τη FED, ωστόσο, θα εξακολουθήσει να είναι υψηλότερο από αυτό που θα επιθυμούσε η κεντρική τράπεζα για τα τέλη του 2013, όπου εκτιμάται ότι θα κυμαίνεται μεταξύ 6,8% και 7,2%. Ο πληθωρισμός με βάση τον ΔΤΚ ανήλθε στο 1,6% τον Ιαν. 11 από 1,5%, τον Δεκ. 10, 1,1% τον Νοέμ. 10 και 1,2% τον Οκτ. 10. Η τιμή της βενζίνης αυξήθηκε κατά 3,5% σε μηνιαία βάση τον Ιαν. 11, από 6,7% τον Δεκ. 10 και 3,9% τον Νοέμ. 10, ενώ σε ετήσια βάση η αύξηση ήταν 13,4%. Ο δομικός πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 1,0% τον Ιαν. 11, από 0,9% τον Δεκ. 10 και 0,8% τον Νοέμ. 10. Περιορισμένες ήταν οι μηνιαίες αυξήσεις των τιμών στους βασικούς κλάδους των τροφίμων (0,5%) και της υγείας (0,1%). Οι αναλυτές εκτιμούν ότι οι πληθωριστικές πιέσεις τους επόμενους μήνες θα ενταθούν και ο πληθωρισμός θα φθάσει περί το 2,5% μέχρι τα μέσα του τρέχοντος έτους, καθώς οι μεγάλες αυξήσεις των αγροτικών προϊόντων και του βάμβακος θα ωθήσουν τις τιμές στα τρόφιμα και τα ενδύματα σε υψηλότερο επίπεδο. Ο πληθωρισμός με βάση τον δείκτη τιμών παραγωγού (ΔΤΠ) διαμορφώθηκε στο 3,6% τον Ιαν. 11, από 4,0% τον Δεκ. 10 και 3,5% τον Νοέμ. 10. Εξάλλου, ο δομικός πληθωρισμός με βάση το ΔΤΠ σημείωσε άνοδο στο 1,6% τον Ιαν. 11 από 1,3% τον Δεκ. 10 και 1,2% τον Νοέμ. 10. Τέλος, η αύξηση των τιμών των τροφίμων στα μεγάλα καταστήματα διαμορφώθηκε στο 3,7% σε ετήσια βάση τον Ιαν. 11, από 3,5% τον Δεκ. 10. Απρόσμενα μικρή ήταν η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής τον Ιαν. 11, κατά -0,1% σε μηνιαία βάση, από 1,2% τον Δεκ. 10 και 0,3% τον Νοέμ. 10. Σε ετήσια βάση, η παραγωγή αυξήθηκε κατά 5,2%. Η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής τον Ιανουάριο, αποδίδεται στη βελτίωση των καιρικών συνθηκών, στην υποχώρηση της ζήτησης πετρελαίου και επομένως στη μείωση της παραγωγής της βιομηχανίας υπηρεσιών κοινής ωφέλειας. Μείωση σημειώθηκε και στην παραγωγή των μεταλλείων. Η αντίστοιχη μηνιαία αύξηση της μεταποιητικής παραγωγής ήταν 0,3% τον Ιαν. 11 από 0,9% τον Δεκ. 10 και 0,3% τον Νοέμ. 10, ενώ η ετήσια αύξηση διαμορφώθηκε στο 5,5%. Επίσης, ο βαθμός απασχόλησης του παραγωγικού δυναμικού μειώθηκε στο 76,1 τον Ιαν. 11 από 76,2 τον Δεκ. 10 και 75,4% τον Νοέμ. 10. Στην παραγωγή αυτοκινήτων ο βαθμός απασχόλησης του παραγωγικού δυναμικού αντίστοιχα διαμορφώθηκε στο 62,1 τον Ιαν. 11 από 60,4% τον Δεκ. 10 και 60,4% τον Νοέμ. 10. Στην αγορά ακινήτων, ο αριθμός των κατοικιών που εισήλθαν στο στάδιο της κατασκευής, αυξήθηκε κατά 14,6% σε μηνιαία βάση τον Ιαν. 11, έναντι μείωσης κατά -5,1% τον Δεκ. 10 και 2,8% τον Νοέμ. 10. Σε ετήσια βάση σημειώθηκε μείωση κατά -2,6%. Από την άλλη πλευρά, ο αριθμός των νέων κατοικιών για τις οποίες εκδόθηκε άδεια κατασκευής μειώθηκε σημαντικά κατά -10,4% σε μηνιαία βάση τον Ιαν. 11, από αύξηση κατά 15,3% τον Δεκ. 10 και μετά από μείωση -1,4% τον Νοέμ. 10, ενώ σε ετήσια βάση οι άδειες μειώθηκαν κατά -10,7%. Τα στοιχεία για την αγορά ακινήτων εξακολουθούν να είναι αντιφατικά. Η μείωση των οικοδομικών αδειών σχετίζεται εν μέρει με την αλλαγή του ρυθμιστικού/κανονιστικού πλαισίου έκδοσης αδειών σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ. Επίσης, το μεγάλο απόθεμα υφιστάμενων κατοικιών, η πτώση των τιμών των κατοικιών και η αύξηση των τιμών υλικών κατασκευής, είναι παράγοντες που αποτρέπουν τους κατασκευαστές να δώσουν ώθηση στην κατασκευή νέων κατοικιών. Τέλος, στην αγορά εργασίας, οι αιτήσεις για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας των ΗΠΑ αυξήθηκαν, κατά 25 χιλ. άτομα την εβδομάδα που έκλεισε στις στις 410 χιλ., ενώ ο μέσος 4 εβδομάδων διαμορφώθηκε στις 417,75 χιλ. Φαίνεται ότι εξακολουθεί να ελλοχεύει ο κίνδυνος, οι αιτήσεις ανεργίας να διαμορφώνονται άνω των 400 χιλ. μηνιαίως, γεγονός που δεν είναι ακόμη συμβατό με μια διατηρήσιμη υψηλή ανάπτυξη της οικονομίας. Ζώνη του Ευρώ: Στην τρέχουσα περίοδο, συνεχίζεται η βελτίωση των δεικτών οικονομικής συγκυρίας που δείχνουν ικανοποιητική αύξηση του ΑΕΠ και το 1 ο 3μηνο. 11. Ειδικότερα, ο ενοποιημένος δείκτης ΡΜΙ στη ΖτΕ βελτιώθηκε υψηλότερα των προσδοκιών, στο υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούν. 06, στο 58,4 τον Φεβ. 11, από 57,0 τον Ιαν. 11, καθώς εξασθενεί και η ένταση της κρίσης χρέους σε διάφορες οικονομίες της ΖτΕ, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται πλέον στις αυξημένες πληθωριστικές πιέσεις. Αναλυτικότερα, o δείκτης PMI στις υπηρεσίες στη ΖτΕ ανήλθε στο 57,2, από 55,9 τον Ιαν. 11, εξέλιξη που δείχνει θετική αύξηση της εγχώριας ζήτησης τα επόμενα 3μηνα. Ωστόσο, δεν εξασφαλίζει την συνέχιση της αύξησης της κατανάλωσης στη ΖτΕ, μετά την αύξησή της κατά 0,3% σε 3μηνιαία βάση στο 3 ο 3μηνο 10, καθώς εξακολουθούν να υφίστανται δυσμενείς συνθήκες στην αγορά εργασίας. Επίσης, ο αντίστοιχος δείκτης PMI στην μεταποίηση βελτιώθηκε στο υψηλότερο επίπεδο τα τελευταία 11 έτη, στο 59,0, από 57,3 τον Ιαν. 11, γεγονός που δείχνει ότι η παραγωγή θα συνεχίσει να στηρίζει την ανάπτυξη τους επόμενους μήνες, όπως και το τελευταίο 3μηνο του προηγούμενου έτους, καθώς αυξήθηκε κατά 1,7% σε 3μηνιάια βάση. Ανησυχητική εξέλιξη είναι η μικρή μόνο βελτίωση του ενοποιημένου υπο-δείκτη της απασχόλησης στο 52,8, από 52,1 τον Ιαν. 11, επιβεβαιώνοντας τις δυσμενείς συνθήκες της αγοράς εργασίας στο σύνολο των χωρών της ΖτΕ, με εξαίρεση την Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 7

8 Γερμανία και την Ολλανδία. Τέλος, αξιοσημείωτη είναι η αύξηση του υποδείκτη των τιμών εισροών, στο 85,7 τον Φεβ. 11, από 79,2 τον Ιαν. 11, εντείνοντας τις ανησυχίες για άνοδο του πληθωρισμού του κόστους παραγωγής των προϊόντων και στη συνέχεια του πληθωρισμού. Τα ανωτέρω σηματοδοτούν ικανοποιητική αύξηση του ΑΕΠ περί το 0,7% σε 3μηνιαία βάση το 1 ο 3μηνο. 11, από +0,3% το 4 ο 3μηνο. 10, ωστόσο η ανάπτυξη αυτή θα προέλθει και πάλι από την ταχεία ανάκαμψη της Γερμανίας αλλά και της Γαλλίας, ενώ χώρες όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία συνεχίζουν να βρίσκονται σε ύφεση. Στη Γερμανία συνεχίζεται η υψηλή ανάπτυξη της οικονομίας, καθώς ο ενοποιημένος δείκτης PMI βελτιώθηκε και πάλι στο 61,5 τον Φεβ. 11, από 61,3 τον Ιαν. 11, καθώς ο δείκτης στην μεταποίηση αυξήθηκε σε ιστορικά υψηλό επίπεδο, στο 62,6, από 60,5 τον Ιαν. 11, γεγονός που δείχνει ότι η παραγωγή μέσω και του εξαγωγικού τομέα θα συνεχίσουν να στηρίζουν την ανάπτυξη το 1 ο 3μηνο. 11. Αντίθετα, ο δείκτης στις υπηρεσίες μειώθηκε ελαφρά στο 59,5, από 60,3 τον Ιαν. 11, επιβεβαιώνοντας την συγκρατημένη ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης. Πάντως, το επίπεδο του δείκτη στις υπηρεσίες δείχνει ότι η υψηλή ανάπτυξη της οικονομίας της Γερμανίας διαχέεται σε όλους τους τομείς της οικονομίας στο 2 ο 6μηνο 10 και το 1 ο 3μηνο. 11. Ειδικότερα, με βάση τα στοιχεία της οικονομικής συγκυρίας προβλέπεται αύξηση του ΑΕΠ της Γερμανίας περί το 1,0% το 1 ο 3μηνο. 11, από 0,4% το 4 ο 3μηνο. 10. Τα ανωτέρω ενισχύονται και από τα νέα στοιχεία που δημοσιεύονται με την εκ νέου αύξηση του δείκτη επιχειρηματικού κλίματος (IFO) στη Γερμανία, στο 111,2 τον Φεβ. 11, από 110,3 τον Ιαν. 11 και 95,4 τον Φεβ. 10. Στη Γαλλία ο ενοποιημένος δείκτης ΡΜΙ επίσης βελτιώθηκε στο 59,5 τον Φεβ. 11, από 57,6 τον Ιαν. 11, λόγω της αξιοσημείωτης βελτίωσης του δείκτη στις υπηρεσίες, στο 60,8 τον Φεβ. 11, από 57,8 τον Ιαν. 11. Επίσης, ο δείκτης στη μεταποίηση αυξήθηκε στο 55,3 τον Φεβ. 11, μετά την πτώση του δείκτη τον Ιαν. 11 στο 54,9, από 57,2 τον Δεκ. 10. Ην. Βασίλειο (Μέτρα κατά της φοροδιαφυγής): Από τις το Ην. Βασίλειο θα επιβάλει υψηλότερα πρόστιμα για τα χρήματα που δεν δηλώνονται και διατηρούνται σε λογαριασμούς off shore σε χώρες που δεν ανταλλάσσουν φορολογικά στοιχεία με το Ην. Βασίλειο. Έτσι, για πρώτη φορά εισάγεται κλιμακωτό πρόστιμο για αυτούς που φοροδιαφεύγουν αναλόγως του βαθμού φορολογικής διαφάνειας που ισχύει στην χώρα όπου είναι κατατεθειμένα τα χρήματα και παράγονται τα εισοδήματα. Οι χώρες κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τις χώρες που έχουν μεγάλο βαθμό φορολογικής διαφάνειας ενώ η τελευταία αυτές που είναι οι λιγότερο διαφανείς. Σύμφωνα με τους νέους φορολογικούς κανόνες, οι φορολογούμενοι που δεν δηλώνουν εισοδήματα από χώρες της πρώτης κατηγορίας, θα υφίστανται πρόστιμο ίσο με αυτό που ισχύει σήμερα για αδήλωτα εισοδήματα από off shore εταιρίες. Αν τα χρήματα προέρχονται από χώρες που ανήκουν στην δεύτερη κατηγορία το πρόστιμο θα είναι 1,5 φορές σε σχέση με αυτό που ισχύει σήμερα και διπλάσιο αν ανήκουν στην τρίτη κατηγορία. Το πρόστιμο θα επιβάλλεται ακόμη και σε αυτούς που δήλωσαν τα εισοδήματα αλλά με λάθη ή δεν τα δήλωσαν εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας ενώ θα μειώνεται στις περιπτώσεις αυτών που «αυθορμήτως» τα δήλωσαν ή συνεργάστηκαν με το Τμήμα Εσόδων και Δασμών προκειμένου να υπολογιστεί το ακριβές ποσό των εισοδημάτων. Πέρυσι διατέθηκαν 900 εκατ. προκειμένου να παταχθεί αποτελεσματικότερα η φοροδιαφυγή και η φορο-αποφυγή και υπολογίζεται ότι, σε συνδυασμό και με τον νέο φορολογικό νόμο που προβλέπει υψηλά πρόστιμα που φθάνουν έως και το 200% του ύψους της φοροδιαφυγής, θα εισπραχθούν 7,0 δις έως το 2015 από εισοδήματα off shore. Το 2010, η συστηματική προσπάθεια των ανεπτυγμένων χωρών να πατάξουν την φοροδιαφυγή εισοδημάτων από χρήματα τοποθετημένα σε off shore εταιρίες απέφερε πολύ υψηλά φορολογικά έσοδα. Η Γαλλία και η Γερμανία εξασφάλισαν $ 1,4 δις και $ 5,4 δις, αντιστοίχως, ενώ η Ιταλία εισέπραξε $ 7,6 δις από έρευνες σε off shore εταιρίες. Το δρόμο που χάραξαν και την τεχνογνωσία που εφαρμόζουν αυτές οι χώρες ακολουθεί τώρα και η Ελλάδα. ΤτΑγγλίας: Η επιτροπή νομισματικής πολιτικής της ΤτΑγγλίας, στην συνάντηση την αποφάσισε να αφήσει αμετάβλητο το βασικό επιτόκιο στο 0,5% και να διατηρήσει το απόθεμα των περιουσιακών στοιχείων που έχουν αγοραστεί από την Κεντρική Τράπεζα (ποσοτική ενίσχυση της ρευστότητας) στα 200 δισ. Με ενδιαφέρον αναμένονται τα επίσημα πρακτικά της συνάντησης στις , όπου ενδέχεται να γνωστοποιηθεί ότι ένα μέλος ή και πλέον του ενός μέλη της επιτροπής ψήφισαν υπέρ της αύξησης του βασικού επιτοκίου ως δόκιμο μέσο για την επίτευξη του στόχου για πληθωρισμό 2% στον μεσοχρόνιο ορίζοντα. Η έκθεση για τον πληθωρισμό που δημοσιοποίησε η ΤτΑγγλίας την επίσης φανερώνει την διάσταση των απόψεων μεταξύ των μελών της επιτροπής για τη νομισματική πολιτική, όσον αφορά την εξέλιξη του ΑΕΠ και, κυρίως, την πορεία του πληθωρισμού. Σύμφωνα με την έκθεση ο πληθωρισμός μάλλον θα διαμορφωθεί μεταξύ 4% και 5% στους επόμενους μήνες (από 4,0% τον ιαν. 11), ενώ θα παραμείνει πάνω από τον στόχο του 2% για περίπου 12-μήνες, αντικατοπτρίζοντας εν μέρει την πρόσφατη αύξηση στον ΦΠΑ, αλλά και την αύξηση των τιμών στα ενεργειακά προϊόντα και στα εισαγόμενα προϊόντα (λόγω της διολίσθησης του εγχώριου νομίσματος). Ωστόσο για το μεσοχρόνιο ορίζοντα, αναμένεται ότι ο πληθωρισμός θα μειωθεί, αφενός διότι η επίδραση από την αύξηση του ΦΠΑ θα Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 8

9 υποχωρήσει, και αφετέρου γιατί αναμένεται πως θα συνεχίσει να υπάρχει πλεονάζουσα παραγωγική ισχύς. Συνεπώς, παρά τις εκτιμήσεις της αγοράς ότι θα υπάρξει σειρά αυξήσεων στο βασικό επιτόκιο (βλέπε Πίνακα), η έκθεση για τον πληθωρισμό δεν προμηνύει κάτι τέτοιο, τουλάχιστον στην περίπτωση που επαληθευθούν οι εκτιμήσεις στο βασικό σενάριο. Ωστόσο, όπως υπογραμμίζεται και στην έκθεση, η αβεβαιότητα για την πορεία του πληθωρισμού και του ΑΕΠ παραμένει υψηλή και εξαρτάται από την επίδραση της δημοσιονομική προσαρμογής, την διαθεσιμότητα τραπεζικών πιστώσεων, και τον ρυθμό ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας. Σημειώνεται ότι ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 4,0% τον Ιαν. 11 από 3,7% τον Δεκ. 10. Εξέλιση του Βασικού Επιτκίου σύμφωνα με τα συμβόλαι μελλοντικής εκπλήρωσης επιτοκίων Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Φεβρουάριος 0,6 0,7 0,8 1 1,2 1,5 1,8 2,1 2,3 2,6 2,8 2,9 Νοέμβριος 0,5 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,1 1,2 1,4 1,6 1,7 1,9 Πηγή: February Inflation Report, BOE Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 9

10 Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη, 24 Φεβρουαρίου 2011 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές ή όπως διαφορετικά ορίζεται) Ετήσια στοιχεία * ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές) 4,9 2,9 4,5 4,5 1,3-2,3-3,8 Ιδιωτική Κατανάλωση 3,7 4,3 4,8 3,1 3,2-1,8-4,0 Δημόσια Κατανάλωση 2,9 1,2 0,0 9,2 1,0 7,6-9,0 Ακαθάριστες Επενδύσεις 0,1-3,6 8,1 4,3-7,6-11,4-15,9 - Κατοικίες -1,9 0,0 29,1-6,8-29,1-19,5-22,0 - Εξοπλισμός 12,7-1,0 14,2 8,6 6,2-12,2-12,5 Μεταποίηση 1,2-0,8 2,0 2,2-4,7-11,2-5,5 Ανεργία (%) 10,2 9,5 8,6 8,0 7,4 9,5 12,4 Συνολική Απασχόληση 0,9 1,5 2,5 1,3 1,2-1,1-2,6 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (μέσα επίπεδα) 2,9 3,5 3,2 2,9 4,2 1,2 4,7 Κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος (σύνολο οικονομίας) 1,8 3,7 2,3 3,7 5,7 3,9-0,4 Πιστωτική Επέκταση (προς ιδιωτικό τομέα) 19,5 21,8 19,7 20,0 15,9 3,3-1,5 Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) -7,4-5,1-2,6-3,6-7,8-13,6-9,1 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (κεφαλαιακές μεταβιβάσεις, % ΑΕΠ) -4,5-6,3-9,6-12,4-12,6-9,9-8,0 *προβλέψεις ΔΟΜ Τριμηνιαία στοιχεία I II διαθέσιμη περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικών Πωλήσεων (εκτός καυσίμων και λιπαντικών αυτ/των) 2,3-1,4-9,3 5,7-0,2-5,3 (11μην 10) Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων 4,3-7,0-17,4 17,2-15,7-58,6 (Ιαν 11) Οικοδομική Δραστηριότητα -5,0-17,1-27,6-20,6-23,9-25,3 (11μην 10) Βιομηχανική Παραγωγή (μεταποίηση) 2,2-4,7-11,2-4,8-4,7-4,8 (12μην 10) Δείκ της Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 53,7 50,4 45,3 44,6 42,6 43,1 (Ιαν 11) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 107,9 93,4 70,6 72,7 64,9 75,6 (Ιαν 11) Δείκ της Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία 102,8 91,9 72,1 14,8 10,7 76,6 (Ιαν 11) Δείκ της Εμπιστοσύνης Καταναλωτών (Ιαν 11) Πιστωτική Επέκταση Ιδιωτικός Τομέας 21,5 15,9 4,2 3,4 2,6-0,2 (12ος 10) Επιχειρήσεις 20,6 18,7 5,1 4,1 3,6 1,0 (12ος 10) - Βιομηχανία 11,2 15,8-3,5-1,3 0,4-2,9 (12ος 10) - Κατασκευές 29,5 35,2 2,7 3,4 2,2 1,9 (12ος 10) - Τουρισμός 23,8 19,7 7,8 8,2 3,9 2,9 (12ος 10) Νοικοκυριά 22,4 12,8 3,1 2,7 1,5-1,4 (12ος 10) - Καταναλωτική Πίστη 22,4 16,0 2,0 1,1 0,0-3,7 (12ος 10) - Στεγαστικά Δάνεια 21,9 11,5 3,7 3,5 2,3-0,4 (12ος 10) Τιμές Δείκ της Τιμών Καταναλωτή 2,9 4,2 1,2 3,0 5,2 5,2 (1ος 11) Δομικός Πληθωρισμός 2,9 3,4 2,4 1,7 3,3 2,7 (1ος 11) Δείκ της Τιμών Διαμερισμάτων 5,1 1,7-3,4-1,8-4,7-4,0 (12μην 10) Επιτόκια Ταμιευτηρίου 1,14 1,17 0,56 0,38 0,37 0,45 (12ος 10) Δάνεια προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις 7,54 7,61 6,07 5,84 6,12 6,79 (12ος 10) Καταναλωτικών Δανείων (σύνολο με επιβαρύνσεις) 10,39 11,03 11,53 11,13 11,14 12,33 (12ος 10) Στεγαστικών Δανείων (σύνολο με επιβαρύνσεις) 4,93 5,31 4,08 3,60 3,69 4,06 (12ος 10) Euribor 3μηνών 4,28 2,89 0,70 0,63 0,77 1,03 (12ος 10) Απόδοση 10-ετούς Ομολόγου 4,50 4,80 5,17 6,24 8,30 12,50 (12ος 10) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές 4,5 2,0-2,0-2,7-4,0-4,6 (3 ο 3μην 10) Τελική Κατανάλωση 3,9 2,0 0,3-0,8-5,1-5,5 (3 ο 3μην 10) Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου 4,9-7,4-13,9-14,6-18,6-20,0 (3 ο 3μην 10) Εξαγωγές αγαθών & υπηρεσιών 5,8 4,0-18,1-0,5-5,0-1,1 (3 ο 3μην 10) Εισαγωγές αγαθών & υπηρεσιών 7,1 0,2-14,1-6,6-13,5-17,8 (3 ο 3μην 10) Ισοζύγιο Πληρωμών (σε δις ) Εξαγωγές Αγαθών 17,5 19,8 15,3 3,5 7,8 17,1 (12μην 10) Εισαγωγές Αγαθών 58,9 63,9 46,1 11,8 23,1 45,4 (12μην 10) Εμπορικό Ισοζύγιο -41,5-44,1-30,8-8,3-15,3-28,3 (12μην 10) Ισοζύγιο Αδήλων Πόρων 13,5 13,2 6,1-1,5 0,9 6,3 (12μην 10) Aναλογία Αδήλων Πόρων προς Εμπορικό Έλλειμμα 32,5% 29,9% 19,8% 18,1% 5,9% 22,3% (12μην 10) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών (κεφαλ. μεταβιβ.) -28,1-30,9-24,7-9,8-14,4-22,0 (12μην 10) Άμεσες Επενδύσεις (καθ. μεταβολή ροής) -2,5 1,7 1,1 0,9 0,9 0,7 (12μην 10) Επενδύσεις Χαρτοφυλακίου (καθ. μεταβολή ροής) 17,4 16,4 27,1 4,9-5,0-20,9 (12μην 10) Χρηματιστήριο Γενικός Δείκτης Τιμών ΧΑ 5.123, , , , , ,3 (Ιαν 11) (% μεταβολή) 17,9-65,5 22,9 22,7-35,1-22,1 (Ιαν 11) Χρηματιστηριακή Αξία (% ΑΕΠ) 85,7 27,7 34,6 32,8 23,4 26,3 (Ιαν 11) Πηγή: Τράπ εζα της Ελλάδος και ΕΛ. ΣΤΑΤ.