Regulae brevius tractatae

Transcript

1 Basilii Caesariensis Regulae brevius tractatae ΤΟϒ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΟϒ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟϒ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΑ ΕΠΙΤΟΜΗΝ. α Ε ἔξεστιν ἢ συµφέρει τινὶ ἑαυτῷ πιτρέπειν, καὶ ποιε ν ἢ λέγειν ἃ νοµ ζει καλὰ, ἄνευ τῆς µαρτυρ ας τῶν θεοπνεύστων Γραφῶν. β Πο αν ὁµολογ αν ἀπαιτε σθαι δε παρ ἀλλήλων τοὺς πὶ τὸ αὐτὸ ζῇν κατὰ Θεὸν βουλοµένους. γ Τὸν ἁµαρτάνοντα πῶς πιστρέψοµεν, ἢ µὴ πιστρέφοντα πῶς ἔχειν χρή. δ Εάν τις καὶ ε ς τὰ µικρὰ ἁµαρτήµατα στενοχωρῇ τοὺς ἀδελφοὺς, λέγων ὅτι, Οφε λετε µετανοῆσαι, µήποτε καὶ αὐτὸς ἄσπλαγχνός στι, καὶ τὴν ἀγάπην καταλύει. ε Πῶς ὀφε λει τις µετανοῆσαι φ ἑκάστῳ ἁµαρτή- µατι. Ο λόγῳ ὁµολογῶν µετανοε ν, τὸ δὲ ἁµάρτηµα µὴ διορθούµενος, ποταπός στιν. ζ Τ τὸ κρ µα τῶν κδικούντων τοὺς ἁµαρτάνοντας. η Τὸν µετανοοῦντα γνησ ως πῶς προσδέχεσθαι χρή. θ Πρὸς τὸν ἀµετανόητα ἁµαρτάνοντα πῶς διατεθῶ- µεν. ι Ψυχὴ ν ἁµαρτ αις πολλα ς ταλαιπωρήσασα µετὰ ποταποῦ φόβου καὶ ποταπῶν δακρύων ὀφε λει ἀναχωρῆσαι τῶν ἁµαρτηµάτων. ια Πῶς κατορθο τις τὸ µ σος πρὸς τὰ ἁµαρτήµατα. 1

2 ιβ Πῶς πληροφορηθῇ ἡ ψυχὴ, ὅτι ἀφῆκεν αὐτῇ ὁ Θεὸς τὰ ἁµαρτήµατα. ιγ Ε χρὴ τὸν µετὰ τὸ βάπτισµα ξαµαρτήσαντα ἀπογινώσκειν τῆς ἑαυτοῦ σωτηρ ας, ν πλήθει κακῶν εὑρεθέντα ἢ ως πο ου µέτρου ἁµαρτιῶν πελπ ζειν χρὴ τῇ τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπ ᾳ διὰ τῆς µετανο ας. ιδ Εκ πο ων καρπῶν ὀφε λει δοκιµάζεσθαι ἡ ἀληθὴς µετάνοια. ιε Τ στι τὸ, Ποσάκις ἁµάρτῃ ε ς µὲ ὁ ἀδελφός µου, καὶ ἀφήσω αὐτῷ. ι Διὰ τ ποτὲ µὲν ἡ ψυχὴ καὶ µὴ σπουδάζουσα, αὐτοµάτως σχεδὸν µπεσόντος πόνου, κατανύσσεται, ποτὲ δὲ ἄπονος οὕτως στὶν, ὡς καὶ βιαζο- µένη κατανυγῆναι µὴ δύνασθαι. ιζ Εάν τις κατὰ νοῦν µνηµονεύσῃ τοῦ φαγε ν, εἶτα καταγνῷ ἑαυτοῦ, ε καὶ οὗτος ὡς µεριµνήσας γκληθήσεται. ιη Ε χρὴ ν ἀδελφότητι τῷ ξαµαρτήσαντ ποτε φροντ δα τινὰ γχειρ ζειν µετὰ πολλὴν ἄσκησιν καὶ ε χρὴ, πο αν ταύτην. ιθ Εάν τις ὑποπτεύηται πὶ ἁµαρτήµατι, προφανῶς δὲ τοῦτο µὴ ποιῇ, ε δε αὐτὸν πιτηρε ν, να καὶ φευρεθῇ ὃ ὑποπτεύεται. κ Ε χρὴ τὸν ν ἁµαρτ αις ξετασθέντα φεύγειν τὴν πρὸς τοὺς ἑτεροδόξους κοινων αν, ἢ καὶ πρὸς τοὺς κακῶς ζῶντας διακρ νεσθαι. κα Πόθεν ὁ µετεωρισµὸς καὶ οἱ διαλογισµο καὶ πῶς αὐτοὺς διορθωσόµεθα. κβ Πόθεν αἱ νυκτεριναὶ φαντασ αι αἱ ἀπρεπε ς γ - νονται. κγ Εως πο ων ηµάτων ἡ ἀργολογ α κρ νεται. κδ Τ στι λοιδορ α. κε Τ στι καταλαλιά. κ Ο καταλαλῶν ἀδελφοῦ, ἢ ἀκούων καταλαλοῦντος, καὶ ἀνεχόµενος, τ νος στὶν ἄξιος κζ Εὰν δὲ τοῦ προεστῶτος καταλαλήσῃ, πῶς αὐτῷ προσέξοµεν. 2

3 κη Περὶ τοῦ θρασυτέρᾳ φωνῇ καὶ ήµασι θρασέσιν ἀποκρινοµένου. κθ Πο ῳ τρόπῳ δυνηθῇ τις µὴ ὀργ ζεσθαι. λ Πῶς κκόψοµεν τὸ πάθος τῆς πιθυµ ας τῆς κακῆς. λα Ε καθόλου γελᾷν οὐκ ἔξεστιν. λβ Ο ἄκαιρος καὶ ἄµετρος νυσταγµὸς πόθεν, καὶ πῶς αὐτὸν ἀποθώµεθα. λγ Πῶς λέγχεται ὁ ἀνθρωπάρεσκος. λδ Πῶς φύγῃ τις τὸ πάθος τῆς ἀνθρωπαρεσκε ας. λε Πῶς γνωρ ζεται ὁ ὑπερήφανος, ἢ πῶς θεραπεύεται λ Ε χρὴ τιµὴν πιζητε ν. λζ Ο ὀκνηρὸς πρὸς τὴν ντολὴν πο ῳ τρόπῳ σπουδὴν δυνηθῇ ἀναλαβε ν. λη Εὰν πιταχθῇ ἀδελφὸς, καὶ ἀντε πῃ, ὕστερον δὲ ἀφ ἑαυτοῦ ἀπέλθῃ. λθ Εὰν δὲ ὑπακούσας τις γογγύσῃ. µ Εὰν δὲ ἀδελφὸς ἀδελφὸν λυπήσῃ, πῶς ὀφε λει διορθώσασθαι. µα Εὰν δὲ µὴ ἀνέχηται ἀπολογήσασθαι. µβ Εὰν δὲ ἀπολογουµένου τοῦ λυπήσαντος, µὴ θέλῃ διαλλαγῆναι ὁ λυπηθε ς. µγ Πῶς ὀφε λει τις προσέχειν τῷ ε ς προσευχὴν ξυπν ζοντι. µδ Εὰν δὲ στυγνάσῃ ὁ ξυπνισθεὶς ε ς εὐχὴν, ἢ καὶ ὀργισθῇ, τ νος στὶν ἄξιος. µε Περὶ τοῦ ἀµελοῦντος τῆς γνώσεως τῶν τοῦ Θεοῦ θεληµάτων, να µὴ πλέον κολασθῇ, ὡς γνοὺς καὶ µὴ ποιήσας. µ Ο ἑτέρου ἀνεχόµενος ε ς τὸ ποιῆσαι ἁµαρτ αν, ε ἔνοχός στι τῆς ἁµαρτ ας. µζ Ε δε το ς ἁµαρτάνουσιν φησυχάζειν. µη Η πλεονεξ α µέχρι τ νος κρ νεται. µθ Τ στι τὸ περπερεύεσθαι. ν Εάν τις τὰ µὲν πολυτελέστερα τῆς σθῆτος ἀπωθῆται, αὐτὸ δὲ τὸ εὐτελὲς, ε τε ἱµάτιον, ε τε ὑπόδηµα, οἱονεὶ θέλῃ να πρέπῃ αὐτῷ, ε ἁµαρτάνει, ἢ πο ον πάθος νοσε. 3

4 να Τ στι Ρακά. νβ Τ ς ὁ κενόδοξος, καὶ τ ς ὁ ἀνθρωπάρεσκος. νγ Τ ς στιν ὁ µολυσµὸς τῆς σαρκός καὶ τ ς ὁ µολυσµὸς τοῦ πνεύµατος καὶ πῶς αὐτῶν καθαρεύσοµεν ἢ τ ς ὁ ἁγιασµὸς, καὶ πῶς αὐτὸν κτησύ- µεθα. νδ Τ στι φιλαυτ α, καὶ πῶς γνωρ σει ἑαυτὸν ὁ φ λαυτος. νε Πο α διαφορὰ πικρ ας καὶ θυµοῦ, καὶ ὀργῆς, καὶ παροξυσµοῦ. ν Τ ς στιν ὁ ὑψηλόφρων, καὶ τ ς ὁ ἀλαζὼν, καὶ τ ς ὁ ὑπερήφανος τ ς δὲ ὁ τετυφωµένος, καὶ ὁ πεφυσιωµένος. νζ Εάν τις λάττωµα ἔχῃ ἀδιόρθωτον, καὶ συνεχέστερον καταγινωσκόµενος βλάπτηται, ε συµφέρει µᾶλλον παφιέναι αὐτῷ. νη Ο κατ πιτήδευσιν ψευσάµενος κρ νεται µόνον, ἢ καὶ ὁ κατὰ ἄγνοιάν τι παρὰ τὸ ἀληθὲς ἀπολύτως φθεγξάµενος. νθ Εὰν νθυµηθῇ τις ποιῆσαι µόνον τι, καὶ µὴ ποιήσῃ, ε καὶ οὗτος ὡς ψεύστης κρ νεται. ξ Περὶ τοῦ προπετῶς ὁρισαµένου πρᾶξα τι τῶν µὴ ἀρεσκόντων Θεῷ. ξα Εάν τις µήτε ργάζεσθαι δύνηται, µήτε τοὺς ψαλµοὺς µαθε ν βούληται. ξβ Τ ὰν ποιήσῃ τις, ὡς κρύψας τὸ τάλαντον, κατακρ νεται. ξγ Τ ὰν ποιήσῃ τις, κατακρ νεται ὡς κε νοι οἱ γογγύσαντες κατὰ τῶν σχάτων. ξδ Τ στι τὸ σκανδαλ σαι, καὶ πῶς αὐτὸ φυλαξό- µεθα. ξε Πῶς τὴν ἀλήθειαν ν ἀδικ ᾳ τις κατέχει. ξ Τ στιν ἔρις, καὶ τ στιν ριθε α. ξζ Τ στιν ἀκαθαρσ α, καὶ τ στιν ἀσέλγεια. ξη Τ διον θυµοῦ, καὶ τ διον ἀγανακτήσεως εὐλόγου. ξθ Περὶ τοῦ µήτε ἔλαττον σθ οντος τῶν λοιπῶν, µήτε σῶµα ἔχοντος κατεῤ ιµµένον, καὶ ἀδυναµ αν 4

5 ε ς τὸ ἔργον ὀδυροµένου. ο Τὸν παραχρώµενον το ς ἱµατ οις ἢ ὑποδήµασι πῶς δε µετέρχεσθαι. οα Ε σ τινες οἱ πρὸ τοῦ πλε ονος τὸ ἡδύτερον τῶν δεσµάτων πιζητοῦντες, ἄλλοι δὲ τὸ πλε ον µᾶλλον ἢ τὸ ἡδὺ διὰ τὸν κόρον θέλουσιν πῶς οὖν ἀµφοτέρους πληροφορε ν χρή. οβ Περὶ τοῦ ν ἀδελφότητι ἀσέµνως περὶ τὴν µετάληψιν ἀναστρεφοµένου, καὶ λαβρότερον σθ οντος. ογ Περὶ τοῦ µὴ ν πιθυµ ᾳ τῆς τοῦ ἀδελφοῦ διορθώσεως λέγχοντος τὸν ἁµαρτάνοντα, ἀλλ ν πάθει τῆς ἑαυτοῦ κδικήσεως. οδ Περὶ τῶν ξερχοµένων κ τῆς ἀδελφότητος, καὶ µονήρη β ον ζῇν προαιρουµένων. οε Ε παντὸς ἁµαρτήµατος, ε τε κατὰ νοῦν, ε τε κατὰ λόγον, ε τε κατὰ πρᾶξιν, τὸν Σατανᾶν α τιον λέγειν δε. ο Ε χρὴ ο κονοµ ᾳ δῆθεν χρησ µου τινὸς ψεύδεσθαι. οζ Τ στι δόλος, καὶ τ στι κακοήθεια. οη Εφευρεταὶ κακῶν τ νες ε σ ν. οθ Εάν τις συνεχῶς ἑαυτοῦ πιλαµβάνηται, ὅτι σκληρῶς προσφέρεται τῷ ἀδελφῷ, πῶς διορθωθήσεται. π Πόθεν πισυµβα νει τὸ ὥσπερ τῇ διανο ᾳ πιλε πειν λογισµοὺς ἀγαθοὺς, καὶ µερ µνας ἀρεσκούσας τῷ Θεῷ. πα Ε χρὴ σως πιτιµᾷν το ς εὐλαβέσι καὶ το ς ἀδιαφόροις. πβ Εὰν συµβῇ τὴν πρεσβυτέραν ἁµαρτῆσαι τὸ αὐτὸ τῇ νεωτέρᾳ, ε τῷ αὐτῷ ὑπόκειται πιτιµ ῳ. πγ Εάν τις, πολλὰ κατορθῶν, ν ἑνὶ µόνῳ διαπτα ῃ, πῶς αὐτὸν παρέλθωµεν. πδ Περὶ τοῦ ἦθος ἔχοντος θορυβοποιὸν καὶ ταραχῶδες. πε Ε χρὴ ἔχειν τι διον ν ἀδελφότητι. π Εὰν δὲ λέγῃ τις ὅτι, Οὔτε λαµβάνω παρὰ τῆς ἀδελφότητος, οὔτε δ δωµι, ἀλλὰ το ς µο ς ἀρκοῦ- 5

6 µαι τ δε πρὸς τὸν τοιοῦτον παραφυλάξαι. πζ Ε ἔξεστιν ἑκάστῳ τὸ παλαιὸν αὐτοῦ ἱµάτιον δοῦναι ὅπου ὰν θέλῃ ε ς ντολήν. πη Τ ς στιν ἡ µέριµνα ἡ βιωτική. πθ Επειδὴ γέγραπται, Λύτρον ψυχῆς ἀνδρὸς ὁ διος πλοῦτος, ἡµ ν δὲ οὐ προεχώρησε τοῦτο, τ ποιήσοµεν; Ε ἔξεστι νυκτερινὸν ἱµάτιον ἔχειν, ε τε τρ χινον ε τε ἀλλο ον. α Εὰν ἀδελφὸς, διον οὐκ ἔχων οὐδὲν, α τηθῇ παρά τινος αὐτὸ ὃ φορε, τ ὀφε λει ποιῆσαι, µάλιστα δὲ ὰν γυµνὸς ᾖ ὁ α τήσας. β Τοῦ Κυρ ου προστάσσοντος πωλε ν τὰ ὑπάρχοντα, τ διανοούµενον χρὴ τοῦτο ποιε ν. γ Τὸν ἅπαξ ἀποκτησάµενον, καὶ διον µηδὲν ἔχειν παγγειλάµενον, πο ᾳ διανο ᾳ κεχρῆσθαι δε το ς πρὸς τὸ ζῇν ἀναγκα οις, οἷον σθῆτι καὶ τροφῇ. δ Περὶ τοῦ καταλιπόντος φόρους, καὶ ἀδελφότητι προσελθόντος. ε Ε συµφέρει το ς ἄρτι προσερχοµένοις εὐθὺς τὰ ἀπὸ τῶν Γραφῶν κµανθάνειν. Ε δε παντὶ τῷ βουλοµένῳ πιτρέπειν γράµ- µατα µανθάνειν, ἢ ἀναγνώσµασι προσέχειν. ζ Εὰν λέγῃ τις ὅτι, Θέλω παρ ὑµ ν ὀλ γον χρόνον ὠφεληθῆναι, ε δε αὐτὸν προσδέχεσθαι. η Ποταπὸν φρόνηµα ὀφε λει ἔχειν ὁ προεστὼς, ν οἷς πιτάσσει, ἢ διατάσσεται. θ Ποταπῇ διαθέσει δε πιτιµᾷν τὸν πιτιµῶντα. ρ Τοὺς ἔξωθεν ρχοµένους καὶ προσαιτοῦντας πῶς ἀπολύσοµεν. ρα Περὶ τοῦ γχειριζοµένου τὴν ο κονοµ αν, καὶ περὶ τῶν προσαιτούντων. ρβ Περὶ τοῦ ξερχοµένου ἀπὸ ἀδελφότητος, καθ ὃν δήποτε λόγον. ργ Επειδὴ συµβα νει ε ς τινα καὶ αὐτὸν ὀλισθα - νειν τὸν πρεσβύτερον, ε δέοι αὐτὸν λέγχεσθαι. ρδ Πῶς χρὴ τὰς φροντ δας γχειρ ζειν το ς ἀδελ- 6

7 φο ς. ρε Ε χρὴ τοὺς ε σερχοµένους ε ς ἀδελφότητα εὐθέως τέχνας µανθάνειν. ρ Πο οις πιτιµ οις κεχρῆσθαι δε ν ἀδελφότητι. ρζ Περὶ τοῦ λέγοντος πιθυµ αν ἔχειν συζῇν τῇ ἀδελφότητι. ρη Ε χρὴ τὸν προεστῶτα κτὸς τῆς προεστώσης λαλε ν ἀδελφῇ τινι τὰ πρὸς ο κοδοµὴν τῆς π στεως. ρθ Ε χρὴ τὸν προεστῶτα µετὰ τῆς προεστώσης πυκνῶς διαλέγεσθαι. ρι Ε χρὴ, ξοµολογουµένης ἀδελφῆς τῷ πρεσβυτέρῳ, καὶ τὴν πρεσβυτέραν παρε ναι. ρια Ε, τοῦ πρεσβυτέρου γενέσθαι τι προστάξαντος ν τα ς ἀδελφα ς παρὰ γνῶσιν τῆς πρεσβυτέρας, εὐλόγως ἀγανακτε ἡ πρεσβυτέρα. ριβ Εάν τις προσέλθῃ τῷ κατὰ Θεὸν β ῳ, ε ἀκόλουθόν στι τὸν προεστῶτα ἄνευ γνώµης τῶν ἀδελφῶν τὸν τοιοῦτον προσδέχεσθαι. ριγ Ε δύναται ὁ φροντ δα ψυχῶν γκεχειρισµένος φυλάξαι τὸ, Εὰν µὴ στραφῆτε, καὶ γένησθε ὡς τὰ παιδ α. ριδ Ε δε παντὶ τῷ πιτάσσοντι καὶ οἱῳδηποτοῦν ὑπακούειν. ριε Πῶς ὑπακούειν ἀλλήλοις χρή. ρι Μέχρι πόσου ὑπακούειν χρή. ριζ Ο µὴ πληροφορούµενος ν το ς καθ ἡµέραν πρὸς τὴν προκειµένην ντολὴν πιτάγµασι, τέχνην δὲ µαθε ν πιζητῶν, πο ον πάθος νοσε, καὶ ε χρὴ αὐτοῦ ἀνέχεσθαι. ριη Ο σπουδα ος ε ς τὴν ντολὴν, καὶ ργαζόµενος οὐχ ὃ πιτάσσεται, ἀλλ ὃ αὐτὸς θέλει, πο ον µισθὸν ἔχει. ριθ Ε ἔξεστιν ἑκάστῳ παραιτε σθαι τὸ γχειρισθὲν ἔργον, καὶ ἄλλο πιζητε ν. ρκ Ε δε ἀπιέναι που χωρὶς ὑποµνήσεως τοῦ προεστῶτος. ρκα Ε ἔξεστι παραιτε σθαι τὰ βαρύτερα τῶν ἔργων. ρκβ Εάν τις, πιτιµηθεὶς εὐλογ αν µὴ λαβε ν, λέ- 7

8 γῃ ὅτι, Εὰν µὴ λάβω εὐλογ αν, οὐκ σθ ω ε δε αὐτὸν ἀνέχεσθαι. ρκγ Εάν τις λυπῆται µὴ πιτρεπόµενος ποιε ν ὃ µὴ δύναται πιτηδε ως ποιε ν, ε χρὴ αὐτοῦ ἀνέχεσθαι. ρκδ Ε δε µετὰ αἱρετικῶν ἢ µετὰ Ελλήνων εὑρεθέντα που συνεσθ ειν αὐτο ς, ἢ ἀσπάζεσθαι αὐτούς. ρκε Τὸν πιστευόµενον ἔργον, καὶ ποιοῦντά τι χωρὶς ὑποµνήσεως παρὰ τὸ διατεταγµένον αὐτῷ, ε δε ἔχειν τὸ ἔργον. ρκ Πῶς ἄν τις µὴ ἡττηθε η τῆς ν βρώµασι φιληδον ας. ρκζ Λέγουσ τινες, ὅτι ἀδύνατόν στι µὴ ὀργισθῆναι ἄνθρωπον. ρκη Τῷ θέλοντι γκρατεύεσθαι ὑπὲρ δύναµιν, ὥστε καὶ ε ς τὴν προκειµένην ντολὴν µποδ ζεσθαι, ε δε συγχωρε ν. ρκθ Περὶ τοῦ πολλὰ νηστεύοντος, ν δὲ τῇ µεταλήψει µὴ δυναµένου ἀνέχεσθαι τοῦ βρώµατος. ρλ Πῶς χρὴ νηστεύειν, ὅταν χρε α γένηται νηστε ας. ρλα Ο µὴ µεταλαµβάνων ὅθεν οἱ ἀδελφοὶ σθ ουσιν, ἀλλ τερον πιζητῶν, ε καλῶς ποιε. ρλβ Ο λέγων ὅτι, Βλάπτει µε τοῦτο, καὶ λυπού- µενος ὰν ἄλλο µὴ δοθῇ, τ στιν. ρλγ Εὰν δὲ καὶ γογγύσῃ διὰ βρῶµα. ρλδ Εὰν δὲ καὶ ὀργισθεὶς παραιτῆται λαβε ν τὰ πρὸς τὴν χρε αν. ρλε Ε χρὴ τὸν κάµνοντα αὐτὸν πιζητῆσαι πλέον τι τῆς συνηθε ας. ρλ Ε ἀναγκα ον πάντας συνάγεσθαι ν τῇ ὥρᾳ τοῦ ἀρ στου, καὶ τὸν ἀπολιµπανόµενον, καὶ µετὰ τὸ ἄριστον ρχόµενον, πῶς παρέλθωµεν. ρλζ Ε καλόν στι τὸ κρ ναι πὶ τοσόνδε, ε τύχοι, χρόνον ἀποσχέσθαι τοῦδέ τινος τοῦ βρώµατος ἢ τοῦ πόµατος. ρλη Ε χρὴ ν ἀδελφότητ τινα πλέον τῶν ἄλλων νηστεύειν. 8

9 ρλθ Τῆς νηστε ας πιτεινοµένης, ἀτονώτεροι γινό- µεθα ε ς τὸ ἔργον. Τ οὖν χρὴ µᾶλλον; Εµποδ - ζειν τῷ ἔργῳ διὰ τὴν νηστε αν, ἢ παρορᾷν κε νην διὰ τὸ ἔργον; ρµ Εάν τις µὴ γκρατεύηται περὶ τὰ βλαβερὰ τῶν βρωµάτων, µεταλαµβάνων δὲ ἀφειδῶς κακώσει περιπέσῃ, ε χρὴ αὐτοῦ πιµέλειαν ποιε - σθαι. ρµα Ε δε ξένους νευρ σκεσθαι το ς ργαστηρ οις. ρµβ Ε χρὴ τοὺς τεχν τας δέχεσθαι παρά τινος ἔργον, ἄνευ γνώµης τοῦ προεστῶτος. ρµγ Πῶς ὀφε λουσιν πιµελε σθαι οἱ ργαζόµενοι τῶν πεπιστευµένων αὐτο ς σκευῶν. ρµδ Εὰν δέ τις ξ ἀµελε ας ἀπολέσῃ τι, ἢ κ καταφρονήσεως παραχρήσηται. ρµε Εὰν δὲ ἀφ ἑαυτοῦ χρήσῃ τινὶ ἢ λάβῃ. ρµ Εὰν δὲ, καὶ συνεχούσης χρε ας, ὁ προεστὼς πιζητήσῃ παρ ἑαυτοῦ σκεῦος, καὶ ἀντε πῃ. ρµζ Ο περὶ τὸ ἔργον τοῦ κελλαρ ου ἢ τοῦ µαγε ρου, ἢ περ τι ἄλλο τοιοῦτον ἀσχολούµενος, ὰν µὴ φθάσῃ παρε ναι τῷ κανόνι τῆς ψαλµῳδ ας καὶ τῆς προσευχῆς, ε µηδὲν ζηµιοῦται τὴν ψυχήν. ρµη Πο ον µέτρον ξουσ ας ἔχει ν τῇ ο κονοµ ᾳ ὁ πιστευθεὶς τὴν φροντ δα τοῦ κελλαρ ου. ρµθ Τ τὸ κρ µα τοῦ ο κονοµοῦντος, άν τι κατὰ προσωποληψ αν ἢ φιλονεικ αν ποιήσῃ. ρν Εὰν δὲ ἀµελήσας µὴ δῷ τῷ ἀδελφῷ τὰ πρὸς τὴν χρε αν. ρνα Ε ἔξεστι τῷ ὑπηρετοῦντι µετὰ φωνῆς µε ζονος λαλε ν. ρνβ Περὶ τοῦ ὑπὲρ δύναµιν κάµνοντος ν τῇ ὑπηρεσ ᾳ. ρνγ Η τὰ ἔρια πιστευθε σα πῶς αὐτὰ ὀφε λει ἔχειν. ρνδ Εὰν συµβῇ ὀλ γους ὄντας ἀδελφοὺς, καὶ πλε οσιν ἀδελφα ς ξυπηρετουµένους, ε ς ἀνάγκην µπ πτειν τοῦ δι στασθαι ἀπ ἀλλήλων διαµεριζοµένους πρὸς τὰ ἔργα, ε ἀκ νδυνόν στι τὸ 9

10 τοιοῦτον. ρνε Πῶς δε προσφέρεσθαι το ς ν τῷ ξενοδοχε ῳ ἀῤ- ώστοις. ρν Τὸν πεπιστευµένον φροντ δα ἤτοι κελλαρ ου, ἢ ἄλλου τινὸς τοιούτου, ε δε πάντοτε ἔχειν τὴν φροντ δα, ἢ καὶ ναλλάσσεσθαι. ρνζ Ποταπῇ διαθέσει ὀφε λει τις δουλεύειν Θεῷ. ρνη Ποταπῇ διαθέσει ὀφε λει δέχεσθα τις τὸ πιτ - µιον. ρνθ Ο λυπούµενος κατὰ τοῦ πιτιµήσαντος αὐτῷ ποταπός στιν. ρξ Μετὰ πο ας διαθέσεως ὀφε λοµεν ὑπηρετε ν το ς ἀδελφο ς. ρξα Μετὰ ποταπῆς ταπεινώσεως ὀφε λει τις δέχεσθαι τὴν ὑπηρεσ αν παρὰ τοῦ ἀδελφοῦ. ρξβ Ποταπὴν ν ἀλλήλοις ἔχειν δε τὴν ἀγάπην. ρξγ Πο ῳ τρόπῳ δυνηθῇ τις κατορθῶσαι τὴν πρὸς τὸν πλησ ον ἀγάπην. ρξδ Τ στι τὸ, Μὴ κρ νετε, καὶ οὐ µὴ κριθῆτε. ρξε Πῶς γνωρ σει τις, ε ζήλῳ Θεοῦ κινε ται κατὰ τοῦ ἁµαρτάνοντος ἀδελφοῦ, ἢ ὀργ ζεται. ρξ Μετὰ πο ας διαθέσεως ὑπακούειν δε τῷ ε ς ἔργον τῆς ντολῆς κατεπε γοντι. ρξζ Ποταπὴ ὀφε λει εἶναι ἡ ψυχὴ, ὅτε ὅλως κατηξιώθη ν τῷ ἔργῳ τοῦ Θεοῦ καταληφθῆναι. ρξη Μετὰ ποταπῆς διαθέσεως δε λαµβάνειν ἱµάτιον ἢ ὑπόδηµα, οἷον ἂν ᾖ. ρξθ Εὰν ἀδελφὸς νεώτερος πιταχθῇ διδάξαι τι τὸν πρεσβύτερον καθ ἡλικ αν, πῶς αὐτῷ προσενεχθήσεται. ρο Ε δε σως προσέχειν τῷ πλε ον κατορθοῦντι, καὶ τῷ ἔλαττον. ροα Εὰν δὲ λυπῆται ὁ λάττων, προτιµωµένου τοῦ εὐλαβεστέρου. ροβ Ποταπῷ φόβῳ, ἢ πο ᾳ πληροφορ ᾳ, ἢ πο ᾳ διαθέσει µεταλάβωµεν τοῦ σώµατος τοῦ Κυρ ου. 10

11 ρογ Ε δε ν τῇ ὥρᾳ τῆς κατ οἶκον ψαλµῳδ ας λαλιάν τινα γ νεσθαι. ροδ Πῶς δυνηθῇ τις νδιαθέτως καὶ µετὰ προθυµ ας ποιε ν τὰς ντολὰς τοῦ Κυρ ου. ροε Πῶς φα νεται ὁ ἀγαπῶν τὸν ἀδελφὸν κατὰ τὴν ντολὴν τοῦ Κυρ ου. ρο Τ νες ε σὶν οἱ χθροὶ, οὓς ἀγαπᾷν προσετάχθη- µεν. ροζ Πῶς ὀφε λουσιν οἱ δυνατοὶ τὰ ἀσθενήµατα τῶν ἀδυνάτων βαστάζειν. ροη Τ στι τὸ ἀλλήλων τὰ βάρη βαστάζειν. ροθ Πῶς δύνατα τις ἄνευ ἀγάπης π στιν κτήσασθαι τοσαύτην, ὥστε ὄρη µεθιστάνειν, ἢ τὰ ὑπάρχοντα πάντα δοῦναι πτωχο ς, ἢ παραδοῦναι τὸ ἑαυτοῦ σῶµα, να καυθῇ. ρπ Μετὰ ποταπῆς διαθέσεως καὶ προσοχῆς ὀφε λο- µεν ἀκούειν τῶν ν τῷ καιρῷ τῆς µεταλήψεως παραναγινωσκοµένων ἡµ ν. ρπα Εὰν ὦσιν ἀδελφότητες πλησ ον ἀλλήλων, καὶ ἡ µὲν πτωχεύει, ἡ δὲ ἑτέρα περὶ τὴν κοινων αν δυσχερεστέρα ᾖ, πῶς δε τὴν πτωχεύουσαν πρὸς τὴν µὴ µεταδιδοῦσαν διατ θεσθαι. ρπβ Εκ πο ων καρπῶν δοκιµάζεσθαι ὀφε λει ὁ συµπαθῶς λέγχων τὸν ἁµαρτάνοντα. ρπγ Εὰν συµβῇ τινας ν ἀδελφότητι ζῶντας διαφωνῆσαι πρὸς ἀλλήλους, ε ἀκ νδυνόν στιν ἀγάπης νεκεν συµπεριφέρεσθαι το ς τοιούτοις. ρπδ Πῶς δυνηθῇ τις, καὶ ὅτε παρακαλε, καὶ ὅτε λέγχει, µὴ µόνον σπουδάζειν πιστηµόνως λαλῆσαι, ἀλλὰ καὶ τὴν διάθεσιν τὴν ὀφειλοµένην σώζειν πρός τε τὸν Θεὸν καὶ πρὸς κε νους οἷς λαλε. ρπε Εάν τις ν διαλέξει συνδιατιθεµένους ὁρῶν τοὺς ἀκούοντας χα ρῃ, πῶς γνωρ σει ἑαυτὸν, ε διαθέσει ἀγαθῇ χα ρει, ἢ πάθει τινὶ δ ῳ. ρπ ϒπὲρ ποταπῶν φ λων τιθέναι τὴν ψυχὴν ὀφε - λοµεν. ρπζ Ε χρὴ παρὰ τῶν κατὰ σάρκα ο κε ων δέχεσθα 11

12 τι καστον. ρπη Πῶς δωµεν τοὺς ποτὲ συνο κους ἡµῶν, ἢ συγγενε ς ε σερχοµένους. ρπθ Εὰν δὲ καὶ παρακαλῶσιν ἡµᾶς θέλοντες ἀγαγε ν ε ς τὰ δια. ρ Ε δε λεε ν τοὺς κατὰ σάρκα ο κε ους, πιθυ- µοῦντας τὴν σωτηρ αν αὐτῶν. ρα Τ ς στιν ὁ πραΰς. ρβ Τ ς στιν ἡ λύπη ἡ κατὰ Θεὸν, καὶ τ ς ἡ τοῦ κόσµου. ργ Πο α ν Χριστῷ χαρά. ρδ Πο ον πένθος ἀναλάβωµεν, να καταξιωθῶµεν τοῦ µακαρισµοῦ. ρε Πῶς πάντα ε ς δόξαν Θεοῦ ποιε τις. ρ Πῶς σθ ει τις, καὶ π νει ε ς δόξαν Θεοῦ. ρζ Πῶς ποιήσει ἡ δεξιὰ να µὴ γινώσκῃ ἡ ἀριστερά. ρη Τ στι ταπεινοφροσύνη, καὶ πῶς αὐτὴν κατορθώσοµεν. ρθ Πῶς ἄν τις προθυµηθε η καὶ πρὸς κινδύνους ὑπὲρ τῆς ντολῆς τοῦ Κυρ ου παραβουλεύεσθαι. ς Οἱ προκάµνοντες ν τῷ ἔργῳ τοῦ Θεοῦ, πῶς δύνανται ὠφελε ν τοὺς ἄρτι προσερχοµένους. σα Πῶς κατορθο τις ν τῇ προσευχῇ τὸ ἀµετεώριστον. σβ Ε δυνατὸν κατορθῶσαι ν παντὶ καὶ πάντοτε τὸ ἀµετεώριστον. σγ Τῶν κατ ντολὴν τοῦ Κυρ ου κατορθωµάτων πότερον ἑν µέτρον στὶν ν πᾶσιν, ἢ ὁ µὲν πλε ον ἔχοι, ὁ δὲ ἔλαττον σδ Πῶς καταξιοῦτα τις Πνεύµατος ἁγ ου γενέσθαι µέτοχος. σε Τ νες ε σὶν οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύµατι. ς Τοῦ Κυρ ου παραγγέλλοντος, µὴ µεριµνᾷν τ φάγωµεν, ἢ τ π ωµεν, ἢ τ περιβαλώµεθα µέχρι τ νος στὶν ἡ ντολὴ, ἢ πῶς κατορθοῦται. 12

13 σζ Τ νι λόγῳ δε ργάζεσθαι. ση Ε καλόν στι τὸ καθόλου σιγὴν ἀσκε ν. σθ Πῶς δυνηθῶµεν φοβηθῆναι τὰ κρ µατα τοῦ Θεοῦ. σι Τ ς στιν ἡ ὑπὸ τοῦ Αποστόλου παραδεδοµένη καταστολὴ κοσµ α. σια Τ τὸ µέτρον τῆς πρὸς Θεὸν ἀγάπης. σιβ Πῶς κατορθοῦται ἡ πρὸς Θεὸν ἀγάπη. σιγ Τ να στὶ τὰ γνωρ σµατα τῆς πρὸς Θεὸν ἀγάπης. σιδ Χρηστότης καὶ ἀγαθωσύνη τ νι διαφέρουσιν ἀλλήλων. σιε Τ ς στιν ὁ ὑπὸ τοῦ Κυρ ου µακαριζόµενος ε ρηνοποιός. σι Εν τ νι στραφῆναι δε καὶ γενέσθαι ὡς τὰ παιδ α. σιζ Πῶς δεξώµεθα τὴν βασιλε αν τοῦ Θεοῦ ὡς παιδ ον. σιη Πο αν σύνεσιν α τε ν παρὰ τοῦ Θεοῦ ὀφε λο- µεν. σιθ Εὰν εὐεργετηθῶµεν παρά τινος, πῶς δυνηθῶµεν καὶ τῷ Κυρ ῳ τὴν ὀφειλοµένην εὐχαριστ αν καθαρὰν καὶ ὁλόκληρον ἀποδοῦναι, καὶ τὴν πρὸς τὸν εὐεργέτην πιστηµόνως πληρῶσαι. σκ Ε παντὶ τῷ βουλοµένῳ ἀδελφα ς συντυγχάνειν πιτρέπειν χρή. σκα Τοῦ Κυρ ου διδάσκοντος προσεύχεσθαι µὴ ε ςελθε ν ε ς πειρασµὸν, ε δε προσεύχεσθαι µὴ περιπεσε ν ὀδύναις σωµατικα ς. σκβ Τ ς στιν ὁ ἀντ δικος ἑκάστου ἡµῶν, ἢ καὶ πῶς αὐτῷ εὐνοήσοµεν. σκγ Ο θέλων διά τινα λόγον ἀρέσκοντα Θεῷ νηστεῦσαι, πειδὴ καὶ ὡς οὐ θέλει φα νεται το ς ἀνθρώποις, τ ποιήσει. σκδ Ε καὶ νῦν οἱ µὲν ἀπὸ τῆς πρώτης ὥρας ργάζονται, οἱ δὲ ἀπὸ τῆς ἑνδεκάτης, καὶ τ νες ε σὶν οὗτοι. 13

14 σκε Τοῦ Κυρ ου ε πόντος Οπου ὰν ὦσι δύο ἢ τρε ς συνηγµένοι ε ς τὸ µὸν ὄνοµα, κε ε µι ν µέσῳ αὐτῶν πῶς τούτου καταξιωθῆναι δυνηθῶµεν. σκ Τοῦ Αποστόλου λέγοντος Λοιδορούµενοι, εὐλογοῦµεν βλασφηµούµενοι, παρακαλοῦµεν πῶς ὀφε λει εὐλογε ν ὁ λοιδορούµενος, ἢ τ παρακαλε ν ὁ βλασφηµούµενος. σκζ Ε χρὴ καστον ἀνατ θεσθαι καὶ ἑτέροις ἃ φρονε, ἢ ν πληροφορ ᾳ τοῦ ἀρέσκοντος Θεῷ γενόµενον, παρ ἑαυτῷ κατέχειν. σκη Ε πὶ παντὶ πράγµατι πληροφορε ν χρὴ τὸ θέληµα τῶν σκανδαλιζοµένων, ἢ ἔστι τινὰ, ἀφ ὧν οὐ δε προσποιε σθαι, κἄν τινες σκανδαλ ζωνται. σκθ Ε χρὴ τὰς ἀπηγορευµένας πράξεις ἀνεπαισχυντότερον ξαγορεύειν πᾶσιν, ἢ τισὶ, καὶ πο οις τούτοις. σλ Τ στι λατρε α, καὶ τ ς στιν ἡ λογικὴ λατρε α. σλα Εὰν ἀδελφὸς πονηρεύηται ε ς µὲ, καὶ χθρα - νῃ µοι, ἢ ν οτε καὶ ἱερεὺς, ε ἔξεστ µοι τὰς δεδοµένας περὶ χθρῶν ντολὰς καὶ π αὐτοῦ φυλάςσειν. σλβ Εάν τις ἀδικηθεὶς ὑπό τινος µηδενὶ ἀνάθηται λόγῳ µακροθυµ ας καὶ ἀνεξικακ ας, δόξῃ δὲ τῷ Θεῷ ἀποδιδόναι τὸ κρ µα, ε κατὰ Κύριον ποιε. σλγ Εκ πάντων τῶν κατορθωµάτων ὰν ἑν λε πῃ τινὶ, ε διὰ τοῦτο οὐ σώζεται. σλδ Πῶς τὸν θάνατόν τις τοῦ Κυρ ου καταγγελε. σλε Ε συµφέρει πολλὰ κµανθάνειν παρὰ τῶν Γραφῶν. σλ Οσοι κατηξιώθησαν τὰ τέσσαρα Εὐαγγέλια κµαθε ν, πῶς ὀφε λουσι τὴν χάριν δέξασθαι. σλζ Ποταπὴ ψυχὴ κατευθύνεται πρὸς τὸ θέληµα τοῦ Θεοῦ. 14

15 σλη Ε δυνατόν στι τὸ ἀδιαλε πτως ψάλλειν, ἢ ἀναγινώσκειν, ἢ σπουδαιολογε σθαι περὶ τῶν ηµάτων τοῦ Θεοῦ, καὶ διάστηµα µὴ γ νεσθαι καθόλου, διὰ τὴν πισυµβα νουσάν τισιν ἀνάγκην τῶν υπαρωτέρων τοῦ σώµατος χρειῶν. σλθ Τ ς ὁ θησαυρὸς ὁ ἀγαθὸς, καὶ τ ς ὁ πονηρός. σµ Κατὰ τ πλατε α ἡ πύλη καὶ εὐρύχωρος ἡ ὁδὸς ε - ρηται ἡ ἀπάγουσα ε ς ἀπώλειαν. σµα Πῶς στενὴ ἡ πύλη καὶ τεθλιµµένη ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα ε ς τὴν ζωὴν, καὶ πῶς δι αὐτῆς τις ε ς- έρχεται. σµβ Τ στι τὸ, Τῇ φιλαδελφ ᾳ ε ς ἀλλήλους φιλόστοργοι. σµγ Τ βούλεται λέγων ὁ Απόστολος Οργ ζεσθε καὶ µὴ ἁµαρτάνετε ὁ ἥλιος µὴ πιδυέτω πὶ τῷ παροργισµῷ ὑµῶν κα τοιγε ἀλλαχοῦ ε πών Πᾶσα πικρ α, καὶ θυµὸς, καὶ ὀργὴ ἀρθήτω ἀφ ὑµῶν. σµδ Τ στι τὸ, Δότε τόπον τῇ ὀργῇ. σµε Τ ς στιν ὁ φρόνιµος ὡς ὁ ὄφις, καὶ ἀκέραιος ὡς ἡ περιστερά. σµ Τ στιν Η ἀγάπη οὐκ ἀσχηµονε. σµζ Τ στιν ἡ ν Κυρ ῳ καύχησις, καὶ τ ς ἡ ἀπηγορευµένη. σµη Ε Κύριος δ δωσι σοφ αν, καὶ ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ γνῶσις καὶ σύνεσις καὶ ε διὰ τοῦ Πνεύµατος ᾧ µὲν δ δοται λόγος σοφ ας, ἄλλῳ δὲ λόγος γνώσεως, πῶς γκαλε το ς µαθητα ς ὁ Κύριος ὅτι, Ακµὴν καὶ ὑµε ς ἀσύνετο στε καὶ ὁ Απόστολος α τιᾶτα τινας ὡς ἀσυν- έτους. σµθ Τ στι τὸ ὅσιον, καὶ τ στι τὸ δ καιον. σν Πῶς δ δωσ τις τὸ ἅγιον το ς κυσὶν, ἢ βάλλει τοὺς µαργαρ τας ἔµπροσθεν τῶν χο ρων ἢ πῶς συµβα νει τὸ πιφερόµενον Μήποτε καταπατήσωσιν αὐτοὺς το ς ποσὶν αὐτῶν, καὶ στραφέντες ήξωσιν ὑµᾶς. σνα Πῶς ποτὲ µὲν ἀπαγορεύει ὁ Κύριος βαστά- 15

16 ζειν βαλάντιον καὶ πήραν ε ς ὁδὸν, ποτὲ δὲ λέγει Αλλὰ νῦν ὁ ἔχων βαλάντιον ἀράτω ὁµο ως καὶ πήραν καὶ ὁ µὴ ἔχων πωλησάτω τὸ ἱµάτιον αὐτοῦ, καὶ ἀγορασάτω µάχαιραν. σνβ Τ ς στιν ὁ ἄρτος ὁ πιούσιος, ὃν δ δοσθαι ἡµ ν καθ ἡµέραν προσεύχεσθαι διδάχθη- µεν. σνγ Τ στι τὸ τάλαντον, καὶ πῶς αὐτὸ πολυπλασιάσοµεν. σνδ Τ στιν ἡ τράπεζα, φ ᾗ ἔδει σε, φησὶν ὁ Κύριος, βαλε ν τὸ ἀργύριον. σνε Ποῦ ἀπελθε ν προσετάχθη ὁ ἀκούσας, Αρον τὸ σὸν, καὶ ὕπαγε. σν Τ ς στιν ὁ µισθὸς ὃν λαµβάνουσι καὶ οὗτοι ὁµο ως το ς σχάτοις. σνζ Τ νες ε σὶν ἄχυρον κατακαιόµενον πυρὶ ἀσβέστῳ. σνη Τ ς στιν ὁ ὑπὸ τοῦ Αποστόλου καταγινωσκό- µενος, ὅτι Θέλων ν ταπεινοφροσύνῃ καὶ θρησκε ᾳ, καὶ τὰ ἑξῆς. σνθ Τ ς στιν ὁ ζέων τῷ πνεύµατι. σξ Τοῦ Αποστόλου λέγοντος ποτὲ µὲν, Μὴ γ νεσθε ἄφρονες ποτὲ δὲ, Μὴ γ νεσθε φρόνιµοι παρ ἑαυτο ς ε δυνατὸν µὴ εἶναι φρόνιµον παρ ἑαυτῷ τὸν µὴ ἄφρονα. σξα Πῶς α τήσαντές τινα καὶ αὐτοὶ οἱ ἅγιοι οὐκ ἔλαβον παρὰ τοῦ Κυρ ου. σξβ Τ ς στιν ἡ διαφορὰ πτωχε ας καὶ πεν ας καὶ πῶς ἀληθεύει ὁ Δαβὶδ λέγων Εγὼ δὲ πτωχός ε µι καὶ πένης. σξγ Τ βούλεται διδάξαι ὁ Κύριος διὰ τῶν ὑποδειγµάτων, οἷς πιφέρει τὸ, Οὕτως οὖν πᾶς ξ ὑµῶν, ὃς οὐκ ἀποτάσσεται πᾶσι το ς ἑαυτοῦ ὑπάρχουσιν, οὐ δύνατα µου εἶναι µαθητής. σξδ Τὸ ε λικρινὲς τ στιν. σξε Ε πρὸς µόνους τοὺς ἱερε ς ε ρηται τὸ, Εὰν προσφέρῃς τὸ δῶσόν σου πὶ τὸ θυσιαστήριον, 16

17 καὶ τὰ ἑξῆς. σξ Τ στι τὸ ἅλας, ὃ προσέταξεν ἔχειν ὁ Κύριος. σξζ Ε ὁ µέν τις δαρήσεται πολλὰς, ὁ δὲ ὀλ γας πῶς λέγουσ τινες µὴ εἶναι τέλος τῆς κολάσεως το ς κολαζοµένοις. σξη Κατὰ πο ον νοῦν λέγοντα τινες υἱοὶ ἀπειθε ας καὶ τέκνα ὀργῆς. σξθ Επειδὴ γέγραπται Ποιοῦντες τὰ θελήµατα τῆς σαρκὸς καὶ τῶν διανοιῶν, ε ἄλλα µὲν τὰ σαρκὸς θελήµατα, ἄλλα δὲ τῶν διανοιῶν καὶ πο α ταῦτα. σο Τ στιν, Απορούµενοι, ἀλλ οὐκ ξαπορού- µενοι. σοα Ε πάντων ὅσα ἥµαρτέ τις διὰ τῆς λεηµοσύνης τὸν καθαρισµὸν εὑρ σκει. σοβ Επειδὴ πρόσταγµά στι τοῦ Κυρ ου µὴ µεριµνᾷν περὶ τῆς αὔριον, πῶς ὑγιῶς τὸ πρόσταγµα νοήσοµεν. σογ Τ ἄν τις ποιήσας βλασφηµε ε ς τὸ Πνεῦµα τὸ ἅγιον. σοδ Πῶς γ νετα τις ν τῷ α ῶνι τούτῳ µωρός. σοε Ε δύναται γκόψαι πρόθεσιν ἁγ ου ὁ Σατανᾶς. σο Τ στι τὸ ὑπὸ τοῦ Αποστόλου ε ρηµένον Ε ς τὸ δοκιµάζειν ὑµᾶς τ τὸ θέληµα τοῦ Θεοῦ τὸ ἀγαθὸν, καὶ εὐάρεστον, καὶ τέλειον. σοζ Πο όν στι τὸ ταµιε ον, ε ς ὃ ε σελθε ν τὸν προςευχόµενον προστάσσει ὁ Κύριος. σοη Πῶς τὸ πνεῦµά τινος προσεύχεται, ὁ δὲ νοῦς αὐτοῦ ἄκαρπός στιν. σοθ Τ στι τὸ, Ψάλατε συνετῶς. σπ Τ ς στιν ὁ καθαρὸς τῇ καρδ ᾳ. σπα Τὴν µὴ θέλουσαν ψᾶλαι ε χρὴ ἀναγκάζεσθαι. σπβ Τ νες ε σὶν οἱ λέγοντες Εφάγοµεν νώπιόν σου, καὶ π οµεν, καὶ ἀκούοντες Οὐκ οἶδα ὑµᾶς. 17

18 σπγ Ε ὁ ποιῶν τὸ θέληµά τινος, κοινωνός στιν κε νου. σπδ Εὰν πτωχεύσῃ ἀδελφότης διὰ περ στασιν νόσων, ε ἀδιάκριτόν στι παρ ἑτέρων λαµβάνειν τὰ πρὸς τὴν χρε αν καὶ ε χρὴ, παρὰ τ νων λήψεται. σπε Ε χρὴ ἀδελφότητα µετὰ ἀδελφότητος πραγµατευοµένην τὴν ἀξ αν τιµὴν τοῦ ε δους περιεργάζεσθαι. σπ Ε δε τὸν ν ἀδελφότητι ζῶντα, καὶ ἀσθενε ᾳ σωµατικῇ περιπεσόντα, ε ς ξενοδοχε ον ἀπαγαγε ν. Εως τούτου µόνον εἶχε τὸ ἀπὸ τοῦ Πόντου κο- µισθὲν ἀντ γραφον. Τὰ δὲ φεξῆς κζ κεφάλαια καὶ τὰ πιτ µια κ τῆς β βλου τῆς ἀπὸ τῆς Καισαρε ας προσετέθη. σπζ Τ νες ε σὶν ἄξιοι καρποὶ τῆς µετανο ας. σπη Ο θέλων ξοµολογήσασθαι τὰς ἁµαρτ ας αὐτοῦ, ε πᾶσιν ξοµολογε σθαι ὀφε λει καὶ το ς τυχοῦσιν, ἢ τ σιν. σπθ Ο µετανοήσας πὶ ἁµαρτήµατι, καὶ πάλιν ε ς τὸ αὐτὸ µπεσὼν ἁµάρτηµα, τ ποιήσει. ς Πῶς περισσεύει τις ν τῷ ἔργῳ Κυρ ου πάντοτε. σα Τ ς στιν ὁ συντετριµµένος κάλαµος, ἢ τὸ τυφό- µενον λ νον καὶ πῶς τις τὸ µὲν οὐ κατεάξει, τὸ δὲ οὐ σβέννυσιν. σβ Ε χρὴ ν ἀδελφότητι παιδ ων βιωτικῶν εἶναι διδάσκαλον. σγ Πῶς δε προσφέρεσθαι το ς τὰ µε ζονα τῶν ἁµαρτηµάτων παραιτουµένοις, τὰ δὲ µικρὰ ἀδιαφόρως ποιοῦσιν. σδ Εκ πο ας α τ ας κπ πτει τις τῆς διηνεκοῦς µνήµης τοῦ Θεοῦ. σε Εκ πο ων σηµε ων γνωρ ζεται ὁ µετέωρος. ς Πῶς πληροφορηθῇ ψυχὴ, ὅτι τῶν ἁµαρτηµάτων καθαρεύει. σζ Πῶς ἀπὸ τῶν ἁµαρτηµάτων πιστρέφειν 18

19 χρή. ση Ε τὰ καλὰ κατ δ αν ἀρέσκειαν ποιε ν ὁ λόγος συγχωρε. σθ Πῶς πληροφορηθῇ ψυχὴ ἀποστῆναι τῆς φιλοδοξ ας. τ Τ ς ὁ τρόπος τῆς πιστροφῆς, ὅτι περὶ ἀοράτου στὶν ὁ λόγος. τα Εὰν δὲ ε πῃ, ὅτι οὐ καταγινώσκει µου τὸ συνειδός. τβ Ε χρὴ ἀπὸ τῆς ο κονοµ ας διδόναι το ς νδεέσι τῶν ἔξωθεν. τγ Ε χρὴ το ς παρὰ πάντων λεγοµένοις ὑπακούειν ν ἀδελφότητι. τδ Ε ὑπὲρ τῶν παραδεδοµένων τῇ ἀδελφότητι παρὰ τῶν ο κε ων θελόντων διδόναι τι χρὴ δέχεσθαι. τε Ε δε λαµβάνειν παρὰ τῶν ἔξωθεν, ἤτοι κατὰ χάριν φιλ ας, ἢ προκατειληµµένης συγγενε ας. τ Μετὰ πο ου τρόπου τὸ ἀµετεώριστον κατορθοῦται. τζ Ε χρὴ ξ φηµερ ας ἀπάρχεσθαι τῆς ψαλµῳδ ας ἢ τῆς προσευχῆς. τη Ε χρὴ τὸν διδόντα τι ν ἀδελφότητι ἀµε βεσθαι καὶ ε κατ ἀναλογ αν τοῦ δόµατος ποιε σθαι τὴν ἀντ δοσιν. τθ Ε τῶν συνήθων καὶ κατὰ φύσιν γινοµένων τινὶ, χρὴ τολµᾷν ε ς κοινων αν τῶν ἁγ ων παρ- έρχεσθαι. τι Ε χρὴ ε ς κοινὸν οἶκον προσκοµιδὴν γ νεσθαι. τια Ε χρὴ ε ς π σκεψιν ἀπέρχεσθαι, πιζητούντων τινῶν. τιβ Ε χρὴ τοὺς πισκεπτοµένους λαικοὺς προτρέπεσθαι ε ς εὐχήν. τιγ Ε χρὴ ργάζεσθαι πισκεπτοµένων τινῶν. ΤΟϒ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ 19

20 ΒΑΣΙΛΕΙΟϒ Αρχιεπισκόπου Καισαρε ας Καππαδοκ ας, ΕΡΩΤΗΣΙΣ Α. Ε ἔξεστιν ἢ συµφέρει τινὶ ἑαυτῷ πιτρέπειν, καὶ ποιε ν ἢ λέγειν ἃ νοµ ζει καλὰ, ἄνευ τῆς µαρτυρ ας τῶν θεοπνεύστων Γραφῶν. Τοῦ Κυρ ου ἡµῶν Ιησοῦ Χριστοῦ λέγοντος περὶ µὲν τοῦ ἁγ ου Πνεύµατος Οὐ γὰρ λαλήσει ἀφ ἑαυτοῦ, ἀλλ ὅσα ἂν ἀκούσῃ, ταῦτα λαλήσει περὶ δὲ ἑαυτοῦ Οὐ δύναται ὁ ϒἱὸς ποιε ν ἀφ ἑαυτοῦ οὐδέν καὶ πάλιν Οτι γὼ ξ µαυτοῦ οὐκ λάλησα, ἀλλ ὁ πέµψας µε Πατὴρ, αὐτός µοι ντολὴν ἔδωκε, τ ε πω, καὶ τ λαλήσω καὶ οἶδα, ὅτι ἡ ντολὴ αὐτοῦ ζωὴ α ώνιός στιν ἃ οὖν λαλῶ γὼ, καθὼς ε ρηκέ µοι ὁ Πατὴρ, οὕτω λαλῶ τ ς ἂν ε ς τοσαύτην ξέλθῃ µαν αν, ὥστε ἀφ ἑαυτοῦ τολµῆσα τι καὶ µέχρις ννο ας λαβε ν, ὃς ὁδηγοῦ µὲν τοῦ ἁγ ου καὶ ἀγαθοῦ Πνεύµατος χρε αν ἔχει, να κατευθυνθῇ ε ς τὴν ὁδὸν τῆς ἀληθε ας κατά τε νοῦν καὶ λόγον, καὶ πρᾶξιν, τυφλὸς δὲ καὶ ν σκότει διάγει, ἄνευ τοῦ ἡλ ου τῆς δικαιοσύνης αὐτοῦ τοῦ Κυρ ου ἡµῶν Ιησοῦ Χριστοῦ τοῦ φωτ ζοντος, ὥσπερ ἀκτ σι, τα ς ἑαυτοῦ ντολα ς; Η γὰρ ντολὴ Κυρ ου, φησὶ, τηλαυγὴς, φωτ ζουσα ὀφθαλµούς. Επειδὴ δὲ τῶν ν ἡµ ν στρεφοµένων πραγµάτων ἢ ηµάτων τὰ µέν στιν ὑπὸ τῆς ντολῆς τοῦ Θεοῦ ν τῇ ἁγ ᾳ Γραφῇ διεσταλµένα, τὰ δὲ σεσιωπη- µένα περὶ µὲν τῶν γεγραµµένων οὐδεµ α ξουσ α δέδοται καθόλου οὐδενὶ, οὔτε ποιῆσα τι τῶν κεκωλυµένων, οὔτε παραλε ψα τι τῶν προστεταγµένων, τοῦ Κυρ ου ἅπαξ παραγγε λαντος, καὶ ε πόντος Καὶ φυλάξῃ τὸ ῆµα ὃ ντέλλοµα σοι σή- µερον οὐ προσθήσεις π αὐτῷ, καὶ οὐκ ἀφελε ς ἀπ αὐτοῦ. Φοβερὰ γάρ τις κδοχὴ κρ σεως, καὶ 20

21 πυρὸς ζῆλος σθ ειν µέλλοντος τοὺς τοιοῦτόν τι τολ- µῶντας περὶ δὲ τῶν σεσιωπηµένων κανόνα ἡµ ν ξέθετο ὁ ἀπόστολος Παῦλος ε πών Πάντα µοι ἔξεστιν, ἀλλ οὐ πάντα ο κοδοµε. Μηδεὶς τὸ ἑαυτοῦ ζητε τω, ἀλλὰ τὸ τοῦ ἑτέρου καστος. Ωστε παντὶ λόγῳ πάναγκες ᾖ ἢ τῷ Θεῷ ὑποτάσσεσθαι κατὰ τὴν ντολὴν αὐτοῦ, ἢ ἄλλοις διὰ τὴν ντολὴν αὐτοῦ. Γέγραπται γάρ ϒποτασσόµενοι ἀλλήλοις ν φόβῳ Χριστοῦ. Καὶ ὁ Κύριός φησιν Ο θέλων ν ὑµ ν εἶναι µέγας, ἔστω πάντων ἔσχατος, καὶ πάντων δοῦλος ἀπηλλοτριωµένος δηλονότι τῶν δ ων θεληµάτων κατὰ µ µησιν αὐτοῦ τοῦ Κυρ ου λέγοντος Καταβέβηκα κ τοῦ οὐρανοῦ, οὐχ να ποιῶ τὸ θέληµα τὸ µὸν, ἀλλὰ τὸ θέληµα τοῦ πέµψαντός µε Πατρός. ΕΡΩΤΗΣΙΣ Β. Πο αν ὁµολογ αν ἀπαιτε σθαι δε παρ ἀλλήλων τοὺς πὶ τὸ αὐτὸ ζῇν κατὰ Θεὸν βουλοµένους. Τὴν ὑπὸ τοῦ Κυρ ου παντὶ τῷ προσερχοµένῳ προταθε σαν, ε πόντος Ε τις θέλει ὀπ σω µου λθε ν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν, καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθε τω µοι. Τούτων δὲ καστον ο αν ἔχει δύναµιν ε ρηται ν τῷ περὶ αὐτοῦ ρωτήµατι. ΕΡΩΤΗΣΙΣ Γ. Τὸν ἁµαρτάνοντα πῶς πιστρέψοµεν, ἢ µὴ πιστρέφοντα πῶς ἔχειν χρή. Ως προστετάγµεθα ὑπὸ τοῦ Κυρ ου ε πόντος Εὰν ἁµάρτῃ ὁ ἀδελφός σου, ὕπαγε, ἔλεγξον αὐτὸν µεταξὺ σοῦ καὶ αὐτοῦ µόνου. Εάν σου ἀκούσῃ, κέρδησας τὸν ἀδελφόν σου ὰν δὲ µὴ 21

22 ἀκούσῃ, παράλαβε µετὰ σοῦ ἔτι να ἢ δύο, να πὶ στόµατος δύο µαρτύρων ἢ τριῶν σταθῇ πᾶν ῆµα. Εὰν δὲ παρακούσῃ αὐτῶν ε πὲ τῇ Εκκλησ ᾳ ὰν δὲ καὶ τῆς Εκκλησ ας παρακούσῃ, ἔστω σοι ὡς ὁ θνικὸς καὶ ὁ τελώνης. Εὰν ἄρα γένηται τοῦτο, Αρκετὸν τῷ τοιούτῳ ἡ πιτιµ α αὕτη ἡ ὑπὸ τῶν πλειόνων, τοῦ Αποστόλου γράψαντος Ελεγξον, πιτ µησον, παρακάλεσον ν πάσῃ µακροθυµ ᾳ, καὶ διδαχῇ καὶ πάλιν Ε δέ τις οὐχ ὑπακούει τῷ λόγῳ ἡµῶν, διὰ τῆς πιστολῆς τοῦτον σηµειοῦσθε καὶ µὴ συναναµ γνυσθε αὐτῷ, να ντραπῇ. ΕΡΩΤΗΣΙΣ Δ. Εάν τις καὶ ε ς τὰ µικρὰ ἁµαρτήµατα στενοχωρῇ τοὺς ἀδελφοὺς, λέγων, ὅτι Οφε λετε µετανοῆσαι, µήποτε καὶ αὐτὸς ἄσπλαγχνός στι, καὶ τὴν ἀγάπην καταλύει. Τοῦ Κυρ ου διαβεβαιωσαµένου µὲν, ὅτι ῶτα ἑν ἢ µ α κερα α οὐ µὴ παρέλθῃ ἀπὸ τοῦ νόµου, ως ἂν πάντα γένηται, ἀποφηναµένου δὲ, ὅτι Πᾶν ῆµα ἀργὸν, ὃ ὰν λαλήσωσιν οἱ ἄνθρωποι, ἀποδώσουσι περὶ αὐτοῦ λόγον ν ἡµέρᾳ κρ σεως οὐδενὸς δε καταφρονε ν ὡς µικροῦ. Ο γὰρ καταφρονῶν πράγµατος. φησὶ, καταφρονηθήσεται ὑπ αὐτοῦ. Αλλως τε πο ον ἁµάρτηµα µικρὸν τολµήσει τις ε πε ν, τοῦ Αποστόλου ἀποφηναµένου, ὅτι Διὰ τῆς παραβάσεως τοῦ νόµου τὸν Θεὸν ἀτιµάζεις; Ε δὲ τὸ κέντρον τοῦ θανάτου ἡ ἁµαρτ α, οὐχ ἥδε ἢ ἥδε, ἀλλὰ τῷ ἀδιορ στῳ δηλονότι πᾶσα ἁµαρτ α, ἄσπλαγχνός στιν ὁ φησυχάζων, οὐχ ὁ λέγχων ὥσπερ ὁ τὸν ὸν ναφεὶς τῷ δηχθέντι ὑπὸ οβόλου, οὐχ ὁ ξα ρων. Καὶ τὴν ἀγάπην δὲ οὗτος καταλύει. Γέγραπται γάρ Ος φε δεται τῆς βακτηρ ας, µισε τὸν ἑαυτοῦ υἱόν ὁ δὲ ἀγαπῶν πιµελῶς παιδεύει. 22

23 ΕΡΩΤΗΣΙΣ Ε. Πῶς ὀφε λει τις µετανοῆσαι φ ἑκάστῳ ἁµαρτή- µατι, καὶ πο ους πιδε ξασθαι καρποὺς ἀξ ους τῆς µετανο ας. Τὴν διάθεσιν ἀναλαβὼν τοῦ ε πόντος, Αδικ αν µ σησα, καὶ βδελυξάµην. Καὶ ποιήσας τὰ ν τῷ κτῳ ψαλµῷ, καὶ ν πολλο ς ἄλλοις ε ρηµένα, καὶ τὰ ὑπὸ τοῦ Αποστόλου ὑπὲρ ἄλλου ἡµαρτηκότος µεµαρτυρηµένα το ς κατὰ Θεὸν λυπηθε σιν. Ιδοὺ γὰρ, φησὶ, τὸ κατὰ Θεὸν λυπηθῆναι, πόσην κατειργάσατο ὑµ ν σπουδὴν, ἀλλὰ ἀπολογ αν, ἀλλὰ ἀγανάκτησιν, ἀλλὰ φόβον, ἀλλὰ πιπόθησιν, ἀλλὰ κδ κησιν, ἀλλὰ ζῆλον. Εν παντὶ συνεστήσατε ἑαυτοὺς ἁγνοὺς εἶναι ν τῷ πράγµατι. Καὶ πολυπλασιάσας τὸ ἀντ θετον κατόρθωµα, ὡς ὁ Ζακχα ος. ΕΡΩΤΗΣΙΣ. Ο λόγῳ ὁµολογῶν µετανοε ν, τὸ δὲ ἁµάρτηµα µὴ διορθούµενος, τ ς στιν. Περὶ τοῦ τοιούτου γεγράφθαι λογ ζοµαι Εάν σου δέηται ὁ χθρὸς µεγάλῃ τῇ φωνῇ, µὴ πεισθῇς αὐτῷ ἑπτὰ γάρ ε σι πονηρ αι ν τῇ ψυχῇ αὐτοῦ καὶ ἀλλαχοῦ Ωσπερ κύων ὅταν πέλθῃ πὶ τὸν ἑαυτοῦ µετὸν, καὶ µισητὸς γένηται, οὕτως ἄνθρωπος τῇ δ ᾳ κακ ᾳ ἀναστρέψας πὶ τὴν ἑαυτοῦ ἁµαρτ αν. ΕΡΩΤΗΣΙΣ Ζ. Τ τὸ κρ µα τῶν κδικούντων τοὺς ἁµαρτά- 23

24 νοντας. Βαρύτερον κε νου οἶµαι, περὶ οὗ ε ρηται, ὅτι Συµφέρει αὐτῷ, να κρεµασθῇ µύλος ὀνικὸς περὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ, καὶ ιφῇ ε ς τὴν θάλασσαν, ἢ να σκανδαλ σῃ να τῶν µικρῶν τούτων. Οὐκέτι γὰρ τὴν πιτ µησιν ε ς διόρθωσιν, ἀλλὰ τὴν κδ κησιν ε ς βεβα ωσιν τοῦ ἁµαρτήµατος ὁ ἁµαρτήσας λαµβάνει, καὶ ἄλλους ε ς τὰ ὅµοια πάθη προτρέπει, ὡς φαρµόσαι τῷ κδικοῦντι, ε µὴ πιδε ξηται καρποὺς ἀξ ους τῆς µετανο ας, τὸ ὑπὸ τοῦ Κυρ ου ε ρηµένον, ὅτι Εὰν ὁ ὀφθαλµός σου ὁ δεξιὸς σκανδαλ ζῃ σε, ἔξελε αὐτὸν, καὶ βάλε ἀπὸ σοῦ. Συµφέρει γάρ σοι να ἀπόληται ἑν τῶν µελῶν σου, καὶ µὴ ὅλον τὸ σῶµά σου βληθῇ ε ς τὴν γέενναν. ΕΡΩΤΗΣΙΣ Η. Τὸν µετανοοῦντα γνησ ως πῶς προσδέχεσθαι χρή. Ως ὁ Κύριος δ δαξεν, ε πὼν, ὅτι Συγκαλε ται τοὺς φ λους καὶ τοὺς γε τονας λέγων Συγχάρητέ µοι, ὅτι εὗρον τὸ πρόβατόν µου, τὸ ἀπολωλός. ΕΡΩΤΗΣΙΣ Θ. Πρὸς τὸν ἀµετανόητα ἁµαρτάνοντα πῶς διατεθῶµεν. Ως ὁ Κύριος προσέταξεν, ε πών Εὰν δὲ καὶ τῆς Εκκλησ ας παρακούσῃ, ἔστω σοι ὡς ὁ θνικὸς καὶ ὁ τελώνης καὶ ὡς ὁ Απόστολος δ - 24

25 δαξε, γράψας Στέλλεσθαι ὑµᾶς ἀπὸ παντὸς ἀδελφοῦ ἀτάκτως περιπατοῦντος, καὶ µὴ κατὰ τὴν παράδοσιν ἣν παρέλαβον παρ ἡµῶν. ΕΡΩΤΗΣΙΣ Ι. Ψυχὴ ν ἁµαρτ αις πολλα ς ταλαιπωρήσασα µετὰ ποταποῦ φόβου καὶ ποταπῶν δακρύων ὀφε λει ἀναχωρῆσαι τῶν ἁµαρτηµάτων καὶ µετὰ πο ας λπ δος καὶ διαθέσεως προσελθε ν τῷ Θεῷ. Πρῶτον µὲν ὀφε λει µισῆσαι τὸν κατεγνωσµένον ἑαυτῆς πρότερον β ον, καὶ τὴν µνήµην αὐτὴν σικχα νουσα καὶ βδελυσσοµένη γέγραπται γάρ Αδικ αν µ σησα καὶ βδελυξάµην, τὸν δὲ νόµον σου ἠγάπησα ἔπειτα δὲ φόβου µὲν διδάσκαλον λαµβάνειν τὴν ἀπειλὴν τῆς α ων ου κρ σεως καὶ κολάσεως, δακρύων δὲ καιρὸν γνωρ ζειν τὸν καιρὸν τῆς µετανο ας, ὡς δ δαξεν ὁ Δαβὶδ ν τῷ κτῳ ψαλµῷ πληροφορηθε σα τὸν καθαρισµὸν τῶν ἁµαρτηµάτων διὰ τοῦ α µατος τοῦ Χριστοῦ ν τῷ µεγέθει τοῦ λέους καὶ τῷ πλήθει τῶν ο κτιρµῶν τοῦ Θεοῦ, τοῦ ε πόντος, ὅτι Εὰν ὦσιν αἱ ἁµαρτ αι ὑµῶν ὡς φοινικοῦν, ὡς χιόνα λευκανῶ ὰν δὲ ὦσιν ὡς κόκκινον, ὡσεὶ ἔριον λευκανῶ. Τότε τὴν ξουσ αν καὶ τὴν δύναµιν λαβοῦσα τῆς πρὸς Θεὸν εὐαρεστήσεως, λέγει Τὸ ἑσπέρας αὐλισθήσεται κλαυθµὸς, καὶ ε ς τὸ πρωὶ ἀγαλλ ασις. Εστρεψας τὸν κοπετόν µου ε ς χαρὰν µοὶ, διέῤ ηξας τὸν σάκκον µου, καὶ περιέζωσάς µε εὐφροσύνην, ὅπως ἂν ψάλῃ σοι ἡ δόξα µου. Καὶ οὕτω προσελθοῦσα, ψάλλει τῷ Θεῷ, λέγουσα ϒψώσω σε, Κύριε, ὅτι ὑπέλαβές µε, καὶ οὐκ εὔφρανας τοὺς χθρούς µου π µέ. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΙΑ. 25

26 Πῶς κατορθο τις τὸ µ σος πρὸς τὰ ἁµαρτήµατα. ΑΠΟΚΡΙΣΙΣ Αεὶ κ τοῦ ἀηδοῦς καὶ λυπηροῦ ἀποτελέσµατος τὸ µ σος πρὸς τοὺς α τ ους τῶν τοιούτων γγ νεται. Εὰν οὖν τις πληροφορηθῇ ὅσων καὶ ἡλ κων κακῶν γ νεται α τια τὰ ἁµαρτήµατα, αὐτοµάτως καὶ νδιαθέτως πάσχει τὸ πρὸς αὐτὰ µ σος, οἷον ἔδειξεν ὁ ε πών Αδικ αν µ σησα καὶ βδελυξάµην. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΙΒ. Πῶς πληροφορηθῇ ἡ ψυχὴ, ὅτι ἀφῆκεν αὐτῇ ὁ Θεὸς τὰ ἁµαρτήµατα. Εὰν θεωρήσῃ ἑαυτὴν ν τῇ διαθέσει τοῦ ε - πόντος Αδικ αν µ σησα καὶ βδελυξάµην. Ο γὰρ Θεὸς, ὑπὲρ τῆς ἀφέσεως τῶν ἡµετέρων ἁµαρτη- µάτων καταπέµψας τὸν µονογενῆ αὐτοῦ ϒἱὸν, τὸ ὅσον φ ἑαυτῷ προλαβὼν πᾶσιν ἀφῆκεν. Επειδὴ δὲ ἔλεον καὶ κρ σιν ᾄδει ὁ ἅγιος Δαβὶδ, καὶ µαρτυρε, ὅτι ὁ Θεὸς λεήµων στὶ καὶ δ καιος, ἀνάγκη τὰ ε ρηµένα ὑπό τε τῶν προφητῶν καὶ τῶν ἀποστόλων ε ς τοὺς περὶ µετανο ας τόπους παρ ἡµῶν γ νεσθαι, να τὰ κρ µατα τῆς δικαιοσύνης τοῦ Θεοῦ ἀναδειχθῇ, καὶ τὸ ἔλεος αὐτοῦ ε ς ἄφεσιν τῶν ἁµαρτιῶν τελειωθῇ. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΙΓ. Ε χρὴ τὸν µετὰ τὸ βάπτισµα ξαµαρτήσαντα ἀπογινώσκειν τῆς ἑαυτοῦ σωτηρ ας, ν πλήθει κακῶν εὑρεθέντα ἢ ως πο ου µέτρου ἁµαρτιῶν πελπ ζειν χρὴ τῇ τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπ ᾳ διὰ τῆς µετανο ας. 26

27 Ε πλῆθος ο κτιρµῶν Θεοῦ ἀριθµῆσαι, καὶ µέγεθος λέους Θεοῦ µετρῆσαι δυνατὸν, ν συγκρ σει πλήθους καὶ µεγέθους ἁµαρτηµάτων ἡ ἀπόγνωσις γινέσθω. Ε δὲ ταῦτα µὲν, ὡς ε κὸς, καὶ µέτρῳ ὑποβάλλεσθαι, καὶ ἀριθµητὰ εἶναι συµβα νει, Θεοῦ δὲ ἔλεος µετρῆσαι καὶ ο κτιρµοὺς ἀριθµῆσαι ἀδύνατον οὐκ ἀπογνώσεως καιρὸς, ἀλλ πιγνώσεως λέους καὶ καταγνώσεως ἁµαρτηµάτων, ὧν ἡ ἄφεσις πρόκειται ν τῷ α µατι τοῦ Χριστοῦ, καθὼς γέγραπται. Οτι δὲ οὐ χρὴ ἀπογινώσκειν, διδασκό- µεθα πολλαχοῦ µὲν καὶ πολυτρόπως, µάλιστα δὲ κ τῆς παραβολῆς τοῦ Κυρ ου ἡµῶν Ιησοῦ Χριστοῦ τῆς πὶ τοῦ υἱοῦ τοῦ λαβόντος τὴν τοῦ πατρὸς οὐσ αν καὶ καταναλώσαντος ε ς ἁµαρτήµατα. Οὗ ἡ µετάνοια ο ας καὶ ὅσης ἑορτῆς ἀξ α γέγονεν, ξ αὐτῶν τῶν ηµάτων τοῦ Κυρ ου µανθάνοµεν. Καὶ διὰ Ησαΐου δέ φησιν ὁ Θεός Εὰν ὦσιν αἱ ἁµαρτ αι ὑµῶν ὡς φοινικοῦν, ὡς χιόνα λευκανῶ ὰν δὲ ὦσιν ὡς κόκκινον, ὡς ἔριον λευκανῶ. Οπερ ὀφε λοµεν ε δέναι ἀληθὲς µόνον, ὰν ὁ τρόπος τῆς µετανο ας κ διαθέσεως βδελυσσοµένης τὴν ἁµαρτ αν ἀξιόλογος γένηται, καθὼς γέγραπται ἔν τε Παλαιᾷ καὶ Καινῇ Διαθήκῃ καὶ ὁ καρπὸς ἄξιος, καθὼς ε ρηται ν τῷ περὶ τούτου περωτήµατι. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΙΔ. Εκ πο ων καρπῶν ὀφε λει δοκιµάζεσθαι ἡ ἀληθὴς µετάνοια Ο τρόπος τῶν µετανοούντων καὶ ἡ διάθεσις τῶν ἀναχωρούντων τοῦ ἁµαρτήµατος, καὶ ἡ σπουδὴ τῶν ἀξ ων καρπῶν τῆς µετανο ας ε ρηται ν το ς δ οις τόποις ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΙΕ 27

28 Τ στι τὸ, Ποσάκις ἁµάρτῃ ε ς µὲ ὁ ἀδελφός µου καὶ ἀφήσω αὐτῷ; Καὶ πὶ πο οις µόν στιν ἀφιέναι. Η ξουσ α τοῦ ἀφιέναι οὐκ ἀπολύτως δέδοται ἀλλ ν ὑπακοῇ τοῦ µετανοοῦντος, καὶ συµφων ᾳ πρὸς τὸν πιµελούµενον αὐτοῦ τῆς ψυχῆς. Γέγραπται γὰρ πὶ τῶν τοιούτων, ὅτι Εὰν δύο ὑµῶν συµφωνήσωσιν πὶ τῆς γῆς, περὶ παντὸς πράγµατος οὗ ὰν α τήσωνται, γενήσεται αὐτο ς παρὰ τοῦ Πατρός µου τοῦ ν οὐρανο ς. Τὸ δὲ πὶ πο οις οὐδὲ ρωτᾷν στι, τῆς Καινῆς Διαθήκης διαφορὰν ἡµ ν µηδεµ αν δηλωσάσης, πάσης δὲ ἁµαρτ ας τὴν ἄφεσιν το ς ἀξιολόγως µετανοοῦσιν παγγελλοµένης καὶ µάλιστα τοῦ Κυρ ου ξ δ ου προσώπου παγγειλαµένου περὶ παντὸς πράγµατος. ΕΡΩΤΗΣΙΣ Ι. Διὰ τ ποτὲ µὲν ἡ ψυχὴ καὶ µὴ σπουδάζουσα, αὐτοµάτως σχεδὸν ὡς µπεσόντος πόνου, κατανύσσεται ποτὲ δὲ ἄπονος οὕτως στὶν, ὡς καὶ βιαζοµένη κατανυγῆναι µὴ δύνασθαι Η µὲν τοιαύτη κατάνυξις Θεοῦ στι δῶρον, ἢ ε ς ρεθισµὸν τῆς πιθυµ ας, να γευσαµένη ἡ ψυχὴ τῆς γλυκύτητος τοῦ τοιούτου πόνου, σπουδάσῃ τοῦτον ξοµαλ σαι ἢ ε ς ἀπόδειξιν τοῦ δύνασθαι τὴν ψυχὴν διὰ σπουδαιοτέρας πιµελε ας ν κατανύξει εἶναι πάντοτε, πρὸς τὸ ἀναπολόγητον τῶν διὰ ᾳθυµ ας ταύτην ἀποβαλόντων τὸ δὲ βιάζεσθαι καὶ µὴ δύνασθαι, ἅµα µὲν ἔλεγχος τῆς ν τῷ ἄλλῳ χρόνῳ ἀµελε ας ἡµῶν #οὐ γὰρ δυνατὸν ἄνευ µελέτης καὶ 28

29 συγγυµνασ ας πλε ονος καὶ συνεχοῦς, ξα φνης π τι παρελθόντα, περιγενέσθαι αὐτο$ῦ ἅµα δὲ δε - κνυσι τὴν ψυχὴν ὑφ ἑτέρων παθῶν κυριευοµένην, καὶ ὑπ κε νων οὐδὲ πρὸς ἃ βούλεται, λευθεριάζειν πιτρεποµένην, κατὰ τὸ ὑπὸ τοῦ Αποστόλου ε ρη- µένον θεώρηµα, ε πόντος Εγὼ δὲ σαρκικός ε µι, πεπραµένος ὑπὸ τὴν ἁµαρτ αν. Οὐ γὰρ ὃ θέλω, τοῦτο πράσσω, ἀλλ ὃ µισῶ, τοῦτο ποιῶ καὶ πάλιν Νῦν δὲ οὐκέτι γὼ κατεργάζοµαι αὐτὸ, ἀλλ ἡ ο κοῦσα ν µοὶ ἁµαρτ α τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦτο συµβα νειν ἡµ ν ε ς ἀγαθὸν συγχωρήσαντος, ὰν ἄρα δι ὧν ἀκουσ ως πάσχει ἡ ψυχὴ, ε ς α σθησιν ἔλθοι τοῦ κρατοῦντος, καὶ γνωρ σασα ἑαυτὴν ν οἷς ἀκουσ ως δουλεύει τῇ ἁµαρτ ᾳ, ἀνανήψῃ κ τῆς τοῦ διαβόλου παγ δος, τοιµον εὑρ σκουσα τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ ε ς ἀντ ληψιν τῶν γνησ ως µετανοούντων. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΙΖ Εάν τις κατὰ νοῦν µνηµονεύσῃ τοῦ φαγε ν, εἶτα καταγνῷ ἑαυτοῦ, ε καὶ οὗτος ὡς µεριµνήσας γκληθήσεται. Ε µὲν, τῆς φύσεως µὴ νοχλούσης, πρὸ καιροῦ τῆς πε νης ἡ µνήµη γ νεται, πρόδηλος µὲν ὁ µετεωρισµὸς τῆς ψυχῆς, κατηγορῶν αὐτῆς τήν τε περὶ τὰ παρόντα προσπάθειαν καὶ τὴν περὶ τὰ ἀρέσκοντα Θεῷ ᾳθυµ αν τοιµον δὲ καὶ οὕτως τὸ τοῦ Θεοῦ ἔλεος. Καταγνοὺς γάρ τις ἑαυτοῦ, τῷ λόγῳ τῆς µετανο ας ἀπολέλυται τοῦ γκλήµατος, καὶ ὰν φυλάξηται τοῦ λοιποῦ τὸν ὄλισθον, µνηµονεύων τοῦ Κυρ ου ε πόντος; Ιδε ὑγιὴς γέγονας, µηκέτι ἁµάρτανε, να µὴ χε ρόν τ σοι γένηται. Ε δὲ, τῆς φύσεως ἀναγκαζούσης, καὶ τῆς πε νης κρατούσης, ἡ µὲν α σθησις τὴν µνήµην κινε, νικᾷ δὲ ὁ λογισµὸς τῇ περὶ τὰ κρε ττονα σπουδῇ τε καὶ σχολῇ, 29

30 οὐχ ἡ µνήµη καταγνώσεως ἀξ α, ἀλλ ἡ ν κη πα νου. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΙΗ Ε χρὴ ν ἀδελφότητι τῷ ξαµαρτήσαντ ποτε φροντ δα τινὰ γχειρ ζειν µετὰ πολλὴν ἄσκησιν καὶ ε χρὴ, πο αν ταύτην. Μνηµονεύοντες τοῦ Αποστόλου λέγοντος, Απρόσκοποι γ νεσθε καὶ Ιουδα οις, καὶ Ελλησι, καὶ τῇ Εκκλησ ᾳ τοῦ Θεοῦ, καθὼς κἀγὼ πάντα πᾶσιν ἀρέσκω, µὴ ζητῶν τὸ µαυτοῦ συµφέρον, ἀλλὰ τὸ τῶν πολλῶν, να σωθῶσι, πολλὴν φροντ δα ἔχειν ὀφε λοµεν, ὅπως µὴ γκοπήν τινα δῶµεν τῷ Εὐαγγελ ῳ τοῦ Χριστοῦ, καὶ ὅπως µὴ πρόσκοµµα γενώµεθα το ς ἀσθενοῦσι, µήτε µὴν ο - κοδοµήσωµέν τινας ε ς κακ αν. Διόπερ ἀναγκα ον καὶ πὶ τῶν τοιούτων σκοπε ν καὶ δοκιµάζειν τὸ πρὸς ο κοδοµὴν τῆς π στεως, καὶ προκοπὴν πάσης ἀρετῆς ν Χριστῷ. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΙΘ. Εάν τις ὑποπτεύηται πὶ ἁµαρτήµατι, προφανῶς δὲ τοῦτο µὴ ποιῇ, ε δε αὐτῷ πιτηρε ν να καὶ φευρεθῇ ὃ ὑποπτεύεται. ΑΠΟΚΡΙΣΙΣ Αἱ µὲν πονηραὶ ὑπόνοιαι καὶ ἀπὸ προαιρέσεως θελοκάκου γινόµεναι κατηγοροῦνται ὑπὸ τοῦ Αποστόλου πιτηρε ν δὲ χρὴ το ς πᾶσιν ν ἀγάπῃ Χριστοῦ, καὶ ν πιθυµ ᾳ θεραπε ας τοῦ ὑποπτευοµένου τὸν πιτεταγµένον τὴν πάντων πιµέλειαν, ὅπως γένηται τὸ ε ρηµένον ὑπὸ τοῦ Αποστόλου Ινα παραστήσωµεν πάντα ἄνθρωπον τέλειον ν Χριστῷ Ιησοῦ. 30

31 ΕΡΩΤΗΣΙΣ Κ. Ε χρὴ τὸν ν ἁµαρτ αις ξετασθέντα φεύγειν τὴν πρὸς τοὺς ἑτεροδόξους κοινων αν, ἢ καὶ πρὸς τοὺς κακῶς ζῶντας διακρ νεσθαι. Τοῦ Αποστόλου ε πόντος, Στέλλεσθαι ὑµᾶς ἀπὸ παντὸς ἀδελφοῦ ἀτάκτως περιπατοῦντος, καὶ µὴ κατὰ τὴν παράδοσιν, ἣν παρέλαβον παρ ἡµῶν, καθόλου παντὶ πᾶσα κοινων α παντὸς ἀπηγορευµένου πράγµατος κατά τε νοῦν καὶ λόγον, καὶ πρᾶξιν πιβλαβὴς καὶ πικ νδυνος. Τοὺς δὲ ν ἁµαρτ αις ξετασθέντας καὶ πλέον ἀκριβεύεσθαι χρή. Πρῶτον µὲν, ὅτι ὀλισθηροτέρα ἡ ψυχὴ πρὸς τὴν ἁµαρτ αν ὡς πὶ τὸ πλε στόν στιν, ἡ ν συνηθε ᾳ ταύτης γενοµένη ἔπειτα δὲ, ὅτι, καθάπερ πὶ τῶν τὰ σώµατα ἀσθενούντων ἡ πιµέλεια τὴν πιτήρησιν ἀκριβεστέραν ἔχει, ὡς καὶ τὰ ὠφελοῦντα τοὺς ὑγια νοντας παραιτε σθαι πολλάκις οὕτω καὶ πὶ τῶν τὴν ψυχὴν ἀῤ ωστησάντων πολὺ πλε ονος χρε α τῆς παραφυλακῆς καὶ τῆς πιµελε ας. Οση δέ στιν κ τῆς πρὸς τοὺς ἁµαρτάνοντας κοινων ας ἡ βλάβη, παρ στησιν ὁ αὐτὸς Απόστολος πὶ τοιαύτης ὑποθέσεως ε πών Μικρὰ ζύµη ὅλον τὸ φύραµα ζυµο. Ε δὲ πὶ τῶν ν το ς ἠθικο ς σφαλλοµένων τοσαύτη στὶν ἡ βλάβη, τ χρὴ λέγειν περὶ τῶν περὶ Θεοῦ κακοδοξούντων, οὓς ἡ κακοδοξ α οὐδὲ ν το ς ἄλλοις ὑγια νειν ᾷ, παραδιδοµένους ἅπαξ δι αὐτὴν το ς τῆς ἀτιµ ας πάθεσιν; ὡς πολλαχόθεν δε κνυται καὶ κ τῶν ν τῇ πρὸς Ρωµα ους ε ρηµένων περ τινων οὕτως Καὶ καθὼς οὐκ δοκ µασαν τὸν Θεὸν ἔχειν ἑν πιγνώσει, παρέδωκεν αὐτοὺς ὁ Θεὸς ε ς ἀδόκιµον νοῦν, ποιε ν τὰ µὴ καθ- ήκοντα πεπληρωµένους πάσῃ ἀδικ ᾳ, πορνε ᾳ, πονηρ ᾳ, πλεονεξ ᾳ, κακ ᾳ µεστοὺς φθόνου, φόνου, ἔριδος, δόλου, κακοηθε ας ψιθυριστὰς, 31

32 καταλάλους, θεοστυγε ς, ὑβριστὰς, ὑπερηφάνους, ἀλαζόνας, φευρετὰς κακῶν, γονεῦσιν ἀπειθε ς, ἀσυνέτους, ἀσυνθέτους, ἀστόργους, ἀσπόνδους, ἀνελεήµονας ο τινες, τὸ δικα ωµα τοῦ Θεοῦ πιγνόντες, οὐκ νόησαν ὅτι οἱ τὰ τοιαῦτα πράσσοντες ἄξιοι θανάτου ε σὶν, οὐ µόνον δὲ αὐτὰ ποιοῦσιν, ἀλλὰ καὶ συνευδοκοῦσι το ς πράσσουσιν. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΚΑ. Πόθεν ὁ µετεωρισµὸς καὶ οἱ διαλογισµο καὶ πῶς αὐτοὺς διορθωσόµεθα. Γ νεται ὁ µετεωρισµὸς ἀπὸ ἀργ ας τοῦ νοῦ µὴ ἀσχολουµένου περὶ τὰ ἀναγκα α. Αργε δὲ ὁ νοῦς καὶ ἀµεριµνε ξ ἀπιστ ας τοῦ παρε ναι τὸν Θεὸν, τάζοντα καρδ ας καὶ νεφρούς. Ε γὰρ τοῦτο π στευε, πάντως πο ει τὸ ε ρηµένον Προωρώµην τὸν Κύριον νώπιόν µου διαπαντὸς, ὅτι κ δεξιῶν µού στιν, να µὴ σαλευθῶ. Ο δὲ τοῦτο καὶ τὰ ὅµοια τούτῳ κατορθῶν οὔτε τολµήσει ποτὲ, οὔτε ξει σχολὴν διαλογ σασθα τι τῶν µὴ πρὸς ο κοδοµὴν τῆς π στεως ο κονοµουµένων, κἂν ἀγαθὸν εἶναι δοκῇ, οὐχ ὅτι γε τῶν ἀπηγορευµένων, καὶ µὴ ἀρεσκόντων Θεῷ. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΚΒ. Πόθεν αἱ νυκτεριναὶ φαντασ αι αἱ ἀπρεπε ς γ - νονται. Γ νονται µὲν κ τῶν µετὰ ἡµέραν ἀλλοκότων τῆς ψυχῆς κινηµάτων. Εὰν δὲ ν τῇ σχολῇ τῶν τοῦ Θεοῦ κριµάτων καθαρεύσῃ ἡ κε νων ψυχὴ, καὶ ν µελέτῃ γένηται διηνεκε τῶν καλῶν καὶ ἀρεσκόν- 32

33 των Θεῷ, τοιαῦτα ξει καὶ τὰ νύπνια. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΚΓ. Εως πο ων ηµάτων ἡ ἀργολογ α κρ νεται. Καθόλου πᾶν ῆµα, τὸ µὴ συντελοῦν πρὸς τὴν προκειµένην ν Κυρ ῳ χρε αν, ἀργόν στι. Καὶ τοσοῦτός στι τοῦ τοιούτου ήµατος ὁ κ νδυνος, ὅτι, κἂν ἀγαθὸν ᾖ τὸ λεγόµενον, µὴ πρὸς ο κοδοµὴν δὲ τῆς π στεως ο κονοµῆται, οὐκ ν τῇ ἀγαθότητι τοῦ ήµατος ὁ λαλήσας ἔχει τὸ ἀκ νδυνον, ἀλλ ν τῷ µὴ πρὸς ο κοδοµὴν ο κονοµῆσαι τὸ ηθὲν, λυπε τὸ Πνεῦµα τὸ ἅγιον τοῦ Θεοῦ. Τοῦτο γὰρ σαφῶς δ δαξεν ὁ Απόστολος, ε πών Πᾶς λόγος σαπρὸς κ τοῦ στόµατος ὑµῶν µὴ κπορευέσθω ἀλλ ε τις ἀγαθὸς πρὸς ο κοδοµὴν τῆς π στεως, να δῷ χάριν το ς ἀκούουσι καὶ τοῦτο παγαγών Καὶ µὴ λυπῆτε τὸ Πνεῦµα τὸ ἅγιον τοῦ Θεοῦ, ν ᾧ σφραγ σθητε. Τὸ δὲ λυπῆσαι τὸ Πνεῦµα τὸ ἅγιον τοῦ Θεοῦ, ὅσον στὶ κακὸν, τ δε καὶ λέγειν; ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΚΔ. Τ στι λοιδορ α. Πᾶν ῆµα κ διαθέσεως τοῦ ἀτιµᾶσαι λεγόµενον λοιδορ α στὶ, κἂν αὐτὸ τὸ ῆµα µὴ δόξῃ εἶναι ὑβριστικόν. Καὶ τοῦτο δῆλον κ τοῦ Εὐαγγελ ου λέγοντος περὶ τῶν Ιουδα ων, ὅτι Ελοιδόρησαν αὐτὸν, καὶ εἶπον αὐτῷ Σὺ εἶ µαθητὴς κε νου. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΚΕ. Τ στι καταλαλιά. 33

34 Δύο καιροὺς εἶναι ἡγοῦµαι, καθ οὓς ἔξεστιν ε πε ν τι περ τινος φαῦλον ὅτε ἀνάγκην ἔχει τις βουλεύσασθαι µετὰ καὶ ἑτέρων τῶν ε ς τοῦτο δεδοκιµασµένων πῶς διορθωθῇ ὁ ἡµαρτηκώς καὶ πάλιν ὅταν χρε α γένηται ἀσφαλ σασθα τινας τοὺς ξ ἀγνο ας δυναµένους πολλάκις συναναµιγῆναι τῷ κακῷ ὡς καλῷ, τοῦ Αποστόλου παραγγέλλοντος, µὴ συναναµ γνυσθαι το ς τοιούτοις, µή ποτε λάβῃ τις βρόχους τῇ ἑαυτοῦ ψυχῇ. Οπερ εὑρ σκοµεν τὸν αὐτὸν Απόστολον πεποιηκότα δι ὧν γράφει Τιµοθέῳ, ὅτι Αλέξανδρος ὁ χαλκεὺς πολλά µοι κακὰ νεδε - ξατο, ὃν καὶ σὺ φυλάσσου λ αν γὰρ ἀνθέστηκε το ς ἡµετέροις λόγοις. Εκτὸς δὲ τῆς τοιαύτης ἀνάγκης ὁ λέγων τι κατά τινος, να αὐτὸ τοῦτο διαβάλῃ, ἢ διασύρῃ, κατάλαλός στι, κἂν ἀληθὲς ᾖ τὸ λεγόµενον. ΕΡΩΤΗΣΙΣ Κ. Ο καταλαλῶν ἀδελφοῦ, ἢ ἀκούων καταλαλοῦντος καὶ ἀνεχόµενος, τ νος, στὶν ἄξιος. Αφορισµοῦ καὶ ἀµφότεροι. Τὸν γὰρ καταλαλοῦντα λάθρα τοῦ πλησ ον αὐτοῦ, τοῦτον ξεδ ωκον. Καὶ ἀλλαχοῦ ε ρηται Μὴ ἡδέως ἄκουε καταλαλοῦντος, να µὴ ξαρθῇς. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΚΖ. Εὰν δὲ τοῦ προεστῶτος καταλαλήσῃ, πῶς αὐτῷ προσέξοµεν. Φανερὸν τοῦτο τὸ κρ µα κ τῆς ὀργῆς τοῦ Θεοῦ, τῆς πὶ Μαριὰµ, ἡν κα κατελάλησε Μωϋσέως, ἧς τὸ ἁµάρτηµα, οὐδὲ αὐτοῦ Μωϋσέως δεοµένου, 34

35 ἀνεκδ κητον ἀφῆκεν ὁ Θεός. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΚΗ. Εάν τις θρασυτέρᾳ φωνῇ καὶ ήµασι θρασέσιν ἀποκρ νητα τινι, καὶ ὑποµνησθεὶς λέγῃ, ὅτι οὐδὲν πονηρὸν ἔχω ν τῇ καρδ ᾳ, ε δε αὐτῷ πιστεῦσαι. Οὐ πάντα τὰ πάθη τῆς ψυχῆς φανερά στι το ς πᾶσιν, οὔτε αὐτῷ τῷ πάσχοντι, ὡς οὐδὲ τὰ τοῦ σώ- µατος. Ωσπερ οὖν πὶ τοῦ σώµατος οἱ πιστήµονες σηµε α ἔχουσ τινα τῶν κεκρυµµένων παθῶν, καὶ φευγόντων τὴν α σθησιν τοῦ πάσχοντος οὕτω καὶ πὶ τῆς ψυχῆς, κἂν µὴ α σθάνηται τοῦ δ ου πάθους ὁ ἁµαρτάνων, πιστεύειν δε τῷ Κυρ ῳ, καὶ αὐτὸν καὶ τοὺς µετ αὐτοῦ διαβεβαιωσαµένῳ, ὅτι ὁ πονηρὸς ἄνθρωπος κ τοῦ πονηροῦ θησαυροῦ τῆς καρδ ας αὐτοῦ προφέρει τὰ πονηρά. Ο µὲν γὰρ κακὸς ἀγαθόν τι ῆµα ἢ πρᾶγµα πολλάκις καὶ σχη- µατ ζεται τὸν δὲ ἀγαθὸν σχηµατ σασθα τι κακὸν ἀµήχανον. Προνοούµενοι γὰρ καλὰ, φησὶν, οὐ µόνον νώπιον Κυρ ου, ἀλλὰ καὶ νώπιον ἀνθρώπων. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΚΘ. Πο ῳ τρόπῳ δυνηθῇ τις µὴ ὀργ ζεσθαι. Εὰν Θεὸν πόπτην, καὶ τὸν Κύριον παρόντα νοπτρ ζεσθαι ἡγῆται ἀε. Τ ς γὰρ ὑπήκοος ν ὀφθαλµο ς ἄρχοντός ποτε κατατολµᾷ τινος τῶν µὴ ἀρεσκόντων αὐτῷ; Καὶ ὰν µὴ κδέχηται τὴν παρ ἑτέρων ὑπακοὴν, ἀλλ αὐτὸς πρὸς ὑπακοὴν παρασκευάζηται, πάντας ἡγούµενος ὑπερέχοντας ἑαυτοῦ. Ε µὲν γὰρ πρὸς τὴν ἑαυτοῦ χρε αν τὴν ὑπακοὴν πιζητε, γινωσκέτω, ὅτι ὁ λόγος τοῦ Κυρ ου 35

36 αὐτὸν καστον το ς ἄλλοις ὑπηρετε ν διδάσκει ε δὲ τῆς τοῦ Κυρ ου ντολῆς παρακοὴν κδικε, οὐκ ὀργῆς χρε α, ἀλλ ο κτου καὶ συµπαθε ας κατὰ τὸν ε πόντα Τ ς ἀσθενε, καὶ οὐκ ἀσθενῶ; ΕΡΩΤΗΣΙΣ Λ. Πῶς κκόψοµεν τὸ πάθος τῆς πιθυµ ας τῆς κακῆς. Επιθυµ ᾳ διαπύρῳ τῶν θεληµάτων τοῦ Θεοῦ, καὶ τοιαύτῃ, ο αν ἔδειξεν ἔχειν ὁ ε πών Τὰ κρ µατα Κυρ ου ἀληθινὰ, δεδικαιωµένα πὶ τὸ αὐτό πιθυµητὰ ὑπὲρ χρυσ ον καὶ λ θον τ µιον πολὺν, καὶ γλυκύτερα ὑπὲρ µέλι καὶ κηρ ον. Αεὶ γὰρ ἡ τῶν κρειττόνων πιθυµ α ν ξουσ ᾳ καὶ δυνάµει ἔχουσα τὴν ἀπόλαυσιν τῶν πιθυµουµένων, καταφρονε ν καὶ ἀποστρέφεσθαι ἀναγκάζει τὰ λάττονα, ὡς δ δαξαν οἱ ἅγιοι πάντες πόσῳ δὲ µᾶλλον τὰ φαῦλα, καὶ α σχύνης ἄξια; ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΛΑ. Ε καθόλου γελᾷν οὐκ ἔξεστιν. Τοῦ Κυρ ου τοὺς νῦν γελῶντας κατακρ νοντος, εὔδηλον, ὅτι οὐδέποτε καιρὸς γέλωτός στι τῷ πιστῷ, καὶ µάλιστα ν τοσούτῳ πλήθει τῶν διὰ τῆς παραβάσεως τοῦ νόµου τὸν Θεὸν ἀτιµαζόντων καὶ θανατουµένων ν τῇ ἁµαρτ ᾳ, ὑπὲρ ὧν ἀθυµε ν καὶ στένειν χρή. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΛΒ. Ο ἄκαιρος καὶ ἄµετρος νυσταγµὸς πόθεν, πῶς αὐτὸν ἀποθώµεθα. 36

37 ΑΠΟΚΡΙΣΙΣ Ο µὲν τοιοῦτος νυσταγµὸς γ νεται, ὅταν νωθροτέρα γένηται ἡ ψυχὴ περὶ τὰς περὶ Θεοῦ ννο ας, καὶ τῶν κριµάτων τοῦ Θεοῦ καταφρονῶµεν ἀποτιθέµεθα δὲ αὐτὸν, ὅταν γνησ αν καὶ ἀξιόλογον ἀναλάβωµεν τῆς µεγαλειότητος τοῦ Θεοῦ τὴν ἔννοιαν, καὶ τῶν θεληµάτων αὐτοῦ τὴν πιθυµ αν, κατὰ τὸν ε πόντα Ε δώσω ὕπνον το ς ὀφθαλµο ς µου, καὶ το ς βλεφάροις µου νυσταγµὸν, καὶ ἀνάπαυσιν το ς κροτάφοις µου ως οὗ εὕρω τόπον τῷ Κυρ ῳ, σκήνωµα τῷ Θεῷ Ιακώβ. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΛΓ. Πῶς λέγχεται ὁ ἀνθρωπάρεσκος. Οταν πὶ µὲν τῶν παινούντων σπουδὴν πιδε ξηται, πὶ δὲ τῶν ψεγόντων ὀκνηρὸς γένηται. Ε γὰρ τῷ Κυρ ῳ ἀρέσκειν βούλεται, πάντοτε καὶ πανταχοῦ ὁ αὐτὸς ἔσται, πληρῶν τὸ ε ρηµένον Διὰ τῶν ὅπλων τῆς δικαιοσύνης τῶν δεξιῶν καὶ ἀριστερῶν διὰ δόξης καὶ ἀτιµ ας διὰ δυσφηµ ας καὶ εὐφηµ ας ὡς πλάνοι, καὶ ἀληθε ς. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΛΔ. Πῶς φύγῃ τις τὸ πάθος τῆς ἀνθρωπαρεσκε ας, καὶ τὸ περιβλέπεσθαι τοὺς παρὰ τῶν ἀνθρώπων πα νους. ΑΠΟΚΡΙΣΙΣ Πληροφορ ᾳ τῆς τοῦ Θεοῦ παρουσ ας, καὶ ἀπερισπάστῳ φροντ δι τῆς πρὸς τὸν Θεὸν εὐαρεστήσεως, καὶ διαπύρῳ πιθυµ ᾳ τῶν παρὰ τοῦ Κυρ ου µακαρισµῶν. Οὐδεὶς γὰρ ν ὄψεσι δεσπότου πρὸς ἀρέσκειαν συνδούλου πὶ ἀτιµ ᾳ τοῦ δεσπότου καὶ 37

38 κατακρ σει ἑαυτοῦ µετεωρ ζεται. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΛΕ. Πῶς γνωρ ζεται ὁ ὑπερήφανος, καὶ πῶς θεραπεύεται. Γνωρ ζεται µὲν κ τοῦ τὰ τῆς ὑπεροχῆς πιζητε ν θεραπεύεται δὲ, ὰν πιστεύσῃ τῷ κρ µατι τοῦ ε πόντος Κύριος ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινο ς δὲ δ δωσι χάριν. Εκε νο µέντοι ε δέναι χρὴ, ὅτι, ὅπως ἄν τις φοβηθῇ τὸ κρ µα τῆς ὑπερηφαν ας, οὐ δύναται θεραπευθῆναι τὸ πάθος, ὰν µὴ ἀναχωρήσῃ τῶν τῆς ὑπεροχῆς πιτηδευµάτων ἁπάντων ὡς οὐ δύναται ἀποµαθε ν διάλεκτον ἢ ο αν δήποτε τέχνην, µὴ τελε ως ἀναχωρήσας οὐ µόνον τοῦ ποιε ν, ἢ λαλε ν τι κατ κε νην τὴν τέχνην, ἀλλὰ καὶ τοῦ ἀκούειν τῶν λαλούντων, καὶ βλέπειν τοὺς ποιοῦντας ὅπερ παρατηρητέον καὶ πὶ πάσης κακ ας. ΕΡΩΤΗΣΙΣ Λ. Ε χρὴ τιµὴν πιζητε ν. Αποδιδόναι µὲν τῷ τὴν τιµὴν, τὴν τιµὴν διδάχθηµεν, πιζητε ν δὲ τιµὴν κωλύθηµεν, τοῦ Κυρ ου ε πόντος Πῶς δύνασθε ὑµε ς πιστεῦσαι δόξαν παρ ἀλλήλων λαµβάνοντες, καὶ τὴν δόξαν τὴν παρὰ τοῦ µόνου Θεοῦ οὐ ζητοῦντες; Ωστε τὸ ζητε ν παρὰ τῶν ἀνθρώπων δόξαν ἀπόδειξ ς στιν ἀπιστ ας, καὶ θεοσεβε ας ἀλλοτρ ωσις, τοῦ Αποστόλου ε πόντος Ε ἔτι ἀνθρώποις ἤρεσκον, Χριστοῦ δοῦλος οὐκ ἂν ἤµην. Ε δὲ οἱ τὴν δεδοµένην παρὰ τῶν ἀνθρώπων δόξαν λαµβάνοντες οὕτω κατεκρ θησαν, οἱ τὴν µὴ δεδοµένην πιζητοῦν- 38

39 τες ἄῤ ητον ἔχουσι τὸ κρ µα. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΛΖ. Ο ὀκνηρὸς πρὸς τὴν ντολὴν πο ῳ τρόπῳ σπουδὴν δυνηθῇ ἀναλαβε ν. Πληροφορηθεὶς τὴν παρουσ αν τοῦ Δεσπότου Θεοῦ τοῦ τὰ πάντα φορῶντος, καὶ τὴν ἀπειλὴν τὴν κατὰ τοῦ ὀκνηροῦ, καὶ τὴν λπ δα τῆς µεγάλης παρὰ τοῦ Κυρ ου µισθαποδοσ ας, τοῦ παγγειλαµένου διὰ Παύλου τοῦ ἀποστόλου, ὅτι καστος τὸν διον µισθὸν λήψεται κατὰ τὸν διον κόπον καὶ ὅσα τοιαῦτα γέγραπται πρὸς τὴν δ αν ἑκάστου σπουδὴν, ἤτοι ὑποµονὴν ε ς δόξαν Θεοῦ ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΛΗ Εὰν πιταχθῇ ἀδελφὸς, καὶ ἀντε πῃ, ὕστερον δὲ ἑαυτῷ ἀπέλθῃ. Εν ᾧ µὲν ἀντε πεν ὡς ἀντιλογικὸς, καὶ ἄλλους πρὸς τὸ αὐτὸ ρεθ ζων, γνωριζέσθω ὑπόδικος εἶναι τοῦ κρ µατος κε νου, ὅτι Αντιλογ ας γε ρει πᾶς κακός ὁ δὲ Κύριος ἄγγελον ἀνελεήµονα πιπέµπει αὐτῷ. Πληροφορε σθω δὲ, ὅτι οὐκ ἀνθρώπῳ ἀντιλέγει ἢ ὑπακούει, ἤδη δὲ καὶ αὐτῷ τῷ Κυρ ῳ τῷ ε πόντι Ο ἀκούων ὑµῶν µοῦ ἀκούει καὶ ὁ ἀθετῶν ὑµᾶς µὲ ἀθετε. Καὶ κατανυγεὶς πρότερον, ἀπολογησάσθω, καὶ οὕτως, ὰν πιτραπῇ, ποιε τω τὸ ἔργον. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΛΘ. Εὰν δὲ ὑπακούσας τις γογγύσῃ. 39

40 Τοῦ Αποστόλου ε πόντος Πάντα ποιε τε χωρὶς γογγυσµῶν καὶ διαλογισµῶν, ἀπηλλοτρ ωται καὶ ὁ γογγύζων τῆς ἑνώσεως τῶν ἀδελφῶν, καὶ τὸ τούτου ἔργον τῆς χρήσεως αὐτῶν φανερὸς δέ στιν ὁ τοιοῦτος νοσῶν τήν τε ἀπιστ αν καὶ τῆς λπ δος τὴν ἀµφιβολ αν. ΕΡΩΤΗΣΙΣ Μ. Εὰν ἀδελφὸς ἀδελφὸν λυπήσῃ, πῶς ὀφε λει διορθώσασθαι Ε µὲν οὕτως λύπησεν, ὡς ὁ Απόστολος, ε πών Ελυπήθητε γὰρ κατὰ Θεὸν, να ν µηδενὶ ζηµιωθῆτε ξ ἡµῶν, οὐχ ὁ λυπήσας χρῄζει διορθώσεως, ἀλλ ὁ λυπηθεὶς ὀφε λει τὰ διώµατα τῆς κατὰ Θεὸν λύπης πιδε ξασθαι ε δὲ ν το ς ἀδιαφόροις λύπησε, µνηµονευσάτω ὁ λυπήσας τοῦ Αποστόλου ε πόντος Ε διὰ βρῶµα ὁ ἀδελφός σου λυπε - ται, οὐκέτι κατὰ ἀγάπην περιπατε ς καὶ γνωρ - σας τὸ τοιοῦτον ἁµάρτηµα, πληρωσάτω τὸ ὑπὸ τοῦ Κυρ ου ε ρηµένον Εὰν προσφέρῃς τὸ δῶρόν σου πὶ τὸ θυσιαστήριον, καὶ κε µνησθῇς, ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἔχει τι κατὰ σοῦ, ἄφες κε τὸ δῶρόν σου ἔµπροσθεν τοῦ θυσιαστηρ ου, καὶ ὕπαγε, πρῶτον διαλλάγηθι τῷ ἀδελφῷ σου, καὶ τότε λθὼν, πρόσφερε τὸ δῶρόν σου. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΜΑ. Εὰν δὲ µὴ ἀνέχηται ἀπολογήσασθαι ὁ λυπήσας. Πληρῶσαι ὀφε λοµεν π αὐτῷ τὰ ὑπὸ τοῦ Κυρ ου πὶ τοῦ ἁµαρτήσαντος καὶ µὴ µετανοήσαντος ε ρη- 40

41 µένα Εὰν δὲ καὶ τῆς Εκκλησ ας παρακούσῃ, ἔστω σοι ὡς ὁ θνικὸς καὶ ὁ τελώνης. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΜΒ. Εὰν δὲ, ἀπολογουµένου τοῦ λυπήσαντος, µὴ θέλῃ διαλλαγῆναι ὁ λυπηθε ς. Φανερόν στι τὸ κρ µα τοῦ Κυρ ου πὶ τοῦ τοιούτου ν τῇ παραβολῇ τοῦ δούλου πρὸς τὸν σύνδουλον, ὃς, πειδὴ παρακαλούµενος, µακροθυµῆσαι οὐκ ἤθελεν Ιδόντες δὲ, φησὶν, οἱ σύνδουλοι τὰ γενόµενα, διεσάφησαν τῷ κυρ ῳ αὐτῶν ὀργισθεὶς δὲ ὁ κύριος, ἀνεκαλέσατο τὴν ἑαυτοῦ ε ς αὐτὸν χάριν, καὶ παρέδωκεν αὐτὸν το ς βασανιστα ς, ως οὗ ἀποδῷ τὸ ὀφειλόµενον ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΜΓ. Πῶς ὀφειλε τις προσέχειν τῷ ε ς προσευχὴν ξυπν ζοντι. Ε πιγινώσκει τις τὴν ζηµ αν τὴν κ τοῦ ὕπνου, ὅτι οὐδὲ ἑαυτῆς παισθάνεται ἡ ψυχὴ, γνωρ ζει δὲ τὸ κέρδος τῆς γρηγόρσεως, καὶ µάλιστα τὴν ὑπερ- έχουσαν δόξαν, ὅτε προσάγετα τις τῷ Θεῷ ε ς προςευχὴν, ὡς τὰ µεγάλα καὶ τὰ ὑπὲρ πᾶσαν πιθυµ αν εὐεργετοῦντι, προσέξει τῷ ξυπν ζοντι, ε τε ε ς προσευχὴν ε τε ε ς οἱανδηποτοῦν ντολήν. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΜΔ. Εὰν δὲ στυγνάσῃ ὁ ξυπνισθεὶς ἢ καὶ ὀργισθῇ, τ νος στὶν ἄξιος 41