ΔΥΣΑΡΙΘΜΗΣΙΑ: Η ΠΟΛΥΔΙΑΣΤΑΤΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ

Transcript

1 ΔΥΣΑΡΙΘΜΗΣΙΑ: Η ΠΟΛΥΔΙΑΣΤΑΤΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ Πλέρου Αντωνία Μαθηματικό Τμήμα Α.Π.Θ. Μεταπτυχιακές σπουδές στα Μαθηματικά Ε.Α.Π. Καθηγήτρια Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Τηλέφωνο : ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η εργασία αυτή υπάγεται στην ενότητα 06. Συγκεκριμένα η παρούσα εργασία αφορά στη ειδική διαταραχή διαχείρισης μαθηματικών εννοιών η οποία είναι γνωστή με τον όρο δυσαριθμησία (dyscalculia). Συγκεκριμένα, στο εισαγωγικό τμήμα της γίνεται προσπάθεια για συσχέτιση του όρου της δυσαριθμησίας με εκείνο της δυσλεξίας και ειδικότερα μελέτη της σχέσης που υπάρχει μεταξύ των μαθησιακών δυσκολιών στη γλώσσα με εκείνες που αφορούν στη μαθηματική λογική. Επόμενο σημείο αναφοράς είναι σημασιολογική προσέγγιση του όρου με προσπάθεια απόδοσης ορισμού. Σημαντικό θέμα που αφορά στις μαθησιακές δυσκολίες στα μαθηματικά είναι η αξιολόγηση και η διάγνωση τους (Πόρποδας 2003). Κατά την διάρκεια της αξιολόγησης της έννοιας δυσαριθμησία αναφέρονται τα πιθανά συμπτώματα που παρουσιάζουν άτομα που εμφανίζουν αυτήν την ιδιαιτερότητα ανάλογα με την ηλικία τους. Τέλος αναλύονται οι πιθανοί παράγοντες στους οποίους οφείλεται η συγκεκριμένη ειδική μαθησιακή δυσκολία. DYSCALCULIA: THE MULTIDIMENSIONAL DIFFICULTY IN UNDERSTANDING MATHEMATICS Plerou Antonia Mathematics Department A.U.T. Master in Mathematics G.O.U. Secondary Teacher Education tplerou@gmail.com

2 Phone: ABSTRACT This work falls within section 06. Specifically, this work is reported to the specific disorder management of mathematical concepts which is known as dyscalculia. Specifically, at the beginning of the text there is an correlation effort between the terms of dyslexia and dyscalculia. Furthermore there is a mention about the link between learning difficulties in language and those relating to mathematical logic. Then is given the definition of dyscalculia. An important issue of learning difficulties in mathematics is the assessment and the diagnosis (Porpodas 2003). During the evaluation of dyscalculia are mentioned the possible symptoms of people that display this specificity depending on their age. Finally are analyzed the possible factors which are responsible for this special disorder ΣΧΕΣΗ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ - ΔΥΣΑΡΙΘΜΗΣΙΑΣ Η δυσλεξία έχει ονομαστεί και νόσος των χαρισματικών παιδιών, καθώς τα παιδιά με δυσλεξία συχνά εμφανίζουν μεγαλύτερη δημιουργικότητα και ευρηματικότητα από τα υπόλοιπα. Η παγκόσμια ομοσπονδία της νευρολογίας καθορίζει τη δυσλεξία ως «διαταραχή που φανερώνεται από τις δυσκολίες στο διάβασμα, παρά την επαρκή νοημοσύνη και τις κοινωνικές και πολιτιστικές ευκαιρίες του ατόμου». Βασικό σημείο αναφοράς είναι ο συσχετισμός της δυσκολίας στην γλώσσα με την δυσκολία στα μαθηματικά. Αρκετές έρευνες αποδέχονται τη δυσαριθμησία ως μη αυτόνομη μαθησιακή δυσκολία της οποίας οι ρίζες της βρίσκονται σε γλωσσικές διαταραχές (Miles 1992). Όμως, η πλειονότητα των ερευνητών υποστηρίζουν ότι η δυσλεξία και η δυσαριθμησία είναι δύο διακριτές δυσκολίες που μπορεί να εκδηλώνονται χωρίς η μία να προϋποθέτει την ύπαρξη της άλλης. Υπάρχουν όμως κάποιοι ερευνητές οι οποίοι όχι μόνο δεν αποδέχονται την αυτόνομη υπόσταση της δυσαριθμησίας ως ειδική μαθησιακή δυσκολία, αλλά αμφισβητούν ακόμα την ίδια την ύπαρξη της. Εντούτοις, έχει παρατηρηθεί ότι τα παιδιά με δυσαριθμησία μπορεί να είναι καλοί μαθητές, να έχουν καλή οπτική μνήμη γραπτών λέξεων, καλή ή και προηγμένη γλωσσική ανάπτυξη, τόσο στο γραπτό όσο και στον προφορικό λόγο. Αυτό ενισχύει την άποψη ότι η δυσλεξία και η δυσαριθμησία είναι δυο διαφοροποιημένες ειδικές μαθησιακές δυσκολίες. Η

3 παραδοχή αυτή όμως δεν αποκλείει τη συνύπαρξή δυσκολιών τόσο στην ανάγνωση και στη γραφή όσο και στα μαθηματικά ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΔΥΣΑΡΙΘΜΗΣΙΑ Η δυσαριθμησία είναι ένας σχετικά καινούργιος όρος στο λεξιλόγιο των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών. Όπως μαρτυρά το όνομά της, είναι μια διαταραχή που σχετίζεται με τις αριθμητικές ικανότητες, αναφέρεται στη δυσκολία απόκτησης μαθηματικών δεξιοτήτων και εντάσσεται στις λεγόμενες «ειδικές μαθησιακές δυσκολίες». Τα παιδιά με δυσαριθμησία δυσκολεύονται να κατανοήσουν τα μαθηματικά και οτιδήποτε έχει σχέση με αυτά. Το πρόβλημα εντοπίζεται αποκλειστικά στις μαθηματικές δεξιότητες του ατόμου και δεν είναι απαραίτητη η ύπαρξη δυσκολιών στην ανάγνωση, την ορθογραφία και γενικά το γραπτό λόγο. Αντίθετα, παρατηρείται ικανοποιητική επίδοση στα υπόλοιπα σχολικά μαθήματα. Ειδικότερα έχουν γίνει προσπάθειες απόδοσης ορισμού με ακρίβεια. Έτσι σύμφωνα με τον R.Cohn το 1961 με τον όρο δυσαριθμησία γίνεται η απόδοση της κατάστασης κατά την οποία ένας μαθητής, παρόλο που δεν χαρακτηρίζεται από χαμηλή νοημοσύνη, παρουσιάζει δυσκολίες στην εκμάθηση των μαθηματικών (Cohn 1961). Επίσης σύμφωνα με τον Geary με τον όρο δυσαριθμησία περιγράφεται η διαρκή δυσκολία που παρουσιάζουν ορισμένα άτομα στην μάθηση ή κατανόηση μαθηματικών εννοιών. (Geary 2006). O Τσέχος νευροψυχολόγος Kosc όρισε το 1974 τη δυσαριθμησία ως εξής: «Αναπτυξιακή δυσαριθμησία είναι μια δομική διαταραχή των μαθηματικών ικανοτήτων, η οποία έχει τη βάση της σε γενετική ή σύμφυτη διαταραχή ορισμένων μερών του εγκεφάλου (μέρη που είναι το άμεσο ανατομικοφυσιολογικό υπόστρωμα της κατάλληλης ηλικιακής ωρίμασης των μαθηματικών ικανοτήτων) χωρίς να υπάρχει μια ταυτόχρονη διαταραχή των γενικών νοητικών λειτουργιών» ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΗΣ ΔΥΣΑΡΙΘΜΗΣΙΑΣ Το ποσοστό εμφάνισής ατόμων με δυσαριθμησία σε σχέση με το σύνολο του πληθυσμού ποικίλλει, ανάλογα με τα κριτήρια και τις παραμέτρους της δειγματοληψίας κάθε μελέτης. Τα άτομα που παρουσιάζουν γενικές μαθησιακές δυσκολίες είναι 12% - 15%. Όσον αφορά την δυσλεξία στα πέντε άτομα που έχουν αυτήν την ιδιαιτερότητα το ένα είναι κορίτσι ενώ τα τέσσερα αγόρια, ποσοστό το οποίο ισχύει και στην

4 περίπτωση της αχρωματοψίας και της διάσπασης προσοχής. Γενικότερα το ποσοστό εμφάνισης όσον αφορά και στη δυσαριθμησία είναι μεγαλύτερο στα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια. Αποτέλεσμα έρευνας αναφέρει ότι μεταξύ 3% - 8% των παιδιών σχολικής ηλικίας παιδιά παρουσιάζουν συνεχείς δυσκολίες στη μάθηση και κατανόηση των εννοιών όπως ο αριθμός, η καταμέτρηση, η αριθμητική αλλά και άλλων συναφών με τα μαθηματικά περιοχών. Η παραπάνω μελέτη οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η δυσαριθμησία και γενικότερα οι μαθησιακές δυσκολίες δεν παρουσιάζουν συσχετισμό με την ευφυΐα, την παροχή κινήτρων ή άλλων παραγόντων που μπορεί να επηρεάζουν τη μάθηση. Η παραπάνω όμως διαπίστωση ότι 3% - 8% των παιδιών παρουσιάζουν δυσαριθμησία αποκλίνει από την πραγματική εκτίμηση. Το σφάλμα αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά που συμμετείχαν στην δειγματοληπτική διαδικασία έχουν συγκεκριμένα ελλείμματα σε μία ή σε περιοχές των μαθηματικών, εντούτοις τα καταφέρνουν καλύτερα σε άλλους τομείς. Περίπου τα μισά από τα παιδιά αυτά έχουν αργό ρυθμό στην ανάγνωση εκμάθηση και αποστήθιση και αρκετά από αυτά παρουσιάζουν ελλειμματική προσοχή (Wilson 2006). Από τη μελέτη που διεξήχθη από ειδικούς του University College του Λονδίνου στη Κούβα έπειτα από ανάθεση των υπουργείων Υγείας και Παιδείας της χώρας προέκυψε ότι το 3% - 6% των παιδιών χαρακτηρίζεται από δυσαριθμησία σε σύγκριση με ποσοστό 2,5% - 4,3% που εμφανίζει την ιδιαιτερότητα της δυσλεξίας. Σύμφωνα με τον Brian Baterworth, καθηγητή γνωστικών νευροεπιστημών του University College, το πρόβλημα δεν συνδέεται με τον τρόπο διδασκαλίας του παιδιού, αλλά είναι το αποτέλεσμα της έλλειψης σωστής «αίσθησης των αριθμών» την οποία εμφανίζουν κάποια παιδιά. «Η δυσαριθμησία είναι εξίσου κοινή με τη δυσλεξία, ωστόσο δεν έχει αναγνωριστεί στον βαθμό που πρέπει» σημείωσε ο καθηγητής B. Butterworth. Συνοψίζοντας αποτελέσματα από έγκυρες μελέτες, λαμβάνοντας υπόψη τυχόν τυπικό σφάλμα και αποκλίσεις, το αντικειμενικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι πως το ποσοστό των παιδιών που παρουσιάζουν δυσκολίες στον χειρισμό μαθηματικών εννοιών χωρίς παράλληλες δυσκολίες στην ανάγνωση και τη γραφή κυμαίνεται μεταξύ 4% - 5% επί του συνολικού πληθυσμού (Καραντζής 2006). 2. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΑΡΙΘΜΗΣΙΑΣ : ΜΟΡΦΕΣ - ΔΙΑΓΝΩΣΗ

5 Οι έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα προσανατολίζονται κυρίως στις δυσκολίες στο συμβολισμό και στον λογισμό για τις οποίες έχει γίνει και διαγνωστική προσέγγιση ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟ Η δυσκολία στο συμβολισμό εκφράζεται με αδυναμία στην ανάγνωση και γραφή των αριθμών όπως και στη διάκριση και κατανόηση των συμβόλων των πράξεων (Hecaen 1962, Geary 2004). Επιπλέον γνώρισμα είναι η διαταραγμένη οργάνωση των αριθμών στο χώρο. Συγκεκριμένα παρατηρούνται: Αναστροφές στα νούμερα (6 αντί για 9). Αντιστροφές στα ψηφία των αριθμών (12 αντί για 21). Οπτικές παραλείψεις αριθμητικών ποσοτήτων. Εσφαλμένη τοποθέτηση των ψηφίων ανάλογα με την αξία τους (Henschen 1926, Cohn 1961, Καραντζής, Τσαγγάρης 2003) ΤΕΣΤ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟ Μερικά από τα λογισμικά που αφορούν τη διάγνωση της δυσαριθμησίας, βασίζονται στα συμπτώματα της. Η διάγνωση αυτών των δυσκολιών πραγματοποιείται μέσω διαδικασιών αξιολόγησης οι οποίες περιλαμβάνουν: Αξιολόγηση παραγόντων που επηρεάζουν την ικανότητα του παιδιού για μαθηματική γνώση όπως συναισθηματικοί παράγοντες, πιθανές αδυναμίες ή δυνατά σημεία. Σταθμισμένα διαγνωστικά τεστ από τα οποία εξάγονται συμπεράσματα μέσω της διαδικασίας σύγκρισης των αποτελεσμάτων του τεστ για κάθε παιδί με τα αποτελέσματα που έχουν προκύψει από ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα παιδιών. Συγκεκριμένα: Τεστ αρίθμησης (πρόσθεση- αφαίρεση) Τεστ σύγκρισης συμβολικών - μη συμβολικών αριθμητικών ποσοτήτων. Τεστ κωδικοποίησης - αποκωδικοποίησης (Dehaene, Cohen 2003) ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΟ ΛΟΓΙΣΜΟ

6 Αναφορικά οι δυσκολίες που αφορούν στο λογισμό αναγνωρίζονται μέσω των προβλημάτων τα οποία αφορούν τη βραχυπρόθεσμη μνήμη και οδηγούν σε διαταραγμένη υπολογιστική ικανότητα. Τα προβλήματα αυτά εκφράζονται με περιορισμένη ικανότητα εκτέλεσης αριθμητικών υπολογισμών (Henshen 1926) και με δυσκολία στην απομνημόνευση και ανάκληση απλών αριθμητικών πράξεων. Συγκεκριμένα η διαταραχή που αφορά αδυναμία στην εκτέλεση αριθμητικών πράξεων στα αγγλικά περιγράφεται με τον όρο Acalculia (Καραντζής, Τσαγγάρης 2003) ΤΕΣΤ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ ΣΤΟ ΛΟΓΙΣΜΟ. Αρκετοί ερευνητές προτείνουν την μελέτη της επίδοσης στα μαθηματικά μέσω μιας διαδικασίας παρατήρησης του μαθητή (Mercer 2007), γεγονός που καθιστά την μέθοδο διάγνωσης υποκειμενική σε αντίθεση με την διάγνωση μέσω χρήσης έγκυρων διαγνωστικών λογισμικών. Μερικά από τα λογισμικά που αφορούν τη διάγνωση της δυσκολίας στο λογισμό βασίζονται στα βιολογικά αίτια που πιθανόν να προκαλούν αυτήν την ιδιαιτερότητα και τα οποία αναλύονται στη συνέχεια. Συγκεκριμένα η διάγνωση αυτών των δυσκολιών πραγματοποιείται με συστήματα όπως το ICD 10 (International Classification of Diseases - Διεθνείς Ταξινόμηση των Νόσων) και το DSM IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders - Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών) από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και την Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση αντίστοιχα (Mann, Brady 1988) ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΛΓΟΡΙΘΜΙΚΗ ΣΚΕΨΗ Παρόλο που η μελέτη των μαθησιακών δυσκολιών έχει προχωρήσει, οι έρευνες που αφορούν στις διαταραχές στην εκτέλεση αλγοριθμικών διαδικασιών είναι περιορισμένες, αφού το ενδιαφέρον στο πεδίο αυτό είναι σχετικά πρόσφατο (Αγαλιώτης 2000). Ένας από τα ζητούμενα είναι η ανάλυση και αξιολόγηση των δυσκολιών που αφορούν την αλγοριθμική μαθηματική σκέψη. Σημείο αναφοράς αποτελεί η αναζήτηση των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων τα οποία παρουσιάζουν άτομα με προβλήματα στην αλγοριθμική σκέψη. Οι παραπάνω δυσκολίες εκφράζονται μέσω της περιορισμένης ικανότητας κάποιων ατόμων στην αλγοριθμική επεξεργασία ερεθισμάτων

7 (Πόρποδας 2003). Οι ιδιαιτερότητες αυτές είναι πιθανόν να οφείλονται σε προβλήματα της μακροπρόθεσμης μνήμης µε αποτέλεσµα να παρουσιάζονται δυσκολίες στην κατανόηση και λύση σύνθετων προβλημάτων. Συγκεκριμένα παρατηρούνται προβλήματα στη σειριακή μνήμη και στην απομνημόνευση διαδικασιών και επομένως δυσκολία στην εκτέλεση αλγορίθμων που απαιτούν σειριακή και αναλυτική προσέγγιση. (Περικλειδάκης 2003). Αυτό συμβαίνει επειδή οι δυσκολίες στην απομνημόνευση, επεξεργασία και οργάνωση πληροφοριών έχουν σαν αποτέλεσμα την αδυναμία στο σχηματισμό νοητικής αναπαράστασης του προβλήματος. Όσον αφορά στις δυσκολίες στην αλγοριθμική σκέψη δεν υπάρχει προς το παρόν κάποιο διαθέσιμο για χρήση διαγνωστικό τεστ. 3. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΥΣΑΡΙΘΜΗΣΙΑ 3.1. ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΠΟΥ ΕΜΦΑΝΙΖΟΥΝ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΔΥΣΑΡΙΘΜΗΣΙΑ Ενδιαφέρον παρουσιάζει η μελέτη και η παρατήρηση των ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών ανάλογα με την ηλικία των ατόμων που μελετούνται. Συγκεκριμένα αναφέρονται τα συμπτώματα που παρουσιάζονται σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας σε άτομα στην εφηβική ηλικία και σε ενήλικες ΠΑΙΔΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟ Σε παιδιά σχολικής ηλικίας ηλικίας παρατηρούνται τα εξής προβλήματα όσον αφορά στον συμβολισμό: Δυσκολία στην ανάγνωση και γραφή αριθμών. Σύγχυση και αντικατάσταση αριθμών ομοίων σε εμφάνιση. Συχνά λάθη με αριθμούς όπως παραλείψεις ψηφίων, αντιστροφές και εσφαλμένες αντικαταστάσεις αριθμών. Μη εξοικείωση με το μαθηματικό λεξιλόγιο. Δυσκολία στην κατανόηση και διάκριση των συμβόλων των πράξεων. Σύγχυση μεταξύ των μαθηματικών συμβόλων (Mercer 1997).

8 ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΟ ΛΟΓΙΣΜΟ Αντίστοιχα όσον αφορά τις δυσκολίες σχετικά με λογισμό εμφανίζονται τα εξής χαρακτηριστικά: Δυσκολία στη διάταξη των αριθμών. Δυσκολία στην απομνημόνευση και αυτόματη ανάκληση αριθμών. Αδυναμία στην εκτέλεση αριθμητικών πράξεων είτε νοερά είτε γραπτά. Δυσκολία στην κατανόηση και αποστήθιση ορισμών και τύπων. Προβλήματα στην κατανόηση της γεωμετρίας και της τριγωνομετρίας. Αδυναμία στην κατανόηση μουσικών εννοιών. Προβλήματα στην συγκράτηση και μάθηση μαθηματικών εννοιών. Κακή μακροπρόθεσμη και βραχυπρόθεσμη μνήμη για τις λειτουργίες που αφορούν στα μαθηματικά (Περικλειδάκης, Τρούλης 2003) ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΛΓΟΡΙΘΜΙΚΗ ΣΚΕΨΗ Τα προβλήματα τα οποία εμφανίζονται σε άτομα με δυσαριθμησία και αφορούν στην αλγοριθμική σκέψη είναι τα παρακάτω: Προβλήματα στη σειριακή μνήμη και απομνημόνευση διαδικασιών και επομένως δυσκολία στην εκτέλεση αλγορίθμων που απαιτούν σειριακή και αναλυτική προσέγγιση. Δυσκολία στην επεξεργασία και απομνημόνευση οργάνωση πληροφοριών με αποτέλεσμα να παρατηρείται αδυναμία στο σχηματισμό νοητικής αναπαράστασης του προβλήματος. Προβλήματα μακροπρόθεσμης μνήμης, η οποία αφορά στις μαθηματικές διαδικασίες, µε αποτέλεσµα να παρατηρούνται δυσκολίες στην κατανόηση και λύση σύνθετων προβλημάτων. Δυσκολία στην ανάκληση και εφαρμογή διαδοχικών βημάτων για την επίλυση αλγοριθμικών προβλημάτων. Δυσκολία στην ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης μαθηματικών προβλημάτων. Δυσκολία οργάνωσης χώρου όπως επίσης τα προβλήματα προσανατολισμού και κατεύθυνσης. Αδυναμία στην σωστή αντίληψη του χρόνου η οποία οδηγεί σε προβλήματα με τον κατάλληλο προγραμματισμό του χρόνου που απαιτείται για την ολοκλήρωση μιας εργασίας Αδυναμία στην απομνημόνευση διαδικασιών.

9 Αποφυγή παιχνιδιών που απαιτούν χρήση στρατηγικής (Πόρποδας Περικλειδάκης, Τρούλης 2003). 4. ΠΙΘΑΝΑ ΑΙΤΙΑ ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΑΡΙΘΜΗΣΙΑΣ Η δυσαριθμησία δεν οφείλεται σε αισθητηριακές βλάβες, συναισθηματικές διαταραχές, ακατάλληλη εκπαίδευση ή χαμηλή νοημοσύνη του ατόμου. Δεν έχει όμως αποδειχθεί ακόμα ποια είναι ακριβής αιτία που την προκαλεί. Μερικές πιθανές αιτίες αναφέρονται παρακάτω: 4.1. ΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΓΟΝΙΔΙΑΚΕΣ ΕΠΙΡΡΟΕΣ Για την κατανόηση της δυσαριθμησίας οι έρευνες έχουν στραφεί προς το γενετικό επίπεδο, με σκοπό των εντοπισμό γονιδίων που πιθανόν να συνδέονται με τις εγκεφαλικές διαφοροποιήσεις οι οποίες παρατηρούνται μεταξύ δυσαριθμηκών και μη δυσαριθμηκών ατόμων. Η ιδιαιτερότητα αυτή ενδέχεται να οφείλεται σε δυσλειτουργία διαφόρων περιοχών του εγκεφάλου όπως του δεξιού, αριστερού ημισφαιρίου, του θαλάμου κτλ. Είναι γνωστό ότι για τη μαθηματική σκέψη χρησιμοποιούνται και τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου. Ειδικότερα, το αριστερό εγκεφαλικό ημισφαίριο είναι υπεύθυνο για την αρίθμηση, για την εφαρμογή των πράξεων, για τη γνώση αριθμών και συμβόλων κλπ. Αντίστοιχα το δεξιό εγκεφαλικό ημισφαίριο είναι υπεύθυνο για την αντίληψη των εννοιών του κρατούμενου και του δανεισμού, για την αξιολόγηση των γεωμετρικών σχημάτων, για την εκτίμηση των αποτελεσμάτων ενός προβλήματος, κλπ (Henschen 1926). Οι ανατομικές ιδιαιτερότητες και η διαφοροποιημένη ανάπτυξη του εγκεφάλου οδηγούν στην ασυνήθιστη επεξεργασία δεδομένων ανάμεσα στο δεξιό και το αριστερό ημισφαίριο. Συγκεκριμένα η χρήση της ηλεκτροφυσιολογίας σε ανθρώπους με διαφορικές αναγνωστικές ικανότητες έχει δείξει ότι: ο αρχάριος αναγνώστης εμφανίζει δραστηριότητα στο δεξιό ημισφαίριο του εγκεφάλου κατά την ανάγνωση. ο προχωρημένος αναγνώστης ενεργοποιεί το αριστερό του ημισφαίριο. ο αναγνώστης που χαρακτηρίζεται από δυσαριθμησία παρουσιάζει μία ασυνήθιστη εναλλαγή στην κατανομή της εγκεφαλικής δραστηριότητας (Geary 2004).

10 4.2. ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΑ ΑΙΤΙΑ Σύμφωνα με αρκετούς ερευνητές οι δυσκολίες στα μαθηματικά οφείλονται στην διαφοροποίηση της ανάπτυξης του εγκεφάλου των ατόμων αυτών (Περικλειδάκης 2003). Συγκεκριμένα συνδέονται με τη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος (Αγαλιώτης 2000) και πιθανόν να προκύπτουν από κάποιου είδους νευρολογική δυσλειτουργία (Mann 1988). Σημαντικός παράγοντας είναι η κληρονομικότητα αφού σύμφωνα με έρευνες πιθανολογείται η ύπαρξη γονίδιων τα οποία μέσω των νευροανατομικών επιδράσεων τους πιθανόν να συνδέονται με την ανάπτυξη της δυσαριθμησίας. Είναι γνωστό πως περίπου το 30% των γονιδίων επηρεάζουν την ανάπτυξη και τη λειτουργία του εγκεφάλου ενώ το 70% τα υπόλοιπα συστήματα του σώματός. Τα γονίδια έχουν επίδραση σε κάθε ανθρώπινη συμπεριφορά κατά συνέπεια ως έναν βαθμό και στην εμφάνιση ή όχι μαθησιακών δυσκολιών (Τσιάντης 1988) ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Οι περιβαλλοντικές συνθήκες μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση ή στην αποδυνάμωση της εγκεφαλικής λειτουργίας. Η μήτρα θεωρείται το πρώιμο περιβάλλον για τον άνθρωπο ενώ η οικογένεια, το σχολείο και άλλοι κοινωνικοί παράγοντες επηρεάζουν σημαντικά τον εγκέφαλο. Η επιρροή του περιβάλλοντος είναι τόσο ισχυρή ώστε να θεωρείται εν δυνάμει σημαντικότερη σε σχέση με την επιρροή γονιδιακών παραγόντων οι οποίοι πιθανόν να προκαλούν αποκλίσεις στη δομή και λειτουργία του εγκεφάλου. (Geary 2006) ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Geary DC, Dyscalculia at an Early Age: Characteristics and Potential Influence on Socio-Emotional Development Geary DC. Children's mathematical development: research and practical applications. Washington, DC: American Psychological Association; Mann, V.A. & Brady, S. (1988), Reading disability: the role of language deficiencies. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 56, Wilson AJ, Revkin SK, Cohen D, Cohen L, Dehaene S. (2006). An open trial assessment of "The Number Race", an adaptive computer game for remediation of dyscalculia. Behavioral and Brain Functions, 2(20):.

11 5. Hecaen A., Clinical symptomatology in right and left hemisphere lesions, in V. B.Mountcastle, (Ed), Interhemispheric relations and cerebral dominance, Baltimore,Ed. Johns Hopkins Press, Cohn R.,.Developmental dyscalculia., in Pediatric Clinics of North America, 1968,15, Cohn R., Dyscalculia, in Archives of Neurology, 1961, 3, Henschen S. E., On the function of the right hemisphere of the brain in relation to the left in speech, music and calculation, in Brain, 1926, Περικλειδάκης Γεώργιος Α., Τρούλης Γεώργιος, Μαθησιακές δυσκολίες στα Μαθηματικά σε παιδιά Δημοτικού Σχολείου µε κανονική νοηµοσύνη - Δυσαριθµησία (Διάγνωση - Αντιμετώπιση) Ρέθυμνο Mercer,D.,C. (1997) : Students with learning disabilities Prentice Hall USA 5 th edition 11. Καραντζής Ιωάννης, Τσαγγάρης Γεώργιος: Διαγνωστική Αξιολόγηση και Αντιμετώπιση των Μαθησιακών Δυσκολιών στο Δημοτικό Σχολείο (Μαθηματικά). Πάτρα, 2003 (ΕΠΕΑΕΚ ). 12. Πόρποδας Δ. Κωνσταντίνος: Διαγνωστική Αξιολόγηση και Αντιμετώπιση των Μαθησιακών Δυσκολιών στο Δημοτικό Σχολείο (Ανάγνωση, Ορθογραφία, Δυσλεξία). Πάτρα,2003 (ΕΠΕΑΕΚ ). 13. Τσιάντης 1988, Σύγχρονα Θέματα Παιδοψυχιατρικής, Τόμος. Β Ψυχοπαθολογία. Εκδόσεις Καστανιώτη 14. Hughes, M. (1985) Children and Number Difficulties: Oxford. 15. Miles, T.R. & Miles, E. (1992) Dyslexia and Mathematics: London Routledge. 16. Αγαλιώτης Ιωάννης, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Μαθησιακές Δυσκολίες στα Μαθηματικά, Αιτιολογία, Αξιολόγηση, Αντιμετώπιση, Αθήνα 2000)