Καραβανάκη Κυριακή. Διαβητολογική Κλινική Β Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών 2

Transcript

1 Τα υψηλότερα επίπεδα αδιπονεκτίνης, που παρατηρήθηκαν στα παιδιά και τους εφήβους με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 μπορεί να συνεισφέρουν στην χαμηλότερη οστική μάζα των ασθενών αυτών, μέσω διαφορετικής ενεργειακής σηματοδότησης των οστικών κυττάρων. 1 Τσεντίδης Χαράλαμπος, 2 Γουργιώτης Δημήτριος, 1 Κόσσυβα Λυδία, 3 Δουλγεράκη Άρτεμις, 2 Μαρμαρινός Αντώνιος, 1 Καραβανάκη Κυριακή 1 Διαβητολογική Κλινική Β Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών 2 Βιοχημικό εργαστήριο Β Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών 3 Τομέας Μεταβολικών Νοσημάτων των Οστών και Μεταβολισμού Μετάλλων Ινστιτούτου Υγείας Παιδιού 30 Ο επετειακό συνέδριο Διαβητολογικής Εταιρείας Βορείου Ελλάδος Θεσσαλονίκη 2016

2 Ο Σακχαρώδης διαβήτης (τύπου 1 και 2) συμπεριλαμβάνεται διεθνώς στα αίτια δευτεροπαθούς οστεοπόρωσης. Στους ασθενείς με ΣΔ ο μηχανισμός για την εκδήλωση οστεοπενίας και οστεοπόρωσης είναι πολυσύνθετος συνάρτηση με διάρκεια νόσου και την καλή διαχρονικώς γλυκαιμική ρύθμιση. Συχνά συνδράμουν και συνοδά του ΣΔ1 αυτοάνοσα νοσήματα (κοιλιοκάκη, υποθυρεοειδισμός και άλλα αυτοάνοσα οργανοειδικά νοσήματα στο πλαίσιο APS (Autoimmune Polyglandular Syndrome).

3 Στους ασθενείς με ΣΔ ο κίνδυνος κατάγματος του ισχίου είναι αυξημένος, συγκριτικά με εκείνον του γενικού πληθυσμού*. Οι ασθενείς με Τ1ΣΔ έχουν σχετικό κίνδυνο 6.4~6.7 φορές μεγαλύτερο Οι ασθενείς με Τ2ΣΔ έχουν σχετικό κίνδυνο 1.4~1.8 φορές μεγαλύτερο * Rakel 2008, Khan 2015, Vestergaard 2007, Gehling 2016

4 Στους ασθενείς με Τ1ΣΔ σε σχέση με υγιείς μάρτυρες βρέθηκε μικρότερη οστική πυκνότητα* DXA (gr/cm 2 ) ολικό σώμα (Total Body BMD) (-0.06) σπονδυλική στήλη στους άνδρες (-0.04) σπονδυλική στήλη στις γυναίκες <20 ετών (-0.03) κεφαλή του μηριαίου (-0.06) στο ισχίο (-0.06) στην κερκίδα (-0.01) *Pan et al, 2014

5 Συνεργασία οστίτη ιστού με λοιπό μεταβολισμό άξονας οστεοκαλσίνης ινσουλίνης Zoch et al. 2016

6 Εκκρίνεται από λιποκύτταρα σε καταστάσεις υπερπλήρωσης με τριγλυκερίδια και σε επακόλουθη αύξηση του όγκου των λιποκυττάρων Επίπεδα ανάλογα της μάζας του λιπώδους ιστού Δρα στον υποθάλαμο καταστέλλοντας την όρεξη Ορμόνη «κυτταρικής ενεργειακής επάρκειας»

7 Κεντρική δράση: λεπτίνης 5-ΗΤ ΣΝΣ Neuromedullin φαινότυπος σπογγώδους οστού φλοιώδους οστού οστικού σχηματισμού οστικής μάζας CART (Cocaine Amphetamine Regulated Transcript) οστεοκλαστογέννεσης Περιφερική δράση: λεπτίνης LpR οστεοβλάστη διατήρηση οστικής μάζας Τελικό αποτέλεσμα ανάλογο συγκέντρωσης λεπτίνης Υπερλεπτιναιμία παχυσαρκίας οστικής μάζας

8 Εκκρίνεται από τα λιποκύτταρα σε καταστάσεις ενεργειακής ένδειας Αυξάνει την ευαισθησία των περιφερικών ιστών στην ινσουλίνη Ορμόνη «κυτταρικής ενεργειακής έλλειψης (πείνας)» Επιδρά άμεσα και αναστέλλει στους οστεοβλάστες Επιδρά έμμεσα τον υποθάλαμο τροποποιώντας το ΣΝΣ.

9 Πληθυσμός και μέθοδοι Πληθυσμός: 40 ΣΔ1 παιδιά και έφηβοι (μέση±sd ηλικία:13.04± 3.53 έτη, διάρκεια ΣΔ1: 5.15±3.33 έτη), χωρίς επιπλοκές ή συνυπάρχοντα νοσήματα 40 υγιείς μάρτυρες (μέση±sd ηλικία 12.99±3.3 έτη). Μέθοδοι: Μελετήθηκαν: Aναστολείς Wnt/β-catenin (Σκληροστίνη, Dickkopf-1) Λιποκίνες (Αδιπονεκτίνη, Λεπτίνη) CTX, Οστεοκαλσίνη, OPG, s-rankl, IGF-1, Ηλεκτρολύτες, PTH, ολική 25(OH)D Ολική ΟΠ σώματος(τβ-bmd), ΟΠ L1-L4 (Lumbar-BMD)

10 total body BMD Z-score Η BMD ήταν σημαντικά χαμηλότερη στους ασθενείς: L1-L4 BMD Z-score: SD vs 0.23 SD, p=0.03 total body BMD Z-score: 0.23 SD vs 0.56 SD, p=0.04 ασθενείς μάρτυρες ασθενείς μάρτυρες

11 Οι ασθενείς είχαν χαμηλότερες τιμές CTX και οστεοκαλσίνης πιθανότατα χαμηλότερο ρυθμό οστικής εναλλαγής ασθενείς (n=40) μάρτυρες (n=40) p CTX (ng/ml) log(ctx) osteocalcin (ng/ml) log(osteocalcin) 1.35(0.42~4.05) 1.94(0.68~3.53) 0.29± ± (9.49~82.25) 37.85(11.47~89.21) 3.44± ±

12 Οι ασθενείς είχαν υψηλότερες τιμές s-rankl, OPG αλλά και λόγου s-rankl/opg πιθανότατα υψηλότερη σηματοδότηση οστεοκλαστών ασθενείς (n=40) μάρτυρες (n=40) p s-rankl (pmol/l) (112.1~773) (10.8~843.5) log(s-rankl) 5.87± ± OPG (pmol/l) 6.19± ±1.41 <0.001 s-rankl/opg 61.37(17.56~179.58) (2.11~192.30) log(s-rankl/opg) 4.11± ±

13 s-rankl, OPG IGF-1 χαμηλός ρυθμός οστικής εναλλαγής ( CTX, οστεοκαλσίνη) αυξημένη σηματοδότηση οστεοκλάστη PTH ( Mg) δυσλειτουργία Βασικής Πολυκυτταρικής Μονάδας μειωμένη σηματοδότηση οστεοβλάστη Μειωμένη απόδοση παραγωγής οστού

14 Οι ασθενείς είχαν υψηλότερες τιμές Αδιπονεκτίνης αλλά οι τιμές της Λεπτίνης δεν διαφοροποιήθηκαν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό ασθενείς (n=40) μάρτυρες (n=40) p Adiponectin (ng/ml) 18078± ±6703 log(adiponectin) 9.69± ± Leptin (pg/ml) 8.85± ±8.75 sqr(leptin) 2.58± ± Υψηλότερες τιμές Αδιπονεκτίνης και Λεπτίνης στα κορίτσια και στα εφηβικά παιδιά. Θετική συσχέτιση και των δύο με BMI.

15 Στατιστικά σημαντικοί συντελεστές συσχέτισης Αδιπονεκτίνης Αδρός δείκτης / Δείκτης προσαρμοσμένος για την επίδραση φύλου και σταδίου ενήβωσης Tanner Διαβήτης (n=40) Μάρτυρες (n=40) logosteocalcin / / / / 0.05 i-phosphorus 0.34 / / / / 0.26 IGF / / / 0.06 HbA1c 0.38 / / / / / 0.73

16 Στα παιδιά και τους εφήβους με Τ1ΣΔ η οστική πυκνότητα (ολόσωμη, οσφυϊκής μοίρας) είναι σημαντικά μειωμένες σε σχέση με τους υγιείς μάρτυρες Στα παιδιά και τους εφήβους με Τ1ΣΔ ο οστικός μεταβολισμός είναι διαταραγμένος σε πολλά επίπεδα ταυτόχρονα Ο Τ1ΣΔ φαίνεται να χαρακτηρίζεται από διαταραγμένη λειτουργία των οστεοκυττάρων, των οστεοβλαστών (μειωμένη οστεοβλαστική σηματοδότηση) και των οστεοκλαστών (αυξημένη σηματοδότηση)

17 Η Αδιπονεκτίνη βρέθηκε αυξημένη στους ασθενείς με Τ1ΣΔ και σχετίστηκε θετικά με την οστεοκαλσίνη στους μάρτυρες και με το φωσφόρο, τον IGF-1 και την HbA1c στους ασθενείς. Με δεδομένο το διαταραγμένο οστικό μεταβολισμό των ασθενών, τη σημαντική θέση της οστεοκαλσίνης στην ενεργειακή σηματοδότηση των κυττάρων του οστού και την άμεσα θετική συσχέτιση των επιπέδων αδιπονεκτίνης με τη γλυκαιμική ρύθμιση, η Αδιπονεκτίνη φαίνεται να σχετίζεται σημαντικά με τον οστεοπενικό και οστεοπορωτικό φαινότυπο των ασθενών με Τ1ΣΔ.

18 ΣΔ ΟΛΑ Πρόληψη οστικής νόσου Για την αντιμετώπιση της οστεοπενίας ή της οστεοπόρωσης σε ασθενείς με ΣΔ1 άριστη γλυκαιμική ρύθμιση. Επιτακτική η υιοθέτηση ενός συστηματικού προγράμματος αερόβιας άσκησης με ήπια, κατακόρυφη φόρτιση του σκελετού (τρέξιμο, σχοινάκι, ομαδικά αθλήματα). Απαιτούνται τουλάχιστον τέσσερεις μερίδες γαλακτοκομικών ημερησίως και τακτική κατανάλωση ψαριών. Επί ένδειξης υποκατάσταση της βιταμίνης D (χοληκαλσιφερόλη).

19