ΤΣΖΜΑΣΑ ΚΗΝΖΣΖ ΣΖΛΔΦΩΝΗΑ ΣΔΣΡΑ : ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΔ ΓΗΑΓΗΚΑΗΔ ΚΑΗ ΤΠΖΡΔΗΔ. Systems of mobile telephony TETRA: Performance Techniques and Services

Transcript

1 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΤΣΖΜΑΣΑ ΚΗΝΖΣΖ ΣΖΛΔΦΩΝΗΑ ΣΔΣΡΑ : ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΔ ΓΗΑΓΗΚΑΗΔ ΚΑΗ ΤΠΖΡΔΗΔ Systems of mobile telephony TETRA: Performance Techniques and Services ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΣΔΡΓΗΟΤΓΖ Α. ΝΗΚΟΛΑΟ Δπηβιέπσλ: Δρ. Αθανάσιος Γ. Ιωάννου Δπίθνπξνο Καζεγεηήο Καβάια, Ινχληνο

2 Δπραξηζηίεο, Αξρηθά, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ζεξκά ηνλ θαζεγεηή ηνπ ηκήκαηνο Ηιεθηξνινγίαο ηνπ Σ.Δ.Ι Καβάιαο θ. Γξ. Αζαλάζην Γ. Ισάλλνπ γηα ηε δπλαηφηεηα πνπ κνπ έδσζε λα αζρνιεζψ κε έλα ηφζν ελδηαθέξνλ ζέκα θαζψο θαη γηα ηελ εκπηζηνζχλε πνπ κνπ έδεημε. Δίκαη ηδηαίηεξα επγλψκσλ γηα ην ρξφλν πνπ δηέζεζε αιιά θαη γηα ηηο πνιχηηκεο ππνδείμεηο θαη ζπκβνπιέο ηνπ πνπ ζπλέβαιαλ νπζηαζηηθά ζηελ πεξάησζε ηεο εξγαζίαο. Σέινο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνπο γνλείο κνπ γηα ηελ ακέξηζηε ςπρνινγηθή θαη πιηθή ππνζηήξημε πνπ κνπ παξείραλ θαζ φιε ηε δηάξθεηα κέρξη ηελ πεξαίσζε ηεο εξγαζίαο κνπ θαζψο θαη ησλ ζπνπδψλ κνπ. 2

3 Πεξηερόκελα Κεθάιαην 1 ν 11 Ιζηνξηθή αλαδξνκή θαη εμέιημε Η 0 ε Γεληά Κηλεηψλ Γηθηχσλ Η 1 ε Γεληά Κηλεηψλ Γηθηχσλ C AMPS TACS NMT NTT Η 2 ε Γεληά Κηλεηψλ Γηθηχσλ Η έιεπζε ηνπ ςεθηαθνχ Σν κεγάιν GSM ηαζκνί ζην GSM: PDC PDC-P D-AMPS iden Η 2,5 ε Γεληά Κηλεηψλ Γηθηχσλ GPRS HSCSD Η 3 ε Γεληά Κηλεηψλ Γηθηχσλ EDGE ΠΑΡΟΥΟ ΥΡΗΣΗ W-CDMA TD-SCDMA Η 3,5 ε Γεληά Κηλεηψλ Γηθηχσλ Η 4 ε Γεληά Κηλεηψλ Γηθηχσλ Τπεξεζίεο θαη εθαξκνγέο ηεο ηέηαξηεο γεληάο Πξνβιεπφκελα ραξαθηεξηζηηθά 4G ηερλνινγίαο Τςειφο ξπζκφο κεηάδνζεο πιεξνθνξίαο Μεγαιχηεξε ρσξεηηθφηεηα θαη κηθξφηεξν θφζηνο αλά bit Δμαηξεηηθή πνηφηεηα παξνρήο ππεξεζηψλ (Quality of Service QoS) Τπνζηήξημε Internet λέαο γεληάο Πξνζαξκνγή ηεο θπζηθήο θαη ηεο ινγηθήο πξφζβαζεο (physical & MAC interface) Οκαιή δηαζχλδεζε κε ζπζηήκαηα 3G, αζχξκαηα δίθηπα ππνινγηζηψλ (WLAN) θαη ζηαζεξά δίθηπα Καιή ρσξηθή θάιπςε κε κεηαβιεηή ηαρχηεηα κεηάδνζεο Τςειφηεξεο ρξεζηκνπνηνχκελεο ζπρλφηεηεο Υξεζηκνπνίεζε πνιιαπιψλ θεξαηψλ Πξνβιεπφκελα ραξαθηεξηζηηθά 4G ππεξεζηψλ Η θπςεινεηδήο δνκή Θεκειηψδεο θχηηαξν-πζηάδα (cluster) Σχπνη θπηηάξσλ 28 3

4 Μαθξνθχηηαξα Μηθξνθχηηαξα Τπεξθχηηαξα Πηθνθχηηαξα Κχηηαξα κεγίζηεο θάιπςεο Δπηιεθηηθά θχηηαξα Κχηηαξα ηχπνπ νκπξέιαο 30 Κεθάιαην 2 Ο 31 Σερλνινγία ΣΔΣΡΑ Καζηέξσζε ηνπ ΣΔΣΡΑ Παξνρέο ηνπ ΣΔΣΡΑ Σν ΣΔΣΡΑ θαηάιιειν γηα δεκφζηεο ππεξεζίεο πρλφηεηεο Λεηηνπξγίαο Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηνπ δηθηχνπ TETRA Σερληθή πνιιαπιήο πξφζβαζεο κε πνιππιεμία ρξφλνπ (TDMA) Πιαίζηα TDMA χγθξηζε TDMA κε FDMA Γηακφξθσζε π/4 DQPSK Γηεπαθέο ηνπ αζχξκαηνπ δηθηχνπ TETRA Τπνδνκή δηαρείξηζεο θαη κεηαγσγψλ (Switching and Management Infrastructure- SwMI) Ραδηνδηεπαθέο (Air Interfaces) Γηεπαθή πεξηθεξεηαθνχ εμνπιηζκνχ (Peripheral Equipment Interface-PEI) Γηεπαθή απνκαθξπζκέλνπ επηηειηθνχ απνζηνιέα (Remote Dispatcher Interface) Γηαζπζηεκηθή δηεπαθή (Inter-System Interface-ISI) Γηεπαθή δηαρείξηζεο ηνπ δηθηχνπ (Network Management Interface-NMI) Γπλαηφηεηεο ιεηηνχξγηαο ηνπ ζπζηήκαηνο ΣΔΣΡΑ Σχπνο θιήζεο θαη πνηφηεηα θιήζεο Δλζσκαησκέλε ηθαλφηεηα θσλήο θαη δεδνκέλσλ Αλνηθηή ηππνπνίεζε θαη ζπλνιηθφ θφζηνο ηεο ηδηνθηεζίαο (TCO) Γηαρείξηζε ελφο δηθηχνπ ΣΔΣΡΑ νκή δηθηχνπ ΣΔΣΡΑ Μεγάιε νκάδα ρξεζηψλ 46 Κεθάιαην 3 ν 49 Τπεξεζίεο θσλήο θαη δεδνκέλσλ Βαζηθέο Τπεξεζίεο Φσλήο Αηνκηθή θιήζε (Individual Call) Οκαδηθή θιήζε (Group Call) Οκαδηθή θιήζε κε επηβεβαίσζε (Acknowledged Call) Δπξπεθπνκπή (Broadcast Call) Κξππηνθψλεζε Απαξαίηεηεο πκπιεξσκαηηθέο Τπεξεζίεο Κιήζε ππέξηεξεο πξνηεξαηφηεηαο (pre-emptive priority call) Δπίζρεζε θιήζεο (call retention) 50 4

5 Πξνηεξαηφηεηα θιήζεο (priority call) Γπλακηθή εθρψξεζε αξηζκνχ νκάδαο (Dynamic Group Number Assignment) Αλνηθηή αθξφαζε (Ambience listening) Κιήζε εμνπζηνδνηεκέλε απφ ηνλ εθθσλεηή (Call authorized by Dispatcher) Δπηινγή πεξηνρήο (Area Selection) Καζπζηεξεκέλε είζνδνο (Late Entry) Τπεξεζίεο δεδνκέλσλ (Data Services) Κιήζεηο δεδνκέλσλ κεηαγσγήο θπθιψκαηνο (Circuit Mode Data) Κιήζεηο δεδνκέλσλ κεηαγσγήο θπθιψκαηνο κε πξνζηαζία (Circuit Mode Protected Data) Κιήζεηο δεδνκέλσλ κεηαγσγήο θπθιψκαηνο κε πςειή πξνζηαζία (Circuit Mode Heavily Protected Data) Κιήζεηο παθεηνηξνπηθψλ δεδνκέλσλ (Packet Mode Data Connection Oriented/Connectionless) Μελχκαηα θαηάζηαζεο (Status Messages) Κιήζεηο ζχληνκσλ δεδνκέλσλ (Short Data Services) Απαξαίηεηεο πκπιεξσκαηηθέο Τπεξεζίεο Τπεξεζία βξαρέσλ δεδνκέλσλ (SDS - Short Data Service) Τπεξεζία παθεηνδεδνκέλσλ (PDS - Packet Data Service) Σν Μπξκήγθη ΣΔΣΡΑ Απιή θαη ζχλζεηε κνξθή ηνπ Μπξκήγθη ΣΔΣΡΑ Σνκείο ηεο αγνξάο πνπ αθνξνχλ ην Μπξκήγθη ΣΔΣΡΑ 54 Κεθάιαην 4 ν 55 Αζθάιεηεο ζηα ζπζηήκαηα ΣΔΣΡΑ Πξνδηαγξαθέο θαη κεραληζκνί αζθάιεηαο Οη πξνδηαγξαθέο θαζνξίδνπλ ηνπο παξαθάησ κεραληζκνχο αζθαιείαο Πηζηνπνίεζε πνιιαπιψλ επηπέδσλ Κξππηνγξάθεζε ηεο αζχξκαηεο δηεπαθήο Γηαηήξεζε αλσλπκίαο ρξήζηε κε ρξήζε ςεπδσλχκσλ Δλεξγνπνίεζε / απελεξγνπνίεζε ηεξκαηηθψλ Κξππηνγξάθεζε απφ άθξε ζε άθξε Αλαπήδεζε ζπρλφηεηαο Γηθιείδεο Αζθαιείαο Μεραληζκνί Αζθαιείαο Σερληθέο Γηαρείξηζεο Αζθαιείαο Αιγφξηζκνη Κξππηνγξάθεζεο Νφκηκνη Μεραληζκνί Αλαραίηηζεο Αιγφξηζκνη θξππηνγξάθεζεο Καλφλεο Αζθαιείαο 58 Κεθάιαην 5 ν 60 Direct Mode Operation (DMO) Ακεζφηξνπε Λεηηνπξγία Κιήζεηο DMO Ραδηνδηεπαθή Βαζηθή ιεηηνπξγία DMO Αηνµηθέο Κιήζεηο DMO 61 5

6 Κιήζεηο Οκάδαο Οκηιίαο DMO Δγγελείο Τπεξεζίεο DMO Δπηθνηλσλίεο DMO ηνπηθήο πεξηνρήο (local area DMO communications) Δπέθηαζε Βειελεθνχο ηνπ δηθηχνπ TMO Δπηθνηλσλία κεηαμχ DMO θαη TMO ρξεζηψλ Βειηησκέλε απφδνζε θάζκαηνο απφ ηε ρξεζηκνπνίεζε DMO ηνπηθή πεξηνρήο 65 Κεθάιαην 6 ν 67 Σo TETRA ζαλ IP δίθηπν Ρνή πιεξνθνξίαο Αζχξκαηε κεηάδνζε θαη ιήςε Αζχξκαηε δεχμε Λνγηθά θαλάιηα Φπζηθά θαλάιηα Καηαζηάζεηο ιεηηνπξγίαο TETRA Καηαζηάζεηο κεηάδνζεο Καηαζηάζεηο ειέγρνπ BS θαη MS Αλεπηζχκεηεο εθπνκπέο Αλεπηζχκεηεο θαζνδεγνχκελεο εθπνκπέο (Unwanted contucted emissions) Αλεπηζχκεηεο εθπνκπέο θνληά ζην θέξνλ Αλεπηζχκεηεο εθπνκπέο καθξπά απφ ην θέξνλ Δθπνκπέο θαηά ηε δηάξθεηα πξνζσξηλψλ δηαθνπψλ Αλεπηζχκεηεο εθπνκπέο θαηά ηε δηάξθεηα CLCH(θνηλφ θαλάιη γξακκηθνπνίεζεο) θαη BLCH (θαλάιη γξακκηθφπνίεζεο ζηαζκνχ βάζεο) Αλεπηζχκεηεο αθηηλνβνινχκελεο εθπνκπέο RF Υξνληθή κάζθα ηζρχνο εμφδνπ Αλνρή ελδνδηακφξθσζεο (intermodulation attenuation) ζην πνκπφ ηαζκφο Βάζεο Κηλεηφο ηαζκφο Δζσηεξηθέο απαηηήζεηο ελδνδηακφξθσζεο θηλεηνχ ζηαζκνχ Υαξαθηεξηζηηθά Γέθηε Υαξαθηεξηζηηθά θξαγήο Γεληθά Πξνδηαγξαθέο Απφξξηςε κε επηζπκεηήο απφθξηζεο Οξηζκφο Πξνδηαγξαθέο Απφξξηςε απφθξηζεο ιφγσ ελδνδηακφξθσζεο Αλεπηζχκεηε δηαρείξηζε εθπνκπψλ Γεληθά Πξνδηαγξαθέο Αλεπηζχκεηεο αθηηλνβνινχκελεο εθπνκπέο Απφδνζε Πνκπνχ Απφδνζε Γέθηε 84 6

7 6.17. Σάμεηο ζπζθεπψλ Ολνκαζηηθφο ξπζκφο ζθάικαηνο Γπλακηθή απφδνζε θαζνξηδφκελεο επαηζζεζίαο Απφδνζε δέθηε ζηαζκνχ βάζεο Απφδνζε δέθηε θηλεηνχ ζηαζκνχ 86 Κεθάιαην 7 ν 87 Γεληθέο πιεξνθνξίεο γηα ηελ πνηφηεηα ππεξεζηψλ ηνπ ΣΔΣΡΑ Οκάδα παξακέηξσλ QoS Πεξηγξαθή ησλ παξακέηξσλ QoS Η πνηφηεηα ηεο ππεξεζίαο ηνπ δηθηχνπ Καζνξηζκφο ηεο πνηφηεηαο ηεο ππεξεζίαο ηνπ δηθηχνπ Καζνξηδφκελνη απφ δηαπξαγκάηεπζε QoS θαη κε θαζνξηδφκελνη απφ δηαπξαγκάηεπζε QoS Παξάκεηξνη QoS Ρπζκναπφδνζε Καζπζηέξεζε Μεηάδνζεο Παξακέλσλ ξπζκφο ζθάικαηνο Πηζαλφηεηα αλεπηηπρνχο κεηάδνζεο NC αλαλέσζε Μέγηζην επηηξεπφκελν θφζηνο Παξάκεηξνη ειεπζέξνπ ρψξνπ πκπιεξσκαηηθνί παξάκεηξνη ηεο ππεξεζίαο Πξνζαλαηνιηζκέλεο ζπλδέζεηο γηα ηε δηαπξαγκάηεπζε ηεο QoS Οκάδα παξακέηξσλ QoS γηα κε ζπλδεκέλεο ππεξεζίεο Δθαξκνζηκφηεηα ησλ παξακέηξσλ QoS ζηηο ππεξεζίεο TETRA. 96 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 99 ΔΤΡΔΣΖΡΗΟ ΥΖΜΑΣΩΝ 103 ΔΤΡΔΣΖΡΗΟ ΠΗΝΑΚΩΝ 105 7

8 Δηζαγσγή ηφρνο ηεο παξνχζαο πηπρηαθήο εξγαζίαο είλαη ε κειέηε ησλ ζπζηεκάησλ θηλεηήο ηειεθσλίαο ΣΔΣΡΑ, νη ιεηηνπξγηθέο δηαδηθαζίεο θαη νη ππεξεζίεο ηνπ. Αξρηθά, γίλεηαη κηα ηζηνξηθή αλαδξνκή ζηελ εμέιημε ησλ γεληψλ ηεο θηλεηήο ηειεθσλίαο πνπ πεξηιακβάλεη ηελ κεδεληθή, πξψηε, δεχηεξε, ηξίηε θαη ηέηαξηε γεληά θηλεηψλ δηθηχσλ θαη ηειεθψλσλ. ηελ ζπλέρεηα έρνπκε κία πξψηε επαθή κε ην δίθηπν ΣΔΣΡΑ, ηελ ηερλνινγία ηνπ, ηεο ζπρλφηεηεο ιεηηνπξγίαο ζηηο νπνίεο κπνξεί λα εθπέκπεη, ηεο δηεπαθέο ηνπ ζπζηήκαηνο, ηε δνκε ηνπ δηθηχνπ θαη θπζηθά ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ησλ ζπζηεκάησλ ΣΔΣΡΑ. ην θεθάιαην 3 παξαζέηνπκε ηεο ππεξεζίεο θσλήο θαη δεδνκέλσλ θαζψο επίζεο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ. ην θεθάιαην 4 αλαθεξφκαζηε ζηελ αζθάιεηα ηελ νπνία έρεη έλα δίθηπν ΣΔΣΡΑ, πσο επηηπγράλεηαη, πνηέο είλαη νη δηθιείδεο αζθαιείαο θαη νη θαλφλεο πνπ απαηηνχληαη γηα λα είλαη έλα ηέηνην δίθηπν αζθαιέο. ην θεθάιαην 5 γίλεηαη ιφγνο γηα ηελ ακεζφηξνπε ιεηηνπξγία πνπ δίλεη ηελ δπλαηφηεηα ζηα ηεξκαηηθά ΣΔΣΡΑ λα επηθνηλσλνχλ κεηαμχ ηνπο, γηα ηελ βαζηθή ιεηηνπξγία DMO, γηα ηηο αηνκηθέο θιήζεηο, ηηο θιήζεηο νκάδαο νκηιίαο θαη ηηο ππεξεζίεο ηνπ DMO. ην θεθάιαην 6 γίλεηαη ζχγθξηζε ηνπ δηθηχνπ ΣΔΣΡΑ κε άιιεο ηερλνινγίεο. Μειεηάηαη ην ΣΔΣΡΑ ζαλ IP δίθηπν, ε αζχξκαηε κεηάδνζε θαη ιήςε, ε αζχξκαηε δεχμε, ηα ινγηθά θαη θπζηθά θαλάιηα θαη νη ηχπνη ηνπο, νη θαηαζηάζεηο ιεηηνπξγίαο ηνπ ΣΔΣΡΑ, νη ζηαζκνί βάζεο θαη νη θηλεηνί ζηαζκνί θαη νη αλεπηζχκεηεο εθπνκπέο κέζα ζε έλα θαλάιη. ην θεθάιαην 7 παξνπζηάδεηαη ε πνηφηεηα ππεξεζηψλ ζηα ζπζηήκαηα ΣΔΣΡΑ θαη νη παξακέηξνη γηα ηελ πνηφηεηα ππεξεζηψλ. 8

9 Πεξίιεςε Ο ζθνπφο ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο απηήο ήηαλ ε κειέηε ησλ ζπζηεκάησλ θηλεηήο ηειεθσλίαο ΣΔΣΡΑ, νη ιεηηνπξγηθέο δηαδηθαζίεο θαη νη ππεξεζίεο ηνπ. Έγηλε αλαθνξά ζηελ ηερλνινγία ηνπ ζπζηήκαηνο, ζηηο ζπρλφηεηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ, ζηηο δηεπαθέο ηνπ, ζηελ αζθάιεηα ηελ νπνία κπνξεί λα παξέρεη, ζηηο ππεξεζίεο θσλήο θαη δεδνκέλσλ, γηα ηελ δπλαηφηεηα δπν ηεξκαηηθψλ ΣΔΣΡΑ λα κπνξνχλ λα επηθνηλσλνχλ κεηαμχ ηνπο θαζψο θαη ηελ πνηφηεηα ππεξεζηψλ πνπ κπνξεί λα πξνζθέξεη έλα δίθηπν ΣΔΣΡΑ. 9

10 Adstract The target of this graduate assignment was the study of mobile telephony systems TETRA, the Performance Techniques and Services. There was a reference to the system s technology, to it s operational frequencies, to it s interfaces, to the security that can provide, to the voice and data services, to the ability of two terminal TETRA to intercommunicate and finally a reference to the quality of service that a TETRA network can provide. 10

11 Κεθάιαην 1 ν ΓΔΝΗΔ ΚΗΝΖΣΖ ΣΖΛΔΦΩΝΗΑ ηα ηέιε ηνπ 20νπ αηψλα άξρηζε λα έρεη ξαγδαία αλάπηπμε ε αζχξκαηε επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ αλζξψπσλ, νη νπνίνη αγθάιηαζαλ απηήλ ηελ ηερλνινγία θαη ηελ ψζεζαλ ζηελ άλζηζε πνπ παξνπζηάδεη ε θηλεηή επηθνηλσλία ζηηο κέξεο καο. Γηα ηελ επηθνηλσλία ησλ ρξεζηψλ ρξεζηκνπνηνχληαη ηα ειεθηξνκαγλεηηθά θχκαηα πνπ κπνξνχλ λα κεηαδψζνπλ έλα ζήκα ζε κεγάιε απφζηαζε. Οη ξίδεο ησλ θηλεηψλ ηειεθψλσλ εληνπίδνληαη ήδε απφ ην δεχηεξν κηζφ ηνπ 18νπ αηψλα, φηαλ άξρηζαλ λα μεπεδνχλ ηερλνινγίεο θη εθεπξέζεηο φπσο ην ηειέθσλν, ν ηειέγξαθνο ή ε αλαθάιπςε θαη κειέηε ησλ ειεθηξνκαγλεηηθψλ θπκάησλ. Σα νλφκαηα κεγάισλ θαη πξσηνπφξσλ, φπσο ηνπ Alexander Graham Bell, ηνπ Marconi, ηνπ Herz θη άιισλ ραξάρηεθαλ καδί κε ηηο βάζεηο ηεο ζχγρξνλεο επνρήο ζηηο ηειεπηθνηλσλίεο. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ ην φηη ζρεδφλ παξάιιεια κε ηελ αλάπηπμε ηνπ ηειεθψλνπ, ππήξμε θη ε ηδέα γηα αζχξκαηε ηειεπηθνηλσλία, αλ θαη νη αληίζηνηρεο ηερλνινγίεο εκθαλίζηεθαλ αξθεηά αξγφηεξα, φζνλ αθνξά ζηνλ ηνκέα απηφλ. Σν θηλεηφ ηειέθσλν ζπλδπάδεη ζα ιέγακε δχν βαζηθέο ηερλνινγίεο. Δίλαη ηειέθσλν, σζηφζν ην φιν ζχζηεκα απφ πιεπξάο δηθηχνπ ζπκίδεη ξαδηφθσλν. Λεηηνπξγεί, κηιψληαο πην απιά, ζαλ ην ξαδηφθσλν, φπνπ ππάξρνπλ ζηαζκνί θεξαίεο πνπ αλακεηαδίδνπλ ην ζήκα, ψζηε λα βξίζθεηαη ζε ζπλερή ζχλδεζε ε κνλάδα ζπζθεπή θηλεηήο ηειεθσλίαο. Μάιηζηα, πξηλ ππάξμεη ε θηλεηή ηειεθσλία, κε ηελ ηειηθή ζεκαζία ηεο ιέμεο, ηα ξαδηνηειέθσλα ήηαλ ην θαηαιιειφηεξν ζχζηεκα θηλεηήο ηειεπηθνηλσλίαο. ε απηήλ ηελ πεξίπησζε, ππήξρε έλαο θεληξηθφο πνκπνδέθηεο, κηα κφλν θεξαία ζε θάζε πφιε, ζηελ νπνία ππήξραλ πεξίπνπ 25 δηαζέζηκα θαλάιηα. Απηφ ζήκαηλε απηνκάησο πσο ρξεηαδφηαλ έλαο αξθεηά ηζρπξφο πνκπφο, ηφζνο ψζηε λα είλαη ηθαλφο λα εθπέκπεη ζε απφζηαζε πεξίπνπ 70 ρηιηνκέηξσλ, πξάγκα πνπ ζήκαηλε φηη δελ κπνξνχζε ν θαζέλαο λα ρξεζηκνπνηήζεη ηα ξαδηνηειέθσλα, θαζψο δελ ππήξραλ αξθεηά θαλάιηα επηθνηλσλίαο. Με κηα επηζηξνθή πίζσ ζηηο πξψηεο ζπίζεο ηεο ηερλνινγηθήο απηήο επαλάζηαζεο, γπξίδνπκε ζηνλ Alexander Graham Bell, ν νπνίνο επηλφεζε ην ηειέθσλν, επηρεηξψληαο λα μεπεξάζεη ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ ηειέγξαθνπ. Ο ηειεπηαίνο απνηεινχζε κηα δηάηαμε πνπ αλαπηχρζεθε θη εμειίρζεθε θαηά ην 1838 απφ ηνλ Morse (Samuel Finley Breese Morse, ) θαη ήηαλ δπλαηφλ λα κεηαθέξεη κφλν ζήκαηα. Δπηρεηξψληαο λα κεηαδψζεη ηε θσλή ινηπφλ, ν Bell νδεγήζεθε ζην ηειέθσλν, θαηά ην Δπφκελνο ζεκαληηθφο ζηαζκφο ήηαλ ην 1885, φηαλ ν Giuglielmo Marconi θαηάθεξε λα απειεπζεξψζεη απφ ηα ζχξκαηα ηελ επηθνηλσλία, θαη πξαγκαηνπνίεζε ην 1901 κέζσ ξαδηνθπκάησλ ηελ απνζηνιή κελχκαηνο απφ ηελ Αγγιία ζηε Ακεξηθή, ε πξψηε ππεξαηιαληηθή εθπνκπή κελχκαηνο. Σα ίδηα ηα ξαδηνθχκαηα έρνπλ ηηο ξίδεο ηνπο ζην Nicola Tesla, ν νπνίνο αλαγλψξηζε ηελ χπαξμή ηνπο, πνπ είλαη ε φιε βάζε ηεο αζχξκαηεο ηειεπηθνηλσλίαο. Σν 1903, νη Γεξκαληθέο AEG θαη Siemens & Halske ηδξχνπλ ηελ Deutsche Telefunken GmbH θαη ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Lorezn AG πξαγκαηνπνηνχλ ηελ πξψηε εθπνκπή ήρνπ θαη νκηιίαο κφιηο 3 ρξφληα κεηά. Όηαλ θη ε Ακεξηθαληθή Σειεθσληθή θαη Σειεγξαθηθή Δηαηξεία AT&T ζπλεξγάζηεθε ην θαηφξζσκα απηφ βειηηψζεθε, νδεγψληαο ζηελ πξψηε ππεξαηιαληηθή κεηάδνζε ήρνπ, απφ ηηο Η.Π.Α. ζηε Γαιιία. ηελ ηζηνξηθή αλαδξνκή πνπ αθνινπζεί κπνξνχκε λα ρσξίζνπκε ηνλ ρξφλν ζε γεληέο φπνπ ε θάζε κία έρεη ηα δηθά ηεο ραξαθηεξηζηηθά. 11

12 1.1. Ζ 0 ε Γεληά Κηλεηώλ Γηθηύσλ Δπηζήκσο κπνξνχκε λα ηνπνζεηήζνπκε ηε γέλεζε ηεο θηλεηήο ηειεθσλίαο, φπσο ηελ αληηιακβαλφκαζηε ζήκεξα, γχξσ ζηα 1918, αλ θαη κεηά ην δεχηεξν κηζφ ηνπ 20νχ αηψλα ζπλέβεζαλ νη πην ζεκαληηθέο εμειίμεηο. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη εγθαηαζηάζεηο θηλεηήο ηειεθσλίαο ππήξραλ ζε ηξέλα. πγθεθξηκέλα, κεξηθέο πξψηεο δνθηκέο είραλ πξαγκαηνπνηεζεί ζηε Γεξκαλία, ζηελ ζηξαηησηηθή γξακκή Βεξνιίλν Zossen. Ύζηεξα, θαη ζε ηδησηηθή γξακκή πνπ ζπλέδεε ην Teltow, πξνάζηην ηνπ Βεξνιίλνπ, κε ηελ Saxony Anhalt πφιε Lichterfelde. Πιένλ, ην 1926, θάζε ηαρχ ηξέλν πνπ εθηεινχζε ην δξνκνιφγην Ακβνχξγν Βεξνιίλν ήηαλ εμνπιηζκέλν κε ζχζηεκα θηλεηήο ηειεθσλίαο, ελψ απφ δηάθνξεο ζηαηηζηηθέο πξνθχπηνπλ θαηά κέζν φξν 40 ηειεθσληθέο θιήζεηο ηελ εκέξα, θαηά ηελ πεξίνδν Απφ ηελ άιιε κεξηά ν εμνπιηζκφο πνπ ππήξρε ζηα ηξέλα ήηαλ ηεξάζηηνο ζε δηαζηάζεηο, ελψ θαη ην θφζηνο ρξήζεο ήηαλ αλάινγα κεγάιν. Γηα λα πξαγκαηνπνηήζεη θάπνηνο κηα θιήζε, ρξεηαδφηαλ λα ρξεζηκνπνηήζεη κηα εηδηθή θακπίλα ζην ηξέλν, κε έλα ζπκβαηηθφ ζεη ζπζθεπήο ηειεθψλνπ. ηε ζπλέρεηα, ην ζήκα κεηαδηδφηαλ κέζσ θαισδίσλ ζηελ νξνθή ηνπ ηξέλνπ, φπνπ ππήξραλ ζηεξεσκέλα δηάθνξα θαιψδηα. Κεξαίεο χζηεξα κεηέδηδαλ ην ζήκα ζε ηειεθσληθέο γξακκέο, νη νπνίεο βξίζθνληαλ δίπια ζηηο ζηδεξνηξνρηέο. Αθνινχζσο, ρεηξνθίλεηνη δηαθφπηεο κεηέδηδαλ ηε ζχλδεζε ζην ζηαζεξφ ηειεθσληθφ δίθηπν. Σα πξψηα ζπζηήκαηα θηλεηήο ηειεθσλίαο εμππεξεηνχζαλ πνιχ ιίγνπο ρξήζηεο θαζψο δηέζεηαλ κηθξφ αξηζκφ θαλαιηψλ αιιά είραλ θαη πνιχ κεγάιεο απαηηήζεηο ζε ηζρχ. Η ηζρχο εθπνκπήο απφ ην ζηαζκφ βάζεο κπνξεί λα μεπεξλνχζε θαη ηα 200 Watt!. Σν πξψην ηέηνην εγθαηεζηεκέλν ζχζηεκα ζε απηνθίλεην ήηαλ ην MTS (Mobile Telephone Service) θαη αθνινχζεζε ην IMTS. ηελ Δπξψπε ππήξρε απφ ην 1958 ην German-A Network θαη απφ ην 1972 ε εμέιημε ηνπ, ην German-Β Network, ην νπνίν θαηάθεξε λα δηπιαζηάζεη ηνπο ζπλδξνκεηέο. Υξεζηκνπνηνχζε FM δηακφξθσζε θαη δνχιεπε ζηηο ζπρλφηεηεο απφ 154 MHz σο 177 MHz. Ο αλαινγηθφο φπσο ιέγεηαη, απηφο ν ηχπνο δηθηχσλ θηλεηήο ηειεθσλίαο άξρηζε απφ ηφηε λα εκθαλίδεηαη θη επέδεζε σο θαη ηηο αξρέο πεξίπνπ ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, φηαλ θη ε ςεθηαθή επνρή άξρηζε λα εδξαηψλεηαη Ζ 1 ε Γεληά Κηλεηώλ Γηθηύσλ ηελ 1 ε γεληά έρνπκε ηα αλαινγηθά δίθηπα. Υξνληθά κπνξνχκε λα ηελ ηνπνζεηήζνπκε απφ ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 κέρξη ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90. Κνηλφ ραξαθηεξηζηηθφ απηήο ηεο γεληάο είλαη φηη ν θάζε ζηαζκφο βάζεο θάιππηε κηα κεγάιε πεξηνρή (κπνξεί θαη πάλσ απφ 100 Km) θαη εμέπεκπε κε κεγάιε ηζρχ αλά θαλάιη. Οη θηλεηνί ζηαζκνί (Mobile Station) έπξεπε θαη απηνί λα εθπέκπνπλ κε κεγάιε ηζρχ, άξα λα έρνπλ κεγάιν φγθν. Γηα ην ιφγν απηφ ήηαλ ζπλήζσο εγθαηεζηεκέλνη πάλσ ζε απηνθίλεηα. Δλδεηθηηθά αλαθέξνληαη κεξηθά απφ ηα δίθηπα ηερλνινγίεο, ηεο γεληάο απηήο: C-450, AMPS, TACS, NMT, NTT, SACS, RT MI, C-NET. Πην ζπγθεθξηκέλα: C-450 Σν C-450 ή αιιηψο C-Network ήηαλ έλα απφ ηα πξψηα θπςεινεηδή δίθηπα θαη εληνπίδνληαλ ζηε Γεξκαλία, Πνξηνγαιία θαη Νφηην Αθξηθή. Απνηεινχζε ην πξψην ζχζηεκα κε αιιεινεθαπηφκελεο θπςέιεο. Γηα πξψηε θνξά κπνξνχζε ν ρξήζηεο λα κεηαθέξεηαη απφ ηε κηα θπςέιε ζηελ άιιε, ρσξίο λα δηαθφπηεηαη ην ζήκα ηνπ. Γηα 12

13 ιφγνπο κεησκέλεο ρσξεηηθφηεηαο, ην δίθηπν απηφ δελ θξάηεζε γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα. Καηά ην 1993, ην απφιπην λνχκεξν ρσξεηηθφηεηαο έθηαζε ηνπο ζπλδξνκεηέο AMPS Σν AMPS (Advanced Mobile Phone System) αλαπηχρζεθε ζηηο ΗΠΑ απφ ηα εξγαζηήξηα Bell ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 θαη δνθηκάζηεθε γηα πξψηε θνξά ζην ηθάγν, ην Ήηαλ θαηάιιειν γηα ηε κεηάδνζε θσλήο, ιεηηνπξγνχζε ζε ζπρλφηεηεο 800 MHz (ζπγθεθξηκέλα, ζην εχξνο ησλ MHz), κε ηερλνινγία FDMA (Frequency Division Multiple Access), θη είρε πην επξχ θάζκα θαλαιηψλ κεηάδνζεο. Μηα πην εμειηγκέλε έθδνζε ηνπ AMPS απνηέιεζε ιίγν αξγφηεξα ην NAMPS (Narrowband AMPS), ην νπνίν ελζσκάησλε θάπνηα ςεθηαθή ηερλνινγία πξνθεηκέλνπ λα επηηξέςεη ζην ζχζηεκα λα απμήζεη ηε ρσξεηηθφηεηά ηνπ. Έηζη, κπνξνχζε λα έρεη 3 θνξέο πεξηζζφηεξεο θιήζεηο απφ ην αξρηθφ AMPS. Σν NAMPS ρξεζηκνπνηνχζε ςεθηαθή ηερλνινγία, αιιά θαηά βάζε ήηαλ αλαινγηθφ TACS Σν ζχζηεκα απηφ απνηεινχζε κηα πξνζαξκνγή ηνπ AMPS ζηα επξσπατθά δεδνκέλα, φπνπ ν θαηακεξηζκφο ησλ ζπρλνηήησλ ήηαλ δηαθνξεηηθφο. Λεηηνπξγνχζε ζηα 900MHz θη έθαλε ηελ εκθάληζή ηνπ ην 80. Τπνζηήξηδε θαη δηάθνξεο έμηξα ππεξεζίεο, φπσο πιεξνθνξίεο ρξέσζεο. Λίγν αξγφηεξα, εμειίρζεθε ζην ETACS θαη αθφκε ζην NTACS, κηα πην πεξηνξηζκέλεο κπάληαο έθδνζε. Σν ETACS πξφζθεξε επηπιένλ θαλάιηα, ηα νπνία δαλείδνληαλ απφ ζηξαηησηηθέο ζπρλφηεηεο NMT Σν NMT (Nordic Mobile Telephone) αλαπηχρζεθε ην 1981 ζηε θαλδηλαβία, κε ζθνπφ λα πξνζθέξεη ππεξεζίεο πεξηαγσγήο (roaming) ζηηο ρψξεο απηέο, ηνπ Βνξξά. Υξεζηκνπνηεί αλαινγηθή ηερλνινγία θαη κέζνδν πνιιαπιήο πξφζβαζεο FDMA. Λεηηνπξγνχζε ζε ζπρλφηεηα 450 MHz αιιά ζχληνκα εμειίρζεθε ζην NMT900 ην NTT Σν NTT ήηαλ ην πξψην θπςεινεηδέο ζχζηεκα πνπ εγθαηαζηάζεθε ζηελ Ιαπσλία, ην Καη απηφ, φπσο θαη ην NMT, ιφγσ αλεπάξθεηαο ζπρλνηήησλ, έδσζε ηε ζέζε ηνπ ην 1988 ζε έλα πςειφηεξεο ρσξεηηθφηεηαο ζχζηεκα, ην νπνίν επέηξεπε ζην ζήκα λα πξνρσξεί ρσξίο λα δηαθφπηεηαη ε εθπνκπή ηνπ, επίζεο πξφζθεξε πιήξε θάιπςε ζε εζληθφ επίπεδν, θαζψο θαη πεξηαγσγή Ζ 2 ε Γεληά Κηλεηώλ Γηθηύσλ Ζ έιεπζε ηνπ ςεθηαθνύ Σα ζπζηήκαηα 2 εο γεληάο ζρεδηάζηεθαλ γηα ππεξεζίεο κεηαθνξάο θσλήο, γηα λα βειηηψζνπλ ηελ παξερφκελε πνηφηεηα κεηάδνζεο πνπ πξνζέθεξαλ ηα ζπζηήκαηα πξψηεο γεληάο θαζψο θαη γηα λα απμήζνπλ ηελ ρσξεηηθφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο. Σα ςεθηαθά θηλεηά ηειέθσλα ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ίδηα ξαδηνηερλνινγία κε ηα αλαινγηθά, αιιά ηελ δηαρεηξίδνληαη κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν. Σα αλαινγηθά ζπζηήκαηα 13

14 δελ αμηνπνηνχλ πιήξσο ην ζήκα κεηαμχ ηεο ζπζθεπήο θαη ηνπ θπςεινεηδνχο δηθηχνπ. ηα ςεθηαθά ηειέθσλα ε θσλή-ήρνο κεηαηξέπεηαη ζε ςεθία, ζε δπαδηθή πιεξνθνξία (0 θαη 1) θαη ζηε ζπλέρεηα ζπκπηέδεηαη. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα λα ρσξνχλ πεξηζζφηεξα θαλάιηα ζε έλα ζπγθεθξηκέλν εχξνο ζπρλφηεηαο. Σα πεξηζζφηεξα ςεθηαθά ζπζηήκαηα βαζίδνληαη ζηε ιχζε κεηαθίλεζεο ζπρλφηεηαο, γηα λα απνζηείινπλ θαη λα ιάβνπλ δεδνκέλα. χκθσλα κε ηνλ ηξφπν απηφ, ρξεζηκνπνηνχληαη δχν ζπρλφηεηεο, κηα γηα ην 0 θαη κηα γηα ην 1, νη νπνίεο ελαιιάζζνληαη ηάρηζηα, γηα λα κεηαθέξνπλ ςεθηαθέο πιεξνθνξίεο κεηαμχ ηνπ πχξγνπ ηειεπηθνηλσλίαο θαη ηνπ ηειεθψλνπ. Ιδηαίηεξα έμππλεο δηαηάμεηο δηακφξθσζεο θαη θσδηθνπνίεζεο απαηηνχληαη γηα λα κεηαηξαπεί ε αλαινγηθή πιεξνθνξία ζε ςεθηαθή, λα ζπκπηεζηεί θαη λα κεηαηξαπεί μαλά ζηελ αξρηθή ηεο κνξθή, δηαηεξψληαο παξάιιεια κηα αμηφπηζηε πνηφηεηα ζηνλ ήρν. Βάζεη φισλ ησλ δηαδηθαζηψλ, ηα ςεθηαθά θηλεηά ηειέθσλα πξέπεη λα έρνπλ ηδηαίηεξα πςειή ππνινγηζηηθή ηζρχ Σν GSM Πεξλψληαο ηψξα πιένλ θαζαξά ζηε 2ε γεληά, εδψ ην GSM (Global System for Mobile Communications ή ε ππεχζπλε επηηξνπή Groupe Spéciale Mobile) απνηειεί έλα ηεξάζηην βήκα κπξνζηά θαη ηζνδπλακεί κε ηνλ πξνπνκπφ ηεο 3εο γεληάο. Σν GSM άξρηζε λα αλαπηχζζεηαη γχξσ ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80, κε ζπκθσλίεο ρσξψλ γηα ζπλεξγαζία πιένλ ήδε απφ ηηο αξρέο ηνπ 90. Με ηελ έιεπζε ηεο 2εο γεληάο, ην GSM νλνκάζηεθε Παγθφζκην Πξφηππν χζηεκα γηα ηελ θηλεηή ηειεπηθνηλσλία, θαηά ην θη θαζηεξψζεθε σο έλαο λένο ζεζκφο. ρεκαηίζηεθε θη ππνζηεξίρζεθε απφ πνιινχο θνξείο ηνπ ρψξνπ, φπσο βηνκεραλίεο, δίθηπα, εηαηξείεο παξνρήο ππεξεζηψλ θη νκάδεο θαηαλαισηψλ. Γηα ην ιφγν απηφ ηεο θνηλήο ζχκπξαμεο γλψξηζε θαη κεγάιε άλζηζε ηαζκνί ζην GSM: 1990: Πξψηε θάζε ιεηηνπξγίαο ηνπ GSM φπνπ θαζνξίζηεθαλ θη νη ζπρλφηεηεο ιεηηνπξγίαο ζηα 900 MHz (GSM900) 1991: Έλα ρξφλν αξγφηεξα, εκθαλίζηεθε ην GSM1800, επηζήκσο νλνκαδφκελν σο Φεθηαθφ χζηεκα Δπηθνηλσλίαο DCS1800, γηα απνθπγή λνκηθψλ πξνβιεκάησλ. Σα πξψηα ζπζηήκαηα GSM εγθαζίζηαληαη θη ππνβάιινληαη ζε δνθηκαζίεο, ελψ έκθαζε δίλεηαη ζηελ κεηάδνζε ηεο θσλήο. 1992: Σν GSM δνχιεςε πηινηηθά θαη παξνπζηάζηεθε, ελψ έλα ρξφλν κεηά δφζεθε ζε ρξήζε δεκνζίσο θαη γλψξηζε εθπιεθηηθή απνδνρή (1 εθαηνκκχξην ζπλδξνκεηέο κέζα ζε έλα ρξφλν). 1993: Ξεθηλά ε 2ε θάζε γηα ην GSM. Οινθιεξψζεθε ην 1995 θαη πιένλ ην ζχζηεκα εκπινπηίδεηαη κε λέεο ππεξεζίεο. Μηα ηέηνηα ππεξεζία ήηαλ ην SMS (text messaging), ηνπ νπνίνπ ε ρξήζε ζηελ αξρή ήηαλ δπλαηή κφλν κέζν ηνπ GSM, θαη ζην ηέινο κέζσ φισλ ηνλ ςεθηαθψλ δηθηχσλ. Σν πξψην κήλπκα πνπ δεκηνπξγήζεθε απφ κεραλή ζηάιζεθε ην 1991 ζηελ Αγγιία. Δλψ ην πξψην person to-person κήλπκα ζηάιζεθε ην 1993 ζηε Φηιαλδία. χληνκα ην SMS έγηλε ε πην δηαδεδνκέλε κνξθή επηθνηλσλίαο εηδηθά κεηαμχ ησλ λέσλ. 14

15 1994: Μηα εθδνρή ηνπ GSM (Public Cellular System PCS1900) εηζάγεηαη γηα πξψηε θνξά ζηηο ΗΠΑ, φπνπ σζηφζν ηα AMPS θαη DAMPS ζεσξνχληαη ηα θαη εμνρήλ Ακεξηθαληθά πξφηππα ζηελ θηλεηή ηειεθσλία. Όκσο ην GSM δελ είλαη ην κφλν ζχζηεκα 2εο γεληάο πνπ αλαπηχρζεθε. ε δηάθνξεο πεξηνρέο ηνπ θφζκνπ έρνπκε δηάθνξα ζπζηήκαηα. Τπήξμαλ αληίζηνηρα θαη άιια ζπζηήκαηα φπσο: iden, IS-95(CDMA), ην Ιαπσληθφ PDC (Personal Digital Cellular) θαη PDC-P θαζψο θαη ην Ακεξηθάληθν D-AMPS(TDMA) ή αιιηψο IS PDC Σν PDC ιεηηνπξγεί ζηα 800 θαη ηα 1500MHz, ρξεζηκνπνηεί ηελ TDMA (Time Division Multiple Access) ηερληθή θαη έρεη ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά, ζπγθξηηηθά κε ην GSM: 1. Απνδνρή ηεο πνηθηιίαο ζηνπο Κηλεηνχο ηαζκνχο, πξάγκα πνπ θαζηζηά πεξηηηνχο θη ίζσο άρξεζηνπο ηνπο εμηζσηέο ηνπ GSM, γηα ην νπνίν είλαη αλαγθαίνη. 2. Υακειφηεξνο ξπζκφο κεηάδνζεο/ εθπνκπήο (4.2 Κbits/s έλαληη 9.6 Κbits/s ηνπ GSM), πξάγκα ην νπνίν νδεγεί ζε θαιχηεξε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ θάζκαηνο, κεγαιχηεξε ρσξεηηθφηεηα θαη κείσζε ηνπ θφζηνπο. 3. Απινχζηεξα πξσηφθνιια ζήκαηνο ηα νπνία απαηηνχλ ιηγφηεξεο δηαδηθαζίεο. Αθφκε, ζην PDC θάζε αλεμάξηεηνο πάξνρνο κπνξεί λα επηιέμεη φπνηα ξχζκηζε δηθηχνπ ζέιεη λα εθαξκφζεη/ εγθαηαζηήζεη, θαηαηάζζνληαο θη εθαξκφδνληάο ηελ ζηηο δηθέο ηνπ αλάγθεο. Δπίζεο, είλαη δπλαηή ε πεξηαγσγή θη ε ζχλδεζε κε ην ζηαζεξφ ηειεθσληθφ δίθηπν, ρξεζηκνπνηψληαο ζπζηήκαηα φπσο PSTN, ISDN, PSPDN, ράξε ζε έλα ελνπνηεκέλν πξνζαξκνζηηθφ ζχζηεκα PDC-P Δίλαη ε εμέιημε ηνπ PDC θαη επηηξέπεη ηελ κεηαγσγή παθέησλ δεδνκέλσλ κε ξπζκφ κέρξη θαη 28.8Kbps. Ήηαλ ην βαζηθφ ζηάδην πξηλ ηελ εηζαγσγή ηεο ππεξεζίαο ηνπ i- mode, ην νπνίν επηηξέπεη ην ζεξθάξηζκα ζην internet θαζψο θαη ηελ αλάγλσζε κελπκάησλ απφ ην ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν. Δίλαη ν θχξηνο αληαγσληζηήο ησλ ππεξεζηψλ πνπ βαζίδνληαη ζην MMS D-AMPS Ήδε έρεη γίλεη κηα αλαθνξά ζηελ ηερλνινγία ηνπ Ακεξηθαληθνχ AMPS θαη ηνπ NAMPS. Δδψ, ην GSM δελ βξήθε ηελ αληίζηνηρε αληαπφθξηζε απφ ηνλ ππφινηπν θφζκν, θη έλαο απφ ηνπο ιφγνπο ήηαλ φηη ν ζηξαηφο ρξεζηκνπνηνχζε ήδε ηηο ζπρλφηεηεο ησλ 900 θαη 1800 MHz. Απφ ηελ άιιε, ην D-AMPS ππνζηήξηδε θαη αλαινγηθή θαη ςεθηαθή ηερλνινγία (άξα θαη δπλαηφηεηα ρξήζεο TDMA ηερληθήο), θη νη εηδηθνί πξνηηκνχζαλ λα επεθηείλνπλ ην ήδε ππάξρνλ ζχζηεκα, παξά λα ξηζθάξνπλ λα εγθαηαζηήζνπλ έλα λέν απφ ηελ αξρή. Οπφηε ζην ήδε ππάξρσλ δίθηπν απιά πξνζηέζεθαλ ηδηφηεηεο ηνπ πξσηνθφιινπ 2εο γεληάο. Υξεζηκνπνηεί ην εχξνο θαλαιηνχ ηνπ AMPS, δειαδή 30 KHz iden Integrated Digital Enhanced Network (iden), είλαη κηα ηερλνινγία πνπ αλαπηχρζεθε απφ ηελ Motorola πνπ πξνζθέξεη ζηνπο ρξήζηεο ηα πξνλφκηα ηεο θπηηαξηθήο ηειεθσλίαο. Σν iden ρξεζηκνπνηεί θαη απηφ Time Division Multiple Access θαη ζπκπίεζε θσλήο (speech compression) νπφηε κπνξεί λα δηαρεηξηζηεί πεξηζζφηεξνπο ρξήζηεο αλά γεσγξαθηθή πεξηνρή απφ φηη έλα ζχζηεκα 1εο γεληάο. Υξεζηκνπνηεί θαλάιηα ησλ 25 KHz, αιιά ρξεζηκνπνηεί κφλν ηα 20 KHz, γηα λα απνθχγεη ηηο 15

16 ελδερφκελεο παξεκβνιέο. Δπίζεο ρξεζηκνπνηεί FDD (Frequency Division Duplex ), γηα λα μερσξίδεη ηα ιακβαλφκελα απφ ηα εθπεκπφκελα ζήκαηα Ζ 2,5 ε Γεληά Κηλεηώλ Γηθηύσλ GPRS Αξρίδεη λα θπξηαξρεί ινηπφλ εδψ ε ηερλνινγία ηνπ GPRS (General Packet Radio Service), πνπ πξνεθηείλεη ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ GSM, θαη γη απηφ πνιιέο θνξέο ιέγεηαη θαη «GSM Φάζε 2+». Σν GPRS γελλήζεθε απφ ηελ αλάγθε γηα πςειφηεξε ηαρχηεηα δεδνκέλσλ. Σν GSM, πνπ θχξηνο ζηφρνο ηνπ ήηαλ ε κεηάδνζε ηεο θσλήο, κπνξνχζε λα κεηαθέξεη δεδνκέλα ζε κηθξή ηαρχηεηα, ηεο ηάμεο ησλ 9,6 Kbit/s. Απηφ ζήκαηλε πσο ε απνζηνιή / ιήςε δεδνκέλσλ κεγαιχηεξνπ κεγέζνπο αξγνχζε πεξηζζφηεξν, θφζηηδε παξαπάλσ θαη ην κέγεζνο ησλ κεηαθεξφκελσλ δεδνκέλσλ ήηαλ πεξηνξηζκέλν. Σν GPRS αιιάδεη ηε θηινζνθία ηνπ GSM. Πξνεγνπκέλσο, κία ζπρλφηεηα εθπνκπήο κνηξαδφηαλ ζε έσο θαη 7 ρξήζηεο θαη ζηνλ θάζε ρξήζηε παξαρσξνχληαλ κία νιφθιεξε ρξνλνζπξίδα. Έηζη, εθείλνο ζηελ νπζία δέζκεπε έλα νιφθιεξν θαλάιη κεηάδνζεο γηα ηελ πιήξε δηάξθεηα ηεο ζχλδεζήο ηνπ, αθφκε θη αλ δελ κεηέδηδε δεδνκέλα. Έηζη, κε ην GPRS ν ζθνπφο ήηαλ λα μεπεξαζηεί απηή ε αδξάλεηα ζηηο ρξνλνζπξίδεο ηνπνζεηψληαο κεξηθνχο ρξήζηεο ζε έλα θαλάιη κεηάδνζεο ηελ ίδηα ρξνληθή ζηηγκή. Σν GPRS απνδεηθλχεηαη φρη κφλν πην γξήγνξν (171.2 Kbps) θη αμηφπηζην αιιά θαη πην νηθνλνκηθφ, ηφζν γηα ηνλ παξνρέα φζν θαη γηα ηνλ θαηαλαισηή. Γηαηί, ζε αληίζεζε κε ην ζπκβαηηθφ GSM βάζεη θπθισκάησλ, ζην GPRS ν ρξήζηεο δελ ρξεψλεηαη γηα ηελ φιε ζχλδεζε, αιιά κφλν γηα ηα παθέηα πνπ ζηέιλεη. Η δηακφξθσζε ηνπ παιηνχ GSM δίθηπν ζην ιεγφκελν Packet-Switched GPRS είλαη πνιχ απιή, ελψ αληίζεηα, πξέπεη λα ππάξρνπλ εηδηθέο ζπζθεπέο πνπ λα ππνζηεξίδνπλ ην GPRS. πλνςίδνληαο ζην GPRS: 1. Δίλαη δπλαηή ε κεηάδνζε κεγάισλ κεξψλ δεδνκέλσλ ζε ζχληνκν ρξφλν 2. Σν θφζηνο ηνπ ζπλδξνκεηή κεηψλεηαη 3. Παξέρεηαη άκεζε πξφζβαζε ζε Internet θαη Intranet 4. Μπνξνχλ λα απνζηαινχλ δεδνκέλα ζε έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο απνδέθηεο ηαπηφρξνλα 5. πγρξφλσο, ην GPRS αλνίγεη ην δξφκν γηα ην UMTS (Universal Mobile Telecommunication System), ηεο 3εο γεληάο. Αλ θαη ν απφγνλνο ηνπ GPRS, ην EDGE κε ξπζκνχο ηεο ηάμεο ησλ 384 Kbps, ζα είλαη ν θχξηνο αληαγσληζηήο ηνπ UMTS ζηα δίθηπα 3εο γεληάο HSCSD Μηα αθφκε ηερλνινγία ζε απηήλ ηελ πεξίνδν είλαη θαη ην HSCSD (High Speed Circuit Switched Data), κηα επέθηαζε ηνπ δηθηχνπ GSM απνθιεηζηηθά γηα ηε κεηάδνζε δεδνκέλσλ ζε κεγάιεο ηαρχηεηεο. Γηα λα επηηεπρζεί θάηη ηέηνην, πξαγκαηνπνηήζεθε έλα ηέρλαζκα: ε δεκηνπξγία δεζκίδαο θαλαιηψλ. Δδψ παξέρνληαη ζηνλ ρξήζηε κεξηθά θαλάιηα ηαπηφρξνλα, ελψ παξάιιεια βειηηψζεθε ν αιγφξηζκνο κεηαθνξάο, έηζη ψζηε ηα 9,6 Kbits/s λα απμεζνχλ ζηα 14,4 Kbit/s ηα δεδνκέλα πνπ κπνξνχλ λα πεξάζνπλ απφ ην θαλάιη. Κη εθ φζνλ κπνξνχλ λα δηαθηλεζνχλ ζε έλα θαλάιη ηειηθά κπνξεί λα πεηχρεη κέγηζηε απφδνζε ζηελ ηάμε ησλ 43,2 Kbit/s. Σν HSCSD σζηφζν δελ αληηηίζεηαη ζην GPRS, αλ θαη ην πξψην δελ απαηηεί ηδηαίηεξε αλαβάζκηζε ζην δίθηπν, αθνχ ρξεζηκνπνηεί ηελ ππάξρνπζα δνκή ηνπ. Γε αληηηίζεηαη 16

17 ζην GPRS, δηφηη αλ ν ρξήζηεο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη ζπγρξφλσο θαη ηηο δχν ηερλνινγίεο, κπνξεί λα πεηχρεη πνιχ πςειέο απνδφζεηο θαη ηαρχηεηεο Ζ 3 ε Γεληά Κηλεηώλ Γηθηύσλ Η δνπιεηά γηα ηελ εμέιημε ηεο 3εο γεληάο άξρηζε φηαλ ε World Administrative Radio Conference (WARC) ηεο ITU (International Telecommunication Union) ζηε ζπλάληεζε πνπ είρε ην 1992 απνθάζηζε λα ρξεζηκνπνηήζεη ηηο αδηάζεηεο κέρξη ηφηε ζπρλφηεηεο (ζηελ Δπξψπε) ζηελ πεξηνρή ηνπ 2 GHz, γηα έλα ζχζηεκα ηεο 3 εο γεληάο ηα νπνία νλφκαζε International Mobile Telephony 2000 (IMT-2000). Ο ιφγνο πνπ επηιέρζεθε απηή ε νλνκαζία ήηαλ δηπιφο. Αθ ελφο επεηδή ήιπηδαλ φηη ε εκπνξηθή ηνπ εθαξκνγή ζα αξρίζεη ην 2000, αθ εηέξνπ επεηδή ζα ρξεζηκνπνηνχζαλ αλψηεξεο ζπρλφηεηεο, γχξσ ζηα 2000MHz (ζπγθεθξηκέλα γηα uplink θαη MHz γηα downlink). Όκσο ν ζηφρνο ελφο εληαίνπ παγθφζκηνπ ζπζηήκαηνο δελ κπνξνχζε λα γίλεη πξαγκαηηθφηεηα θαζψο κέξνο απηψλ ησλ ζπρλνηήησλ ρξεζηκνπνηνχληαλ ήδε ζηελ Ακεξηθή απφ ηα ζπζηήκαηα δεχηεξεο γεληάο. Σν ίδην ζπλέβαηλε θαη ζε κεξηθέο άιιεο ρψξεο πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ ηα πξφηππα ηεο Ακεξηθήο (π.ρ. Βξαδηιία). Όπσο βιέπνπκε θαη απφ ην ζρήκα 1.1 πνπ αθνινπζεί έλα κεγάιν κέξνο απφ ηηο ζπρλφηεηεο πνπ ζα ρξεζηκνπνηνχζε ν ππφινηπνο θφζκνο γηα ην uplink ηνπ ζπζηήκαηνο 3 εο γεληάο ήηαλ θαηεηιεκκέλν ζηελ Ακεξηθή θαη ζηηο ρψξεο απφ ην downlink ηνπ ζπζηήκαηνο PCS απφ ηε δεχηεξε γεληά. Οπφηε θαζψο ε Ακεξηθή δελ κπνξνχζε λα αθνινπζήζεη ράξαμε ην δηθφ ηεο δξφκν γηα ζχζηεκα 3εο γεληάο κε ην CDMA-2000 φπνπ θαη ρξεζηκνπνηνχζε ηηο ζπρλφηεηεο πνπ θαίλνληαη ζην ζρήκα 1.2. ρήκα 1.1 : Καηαλνκή ζπρλνηήησλ ζε δηάθνξεο ρώξεο παγθνζκίσο. 17

18 ρήκα 1.2 : Zώλεο ζπρλνηήησλ γηα GSM θαη IMT-2000 ζε Δπξώπε θαη Ακεξηθή Δθ φζνλ ε κεηάδνζε θσλήο θαη δεδνκέλσλ ζε κηθξέο ηαρχηεηεο ήηαλ θάηη ην απηνλφεην, πιένλ, νη ζηφρνη εληνπίδνληαη ζηε κεηάδνζε δεδνκέλσλ ζε κεγάιε ηαρχηεηα θαη ζε ππεξεζίεο πνιπκέζσλ (multimedia), φπσο δσληαλή κεηάδνζε ήρνπ, εηθφλαο, βίληεν θ.ι.π. μεπεξλψληαο θαηά πνιχ ηα ήδε πξνεγκέλα GPRS θαη HSCSD. Έλαο αθφκα βαζηθφο ζηφρνο ήηαλ ε πνηφηεηα ηεο κεηαδηδφκελεο θσλήο λα είλαη αληίζηνηρε κε απηή ηεο ζηαζεξήο ηειεθσλίαο. Σν πξφβιεκα ηεο ζπλερνχο αχμεζεο ζπλδξνκεηψλ ζχληνκα ζα κπνξνχζε λα θέξεη θνξεζκφ ζηε ρσξεηηθφηεηα ησλ ήδε ππαξρφλησλ δηθηχσλ, ή αθφκα θαη κπινθάξηζκα, ζε πεξίπησζε απμεκέλεο θίλεζεο (πνιινί ρξήζηεο ηελ ίδηα ζηηγκή). Σν IMT-2000 δελ ζα απνηειεί έλα ζπγθεθξηκέλν θνηλά απνδεθηφ ζχζηεκα αιιά κηα νηθνγέλεηα ζπζηεκάησλ, ηα νπνία ζα ζπλεξγάδνληαη θαη ζα έρνπλ πιήξε ζπκβαηφηεηα κεηαμχ ηνπο. πγθεθξηκέλα, νη ζηφρνη ηνπ φινπ εγρεηξήκαηνο εληνπίδνληαη ζηνπο εμήο: 1. Παγθφζκηα πξφζβαζε ζε ηειεπηθνηλσληαθά ζπζηήκαηα θηλεηήο ηειεθσλίαο. 2. Πιήξεο ζπκβαηφηεηα κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ IMT Πξνο ηα θάησ ζπκβαηφηεηα (δειαδή κπνξνχλ λα «θηλεζνχλ» θη νη παιαηφηεξεο ζπζθεπέο ρσξίο πξνβιήκαηα ζηα λέα δεδνκέλα). 4. χγθιηζε κεηαμχ ησλ δηθηχσλ θηλεηήο θαη ζηαζεξήο ηειεθσλίαο. 5. Μεγάιν εχξνο γηα ηηο ππεξεζίεο ηειεπηθνηλσλίαο (θσλή, δεδνκέλα, multimedia, internet). 6. Τςεινί ξπζκνί κεηάδνζεο δεδνκέλσλ. 7. Δλζσκαησκέλε αζθάιεηα κε κεγάιεο επηδφζεηο θαη γηα ηα ηέζζεξα ζρεηηθά πεξηβάιινληα ( ελδνθηηξηαθά, αζηηθά, εκηαζηηθά, παγθφζκηα ), ηα νπνία απαηηνχλ ηε ιεηηνπξγία δηαθνξεηηθψλ ηχπσλ θπςειψλ. Οη ηερλνινγίεο πνπ ζα ππνζηεξίδνληαη ζα εμαξηψληαη απφ ηελ εμέιημε θαη ηελ πξφνδν πνπ έρεη θάλεη ε θάζε ρψξα ζην ηνκέα ηεο θηλεηήο ηειεπηθνηλσλίαο. Χζηφζν δχν είλαη νη βαζηθέο νδνί πνπ κπνξεί λα αθνινπζήζεη θαλείο: ην UMTS θαη ην CDMA2000. Με ην UMTS, αθνινπζείηαη ε εμέιημε κέζσ GSM/ HSCSD/ GPRS, πξναηξεηηθά κέζσ ηεο ελαιιαθηηθήο νδνχ ηνπ EDGE θάλνληαο ρξήζε ηεο WCDMA ηερλνινγίαο. Ή δηαθνξεηηθά κέζσ ηνπ TD-SCDMA ζπλδπάδνληαο ηελ CDMA/ TDMA ηερλνινγία κε ην TDD. 18

19 ρήκα 1.3 Ζ εμέιημε ησλ ηερλνινγηώλ θηλεηήο ηειεθσλίαο ην παξαπάλσ ζρήκα 1.3 βιέπνπκε κεξηθέο απφ ηηο βαζηθέο κεηαβάζεηο κεηαμχ ησλ γελεψλ πνπ πεξηγξάςακε γηα ηελ θηλεηή επηθνηλσλία. Καη ζε απηφ ην ζρήκα μερσξίδνπκε φηη ελψ ν ππφινηπνο θφζκνο έρεη ζπγθιίλεη ζηελ νηθνγέλεηα UMTS κε ηα ζπζηήκαηα WCDMA θαη TD-SCDMA, ε Ακεξηθή έρεη κηα αλεμάξηεηε πνξεία EDGE Σν EDGE (Enhanced Data rates for GSM Evolution) απνηειεί έλα λέν βήκα πξνο ηελ Σξίηε γεληά. Σα δεδνκέλα πνπ κπνξνχλ λα δηαθηλεζνχλ θηάλνπλ ηα 384 Κbit/s (=48kbit/s per channel) πξνζθέξνληαο 8 ελσκέλα θαλάιηα γηα ηνλ θάζε ζπλδξνκεηή. Σα νθέιε αληίζηνηρα γηα ηνλ παξνρέα θαη ηνλ ρξήζηε είλαη: ΠΑΡΟΥΟ 1. Γελ ηίζεηαη έληνλε αλάγθε γηα λέα ζηνηρεία δηθηχνπ. 2. Γηαηεξείηαη ρακειφ ξίζθν ζε επελδχζεηο ράξε ζηε δηπιή θχζε GSM/ EDGE. 3. Ο δξφκνο ηεο εμέιημεο είλαη ζρεηηθά νκαιφο (ππνζηεξίδνληαη ίδηεο ππεξεζίεο κε ην GPRS, αιιά κε ηε ρξήζε ηνπ θάζκαηνο ηνπ GSM, θαη κάιηζηα ζε κεγαιχηεξεο ηαρχηεηεο). 4. εκαληηθφ ζπκπιήξσκα ζην UMTS (επίζεο ζε επξσπατθέο άδεηεο UMTS πνπ κπνξεί λα εθαξκφδνπλ ην UMTS θαη ζε αγξνηηθέο πεξηνρέο, πέξα ησλ αζηηθψλ) ΥΡΖΣΖ 1. Νέεο εθαξκνγέο multimedia. 2. Γξήγνξε πξφζβαζε θαη πςειήο ηαρχηεηαο δηαθίλεζε δεδνκέλσλ. 3. Βειηησκέλε πνηφηεηα θσλήο. Σν EDGE κπνξεί λα αλήθεη ζηελ 3ε γεληά σζηφζν απνηειεί κηα απιή δηακφξθσζε ηνπ δηθηχνπ ηνπ GPRS, θαη είλαη έλαο πξννησλφο ηνπ UMTS( Universal Mobile Telecoκmunication System ). Σν UMTS είλαη ην Δπξσπατθφ πξφηππν γηα ηα ηειεπηθνηλσληαθά ζπζηήκαηα ηξίηεο γεληάο ζηα θηλεηά. Μέζα ζηελ νηθνγέλεηα ηνπ UMTS πεξηιακβάλεηαη ην ήδε αλαθεξζέλ IMT Αθνινπζψληαο ηελ αξρή ηνπ 19

20 λα έρεη ν ρξήζηεο νπνπδήπνηε θη αλ βξίζθεηαη εμειηγκέλεο ππεξεζίεο, ζηελ ηξίηε γεληά ζα ππνζηεξίδνληαη πνιχ ηα πνιπκέζα (παηρλίδηα, online shopping, πξφζβαζε ζην Internet θηι). ηεξίδεηαη ζην GSM δίθηπν, θαη ην ρξεζηκνπνηεί σο βάζε γηα ηα λέα πξσηφθνιια ηνπ. Έηζη ππάξρεη ε παξνπζία θαη νη δπλαηφηεηεο ηνπ GSM, ηνπ GPRS, ηνπ HSCSD θαη ηνπ CAMEL (Customized Applications for Mobile Enhanced Logic). Σν UMTS ρξεζηκνπνηεί δχν θχξηεο ηερλνινγηθέο θαηαζηάζεηο εθπνκπήο. Απηέο είλαη νη ιεγφκελεο Frequency Division Duplex θαη ε Time Division Duplex πνπ ζα αλαιχζνπκε πεξηζζφηεξν ζε επφκελν θεθάιαην W-CDMA Σν Wideband CDMA (WCDMA) απνηειεί κηα κεγάιε βειηίσζε ησλ ηερλνινγηψλ TDMA θαη FDMA πνπ ιεηηνπξγνχλ ζην GSM. Πξνζθέξεη κεηαθνξά δεδνκέλσλ ηεο ηάμεο ησλ 384 Κbits/s γηα θάιπςε επξείαο πεξηνρήο θαη 2 Mbit/s γηα ηνπηθή. Όπσο θαη ζην CDMA, θάζε ζήκα ηνπ ρξήζηε θσδηθνπνηείηαη μερσξηζηά. Οη ρξήζηεο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ηαπηφρξνλα έλα θαη κφλν θαλάιη ζπρλφηεηαο ρσξίο λα παξεκβάιιεηαη ν έλαο ζηνλ άιιν εμ αηηίαο ηεο κνλαδηθήο θσδηθνπνίεζεο πνπ έρεη ππνζηεί ην θάζε ζήκα. Έηζη, πξνζθέξεηαη πεξίπνπ 25 θνξέο κεγαιχηεξν εχξνο δψλεο, ζπγθξηηηθά κε ην GSM. ην πιήξσο ςεθηαθφ ζχζηεκα CDMA θαη WCDMA ηα δεδνκέλα πνπ πξφθεηηαη λα απνζηαινχλ «ζπάλε» ζε πνιχ κηθξά «παθέηα», ζηα νπνία ηνπο πξνζδίδεηαη έλαο θσδηθφο. Απφ πιεπξάο νξνινγίαο, ππάξρεη ν φξνο chip. Σν chip είλαη ε κηθξφηεξε κνλάδα πςεινχ πνζνζηνχ θσδηθνπνηεκέλεο αθνινπζίαο. Όηαλ ινηπφλ ζηέιλεηαη έλα ζήκα, έρεη πξνεγνπκέλσο ρσξηζηεί ζε κηθξφηεξα θνκκάηηα ζηα νπνία ηνπο έρεη δνζεί απηφο ν κνλαδηθφο θσδηθφο, θη χζηεξα ζηέιλνληαη ζηηο ξαδηνζπρλφηεηεο ηνπ δηθηχνπ. Όζν κεγαιχηεξν είλαη ην πνζνζηφ δηαθίλεζεο ησλ chips, ηφζν κεγαιχηεξν ην εχξνο ηνπ ζήκαηνο πνπ θαηαιήγεη. Σν εχξνο ζε θάζε ζπρλφηεηα κπνξεί λα θηάζεη ηα 3,84 Mchips/s θη έηζη ην εχξνο δψλεο θάζε ζπρλφηεηαο κπνξεί λα δηεπξπλζεί/ επεθηαζεί ζε 5 MHz ζην W-CDMA, ζπγθξηηηθά κε ηα 200kHz ζηα ζπζηήκαηα 2εο γεληάο. Όζν κεγαιχηεξν είλαη ινηπφλ ην εχξνο δψλεο, ηφζν πην πνιιά νθέιε απφδνζεο έρεη θαη ηφζν κεγαιχηεξν πνζνζηφ δεδνκέλσλ κπνξεί λα ππνζηεξίμεη TD-SCDMA Πξνθχπηεη απφ ηα αξρηθά ησλ ιέμεσλ Time Division Synchronous Code Division Multiple Access θαη ππνζηεξίδεη φινπο ηνπο ηχπνπο εθαξκνγψλ (θσλή θαη δεδνκέλα). Σν ζχζηεκα απηφ ζπλδπάδεη ηηο ήδε αλαθεξζείζεο ηερλνινγίεο ηνπ Time Division Multiple Access (TDMA) ηνπ GSM θαη ηνπ Time Division Duplex (TDD) ηνπ UMTS. Σν απνηέιεζκα είλαη λα βειηηψλεηαη θαηά πνιχ ε θίλεζε ηνπ δηθηχνπ θαη ζηηο δχν θαηεπζχλζεηο, ζην uplink θαη ζην downlink. Αθφκε, ε ζπλεξγαζία κε ηελ ηερλνινγία ηνπ CDMA, πξνζθέξεη ζην TD-SCDMA κνλαδηθέο δπλαηφηεηεο ζε ηδηαίηεξεο ρσξεηηθφηεηεο. Έηζη, κέζσ ηεο ηερλνινγίαο TDD ζην TD-SCDMA, ε θίλεζε δεδνκέλσλ γίλεηαη κέζσ ηεο ίδηαο ζπρλφηεηαο (κπάληαο ζπρλνηήησλ), αιιά ζε δηαθνξεηηθέο ρξνλνζπξίδεο. Αθφκε, ην TD-SCDMA κπνξεί λα δηαρεηξηζηεί θαη λα δηεθπεξαηψζεη ππεξεζίεο ηφζν ζπγρξνληζκέλεο circuit-switched (ήρνο ή βίληεν πνπ νλνκάδνληαη synchronous ή symmetric ππεξεζίεο), φζν θη αζχγρξνλεο packet-switched (φπσο ε ζχλδεζε ζην internet, πνπ θαινχληαη asynchronous ή asymmetric). Σα πιενλεθηήκαηα ηνπ TD-SCDMA είλαη: 20

21 1. Δπαλαρξεζηκνπνίεζε ησλ πεγψλ θαη ηεο ππνδνκήο ηνπ GSM 2. Γελ ππάξρεη ε αλάγθε γηα κεγάιεο επελδχζεηο ζε ππνδνκή. 3. Σν GSM αλαβαζκίδεηαη ζηελ 3ε γεληά κε κεησκέλα ξίζθα επελδχζεσλ 4. Καιχηεξε απνδνηηθφηεηα ηνπ θάζκαηνο θαη βειηησκέλε ρσξεηηθφηεηα απφ ην GSM Ζ 3,5 ε Γεληά Κηλεηώλ Γηθηύσλ Η γεληά 3,5 πεξηιακβάλεη ηα δίθηπα εθείλα φπνπ, εθηφο απφ ηελ ηερλνινγία WCDMA, έρνπλ ελζσκαηψζεη θαη ηελ ηερλνινγία High Speed Downlink Packet Access (HSDPA). Σν πξφηππν απηφ, αθνξά ηελ κεηάδνζε παθέησλ απφ ην ζηαζκφ βάζεο πξνο ην ρξήζηε (downlink) κε ξπζκφ 5 θνξέο κεγαιχηεξν ηνπ UMTS θαη 15 θνξέο κεγαιχηεξν ηνπ GPRS. Σν γεγνλφο απηφ ζεκαίλεη φηη απφ ηα 2 Mbps πνπ κπνξεί λα πξνζθέξεη ην UMTS ν ξπζκφο κπνξεί λα θηάζεη ζεσξεηηθά κέρξη θαη ηα 14.4 Mbps. Σν HSDPA ζεσξείηαη σο κηα εμέιημε ηνπ UMTS πξνηχπνπ, παξέρνληαο ζηνπο ρξήζηεο πςειφηεξνπο ξπζκνχο κεηαθνξάο δεδνκέλσλ θαη κεγαιχηεξε ρσξεηηθφηεηα, κε έλα ηξφπν αλάινγν κε απηφ πνπ πξνζθέξεη ην EDGE πξφηππν ζπγθξηλφκελν κε ην GSM. Παξφιν πνπ θάπνηα κέξε ηνπ πξνηχπνπ απηνχ ζεσξνχληαη απιά ζην λα πινπνηεζνχλ κε ην ππάξρνλ πιηθφ (hardware), ην HSDPA ζαλ γεληθφηεξε έλλνηα απαηηεί επαλαζρεδηαζκφ ζηελ αξρηηεθηνληθή ηνπ δηθηχνπ θαη αλαβάζκηζε ζην πιηθφ, φπσο απηφ πνπ πξφθεηηαη λα ρξεζηκνπνηεζεί ζηνπο ζηαζκνχο βάζεο. Οη ηειεπηαίνη, ζα πξέπεη λα είλαη ηθαλνί φρη κφλν λα ιεηηνπξγνχλ απνδνηηθά κε ηέηνηνπο πςεινχο ξπζκνχο δεδνκέλσλ, αιιά θαη λα ππνζηεξίδνπλ ηε ιεηηνπξγία πεξηζζφηεξν πνιχπινθσλ πξσηνθφιισλ. Η ιεηηνπξγία ηνπ HSDPA ζηεξίδεηαη ζην γεγνλφο φηη αληί λα ρξεζηκνπνηνχληαη μερσξηζηά Dedicated Channel (DCH) θαλάιηα γηα ηελ απνζηνιή δεδνκέλσλ, ζα ρξεζηκνπνηείηαη έλα Downlink Shared Channel (DSCH) θαλάιη ην νπνίν ζα κνηξάδνληαη κεηαμχ ηνπο νη ρξήζηεο γηα ηελ κεηαθνξά ησλ παθέησλ. Σν θαλάιη απηφ έρεη πνιχ κεγαιχηεξν εχξνο δψλεο (bandwidth) θαη γηα ην ιφγν απηφ θαιείηαη high-speed DSCH (HS-DSCH) Ζ 4 ε Γεληά Κηλεηώλ Γηθηύσλ Κάζε θνξά πνπ κηα λέα ηερλνινγία εηζάγεηαη, γελληνχληαη θάπνηα εξσηήκαηα φζνλ αθνξά ζηηο ππεξεζίεο πνπ απηή ζα πξνζθέξεη. Η ηερλνινγία απφ κφλε ηεο δελ είλαη ν ζηφρνο αιιά ην κέζν γηα θάπνην ζηφρν. Καη ν ζηφρνο είλαη ε αλάπηπμε εθαξκνγψλ γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ππεξεζηψλ πνπ ζα γίλνπλ θαζεκεξηλή ζπλήζεηα θαη ρείξα βνεζείαο γηα ηνπο ρξήζηεο. Σα εξσηήκαηα, ινηπφλ, πνπ πξνθχπηνπλ είλαη πνηεο ζα είλαη νη πξνζθεξφκελεο ππεξεζίεο, αλ ζα ππάξρνπλ λέεο 4G ππεξεζίεο, θαη ηη ελ ηέιεη είλαη κηα 4G ππεξεζία. Έρνπλ γίλεη ήδε αξθεηέο έξεπλεο θαη ππάξρνπλ εθζέζεηο ζηε δηάζεζε θάζε ελδηαθεξνκέλνπ γχξσ απφ ην πνηεο ππεξεζίεο αλακέλεηαη λα πξνζθέξνληαη. Βέβαηα, απηφ πνπ κπνξεί λα εηπσζεί κε ζηγνπξηά είλαη φηη είλαη αδχλαην λα πξνβιεθζνχλ ηα ηερλνινγηθά επηηεχγκαηα, ε εμέιημε ηνπ πνιηηηζκνχ θαη ζπλάκα νη αλάγθεο ησλ πειαηψλ ζην κέιινλ. Σα θηλεηά ηειέθσλα 4εο γεληάο ζα έρνπλ ξπζκναπφδνζε 100 Mbps, ηζνδχλακε ηεο ηαρχηεηαο ζηηο επηθνηλσλίεο ησλ νπηηθψλ ηλψλ. Αλακέλεηαη, ινηπφλ, νη ρξήζηεο λα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα παξαθνινπζνχλ κεγάιεο επθξίλεηαο ηειεφξαζε ζηα θηλεηά ηνπο αθφκε θαη φηαλ ζα βξίζθνληαη επηβηβαζκέλνη ζε ηαρχηαηα ηξέλα. Οη ππεξεζίεο πνπ πξνζθέξνληαη ήδε απφ ηα 3εο γεληάο δίθηπα ζα ζπλερίζνπλ λα πξνζθέξνληαη θαη απφ ηελ 4ε γεληά δηθηχσλ κε ζεκαληηθέο αιιαγέο, σζηφζν, ζηελ 21

22 πνηφηεηα θαη ηελ ηαρχηεηα. Τπεξεζίεο πνπ κέρξη ζήκεξα δελ έρνπλ δηαδνζεί επξέσο, φπσο ε ηειεδηάζθεςε, αλακέλεηαη λα γλσξίζνπλ κεγάιε αλαγλψξηζε εμαηηίαο ηεο θαιχηεξεο πνηφηεηαο πνπ πξνζθέξνπλ θαη ηεο δηαθνξνπνίεζήο ηνπο αλάκεζα ζηα ππάξρνληα κνληέια ηεο αγνξάο. Αθφκε, ε κνπζηθή πνπ απνηειεί ήδε κηα επξέσο ρξεζηκνπνηνχκελε ππεξεζία, ζα απνθηήζεη αθφκε κεγαιχηεξε απήρεζε ζην θνηλφ. Με ηα ησξηλά δίθηπα, κφλν κηθξά κνπζηθά θνκκάηηα κπνξνχλ λα θαηεβνχλ. Σα 4G ζα βνεζήζνπλ ζην θαηέβαζκα νιφθιεξσλ ηξαγνπδηψλ ή κνπζηθψλ ζπιινγψλ, αιιάδνληαο ηελ αληαπφθξηζε ηεο αγνξάο ζεκαληηθά. Μεγάιε άλζεζε πξνβιέπεηαη λα γλσξίζνπλ θαη ηα on-line παηρλίδηα, φπσο θαη ηα ηπρεξά παηρλίδηα. Γεληθφηεξα, ηα 4G ζα δψζνπλ ψζεζε ζην ειεθηξνληθφ εκπφξην. Σα 4G δίθηπα ζα επηηξέςνπλ πξσηαξρηθά ηε κεηάδνζε πςειήο πνηφηεηαο video ρσξίο δηαθνπέο. Σν πςειήο ηαρχηεηαο video ρσξίο δηαθνπέο θαη άιιεο κνξθέο δεδνκέλσλ κεγάιεο ηαρχηεηαο είλαη κεξηθά απφ ηα θχξηα νθέιε ησλ 4G θαη ζεκαληηθνί ιφγνη γηα ηε ζπλερή αλάπηπμή ηνπο. Χζηφζν, ππάξρνπλ ήδε δίθηπα 3εο γεληάο πνπ πξνζθέξνπλ απηέο ηηο ππεξεζίεο θαη ην WiMAX ππφζρεηαη λα θάλεη ην ίδην. Δπνκέλσο, είλαη απαξαίηεηε θαη αλαπφθεπθηε ε αλάγθε γηα ηα 4G δίθηπα; χκθσλα κε ηνπο εξεπλεηέο, ην φιν ζέκα έγθεηηαη ζηνλ αξηζκφ ησλ εγγεγξακκέλσλ ζπλδξνκεηψλ θαη ηε γεληθφηεξε δήηεζε γηα απηνχ ηνπ είδνπο ηηο ππεξεζίεο. Σα δίθηπα 3εο γεληάο δελ κπνξνχλ λα ππνζηεξίμνπλ πνιινχο ρξήζηεο. Η 4ε γεληά δηθηχσλ ζα είλαη ηθαλή λα πξνζθέξεη ηέηνηνπ είδνπο ππεξεζίεο ζε πνιινχο πειάηεο. Δπνκέλσο, ην ζέκα είλαη ην επίπεδν δήηεζεο γηα ππεξεζίεο δεδνκέλσλ (data-based). Αλακέλεηαη λα ππάξρεη κεγάιε πνηθηιία επηινγήο. Κάπνηνη ρξήζηεο ίζσο επηιέμνπλ ππεξεζίεο video, νξηζκέλνη ίζσο ζέινπλ λα κεηαθέξνπλ εηθφλεο πςειήο αλάιπζεο θαη αθφκε θάπνηνη άιινη πηζαλφηαηα λα βξίζθνπλ πην ρξήζηκεο ηηο εηαηξηθέο εθαξκνγέο ή άιιεο εθιεπηπζκέλεο ππεξεζίεο. ε θάζε πεξίπησζε, φζν ε δήηεζε ησλ πειαηψλ ζα απμάλεηαη ζε πνζφηεηα αιιά θαη πνηφηεηα, ηφζν ε αμία ησλ 4G ζα απνθαιχπηεηαη. ρήκα 1.4 Κηλεηή ηειεθσλία 4 εο γεληάο Τπεξεζίεο θαη εθαξκνγέο ηεο ηέηαξηεο γεληάο Αθνινπζεί έλαο θαηάινγνο κε ππεξεζίεο θαη εθαξκνγέο ηνπ κέιινληνο. 1. Σειεταηξηθή (telemedicine), εμ απνζηάζεσο παξαθνινχζεζε αζζελψλ θαη ειηθησκέλσλ κε έκθαζε ζηελ εκπηζηεπηηθφηεηα θαη αμηφπηζηε κεηάδνζε ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ. Σα πιεξψκαηα ησλ αζζελνθφξσλ ζε απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο ζα κπνξνχλ λα έρνπλ πξφζβαζε ζε ηαηξηθά αξρεία θαη λα ηειεδηαζθέπηνληαη (video-conference) κε γηαηξνχο, θαζψο θαη λα κεηαδίδνπλ θξίζηκεο πιεξνθνξίεο ηνπ αζζελνχο ζε θεληξηθά λνζνθνκεία. 2. Αλνηθηή θαη εμ' απνζηάζεσο εθπαίδεπζε (e-learning), κε ρξήζε πνιπκεζηθνχ πιηθνχ απφ θηλνχκελνπο ρξήζηεο. Η παξνρή ελζχξκαηεο πξφζβαζεο επξείαο 22

23 δψλεο ζην Internet είλαη νηθνλνκηθά αζχκθνξε γηα θαηνίθνπο αξαηνθαηνηθεκέλσλ ή απνκαθξπζκέλσλ πεξηνρψλ. Αζχξκαηεο επηθνηλσλίεο επξείαο δψλεο κπνξνχλ λα ιχζνπλ απηφ ην πξφβιεκα. 3. Γηαδξαζηηθή, θηλεηή ηειεφξαζε θαη video, φπνπ ην θαζεκεξηλφ πξφγξακκα, πνπ ζα παξαθνινπζεί ν ρξήζηεο, ζα δηακνξθψλεηαη αλάινγα κε ην πξνθίι ηνπ θαη ηηο επηζπκίεο ηνπ, ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. 4. Σειεπαξνπζία (tele-presence). Θα ππνζηεξίδεη ηηο εθαξκνγέο πνπ ζα θάλνπλ ρξήζε φισλ ησλ αλζξψπηλσλ αηζζήζεσλ πξνθεηκέλνπ λα παξέρνπλ ζηνπο ρξήζηεο ηελ αίζζεζε ηεο πξαγκαηηθήο χπαξμεο ζε κηα ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή. Θα είλαη ππεξεζίεο εηθνληθήο πξαγκαηηθφηεηαο πξαγκαηηθνχ ρξφλνπ θαη ζα ππνζηεξίδνπλ εθαξκνγέο εηθνληθψλ ζπλεδξηάζεσλ, κηα εμέιημε ησλ ζεκεξηλψλ ζπζηεκάησλ ηειεδηάζθεςεο. Παξά ην γεγνλφο φηη ζα βξίζθνληαη καθξηά απφ ηε δηάζθεςε, νη ζπκκεηέρνληεο ζα έρνπλ ηελ αίζζεζε ηεο παξνπζίαο ζην ρψξν πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ε δηάζθεςε. Λφγσ ησλ ηεξάζηησλ απαηηήζεσλ ζε ηαρχηεηα κεηαθνξάο δεδνκέλσλ, ηέηνηνπ είδνπο εθαξκνγέο ζα απαηηνχλ απνδνηηθέο ηερληθέο ζπκπίεζεο θαη ζα έρνπλ πξφζβαζε ζε ηαρχηεηεο ηεο ηάμεο ησλ 100 Mbps. Δπηπιένλ, εμαηηίαο ηεο θχζεο ηνπο, απηέο νη ππεξεζίεο πξαγκαηηθνχ ρξφλνπ ζα απαηηνχλ πνιχ κηθξέο κεηαβνιέο ζηελ θαζπζηέξεζε θαη πςειά επίπεδα πνηφηεηαο ππεξεζηψλ. Η έλλνηα κηαο εηθνληθήο ζπλεδξίαζεο ζα είλαη κηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο εθαξκνγέο πνπ πξνβιέπνληαη γηα ηα ζπζηήκαηα ηέηαξηεο γεληάο. 5. Πξφζβαζε ζε πιεξνθνξίεο. Θα απαηηεί ηε δπλαηφηεηα ζηηγκηαίαο πξφζβαζεο ζε κεγάινπο φγθνπο δεδνκέλσλ, φπσο κεγάια αξρεία ήρνπ θαη βίληεν. ε ζχγθξηζε κε ηελ ηειεπαξνπζία, νη εθαξκνγέο απηέο ζα είλαη ιηγφηεξν «επαίζζεηεο» ζηε κεηαβνιή θαζπζηέξεζεο, δεδνκέλνπ φηη δελ ζα είλαη εθαξκνγέο πξαγκαηηθνχ ρξφλνπ. Απηή ε θαηεγνξία ππεξεζηψλ ζα απαηηεί ηε κεγαιχηεξε δπλαηή ηαρχηεηα. εκεηψλεηαη φηη απηέο νη ππεξεζίεο αλακέλεηαη λα ραξαθηεξίδνληαη απφ αζχκκεηξε θίλεζε, κε αλαινγία εχξνπο δψλεο κεηαμχ θαησθεξψλ θαη αλσθεξψλ ζπλδέζεσλ θνληά ζην 50 πξνο Γηθηπαθά, πνιπκεζηθά παηρλίδηα κε παγθφζκηα δηεζπαξκέλνπο θηλνχκελνπο ρξήζηεο. 7. Δμ' απνζηάζεσο εξγαζία (tele-working) θαη online βνήζεηα ζηελ εξγαζία, κε ρξήζε θνξεηψλ πνιπκεζηθψλ ζπζθεπψλ. 8. Δπηθνηλσλία κεηαμχ κεραλψλ. Θα πξνζθέξεη ζηηο ζπζθεπέο ηε δπλαηφηεηα λα επηθνηλσλνχλ είηε γηα ιφγνπο ζπληήξεζεο είηε γηα ιφγνπο πξφζζεηεο λνεκνζχλεο θαη ιεηηνπξγηθφηεηαο. Έλα παξάδεηγκα εθαξκνγήο απηνχ ηνπ ηχπνπ είλαη ν εμνπιηζκφο ησλ ηκεκάησλ ησλ κεραλψλ ελφο απηνθηλήηνπ κε αζχξκαηεο δηαζπλδέζεηο, νη νπνίεο ζα επηηξέπνπλ ηελ επηθνηλσλία κε ηνπο αληίζηνηρνπο πξνκεζεπηέο φηαλ εκθαλίδνληαη δπζιεηηνπξγίεο. 9. Δηθνληθή πινήγεζε (virtual navigation). Μηα απνκαθξπζκέλε βάζε δεδνκέλσλ ζα πεξηέρεη γξαθηθή αλαπαξάζηαζε δξφκσλ, θηηξίσλ θαη ηνπνγξαθηθψλ γλσξηζκάησλ. Κνκκάηηα απηήο ηεο βάζεο δεδνκέλσλ ζα κεηαδίδνληαη γξήγνξα ζε έλα φρεκα φπνπ έλα ππνινγηζηηθφ πξφγξακκα ζα επηηξέπεη ζηνπο επηβάηεο λα πξνβιέπνπλ ηε κειινληηθή δηαδξνκή, λα επηιέγνπλ δξφκνπο κε ηε κηθξφηεξε θίλεζε, λα εληνπίδνπλ αμηνζέαηα ή κνπζεία ή λα επηιέγνπλ ελαιιαθηηθνχο δξφκνπο ζε πεξηπηψζεηο αηπρεκάησλ. 10.ηαζκφο πιεξνθνξίαο (infostation). Έλαο νδεγφο απηνθηλήηνπ ζα κπνξεί λα ιακβάλεη έλα κεγάιν αξηζκφ αξρείσλ ή πνιπκέζσλ απφ ην δίθηπν θαηά ηε δηάξθεηα ηεο νδήγεζεο ζε έλα απηνθηλεηφδξνκν απφ θαη πξνο ην ρψξν εξγαζίαο. 11.Δθαξκνγέο ηειεγεσδαηζίαο (tele-geoprocessing). Ο ζπλδπαζκφο ζπζηεκάησλ γεσγξαθηθήο πιεξνθφξεζεο (GIS) θαη ζπζηεκάησλ παγθνζκίνπ πξνζδηνξηζκνχ 23

24 ζέζεο (GPS) θαη αζχξκαησλ θηλεηψλ ζπζηεκάησλ πςειήο ρσξεηηθφηεηαο ζα θάλεη εθηθηέο εθαξκνγέο ηειεγεσδαηζίαο. 12. Δθαξκνγέο δηαρείξηζεο θξίζεσλ. Απηέο νη εθαξκνγέο είλαη ρξήζηκεο ζε πεξηφδνπο θπζηθψλ θαηαζηξνθψλ φηαλ νιφθιεξνο ν ηειεπηθνηλσληαθφο ηζηφο έρεη παξαιχζεη. Η γξήγνξε επαλαιεηηνπξγία ησλ ηειεπηθνηλσληψλ είλαη αλαγθαία. Η απμεκέλε ρσξεηηθφηεηα ησλ αζχξκαησλ ζπζηεκάησλ επξείαο δψλεο 4G ηα νπνία ζα πεξηιακβάλνπλ ππεξεζίεο Internet θαη video-conference ζα επηηξέςνπλ ηελ απνθαηάζηαζε ζε δηάζηεκα σξψλ ζε αληηδηαζηνιή κε ηα ελζχξκαηα ζπζηήκαηα πνπ ζα απαηηνχζαλ εκέξεο ή αθφκα θαη εβδνκάδεο. 13.Κηλεηά δίθηπα ππνινγηζηψλ. Καηά αλάινγν ηξφπν κε ηα ζηαζεξά δίθηπα ππνινγηζηψλ ηα θηλεηά δίθηπα ππνινγηζηψλ ζα δηεπθνιχλνπλ νηθνλνκηθέο ζπλαιιαγέο, επηρεηξεκαηηθέο πξάμεηο θαη επηζηεκνληθή ζπλεξγαζία απφ απφζηαζε. 14.Δπθπείο αγνξέο. Θα πξνζθέξεη ζηνπο ρξήζηεο πξφζβαζε ζε πιεξνθνξίεο ζρεηηθέο κε ηηο ηηκέο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ πξντφλησλ πνπ πξνζθέξνληαη απφ ηα θαηαζηήκαηα ηα νπνία επηζθέπηνληαη. Με ηελ είζνδν ηνπ ρξήζηε ζε έλα θαηάζηεκα, ην ηεξκαηηθφ ηνπ ζα ζπλδέεηαη απηφκαηα κε ην θνξέα παξνρήο πιεξνθνξηψλ ηνπ θαηαζηήκαηνο θαη ζα ιακβάλεη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηα πξντφληα πνπ πσινχληαη απφ ην θαηάζηεκα. 15.Αζθάιεηα. Η αζθάιεηα ησλ εθαξκνγψλ ζα είλαη έλα αλαγθαίν ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ησλ δηθηχσλ ησλ κειινληηθψλ γεληψλ. Η εμαζθάιηζε ηεο αθεξαηφηεηαο ησλ κεηαθεξφκελσλ δεδνκέλσλ είλαη έλαο θξίζηκνο παξάγνληαο πνπ ζα επηηξέςεη ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ ησλ ηξαπεδηθψλ εξγαζηψλ θαη ησλ εθαξκνγψλ ειεθηξνληθψλ πιεξσκψλ κέζσ ησλ αζχξκαησλ δηθηχσλ. Δπηπιένλ, νη ππεξεζίεο αζθάιεηαο είλαη απαξαίηεηεο γηα λα πξνζηαηεχνπλ ηε κπζηηθφηεηα ησλ πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ ησλ ρξεζηψλ. 16.Τπεξεζίεο βαζηζκέλεο ζηε γεσγξαθηθή ζέζε. Πξνβιέπεηαη φηη ηα ζπζηήκαηα ηέηαξηεο γεληάο ζα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα θαζνξίδνπλ ηε ζέζε ελφο ρξήζηε κε πνιχ κεγάιε αθξίβεηα. Απηφ δελ κπνξεί λα πινπνηεζεί κε ηα ζεκεξηλά ζπζηήκαηα, ηα νπνία κπνξνχλ λα εληνπίζνπλ κφλν ηελ θπςέιε πνπ εμππεξεηεί ην ρξήζηε, δίλνληαο έηζη ηε ζέζε ηνπ κε πηζαλή παξέθθιηζε εθαηνληάδσλ κέηξσλ ή θαη ρηιηνκέηξσλ. Η ηθαλφηεηα εληνπηζκνχ ζα είλαη πνιχ ρξήζηκε ζε εθαξκνγέο έθηαθηεο αλάγθεο. Γηα παξάδεηγκα, αλ θάπνηνο άλζξσπνο κε πξφβιεκα πγείαο θαιέζεη έλα αζζελνθφξν απφ ην ηειέθσλν ηνπ, αιιά είλαη αλίθαλνο λα δψζεη ηε γεσγξαθηθή ηνπ ζέζε, απηή ζα κπνξεί λα θαζνξηζηεί κε πςειή αθξίβεηα κε ηελ αλίρλεπζε απφ ην δίθηπν ηεο γεσγξαθηθήο ζέζεο ηνπ ηειεθψλνπ ηνπ ρξήζηε. Σν ζεκαληηθφηεξν ραξαθηεξηζηηθφ ησλ 4G δηθηχσλ είλαη ε δηαζχλδεζε δηαθνξεηηθψλ αζχξκαησλ ηερληθψλ πξφζβαζεο, δειαδή εηεξνγελψλ δηθηχσλ. Γηα παξάδεηγκα, ηφζν ηα WPANs θαη WLANs (π.ρ. WiFi) φζν θαη ηα WMANs (π.ρ. WiMAX), ζα κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζαλ κηα πξνέθηαζε ησλ 3G θπηηαξηθψλ δηθηχσλ (UMTS θαη CDMA 2000), ψζηε ζπζθεπέο ζπλδεδεκέλεο ζε έλα WΡΑΝ λα κπνξνχλ λα είλαη ζε ζέζε λα ρξεζηκνπνηήζνπλ έλα ζπλδπαζκφ 3G θαη WLAN πξφζβαζεο επηιέγνληαο απηήλ πνπ είλαη πιενλεθηηθφηεξε ηελ δεδνκέλε ζηηγκή Πξνβιεπόκελα ραξαθηεξηζηηθά 4G ηερλνινγίαο Παξαθάησ πεξηγξάθνληαη ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά απφ ηερλνινγηθήο απφςεσο, ησλ κειινληηθψλ δηθηχσλ 4G Τςειόο ξπζκόο κεηάδνζεο πιεξνθνξίαο. 24

25 Τςειφηεξνπο ξπζκνχο κεηάδνζεο απφ ηα δίθηπα 3G, κε εχξνο ηα Mbps. Σα ζπζηήκαηα 3εο γεληάο πξνζθέξνπλ κέρξη 2 Mbps ζε εζσηεξηθνχο ρψξνπο θαη ηνπιάρηζηνλ 144 kbps γηα θηλνχκελα πεξηβάιινληα (vehicular environments) ή θηλνχκελνπο ρξήζηεο. Αζχξκαηα LAN θαη αζχξκαηα ζπζηήκαηα πξφζβαζεο επξείαο δψλεο πνπ ιεηηνπξγνχλ ζηε δψλε ησλ 5 GHz θαη έρνπλ αλαπηπρζεί ζηελ Ιαπσλία (MMAC), ζηελ Δπξψπε (Hyperlan 2) θαη ζηελ Ακεξηθή (ΙΔΔΔ ) έρνπλ ηαρχηεηα κεηάδνζεο Mbps. Η ειάρηζηε ηαρχηεηα πνπ έρεη ηεζεί σο ζηφρνο γηα ηα 4G ζπζηήκαηα ζα είλαη Mbps γηα αθίλεηα πεξηβάιινληα θαη 2 Mbps γηα θηλνχκελα νρήκαηα Μεγαιύηεξε ρσξεηηθόηεηα θαη κηθξόηεξν θόζηνο αλά bit. Μεγαιχηεξε ρσξεηηθφηεηα, άξα θαιχηεξε αμηνπνίεζε ηνπ δηαζέζηκνπ θάζκαηνο θαη κηθξφηεξν θφζηνο αλά bit. Η ρσξεηηθφηεηα ησλ ζπζηεκάησλ 3G δελ ζα είλαη αξθεηή γηα λα εμππεξεηήζεη ηελ εθξεθηηθά απμαλφκελε θίλεζε ησλ πνιπκέζσλ γχξσ ζην Η ρσξεηηθφηεηα γηα ηα 4G ζπζηήκαηα πξέπεη λα είλαη ηνπιάρηζηνλ δέθα θνξέο πςειφηεξε απφ ηελ αληίζηνηρε ησλ 3G, ελψ ην θφζηνο αλά bit πξέπεη λα κεησζεί δξακαηηθά ψζηε ε ρξέσζε λα κελ είλαη απαγνξεπηηθή Δμαηξεηηθή πνηόηεηα παξνρήο ππεξεζηώλ (Quality of Service QoS). Σα αζχξκαηα ζπζηήκαηα ρξεζηκνπνηνχλ πεξηνξηζκέλν εχξνο ζπρλνηήησλ θαη κεηαδηδφκελεο ηζρχνο θαη ππνθέξνπλ απφ ζπκθφξεζε. Δπνκέλσο είλαη απαξαίηεην λα παξέρεηαη ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν (QoS), γηα ηελ ππνζηήξημε δηαθνξεηηθψλ εθαξκνγψλ, ηδηαίηεξα απηψλ πνπ απαηηνχλ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν Τπνζηήξημε Internet λέαο γεληάο. Η ππνζηήξημε πξσηνθφιισλ Internet λέαο γεληάο (ΙΡv6) θαη πνιχ-κεηάδνζεο (multicasting) είλαη ζεκαληηθή ηδηαίηεξα γηα εθαξκνγέο ειεθηξνληθνχ εκπνξίνπ Πξνζαξκνγή ηεο θπζηθήο θαη ηεο ινγηθήο πξόζβαζεο (physical & MAC interface) αλαιόγσο ηνπ δηθηύνπ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη θάζε θνξά. Μέρξη ηψξα ην ινγηζκηθφ πνπ ήηαλ ππεχζπλν γηα θάηη ηέηνην (software controlled radios), βξηζθφηαλ απνθιεηζηηθά ζε κεγάινπο ηαζκνχο Βάζεο, αιιά πιένλ ζα πξέπεη λα ππάξρεη θάηη παξφκνην θαη εληφο ησλ θνξεηψλ ζπζθεπψλ. Δπίζεο, βαζηθή παξάκεηξνο είλαη θαη ε δεκηνπξγία αιγνξίζκσλ γηα εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο απφ ηελ κπαηαξία ηεο ζπζθεπήο Οκαιή δηαζύλδεζε κε ζπζηήκαηα 3G, αζύξκαηα δίθηπα ππνινγηζηώλ (WLAN) θαη ζηαζεξά δίθηπα. Με ηε ρξήζε ηερλνινγίαο βαζηζκέλεο ζε πξσηφθνιια Internet (ΙΡ) ζα είλαη δπλαηή ε νκαιή δηαζχλδεζε δηαθνξεηηθψλ ηερλνινγηψλ. Χο απνηέιεζκα ν θάζε ρξήζηεο ζα κπνξεί λα δηαιέγεη ην θαιχηεξν δίθηπν αλά πεξίζηαζε (αλάινγα κε ην ρξφλν, ρψξν θαη θφζηνο) Καιή ρσξηθή θάιπςε κε κεηαβιεηή ηαρύηεηα κεηάδνζεο. 25

26 Καζψο νη ηαρχηεηεο κεηάδνζεο απμάλνληαη, ην απαηηνχκελν επίπεδν ιακβαλνκέλνπ ζήκαηνο ζα απμεζεί αλάινγα. Δμ' αηηίαο ηνπ γεγνλφηνο φηη ε επηδησθφκελε ηαρχηεηα ησλ ζπζηεκάησλ 4G είλαη κεγαιχηεξε απφ δχν ηάμεηο κεγέζνπο ζε ζρέζε κε ηα ππάξρνληα ζπζηήκαηα, ε αθηίλα ηεο θπςέιεο ζα κεησζεί θαη ε θάιπςε ζην εζσηεξηθφ ησλ θηηξίσλ ζα ππνβαζκηζηεί, αλ δελ πξνζηεζεί έλαο κεγάινο αξηζκφο ζηαζκψλ βάζεο. πλεπψο, απαηηνχληαη κηθξφηεξεο θπςέιεο (cells), γηα ηελ επίηεπμε ησλ δεηνχκελσλ κεγαιχηεξσλ ξπζκψλ κεηάδνζεο, γηα ηνλ ίδην πιεζπζκφ. Η ρξήζε ζπζηεκάησλ κεηάδνζεο κεηαβιεηήο απφζηαζεο θαη ηαρχηεηαο (wide-range / variable-speed) είλαη αλαγθαία γηα ηθαλνπνηεηηθή θάιπςε εζσηεξηθψλ ρψξσλ θαη κεηάβαζε ζε δηαθνξεηηθή θπςέιε ρσξίο πξνβιήκαηα αλεμαξηήησο ηεο ηερλνινγίαο ησλ ζπζηεκάησλ (3G, 4G) Τςειόηεξεο ρξεζηκνπνηνύκελεο ζπρλόηεηεο. Τςειφηεξεο ρξεζηκνπνηνχκελεο ζπρλφηεηεο (κέρξη 5 GHz), κε εχξνο δψλεο ξαδηνζπρλνηήησλ (RF) αλά θαλάιη, 20~100 ΜΗz Υξεζηκνπνίεζε πνιιαπιώλ θεξαηώλ. Υξεζηκνπνίεζε πνιιαπιψλ θεξαηψλ, ηφζν ζηνπο ζηαζκνχο βάζεο φζν θαη ζηηο θηλεηέο ζπζθεπέο, κε ρξήζε ηνπ πξσηνθφιινπ νξζνγψληαο πνιππιεμίαο ζπρλφηεηαο, OFDM (Orthogonal Frequency Division Multiplexing), αιιά θαη άιισλ κεζφδσλ Πξνβιεπόκελα ραξαθηεξηζηηθά 4G ππεξεζηώλ Δδψ παξνπζηάδνληαη θάπνηα απφ ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ 4G ππεξεζηψλ. 1. Τπνζηήξημε Δπξπδσληθφηεηαο θαη multimedia ππεξεζηψλ. 2. Τςειή αζθάιεηα θαη αλνρή ζθαικάησλ (fault-tolerance) ζηηο επηθνηλσλίεο, πξνζαξκνδφκελε δπλακηθά ζηηο απαηηήζεηο ηνπ θάζε δηθηχνπ θαη ηνπ εθάζηνηε ρξήζηε θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηε βέιηηζηε ρξήζε ησλ πφξσλ (θάζκα, κπαηαξία, QoS) ηεο θηλεηήο ζπζθεπήο. 3. πγθεθξηκέλα, εμαηνκηθεπκέλα ραξαθηεξηζηηθά αζθάιεηαο θαη πηζηνπνηεηηθά αζθάιεηαο γηα θάζε παξερφκελε ππεξεζία 4G θαη γηα θάζε θηλεηή ζπζθεπή. Οπνηαδήπνηε πξφζβαζε ζα γίλεηαη κφλν εθφζνλ ηα πηζηνπνηεηηθά πξφζβαζεο θαη ησλ δχν πιεπξψλ είλαη ακνηβαία απνδεθηά (απφ ηνλ πάξνρν ηεο ππεξεζίαο θαη απφ ηνλ ρξήζηε). 4. Γηαζπλδεζηκφηεηα παληνχ, κε πιήζνο δηθηχσλ (ζηαζεξά, θηλεηά, ad-hoc) θαη δηαθφξσλ παξνρψλ, κε ηξφπν δηαθαλή γηα ην ρξήζηε. Γειαδή θαζψο ν ρξήζηεο κεηαθηλείηαη, ελψ π.ρ. είλαη ζπλδεδεκέλνο κε ην Internet ή ζπκκεηέρεη ζε videoconference, ζα κπνξεί λα αιιάδεη δίθηπα (UMTS, WiFi, Bluetooth, θιπ.) θαη παξφρνπο, κε ηξφπν απηφκαην, ρσξίο λα δηαθφπηεηαη ε ζχλδεζε ηνπ (seamless handoffs) θαη ηζνξξνπψληαο βέιηηζηα κεηαμχ αζθάιεηαο, πνηφηεηαο ζχλδεζεο (QoS) θαη θφζηνπο ηεο παξερφκελεο ππεξεζίαο. 5. Απηφκαηε, έμππλε θαη δπλακηθή δηαπξαγκάηεπζε φξσλ, θξηηεξίσλ θαη ζπλζεθψλ πξφζβαζεο ζε δηάθνξεο ππεξεζίεο θαη δίθηπα (service level agreements, SLA), κέζσ «ινγηζκηθψλ πξαθηφξσλ» (software agents). 6. Αλνηρηέο αξρηηεθηνληθέο αλάπηπμεο ινγηζκηθνχ κε επηζπκεηή ηελ παγθφζκηα ζχγθιηζε ζε θνηλά standards (πξσηφθνιια θαη πιαηθφξκεο αλάπηπμεο). 26

27 ρήκα 1.5 Δμέιημε ησλ πζηεκάησλ Κηλεηώλ Δπηθνηλσληώλ ρήκα 1.6 Δμέιημε ησλ πζηεκάησλ Κηλεηώλ Δπηθνηλσληώλ θαη Υξόλνο εμέιημεο 1.8. Ζ θπςεινεηδήο δνκή ε έλα θπςεινεηδέο ζχζηεκα, ε θαιππηφκελε πεξηνρή ελφο θνξέα-ρεηξηζηή δηαηξείηαη ζε θχηηαξα. Έλα θχηηαξν αληηζηνηρεί ζηελ θαιππηφκελε πεξηνρή ελφο πνκπνχ ή κηαο κηθξήο νκάδαο πνκπψλ. Σν κέγεζνο ελφο θπηηάξνπ θαζνξίδεηαη απφ ηελ ηζρχ ηνπ πνκπνχ. Η έλλνηα ησλ θπςεινεηδψλ ζπζηεκάησλ ζρεηίδεηαη κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ρακειήο ηζρχνο πνκπψλ πξνθεηκέλνπ λα επηηξαπεί απνδνηηθά ε επαλαρξεζηκνπνίεζε ησλ ζπρλνηήησλ. ηελ πξαγκαηηθφηεηα, εάλ νη ρξεζηκνπνηνχκελνη πνκπνί εθπέκπνπλ πνιχ ηζρπξά, νη ζπρλφηεηεο δελ κπνξνχλ λα επαλαρξεζηκνπνηεζνχλ γηα εθαηνληάδεο 27

28 ρηιηφκεηξα δεδνκέλνπ φηη πεξηνξίδνληαη ζηελ θαιππηφκελε πεξηνρή ηνπ πνκπνχ. Η δψλε ζπρλνηήησλ πνπ δηαηίζεηαη ζε έλα θπςεινεηδέο θηλεηφ ξάδηνζπζηεκα θαηαλέκεηαη ζε κηα νκάδα θπηηάξσλ (ζεκειηψδεο θχηηαξν) θαη απηή ε θαηαλνκή επαλαιακβάλεηαη ζε φιε ηελ θαιππηφκελε πεξηνρή ελφο θνξέα-δηαρεηξηζηή. Οιφθιεξνο ν αξηζκφο ησλ δηαζέζηκσλ ξάδην θαλαιηψλ κπνξεί έπεηηα λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε θάζε νκάδα θπηηάξσλ πνπ δηακνξθψλνπλ ηελ θαιππηφκελε πεξηνρή ηνπ θνξέα-ρεηξηζηή. Οη ζπρλφηεηεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε έλα θχηηαξν ζα επαλαρξεζηκνπνηεζνχλ ζε πνιιά θχηηαξα καθξηά. Η απφζηαζε κεηαμχ ησλ θπηηάξσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ίδηα ζπρλφηεηα πξέπεη λα είλαη επαξθήο γηα λα απνθεπρζνχλ παξεκβνιέο. Η επαλαρξεζηκνπνίεζε ζπρλφηεηαο ζα απμήζεη αξθεηά ηε ρσξεηηθφηεηα ζε αξηζκφ ρξεζηψλ. Πξνθεηκέλνπ λα ιεηηνπξγήζεη ζσζηά, έλα θπςεινεηδέο ζχζηεκα πξέπεη λα ειέγμεη ηηο αθφινπζεο δχν θχξηεο ζπλζήθεο: 1. Η ζηάζκε ηεο ηζρχνο ελφο πνκπνχ κέζα ζε έλα κνλφ θχηηαξν πξέπεη λα πεξηνξηζηεί πξνθεηκέλνπ λα κεηψζεη ηελ παξεκβνιή πνπ πξνθαιεί ζηνπο πνκπνχο ησλ γεηηνληθψλ θπηηάξσλ. Η παξεκβνιή δελ ζα έρεη άζρεκα απνηειέζκαηα ζην ζχζηεκα εάλ κηα απφζηαζε ίζε κε πεξίπνπ 2,5 έσο 3 θνξέο ηεο δηακέηξνπ ηνπ θπηηάξνπ δηαηεξεζεί κεηαμχ ησλ πνκπψλ. Σα θίιηξα δεθηψλ πξέπεη επίζεο λα είλαη εθηειέζηκα πνιχ ζπρλά. 2. Σα γεηηνληθά θχηηαξα δελ κπνξνχλ λα κνηξαζηνχλ ίδηα θαλάιηα. Πξνθεηκέλνπ λα κεησζεί ε παξεκβνιή, νη ζπρλφηεηεο πξέπεη λα επαλαρξεζηκνπνηεζνχλ κφλν θάησ απφ έλα νξηζκέλν ζρεδηαζκφ. Πξνθεηκέλνπ λα αληαιιαρζνχλ νη πιεξνθνξίεο πνπ απαηηνχληαη γηα λα δηαηεξεζνχλ νη ζπλδέζεηο επηθνηλσλίαο κέζα ζην θπςεινεηδέο δίθηπν, θξαηνχληαη δηάθνξα ξάδην θαλάιηα γηα ηηο πιεξνθνξίεο ζεκαηνδνζίαο Θεκειηώδεο θύηηαξν-πζηάδα (cluster) Σα θχηηαξα νκαδνπνηνχληαη ζε ζπζηάδεο (ζεκειηψδε θχηηαξα). Ο αξηζκφο ησλ θχηηαξσλ ζε κία ζπζηάδα πξέπεη λα θαζνξηζηεί έηζη ψζηε ε ζπζηάδα λα κπνξεί λα επαλαιακβάλεηαη ζπλερψο κέζα ζηελ θαιππηφκελε πεξηνρή ηνπ θνξέα-ρεηξηζηή. Οη ραξαθηεξηζηηθέο ζπζηάδεο πεξηέρνπλ 4, 7, 12 ή 21 θχηηαξα. Ο αξηζκφο θπηηάξσλ ζε θάζε ζπζηάδα είλαη πνιχ ζεκαληηθφο. Όζν κηθξφηεξνο είλαη ν αξηζκφο θπηηάξσλ αλά ζπζηάδα, ηφζν κεγαιχηεξνο ζα είλαη ν αξηζκφο θαη αλά θχηηαξν. Η ρσξεηηθφηεηα θάζε θπηηάξνπ επνκέλσο ζα απμεζεί. Δληνχηεο πξέπεη λα βξεζεί κηα ηζνξξνπία πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζεί ε παξεκβνιή πνπ ζα κπνξνχζε λα εκθαληζηεί κεηαμχ ησλ γεηηνληθψλ ζπζηάδσλ. Απηή ε παξεκβνιή παξάγεηαη εμαηηίαο ηνπ κηθξνχ κεγέζνπο ησλ ζπζηάδσλ (ην κέγεζνο ηεο ζπζηάδαο θαζνξίδεηαη απφ ηνλ αξηζκφ θπηηάξσλ αλά ζπζηάδα). Ο ζπλνιηθφο αξηζκφο θαλαιηψλ αλά θχηηαξν εμαξηάηαη απφ ηνλ αξηζκφ δηαζέζηκσλ θαλαιηψλ θαη ηνλ ηχπν ηεο ρξεζηκνπνηνχκελεο ζπζηάδαο Σύπνη θπηηάξσλ Η ππθλφηεηα ηνπ πιεζπζκνχ ζε κηα ρψξα πνηθείιεη ηφζν πνιχ ψζηε λα ρξεζηκνπνηνχληαη δηαθνξεηηθνί ηχπνη θπηηάξσλ πνπ παξνπζηάδνληαη ζην ζρήκα πνπ αθνινπζεί θαη νη θπξηφηεξνη απφ απηνχο είλαη ηα εμήο: 1. Μαθξνθχηηαξα (Macro cells) 2. Μηθξνθχηηαξα (Micro cells) 3. Τπεξθχηηαξα (hyper cells) 4. Πηθνθχηηαξα (pico cells) 5. Κχηηαξα κεγίζηεο θάιπςεο (overlay cells) 6. Δπηιεθηηθά θχηηαξα 28

29 7. Κχηηαξα νκπξειψλ Μαθξνθύηηαξα Σα macrocells είλαη κεγάια θχηηαξα γηα ηηο απνκαθξπζκέλεο θαη αξαηά θαηνηθεκέλεο πεξηνρέο Μηθξνθύηηαξα Απηά ηα θχηηαξα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηηο ππθλά θαηνηθεκέλεο πεξηνρέο. Με ην δηαρσξηζκφ ησλ ππαξρφλησλ πεξηνρψλ ζε κηθξφηεξα θχηηαξα, ν αξηζκφο ησλ δηαζέζηκσλ θαλαιηψλ απμάλεηαη θαζψο επίζεο θαη ε ηθαλφηεηα ησλ θπηηάξσλ. Η ζηάζκε ηζρχνο ησλ πνκπψλ ζεκάησλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε απηά ηα θχηηαξα κεηψλεηαη θαη επνκέλσο θαη ε δπλαηφηεηα ηεο παξεκβνιήο κεηαμχ ησλ γεηηνληθψλ θπηηάξσλ Τπεξθύηηαξα Σα θχηηαξα απηά έρνπλ αθηίλα θάιπςεο κεγαιχηεξε απφ 20 Km θαη ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ επηθνηλσληαθή θάιπςε θηλεηψλ κνλάδσλ, νη νπνίεο βξίζθνληαη εληφο επαξρηαθψλ πεξηνρψλ Πηθνθύηηαξα Σα θχηηαξα απηά έρνπλ αθηίλα θάιπςεο κηθξφηεξε απφ 100 m. Η δνκή απηή ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ θάιπςε ησλ επηθνηλσληαθψλ αλαγθψλ ησλ ρξεζηψλ κε θνξεηέο κνλάδεο νη νπνίνη θηλνχληαη γεληθά εληφο θηηξίσλ (πρ. γξαθεία, θαηνηθίεο, θιπ.) θαη εηδηθφηεξα απηψλ πνπ βξίζθνληαη εληφο ιεσθνξείσλ, ηξέλσλ, πινίσλ θαη αεξνπιάλσλ. ην ζρήκα πνπ αθνινπζεί θαίλεηαη ε ξαδηνθάιπςε νξηζκέλσλ απφ ηα ρξεζηκνπνηνχκελα θχηηαξα: ρήκα 1.7 : Macro, Micro θαη Pico Cells Κύηηαξα κεγίζηεο θάιπςεο Σα θχηηαξα απηά έρνπλ αθηίλα θάιπςεο, ε νπνία θηάλεη κέρξη κεξηθέο εθαηνληάδεο Km θαη ρξεζηκνπνηνχληαη ζηε δνξπθνξηθή θηλεηή ηειεθσλία, πξνθεηκέλνπ λα θαιπθηνχλ επηθνηλσληαθά νη θηλεηέο κνλάδεο πνπ βξίζθνληαη ζε απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο Δπηιεθηηθά θύηηαξα Γελ είλαη πάληνηε ρξήζηκν λα θαζνξηζηεί έλα θχηηαξν κε κηα πιήξε θάιπςε 360 κνηξψλ. ε κεξηθέο πεξηπηψζεηο, απαηηνχληαη θχηηαξα κε κηα ηδηαίηεξε κνξθή θαη θάιπςε. Σέηνηα θχηηαξα θαινχληαη επηιεθηηθά θχηηαξα. Έλα ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ησλ επηιεθηηθψλ θπηηάξσλ είλαη ηα θχηηαξα πνπ κπνξνχλ λα βξεζνχλ 29

30 ζηηο εηζφδνπο ησλ ζεξάγγσλ φπνπ δελ απαηηείηαη ε θάιπςε ησλ 360 βαζκψλ. ε απηήλ ηελ πεξίπησζε, ρξεζηκνπνηείηαη έλα επηιεθηηθφ θχηηαξν κε κηα θάιπςε 120 βαζκψλ Κύηηαξα ηύπνπ νκπξέιαο Έλαο απηνθηλεηφδξνκνο πνπ δηαζρίδεη πνιιά πνιχ κηθξά θχηηαξα παξάγεη έλα ζεκαληηθφ αξηζκφ κεηαγσγψλ κεηαμχ ησλ δηαθνξεηηθψλ κηθξψλ γεηηνληθψλ θπηηάξσλ. Πξνθεηκέλνπ λα ιπζεί απηφ ην πξφβιεκα, εηζάγεηαη ε έλλνηα ησλ θπηηάξσλ ηχπνπ νκπξέιαο. Έλα ηέηνην θχηηαξν θαιχπηεη δηάθνξα microcells. Η ζηάζκε ηζρχνο κέζα έλα θχηηαξν ηχπνπ νκπξέιαο απμάλεηαη ζπγθξίλνληαο ηελ κε ηα επίπεδα ηζρχνο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηα microcells πνπ δηακνξθψλνπλ ην θχηηαξν ηχπνπ νκπξέιαο. Όηαλ ε ηαρχηεηα ηνπ θηλεηνχ ρξήζηε είλαη πάξα πνιχ πςειή, ηφηε ην θηλεηφ κεηάγεηαη (ΗΟ) ζην θχηηαξν ηχπνπ νκπξέιαο. Ο θηλεηφο ρξήζηεο ζα κείλεη πεξηζζφηεξε ψξα ζην ίδην θχηηαξν (ζηελ πεξίπησζε ηνπ θχηηαξνπ ηχπνπ νκπξέιαο). Δπνκέλσο, ζα κεησζεί ν αξηζκφο HO θαη έηζη ε ιεηηνπξγία ηνπ δηθηχνπ. Έλαο πάξα πνιχ ζεκαληηθφο αξηζκφο απαηηήζεσλ HO θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά δηάδνζεο ελφο θηλεηνχ κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ψζηε λα αληρλεπζεί ε πςειή ηαρχηεηά ηνπ ρξήζηε. ρήκα 1.8 : Υξεζηκνπνίεζε κηθξνθπςειώλ θαη θύηηαξν ηύπνπ νκπξέιαο 30

31 Κεθάιαην 2 Ο ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΣΔΣΡΑ TETRA είλαη ε ζπληνκνγξαθία ησλ ιέμεσλ TErrestrial Trunked RAdio κε ηελ νπνία έρεη γίλεη εδψ θαη θάπνηα ρξφληα, δηεζλψο γλσζηφ ην πξφηππν γηα ηηο ςεθηαθέο επίγεηεο ζπγθαλαιηθέο ξαδηνεπηθνηλσλίεο. Σν TETRA (ΣErrestrial Trunked RAdio) είλαη έλα πξφηππν ςεθηαθψλ επηθνηλσληψλ (TETRA Standard), πνπ έρεη αλαπηπρζεί θαη θαζηεξσζεί απ ην Δπξσπατθφ Ιλζηηηνχην Σειεπηθνηλσληαθψλ Πξνηχπσλ (European Telecommunications Standards Institute- ETSI). Μεηαθξάδνληαο ζηα ειιεληθά ζεκαίλεη θαηά ιέμε: Δπίγεην πγθαλαιηθφ χζηεκα Ραδηνεπηθνηλσληψλ. Σν 1994 έλαο κεγάινο αξηζκφο απφ εηαηξείεο ηειεπηθνηλσληψλ, θαηαζθεπάζηξηεο εηαηξείεο, ξπζκηζηηθέο αξρέο αιιά θαη νκάδεο ρξεζηψλ ππέγξαςαλ έλα θαηαζηαηηθφ / κλεκφλην ζπλεξγαζίαο θαη θαηαλφεζεο κε θχξην ζθνπφ ηελ θαζηέξσζε, πξνψζεζε θαη εμάπισζε ηνπ πξνηχπνπ TETRA. Σν θαηαζηαηηθφ απηφ είλαη δηεζλψο γλσζηφ κε ην φλνκα (TETRA MoU, Memorandum of Understanding). Σν TETRA έρεη αξθεηέο νκνηφηεηεο κε ην παγθφζκην πξφηππν γηα ηηο θηλεηέο επηθνηλσλίεο (GSM) ην νπνίν αλέπηπμε θαη πάιη ην ETSI. Σειείσο επηγξακκαηηθά αλαθεξφκαζηε ζηελ ππεξεζία απνζηνιήο ζχληνκσλ γξαπηψλ κελπκάησλ (SDS ζην TETRA, SMS ζην GSM) ή ζηε ρξήζε ζηαζκψλ βάζεο γηα ηελ επηθνηλσλία ησλ ηεξκαηηθψλ. Χζηφζν παξαηεξνχληαη θαη πνιιέο δηαθνξέο, νη νπνίεο νθείινληαη ζηηο πξνηεξαηφηεηεο πνπ ηέζεθαλ θαηά ηελ αλάπηπμε ηνπ ζπζηήκαηνο TETRA. Ο ζθνπφο ηεο δεκηνπξγίαο ηνπ TETRA ήηαλ ε εμππεξέηεζε ησλ πην απαηηεηηθψλ επαγγεικαηηψλ ηεο θηλεηήο ηειεθσλίαο, δειαδή έπξεπε λα είλαη θαηάιιειν γηα ζψκαηα φπσο ν ζηξαηφο, ε ππξνζβεζηηθή, ε αζηπλνκία αιιά θαη γηα νκάδεο εξγαδνκέλσλ ζηηο δηεζλείο κεηαθνξέο (αεξνδξφκηα, ιηκάληα, ζηδεξνδξνκηθνί ζηαζκνί θ.α.) θαη ζηηο εηαηξείεο αζθάιεηαο-θχιαμεο ρψξσλ θ.ν.θ. Γειαδή ην TETRA ζε αληίζεζε κε ην GSM, πνπ απεπζχλεηαη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά ζε ηδηψηεο, έρεη πνιχ πεξηζζφηεξεο δπλαηφηεηεο, ηέηνηεο πνπ λα ηαηξηάδνπλ ζηνλ ηδηαίηεξν ραξαθηήξα ησλ θαηαζηάζεσλ έθηαθηεο αλάγθεο πνπ αληηκεησπίδνπλ νη παξαπάλσ νκάδεο. Απηή ε ππνδνκή φπσο πξναλαθέξακε, απεπζχλεηαη πξψηηζηα ζηηο ηειεπηθνηλσληαθέο αλάγθεο θηλεηήο ηειεθσλίαο γηα νκάδεο πνπ εκπιέθνληαη ζε πςειφ θίλδπλν θαη δεπηεξεπφλησο ζε άιιεο επηρεηξήζεηο πνπ παξέρνπλ ππεξεζίεο κεηαδφζεσλ θσλήο θαη δεδνκέλσλ. Όιεο απηέο νη νκάδεο απνηεινχλ ρξήζηεο ησλ ηδησηηθψλ/επαγγεικαηηθψλ θηλεηψλ ξαδηνεπηθνηλσληψλ (Private/Professional Mobile Radio-PMR communications) ή ηεο δεκφζηαο θηλεηήο ξαδην-επηθνηλσληαθήο ηερλνινγίαο πξφζβαζεο (Public Access Mobile Radio Technology-PAMR). Σα ζπζηήκαηα ξαδηνεπηθνηλσληψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε κεηάδνζε θσλήο θαη δεδνκέλσλ σο θχξηνη θνξείο ησλ πιεξνθνξηψλ, είλαη άθξσο δσηηθά γηα ηελ ηαρεία θαη επέιηθηε δηεμαγσγή ηαθηηθψλ θαη ιεηηνπξγηθψλ επηρεηξήζεσλ, ηδηαίηεξα φζνλ αθνξά ηνπο νξγαληζκνχο πνπ αζθνχλ θαζήθνληα αζθαιείαο. Δπηπιένλ, ην δίθηπν TETRA επηηξέπεη ζε αλεμάξηεηνπο θαηαζθεπαζηέο λα αλαπηχμνπλ ππνδνκή δηθηχνπ θαη παξαγσγή ηεξκαηηθψλ. Πην αλαιπηηθά νη πξνηεξαηφηεηεο πνπ ηέζεθαλ ζηε ζρεδίαζε ηνπ TETRA ήηαλ ε άξηζηε πνηφηεηα θσλήο θαηά ηελ επηθνηλσλία, ε γξήγνξε ηαρχηεηα επίηεπμεο ζχλδεζεο κεηαμχ δχν ηεξκαηηθψλ, ε επηινγή κεηαμχ αηνκηθψλ θιήζεσλ αλάκεζα ζε δχν ηεξκαηηθά (private - individual calls) ή εθπνκπήο θαηά νκάδεο (group calls), ε κεγάιε εκβέιεηα ξαδηνθάιπςεο κε δπλαηφηεηα πεξαηηέξσ επέθηαζεο, ε επίηεπμε αζθαιψλ θαη αλεθηηθψλ ζε ζθάικαηα επηθνηλσληψλ θαη ε δπλαηφηεηα κεηαθνξάο ηφζν θσλήο φζν θαη δεδνκέλσλ. 31

32 ηε κνξθή πνπ έιαβε ην TETRA ππνζηεξίδεη αζχξκαηε κεηάδνζε ηφζν κεηαμχ ησλ θηλεηψλ ζηαζκψλ (MS) θαη ηνπ θπςεισηνχ δηθηχνπ πξφζβαζεο, φζν θαη απεπζείαο επηθνηλσλία κεηαμχ δχν ηεξκαηηθψλ (DMO), ρσξίο ηελ παξεκβνιή θάπνηνπ ζηαζκνχ βάζεο (BS), νπφηε ην δίθηπν κπνξεί λα επεθηαζεί θαηά βνχιεζε. ην ζχζηεκα παξέρεηαη έλαο κηθξφο αξηζκφο θαλαιηψλ / ξαδηνδηαχισλ, πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ μερσξηζηά απφ θάζε ηεξκαηηθφ θαη ζε θάζε θπςέιε, θάηη πνπ επηηξέπεη ηελ θάιπςε ησλ επηθνηλσληαθψλ αλαγθψλ ελφο κεγάινπ αξηζκνχ ρξεζηψλ ζε κηα επξείαο έθηαζεο πεξηνρή κε ηελ θαηάιεςε θάζκαηνο πεξηνξηζκέλνπ εχξνπο. Δπηπιένλ, ρξεζηκνπνηνχληαη πςειήο απφδνζεο κέζνδνη θσδηθνπνίεζεο θαη θξππηνγξάθεζεο ησλ δεδνκέλσλ, ψζηε ε κεηάδνζε θσλήο λα γίλεηαη κε πςειή θαζαξφηεηα θαη λα απνηξέπεηαη ε ρξήζε ηνπ δηθηχνπ απφ κε εμνπζηνδνηεκέλνπο ρξήζηεο. Αθφκε είλαη δπλαηή ε κεηάδνζε ηφζν θσλήο φζν θαη δεδνκέλσλ, είηε κε ηε κνξθή ζχληνκψλ γξαπηψλ κελπκάησλ (SDS) είηε κε ζχλδεζε ηνπ ηεξκαηηθνχ κε ην δίθηπν κέζσ ηνπ ΙΡ (Internet Protocol). Σα πξντφληα TETRA έρνπλ ελζσκαησκέλα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ηα νπνία ηνπο επηηξέπνπλ ηελ εμαζθάιηζε ηεο αζθάιεηαο ησλ επαίζζεησλ κεηαδφζεσλ δεδνκέλσλ θαη θσλήο. Όπσο είλαη αλακελφκελν, ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηα ζψκαηα αζθαιείαο γηα ηελ αζχξκαηε επηθνηλσλία ηνπο, πξέπεη λα είλαη απφιπηα αζθαιή. Καλείο ηξίηνο δελ πξέπεη λα έρεη ηε δπλαηφηεηα παξείζθξεζεο ζηε κεηαμχ ηνπο επηθνηλσλία, ελψ παξάιιεια, ηα κέζα απηά πξέπεη λα βξίζθνληαη ζε ιεηηνπξγία αθφκα θαη ππφ ηηο πην αληίμνεο ζπλζήθεο θαη λα κελ επεξεάδνληαη απφ ην θφξην ησλ θιήζεσλ. Μηα θπζηθή θαηαζηξνθή γηα παξάδεηγκα, δελ πξέπεη ζε θακία πεξίπησζε λα ζέζεη εθηφο ιεηηνπξγίαο ηνπο ζηαζκνχο βάζεο ηνπ δηθηχνπ. Με ηα παιαηά ζπζηήκαηα ζηα εηδηθά ξαδηνδίθηπα ε πνηφηεηα επηθνηλσλίαο παξέκελε ρακειή, κε ζφξπβν θαη παξεκβνιέο. Ήηαλ ζπρλή ε ζπκθφξεζε ηνπ θάζκαηνο ζπρλνηήησλ θαη ε αδπλακία εθρψξεζεο άιισλ ζπρλνηήησλ ζε λέα εηδηθά ξαδηνδίθηπα. Γηα λα αξζεί ην πξφβιεκα απηφ άξρηζαλ λα αλαπηχζζνληαη ηα αλαινγηθά ζπγθαλαιηθά ζπζηήκαηα (Trunking) πνπ κπνξνχζαλ λα εμππεξεηήζνπλ πνιιέο αλεμάξηεηεο νκάδεο ρξεζηψλ κε ηα ίδηα / θνηλά θαλάιηα ζπρλνηήησλ θαη θνηλή ππνδνκή. Αιιά θαη ηα αλαινγηθά ζπγθαλαιηθά ζπζηήκαηα δελ επαξθνχζαλ γηα ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα, γη απηφ θαη δεκηνπξγήζεθαλ ηα ςεθηαθά ζπγθαλαιηθά ζπζηήκαηα. Σν TETRA απνηειεί ηππνπνίεζε ςεθηαθνχ ζπγθαλαιηθνχ ζπζηήκαηνο πνπ παξέρεη πςειή πνηφηεηα επηθνηλσλίαο κε ςεθηαθή ηερλνινγία θαη ρξνλνδηαηξεηηθή ηερληθή πνιιαπιήο πξφζβαζεο (TDMA). Χο γλσζηφλ νη ςεθηαθέο επηθνηλσλίεο παξνπζηάδνπλ κηα ζεηξά πιενλεθηεκάησλ ζε ηνκείο φπσο είλαη: ε πνηφηεηα θσλήο, ε ξαδηνθάιπςε, νη ππεξεζίεο non-voice, ε αζθάιεηα θαη ην θφζηνο. Σα δίθηπα TETRA επηηξέπνπλ ηε δηαζχλδεζε κε ηα ζεκαληηθφηεξα εμσηεξηθά δίθηπα φπσο είλαη ηα δεκφζηα θαη ηδησηηθά ηειεθσληθά δίθηπα, ηα δηάθνξα δίθηπα δεδνκέλσλ φπσο ηα LAN θαη WLAN, ην internet θαζψο θαη θάζε άιιν δίθηπν PMR. Η ηερλνινγία TETRA είλαη απφιπηα ζπκβαηή κε θάζε δίθηπν θαη απηφ επηηξέπεη ζε θάζε ρξήζηε ηνπ δηθηχνπ ηελ πξφζβαζε ζε θάζε ινγήο πιεξνθνξίεο θαη βάζεηο δεδνκέλσλ. Απηφ θαζηζηά ην TETRA, κηα ππεξζχγρξνλε πιαηθφξκα εξγαζίαο πνπ κειινληηθά, αλ δελ έρεη γίλεη ήδε, κπνξεί λα κνλνπσιήζεη ηελ αγνξά πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ αλάπηπμε δηθηχσλ αζχξκαησλ θαη πξνζσπηθψλ επηθνηλσληψλ. ηε ρψξα µαο ε Δζληθή Δπηηξνπή Σειεπηθνηλσληψλ πξνρψξεζε ην 2000 ζε δεκφζηα δηαβνχιεπζε γηα ηελ εηζαγσγή δεµφζησλ ςεθηαθψλ θηλεηψλ επηθνηλσληψλ θαη θαηφπηλ ζε δηαγσληζµφ γηα ηελ ρνξήγεζε δχν εηδηθψλ αδεηψλ δεµφζησλ θηλεηψλ ππεξεζηψλ TETRA. Παξά ην µεγάιν ελδηαθέξνλ πνπ εθδειψζεθε αξρηθά απφ πνιιέο εηαηξείεο ζηελ ηειηθή θάζε ηνπ δηαγσληζµνχ εµθαλίζζεθε κφλνλ ν ΟΣΔ ν νπνίνο ηειηθά απέθηεζε 32

33 ηελ µία άδεηα. Έθηνηε ν ΟΣΔ έρεη εγθαηαζηήζεη ζηελ Διιάδα ην κνλαδηθφ εµπνξηθφ δίθηπν TETRA (OTELink) ρξεζηκνπνηψληαο ηηο δψλεο ζπρλνηήησλ 411,75 413,75 MHz θαη 421,75 423,75. Σν δίθηπν ζπλερψο επεθηείλεηαη µε ζηφρν ηελ πιήξε θάιπςε ηνπ Διιαδηθνχ ρψξνπ. Σν δίθηπν OTELink ελεξγνπνηήζεθε ζηηο 28 Μαξηίνπ 2001 ζηνλ λέν δηεζλέο αεξνδξφκην Αζελψλ. Απφ ην Μάην ηνπ 2004 ην δίθηπν θαιχπηεη θαη ηηο αλάγθεο αζχξµαησλ επηθνηλσληψλ ηνπ Μεηξφ ηεο Αζήλαο. Παξάιιεια µε ην εµπνξηθφ δίθηπν TETRA, αλαπηχρζεθε ζηελ Διιάδα πξηλ ηνπο Οιπκπηαθνχο αγψλεο ηνπ 2004, θαη έλα δεχηεξν αλεμάξηεην θαη απηφλνµν δίθηπν TETRA, ην επνλνκαδφκελν C4I, γηα ηελ απνθιεηζηηθή θάιπςε ησλ αλαγθψλ ησλ Τπεξεζηψλ Αζθάιεηαο θαη Κνηλήο Ωθέιεηαο. Σν δίθηπν απηφ ιεηηνπξγεί ζηε δψλε ζπρλνηήησλ MHz. Καη ηα δχν δίθηπα TETRA πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί ζηελ Διιάδα βαζίδνληαη ζε εμνπιηζµφ ηεο εηαηξείαο Motorola. ηνλ παξαθάησ πίλαθα θαίλνληαη νη θχξηεο παξάκεηξνη ηνπ ζπζηήκαηνο TETRA: Παξάκεηξνο Σηκή Carrier spacing 25 khz (Δχξνο δψλεο θαλαιηνχ) Modulation (Γηακφξθσζε) π/4-dqpsk Carrier data rate 36 kb/s (Ρπζκφο δεδνκέλσλ θέξνληνο) Voice coder rate ACELP (4.56 kb/s net, 7.2 kb/s gross) (Ρπζκφο θσδηθνπνηεηή θσλήο) Access method TDMA with 4 time slots/carrier (Μέζνδνο πξφζβαζεο) User data rate 7.2 kb/s per time slot (Ρπζκφο δεδνκέλσλ ρξήζηε) Maximum data rate 28.8 kb/s (Μέγηζηνο ξπζκφο δεδνκέλσλ) Protected data rate Up to 19.2 kb/s (Ρπζκφο πξνζηαηεπκέλσλ δεδνκέλσλ) Πίλαθαο 2.1: Κύξηεο παξάκεηξνη ηνπ ζπζηήκαηνο ΣΔΣΡΑ 2.1. Καζηέξσζε ηνπ ΣΔΣΡΑ Με ηελ ππνζηήξημε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο θαη ησλ κειψλ ηνπ ETSI ηα ΣΔΣΡΑ πξφηππα έρνπλ αλαπηπρζεί κε ην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ θαηά ηελ δηάξθεηα δηαθφξσλ εηψλ κέζα απφ ηελ ζπλεξγαζία θαηαζθεπαζηψλ, ρξεζηψλ θαη άιισλ εκπεηξνγλσκφλσλ κε ηελ έκθαζε ζηελ εμαζθάιηζε φηη ηα πξφηππα ζα ππνζηεξίδνπλ ηηο αλάγθεο ησλ ππεξεζηψλ έθηαθηεο αλάγθεο. Σα πξφηππα ρηίδνληαη πάλσ ζηελ εκπεηξία θαη ηηο ηερληθέο πξνεγνχκελσλ αλαινγηθψλ δηαθιαδσκέλσλ ξαδηνζπζηεκάησλ θαζψο θαη ηελ επηηπρή αλάπηπμε ηνπ GSM θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80. Η εξγαζία άξρηζε ην 1990 θαη ηα πξψηα πξφηππα ήηαλ έηνηκα ην

34 2.2. Παξνρέο ηνπ ΣΔΣΡΑ Σν ΣΔΣΡΑ πξνζθέξεη γξήγνξε απνθαηάζηαζε ηεο θιήζεο θαιχπηνληαο ηηο θξίζηκεο αλάγθεο πνιιψλ ηκεκάησλ ρξεζηψλ, άξηζηε ππνζηήξημε επηθνηλσλίαο νκάδαο, κέζνδν άκεζεο ιεηηνπξγίαο κεηαμχ ξαδηνθψλσλ, ππεξεζίεο κεηαγσγήο παθέηνπ θαη κεηαγσγήο θπθιψκαηνο, νηθνλνκία ζπρλνηήησλ θαη εμαηξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά αζθαιείαο. Η δπλαηφηεηα δηαθιάδσζεο ηνπ ΣΔΣΡΑ παξέρεη κηα ζπγθέληξσζε φισλ ησλ ξαδηνθαλαιηψλ θσλήο θαη δεδνκέλσλ, ηα νπνία δηαηίζεληαη έπεηηα ζηνπο κεκνλσκέλνπο ρξήζηεο ζχκθσλα κε ηε δήηεζε. Απφ ηελ παξνρή εζληθψλ θαη πνιπεζληθψλ δηθηχσλ ε εζληθή θαη δηεζλήο πεξηπιάλεζε (roaming) κπνξεί λα ππνζηεξηρζεί, ν ρξήζηεο είλαη ζε ζηαζεξή άλεπ ξαθήο επηθνηλσλίαο κε ηνπο ζπλαδέιθνπο ηνπ. Σν ΣΔΣΡΑ ππνζηεξίδεη ηηο απφ ζεκείν ζε ζεκείν, θαη ηηο απφ ζεκείν ζε πνιιαπιά ζεκεία επηθνηλσλίεο κε δχν ηξφπνπο: κε ηελ ρξήζε ηεο ΣΔΣΡΑ ππνδνκήο θαη κε ηελ ρξήζε ηνπ άκεζνπ ηξφπνπ ρσξίο ππνδνκή. Σν TETRA απεπζχλεηαη θπξίσο ζε: 1. Παξνρείο Γεκφζησλ Τπεξεζηψλ 2. Οξγαληζκνχο Γεκφζηαο Αζθάιεηαο (Αζηπλνκία, Ννζνθνκεηαθά, Ππξνζβεζηηθή, Ληκεληθφ, Σεισλεία θ.α.) 3. Μεηαθνξηθά Μέζα (Αεξνδξφκηα, ηδεξνδξνκηθνί ηαζκνί, Αζηηθέο Μεηαθνξέο θ.α.) 4. Δκπνξηθά Γίθηπα (Μεηαθνξηθέο Δηαηξείεο, Σαμί, Γήκνπο, Βηνκεραλίεο, Πεηξειαηαγσγνχο, Αγσγνχο Φπζηθνχ Αεξίνπ θ.α.) 2.3. Σν ΣΔΣΡΑ θαηάιιειν γηα δεκόζηεο ππεξεζίεο Σν TETRA, φπσο θαίλεηαη απφ ηηο πξνδηαγξαθέο ηνπ, απνηειεί κηα ζεκαληηθή ηειεπηθνηλσληαθή ιχζε γηα ηηο ππεξεζίεο δεκφζηαο αζθάιεηαο θαη κεηαθνξψλ, θαζψο κπνξεί λα παξέρεη επηθνηλσλία ζηνπο ρξήζηεο ππφ αθξαίεο θαηξηθέο ζπλζήθεο, εκθαλίδεη κηθξφ ρξφλν εγθαηάζηαζεο ζχλδεζεο θαη έρεη πεξηνξηζκέλν θφζηνο αλάπηπμεο ζε ζρέζε κε ηα άιια ζπζηήκαηα (δνξπθνξηθά ζπζηήκαηα). Γηα ηελ απνζηνιή απηή παξέρεη εμεηδηθεπκέλεο ιεηηνπξγίεο, φπσο εμνπζηνδφηεζε θιήζεσλ απφ θεληξηθφ δηαλνκέα, πξνηεξαηφηεηα πξφζβαζεο θαη θιήζεο, επηινγή πεξηνρήο, θαζπζηεξεκέλε είζνδν, πξνθαζνξηζκέλε θαηάιεςε θαλαιηνχ, δηαθξηηηθή επξεία αθξφαζε, δπλακηθή δεκηνπξγία νκάδσλ. Δπηπιένλ πξνζθέξνληαη νη θαζηεξσκέλεο επθνιίεο ησλ ςεθηαθψλ δηθηχσλ, φπσο θξαγή θιήζεσλ, αλαγλψξηζε αξηζκνχ εηζεξρφκελεο θιήζεο, ρξήζε ζχληνκσλ αξηζκψλ θιήζεο θαη πξνψζεζε θιήζεο ζε άιιν αξηζκφ πρλόηεηεο Λεηηνπξγίαο Γηα ιφγνπο ζπκβαηφηεηαο ην ETSI απνθάζηζε λα ρξεζηκνπνηεζνχλ πεξηνρέο ζπρλνηήησλ νη νπνίεο θαζνξίζηεθαλ απφ ην CEPT (Δπξσπατθφ Οξγαληζκφ Σαρπδξνκείσλ θαη Σειεθσλίαο). Αξρηθά ην TETRA ιεηηνπξγνχζε ζηελ πεξηνρή ζπρλνηήησλ MHz. ηε ζπλέρεηα παξαρσξήζεθαλ νη ζπρλφηεηεο MHz θαη MHz. πγθεληξσηηθά, νη πεξηνρέο ζπρλνηήησλ πνπ ρξεζηκνπνηεί ζήκεξα ην TETRA είλαη νη παξαθάησ: MHz (δίθηπα νξγαληζκψλ δεκφζηαο αζθάιεηαο) MHz (δίθηπα δεκφζηαο πξφζβαζεο) MHz (δίθηπα δεκφζηαο αζθάιεηαο ) 34

35 2.5. Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηνπ δηθηύνπ TETRA Σν TETRA απνηειεί ζπγθαλαιηθφ δίθηπν (trunked) κε απνηέιεζκα ηελ θαιχηεξε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ εχξνπο δψλεο ξαδηνζπρλνηήησλ. Με άιια ιφγηα, κπνξνχλ λα ρσξέζνπλ πεξηζζφηεξνη ρξήζηεο αλά ξαδηνδίαπιν ζε ζρέζε κε έλα ζπκβαηηθφ θαλάιη. Έηζη κπνξεί έλαο ζρεηηθά κηθξφο αξηζκφο δηαχισλ επηθνηλσλίαο λα κνηξάδεηαη ζε έλαλ κεγάιν αξηζκφ ρξεζηψλ, πξάγκα πνπ ζεκαίλεη νηθνλνκία ζε εχξνο δψλεο. Με ηνλ ηξφπν απηφ κπνξεί λα εμππεξεηήζεη φζνπο επηζπκνχλ επηθνηλσλία αλεπεξέαζηε απφ ηηο ζπλζήθεο θφξηνπ ηνπ δηθηχνπ. ην ζεκείν απηφ, ην TETRA ππεξηεξεί ζε ζρέζε κε ηελ ηερλνινγία ηεο θηλεηήο ηειεθσλίαο GSM ζηελ νπνία παξαηεξείηαη φηη ν κεγάινο θφξηνο ηειεθσληθψλ θιήζεσλ νδεγεί ηηο ρσξεηηθφηεηεο ηνπ δηθηχνπ ζηα άθξα, κε απνηέιεζκα πάξα πνιινί ζπλδξνκεηέο λα κελ κπνξνχλ λα επηθνηλσλήζνπλ (call blocking) ζε ζπλζήθεο απμεκέλεο ρξήζεο. Σν ζχζηεκα επηθνηλσλίαο TETRA έξρεηαη λα θαιχςεη ηα θελά ηνπ δηθηχνπ GSM, πξνζθέξνληαο αδηάθνπε επηθνηλσλία, θάησ απφ νπνηεζδήπνηε πεξηζηάζεηο. πγθξίλνληαο ηνλ αξηζκφ ρξεζηψλ πνπ κπνξεί λα ππνζηεξηρζεί απφ έλα ζπκβαηηθφ (non-trunked) ζχζηεκα επηθνηλσληψλ θαη απφ έλα ζπγθαλαιηθφ ζχζηεκα φπσο ην TETRA, ππνζέηνληαο φηη θαηά ηελ ψξα αηρκήο γίλεηαη 1 θιήζε/ ρξήζηε κε δηάξθεηα θιήζεο 20 seconds θαη βαζκφ εμππεξέηεζεο (GoS) 10% θαη ζεσξψληαο γηα ηελ ηειεπηθνηλσληαθή θίλεζε ην κνληέιν Erlang C, παίξλνπκε ηα απνηειέζκαηα πνπ θαίλνληαη ζην παξαθάησ ζρήκα. Δίλαη θαλεξφ φηη ηα trunked ζπζηήκαηα ππεξηεξνχλ ζε ζρέζε κε ηα ζπκβαηηθά. ρήκα 2.1: ύγθξηζε ρσξεηηθόηεηαο ρξεζηώλ ζε ζπκβαηηθά (non-trunked) θαη ζπγθαλαιηθά (trunked) ζπζηήκαηα ξαδηνεπηθνηλσληώλ Σν TETRA ππνζηεξίδεη αζχξκαηε κεηάδνζε ηφζν κεηαμχ ησλ θηλεηψλ ζηαζκψλ (Mobile Stations, MS) θαη ηνπ θπςεισηνχ δηθηχνπ πξφζβαζεο, φζν θαη απεπζείαο επηθνηλσλία κεηαμχ δχν ηεξκαηηθψλ (Direct Mode Operation, DMO), ρσξίο ηελ παξεκβνιή θάπνηνπ ζηαζκνχ βάζεο (Base Station, BS), γεγνλφο πνπ θαζηζηά εχθνιε ηελ επέθηαζε ηνπ δηθηχνπ. Δπηπιένλ, ην TETRA είλαη έλα ζχζηεκα πνπ κπνξεί λα θαιχςεη ηηο επηθνηλσληαθέο αλάγθεο ελφο κεγάινπ αξηζκνχ ρξεζηψλ ζε κηα επξείαο έθηαζεο πεξηνρή κε ηελ θαηάιεςε θάζκαηνο πεξηνξηζκέλνπ εχξνπο. Κάηη ηέηνην θαζίζηαηαη εθηθηφ, θαζψο ζην ζχζηεκα παξέρεηαη έλαο κηθξφο αξηζκφο ξαδηνδηαχισλ, πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ μερσξηζηά απφ θάζε ηεξκαηηθφ θαη ζε θάζε θπςέιε. Παξάιιεια, νη πςειήο απφδνζεο κέζνδνη θσδηθνπνίεζεο θαη θξππηνγξάθεζεο ησλ δεδνκέλσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζπκβάιινπλ ζηελ πςειή θαζαξφηεηα θαηά ηε 35

36 κεηάδνζε θσλήο αιιά θαη ζηελ απνηξνπή ηεο ρξήζεο ηνπ δηθηχνπ απφ κε εμνπζηνδνηεκέλνπο ρξήζηεο. Σν TETRA επηηξέπεη κεηάδνζε ηφζν θσλήο φζν θαη δεδνκέλσλ, είηε κε ηε κνξθή ζχληνκσλ γξαπηψλ κελπκάησλ (Short Data Service, SDS) είηε κε ζχλδεζε ηνπ ηεξκαηηθνχ κε ην δίθηπν κέζσ ηνπ ΙΡ (Ιnternet Protocol). ηα κεηνλεθηήκαηα ηνπ TETRA ζα κπνξνχζε θαλείο λα εληάμεη ην γεγνλφο φηη ην ζχζηεκα είλαη ζπγθξηηηθά πην αθξηβφ ζε ζρέζε κε ηα παξαδνζηαθά ζπζηήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ ίδην αξηζκφ ξαδηνδηαχισλ θαη ζηαζκψλ βάζεο. Απηφ νθείιεηαη ζην φηη ε επθπΐα πνπ ππνζηεξίδεηαη απφ έλα trunking ζχζηεκα απαηηεί ηε ρξήζε κηθξνεπεμεξγαζηψλ ζηα ηεξκαηηθά ηνπ ζπζηήκαηνο φπσο επίζεο θαη ηε ρξήζε ππνινγηζηψλ ηφζν ζηνπο ζπγθαλαιηθνχο ειεγθηέο (Trunking Controllers) φζν θαη ζηνπο ειεγθηέο ζπζηήκαηνο (System Controllers). Δπίζεο ην θφζηνο ηνπ ινγηζκηθνχ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηηο ζπζθεπέο απηέο αληηθαηνπηξίδεηαη ζηηο ηηκέο πψιεζεο ηνπ αληίζηνηρνπ εμνπιηζκνχ. Δπηπιένλ, ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη δελ είλαη ζπκθέξνπζα ε ρξεζηκνπνίεζε ζπγθαλαιηθψλ ζπζηεκάησλ, φπσο είλαη θαη ην TETRA γηα κηθξφ αξηζκφ ρξεζηψλ. Η ρξήζε ηνπο γίλεηαη απνδνηηθή ζε δίθηπα κε ζρεηηθά κεγάιε ρσξεηηθφηεηα, απαηηψληαο θαηά κέζν φξν 3 ή πεξηζζφηεξα θαλάιηα απφ θάζε ζηαζκφ βάζεο. ε δηαθνξεηηθή πεξίπησζε έρνπκε κε απνδνηηθή ρξεζηκνπνίεζε ηνπ εχξνπο δψλεο ξαδηνζπρλνηήησλ θαη είλαη ζπκθέξνπζα ε πηνζέηεζε ελφο ζπκβαηηθνχ PMR ζπζηήκαηνο. Σέινο, είλαη γεγνλφο φηη ππάξρεη απμεκέλε πνιππινθφηεηα ιφγσ ρξήζεο κηθξνεπεμεξγαζηψλ θαη ππνινγηζηψλ ζηα ζπζηήκαηα απηά. Η επεθηαζηκφηεηα ησλ ζπγθαλαιηθψλ ζπζηεκάησλ, δειαδή ε δπλαηφηεηα ελζσκάησζεο λέσλ εθαξκνγψλ ή θαη ππεξεζηψλ, αλάινγα κε ηηο απαηηήζεηο ησλ ρξεζηψλ, κπνξεί λα απμήζεη ζεκαληηθά ηελ πνιππινθφηεηα πινπνίεζεο θαη ιεηηνπξγίαο ησλ ηεξκαηηθψλ ζε ζρέζε κε ηα παξαδνζηαθά PMR ζπζηήκαηα. Σα νθέιε ρξήζεο ελφο ζπζηήκαηνο TETRA πεξηιακβάλνπλ: 1. Δλνπνηεκέλεο ππεξεζίεο θσλήο θαη δεδνκέλσλ 2. Χθέιηκε ρξήζε θάζκαηνο 3. Αξκνληθή ρξήζε θάζκαηνο ζηελ Δ.Δ. 4. Τςειή ρσξεηηθφηεηα δεδνκέλσλ θαη' απαίηεζε 5. Δμαηξεηηθή ερεηηθή πνηφηεηα 6. Παγθφζκηα απνδνρή 7. Πιεζψξα πξνκεζεπηψλ 8. Ιδεαηά Ιδησηηθά Γίθηπα 9. Έκθπηε αζθάιεηα 10. Ακεζφηξνπε ιεηηνπξγία 2.6. Σερληθή πνιιαπιήο πξόζβαζεο κε πνιππιεμία ρξόλνπ (TDMA) Σν TETRA ρξεζηκνπνηεί ηερληθή πνιιαπιήο πξφζβαζεο κε πνιππιεμία ρξφλνπ (TDMA, Time Division Multiple Access) κε 4 ρξνλνζπξίδεο αλά θέξνλ. Οη 4 αλεμάξηεηνη δίαπινη επηθνηλσλίαο ηνπο νπνίνπο ρξεζηκνπνηεί ην TETRA θαηαιακβάλνπλ εχξνο δψλεο ξαδηνζπρλνηήησλ 25kHz. 36

37 ρήκα 2.2: Σερληθή TDMA Δίλαη θαλεξή ε απνδνηηθή ρξήζε ηνπ θάζκαηνο, θαζψο ζην επξέσο δηαδεδνκέλν ζχζηεκα GSM έρνπκε δηαχινπο εχξνπο 200kHz κε ρσξηζκφ ηνπο ζε 8 ρξνλνζρηζκέο, πνπ ζεκαίλεη 8 δηαζέζηκα θαλάιηα αλά 200kHz, ελψ γηα ην TETRA έρνπκε αληίζηνηρα 32 θαλάιηα, θαζέλα απφ ηα νπνία κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα κεηάδνζε είηε θσλήο είηε δεδνκέλσλ. Αθνινπζεί έλα δηάγξακκα ηεο δνκήο ηνπ TDMA κε ηηο ηέζζεξηο ρξνλνζπξίδεο ( time-slots) πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηα ζπζηήκαηα TETRA: ρήκα 2.3: Γνκή TDMA 4 time-slot γηα ηα ζπζηήκαηα TETRA Καηά ηελ TDMA πξφζβαζε ζε έλα δίαπιν επηθνηλσληψλ ππάξρεη ξνή πνιππιεγκέλεο πιεξνθνξίαο απφ ηφζεο πεγέο φζεο θαη ην πιήζνο ησλ ρξνλνζπξίδσλ πνπ ππνζηεξίδεη ε ζπγθεθξηκέλε πινπνίεζε TDMA (εδψ 4 ρξνλνζπξίδεο). Κάζε πεγή πιεξνθνξίαο έρεη ζηε δηάζεζή ηεο φιν ην δηαηηζέκελν θάζκα ξαδηνζπρλνηήησλ (εδψ 25kHz) γηα φζν ρξνληθφ δηάζηεκα δηαξθεί-νξίδεηαη ε ρξνληθή ζρηζκή. Μεηά ην πέξαο ηνπ ρξφλνπ απηνχ κεηαδίδεη ε επφκελε πεγή θ.ν.θ Πιαίζηα TDMA Η ρξνλνζρηζκή (time slot) απνηειεί ην βαζηθφ πφξν κεηάδνζεο δηάξθεηαο 14,167 ms (8 5 / 6 ms), φπνπ κεηαδίδεηαη πιεξνθνξία κε ξπζκφ 36 kbps. Απηφ ζεκαίλεη πσο ε δηάξθεηα ηεο ρξνλνζρηζκήο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ δηαζηεκάησλ θχιαμεο θαη αλφδνπ, είλαη 510 bits (255 ζχκβνια). Οη ρξνλνζρηζκέο ζην θαλάιη αλφδνπ (uplink) κπνξνχλ λα δηαηξεζνχλ ζε δχν ππνζρηζκέο. Σν θπζηθφ πεξηερφκελν θάζε ρξνλνζρηζκήο απνηειεί κηα ξηπή (burst). εκεηψλεηαη φηη νη uplink ξηπέο δηαθέξνπλ απφ ηηο downlink ξηπέο θαζψο ζηελ άλνδν νη ξηπέο πεξηέρνπλ ηκήκα ζην νπνίν δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λα ελεξγνπνηεζνχλ θαη λα γξακκηθνπνηεζνχλ νη εληζρπηέο ηζρχνο (ramp-up linearization) ησλ θηλεηψλ. Απηφ ην ηκήκα είλαη ίζν κε 34 bits δηακφξθσζεο θαη ιφγσ ηνπ φηη δελ ππάξρεη ηέηνην δηάζηεκα ζηηο downlink ξηπέο, ε 37

38 ρσξεηηθφηεηα κίαο ξηπήο αλφδνπ είλαη κεγαιχηεξε. Η πεξίνδνο ζηελ νπνία επαλαιακβάλεηαη εθπεκπφκελε ξηπή απφ δηάθνξεο πεγέο πιεξνθνξίαο θαιείηαη πιαίζην (frame). Σα bits ζπγθξνηνχλ ηεξαξρηθά κεγαιχηεξα ινγηθά κπινθ πιεξνθνξίαο, πνπ παξνπζηάδνληαη ζην αθφινπζν δηάγξακκα: ρήκα 2.4: Γνκή TDMA Οη 4 ρξνλνζπξίδεο ζρεκαηίδνπλ έλα πιαίζην δηάξθεηαο 56,67 ms. Κάζε ρξνλνζπξίδα, φπσο αλαθέξακε θαη παξαπάλσ, έρεη δηάξθεηα 14,167 msec θαη κεηαθέξεη 510 bits απφ ηα νπνία ηα 432 είλαη bit πιεξνθνξίαο θαη ηα ππφινηπα 78 απνηεινχλ ηα bit πιενλαζκνχ. Σα πνιππιαίζηα (multiframes) δηαηξνχληαη ζε 18 πιαίζηα θαη έρνπλ δηάξθεηα 1,02 sec έθαζην. Σα πξψηα 17 πιαίζηα κεηαθέξνπλ πιεξνθνξία ρξήζηε (θσλή θαη δεδνκέλα). Σν 18ν πιαίζην ζε θάζε πνιππιαίζην είλαη πιαίζην ειέγρνπ, ην νπνίν επηηξέπεη ζην ζχζηεκα λα κεηαθέξεη πιεξνθνξίεο ζεκαηνδνζίαο θαη ειέγρνπ πξνο ηα ηεξκαηηθά αθφκε θαη φηαλ απηά είλαη θαηεηιεκκέλα. Γεδνκέλνπ φηη έλα πνιππιαίζην δηαξθεί 1,02sec θαη κεηαθέξεη ζπλνιηθά bit (17*4*432) ν ξπζκφο κεηάδνζεο ρξήζηκεο πιεξνθνξίαο είλαη bps αλά θέξνλ ή 7200 bps αλά θαλάιη. Σν ππεξπιαίζην (hyperframe) απνηειείηαη απφ 60 πνιππιαίζηα θαη δηαξθεί 61,2 sec. ην επίπεδν ηνπ ππεξπιαίζηνπ δηελεξγνχληαη νη ιεηηνπξγίεο ζπγρξνληζκνχ θαη θξππηνγξάθεζεο. Η απνδνηηθή ρξήζε ηνπ εχξνπο ησλ RF ζπρλνηήησλ απφ ηα ζπζηήκαηα TETRA είλαη έλαο ζπλδπαζκφο ηξηψλ παξαγφλησλ, πνπ είλαη: 1. Σν εχξνο δψλεο πνπ απαζρνιεί θάζε θαλάιη επηθνηλσλίαο 2. Η επαλαρξεζηκνπνίεζε ζπρλνηήησλ, ε νπνία νξηνζεηείηαη απφ ην ιφγν θέξνληνο ζήκαηνο πξνο παξεκβνιή (Carrier to Interference ratio C/I) ζε db 3. Η ηερλνινγία trunking πνπ ρξεζηκνπνηείηαη. 38

39 2.8. ύγθξηζε TDMA κε FDMA ηα παξαδνζηαθά FDMA trunking ζπζηήκαηα ην θφζηνο θαη ν εμνπιηζκφο ησλ ζηαζκψλ βάζεο είλαη κεγέζε αξθεηά κεγαιχηεξα ζε ζρέζε κε ζπζηήκαηα ηα νπνία ρξεζηκνπνηνχλ TDMA, φπσο είλαη θαη ην TETRA. Απηφ ζπκβαίλεη δηφηη ζηα trunking ζπζηήκαηα, φπσο είλαη ην TETRA, είλαη δπλαηφλ λα απμεζεί ε ρσξεηηθφηεηα ηνπ δηθηχνπ ή /θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ζηε ρξήζε ηνπ θάζκαηνο ζπρλνηήησλ (γηα δνζκέλν βαζκφ εμππεξέηεζεο GoS), κε απνηέιεζκα ζεκαληηθή κείσζε ηνπ θφζηνπο αιιά θαη ηνπ απαηηνχκελνπ εμνπιηζκνχ. ην παξαθάησ ζρήκα θαζίζηαηαη εκθαλέο ην πιενλέθηεκα ησλ TDMA ζηαζκψλ βάζεο έλαληη ησλ FDMA φηαλ θαη ηα δχν ζπζηήκαηα ρξεζηκνπνηνχλ 4 θαλάιηα (4 time-slot structure) ζην δηαηηζέκελν εχξνο δψλεο ηνπο: ρήκα 2.5: Μπινθ δηαγξάκκαηα ζηαζκώλ βάζεο FDMA θαη TDMA ζπζηεκάησλ Η FDMA πινπνίεζε απαηηεί 4 απηφλνκνπο πνκπνδέθηεο ηε ζηηγκή πνπ ε αληίζηνηρε TDMA απαηηεί κφλν έλαλ. Δπνκέλσο γηα ηε ιεηηνπξγία κηαο θεξαίαοπνκπνχ ζηα ζπζηήκαηα FDMA πξέπεη λα γίλεηαη ρξήζε ελφο combiner (ζπζθεπή πνπ παίξλεη ζηελ είζνδφ ηεο ηηο εμφδνπο δχν ή πεξηζζφηεξσλ-εδψ ηεζζάξσλ-πνκπψλ, ηηο ζπλδπάδεη θαη παξέρεη ζηελ έμνδφ ηεο έλα κφλν ζήκα πξνο κεηάδνζε. Με ηνλ ηξφπν απηφ, ηα πξνο κεηάδνζε ζήκαηα δελ απαηηνχλ κηα θεξαία ην θαζέλα, αιιά κηα φια καδί. Η ρξήζε φκσο ησλ combiners θαη αληίζηνηρα ησλ splitters ζηελ πιεπξά ιήςεο, νη νπνίνη εθηεινχλ ηελ αληίζηξνθε δηαδηθαζία, δειαδή δηαηξνχλ ηα ιακβαλφκελα ζήκαηα κε θξηηήξην ηε ζπρλφηεηα, εθηφο ηνπ φηη ζπλεπάγεηαη πνιππινθφηεηα πινπνίεζεο έρεη θαη σο απνηέιεζκα λα εηζάγεηαη θάπνηα επηπιένλ εμαζζέλεζε ζην ζχζηεκα ηεο ηάμεο ησλ 2-3dB. Γηα λα αληηκεησπηζηεί ην ηειεπηαίν κεηνλέθηεκα, δειαδή ε επηπιένλ απψιεηα ιφγσ combiners ζα πξέπεη ε εθπεκπφκελε ηζρχο (ζηελ πιεπξά εθπνκπήο) λα είλαη κεγαιχηεξε πξάγκα πνπ είλαη αλεπηζχκεην. Απφ ηελ άιιε, επεηδή ε πνιηηηθή πξφζβαζεο TDMA, φπσο εμεγήζεθε θαη παξαπάλσ, ππνζηεξίδεη εθ θαηαζθεπήο 4 αλεμάξηεηεο δηαδξνκέο κεηάδνζεο ηεο πιεξνθνξίαο, δελ ππάξρεη αλάγθε ρξεζηκνπνίεζεο combiners / splitters, κε απνηέιεζκα κηθξφηεξε πνιππινθφηεηα πινπνίεζεο ζπλνδεπφκελε θαη απφ ρακειφηεξν θφζηνο. πλνςίδνληαο, ζα κπνξνχζε λα πεη θαλείο φηη θάπνηα απφ ηα βαζηθά πιενλεθηήκαηα ηεο ηερλνινγίαο TDMA είλαη ηα αθφινπζα: 39

40 1. Τςειφηεξνη ξπζκνί κεηάδνζεο ησλ δεδνκέλσλ. Θεσξψληαο ίδην ζρήκα δηακφξθσζεο, γλσξίδνπκε φηη φζν πην επξχ είλαη ην θάζκα ζπρλνηήησλ πνπ δηαηίζεηαη, ηφζν πςειφηεξνη είλαη νη ξπζκνί κεηάδνζεο πνπ κπνξνχλ λα ππνζηεξηρζνχλ. Δπεηδή ην TDMA ρξεζηκνπνηεί επξχηεξα θαλάιηα ζε ζχγθξηζε κε ην FDMA, ε ζπλδπαζκέλε ξνή πιεξνθνξίαο αλά θέξνπζα ζπρλφηεηα είλαη κεγαιχηεξε. 2. ηελ ηερλνινγία TDMA κπνξεί λα ππάξμεη ζπλδπαζκφο νπνηνπδήπνηε αξηζκνχ ρξνλνζρηζκψλ, κε ηελ πξνυπφζεζε βέβαηα φηη είλαη κηθξφηεξνο ή ίζνο κε ηνλ κέγηζην δπλαηφ πνπ ππαγνξεχεηαη απφ ηερλνινγηθνχο παξάγνληεο. Με ηνλ ηξφπν απηφ, κπνξεί λα απμεζεί ν ξπζκφο δηέιεπζεο δεδνκέλσλ (throughput) αλ θάηη ηέηνην δεηεζεί απφ εμεηδηθεπκέλεο εθαξκνγέο. 3. Τπνζηεξίδεηαη ηαπηφρξνλα κεηάδνζε θσλήο θαη δεδνκέλσλ (Voice+Data, V+D). Λφγσ ηεο δνκήο ηνπ TDMA κε ηηο ρξνλνζπξίδεο, φπσο αλαπηχρζεθε παξαπάλσ, κπνξεί κηα ρξνληθή ζρηζκή λα επηθνξηηζηεί κε ηε κεηάδνζε θσλήο θαη ε επφκελή ηεο κε ηε κεηάδνζε δεδνκέλσλ. Απηή ε δπλαηφηεηα επηηξέπεη ζε έλα απιφ ηεξκαηηθφ λα κεηαδίδεη /ιακβάλεη ηελ ίδηα ζηηγκή θαη θσλή θαη δεδνκέλα.. 4. Τπνζηεξίδεηαη πιήξσο ακθίδξνκε (full duplex) επηθνηλσλία θσλήο. Απηφ επηηπγράλεηαη ξπζκίδνληαο ηηο εθπνκπέο ηεο άλσ θαη θάησ δεχμεο έηζη ψζηε ε θάζε ρξνλνζπξίδα ηεο άλσ δεχμεο λα εθπέκπεη δχν ρξνλνζπξίδεο κεηά ηελ αληίζηνηρε ρξνλνζπξίδα ηεο θάησ δεχμεο. Με ην ηξφπν απηφ, ην ηεξκαηηθφ ιακβάλεη πξψηα ηελ πιεξνθνξία απφ ηνλ ζηαζκφ βάζεο ζηελ ρξνλνζπξίδα Υ, ζηελ ρξνλνζπξίδα Υ+1 αιιάδεη θαηάζηαζε ιεηηνπξγίαο θαη απφ δέθηεο κεηαηξέπεηαη ζε πνκπφ, θαη ζηελ ηξίηε ρξνλνζπξίδα Υ+2 εθπέκπεη πξνο ηνλ ζηαζκφ βάζεο. ρήκα 2.6: Full-duplex επηθνηλσλία κε half-duplex ηεξκαηηθά Η δπλαηφηεηα απηή κπνξεί λα ππνζηεξηρζεί θαη απφ ηα αληίζηνηρα FDMA ζπζηήκαηα, κφλν πνπ ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε απαηηείηαη ζπγρξνληζκφο ζπρλνηήησλ κεηαμχ πνκπνχ θαη δέθηε θαη θαηά ζπλέπεηα φια ηα θπθιψκαηα πνπ ζα εμαζθαιίδνπλ ηε δηαηήξεζε ηνπ ζπγρξνληζκνχ. Έηζη ηα FDMA ηεξκαηηθά πνπ ππνζηεξίδνπλ απηή ηελ δπλαηφηεηα είλαη ζπλήζσο πην νγθψδε αιιά θαη πην αθξηβά απφ ηα αληίζηνηρα TDMA. πκπεξαζκαηηθά, ην ζρήκα TDMA 4 time-slot πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηα δίθηπα TETRA γηα ηελ πξφζβαζε ζηνλ αζχξκαην δίαπιν, πξνζθέξεη ηε βέιηηζηε 40

41 εμηζνξξφπεζε κεηαμχ ηνπ θφζηνπο απφθηεζεο ηνπ εμνπιηζκνχ θαη ησλ εθαξκνγψλππεξεζηψλ πνπ απαηηνχληαη απφ ρξήζηεο-νξγαληζκνχο γηα δίθηπα κεζαίαο ή κεγάιεο ρσξεηηθφηεηαο παξέρνληαο είηε κνλφπιεπξε ξαδηνθάιπςε (RF coverage) γηα πεξηνρέο κηθξήο έθηαζεο είηε ακθίπιεπξε θάιπςε γηα πεξηνρέο επξείαο έθηαζεο Γηακόξθσζε π/4 DQPSK Ο ηχπνο δηακφξθσζεο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη είλαη π/4-δηαθνξηθή νξζνγσληθή θσδηθνπνίεζε θάζεο (π/4-shifted Differential Quaternary Phase Keying, π/4- DQPSK), κε ξπζκφ δηακφξθσζεο 36 kbps. Σν ζχκβνιν δηακφξθσζεο S(k), φπνπ k είλαη ν αληαπνθξηλφκελνο αξηζκφο ζπκβφινπ, πξνθχπηεη κε δηαθνξηθή θσδηθνπνίεζε. Απηφ ζεκαίλεη πσο ην S(k) ζα ιακβάλεηαη κε εθαξκνγή ηεο κεηάβαζεο θάζεο Dθ(k) ζην πξνεγνχκελν ζχκβνιν S(k-1), δειαδή, ζε κηγαδηθφ ζπκβνιηζκφ: S(k) = S(k-1) exp(j Dθ(k)) S(0) = 1 Η κεηάβαζε θάζεο Dθ(k) ζπζρεηίδεηαη κε ηα bits δηακφξθσζεο φπσο θαίλεηαη ζηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί: B(2k-1) B(2k) Dθ(k) 1 1-3π/ π/ π/ π/4 Πίλαθαο 2.2: Πηζαλέο κεηαβάζεηο θάζεο ζηελ π/4-dqpsk Έζησ, γηα παξάδεηγκα, ην ζήκα εηζφδνπ « ». To ζήκα απηφ ρσξίδεηαη ζηα dibits 01, 10, 01 θαη 00. Απφ ην δηάγξακκα κεηαβάζεσλ θάζεο ηνπ ζρήκαηνο 2.7 θαη παίξλνληαο σο θάζε αλαθνξάο ην 0 δηαπηζηψλνπκε φηη ηα εθπεκπφκελα ζχκβνια είλαη 0, 3π/4, π/2, -3π/4 θαη π/2 Η δηακφξθσζε π/4-dqpsk επηηπγράλεη ξπζκφ κεηάδνζεο 36 kbps (18 ksymbols/sec) αλά θέξνλ. Γεδνκέλνπ φηη ην θάζε θέξνλ απέρεη απφ ην επφκελν 25KHz, ε θαζκαηηθή απφδνζε είλαη 1.44 bits/sec/hz. ρήκα 2.7: Γηάγξακκα κεηαβάζεσλ θάζεο ζηελ π/4-dqpsk δηακόξθσζε 41

42 To κπινθ δηάγξακκα ηεο δηαδηθαζίαο δηακφξθσζεο παξνπζηάδεηαη ζην παξαθάησ ζρήκα, πνπ έρεη επεμεγεκαηηθή ιεηηνπξγία θαη δελ θαζνξίδεη κηα ζπγθεθξηκέλε πινπνίεζε. Σν θίιηξν δηακφξθσζεο, πνπ δηεγείξεηαη απφ ηελ κηγαδηθή θξνπζηηθή ζπλάξηεζε Dirac S(k)δ(t-t k ), ηδαληθά έρεη θξνπζηηθή απφθξηζε g(t). Σν ηδαληθφ θίιηξν δηακφξθσζεο ζα πξέπεη λα έρεη γξακκηθή απφθξηζε θάζεο, πνπ νξίδεηαη απφ ηελ έθηαζε ηεο απφθξηζεο ζπρλφηεηαο H(f) = G(f). ρήκα 2.8: Μπινθ δηάγξακκα ηεο δηαδηθαζίαο δηακόξθσζεο Γηεπαθέο ηνπ αζύξκαηνπ δηθηύνπ TETRA ην παξαθάησ ζρήκα δίλνληαη ζπλνπηηθά ηα ζηνηρεία ηα νπνία ζπλαληά θαλείο ζε έλα δίθηπν TETRA : ρήκα 2.9: Οη δηεπαθέο ηνπ ΣΔΣΡΑ Τπνδνκή δηαρείξηζεο θαη κεηαγσγώλ (Switching and Management Infrastructure - SwMI) Η ζπληνκνγξαθία SwMI ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα δειψζεη φινλ εθείλν ηνλ εμνπιηζκφ θαη ηα ππνζπζηήκαηα απφ ηα νπνία απνηειείηαη έλα δίθηπν TETRA, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ ζηαζκψλ βάζεο. Αλ θαη πνιινί ήηαλ εθείλνη πνπ ζεσξνχζαλ απαξαίηεηε ηελ έληαμε ζην ζχλνιν ησλ standard interfaces ελφο interface 42

43 γηα ηνπο ζηαζκνχο βάζεο (φπσο ππάξρεη ζην πξφηππν GSM), ηειηθά ε πξφηαζε απηή θξίζεθε κε πξαθηηθή, δηφηη θάηη ηέηνην πηζαλφλ ζα πεξηφξηδε ηνπο δηάθνξνπο θαηαζθεπαζηέο ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίνλ ζρεδηάδνπλ ηα δίθηπά ηνπο κε ζθνπφ λα επηηχρνπλ ηε βέιηηζηε απφδνζε θαη ηε ζρεδηαζηηθή επειημία. Γηα παξφκνηνπο ιφγνπο ζπκθσλήζεθε πσο ν,ηηδήπνηε βξίζθεηαη εληφο ηνπ SwMI δελ ζα πξνηππνπνηεζεί, παξέρνληαο έηζη επειημία ζηνπο θαηαζθεπαζηέο ππνδνκήο ησλ δηθηχσλ TETRA θαη ζπγρξφλσο ηε δπλαηφηεηα λα θαηαζέηνπλ πξνηάζεηο δηαθνξεηηθνχ θφζηνπο φηαλ πξνθεξπρζεί θάπνηνο δηαγσληζκφο κεηαμχ ησλ θαηαζθεπαζηψλ απηψλ. Απηή ε κεζφδεπζε επηηξέπεη επίζεο ηε γξήγνξε πηνζέηεζε θαη ελζσκάησζε λέσλ ηερλνινγηψλ ρσξίο λα απαηηείηαη κηα καθξά δηαδηθαζία πξνηππνπνίεζεο Ραδηνδηεπαθέο (Air Interfaces) Οη ξαδηνδηεπαθέο είλαη ηα πην ζεκαληηθά αιιά θαη πην ζχλζεηα interfaces ηνπ δηθηχνπ TETRA. Τινπνηνχλ ηε δηαζχλδεζε είηε κεηαμχ ησλ ζηαζκψλ βάζεο θαη ησλ θηλεηψλ ηεξκαηηθψλ είηε κεηαμχ ηεξκαηηθψλ θαηά ηε Direct Mode ιεηηνπξγία Γηεπαθή πεξηθεξεηαθνύ εμνπιηζκνύ (Peripheral Equipment Interface-PEI) Η δηεπαθή απηή πινπνηεί ηε ζχλδεζε κεηαμχ ελφο θηλεηνχ ηεξκαηηθνχ θαη κηαο εμσηεξηθήο κνλάδαο θαη ππνζηεξίδεη ηε κεηαθνξά δεδνκέλσλ κεηαμχ εθαξκνγψλ πνπ «ηξέρνπλ» ζηελ εμσηεξηθή απηή κνλάδα θαη ηνπ ζπλδεδεκέλνπ κε απηή ηεξκαηηθνχ TETRA Γηεπαθή απνκαθξπζκέλνπ επηηειηθνύ απνζηνιέα (Remote Dispatcher Interface) Ο αξρηθφο ζθνπφο απηήο ηεο δηεπαθήο ήηαλ λα επηηξέςεη ηελ ελζχξκαηε ζχλδεζε κε απνκαθξπζκέλνπο επηηειηθνχο απνζηνιείο, φπσο απηνί πνπ βξίζθνληαη ζε κεγάια θέληξα ειέγρνπ. Η πινπνίεζε φκσο ελφο ηέηνηνπ interface ρσξίο λα κεησζεί ε ζπλνιηθή απφδνζε ηνπ δηθηχνπ ήηαλ αδχλαηε. Κη απηφ γηαηί νη θαηαζθεπαζηέο πνπ αζρνινχληαη κε εμνπιηζκφ ειέγρνπ γηα Professional Mobile Radio (PMR) εθαξκνγέο, είραλ ζηελ πιεηνςεθία ηνπο δηαθνξεηηθφ ηξφπν γηα ηε δηαζχλδεζε ηνπ ππνζπζηήκαηνο ειέγρνπ κε ην PMR δίθηπν. Παξφκνηα, ε αξρηηεθηνληθή ησλ δηαθφξσλ θαηαζθεπαζηψλ δηαθέξεη θαη ζηα δίθηπα TETRA, ελψ είλαη γεληθά δχζθνιν λα πξνηππνπνηεζεί θαη λα ρξεζηκνπνηεζεί έλα θνηλψο απνδεθηφ interface. PSTN / ISDN / PABX απηφ ην interface επηηξέπεη ηε δηαζχλδεζε κεηαμχ ηνπ δηθηχνπ TETRA θαη δηθηχσλ φπσο ηα PSTN, ISDN, PBX Γηαζπζηεκηθή δηεπαθή (Inter-System Interface-ISI) Απηή ε δηεπαθή επηηξέπεη ζε ππνδνκέο πξνεξρφκελεο απφ δηαθνξεηηθνχο θαηαζθεπαζηέο δηθηχσλ TETRA λα ιεηηνπξγνχλ αιιειεπηδξψληαο κεηαμχ ηνπο πινπνηψληαο έηζη ηε δπλαηφηεηα ηεο δηα-ιεηηνπξγηθφηεηαο (interoperability) κεηαμχ δχν ή πεξηζζνηέξσλ δηθηχσλ TETRA. Τπάξρνπλ δχν κέζνδνη γηα ηε δηαζχλδεζε ησλ δηθηχσλ θαη ηε κεηαθνξά πιεξνθνξηψλ κεηαμχ ηνπο ζην πξφηππν: είηε ρξεζηκνπνηψληαο κεηαγσγή θπθιψκαηνο είηε κεηαγσγή παθέηνπ. 43

44 Γηεπαθή δηαρείξηζεο ηνπ δηθηύνπ (Network Management Interface-NMI) Όπσο ζπλέβε θαη κε ην Local Dispatcher Interface, ε αλάπηπμε ελφο θνηλνχ interface δηαρείξηζεο απνδείρζεθε κε πξαθηηθή. Χζηφζν, ε αξρηθή απηή πξνζπάζεηα πξνηππνπνίεζεο δελ απέβε ηειείσο άζηνρε, αθνχ ζηε ζπλέρεηα ιεηηνχξγεζε ζαλ έλαο θαηαλνεηφο νδεγφο πνπ βνήζεζε ηνπο ρξήζηεο ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ απαηηήζεσλ δηαρείξηζεο ηνπ δηθηχνπ Γπλαηόηεηεο ιεηηνύξγηαο ηνπ ζπζηήκαηνο ΣΔΣΡΑ H δηεπαθή αέξνο (Air Interface) παξέρεη δηάθνξεο δπλαηφηεηεο ιεηηνπξγίαο. Δίλαη δπλαηφλ λα έρνπκε ηαπηφρξνλε κεηάδνζε θσλήο θαη δεδνκέλσλ, αθηεξψλνληαο κία ρξνλνζρηζκή ζε θάζε ρξήζηε (Voice plus Data), ή λα κεηαδίδνληαη κφλν δεδνκέλα κε απνθιεηζηηθή ρξήζε θαη ησλ ηεζζάξσλ ρξνλνζρηζκψλ γηα κηα ζχλδεζε, πξνο ράξηλ κεγαιχηεξεο ηαρχηεηαο κεηάδνζεο (Packet Data Optimization), ρξεζηκνπνηψληαο ηελ ίδηα δηάηαμε δηθηχνπ. Καη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο είλαη εθηθηή ε επηθνηλσλία ησλ ηεξκαηηθψλ κε δεκφζηα θαη εμσηεξηθά δίθηπα κεηάδνζεο θσλήο θαη δεδνκέλσλ (PSTN, ISDN, Internet, Ethernet, PABX, GSM, UMTS), θαζψο θαη ε πεξηαγσγή ζε άιια δίθηπα TETRA. Καηά ηε ιεηηνπξγία Voice plus Data, ην ζχζηεκα παξέρεη αξθεηή επειημία θαζψο θαηαρσξεί θάζκα ζε θάζε ρξήζηε κφλν φηαλ θαη φζν ηα ρξεηάδεηαη. Δίλαη δπλαηφλ λα έρνπκε επηθνηλσλία half-duplex ή full-duplex, θαηαιακβάλνληαο κηα ρξνλνζρηζκή είηε κφλν ζην δίαπιν θαζφδνπ (downlink) είηε θαη ζην δίαπιν αλφδνπ (uplink). Γίλεηαη επηπιένλ ε δπλαηφηεηα ζην ρξήζηε λα δεηήζεη ηε νηθεηνπνίεζε θάπνηνπ θαλαιηνχ (preemption), κε βάζε έλα ζρήκα πξνηεξαηνηήησλ, θαζψο θαη ηελ είζνδν ησλ ρξεζηψλ πνπ δεηνχλ ζχλδεζε ζε νπξά αλακνλήο, ζε πεξίπησζε πνπ παξνπζηαζηεί πςειφο θπθινθνξηαθφο θφξηνο θαη δελ ππάξρνπλ δηαζέζηκα θαλάιηα επηθνηλσλίαο, ελψ ππάξρεη θαη ε επηινγή θιήζεσλ έθηαθηεο αλάγθεο (emergency calls-push to Talk), γηα ηηο νπνίεο ν ρξφλνο εγθαηάζηαζεο θιήζεο είλαη εμαηξεηηθά κηθξφο, ηεο ηάμεο ησλ 300 msec. Παξάιιεια, παξέρεηαη δπλαηφηεηα λα έρνπκε επηθνηλσλία κεηαμχ νκάδσλ ρξεζηψλ, φπνπ κπνξνχλ λα νξηζηνχλ πεξηνρέο ρξήζεο θαη λα γίλεη ζάξσζε ησλ εγγεγξακκέλσλ ηεξκαηηθψλ, ελψ ππνζηεξίδεηαη θαη ιεηηνπξγία επξείαο εθπνκπήο (broadcast), κε απνδέθηεο έλαλ κεγάιν αξηζκφ ρξεζηψλ. Δπίζεο κηα απφ ηηο πιένλ ζεκαληηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ TETRA είλαη ε ακεζφηξνπε ιεηηνπξγία (DMO-Direct Mode Operation) κε ηελ νπνία δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζε έλα ηεξκαηηθφ (πνκπνδέθηε) λα επηθνηλσλεί απεπζείαο κε έλα ή πεξηζζφηεξα άιια ηεξκαηηθά ρσξίο ηε κεζνιάβεζε ησλ ζηαζκψλ βάζεσο ηνπ δηθηχνπ. Η ιεηηνπξγία απηή κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί φηαλ ηα ηεξκαηηθά βξίζθνληαη εθηφο πεξηνρήο ξαδηνθάιπςεο ηνπ δηθηχνπ ή φηαλ απιψο ππάξρεη αλάγθε γηα κηα ηνπηθή ηδησηηθή επηθνηλσλία. Η ακεζφηξνπε ιεηηνπξγία πεξηιακβάλεη αηνκηθέο θιήζεηο θαη νκαδηθέο θιήζεηο νη νπνίεο κπνξεί λα είλαη θξππηνγξαθεκέλεο ή φρη, θιήζεηο δεδνκέλσλ θαη βξαρέσλ δεδνκέλσλ κε ξπζκφ κεηάδνζεο έσο 7,2 kbit/sec (ηζνδχλακε κε ηε κεηάδνζε ζε κηα ρξνλνζπξίδα). ηελ πεξίπησζε απηνχ ηνπ ηξφπνπ ιεηηνπξγίαο ρξεζηκνπνηείηαη έλαο δίαπινο εχξνπο 25 khz, νη ηέζζεξηο ρξνλνζρηζκέο ηνπ νπνίνπ θαηαρσξνχληαη ζε δχν θαλάιηα επηθνηλσλίαο. Οη ζπκβαηέο ηεξκαηηθέο ζπζθεπέο έρνπλ ηζρχ 0.3, 1.3, θαη 10 Watt, ελψ παξέρνληαη ηέζζεξηο ηξφπνη ιεηηνπξγίαο : απεπζείαο επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ MS, επηθνηλσλία κε ρξήζε επαλαιήπηε, ζχλδεζε κέζσ θάπνηνπ ηεξκαηηθνχ πνπ βξίζθεηαη εληφο ηεο θάιπςεο ηνπ δηθηχνπ θαη ζχλδεζε κε θάπνην άιιν δίθηπν κέζσ πχιεο (gateway). 44

45 Η εθ πεξηηξνπήο ή παξάιιειε κεηάδνζε δεδνκέλσλ, ηφζν κε ηελ επηθνηλσλία κέζσ BS φζν θαη θαηά ηε ιεηηνπξγία (DMO) είλαη δπλαηή επηπιένλ εθηφο ηεο κεηάδνζεο θσλήο. Έηζη κπνξνχκε λα έρνπκε κεηάδνζε SDS, πνπ πεξηέρνπλ έσο θαη 140 ραξαθηήξεο θαη κεηαδίδνληαη κέζσ ηνπ θαλαιηνχ ειέγρνπ, κεηάδνζε κε κεηαγσγή θπθιψκαηνο, φπνπ θαηαιακβάλεηαη απνθιεηζηηθά γηα κεηάδνζε δεδνκέλσλ κία έσο ηέζζεξηο ρξνλνζρηζκέο (κηα γηα DMO), ή κεηάδνζε κε κεηαγσγή παθέηνπ. ηε κεηάδνζε κε κεηαγσγή θπθιψκαηνο γηα θάζε ρξνλνζρηζκή έρνπκε ξπζκφ κεηάδνζεο 7.2 kbps ζε πεξίπησζε πνπ δελ ρξεζηκνπνηείηαη θσδηθνπνίεζε πξνζηαζίαο, 4.8 kbps γηα θσδηθνπνίεζε ρακειήο πξνζηαζίαο θαη 2.4 kbps γηα θσδηθνπνίεζε πςειήο πξνζηαζίαο. Παξάιιεια, είλαη δηαζέζηκε ζην ίδην δίθηπν θαη ε ηερλνινγία βειηηζηνπνίεζεο παθέησλ δεδνκέλσλ, φπνπ αθηεξψλεηαη έλαο δίαπινο 25 khz γηα κεηάδνζε δεδνκέλσλ, ελψ ρξεζηκνπνηείηαη ζηαηηζηηθή πνιιαπιή πξφζβαζε / ζηαηηζηηθή πνιππιεμία (Statistical Multiple Access/ Statistical Multiplexing, STMA/STM). Έηζη, κπνξνχκε λα έρνπκε κεηάδνζε κε κεηαγσγή παθέηνπ κε ξπζκφ έσο θαη 36 kbps Σύπνο θιήζεο θαη πνηόηεηα θιήζεο Σα ΣΔΣΡΑ νθέιε πξνέξρνληαη απφ ηελ ςεθηαθή πνηφηεηα θσλήο. Παξέρεη επίζεο πνιιαπιάζηα θαλάιηα αλ πνκπνδέθηε βειηηψλνληαο ηελ επηθνηλσλία πάξα πνιχ. Σν ΣΔΣΡΑ επίζεο πξνζθέξεη έλα επξχ θάζκα ηχπσλ θιήζεο απφ ηηο επξείαο πεξηνρήο θιήζεηο νκάδαο θαη ηηο πνιιαπιάζηεο θιήζεηο νκάδαο κέρξη ηα ηδησηηθά ηειεθσλήκαηα. Οη θιήζεηο κπνξνχλ λα είλαη κνλνθαηεπζπληηθέο, semi-duplex θαη πιήξεο ληνχκπιεμ θαη νη θιήζεηο έθηαθηεο αλάγθεο ή πξνηεξαηφηεηαο είλαη ηππνπνηεκέλα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ζε έλα ΣΔΣΡΑ ζχζηεκα, γεγνλφο πνπ θαζηζηά απηή ηε ιχζε σο θαιχηεξε θαη πην εχθακπηε αλάκεζα ζε πνιιέο άιιεο θηλεηέο ιχζεηο. Σν ΣΔΣΡΑ επίζεο πξνζθέξεη ηελ επηιεθηηθή θιήζε, θάζε ρξήζηεο έρεη έλαλ κνλαδηθφ αξηζκφ, ν νπνίνο είλαη έλα ζεκαληηθφ πιενλέθηεκα ζε ζέκαηα ησλ αλαινγηθψλ ζπζηεκάησλ ξαδηνεπηθνηλσληψλ Δλζσκαησκέλε ηθαλόηεηα θσλήο θαη δεδνκέλσλ Λφγσ ησλ αλνηθηψλ πξνηχπσλ θαη ησλ δηεπαθψλ ηνπ ην ΣΔΣΡΑ κπνξεί λα ππνζηεξίμεη πνηθίιεο εμσηεξηθέο εθαξκνγέο. Σν Μπξκήγθη-ΣΔΣΡΑ κε ην απνδεδεηγκέλν αξρείν δηαδξνκήο ηνπ ζηελ νινθιήξσζε ζπζηεκάησλ κπνξεί λα παξέρεη ηελ απαξαίηεηε ππνζηήξημε γηα λα δηακνξθψζεη ηε ζπγθεθξηκέλε εθαξκνγή πειαηψλ ζε πιήξε ιχζε επηθνηλσλίαο Αλνηθηή ηππνπνίεζε θαη ζπλνιηθό θόζηνο ηεο ηδηνθηεζίαο (TCO) Σν ΣΔΣΡΑ είλαη έλα αλνηθηφ πξφηππν πνπ ππνζηεξίδεηαη απφ πνιινχο θαηαζθεπαζηέο, ην νπνίν παξέρεη ζηνπο πειάηεο κηα επξχηεξε επηινγή. Η ΣΔΣΡΑ ηερλνινγία είλαη απνδνηηθφηεξε παξέρνληαο έηζη ηελ πςειφηεξε ρσξεηηθφηεηα. Δπηπιένλ κε ηε δηαρείξηζε ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ηε δπλαηφηεηα πξαγκαηνπνίεζεο ηεο δηακφξθσζεο θαη ησλ αιιαγψλ κέζσ απνκαθξπζκέλεο ζχλδεζεο ην ζπλνιηθφ θφζηνο κηαο ΣΔΣΡΑ ιχζεο είλαη ζπγθξηηηθά ιηγφηεξν. Οη ΣΔΣΡΑ εγθαηαζηάζεηο επηηξέπνπλ επίζεο ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε δηαρείξηζε δεδνκέλνπ φηη νη ρξήζηεο κπνξνχλ εχθνια λα έρνπλ πξφζβαζε ζηα ζηνηρεία θιήζεο θαη ηηο ζηαηηζηηθέο Γηαρείξηζε ελόο δηθηύνπ ΣΔΣΡΑ Καηά ηελ εγθαζίδξπζε ηεο ιεηηνπξγίαο ελφο ΣΔΣΡΑ δηθηχνπ, ν θαζνξηζκφο ησλ ρξεζηψλ, δειαδή ε αλάζεζε απφ ηελ άπνςε ησλ ηειηθψλ ρξεζηψλ ζηνπο 45

46 πνιιαπιάζηνπο νξγαληζκνχο ρξεζηψλ, πξέπεη λα είλαη εχθνινο θαη ινγηθφο. Σν ιεηηνπξγηθφ πξνζσπηθφ πξέπεη λα έρεη απηνκαηνπνηήζεη ηελ επηθχξσζε κε ηα δηαθνξνπνηεκέλα πξνλφκηα πξφζβαζεο ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ιεηηνπξγίαο αλαγξαθψλ πξνθεηκέλνπ λα είλαη ζε ζέζε λα παξαθνινπζήζεη ηηο ελέξγεηεο πνπ ζπκβαίλνπλ. Οη θαζεκεξηλνί ζηφρνη ιεηηνπξγίαο θαη ζπληήξεζεο πξφθεηηαη λα απηνκαηνπνηεζνχλ πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιηζηεί ε απνηειεζκαηηθή ρξήζε ησλ πφξσλ θαη ηνπ πςεινχ επηπέδνπ ππεξεζηψλ πνπ αλακέλεηαη απφ ηνπο ρξήζηεο απηψλ ησλ θξίζηκσλ δηθηχσλ επηθνηλσλίαο. Πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιηζηεί ε ιεηηνπξγηθή ηειεηφηεηα ηψξα θαη ζην κέιινλ πνιιέο πιεξνθνξίεο ζπιιέγνληαη, ρεηξίδνληαη επηδέμηα θαη δηαλέκνληαη γηα δηαθνξεηηθνχο ιφγνπο φπσο, ε θαηαλνκή δαπαλψλ, ην αιιεινζπλδεδεκέλν θαζάξηζκα, ε ππεξεζία εγγχεζεο επηπέδσλ, ν ρεηξηζκφο ζπλαγεξκψλ, νη ζηαηηζηηθέο ρξεζηψλ, ε αλάιπζε θπθινθνξίαο, ν πξνγξακκαηηζκφο δηθηχνπ, ε ιεηηνπξγία θαηαγξαθήο, ε θαηαδίσμε πξνζπαζεηψλ γηα αλαξκφδηα πξφζβαζε θ.ι.π. Σν θαηάιιειν πιηθφ-ινγηζκηθφ ππεξεζηψλ θαζηζηά ηθαλή ηελ αλαγθαία λνεκνζχλε κεηαμχ ησλ ζπζηεκάησλ ιεηηνπξγίαο θαη δηαρείξηζεο ρξεζηψλ θαη ησλ πφξσλ ηνπ δηθηχνπ. Παξάιιεια εθηειεί φιε ηελ αλάζεζε ζηφρνπ θαη θξνληίδεη ηα δεηήκαηα αζθαιείαο. Η ελζσκαησκέλε επθπήο ινγηθή επηηξέπεη ηελ απηνκαηνπνίεζε ησλ ζηφρσλ πξνθεηκέλνπ λα θάλεη απηφ αζθαιέο θαη εχθνιν λα ιεηηνπξγήζεη. Φξνληίδεη επίζεο γηα ηελ αλάθηεζε ησλ πιεξνθνξηψλ, δειαδή ηε ζπιινγή θαη ηε κεζνιάβεζε ησλ πιεξνθνξηψλ ιακβαλφκελσλ απφ ηα ζηνηρεία ηνπ δηθηχνπ θαζψο θαη ηε δηαλνκή απηψλ ησλ αλαθηεκέλσλ ζηνηρείσλ ζηνπο επηζπκεηνχο πξνθαζνξηζκέλνπο πξννξηζκνχο κε ηελ θαηάιιειε δηακφξθσζε. ηηο δηαλεκεκέλεο πιεξνθνξίεο κπνξεί λα έρεη πξφζβαζε κφλν ην εμνπζηνδνηεκέλν πξνζσπηθφ πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιηζηεί ην δίθηπν θαη ε αθεξαηφηεηα ησλ ρξεζηψλ. Έλαο ηαρχηαηα απμαλφκελνο αξηζκφο ΣΔΣΡΑ εθαξκνγψλ γίλεηαη θαζεκεξηλά δηαζέζηκνο, απνηέιεζκα πνιινί επαγγεικαηίεο λα ζπκθσλνχλ φηη ην πξφηππν ΣΔΣΡΑ πξνζθέξεη ηελ επφκελε γεληά ζπζηεκάησλ πνπ ζα ηθαλνπνηήζεη ηηο αλάγθεο ηηο επηρείξεζήο ηνπο νκή δηθηύνπ ΣΔΣΡΑ Σν TETRA είλαη έλα θπςεισηφ ζχζηεµα φπνπ ε πεξηνρή θάιπςεο είλαη ρσξηζκέλε ζε θπςέιεο θάζε µία απφ ηηο νπνίεο εμππεξεηείηαη απφ έλα ζηαζκφο βάζεο. Έλα ηππηθφ δίθηπν απνηειείηαη απφ ηα παξαθάησ θπξίσο ζηνηρεία: 1. Κέληξν ειέγρνπ θαη δηαρείξηζεο 2. Κέληξν κεηαγσγήο 3. ηαζµνί βάζεο Οη ηεξµαηηθέο ζπζθεπέο δηαθξίλνληαη ζε: 1. Φνξεηνί πνµπνδέθηεο 2. Πνµπνδέθηεο νρεµάησλ 3. Δπηηξαπέδηνη αζχξµαηνη ζηαζµνί εθθσλεηψλ (Dispatchers) 4. Δπηηξαπέδηνη ελζχξµαηνη ζηαζµνί εθθσλεηψλ Μεγάιε νκάδα ρξεζηώλ Οη πξψηνη ρξήζηεο πνπ πινπνίεζαλ ην TETRA είλαη νη επξσπατθέο ππεξεζίεο άκεζεο αλάγθεο, πρ αζηπλνκία, ππξνζβεζηηθή, ππεξεζίεο έιεγρνπ ζπλφξσλ θ.η.ι. Χζηφζν ππάξρνπλ ηερληθά θαη πνιηηηθά επηρεηξήκαηα γηα λα ελζαξξπλζεί ε ρξήζε ηνπ TETRA. Σα ππάξρνληα δεκφζηα δίθηπα αζθαιείαο έρνπλ θηάζεη πιέσλ ζην ηέινο ηεο νηθνλνκηθήο δηάξθεηαο δσήο ηνπο, ελψ ην TETRA παξέρεη ηα θχξηα 46

47 ραξαθηεξηζηηθά φπσο ηελ θξππηνγξάθεζε, ηνλ άκεζν ηξφπν θαη ην γξήγνξν ρξφλν απνθαηάζηαζεο θιήζεο, γηα απηέο ηηο ππεξεζίεο. Σν TETRA είλαη επίζεο ε ηδαληθή επηινγή γηα ηα εκπνξηθά δίθηπα PAMR ιφγσ ηνπ φηη παξνπζηάδεη θαιχηεξε απφδνζε ζπρλνηήησλ, πςειέο ηαρχηεηεο θαηά ηε κεηαθνξά ησλ δεδνκέλσλ θαη δίλεη ηε δπλαηφηεηα άξηζησλ ζπλδέζεσλ κε άιια δίθηπα, κεηαμχ ησλ άιισλ πξνεγκέλσλ ηερληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ. Οη ρξήζηεο ππεξεζηψλ έθηαθηεο αλάγθεο είλαη πεξηζζφηεξνη ηνπ ελφο εθαηνκκπξίνπ, κφλν ζηελ Δπξψπε. Οη πεξηζζφηεξεο δπηηθνεπξσπατθέο ρψξεο ήδε έρνπλ ιάβεη κηα πνιηηηθή απφθαζε λα εθαξκφζνπλ έλα θνηλφ TETRA δίθηπν γηα ηηο ππεξεζίεο έθηαθηεο αλάγθεο ηνπο. Σα πξνγξάκκαηα γηα ηελ εθαξκνγή θνηλψλ δηθηχσλ δεκφζηαο αζθάιεηαο πεξηιακβάλνπλ: 1. Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ UK: ρξήζηεο απφ ηελ αζηπλνκία θαη ηε ππξνζβεζηηθή 2. Γεξκαλία: ρξήζηεο απφ αζηπλνκία θαη νκάδεο δηάζσζεο 3. Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ Οιιαλδίαο: ρξήζηεο απφ ηελ αζηπλνκία, ππξνζβεζηηθή θαη ηα λνζνθνκεηαθά απηνθίλεηα 4. Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ Βειγίνπ: ρξήζηεο απφ ηελ αζηπλνκία, ππξνζβεζηηθή θαη ηα λνζνθνκεηαθά απηνθίλεηα 5. Φηιαλδία : ρξήζηεο απφ ηελ αζηπλνκία, ππξνζβεζηηθή, απφ νκάδεο δηάζσζεο, θχιαμεο ζπλφξσλ θαη απφ άιιεο ππεξεζίεο. 6. Απζηξία, Διβεηία, Ιζπαλία, Πνξηνγαιία, Ιηαιία, Διιάδα, νπεδία, Ννξβεγία, Οπγγαξία, Ρνπκαλία, Δζζνλία... Οη ππνδεδεηγκέλεο πνζφηεηεο ρξεζηψλ πνπ δίλνληαη παξαπάλσ έρνπλ γίλεη ελ κέξεη απφ ηνπο δηάθνξνπο νξγαληζκνχο ρξεζηψλ θαη ελ κέξεη απφ ηνπο θαηαζθεπαζηέο.) Οη πξψηεο εθαξκνγέο TETRA επνκέλσο είλαη δίθηπα επξείαο πεξηνρήο, ηππηθά παλεζληθά. Καηά ηε δηάξθεηα ησλ επφκελσλ εηψλ, ε ΣΔΣΡΑ αγνξά πξνβιέπεηαη λα επεθηαζεί ζε δχν δηαζηάζεηο : 1. επέθηαζε ηκήκαηνο ρξεζηψλ 2. γεσγξαθηθή επέθηαζε Απφ ηελ πιεπξά ησλ ππεξεζηψλ έθηαθηεο αλάγθεο θαη ηα εκπνξηθά δίθηπα, ην TETRA θαίλεηαη φηη ζα πξνρσξήζεη θαη ζε άιιεο αγνξέο Δπαγγεικαηηθψλ πζηεκάησλ Κηλεηψλ επηθνηλσληψλ, φπσο νη ζηδεξφδξνκνη, ε βηνκεραλία. Δπηπιένλ πνιινί παξαδνζηαθνί ρξήζηεο δηθηχσλ PMR πνπ έρνπλ ζηεξηρζεί πξνεγνπκέλσο κφλν ζην δίθηπν ηνπο κπνξνχλ επηηέινπο λα απνθαζίζνπλ λα ην ελνπνηήζνπλ κε έλα εκπνξηθφ TETRA δίθηπν. Οη εηθνληθέο δπλαηφηεηεο δηθηχσζεο κέζα ζηα TETRA δίθηπα, δίλνπλ απηή ηελ πξναηξεηηθή δπλαηφηεηα. Μηα παξφκνηα γεληθή ηάζε πξνβιέπεηαη γηα ην TETRA, φπσο αθξηβψο έγηλε γηα ην δεπηηθφ MPT θαη ην GSM. Οη ηαρέσο αλαπηπζζφκελεο αζηαηηθέο αγνξέο πηνζέηεζαλ ζχληνκα απηά ηα αλαδπφκελα αλνηθηά πξφηππα θαη ζπλέβαιαλ γηα λα ηα θάλνπλ γεληθά de facto πξφηππα ζε φια ηα κέξε ηνπ θφζκνπ (απνθιείνληαο ηε Βφξεηα Ακεξηθή θαη ηελ Λαπσλία). Σν κεγάιν ελδηαθέξνλ γηα ηελ αλνηθηή πξφηππε ςεθηαθή δεχμε έρεη εθθξαζηεί επίζεο θαη ζηε Νφηηα Ακεξηθή. 47

48 ρήκα 2.10 : Με κπιε νη ρώξεο ηνπ TETRA 48

49 Κεθάιαην 3 ν ΤΠΖΡΔΗΔ ΣΟΤ ΣΔΣΡΑ ΚΑΗ ΣΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΣΟΤ ηε ζπλέρεηα, αλαιχνληαη θάπνηεο απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο ππεξεζίεο θσλήο θαη δεδνκέλσλ ηνπ δηθηχνπ TETRA Βαζηθέο Τπεξεζίεο Φσλήο Αηνκηθή θιήζε (Individual Call) Δπηθνηλσλία αηφκνπ κε άηνκν. Μπνξεί λα είλαη κνλφδξνκε (simplex), εκηακθίδξνκε (semi-duplex) ή πιήξσο ακθίδξνκε (full duplex), απφ ηεξκαηηθφ ζε ηεξκαηηθφ (TETRA ή GSM), απφ ηεξκαηηθφ ζε εθθσλεηή ή απφ ηεξκαηηθφ ζε ζπλδξνκεηή ηνπ ηειεθσληθνχ δηθηχνπ (PSTN) Οκαδηθή θιήζε (Group Call) Δπηθνηλσλία αηφκνπ κε νκάδα αηφκσλ (ζπλήζσο αλαθέξεηαη σο all informed net ή talk group call ). Απηή είλαη πηζαλψο ε πην βαζηθή ππεξεζία θσλήο ζηα δίθηπα TETRA, αιιά ε απνηειεζκαηηθή ππνζηήξημή ηεο είλαη αθφκε κηα ζχλζεηε ππφζεζε. Κη απηφ γηαηί νη θιήζεηο πξνο νκάδεο ρξεζηψλ έρνπλ νξηζκέλεο εηδηθέο απαηηήζεηο φπσο : 1. Πξέπεη λα ρξεζηκνπνηείηαη κηα απιή ιεηηνπξγία Push to Talk πξνθεηκέλνπ λα επηηπγράλνληαη γξήγνξνη ρξφλνη έλαξμεο ηεο θιήζεο πξνο θάπνην group ρξεζηψλ. 2. Πξέπεη λα είλαη εθηθηή ε δηαρείξηζε ησλ θιήζεσλ κε αξθεηνχο δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο, ψζηε λα βειηηζηνπνηείηαη ην θνξηίν ηνπ δηθηχνπ. 3. Πξέπεη λα έρνπλ κηα ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή φπνπ ζα ιακβάλνπλ ρψξα (Area Selection). 4. Τπάξρεη αλάγθε ελφο πνιχ αμηφπηζηνπ πξσηνθφιινπ έλαξμεο θιήζεο (call set-up protocol) ην νπνίν ζα εμαζθαιίδεη φηη φια ηα κέιε κηα νκάδαο ρξεζηψλ (group) είλαη ζπλδεδεκέλα κεηαμχ ηνπο φηαλ πξσηνεκθαλίδεηαη κηα θιήζε. Η χπαξμε ελφο ηέηνηνπ πξσηνθφιινπ έξρεηαη λα θαιχςεη ηελ αδπλακία χπαξμεο ελφο ζήκαηνο επηβεβαίσζεο ιήςεο ηεο θιήζεο (call acknowledgment), φηαλ ε θιήζε απεπζχλεηαη ζε πνιιαπινχο απνδέθηεο. 5. Δίλαη αλάγθε λα ππάξρνπλ κεραληζκνί πξνηεξαηφηεηαο, ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη φηη θάπνηνη ζπγθεθξηκέλνη ρξήζηεο πνπ κπνξεί λα εθηείλνληαη ζε επξεία γεσγξαθηθή πεξηνρή, εμππεξεηνχληαη δειαδή απφ πνιιαπινχο ζηαζκνχο βάζεο, παξακέλνπλ ζπλδεδεκέλνη κεηαμχ ηνπο ζε πεξίπησζε πνπ ην δίθηπν είλαη απαζρνιεκέλν. Όιε απηή ε πνιππινθφηεηα θαζηζηνχζε ηα κέρξη ηψξα δεκφζηα θπςεισηά δίθηπα αλίθαλα λα ππνζηεξίμνπλ θιήζεηο πξνο νκάδεο ρξεζηψλ (group calls), αθνχ ζε αληίζεζε κε ηα δίθηπα TETRA ήηαλ ζρεδηαζκέλα λα ππνζηεξίδνπλ κφλν θιήζεηο One to One Οκαδηθή θιήζε κε επηβεβαίσζε (Acknowledged Call) 49

50 Οκαδηθή θιήζε θαηά ηελ νπνία απηφο πνπ έθαλε ηελ έλαξμε ηεο θιήζεο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα δεη πνηα άηνκα ηεο νκάδαο ζπκκεηέρνπλ ζηε θιήζε Δπξπεθπνκπή (Broadcast Call) Κιήζε ζε νκάδα θαηά ηελ νπνία νη παξαιήπηεο δελ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα απαληήζνπλ. Υξεζηκνπνηείηαη ζπλήζσο γηα αλαθνηλψζεηο ζε νκάδεο κε πνιιά άηνκα ή ζε φινπο ηνπο ζπλδξνκεηέο ηνπ δηθηχνπ Κξππηνθώλεζε Όινη νη παξαπάλσ ηχπνη θιήζεσλ κπνξνχλ λα γίλνπλ κε ή ρσξίο θξππηνθψλεζε Απαξαίηεηεο πκπιεξσκαηηθέο Τπεξεζίεο Κιήζε ππέξηεξεο πξνηεξαηόηεηαο (pre-emptive priority call) Απηή ε ππεξεζία, πνπ νξίδεη σο θιήζεηο κέγηζηεο πξνηεξαηφηεηαο ηηο επείγνπζεο θιήζεηο (emergency calls), παξέρεη γηα ην ζθνπφ απηφ ηελ πςειφηεξε πξνηεξαηφηεηα θαηάιεςεο ηεο αλφδνπ θαζψο θαη ηελ πςειφηεξε πξνηεξαηφηεηα πξφζβαζεο ζηνπο πφξνπο ηνπ δηθηχνπ. Γηα ηηο επείγνπζεο θιήζεηο ζηα δίθηπα TETRA πξέπεη λα αλαθέξνπκε φηη κπνξεί λα γίλεη εθθίλεζή ηνπο κέζσ ελφο εηδηθνχ δηαθφπηε ελζσκαησκέλνπ ζηα θηλεηά ηεξκαηηθά, ν νπνίνο είλαη ηνπνζεηεκέλνο απνθιεηζηηθά γηα ην ζθνπφ απηφ Δπίζρεζε θιήζεο (call retention) Απηή ε ππεξεζία έρεη ζθνπφ λα πξνζηαηεχζεη επηιεγκέλνπο ρξήζηεο απφ αλαγθαζηηθή απνρψξεζε απφ ην δίθηπν, πνπ πξαθηηθά ζεκαίλεη δηαθνπή ηεο θιήζεο, πνπ κπνξεί λα νθείιεηαη ζε κηα θιήζε κεγαιχηεξεο πξνηεξαηφηεηαο, φπσο εμεηάζηεθε παξαπάλσ, φηαλ ην δίθηπν παξνπζηάδεη κεγάιν βαζκφ απαζρφιεζεο. Όηαλ φκσο έλα δίθηπν είλαη ζρεδηαζκέλν έηζη ψζηε λα ππνζηεξίδεη emergency calls είλαη ζεκηηφ ε δπλαηφηεηα απηή λα παξέρεηαη ζε πνιχ κηθξή νκάδα ρξεζηψλ ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ηνπιάρηζηνλ φηη δε ζα δηαθφπηνληαη ζεκαληηθέο θιήζεηο (ε ζεκαληηθφηεηα θαζνξίδεηαη απφ ηελ πξνηεξαηφηεηα πνπ νξίδεηαη γηα ηελ εθάζηνηε θιήζε) θαηά ηε δηάξθεηα κεγάιεο θίλεζεο ζην δίθηπν Πξνηεξαηόηεηα θιήζεο (priority call) Απηή ε ππεξεζία παξέρεη δηάθνξα επίπεδα πξφζβαζεο ζηνπο πφξνπο ηνπ δηθηχνπ αλάινγα κε ηελ πξνηεξαηφηεηα πνπ έρεη θαζνξίζεη ν ρξήζηεο γηα ηελ θιήζε πνπ πξαγκαηνπνηεί κέζσ ηνπ ηεξκαηηθνχ ηνπ. Δπεηδή ζηα δίθηπα TETRA ππάξρνπλ 16 επίπεδα πξνηεξαηφηεηαο, ε ππεξεζία απηή είλαη ηθαλή λα παξέρεη δηάθνξνπο βαζκνχο εμππεξέηεζεο GoS (Grade of Service) θαηά ηε δηάξθεηα πεξηφδσλ κεγάινπ θνξηίνπ ζην δίθηπν. 50

51 Γπλακηθή εθρώξεζε αξηζκνύ νκάδαο (Dynamic Group Number Assignment) Η ππεξεζία απηή επηηξέπεη ηε δεκηνπξγία κνλαδηθψλ (μερσξηζηψλ) group ρξεζηψλ πξνθεηκέλνπ λα ηθαλνπνηεζνχλ δηαθνξεηηθέο απαηηήζεηο επηθνηλσληψλ. Η εθαξκνγή απηή εθηηκάηαη απφ έλαλ κεγάιν αξηζκφ νξγαληζκψλ δεκφζηαο αζθάιεηαο σο εμαηξεηηθά ρξήζηκε, αθνχ κπνξνχλ λα δεκηνπξγνχληαη δπλακηθά νκάδεο θνηλήο ζπλνκηιίαο, ψζηε λα θαζίζηαηαη δπλαηή ε επηθνηλσλία γηα ζπγθεθξηκέλα πεξηζηαηηθά Αλνηθηή αθξόαζε (Ambience listening) Έλαο απνζηνιέαο (dispatcher) κπνξεί λα ζέζεη ζε ιεηηνπξγία αλνηθηήο αθξφαζεο έλα ηεξκαηηθφ ρσξίο απηφ λα κπνξεί λα ην αληηιεθζεί ν ρξήζηεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ηεξκαηηθνχ. Έηζη ν dispatcher είλαη ζε ζέζε λα αθνχεη ζπδεηήζεηο ή δηάθνξνπο ζνξχβνπο ηνπ πεξηβάιινληνο ηνπ ρξήζηε ζην βαζκφ πνπ ηνπ εμαζθαιίδεη ε επαηζζεζία ηνπ κηθξνθψλνπ πνπ είλαη ελζσκαησκέλν ζην ηεξκαηηθφ ηνπ ρξήζηε. Απηή ε ππεξεζία κπνξεί λα θαλεί ηδηαίηεξα ρξήζηκε ζε εθαξκνγέο φπσο ε κεηαθνξά ζεκαληηθψλ ή πνιχηηκσλ θνξηίσλ πνπ είλαη πηζαλφ λα απεηινχληαη απφ πεηξαηείαθινπή ή αθφκε θαη ζε δεκφζηα νρήκαηα (φπσο ηα κέζα καδηθήο κεηαθνξάο) γηα λα δηαζθαιίδεηαη ε νκαιή θαη αζθαιήο ιεηηνπξγίαο ηνπο. Παξ φια απηά, ππάξρνπλ ρξήζηεο πνπ ζεσξνχλ εχινγα φηη ε ππεξεζία απηή παξαβηάδεη θάπνηα πξνζσπηθά δεδνκέλα, θαη γηα ην ιφγν απηφ κπνξνχλ λα εθνδηάδνληαη κε ηελ ππεξεζία αλνηθηήο αθξφαζεο κφλν νη ρξήζηεο εθείλνη πνπ ζεσξνχλ άθξσο απαξαίηεηε ηελ ππεξεζία απηή γηα ηελ αζθάιεηα θαη πξνζηαζία ηνπο Κιήζε εμνπζηνδνηεκέλε από ηνλ εθθσλεηή (Call authorized by Dispatcher) Η ππεξεζία απηή δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνλ εθθσλεηή λα ειέγρεη ηηο αηηήζεηο θιήζεσλ ησλ ρξεζηψλ πξνηνχ πξνρσξήζεη ε θιήζε, θη απηφ ζε πεξηπηψζεηο πνπ πξέπεη λα ππάξρεη δηαξθήο επίβιεςε ησλ θιήζεσλ πνπ γίλνληαη απφ ηνπο ρξήζηεο. Απηή ε ππεξεζία κπνξεί επίζεο λα κεηψζεη ην πνζφ ηεο θίλεζεο ζ έλα δίθηπν αθνχ κπνξεί ν εθάζηνηε dispatcher λα επηηξέπεη ηελ πξαγκαηνπνίεζε θιήζεσλ πνπ είλαη απαξαίηεηεο θαη ζπλδένληαη ζηελά κεηαμχ ηνπο. Χζηφζν, ε ζπρλή αλάγθε γηα θιήζεηο πξνο νκάδεο ρξεζηψλ (all informed net) ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ρξνληθή θαζπζηέξεζε πνπ επηβάιιεη ν έιεγρνο ηεο αίηεζεο θιήζεο απφ ηνλ dispatcher θάλεη κε ζεκηηή ηε ρξεζηκνπνίεζή ηεο απφ θάπνηνπο ρξήζηεο Δπηινγή πεξηνρήο (Area Selection) Μέζσ ηεο ππεξεζίαο απηήο δειψλνληαη νη πεξηνρέο ιεηηνπξγίαο ησλ ρξεζηψλ. ηελ νπζία, ε ππεξεζία απηή πξνζνκνηψλεη ηελ ηθαλφηεηα ελφο dispatcher λα επηιέγεη δηαθνξεηηθνχο ζηαζκνχο βάζεο πξνο ηνπο νπνίνπο λα απεπζχλεη θιήζεηο, φπσο ήηαλ εθηθηφ θαη ζηα ζπκβαηηθά δίθηπα. Η ππεξεζία απηή δίλεη επίζεο ηε δπλαηφηεηα λα βειηηψλνπκε ηελ θαηαλνκή ηεο θίλεζεο ζην δίθηπν θαη ηε ζπλνιηθή απνδνηηθφηεηα ρξήζεο ηνπ θάζκαηνο ζπρλνηήησλ ειαηηψλνληαο, φπνηε απηφ είλαη επηζπκεηφ, ηελ πεξηνρή ιεηηνπξγίαο γηα group ρξεζηψλ πνπ πξνθαλψο ζα δέρνληαη all informed net θιήζεηο. 51

52 Καζπζηεξεκέλε είζνδνο (Late Entry) Γελ είλαη ππεξεζία, αιιά έλα ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ air interface, ην νπνίν επηηξέπεη ζε ηεξκαηηθά λα ζπλδεζνχλ ζ έλα θαλάιη επηθνηλσλίαο κε παξφκνην ηξφπν κε ηα παξαδνζηαθά PMR ηεξκαηηθά. Γηα παξάδεηγκα, αλ έλαο ρξήζηεο ζέζεη ζε ιεηηνπξγία ην TETRA ηεξκαηηθφ ηνπ θαη είλαη ζε εμέιημε κηα θιήζε, ηφηε ην θαλάιη ειέγρνπ ζα εθηξέςεη απηφκαηα ην ηεξκαηηθφ ηνπ ρξήζηε ζ έλα group νκηιίαο γηα ηε ζπγθεθξηκέλε θιήζε. Σν ίδην ζα ζπκβεί θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ην ηεξκαηηθφ ηνπ ρξήζηε βξεζεί πξνζσξηλά εθηφο ξαδην-θάιπςεο (γηα παξάδεηγκα κέζα ζ έλα ηνχλει) θαη ζηε ζπλέρεηα επαλέιζεη ζε πεξηνρή θάιπςεο Τπεξεζίεο δεδνκέλσλ (Data Services) Κιήζεηο δεδνκέλσλ κεηαγσγήο θπθιώκαηνο (Circuit Mode Data) Κιήζεηο απνζηνιήο δεδνκέλσλ κε ηε ρξήζε κηαο έσο ηεζζάξσλ ρξνλνζπξίδσλ θαη ξπζκνχο κεηάδνζεο κεηαμχ 7,2/14,4/21,6/28,8 kbps. Πξαγκαηνπνηνχληαη κέζσ ησλ θαλαιηψλ θίλεζεο θαη ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε κεηαθνξά κεγάινπ φγθνπ δεδνκέλσλ αιιά θαη γηα απαηηεηηθέο εθαξκνγέο φπσο video Κιήζεηο δεδνκέλσλ κεηαγσγήο θπθιώκαηνο κε πξνζηαζία (Circuit Mode Protected Data) Παξφκνηεο κε ηηο παξαπάλσ θιήζεηο, αιιά κε ηε ρξήζε αιγνξίζκσλ αζθαιείαο θαη ξπζκνχο κεηάδνζεο κεηαμχ 4,8/9,6/14,4/19,2 kbps Κιήζεηο δεδνκέλσλ κεηαγσγήο θπθιώκαηνο κε πςειή πξνζηαζία (Circuit Mode Heavily Protected Data) Παξφκνηεο κε ηηο παξαπάλσ θιήζεηο, αιιά κε ηε ρξήζε πην πνιχπινθσλ αιγνξίζκσλ αζθαιείαο θαη ξπζκνχο κεηάδνζεο κεηαμχ 2,4/4,8/7,2/9,6 kbps Κιήζεηο παθεηνηξνπηθώλ δεδνκέλσλ (Packet Mode Data Connection Oriented/Connectionless) Κιήζεηο απνζηνιήο δεδνκέλσλ κε ηε ρξήζε πξσηνθφιινπ IP πάλσ ζε κηα ή πεξηζζφηεξεο δεζκεπκέλεο ρξνλνζπξίδεο. Οη ξπζκνί κεηάδνζεο είλαη ρακειφηεξνη ζε ζχγθξηζε κε ηελ κεηαγσγή θπθιψκαηνο ιφγσ ηνπ ππεξθείκελνπ πιαηζίνπ IP Μελύκαηα θαηάζηαζεο (Status Messages) Μέζσ ελφο αξηζκνχ γίλεηαη απνζηνιή ελφο απφ ηα 16 πξνθαζνξηζκέλα ζχληνκα γξαπηά κελχκαηα, απφ ην ηεξκαηηθφ ζηνλ εθθσλεηή Κιήζεηο ζύληνκσλ δεδνκέλσλ (Short Data Services) Απνζηνιή βξαρέσλ δεδνκέλσλ έσο 2047 ςεθία. Καηάιιειε γηα κεηάδνζε κηθξψλ γξαπηψλ κελπκάησλ 3.4. Απαξαίηεηεο πκπιεξσκαηηθέο Τπεξεζίεο δεδνκέλσλ 52

53 Τπεξεζία βξαρέσλ δεδνκέλσλ (SDS - Short Data Service) Η ππεξεζία εμαζθαιίδεη ηελ αληαιιαγή κελπκάησλ δεδνκέλσλ πνπ κπνξνχλ λα ππεξβαίλνπλ ηα 256 bytes. Σα κελχκαηα απηά κπνξεί είηε λα δειψλνπλ ηελ ηξέρνπζα θαηάζηαζε ελφο ηεξκαηηθνχ (status messaging), είηε λα πεξηέρνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηελ ηνπνζεζία, φπσο απηά πνπ πξνβιέπνληαη απφ ην TETRA Location Information Protocol (LIP), είηε λα πεξηέρνπλ πιεξνθνξίεο κε ηε κνξθή απινχ κελχκαηνο θεηκέλνπ θαη φια απηά είηε ζε δηάηαμε point to point είηε ζε point to multipoint. Λφγσ ηεο ζρεηηθά κηθξήο δηάξθεηαο ησλ SDS κελπκάησλ, ε ππεξεζία απηή ππνζηεξίδεηαη απφ ην θαλάιη ειέγρνπ ηνπ ζπζηήκαηνο TETRA Τπεξεζία παθεηνδεδνκέλσλ (PDS - Packet Data Service) Η ππεξεζία απηή κπνξεί λα ππνζηεξηρζεί είηε απφ κηα κφλν ρξνλνζρηζκή ηεο δνκήο TDMA πεηπραίλνληαο πνιχ κεγάινπο ξπζκνχο κεηάδνζεο bits ηεο ηάμεο ησλ 4800bits/sec είηε απφ πνιιαπιέο ρξνλνζρηζκέο κέρξη ην αλψηεξν φξην ησλ ηεζζάξσλ. Η ρξήζε πνιιαπιψλ ρξνλνζπξίδσλ πνιιέο θνξέο είλαη πξνηηκεηέα ζαλ κηα ιχζε δπλακηθήο εθρψξεζεο ηνπ εχξνπο δψλεο ζπρλνηήησλ θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί, γηα λα απμήζεη ηελ νιηθή δηέιεπζε δεδνκέλσλ κέρξη θαη 19,2 kbits/sec θαη λα νδεγήζεη σο εθ ηνχηνπ ζε αχμεζε ησλ non-voice εθαξκνγψλ πνπ κπνξνχλ λα ππνζηεξηρζνχλ απφ ην TETRA. ρήκα 3.1 : Τπεξεζίεο πνπ ππνζηεξίδνληαη από ην δίθηπν TETRA 3.5. Σν Μπξκήγθη ΣΔΣΡΑ Οη ελζσκαησκέλεο ςεθηαθέο θηλεηέο ξαδηνιχζεηο ΣΔΣΡΑ είλαη έλα αλνηρηφ ςεθηαθά δηαθιαδσκέλν πξφηππν ξαδηνεπηθνηλσληψλ πνπ θαζνξίδεηαη απφ ην επξσπατθφ ίδξπκα ηππνπνίεζεο ηειεπηθνηλσληψλ (ETSI) κε ζθνπφ λα ηθαλνπνηήζεη ηηο αλάγθεο ησλ πην απαηηεηηθψλ επαγγεικαηηψλ ρξεζηψλ θηλεηψλ ξαδηνεπηθνηλσληψλ. Η ΣΔΣΡΑ ηππνπνίεζε έρεη γίλεη απνδεθηή απφ φιεο ηηο επξσπατθέο θπβεξλήζεηο. Σν Μπξκήγθη ΣΔΣΡΑ κπνξεί λα παξέρεη νηθνλνκηθψο απνδνηηθέο ΣΔΣΡΑ ιχζεηο μεθηλψληαο απφ κεξηθνχο ρξήζηεο ζε κηα εληαία πεξηνρή, θαη θηάλνληαο θιηκαθσηά ζε ρηιηάδεο ρξήζηεο ζε πνιιαπιάζηεο ζέζεηο παγθνζκίσο. 53

54 Υξεζηκνπνηψληαο ηελ ηερλνινγία ΙΡ, ε ιχζε Μπξκήγθη -ΣΔΣΡΑ πνπ είλαη θαηάιιειε λα θαιχςεη πνιχ κεγάιεο πεξηνρέο κπνξεί λα ζπλδπαζηεί κε άιιεο πιαηθφξκεο επηθνηλσλίαο φπσο ε ηειεθσλία θαη ε DECT. Απηφο ν ζπλδπαζκφο επηηξέπεη κηα νηθνλνκηθψο απνδνηηθή θαη θαινθηηαγκέλε πξνζέγγηζε πνπ ηθαλνπνηεί ηηο αλάγθεο φισλ ησλ πειαηψλ. Η κνλαδηθή ηερλνινγία επηηξέπεη επίζεο ζην Μπξκήγθη ΣΔΣΡΑ λα ελζσκαηψζεη ζπζηήκαηα ηξίησλ φπσο ην fire alarm, νη δηαδηθαζίεο δηαρείξηζεο θαη νη πξνζσπηθέο ιχζεηο αζθάιεηαο Απιή θαη ζύλζεηε κνξθή ηνπ Μπξκήγθη ΣΔΣΡΑ Η απιή κνξθή Μπξκήγθη ΣΔΣΡΑ είλαη κηα νηθνλνκηθψο απνδνηηθή ιχζε, ε νπνία κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε πνηθίιεο εθαξκνγέο. Απηή ε ιχζε είλαη κνλαδηθή δεδνκέλνπ φηη παξέρεη ηα νθέιε ΣΔΣΡΑ / ςεθηαθνχ PMR ζηνπο απιήο πεξηνρήο ρξήζηεο θαη ζηνπο ρξήζηεο κε ηελ αλάγθε γηα έλα κηθξφ πνζφ θνξεηψλ ζπζθεπψλ πνπ ζα κπνξνχζαλ κφλν λα δηθαηνινγήζνπλ ην θφζηνο αλαινγηθνχ PMR. Η εθαξκνγή ζπλζέηεο κνξθήο Μπξκήγθη ΣΔΣΡΑ είλαη ηδαληθή γηα φινπο ηνπο ρξήζηεο κε κεγαιχηεξα δίθηπα. Πέξα απφ ηελ νηθνλνκηθή απνηειεζκαηηθφηεηα, έλα αθφκα φθεινο ηεο βαζηζκέλεο ζηελ IP ΣΔΣΡΑ ιχζεο είλαη φηη κπνξεί λα ελζσκαησζεί κε δηάθνξεο άιιεο ηερλνινγίεο επηθνηλσληψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε νξγαληζκνχο. Σν Μπξκήγθη ΣΔΣΡΑ έρεη έλα επηηπρέο αξρείν δηαδξνκήο ζηελ παξνρή ελζσκαησκέλσλ ιχζεσλ επηθνηλσλίαο θαη έηζη είλαη ν ηδαληθφο ζπλεξγάηεο γηα λα βνεζήζεη ηνπο νξγαληζκνχο λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηελ λέα ηερλνινγία επηθνηλσληψλ πξνο φθεινο ηνπο Σνκείο ηεο αγνξάο πνπ αθνξνύλ ην Μπξκήγθη ΣΔΣΡΑ Σν Μπξκήγθη ΣΔΣΡΑ ή νη ελζσκαησκέλεο ιχζεηο είλαη ηδαληθέο γηα ρξήζηεο ζηνπο αθνινχζνπο ηνκείο ηεο αγνξάο : 1.εκαληηθέο εθαξκνγέο 2.Τπεξεζίεο έθηαθηεο αλάγθεο (κνλάδεο ζεκαληηθψλ πεξηζηαηηθψλ) 3.Σνπηθή θπβέξλεζε 4.ηδεξφδξνκνη / Μεηξφ 5.Αεξνιηκέλεο 6.εκαληηθνί αζιεηηθνί ρψξνη θαη ηφπνη ζπλαληήζεσο 7.Βηνκεραληθέο εγθαηαζηάζεηο θαη βηνκεραληθέο πεξηνρέο 8.Μεγάια ζπγθξνηήκαηα αγνξψλ 9.Δπηρεηξήζεηο θαηαζθεπήο θαη αλάπηπμεο 54

55 Κεθάιαην 4 ν ΑΦΑΛΔΗΔ ΣΑ ΤΣΖΜΑΣΑ ΣΔΣΡΑ Η αζθάιεηα ζην ζχζηεκα TETRA είλαη πξσηαξρηθήο ζεκαζίαο θαζψο ε εθπεκπφκελε πιεξνθνξία κπνξεί λα ζπιιεθζεί απφ θάζε ζπκβαηή ζπζθεπή εληφο ηεο πεξηνρήο ξαδηνθάιπςεο. Σν γεγνλφο φηη ην ζχζηεκα απηφ ρξεζηκνπνηείηαη απφ επαγγεικαηηθέο νκάδεο πςειψλ απαηηήζεσλ φπσο ν ηξαηφο θαη ε Αζηπλνκία πξνυπνζέηεη ηελ αλάπηπμε αιγνξίζκσλ αζθαιείαο, νη νπνίνη εγγπψληαη ηφζν ηελ αζθαιή κεηάδνζε πιεξνθνξηψλ φζν θαη ηελ απαγφξεπζε ζε κε εμνπζηνδνηεκέλνπο ρξήζηεο λα εηζέξρνληαη ζην δίθηπν. Γηα λα ζεσξεζεί έλα ζχζηεκα αζθαιέο, ζα πξέπεη λα παξέρεη πξφζβαζε κφλν ζε φζνπο έρνπλ εθ ησλ πξνηέξσλ εμνπζηνδφηεζε θαη λα κελ επηηξέπεη ζηνπο απινχο ρξήζηεο λα κεηαβάιινπλ ηα πξνλφκηα ρξήζεο ησλ άιισλ ρξεζηψλ. Γηα ην ζθνπφ απηφ, ην TETRA πξνζθέξεη πηζηνπνίεζε ηεο ηαπηφηεηαο ηνπ MS πνπ δεηά λα ζπλδεζεί αιιά θαη απηνχ πνπ αλαδεηείηαη απφ ην δίθηπν, θξππηνγξάθεζε ησλ δεδνκέλσλ πνπ απνζηέιινληαη θαη δπλαηφηεηα απνκφλσζεο θαη παξεκπφδηζεο θαθφβνπισλ ρξεζηψλ, ελψ δίλεηαη ε δπλαηφηεηα πξνζαξκνγήο ηνπ επηπέδνπ αζθαιείαο βάζεη ησλ απαηηήζεσλ ηεο θάζε εθαξκνγήο αιιά θαη ησλ εζληθψλ θαη δηεζλψλ λνκηθψλ δηαηάμεσλ. Η αζθάιεηα ησλ ζπζηεκάησλ TETRA βαζίζηεθε ζηα πξφηππα αζθαιείαο ηνπ ζπζηήκαηνο DECT, πνπ κε ηε ζεηξά ηνπο απνηεινχζαλ εμέιημε ησλ αληίζηνηρσλ πξνηχπσλ αζθαιείαο ηνπ GSM. Έγηλε βειηίσζε ησλ ππαξρφλησλ, αιιά θαη πξνζζήθε επηπιένλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ζρεηηθψλ κε ηε θηινζνθία ιεηηνπξγίαο ηνπ λένπ πξνηχπνπ. Υαξαθηεξηζηηθά αλαθέξνληαη ε θξππηνγξάθεζε απφ άθξν ζε άθξν, ε θξππηνγξάθεζε γηα θιεηζηέο νκάδεο ρξεζηψλ θαη ε αζθαιήο ελεξγνπνίεζε θαη απελεξγνπνίεζε ηεξκαηηθψλ ζπζθεπψλ. Η πηζηνπνίεζε γίλεηαη κε ηε κέζνδν ηεο Ακνηβαίαο Πηζηνπνίεζεο κέζσ Ραδηνδηαχινπ (Mutual authentication over the air interface). Σν TETRA ππνζηεξίδεη ακνηβαία πηζηνπνίεζε ησλ ηεξκαηηθψλ θαη ηνπ δηθηχνπ. πλεπψο ην δίθηπν πηζηνπνηεί αλ κπνξεί λα εκπηζηεπηεί ην ζπγθεθξηκέλν ηεξκαηηθφ, αιιά θαη ην ηεξκαηηθφ πηζηνπνηεί αλ ζπλεξγάδεηαη κε αμηφπηζην δίθηπν. Σν TETRA νξίδεη επίζεο δχν αιγνξίζκνπο θξππηνγξάθεζεο (encryption). Σελ θξππηνγξάθεζε κεηάδνζεο ξαδηνδηαχινπ (air interface encryption) θαη ηελ θξππηνγξάθεζε απφ άθξν ζε άθξν (end to end encryption) Πξνδηαγξαθέο θαη κεραληζκνί αζθάιεηαο Οη πξνδηαγξαθέο TETRA πεξηθιείνπλ ηα παξαθάησ ραξαθηεξηζηηθά : 1. Πηζηνπνίεζε ηνπ ρξήζηε κε ηαπηφηεηα απνζεθεπκέλε ζηελ θάξηα SIM 2. Πηζηνπνίεζε ηνπ ηεξκαηηθνχ κε έλα κνλαδηθφ αξηζκφ εμνπιηζκνχ. 3. Πηζηνπνίεζε ηνπ δηθηχνπ θαη ηνπ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο ηνπ δηθηχνπ 4. Δκπηζηεπηηθφηεηα ηεο πξνζσπηθήο θαη νκαδηθήο ηαπηφηεηαο ρξήζηε 5. Πηζηνπνίεζε ηεο αθεξαηφηεηαο θαη ηεο πξνέιεπζεο ησλ δεδνκέλσλ ζεκαηνδνζίαο 6. Αζθαιείο ιεηηνπξγίεο γηα ηε δηαρείξηζε ηνπ θιεηδηνχ ηεο αζχξκαηεο δηεπαθήο. 7. Δκπηζηεπηηθφηεηα ησλ παθέησλ ζεκαηνδνζίαο 55

56 4.2. Οη πξνδηαγξαθέο θαζνξίδνπλ ηνπο παξαθάησ κεραληζκνύο αζθαιείαο: Πηζηνπνίεζε πνιιαπιώλ επηπέδσλ. Με ηνλ κεραληζκφ απηφ δηαζθαιίδεηαη φηη ν ρξήζηεο πνπ ζθνπεχεη λα ζπλδεζεί κε ην δίθηπν έρεη έγθπξε άδεηα πξφζβαζεο Κξππηνγξάθεζε ηεο αζύξκαηεο δηεπαθήο. Παξέρεη πξνζηαζία ζηελ αζχξκαηε δηαδξνκή κεηαμχ ηνπ ηεξκαηηθνχ θαη ηνπ ζηαζκνχ βάζεο. Με ην ηξφπν απηφ πξνζηαηεχεηαη ε πιεξνθνξία απφ ππνθινπέο ζην air interface. Η θξππηνγξάθεζε είλαη αλαγθαία θαη γηα ηνπο εμήο ιφγνπο: 1. Γηα δηαζθάιηζε ηεο αμηνπηζηίαο ηνπ ζπζηήκαηνο ζηελ αγνξά δηθηχσλ 2. Γηα έιεγρν ηεο πξφζβαζεο ηνπ ζηαζκνχ βάζεο ζην δίθηπν TETRA θαη ζηηο ππεξεζίεο ηνπ 3. Σε δεκηνπξγία ελφο κνλαδηθνχ θιεηδηνχ θξππηνγξάθεζεο, ην DCK ( Derived Cipher Key) γηα ηελ πηζηνπνίεζε ηνπ ηεξκαηηθνχ κε ην ζηαζκφ βάζεο. 4. Γηα δεκηνπξγία ελφο αζθαινχο θαλαιηνχ ζην νπνίν ζα κεηαθέξνληαη ηα θιεηδηά πηζηνπνίεζεο. 5. Γηα ελεξγνπνίεζε ή απελεξγνπνίεζε ηεο ζχλδεζεο κεηαμχ ζηαζκνχ βάζεο θαη ηεξκαηηθνχ. 6. Γηαζθάιηζε φηη νη ζηαζκνί βάζεο είλαη ζπλδεδεκέλνη ζην λφκηκν δίθηπν TETRA θαη φρη ζε θάπνην θαηλνκεληθφ Η Air Interface θξππηνγξάθεζε εθαξκφδεηαη ζηηο ππεξεζίεο δεδνκέλσλ Circuit Mode Data θαη Packet Mode Data. ηελ Direct Mode Operation (DMO) δελ ρξεζηκνπνηείηαη έλαο ζπγθεθξηκέλνο κεραληζκφο απζεληηθνπνίεζεο, αιιά ρξεζηκνπνηείηαη έλαο ελαιιαθηηθφο ηξφπνο, κε ρξήζε ελφο θιεηδηνχ θξππηνγξάθεζεο, ην Static Cipher Key (SCK). Η ακνηβαία απζεληηθνπνίεζε ηεξκαηηθνχ θαη ζηαζκνχ βάζεο γίλεηαη κε ηε ρξήζε ελφο θιεηδηνχ ην νπνίν είλαη κνλαδηθφ γηα θάζε ζηαζκφ βάζεο θαη ηεξκαηηθφ θαη απνζεθεχεηαη ζε απηφ Γηαηήξεζε αλσλπκίαο ρξήζηε κε ρξήζε ςεπδσλύκσλ. Σν TETRA παξέρεη ηελ δπλαηφηεηα ζπγθάιπςεο, κε ηελ ρξήζε ςεπδσλχκσλ, ηεο ηαπηφηεηαο ησλ ηεξκαηηθψλ πνπ εκπιέθνληαη ζε κηα θιήζε κε ζηφρν λα εκπνδίζεη ηελ απνθάιπςε ηεο ζέζεο ηνπο. ε θάζε ρξήζηε, ηεξκαηηθφ θαη ζηαζκφ βάζεο δίλεηαη έλα κνλαδηθφ θαη πξνζσξηλφ φλνκα γηα αλαγλψξηζε ηνπ κέζα ζην δίθηπν TETRA. (Κάηη αληίζηνηρν κε ην IP address ζην δηαδίθηπν). ηε ζπλέρεηα θάζε θφκβνο ηνπ δηθηχνπ πνπ αληηζηνηρεί ζε θάπνην ρξήζηε θξππηνγξαθείηαη κε ρξήζε Air Interface θξππηνγξάθεζεο. Η κέζνδνο απηή ρξεζηκνπνηείηαη ζηηο θαηαζηάζεηο ιεηηνπξγίαο V+D θαη DMO Δλεξγνπνίεζε / απελεξγνπνίεζε ηεξκαηηθώλ. Σν TETRA παξέρεη ηελ δπλαηφηεηα ελεξγνπνίεζεο θαη απελεξγνπνίεζεο ησλ ηεξκαηηθψλ κέζσ ηεο αζχξκαηεο δηεπαθήο. Γηα παξάδεηγκα, απελεξγνπνηψληαο ηα 56

57 θηλεηά κπνξνχλ λα εκπνδηζηνχλ δηάθνξεο παξαβηάζεηο κε ζθνπφ ηελ πξφζβαζε ζην ζχζηεκα Κξππηνγξάθεζε από άθξε ζε άθξε. Ο κεραληζκφο απηφο πξννξίδεηαη γηα ηηο πην θξίζηκεο εθαξκνγέο νη νπνίεο απαηηνχλ πξνζηαζία εληφο ηνπ δηθηχνπ θαη παξέρεη πξνζηαζία ηεο δηαθηλνχκελεο πιεξνθνξίαο απφ ππνθινπέο Αλαπήδεζε ζπρλόηεηαο. Η δνκή ησλ ζπξίδσλ TDMA επηηξέπεη κηα κνξθή αξγψλ αλαπεδήζεσλ / αιιαγψλ ζπρλφηεηαο κε ζηφρν ηελ πξνζηαζία απφ παξεκβνιέο (jamming). ηα επφκελα ζρήκαηα παξνπζηάδνληαη παξαζηαηηθά ε πηζηνπνίεζε ηεξκαηηθψλ θαη δηθηχνπ θαη νη δχν ηξφπνη θξππηνγξάθεζεο ρήκα 4.1: Πηζηνπνίεζε ρήκα 4.2: Κξππηνγξάθεζε 4.3. Γηθιείδεο Αζθαιείαο Οη δηθιείδεο αζθαιείαο θαηεγνξηνπνηνχληαη αλάινγα κε ηε ιεηηνπξγία ηνπο θαη ηελ πεξηνρή εθαξκνγήο ηνπο κέζα ζην ζχζηεκα σο εμήο Μεραληζκνί Αζθαιείαο. 57

58 Δίλαη αλεμάξηεηεο ηππνπνηεκέλεο ιεηηνπξγίεο πνπ ζθνπφ έρνπλ λα δηαζθαιίζνπλ ηελ εκπηζηεπηηθφηεηα ησλ δεδνκέλσλ θαη ηελ απζεληηθνπνίεζε ησλ θηλεηψλ ηεξκαηηθψλ ηνπ ζπζηήκαηνο Σερληθέο Γηαρείξηζεο Αζθαιείαο. Δίλαη ιεηηνπξγίεο πνπ ειέγρνπλ θαη δηαρεηξίδνληαη ηνπο κεραληζκνχο αζθαιείαο ζην ζχζηεκα TETRA. Γηαζθαιίδνπλ ηελ απξφζθνπηε ιεηηνπξγία ησλ κεραληζκψλ αζθαιείαο θαη ηε ζπκβαηφηεηα απηψλ κε δηαθνξεηηθά δίθηπα Αιγόξηζκνη Κξππηνγξάθεζεο. Δίλαη ηππνπνηεκέλνη καζεκαηηθνί θψδηθεο, πνπ ζε ζπλδπαζκφ κε ηα θιεηδηά θξππηνγξάθεζεο πξνζθέξνπλ έλα επαξθέο επίπεδν αζθαιείαο ψζηε νη πξνεγνχκελεο κέζνδνη αζθαιείαο λα ιεηηνπξγνχλ ρσξίο πξφβιεκα Νόκηκνη Μεραληζκνί Αλαραίηηζεο. Δίλαη ηερληθέο πνπ πξνζβιέπνπλ ζηελ παξνρή λφκηκεο πξφζβαζεο ζε πιεξνθνξίεο κέζα ζην ζχζηεκα TETRA, ζηηο θξαηηθέο ξπζκηζηηθέο αξρέο Αιγόξηζκνη θξππηνγξάθεζεο Σν πξφηππν TETRA παξέρεη έλα ζπγθεθξηκέλν αξηζκφ αιγνξίζκσλ θξππηνγξάθεζεο, φπνπ ν θάζε έλαο εμππεξεηεί έλα ζπγθεθξηκέλν ζθνπφ αζθάιεηαο κέζα ζην ζχζηεκα. Οη αιγφξηζκνη απηνί θαηεγνξηνπνηνχληαη σο εμήο: 1. Αιγφξηζκνη θξππηνγξάθεζεο air interface 2. Αιγφξηζκνη απζεληηθνπνίεζεο θαη δηαρείξηζεο θιεηδηψλ ζην air interface. 3. Απφ άθξε ζε άθξε αιγφξηζκνη θξππηνγξάθεζεο Καλόλεο Αζθαιείαο Αλαγλσξίδνληαο, εδψ θαη κεξηθέο δεθαεηίεο, ην γεγνλφο φηη ε έθζεζε ζηελ ειεθηξνκαγλεηηθή αθηηλνβνιία κπνξεί λα απμήζεη ηελ ζεξκνθξαζία ηνπ αλζξψπηλνπ ζψκαηνο ζηελ πεξηνρή ηεο έθζεζεο, έρνπλ γίλεη ζεκαληηθέο έξεπλεο γηα λα βξεζεί έλα βηνκεραληθφ επίπεδν ζην νπνίν δελ ζα έρνπκε επηθίλδπλα απνηειέζκαηα. Σν ραξαθηεξηζηηθφ, πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο θαηαζθεπαζηέο γηα λα δείμεη πφζν θαιά ηα εηδηθά ξαδηνηεξκαηηθά ηνπο απνδίδνπλ θάησ απφ απηφ ην επίπεδν, είλαη γλσζηφ σο SAR (Specific Absorption Rate). Απηφ ην ραξαθηεξηζηηθφ έρεη ζρέζε κε ην πφζε ελέξγεηα RF ρξεηάδεηαη, γηα κηα ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή πεξίνδν, γηα λα απμήζεη ηελ ζεξκνθξαζία ηνπ ζψκαηνο θαηά 1 ν C γηα δηαθνξεηηθά ζεκεία ηνπ αλζξψπηλνπ ζψκαηνο. Μηα αιιαγή ηεο ζεξκνθξαζίαο θάησ απφ 1 ν C, ζεσξείηαη έλα επίπεδν ζην νπνίν δελ παξνπζηάδνληαη επηθίλδπλα απνηειέζκαηα ζηελ πγεία εμαηηίαο ηεο ζέξκαλζεο. Σν κέγηζην επίπεδν ηνπ SAR δίλεηαη ζε Watt αλά ρηιηφγξακκα αλζξψπηλεο κάδαο (W/Kg). Σα κέγηζηα επίπεδα ηνπ SAR πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζήκεξα απφ ηελ Γηεζλή Δπηηξνπή γηα ηελ Πξνζηαζία απφ ηελ Με Ινληζκέλε Αθηηλνβνιία 58

59 Body Posititon/SAR Maximum SAR (W/kg) Maximum SAR (W/kg) (Occupational Use) (General Public Use) Whole Body Head and Trunk 10 2 Limbs 20 4 Πίλαθαο 4.1 : Μεγηζηα επίπεδα ηνπ SAR Η θαηεγνξία ηεο επαγγεικαηηθήο ρξήζεο αλαθέξεηαη ζε άηνκα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ακθίδξνκεο ζπζθεπέο ζαλ κέξνο ηνπ επαγγέικαηνο ηνπο θαη πνπ έρνπλ εθπαηδεπηεί θαηάιιεια ζηελ ρξεζηκνπνίεζε ηέηνηνπ είδνπο εμνπιηζκνχ. Η θαηεγνξία ηεο ρξεζηκνπνίεζεο απφ ην επξχ θνηλφ αλαθέξεηαη ζε άηνκα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηεξκαηηθά αζχξκαηεο επηθνηλσλίαο, (φπσο ην GSM), είηε γηα ςπραγσγηθνχο ή θαη επαγγεικαηηθνχο ζθνπνχο. Οη βηνκεραλίεο έρνπλ θαζνξίζεη φηη γηα επαγγεικαηηθή ρξήζε ην κέγηζην επίπεδν ηνπ SAR πξέπεη λα είλαη 10 θνξέο ρακειφηεξν ζε ηζρχ απ φηη ην επίπεδν ζην νπνίν ηα απνηειέζκαηα απφ ηελ ζέξκαλζε δελ παξνπζηάδνληαη. Γηα ηελ γεληθή ρξήζε απηφ ην επίπεδν είλαη 50 θνξέο ρακειφηεξν. Οη πνζφηεηεο ηνπ SAR γηα ξαδηνεμνπιηζκνχο κεηξψληαη απφ εηδηθά αλαγλσξηζκέλα εξγαζηήξηα ρξεζηκνπνηψληαο αλαηνκηθά νκνηψκαηα πνπ είλαη γεκάηα κε έλα δηάιπκα πνπ πεξηγξάθεη ηελ ζπκπεξηθνξά ησλ αλζξψπηλσλ ηζηψλ ζηελ ζέξκαλζε πνπ πξνθαιείηαη απφ ηελ απνξξφθεζε ηεο ελέξγεηαο RF. Ο ξαδηνεμνπιηζκφο πνπ πξφθεηηαη λα εμεηαζζεί ηνπνζεηείηαη δίπια απφ ην νκνίσκα, ζηελ θαλνληθή κνξθή ιεηηνπξγίαο ηνπ. Αηζζεηήξεο πνπ είλαη ηνπνζεηεκέλνη κέζα ζην νκνίσκα κεηξάλε ηελ ζεξκνθξαζία ηνπ δηαιχκαηνο πνπ είλαη πην θνληά ζηελ πεγή αθηηλνβνιίαο. Απηέο νη ζεξκνθξαζηαθέο κεηξήζεηο γίλνληαη γηα θάζε ζέζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ξαδηνεμνπιηζκνχ. Δπίζεο, γηα λα είλαη ζίγνπξν φηη δφζεθε αξθεηφο ρξφλνο ζηα απνηειέζκαηα ηεο ζέξκαλζεο λα εκθαληζηνχλ, ε ξαδηνζπζθεπή πνπ εμεηάδεηαη πξέπεη λα εθπέκπεη γηα κηα ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή πεξίνδν. Δπεηδή ηα απνηειέζκαηα ηεο ζέξκαλζεο είλαη αλάινγα κε ηελ κέζε ηζρχ RF πνπ απνξξνθάηαη απφ ην δηάιπκα θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο εθπνκπήο, ρξεζηκνπνηνχληαη νη ίδηεο κέζνδνη γηα FDMA, TDMA θαη CDMA εμνπιηζκνχο. ρήκα 4.3 : ύγθξηζε ελόο FDMA, TETRA, GSM ηεξκαηηθνύ κέζεο ηζρύνο RF 2 Watt Όπσο θαίλεηαη απφ ην ζρήκα 4.3, ζε κηα εθπνκπή TETRA κηαο ρξνληθήο ζρηζκήο έρνπκε ην ¼ ηεο κέζεο ηζρχο πνπ εθπέκπεηαη απφ έλα FDMA ηεξκαηηθφ θαη ηε δηπιάζηα κέζε ηζρχ απφ έλα GSM ηεξκαηηθφ γηα ηελ ίδηα ηζρχ θνξπθήο (2 Watt). Παξφιν πνπ έλα ηεξκαηηθφ TETRA 2 Watt ηθαλνπνηεί ηελ πνζφηεηα ηνπ SAR πνπ έρεη θαζνξηζηεί γηα επαγγεικαηηθή ρξήζε, θάπνηνη νξγαληζκνί πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ην TETRA ζέινπλ ηα θνξεηά ηεξκαηηθά TETRA πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ζηα δίθηπα ηνπο λα κελ ππεξβαίλνπλ ζε ηζρχ RF ην 1 Watt. 59

60 Κεθάιαην 5 ν ΑΜΔΟΣΡΟΠΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ Ο φξνο Direct Mode Operation πεξηγξάθεη ηελ ηθαλφηεηα ησλ ηεξκαηηθψλ TETRA λα επηθνηλσλνχλ απ επζείαο κεηαμχ ηνπο (φπσο ηα Walkies-Talkies ) αλεμάξηεηα απφ ηε ιεηηνπξγία ζπγθαλαιηθνχ ηξφπνπ Trunked Mode Operation (TMO). Η ιεηηνπξγία DMO δελ είλαη θαηλνχξγηα θαη ππήξμε κηα ζεκειηψδεο ιεηηνπξγία ησλ παξαδνζηαθψλ ζπζηεκάησλ Professional Mobile Radio επηθνηλσληψλ γηα αξθεηέο δεθαεηίεο. Οη ηππηθέο εθαξκνγέο ηεο ιεηηνπξγίαο απηήο αθνξνχλ θπξίσο επηθνηλσλίεο ηνπηθήο εκβέιεηαο (local area) εθηφο ηνπ δηθηχνπ TMO θαζψο θαη ηελ εμάπισζε ηνπ δηθηχνπ απηνχ. Γηα λα βειηησζνχλ νη δπλαηφηεηεο επηθνηλσλίαο, φηαλ ρξεζηκνπνηείηαη ε ιεηηνπξγία απηή, παξέρεηαη ζηνπο DMO ρξήζηεο ε δπλαηφηεηα λα ζπλδένληαη κε ρξήζηεο ηνπ TMO δηθηχνπ θαηά ηε δηάξθεηα ιεηηνπξγίαο εθηφο ηνπ δηθηχνπ απηνχ θαζψο επίζεο θαη άιιεο δπλαηφηεηεο πνπ επηηξέπνπλ θαιχηεξε ξαδηνθάιπςε Κιήζεηο DMO. Η Αµεζφηξνπε (DMO) ιεηηνπξγία TETRA επηηξέπεη ηελ άµεζε επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ θηλεηψλ ζηαζµψλ εληφο θαη εθηφο θάιπςεο ηνπ δηθηχνπ OTElink. Η αµεζφηξνπε ιεηηνπξγία δελ απνηειεί κέξνο ηεο ιεηηνπξγίαο ζπγθαλάισζεο. Ο θηλεηφο ζηαζµφο πνπ ιεηηνπξγεί ζε DMO βξίζθεηαη εθηφο ηνπ ειέγρνπ ηνπ δηθηχνπ OTElink. Όηαλ ν ρξήζηεο επηιέμεη ηελ ιεηηνπξγία DMO ζηνλ θηλεηφ ζηαζµφ ηνπ απηφο ηεξκαηίδεη ηελ θαηαρψξεζή ηνπ ζην δίθηπν OTElink πξηλ εηζέιζεη ζε ιεηηνπξγία DMO. Η ιεηηνπξγία DMO ζπγθξηλφκελε µε ηελ ιεηηνπξγία πγθαλάισζεο ρξεζηκνπνηεί µφλν µία ξαδηνζπρλφηεηα (ελψ ζηελ ιεηηνπξγία πγθαλάισζεο ρξεζηκνπνηνχληαη δχν ξαδηνζπρλφηεηεο) αιιά είλαη δπλαηή ε πξαγκαηνπνίεζε δχν θιήζεσλ ηαπηνρξφλσο αλά ξαδηνζπρλφηεηα µε απνηέιεζκα ηελ ίδηα απφδνζε ρξήζεο θάζµαηνο ζπρλνηήησλ µε ηελ ηερληθή FDMA (Frequency Division Multiple Access Πνιιαπιή πξφζβαζε δηαίξεζεο ζπρλφηεηαο) εχξνπο θάζµαηνο 12,5 khz. ηνπο θηλεηνχο ζηαζµνχο ηνπ δηθηχνπ OTElink ε ιεηηνπξγία DMO επηηξέπεη µία θιήζε αλά ζπρλφηεηα θαη θπζηθά ε θιήζε είλαη κνλφδξνµε (simplex). Η ιεηηνπξγία DMO επηηξέπεη ζηνπο θαηάιιεια εμνπιηζκέλνπο θηλεηνχο ζηαζµνχο ηελ άµεζε επηθνηλσλία ρσξίο ηελ παξέµβαζε ηεο SwMI. Η επηθνηλσλία ζε ιεηηνπξγία DMO γίλεηαη µφλν επί ξαδηνζπρλνηήησλ (θαλαιηψλ) πνπ δεζκεχνληαη γηα απηφ ηνλ ζθνπφ. Η δέζκεπζε απηψλ ησλ θαλαιηψλ γίλεηαη θαηά ηελ πεξίνδν κειέηεο ηνπ ζρεδίνπ ξαδηνζπρλνηήησλ ηνπ δηθηχνπ OTElink Ραδηνδηεπαθή. Ο θηλεηφο ζηαζµφο πνπ βξίζθεηαη ζε ιεηηνπξγία DMO εμαθνινπζεί λα ρξεζηκνπνηεί ηελ ξαδηνδηεπαθή TETRA φιεο νη θιήζεηο είλαη κνλφδξνµεο Βαζηθή ιεηηνπξγία DMO. 60

61 ηελ ιεηηνπξγία DMO ππάξρνπλ δχν ηχπνη θηλεηνχ ζηαζκνχ, ν θχξηνο θαη νη δέζµηνη. 1. Κύξηνο θηλεηόο ζηαζµόο. Ο θχξηνο θηλεηφο ζηαζµφο παξέρεη ηνλ ζπγρξνληζµφ ηνπ θαλαιηνχ DMO θαη εθπέκπεη ή δεζκεχεη ην θαλάιη. Ο θχξηνο θηλεηφο ζηαζµφο ζπγρξνλίδεη ην θαλάιη πξηλ ηελ κεηαθνξά ηειεπηθνηλσληαθήο θίλεζεο. 2. έζµηνο θηλεηόο ζηαζµόο. Ο δέζµηνο θηλεηφο ζηαζµφο ιαµβάλεη ηελ πιεξνθνξία επί ηνπ θαλαιηνχ DMO. Η ξαδηνζπρλφηεηα ηεο θέξνπζαο θάζε θαλαιηνχ DMO πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απφ θάζε Οµάδα Οµηιίαο πξνγξακκαηίδεηαη ζηνλ θηλεηφ ζηαζµφ µε ηελ ρξήζε ηνπ ινγηζµηθνχ RSS. Ο ρξήζηεο ηνπ θηλεηνχ ζηαζµνχ μεθηλάεη ηελ θιήζε µε ηελ πίεζε ηνπ πιήθηξνπ PTT ηνπ θηλεηνχ ζηαζµνχ. Πξηλ ν θηλεηφο ζηαζµφο αξρίζεη λα εθπέκπεη παξαθνινπζεί ην θαλάιη γηα λα δηαπηζηψζεη φηη είλαη ειεχζεξν. Μφιηο ν θαιψλ ρξήζηεο απειεπζεξψζεη ην πιήθηξν PTT είλαη δπλαηή ε απφθξηζε απφ άιιν µέινο ηεο Οµάδαο Οµηιίαο. Λφγσ ηεο αλεμαξηεζίαο ηεο ιεηηνπξγίαο DMO απφ ην δίθηπν δελ κεηαδίδεηαη πιεξνθνξία ρξνληζµνχ ή ζπγρξνληζµνχ ζην θαλάιη επηθνηλσλίαο θαη ζπλεπψο ν θχξηνο ζηαζµφο αλαιακβάλεη ηελ απνθαηάζηαζε ηνπ ζπγρξνληζµνχ απηνχ ηνπ θαλαιηνχ. Οπνηνζδήπνηε θηλεηφο ζηαζµφο πνπ παξαθνινπζεί ην θαλάιη ζα ζπγρξνληζηεί µε ηνλ θχξην θηλεηφ ζηαζµφ. Ο θχξηνο θηλεηφο ζηαζµφο κπνξεί λα αξρίζεη ηελ κεηάδνζε ηειεπηθνηλσληαθήο θίλεζεο αµέζσο κεηά ηελ εθπνκπή ησλ ξηπψλ ζπγρξνληζµνχ. Οη θιήζεηο κπνξεί λα νξγαλψλνληαη απφ ηνλ θχξην θηλεηφ ζηαζµφ ρσξίο απηφο λα γλσξίδεη ζαθψο φηη άιινη θηλεηνί ζηαζµνί είλαη παξφληεο ζην θαλάιη επηθνηλσλίαο θαη αλαµέλνπλ ηελ ιήςε ησλ θιήζεσλ. Ο θχξηνο θηλεηφο ζηαζµφο κπνξεί λα νξγαλψζεη θιήζεηο µε έιεγρν παξνπζίαο φπνπ ζα πξέπεη λα ιεθζεί εηδηθφ κήλπκα επηβεβαίσζεο παξνπζίαο πξηλ αξρίζεη ηελ εθπνκπή ηειεπηθνηλσληαθήο πιεξνθνξίαο. Απηφ είλαη δπλαηφλ µφλν γηα ηηο Αηνµηθέο Κιήζεηο Αηνµηθέο Κιήζεηο DMO Ο θχξηνο θηλεηφο ζηαζµφο κπνξεί λα θαιέζεη ζπγθεθξηκέλν θηλεηφ ζηαζκφ µε ηελ ρξήζε ηεο ISSI ηνπ θηλεηνχ ζηαζµνχ. Ο θαινχκελνο θηλεηφο ζηαζκφο ζα δειψζεη ηελ παξνπζία ηνπ θαη θαηφπηλ ε θιήζε κπνξεί λα αξρίζεη. Μφιηο ν θχξηνο θηλεηφο ζηαζµφο ζηακαηήζεη ηελ εθπνκπή ηνπ, ζηέιλεη θαηάιιειν κήλπκα επί ηεο ξαδηνδηεπαθήο ππνδεηθλχνληαο φηη ζηακάηεζε ηελ εθπνκπή ηνπ. Δάλ ν δέζµηνο θηλεηφο ζηαζµφο επηζπκεί λα απνθξηζεί ηφηε αηηείηαη απφ ηνλ θχξην θηλεηφ ζηαζµφ ηελ άδεηα εθπνκπήο. Ο θχξηνο θηλεηφο ζηαζµφο ζα επηβεβαηψζεη ηελ αίηεζε θαη ζα παξαδψζεη ηνλ έιεγρν ηνπ θαλαιηνχ. Ο δέζµηνο θηλεηφο ζηαζµφο γίλεηαη ηψξα θχξηνο θηλεηφο ζηαζµφο θαη εθπέκπεη µηα ζεηξά ξηπψλ ζπγρξνληζµνχ πξηλ αξρίζεη ηελ εθπνκπή. Η δηαδηθαζία ελαιιαγήο ηνπ ειέγρνπ ηνπ θαλαιηνχ επηθνηλσλίαο επαλαιακβάλεηαη θάζε θνξά πνπ θάπνηνο δέζµηνο θηλεηφο ζηαζµφο αηηείηαη λα κηιήζεη Κιήζεηο Οκάδαο Οκηιίαο DMO ηελ ιεηηνπξγία DMO είλαη δπλαηέο θαη νη θιήζεηο Οµάδαο Οµηιίαο. Η Κιήζε Οµάδαο Οµηιίαο DMO είλαη µηα ζεκείν- πνιπζεκεηαθή δηπινχ δξφκνπ επηθνηλσλία κεηαμχ ελφο θαινχληνο θηλεηνχ ζηαζµνχ θαη ελφο ή πεξηζζφηεξσλ θαινχκελσλ θηλεηψλ ζηαζκψλ πνπ αλήθνπλ ζηελ ίδηα Οµάδα Οµηιίαο. Η θιήζε απνθαζίζηαηαη κεηαμχ θηλεηψλ ζηαζκψλ πνπ έρνπλ επηιέμεη ηελ ίδηα Οµάδα Οµηιίαο θαη νη 61

62 νπνίνη νπζηαζηηθά βξίζθνληαη ζηελ ίδηα θέξνπζα ξαδηνζπρλφηεηα DMO. Πεξηζζφηεξεο ηηο κηαο Οκάδεο Οκηιίαο κπνξεί λα ππνζηεξηρζνχλ ζηελ ίδηα θέξνπζα ξαδηνζπρλφηεηα DMO. Καηά ηελ ιεηηνπξγία ζε θαλνληθφ ηξφπν είλαη δπλαηή ε ηαπηφρξνλε πξαγκαηνπνίεζε δχν θιήζεσλ ζε θάζε θέξνπζα ξαδηνζπρλφηεηα DMO. Γηα ηελ δηαηήξεζε ηεο πξνηεξαηφηεηαο, ψζηε ηα µέιε ηεο Οµάδαο Οµηιίαο λα δχλαληαη λα ζπλερίζνπλ ηελ επηθνηλσλία ηνπο ζην επηιεγκέλν θαλάιη DMO, ρξεζηκνπνηείηαη ε αξρή θχξηνπ δέζκηνπ θηλεηνχ ζηαζµνχ. Ο θηλεηφο ζηαζκφο πνπ πξψηνο εθπέκπεη ζε "αλνηθηφ" θαλάιη DMO γίλεηαη ν Κχξηνο ηεο επηθνηλσλίαο. Όινη νη ππφινηπνη θηλεηνί ζηαζµνί ηεο Οµάδαο Οµηιίαο δειψλνληαη σο έζκηνη θαη αθνινπζνχλ ηνλ Κχξην ζηαζµφ βάζεο. Μφιηο ν θχξηνο θηλεηφο ζηαζµφο ζηακαηήζεη ηελ εθπνκπή ηνπ δίλεηαη ε επθαηξία ζηνπο δέζκηνπο θηλεηνχο ζηαζκνχο λα δηεθδηθήζνπλ ηελ θπξηφηεηα ηνπ θαλαιηνχ επηθνηλσλίαο µέζσ αίηεζεο πξνο ηνλ ηζρχνληα θχξην ηνπ θαλαιηνχ. Ο θχξηνο θηλεηφο ζηαζµφο ηνπ θαλαιηνχ ζα παξαδψζεη ηελ θπξηφηεηα ηνπ θαλαιηνχ ζε έλαλ απφ ηνπο δέζκηνπο θηλεηνχο ζηαζκνχο ν νπνίν ζα γίλεη ν λένο θχξηνο θηλεηφο ζηαζµφο ηεο επηθνηλσλίαο. Απηή ε κεηαβίβαζε ηεο θπξηφηεηαο ηνπ θαλαιηνχ DMO κπνξεί λα ζπλερηζηεί κέρξη ηελ εθπλνή ελφο ρξνληζηή ζπγθξάηεζεο. Μεηά ηελ εθπλνή ηνπ ρξφλνπ ζπγθξάηεζεο ηνπ θαλαιηνχ DMO απηφ απνδεζκεχεηαη θαη είλαη "αλνηθηφ" ζε θάζε θηλεηφ ζηαζµφ πνπ ζα ην δεηήζεη γηα επηθνηλσλία. Η ιεηηνπξγία ηνπ ειέγρνπ παξνπζίαο δελ είλαη δηαζέζηκε ζηελ θιήζε Οµάδαο Οµηιίαο DMO. Η βαζηθή ιεηηνπξγία ηνπ θαλαιηνχ DMO είλαη ίδηα µε απηή ηεο Αηνκηθήο Κιήζεο αιιά κεηά ην ηέινο ηεο εθπνκπήο ηνπ θχξηνπ θηλεηνχ ζηαζµνχ νπνηνζδήπνηε απφ ηνπο ιακβάλνληεο δέζκηνπο θηλεηνχο ζηαζκνχο κπνξεί λα εθπέκςεη. Ο θχξηνο θηλεηφο ζηαζµφο πάληα ππνδεηθλχεη ην ηέινο ηεο εθπνκπήο ηνπ θαη αµέζσο νη δέζµηνη θηλεηνί ζηαζµνί πνπ ιακβάλνπλ θαη ησλ νπνίσλ νη ρξήζηεο επηζπκνχλ λα κηιήζνπλ πξνζπαζνχλ λα θαηαιάβνπλ ην θαλάιη. Τπάξρεη κεγάιε πηζαλφηεηα λα ζπκβνχλ ζπγθξνχζεηο θαζψο πνιινί δέζµηνη θηλεηνί ζηαζµνί ζα πξνζπαζήζνπλ λα εηζέιζνπλ ζην θαλάιη ηαπηνρξφλσο. Οη δέζµηνη θηλεηνί ζηαζµνί δεηνχλ ακθφηεξνη άδεηα εθπνκπήο ηαπηφρξνλα. Ο θχξηνο θηλεηφο ζηαζµφο δελ απνδεζκεχεη ην θαλάιη κέρξη λα ιάβεη έγθπξε αίηεζε εθπνκπήο απφ έλαλ µφλν θηλεηφ ζηαζµφ. Ο αηηνχκελνο θηλεηφο ζηαζκφο ζα γίλεη ν θχξηνο ζηαζµφο θαη ζα αλαιάβεη ηνλ ρξνληζκφ ηνπ θαλαιηνχ Δγγελείο Τπεξεζίεο DMO Η Δγγελήο Τπεξεζία DMO είλαη µηα ππεξεζία πνπ παξέρεηαη ελζσκαησκέλε ζηελ ιεηηνπξγία ηξφπνπ DMO δειαδή δελ κπνξεί λα απαγνξεπηεί ε ρξήζε ηεο θαη δελ απαηηείηαη θακία ελέξγεηα γηα ηελ ελεξγνπνίεζε ηεο. Οη εγγελείο ππεξεζίεο πνπ ππνζηεξίδνληαη απφ ηνπο θηλεηνχο ζηαζµνχο ελφο δηθηχνπ είλαη : 1. Αλαγλώξηζε νκηινύληνο. Όηαλ ακθφηεξα ηα µέιε πνπ κεηέρνπλ ζηελ θιήζε αλήθνπλ ζην ίδην δίθηπν ηφηε ζα απεηθνλίδεηαη ζηελ νζφλε ηνπ ιακβάλνληνο θηλεηνχ ζηαζµνχ ε ISSI ηνπ νκηινχληνο θηλεηνχ ζηαζµνχ. Δάλ ζηνλ ιακβάλνληα θηλεηφ ζηαζκφ έρεη πξνγξακκαηηζηεί ςεπδψλπκν πνπ αληηζηνηρεί ζε απηήλ ηελ ISSI ηφηε ζα απεηθνληζηεί ην ςεπδψλπκν. 2. Όςηκε είζνδνο. Απηή ε ππεξεζία επηηξέπεη ηελ ζπκκεηνρή ηνπ θηλεηνχ ζηαζµνχ ζε εμειηζζφκελε θιήζε Οκάδαο Οκηιίαο DMO αθφκε θαη αλ ν θηλεηφο ζηαζµφο δελ ζπκκεηείρε απφ ηελ αξρή ζηελ ππφςε θιήζε Οµάδαο 62

63 Οµηιίαο Δπηθνηλσλίεο DMO ηνπηθήο πεξηνρήο (local area DMO communications) Οη επηθνηλσλίεο απηέο ρξεζηκνπνηνχληαη θαηά θχξην ιφγν, γηα λα εμαζθαιίζνπλ πξφζζεηε ρσξεηηθφηεηα δηθηχνπ εθηφο ηνπ TMO δηθηχνπ, ζε δξαζηεξηφηεηεο πνπ εληνπίδνληαη ζε πεξηνξηζκέλε πεξηνρή, ζε έθηαθηα ή ζε πεξηνδηθά γεγνλφηα πνπ ζπλδένληαη επίζεο κε κηα θαζνξηζκέλε γεσγξαθηθή έθηαζε. Οη επηθνηλσλίεο απηέο ιακβάλνπλ επίζεο ρψξα ζε πεξηνρέο φπνπ ε ξαδην-θάιπςε ηνπ TMO δηθηχνπ είλαη αλεπαξθήο. Γηα λα εμαζθαιηζηεί απηή ε δπλαηφηεηα επηθνηλσλίαο πξέπεη ηα TETRA ηεξκαηηθά λα είλαη εθνδηαζκέλα ηφζν κε DMO φζν θαη κε TMO δπλαηφηεηεο. Γηα λα θαηαζηεί πην θαηαλνεηή ε δηαθνξά κεηαμχ ησλ ιεηηνπξγηψλ TMO θαη DMO δίλεηαη ε παξαθάησ εηθφλα ρήκα 5.1 : Λεηηνπξγίεο ΣΜΟ θαη DMO ηνπ δηθηύνπ TETRA Η επηθνηλσλία κε DMO ρσξίο λα ππάξρεη δειαδή αλάγθε κεζνιάβεζεο ηνπ θχξηνπ TMO δηθηχνπ ζπκβάιιεη ζην λα απνθεπρζνχλ πξνβιήκαηα ρακεινχ βαζκνχ εμππεξέηεζεο GoS πνπ παξνπζηάδεη ην δίθηπν TMO φηαλ έρεη κεγάιν θνξηίν ηειεπηθνηλσληαθήο θίλεζεο πξνο δηαρείξηζε. Δίλαη επίζεο πηζαλφ, ε ξαδην-θάιπςε πνπ παξέρεηαη απφ ηνλ ηνπηθφ ζηαζκφ βάζεο λα κελ είλαη επαξθήο λα ππνζηεξίμεη ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ ηεξκαηηθψλ πνπ κεηαθηλνχληαη αλάινγα κε ηηο ζέζεηο ησλ ρξεζηψλ, νπφηε ε ιεηηνπξγία DMO είλαη ν κφλνο ηξφπνο επηθνηλσλίαο κεηαμχ ηνπο. Γηα ηέηνηνπο ηχπνπο επηθνηλσληψλ, κηα RF θάιπςε κε αθηίλα πεξίπνπ 250 κέηξα ζεσξείηαη ζπλήζσο πεξηζζφηεξν απφ ηθαλνπνηεηηθή. Δίλαη επίζεο δπλαηφλ θαηά ηελ απνθιεηζηηθή ιεηηνπξγία DMO λα ζπλνκηινχλ θαη πεξηζζφηεξνη απφ δχν ρξήζηεο κεηαμχ ηνπο θαηά ην πξφηππν ησλ group calls: ρήκα 5.2 : Δπηθνηλσλία κεηαμύ δύν ρξεζηώλ 63

64 ρήκα 5.3 : Δπηθνηλσλία κεηαμύ πεξηζζόηεξσλ από δύν ρξεζηώλ 5.6. Δπέθηαζε Βειελεθνύο ηνπ δηθηύνπ TMO Η πην ζπρλή εθαξκνγή ηεο ιεηηνπξγίαο DMO είλαη γηα λα παξέρεη επέθηαζε ηεο αθηίλαο θάιπςεο ηνπ δηθηχνπ TMO επηηξέπνληαο ηελ επηθνηλσλία κε handportable ζπζθεπέο, δειαδή ζπζθεπέο θνξεηέο, ζε πεξηνρέο ελφο δηθηχνπ TETRA φπνπ ππάξρεη κφλν ξαδην-θάιπςε θηλεηψλ επηθνηλσληψλ. ηελ πεξίπησζε π.ρ. ησλ ζσκάησλ αζθαιείαο θαη ζπγθεθξηκέλα ηεο αζηπλνκίαο, γηα λα θαηαζηεί δπλαηή απηή ε επέθηαζε ηεο RF θάιπςεο, έλα φρεκα εθνδηαζκέλν κ έλα θηλεηφ ηεξκαηηθφ TETRA πξέπεη λα ζπλδεζεί κ έλα handportable ηεξκαηηθφ ή κ έλα άιιν θηλεηφ ηεξκαηηθφ πνπ επηθνηλσλεί κε ην TMO δίθηπν κέζσ ηεο ιεηηνπξγίαο DMO. Σν handportable ηεξκαηηθφ επηθνηλσλεί κέζσ DMO κε ην ηεξκαηηθφ TETRA πνπ βξίζθεηαη κέζα ζην φρεκα, ην νπνίν κε ηε ζεηξά ηνπ επηθνηλσλεί κέζσ TMO κε ην δίθηπν TETRA κέζσ ηεο θάιπςεο πνπ εμαζθαιίδεη ν πιεζηέζηεξνο ζηαζκφο βάζεο ηνπ δηθηχνπ. Όπσο θαη πξνεγνπκέλσο, γηα ηέηνηεο εθαξκνγέο, κηα απφζηαζε θάιπςεο πεξίπνπ 250 κέηξα ζεσξείηαη αξθεηά ηθαλνπνηεηηθή. Οη handportable ζπζθεπέο βξίζθνπλ εθαξκνγή ζε ζψκαηα φπσο ε αζηπλνκία, θαζψο εμππεξεηνχλ αιιά θαη δηεπθνιχλνπλ θαηά πνιχ ηνπο αμησκαηηθνχο αζθαιείαο. Παξάιιεια, έρνληαο άκεζε πξφζβαζε ζε επηθνηλσλία κε ην θέληξν αθφκε θαη φηαλ είλαη απνκαθξπζκέλνη απφ ην απηνθίλεην ππεξεζίαο δηαζθαιίδνπλ θαη ηελ πξνζσπηθή ηνπο αζθάιεηα Δπηθνηλσλία κεηαμύ DMO θαη TMO ρξεζηώλ Η επηθνηλσλία απηή κπνξεί λα επηηεπρζεί κέζσ ησλ DMO ζπξψλ (DMO Gateways). ρήκα 5.4 : Δπηθνηλσλία ΣΜΟ θαη DMO κέζσ Gateway Αλ θαη νη ζχξεο απηέο θαλνληθά ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα επεθηείλνπλ ηελ πεξηνρή θάιπςεο ησλ TMO δηθηχσλ, κπνξνχλ επίζεο λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα λα ζπλδέζνπλ δίθηπα DMO ηνπηθήο πεξηνρήο κε ην βαζηθφ δίθηπν TMO φηαλ θάηη ηέηνην απαηηείηαη. Απηφο ν ηχπνο ζχλδεζεο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί αλεμάξηεηα απφ ηελ RF θάιπςε πνπ παξέρεηαη απφ ην TMO δίθηπν. Μηα άιιε δπλαηφηεηα επηθνηλσλίαο κεηαμχ DMO θαη TMO ρξεζηψλ είλαη ε απνθαινχκελε Dual Watch, ε νπνία, φηαλ 64

65 είλαη ελεξγνπνηεκέλε, ςάρλεη πεξηνδηθά γηα θιήζεηο είηε ζηνπο DMO είηε ζηνπο TMO ρξήζηεο, αλάινγα κε ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο πνπ έρεη επηιεγεί. ρήκα 5.5 : Δπηθνηλσλία ΣΜΟ θαη DMO κέζσ Dual Watch Γηα παξάδεηγκα, αλ ν ηξφπνο ιεηηνπξγίαο πνπ έρεη επηιεγεί είλαη ν DMO, ην θηλεηφ ηεξκαηηθφ ζα ςάμεη γηα θιήζεηο πνπ πξνέξρνληαη απφ ην TMO δίθηπν θαη αληηζηξφθσο. Απηή ε δπλαηφηεηα κπνξεί λα ππάξμεη ηφζν ζηα θηλεηά φζν θαη ζηα handportable ηεξκαηηθά. Πξνθαλψο φκσο, γηα λα κπνξνχλ ηα ηειεπηαία λα ππνζηεξίμνπλ ηελ Dual Watch δπλαηφηεηα, ζα πξέπεη λα ππάξρεη ξαδην-θάιπςε απφ ην TMO δίθηπν Βειηησκέλε απόδνζε θάζκαηνο από ηε ρξεζηκνπνίεζε DMO ηνπηθή πεξηνρήο Αλ θαη ε απφδνζε ηεο ξαδην-θάιπςεο θαηά ηε ιεηηνπξγία DMO είλαη παξαπάλσ απφ ηθαλνπνηεηηθή γηα ηηο πεξηζζφηεξεο εθαξκνγέο, ππάξρνπλ θαη ζηηγκέο φπνπ παξνπζηάδεηαη ε αλάγθε λα γίλεη αθφκε πιεξέζηεξε απηή ε θάιπςε, φπσο γηα παξάδεηγκα ζε εθαξκνγέο ζε πεξηνρέο φπνπ παξαηεξείηαη έλαο κεγάινο αξηζκφο άλαξρα δνκεκέλσλ θηηξίσλ (εκπνδίσλ ελ γέλεη) πνπ πξνθαινχλ κε επηηξεπηέο απψιεηεο ζηελ ηζρχ ηνπ ιακβαλφκελνπ ζήκαηνο, ιφγσ ηεο δηάδνζεο ηνπ ζήκαηνο ζε πνιιαπιέο δηαδξνκέο θαη ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ζπκβνιήο ζην δέθηε. Γηα λα επηηεπρζεί θάηη ηέηνην πξνηείλεηαη ε ρξεζηκνπνίεζε επαλαιεπηψλ (repeaters) νη νπνίνη ζα βξίζθνληαη ζηα θηλεηά ηεξκαηηθά TETRA ησλ νρεκάησλ, ή ζε κηα κεηαθεξφκελε κνλάδα, πνπ ζα ηνπνζεηείηαη θαηάιιεια θάζε ψζηε λα επηηεπρζεί ε επηζπκεηή θάιπςε. ρήκα 5.6 : Υξήζε επαλαιήπηε γηα βειηησκέλε απόδνζε θάζκαηνο Γηα πξαθηηθνχο ιφγνπο, έσο ηψξα θάηη ηέηνην έρεη πινπνηεζεί κφλν ζηα θηλεηά ηεξκαηηθά. Δπηπξφζζεηα, νη επαλαιήπηεο κπνξνχλ λα ελζσκαηψλνπλ κηα gateway δπλαηφηεηα, ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα εγθαζηζηνχλ ζχλδεζε κεηαμχ DMO θαη ηνπ δηθηχνπ TMO, φηαλ απηφ θξίλεηαη απαξαίηεην: 65

66 ρήκα 5.7 : Υξήζε επαλαιήπηε κε ελζσκαησκέλε gateway ιεηηνπξγία γηα επηθνηλσλία TMO-DMO Απφ ηα παξαπάλσ, εμάγεηαη ην ζπκπέξαζκα φηη πνιινί απφ ηνπο ρξήζηεο ησλ παξαδνζηαθψλ PMR ζπζηεκάησλ κπνξνχλ λα επηηχρνπλ νηθνλνκηθά νθέιε ρξεζηκνπνηψληαο ηε ιεηηνπξγία DMO θαη κάιηζηα ρσξίο ηδηαίηεξεο απαηηήζεηο ξαδηνθάιπςεο, βαζκνχ εμππεξέηεζεο GoS θαη αμηνπηζηίαο ηνπ δηθηχνπ. Απφ ηε κέρξη ηψξα εκπεηξία, νη ζπλήζεηο εθαξκνγέο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ DMO απαηηνχλ κηα απφζηαζε θάιπςεο φρη κεγαιχηεξε απφ 250 κέηξα, ελψ ε απφζηαζε δελ μεπεξλά ην 1 km γηα κεγαιχηεξεο θιίκαθαο πεξηζηαηηθά. Οξηζκέλεο απφ ηηο εθαξκνγέο πνπ κπνξνχλ λα αλαπηπρζνχλ βαζηζκέλεο ζηελ ηερλνινγία TETRA είλαη: 1. Γηαρείξηζε ζηφινπ νρεκάησλ 2. Δληνπηζκφο ζέζεο νρήκαηνο κέζσ GPS 3. Μεηάδνζε εηθφλαο 4. Αζχξκαηε πξφζβαζε ζε βάζε δεδνκέλσλ 5. Αζχξκαην Internet 6. χλδεζε κε πεξηθεξεηαθέο ζπζθεπέο φπσο: ηαμίκεηξα, αλαγλψζηεο πηζηνηηθψλ θαξηψλ, θνξεηνί ππνινγηζηέο θαη εθηππσηέο, αλαγλψζηεο δαθηπιηθψλ απνηππσκάησλ θ.ι.π. 7. Δθαξκνγέο SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) 66